Ш ^ Шагь гIадаллъун ватани, Дагъистаналълъул ххалкъалда данде рагъде виччай. ^ah fadal;un watani, davistana:ul {alqa#da dande ravde wiXay. Шагьи гуронани гIарацги щвечIев, цо гIанкIу гурони боцIцIиги гьечIев. ^ahi guronani faracgi &wezew, co fanju guroni bo~igi hezew. Шагьи кьун барщизаруге, оц кьун рекъезаре. ^ahi pun bar&i#aruge, oc pun reqe#are. Шагьиялда бараххщарасс гъурущ бичизе кколеб. ^ahiyalda bara{&araS vuru& bixi#e Koleb.

П _ Пагьму гьечIессда гьабида гIентIеро базецин лъалареб. _ahmu hezeSda habida fenTero ba#ecin ;alareb. Пайда гьечIеб гIелмуялдассаги цIунаги, гIамал гьечIеб черххалдассаги цIунаги. _ayda hezeb felmuyaldaSagi `unagi, famal hezeb xer{aldaSagi `unagi. Пакъирзаби, мискинал бечедал чагIи! _aqir#abi, miskinal bexedal xafigi! Палугьан гурони, квариде вахунаро. _aluhan guroni, kwaride wa[unaro. Панкъ гьабизе лълъим щвечIей, лълъелIе базе цIцIам щвечIей. _anq habi#e :im &wezey, :e/e ba#e ~am &wezey. Панкъил къулгьу, къолол бертин. _anqil qulhu, qolol bertin. ПасихIал рагIабацца богIол цагъур цIеларо. _asi\al rafabaCa bofol cavur `elaro. Пахьул бетIералда жанир меседил пикраби рукIунарел. _a%ul beTeralda $anir mesedil _ikrabi rujunarel. Пашманассул магIу гIемераб, рокьи ккарассул ххабар гIемераб. _a^manaSul mafu femerab, ropi KaraSul {abar femerab. Пашманлъи гьоркьоб гьечIеб роххелги букIунаребила, роххел лъалареб пашманлъиги бачIунаребила. _a^man;i horpob hezeb ro{elgi bujunarebila, ro{el ;alareb _a^man;igi bazunarebila. Пер кунаресс хъал кунеб. _er kunareS ]al kuneb. Пикраби – магIарда, къварилъи – мугъзада нахъа. _ikrabi - mafarda, qwari;i - muv#ada na]a. Пикру гIемерлъани, чи гIадаллъулев. _ikru femer;ani, xi fadal;ulew. Пикру – ццебе, ццим – ххадуб. _ikru - Cebe, Cim - {adub. ПиргIавние Муса камуларев. _irfawniye musa kamularew. Пири пирхханщинахъе зоб гъугъалареб. _iri _ir{an&ina]e #ob vuvalareb. Пириялълъеги гъветI кIудияб бокьулеб. _iriya:egi vweT judiyab bopuleb. Питна бокьарасс багьана, ракь хъвалхьун, балагьулеб. _itna boparaS bahana, rap ]wal%un, balahuleb. Питнабазул мугьал хьани, балагьазул гьирал раччулел. _itnadul muhal %ani, balaha#ul hiral raXulel. Питнадул мугьал хьани, балагьалълъул тIор бала. _itnadul muhal %ani, balaha:ul Tor bala. Пихъ бижулареб гъветI гьурщулареб. _i] bi$ulareb vweT hur&ulareb. Пихъ гьечIеб гъотIода тIил речIчIулареб, лълъим гьечIеб иццухъе гел бегьулареб. _i] hezeb voToda Til reZulareb, :im hezeb iCu]e gel behulareb. ПицIцIил рукъи гIадин, рекIунги вукIунге, цIакъго чияссдасса рикIкIалъунги вукIунге. _i~il ruqi fadin, rejungi wujunge, `aqgo xiyaSdaSa riJa;ungi wujunge. ПонцIон рагIи бицунессул хIассил хIалакъаб. _on`on rafi bicuneSul \aSil \alaqab. Пударулев чияссул гьабихъ рищни гIемераб. _udarulew xiyaSul habi] ri&ni femerab. Пуланав чиясс мун чIвазехъин вугилан абидал, гьесс данде абурабила, «ВахI, дицца гьессие лълъикIлъи гьабун букIинчIо гури!» _ulanaw xiyaS mun zwa#e]in wugilan abidal, heS dande aburabila, «wa\, diCa heSiye :ij;i habun bujinzo guri!» Пурцциде бараб гIазу гулидеги балеб. _urCide barab fa#u gulidegi baleb. Пурцциде саву ккани, нилъалдеги кколеб. _urCide sawu Kani, ni;aldegi Koleb. Пурцциде цIцIер бани, рии квачараб бачIунеб. _urCide ~er bani, rii kwaxarab bazuneb. Пурццил гIоркь ккурав вакъуларев, къохьол къимат лъалев вугьунарев. _urCil forp Kuraw waqularew, qo%ol qimat ;alew wuhunarew. Пурццил хъвари къотIани, къолол бетIер дагьлъула. _urCil ]wari qoTani, qolol beTer dah;ula.

Ч x 1. Чабхъадул боцIцIи чабхъацца унеб. xab]adul bo~i xab]aCa uneb. 2. ЧагIиги чIвачIого, чуги хвечIого хъала бахъулареб. xafigi zwazogo, xugi [wezogo ]ala ba]ulareb. 3. Чадикълъи бихьаниги, чиякълъи бихьугеги. xadiq;i bi%anigi, xiyaq;i bi%ugegi. 4. Чадил къимат гьабичIессда къо квешаб бихьулеб. xadil qimat habizeSda qo kwe^ab bi%uleb. 5. Чадихъ гьан бичарав, дур чара хваяв, Чохьоцца реххарав, дур чилъи хваяв. xadi] han bixaraw, dur xara [wayaw, xo%oCa re{araw, dur xi;i [wayaw. 6. Чадицца цIунилилан цIцIодорлъи гIодоб тоге. xadiCa `unililan ~odor;i fodob toge. 7. Чали гъазихъацца кколеб, гъарим пакъирасс кколев. xali va#i]aCa Koleb, varim _aqiraS Kolew. 8. Чалуххай чIчIужу россассеги йокьулейила, росдаеги йокьулейила. xalu{ay Zu$u roSaSegi yopuleyila, rosdayegi yopuleyila. 9. Чан батIияв, чан тIекъав, чан гIажизав, чан гIабдал. xan baTiyaw, xan Teqaw, xan fa$i#aw, xan fabdal. 10. Чан бахIарчи къосарав кухIлу бугел берацца, каранзул кIичIал ричIун, жаниве ваккизегIан. Чан меседу къосарай, къачIарал васал рихьун, къвал байдал, борохь батун, хьолбода жемизегIан. xan ba\arxi qosaraw ku\lu bugel beraCa, karan#ul jizal rizun, $aniwe waKi#efan. xan mesedu qosaray, qazaral wasal ri%un, qwal baydal, boro% batun, %olboda $emi#efan. 11. Чан боцIцIи гьечIев гIалим гIодов ххутIарав, чан боцIцIи гIемерав гIабдал гIаршалде вахарав. xan bo~i hezew falim fodow {uTaraw, xan bo~i femeraw fabdal far^alde wa[araw. 12. Чан гьабизе бигьаяб жо буго, чилъи гьабизе захIматаб буго. xan habi#e bihayab $o bugo, xi;i habi#e #a\matab bugo. 13. Чан гьитIинаб бетIералълъ кIудияб бетIер къотIараб, чан гьитIинаб къукъа кIудиялдасса бергьараб! xan hiTinab beTera: judiyab beTer qoTarab, xan hiTinab quqa judiyaldaSa berharab! 14. Чан гIакъил вугев гIабдалассул малълъалда гъоркь! xan faqil wugew fabdalaSul ma:alda vorp! 15. Чан гIалимассул гIелму мискинлъиялълъ каранда жаниб ххутIараб! xan falimaSul felmu miskin;iya: karanda $anib {uTarab! 16. Чан жагьилав гIабдал боцIцIуцца жаниве вачарав! xan $avilaw fabdal bo~uCa $aniwe waxaraw! 17. Чан пайдаяб иш бугеб, жиндасса чи тIурулеб, чан заралаб жо бугеб, жиб тун чи вукIунареб. xan _aydayab i^ bugeb, $indaSa xi Turuleb, xan #aralab $o bugeb, $ib tun xi wujunareb. 18. Чанаре рачиналде гьаби кваназаруларел. xanare raxinalde habi kwana#arularel. 19. Чанахъанассул гьан биццатаб, гьабигьанассул чед биццатаб. xana]anaSul han biCatab, habihanaSul xed biCatab. 20. Чанахъанассул пишаялда баракат букIунареб. xana]anaSul _i^ayalda barakat bujunareb. 21. Чангит барабщинаб чу букIунаро, чухъа ретIунщинав чи вукIунаро. xangit barab&inab xu bujunaro, xu]a reTun&inaw xi wujunaro. 22. Чанго бихьичIого, рохьобе туманкI (ГIила гьечIого чияда гIайиб чIваге). xango bi%izogo, ro%obe tumanj (fila hezogo xiyada fayib zwage). 23. Чание мегIер лълъикIаб, чодуе авлахъ лълъикIаб. xaniye mefer :ijab, xoduye awla] :ijab. 24. Чанил бице чанахъанассе, чол бице чотIахъанассе. xanil bice xana]anaSe, xol bice xoTa]anaSe. 25. Чаницца кьуру тун буго. xaniCa puru tun bugo. 26. ЧанцIцIул борцаниги, хIамил рачIчIалда цого натIила. xan~ul borcanigi, \amil raZalda cogo naTila. 27. Чара хвани, лочноцца гъадилгун чан гьабула. xara [wani, loxnoCa vadilgun xan habula. 28. Чаран къвакIула бацIанагIан, бахIарчиясс къо хIехьола хIал цIцIикIкIанагIан. xaran qwajula ba`anafan, ba\arxiyaS qo \e%ola \al ~iJanafan. 29. Чаран мугъалде ккун буго. xaran muvalde Kun bugo. 30. Чаранги биунеб, цIел хIал батани, гамущги меххтулеб, гIемер гьекъани. xarangi biuneb, `el \al batani, gamu&gi me{tuleb, femer heqani. 31. Чаргъеду парххунилан, бакъул нур ссвинаро. xarvedu _ar{unilan, baqul nur Swinaro. 32. Чарухъаз гьабун, чакмабаз кваналеб заман бачIун буго. xaru]a# habun, xakmaba# kwanaleb #aman bazun bugo. 33. Чахъаби ругони, вехь камиларо. xa]abi rugoni, we% kamilaro. 34. Чахъабиги цIунун, бацIалги гIорцIцIун. xa]abigi `unun, ba`algi for~un. 35. Чахъдал къинлъиялдасса куйдул багьлъи бергьунеб. xa]dal qin;iyaldaSa kuydul bah;i berhuneb. 36. Чахъдал тIом ретIараб чакъал гIемераб. xa]dal Tom reTarab xaqal femerab. 37. Чахъдал цIцIолъи бихьидал, цIцIе белъарабила. xa]dal ~o;i bi%idal, ~e ba;arabila. 38. Чахъдацца цIцIараб цIцIеде бачунге. xa]daCa ~arab ~ede baxunge. 39. Чахъу гIорцIцIулареб, гIорцIен къинлъулареб. xa]u for~ulareb, for`en qin;ulareb. 40. Чахъу чIваниги, багIарабила бацIил кIал, чIвачIониги багIарабила. xa]u zwanigi, bafarabila ba`il jal, zwazonigi bafarabila. 41. Чванта тIадагьлъани, гьудулзаби дагьлъулел. xwanta Tadah;ani, hudul#abi dah;ulel. 42. Чвантида кIулал рарав. xwantida julal raraw. 43. Чвантиниб гIарац бугони, магIардаги ах гьабулеб. xwantinib farac bugoni, mafarda a[ habuleb. 44. Чвантиниб гIарац бугони, эбелалълъул къвалакьа яхъунги, яс кьолейила. xwantinib farac bugoni, ebela:ul qwlapa ya]ungi, yas poleyila. 45. Чвантиниб гIарац гьечIого, базаралде инегIан, гIащтIи кодоб гьечIого, рохьове инго лълъикIаб. xwantinib farac hezogo, ba#aralde inefan, fa&Ti kodob hezogo, ro%owe ingo :ijab. 46. Чвантиниб месед бугони, росулI яс камуларо. xwantinib mesed bugoni, rosu/ ya kamularo. 47. Чваххулеб лълъадае нух камулареб. xwa{uleb :adaye nu[ kamulareb. 48. Чваххун балеб цIцIад гIадав, щун бачIунеб гIор гIадав. xwa{un baleb ~ad fadaw, &un bazuneb for fadaw. 49. Черхх херлъаниги ракI херлъулареб. xer{ [er;anigi raj [er;ulareb. 50. Черххалда гIакъуба бихьичIони, чехьалда рахIат бихьулареб. xer{alda faquba bi%izoni, xe%alda ra\at bi%ulareb. 51. Черххалда ракI чIчIоге, чи данде ккезе гурин! xer{alda raj Zoge, xi dande Ke#e gurin! 52. Черххалда хIур бахинчIони, хIарччида нах бахунареб. xer{alda \ur ba[inxoni, \arXida na[ ba[unareb. 53. Черххалдасса гIорцIцIуге, къуваталдасса чIухIуге. xer{aldaSa for~uge, quwataldaSa zu\uge. 54. Черххалълъул цIцIайи цIцIадирабаз бицуна, чилъиялълъул цIцIайи мацIцIалълъ бицуна. xer{a:ul ~ayi ~adiraba# bicuna, xi;iya:ul ~ayi ma~a: bicuna. 55. Чехь бакъарав, рукъ мискинав – умумузул къо-ассалдасса чIухIарав. xe% baqaraw, ruq miskinaw - umumu#ul qo-aSaldaSa xu\araw. 56. Чехь бакъунилан, рукъи балареб. xe% baqunilan, ruqi balareb. 57. Чехь бухIуларессде рекIел ургъел бикьуге. xe% bu\ulareSde rejel urvel bipuge. 58. Чехь бухIун гIодани, беццаб бадиссаги магIу бачIунеб. xe% bu\un fodani, beCab badiSagi mafu bazuneb. 59. Чехь бухIун ракIалда ккураб жо киданиги кIочонареб. xe% bu\un rajalda Kurab $o kidanigi joxonareb. 60. Чехь гIорцIцIаниги, бер гIорцIцIуларев. xe% for~anigi, ber for~ularew. 61. Чехь гIорцIцIарав – бер бакъарав, рукъ бечедав – ракI мискинав. xe% for~araw - ber baqaraw, ruq bexedaw - raj miskinaw. 62. Чехь квешай кIалалълъе ккогеги, кIал квешай мадугьалихъе ккогеги. xe% kwe^ay jala:e Kogegi, jal kwe^ay maduhali]e Kogegi. 63. Чехь квешасс рукъги бичулеб, ракI квешасс боги бичулеб. xe% kwe^aS ruqgi bixuleb, raj kwe^aS bogi bixuleb. 64. Чехь сабаблъун бетIер ссуризе тогейила. xe% sabab;un beTer Suri#e togeyila. 65. Чехь сабаблъун бетIер хварав бетIеркъотI. xe% sabab;un beTer [waraw beTerqoT. 66. Чехь цIезегIан кванаялълъ кIкIухIаллъи тIад гьабулеб. xe% `e#efan kwanaya: Ju\al;i Tad habuleb. 67. Чехь чIвалеб жо – квен, черхх чIвалеб жо – рахIат. xe% zwaleb $o - kwen, xer{ zwaleb $o - ra\at. 68. Чехьалда рихараб жо нус гурони гьечIебила. xe%alda ri[arab $o nus guroni hezebila. 69. Чехьалълъ бетIер какарав бетIеркъотI. xe%a: beTer kakaraw beTerqoT. 70. Чехьалълъеги черххалълъеги бокьанщинаб гьабуни, чи бокьове ккола. xe%a:egi xer{a:egi bopan&inab habuni, xi bopowe Kola. 71. Чи вихьун, квен кьурал, чу бихьун, ххер кьурал. xi wi%un kwen pural, xu bi%un {er pural. 72. Чи вихьун чухъа гьабе, гьудул вихьун ракI рагье. xi wi%un xu]a habe, hudul wi%un raj rahe. 73. Чи вуххуге – малълъе, чу буххуге – кIалцIи бай. xi wu{uge - ma:e, xu bu{uge - jal`i bay. 74. Чи гурессда гьаруге, дурго хIурмат хунгутIизе. xi gureSda haruge, durgo \urmat [unguTi#e. 75. Чи гьечIелълъув гIакъиллъун вукIиналдасса гIадамазда гъорлI гIабдаллъун вукIинго лълъикIила. xi heze:uw faqil;un wujinaldaSa fadama#da vor/ fabdal;un wujingo :ijila. 76. Чи гIемер – чи дагь, чу гIемер – чи дагь (Нагагь гурони чу батуларо, надир гурони чи ватуларо). xi femer - xi dah, xu femer - xi dah (nafah guroni xu batularo, nadir guroni xi watularo). 77. Чи гIемералълъуб гIакълу цIцIикIкIараб. xi femera:ub faqlu ~iJarab. 78. Чи гIемерлъани, гIадлу холеб. xi femer;ani, fadlu [oleb. 79. Чи даражаялде, захIмат бихьун, вахунев, гIодове бигьаго кколев. xi dara$ayalde #a\mat bi%un wa[unew, fodowe bihago Kolew. 80. Чи къварид гьавурав воххун ххутIуларев. xi qwarid hawuraw wo{un {uTularew. 81. Чи лъала рагIудассан, чу лъала рилълъадассан. xi ;ala rafudaSan, xu ;ala ri:adaSan. 82. Чи лъазе бокьани, гьессие хIакимлъи кьейила. xi ;a#e bopani, heSiye \akim;i peyila. 83. Чи лъазе бокьани, гьессул гьалмагъассухъ ралагьейила (Чи лъазе бокьан, гьудул цIеххе). xi ;a#e bopani, heSul halmavaSu] ralaheyila (xi ;a#e bopan, hudul `e{e). 84. Чи лъалилан абуге, лъороб гьецIцIо батизе гурин. xi ;alilan abuge, ;orob he~o bati#e gurin. 85. Чи чохьоццайила мискин гьавулев. xi xo%oCayila miskin hawulew. 86. Чи хвезе бегьулев жинда чилъун вихьуларев чияссдассанги, чи хвезе бегьулев жинда жолъун бихьулареб унтиялдассанги. xi [we#e behulew $inda xi;un wi%ularew xiyaSdaSangi, xi [we#e behulew $inda $o;un bi%ulareb untiyaldaSangi. 87. Чи чIваларилан кьалги гьабуге, чу ссвакаларилан ахIудги рахъунге. xi zwalarilan palgi habuge, xu Swakalarilan a\udgi ra]unge. 88. Чи чIван, балагьги бачIунгеги, чияда ццере къулизе ккарал къоялги рачIунгеги. xi zwan, balahgi bazungegi, xiyada Cere quli#e Karal qoyalgi razungegi. 89. Чидай хIелиялдасса вакъи рекъон букIуна, яхI тун хьвадиялдасса къадру рекъон бихьула. xiday \eliyaldaSa waqi reqon bujuna, ya\ tun %wadiyaldaSa qadru reqon bi%ula. 90. Чилъун лIугьине гIумруги дагьаб. xi;un /uhine fumrugi dahab. 91. Чилъун лIугьинеялдасса гIалимчилъун вахъине бигьаябила. xi;un /uhineyaldaSa falimxi;un wa]ine bihayabila. 92. Чини лъалин, ракI лълъида бихьулеб? xini ;alin, raj :ida bi%uleb? 93. Чирахъ баканиги, чIчIужугIадан гьечIеб рукъалда нур букIунаребила. xira] bakanigi, Zu$ufadan hezeb ruqalda nur bujunarebila. 94. Чирахъ гьечIеб рукъ – хIайван гьечIеб бокь. xira] hezeb ruq - \aywan hezeb bop. 95. Чирахъул канлъи гIоларессе бакъул канлъиги гIолареб. xira]ul kan;i folareSe baqul kan;igi folareb. 96. Чияда базе бигьаяб жойила зигара. xiyada ba#e bihayab $oyila #igara. 97. Чияда бицараб жо – росдадаго лъараб жо. xiyada bicarab $o - rosdadago ;arab $o. 98. Чияда божараб карщ лълъамияб букIуна. xiyada bo$arab kar& :amiyab bujuna. 99. Чияда велъуге, дудаго бадибчIвай бихьизе гурин. xiyada we;uge, dudago badibzway bi%i#e gurin. 100. Чияда гьардоге, дуццаго гьабе, гIедегIуге, лълъикI гьабе. xiyada hardoge, duCago habe, fedefuge, :ij habe. 101. Чияда гьикъарав – гIакъил, гIакъилассда нахъвилълъарав – цIцIодор. xiyada hiqaraw - faqil, faqilaSda na]wi:araw - ~odor. 102. Чияда гьикъаралълъе дуцца жаваб кьоге - «ГьикъичIогобиц», – ан дудаго цIцIар лъолеб. xiyada hiqara:e duCa $awab poge - «hiqizogobic», - an dudago ~ar ;oleb. 103. Чияда зигара базе инчIев жиндирго къварилъигун ххутIулев. xiyada #igara ba#e inzew $indirgo qwari;igun {uTulew. 104. Чияда кверщел гьабизе лIугьарав лълъиего вокьуларевила. xiyada kwer&el habi#e /uharaw :iyego wopularewila. 105. Чияда ццебе хъат кквеялдасса хъирул къоно тIад байго лълъикIаб. xiyada Cebe ]at KeyaldaSa ]irul qono Tad baygo :ijab. 106. Чияда ццебе хъат ккурасс черхх бичула, чияе наку чIварасс намус бичула. xiyada Cebe ]at KuraS xer{ bixula, xiyaye naku zwaraS namus bixula. 107. Чияда – цедер, дудаго – рокьо. xiyada - ceder, dudago - ropo. 108. Чиядасса тIокIлъарассул тушман гIемер вукIуна, бажари-гьунар бугев ххашазе тушманлъула. xiyadaSa Toj;araSul tu^man femer wujuna, ba$ari-hunar bugew {a^a#e tu^man;ula. 109. Чияде абулелълъул, дурго эбелалълъулги пикру гьабе. xiyade abule:ul, durgo ebela:ulgi _ikru habe. 110. Чияде хьамураб жиндего буссунеб, чияде абураб жиндего бачIунеб. xiyade %amurab $indego buSuneb, xiyade aburab $indego bazuneb. 111. Чияе бухъаралълъуре нилIго кколел. xiyaye bu]ara:ure ni/go Kolel. 112. Чияе гьабураб кумек – дуего гьабураб кумек. xiyaye haburab kumek - duyego haburab kumek. 113. Чияе гьересси бицарасс дуеги бицунеб, чияе ххиянат гьабурасс дуеги гьабулеб. xiyaye hereSi bicaraS duyegi bicuneb, xiyaye {iyanat haburaS duyegi habuleb. Искандар Зулкъарнайидаги Дарвануш абулев хханассдаги гьоркьор ккаралила кIикъого къоялълъ гьоркьосса къотIичIел роркьарал рагъал. Дандеяссул къуват цIцIикIкIараб меххалълъ, Искандар хIилаялълъе ургъизе ккаравила. Искандарицца, цIцIикIкIараб къадар гIарац-месед кьезе къотIиги гьабун, Дарванушил кквезе щварав божарав гьалмагъ тIамуравила гьессда хвалил ругънал лъезе. iskandar #ulqarnayidagi darwawu^ abulew {anaSdagi horpor Karalila jiqogo qoya: horpoSa qoTizel rorparal raval. dandeyaSul qadar ~iJarab me{a:, iskandar \ilaya:e urvi#e Karawila. iskandariCa, ~iJarab qadar farac-mesed pe#e qoTigi habun, darwanu^il Kwe#e &waraw bo$araw halmav Tamurawila heSda [walil ruvnal ;e#e. Боги биххун гъоркь ххутIарав Дарвануш хханассда Искандарицца абурабила - «Рецц Аллагьассе, дир квердассан гурев, дурго бищун божарав гьалмагъассул квердассан мун холев вукIин!». Дарванушицца абурабила - «Дун дудасса тIасса лIугьана, лълъикIав бахIарчи, диени ххиянат гьабурасс дуеги ххиянат гьабизе бугебхха!». ГьебсагIаталълъго Искандарицца ххиянатчи гьессул хханассда ццевеги вачун чIваравила. bogi bi{un vorp {uTaraw darwanu^ {anaSda iskandariCa aburabila - «reC allahaSe, dir kwerdaSan gurew, durgo bi&un bo$araw halmavaSul kwerdaSan mun [olew wujin!». darwanu^iCa aburabila - «dun dudaSa TaSa /uhana, :ijaw ba\arxi, diyeni {iyanat haburaS duyegi {iyanat habi#e bugeb{a!» hebsafata:go iskandariCa {iyanatxi heSul {anaSda Cewegi waxun zwarawila. 114. Чияе ккараб къварилъиялдасса воххарав ххалат воххун ххутIуларев. xiyaye Karab qwari;iyaldaSa wo{araw {alat wo{un {uTularew. 115. Чияе нассихIат гьабун, дуццаго мунагь гьабуге. xiyaye naSi\at habun, duCago munah habuge. 116. Чияе рагIи бицунге, бицун ххадуб хвезе тоге. xiyaye rafi bicunge, bicun {adub [we#e toge. 117. Чияе хвел гьаричIого, дуего гIумру гьаре. xiyaye [wel harizogo, duyego fumru hare. 118. Чияеги гьабе, дуего гьабизеги кIочон тоге. xiyaye habe, duyego habi#egi joxon toge. 119. Чиякъасс ургъел катиде бикьулеб, вехьасс ургъел гьойде бикьулеб. xiyaqaS urvel katide bipuleb, we%aS urvel hoyde bipuleb. 120. Чиякълъиялдасса чадикълъи лълъикIаб. xiyaq;iyaldaSa xadiq;i :ijab. 121. Чиякълъун чи ххутIугеги. xiyaq;un xi {uTugegi. 122. Чиякьа мунго къезе ххиянат гьабуге. xiyapa mungo qe#e {iyanat habuge. 123. Чиякье кIалги ккоге, кIиго чиясс бицунеб жоялда гьоркьоссанги раккуге. xiyape jalgi Koge, jigo xiyaS bicuneb $oyalda horpoSangi raKuge. 124. Чияр бадибе унеб рас бихьулев, жиндирго бадибе унеб чIалу бихьуларев. xiyar badibe uneb ras bi%ulew, $indirgo badibe uneb zalu bi%ularew. 125. Чияр бакI бихьичIого, нилIералълъулго къимат лъалареб. xiyar baj bi%izogo, ni/era:ulgo qimat ;alareb. 126. Чияр бакIалде араб лочнол нилIерго бакIалда бугеб гъадилгIан къимат букIунареб. xiyar bajalde arab loxnol ni/ergo bajalda bugeb vadilfan qimat bujunareb. 127. Чияр бахъухъалдасса нилIерго ххинкI лълъикIабила. xiyar ba]u]aldaSa ni/ergo {inj :ijabila. 128. Чияр бихьизе – канав, жиндирго бихьизе – беццав. xiyar bi%i#e - kanaw, $indirgo bi%i#e - beCaw. 129. Чияр бицин буго чияр гьан кванай. xiyar bicin bugo xiyar han kwanay. 130. Чияр бициналде дургоги пикру гьабе. xiyar bicinalde durgogi _ikru habe. 131. Чияр боцIцIиялда баххиллъизе бегьулареб. xiyar bo~iyalda ba{il;i#e behulareb. 132. Чияр боцIцIутIа бер биххуге. xiyar bo~uTa ber bi{uge. 133. Чияр васассдасса нилIерго яс лълъикI. xiyar wasaSdaSa ni/ergo yas :ij. 134. Чияр гьанадасса нилIерго гьуэр лълъикIаб. xiyar hanadaSa ni/ergo huer :ijab. 135. Чияр гьорохъе кьурдуге. xiyar horo]e purduge. 136. Чияр гIадалI къараб чIор – гIеркъилI къараб чIор. xiyar fada/ qarab zor - ferqi/ qarab zor. 137. Чияр гIайиб ккола бачIараб балагь, нилIер гIайиб ккола бачараб балагь. xiyar fayib Kola bazarab balah, ni/er fayib Kola baxarab balah. 138. Чияр гIайибал рицунелълъул, мукъулукъ гIатIидав, жиндирго гIайибал рицунелълъул, гIундул раххчулев. xiyar fayibal ricune:ul, muquluq faTidaw, $indirgo fayibal ricune:ul, fundul ra{xulew. 139. Чияр гIакълу босулареб бетIералдассаги цIунаги, бетIер гьечIей чIчIужуялдассаги цIунаги. xiyar faqlu bosulareb beTeraldaSagi `unagi, beTer hezey Zu$uyaldaSagi `unagi. 140. Чияр гIачIар какилалде, нилIерго басидулги багьа гьабе. xiyar fazar kakilalde, ni/ergo basidulgi baha habe. 141. Чияр жо бикъарассул квер цIцIогьорабила, чияр жо ккурассул кверги кIалги цIцIогьорабила. xiyar $o biqaraSul kwer ~ohorabila, xiyar $o KuraSul kwergi jalgi ~ohorabila. 142. Чияр жо чияе те. xiyar $o xiyaye te. 143. Чияр квен гьуинав, чвантил кIал къваридав. xiyar kwen huinaw, xwantil jal qwaridaw. 144. Чияр квен гьуинлъугеги, чияр рукъ гьуинлъугеги. xiyar kwen huin;ugegi, xiyar ruq huin;ugegi. 145. Чияр кверацца мичIчI бетIизе бигьаяб жойила. xiyar kweraCa miZ beTi#e bihayab $oyila. 146. Чияр квеш бихьараб тезе кIваги. xiyar kwe^ bi%arab te#e jwagi. 147. Чияр кумекалде хьул лъоге, хIалтIун балагье. xiyar kumekalde %ul ;oge, \alTun balahe. 148. Чияр куц-бегIалълъул бициналде цин матIуялълъуве валагье. xiyar kuc-befa:ul bicinalde cin maTuya:uwe walahe. 149. Чияр къварилъи жиндего бачIиндалила бичIчIулеб. xiyar qwari;i $indego bazindalila biZuleb. 150. Чияр къимат гьабуларесс жиндиргоги гьабулареб. xiyar qimat habulareS $indirgogi habulareb. 151. Чияр кIиго шагьи ккурав чияссул багьа – кIиго кепек. xiyar jigo ^ahi Kuraw xiyaSul baha - jigo ke_ek. 152. Чияр мажгиталълъуб как ахIулареб. xiyar ma$gita:ub kak a\ulareb. 153. Чияр масслихIаталълъ росс-лълъади рекъон чIчIоларо, гъоркьагьобоги тIассагьобоги гIадин, цоцалI ххенон, жалго рекъон ккани гурони. xiyar maSli\ata: roS-:adi reqon Zolaro, vorpahobogi TaSahobogi fadin, coca/ {enon, $algo reqon Kani guroni. 154. Чияр мегеж кквелалде, дургояб къунцIейила. xiyar mege$ Kwelalde, durgoyab qun`eyila. 155. Чияр нахуде хьул лъун, нахударахъал гьаруге. xiyar na[ude %ul ;un, na[udara]al haruge. 156. Чияр оц кваналевилан дирго ссан кваналев ватана. xiyar oc kwanalewilan dirgo San kwanalew watana. 157. Чияр рагIи – тIохде балеб цIцIад (РагIи – къватIиб, дун – рокъов). xiyar rafi - To[de baleb ~ad (rafi - qwaTib, dun - roqow). 158. Чияр ракьалда хханлъун вукIинегIан, нилIерго ракьалда узденлъун вукIинго лълъикI. xiyar rapalda {an;un wujinefan, ni/ergo rapalda u#den;un wujingo :ij. 159. Чияр ракьалда чи беццав. xiyar rapalda xi beCaw. 160. Чияр ракI релъиледухъ, накуги чIваге, чи чилъун вихьичIого, гьаваялдеги вахунге. xiyar raj re;iledu], nakugi zwage, xi xi;un wi%izogo, hawayaldegi wa[unge. 161. Чияр ригьиналда гьоркьове, гIабдал гурони, лIугьунаревила. xiyar rihinalda horpowe, fabdal guroni, /uhunarewila. 162. Чияр риди рахьилан ккогеги, рагьтIа гIака гьечIого ххутIугеги. xiyar ridi ra%ilan Kogegi, rahTa faka hezogo {uTugegi. 163. Чияр рокъоб квен тIагIамабила. xiyar roqob kwen Tafamabila. 164. Чияр рокъов вугониги, чи лъала, чияда гъоркь бугониги, чу лъала. xiyar roqow wugonigi, xi ;ala, xiyada vorp bugonigi, xu ;ala. 165. Чияр рокъов дегIенлъунги вукIунге, дурго рокъов цIцIелъунги вукIунге. xiyar roqow defen;ungi wujunge, durgo roqow ~e;ungi wujunge. 166. Чияр ролIул чедалдасса нилIерго мочол гурга лълъикIаб. xiyar ro/ul xedaldaSa ni/ergo moxol gurga :ijab. 167. Чияр ссадакъаялде саххаватго хьвадулев, жинццаго къватIибеххун къараб гурга кьоларев. xiyar Sadaqayalde sa{awatgo %wadulew, $inCago qwaTibe{un qarab gurga polarew. 168. Чияр ссурукъ бихьараб дуццаго гьабуге. xiyar Suruq bi%arab duCago habuge. 169. Чияр тIагъур бахъани, нилIерабго къвалакь кквезе ккола. xiyar Tavur ba]ani, ni/erabgo qwalap Kwe#e Kola. 170. Чияр хурибе рак баге. xiyar [uribe rak bage. 171. Чияр цIакъалдасса нилIерго къадараб лълъикIаб. xiyar `aqaldaSa ni/ergo qadarab :ijab. 172. Чияр цIцIоб батуларо, лълъадал нах бахъуларо. xiyar ~ob batularo, :adal na[ ba]ularo. 173. Чияр цIцIоб – лълъадал щар. xiyar ~ob - :adal &ar. 174. Чияр цIцIобалде ккогеги. xiyar ~obalde Kogegi. 175. Чияр чода рекIарав ххеххго рещтIуневила. xiyar xoda rejaraw {e{go re&Tunewila. 176. Чияр чода рекIарав хIарщукъотIнов рещтIунев. xiyar xoda rejaraw \ar&uqoTnow re&Tunew. 177. Чияр чороклъи бихьизабулеб килищ бацIцIадаб букIине ккола. xiyar xorok;i bi%i#abuleb kili& ba~adab bujine Kola. 178. Чияр чурпадулIе цIцIам жинццаго тIамизе те. xiyar xur_adu/e ~am $inCago Tami#e te. 179. Чияр чIчIужу берцинайила, чияр чу цIакъабила. xiyar Zu$u bercinayila, xiyar xu `aqabila. 180. Чияраб ссурун бихьун, нилIго кантIаги. xiyarab Surun bi%un, ni/go kanTagi. 181. Чияралда бер биххарав, жиндирабго цагъриниб лъурав. xiyaralda ber bi{araw, $indirabgo carvinib ;uraw. 182. Чияралда хъваге, дурабго цIуне. xiyaralda ]wage, durabgo `une. 183. Чияразул бицунаго, дургоязулги пикру гьабе. xiyara#ul bicunago, durgoya#ulgi _ikru habe. 184. Чияргун гIахьалаб гIаладай, дунго бетIергьанаб хIамадай? xiyargun fa%alab faladay, dungo beTerhanab \amaday? 185. Чиясс дуе лълъикIлъи гьабуниги, квешлъи гьабуниги, гьелда нахъа цо гъваца батулебила. xiyaS duye :ij;i habunigi, kwe^;i habunigi, helda na]a co vwaca batulebila. 186. Чиясс чи кIодо гьавуни, кIиялго кIодолъулел, чиясс чи инжит гьавуни, кIиялго инжилъулел. xiyaS xi jodo hawuni, jiyalgo jodo;ulel, xiyaS xi in$it hawuni, jiyalgo in$i;ulel. 187. Чияссда рекъаралила ишалги рукIунел. xiyaSda reqaralila i^algi rujunel. 188. Чияссдасса гьессул рагIад ххалатабила, гьессул гьунаралдасса рецц-бакъ борххатабила. xiyaSdaSa heSul rafad {alatabila, heSul hunaraldaSa reC-baq bor{atabila. 189. Чияссе гьабураб лълъикIлъиялдасса кIудияб ссадакъа гьечIебила. xiyaSe haburab :ij;iyaldaSa judiyab Sadaqa hezebila. 190. Чияссе – гIамал берцинлъи, къохьое – нах, ратIлие – цIуни. xuyaSe - famal bercin;i, qo%oye - na[, raTliye - `uni. 191. Чияссе – рагIи, хIамие – тIил. xiyaSe - rafi, \amiye - Til. 192. Чияссе ссундулго гIей гьечIебила. xiyaSe Sundulgo fey hezebila. 193. Чияссул бахIарчилъи борохь чIвазеги къваригIунеб. xiyaSul ba\arxi;i boro% zwa#egi qwarifuneb. 194. Чияссул бахIарчилъи – ссабру гьабизе кIвей. xiyaSul ba\arxi;i - Sabru habi#e jwey. 195. Чияссул чилъи жиндирго хъатикь букIунеб. xiyaSul xi;i $indirgo ]atip bujuneb. 196. Чияссул гIамал хIакимлъун ккедалила лъалеб. xiyaSul famal \akim;un Kedalila ;aleb. 197. Чияссул ияхI – носол бал гIадаб жо. xiyaSul iya\ - nosol bal fadab $o. 198. Чияссул квешаб гIамал бахунеб унтиялдасса квешаб. xiyaSul kwe^ab famal ba[uneb untiyaldaSa kwe^ab. 199. Чияссул къунтIаб гIамал-ххассият цо рагIудассанги бичIчIулеб. xiyaSul qunTab famal-{aSiyat co rafudaSangi biZuleb. 200. Чияссул кьучIчIлъи – рагIи, рагIул кьучIчIлъи – тIубай. xiyaSul puZ;i - rafi, raful puZ;i - Tubay. 201. Чияссул кIодолъи рарал соназулI гуребила букIунеб, гIакълуялълъулIила. xiyaSul jodo;i raral sona#u/ gurebila bujuneb, faqluya:u/ila. 202. Чияссул хвел чияда бараб гьечIеб. xiyaSul [wel xiyada hezeb. 203. Чияссул хвелгицин берцинаб букIине ккола. xiyaSul [welgicin bercinab bujine Kola. 204. Чияссул тушманила жиндаго лъалареб жо. xiyaSul tu^manila $indago ;alareb $o. 205. Чияхъе тIагIел кьезе рокъотел виччай. xiya]e Tafel pe#e roqotel wiXay. 206. Чияцца гьабичIелълъул бициналде, дуццаго гьабуралълъулги багьа гьабе. xiyaCa habize:ul bicinalde, duCago habura:ulgi baha habe. 207. Чияцца гьабуралълъе къимат кьезе цIакъ бигьаяб жойила. xiyaCa habura:e qimat pe#e `aq bihayab $oyila. 208. Чияцца гьабуралълъул гурони, жинццаго гьабуралълъул рогьо букIунарев. xiyaCa habura:ul guroni, $inCago habura:ul roho bujunarew. 209. Чияцца гьавун, чи лIугьунарев, жинццаго живго лIугьинавизе кколев. xiyaCa hawun, xi /uhunarew, $inCago $iwgo /uhinawi#e Kolew. 210. Чияцца гьумер бухIизегIан, цIадуцца мегеж чIурхIаги. xiyaCa humer bu\i#efan, `aduCa mege$ zur\agi. 211. Чияцца гIакълу малълъун, гIабдал цIцIодорлъуларо. xiyaCa faqlu ma:un, fabdal ~odor;ularo. 212. Чияцца кьураб бищунго лълъикIаб жо – гьáричIого кьураб жо. xiyaCa purab bi&ungo :ijab $o - harizogo purab $o. 213. Чияцца кьураб жа гьекъеялдасса живго бетIергьанаб лълъадал рагI гьекъей лълъикIаб. xiyaCa purab $a heqeyaldaSa $iwgo beTerhanab :adal raf heqey :ijab. 214. Чияцца чи инжит гьавуларо, цин жинццаго живго инжит гьавичIони. xiyaCa xi in$it hawularo, cin $inCago $iwgo in$it hawizoni. 215. Чияццаниги кваналел Хъилидал багIаргIечал нилIеццаго кванан лълъикIила. xiyaCanigi kwanalel ]ilidal bafarfexal ni/eCago kwanan :ijila. 216. Чода рекъаралила тIукъбиги чIвалел. xoda reqaralila Tuqbigi zwalel. 217. Чода чIвалел магIазул гъанссида чIвалел магIал гьарурав Аллагь! xoda zwalel mafa#ul vanSida zwalel mafal haruraw allah! Маххукъебедассул йикIун йиго цIакъ берцинай чIчIужу. Хханассе бокьун буго, гьелълъул россги тIагIинавун, жинццаго гьелдассан кеп босизе. Хханасс лъазабун буго къебедассда, метер радалалде нусго чодуе тIикъва-магI къотIичIони, жинцца мун чIвазе вугилан. Маххукъебедасс рокьукъаб ххабар чIчIужуялълъе бицун буго, кIвелародай рухI ххвассар гьабизеян хIалтIизе къассдги гьабун буго. ГIакъилай чIчIужуялълъ гьессда абун буго - дудассан тIалаб гьабулеб буго инсанассухъан гьабун бажарулареб жо. РачIа, къасси нилI регилин, метералде щиб бугониги ккелеб батила. Цониги магIги къотIичIого, росс-лълъади регун руго. ma{uqebedaSul yijun yigo `aq bercinay Zu$u. {anaSe bopun bugo, he:ul roSgi Tafinawun, $inCago heldaSan ke_ bosi#e. {anaS ;a#abun bugo qebedaSda, meter radalalde nucgo xoduye Tiqwa-maf qoTizoni, $inCa mun zwa#e wugilan. ma{uqebedaS ropuqab {abar Zu$uya:e bicun bugo, jweladay ru\ {waSar nabi#eyan \alTi#e qaSdgi habun bugo. faqilay Zu$uya: heSda abun bugo - dudaSan Talab habuleb bugo insanaSu]an habun ba$arulareb $o. raza, qaSi ni/ regilin, meteralde &ib bugonigi Keleb batila. conigi mafgi qoTizogo, roS-:adi regun rugo. Радакь, нуцIцIидаги тункун, хханассул нукарасс абун буго - «Ххан хун вуго, ххеххго гьессул гъанссида чIвазе магIал къотIизе тIаде вахъа», – ян. Маххукъебедасс гьурмада квер бахъун буго, ццереххун реххссарал рагIабиги абулаго, гъанссида чIвазе магIалги гьарун руго. radap, nu~idagi tunkun, {anaSul nukaraS abun bugo - «{an [un wugo, {e{go heSul vanSida zwa#e mafal `oTi#e Tade wa]a», - yan. ma{uqebedaS hurmada kwer ba]un bugo, Cere{un re{Saral rafabigi abulago, vanSida zwa#e mafalgi harun rugo. 218. Чодасса гьоко ццебе унеб. xodaSa hoko Cebe uneb. 219. Чодасса рещтIун, хIамида рекIун. xodaSa re&Tun, \amida rejun. 220. Чодуе – цIцIал, хIамие – хIенссеркIо. xoduye - ~al, \amiye - \enSerjo. 221. Чое – кьили, хIамие – гъалдибер. xoye - pili, \amiye - valdiber. 222. Чое хъулухъ гьабичIони, лъелго рилълъине ккола, хIама лълъикI хьихьичIони, рохь мугъалълъ баччизе ккола. xoye ]ulu] habizoni, ;elgo ri:ine Kola, \ama :ij %i%izoni, ro% muva: baXi#e Kola. 223. Чол жал кколебилан, хIамил рачIчI ккоге. xol $al Kolebilan, \amil raZ Koge. 224. Чол къимат лъаларев лъелго вилълъине кколев. xol qimat ;alarew ;elgo wi:ine Kolew. 225. Чол хIал, гъогъолIе бачани, лъала, чияссул хIал, сапаралде цадахъ ккани, лъала. xol \al, vovo/e baxani, ;ala, xiyaSul \al, sa_aralde cada] Kani, ;ala. 226. Чордезе бокьарав лълъекьа хIинкъуларев, хIалтIи бокьулев бокьун вегуларев. xorde#e boparaw :epa \inqulerew, \alTi bopulew bopun wegularew. 227. Чорххое рахIат гIемер гьабурав нахъа воххуларо. xor{oye ra\at femer haburaw na]a wo{ularo. 228. Чорххол гьава цIцIикIкIарав цо хIалалда ххутIуларо. xor{ol hawa ~iJaraw co \alada {uTularo. 229. Чорххол гIамал хисугеги, рекIел гIадлу биххугеги. xor{ol famal [isugegi, rejel fadlu bi{ugegi. 230. Чорххол гIамал хисугеги, хурул талихI бекугеги. xor{ol famal [isugegi, [urul tali\ bekugegi. 231. Чорххол сахлъи бараб буго роццада кванаялда, рукъалълъул ракIа-раххари – босаралълъуб босараб лъеялда. xor{ol sa[;i barab bugo roCada kwanayalda, ruqa:ul raja-ra{ari - bosara:ub bosarab ;eyalda. 232. Чорххол тIабигIат буго, керен тIуни, батIалъун чIчIолеб, тIечIони, кидаго хахулеб лъимер гIадаб жо. xor{ol Tabifat bugo, keren Tuni, baTa;un Zoleb, Tezoni, kidago [a[uleb ;imer fadab $o. 233. ЧорххолI бугонани, нилIерго рухIги, махIалда бугони, нилIерго хIалги. xor{o/ bugonani, ni/ergo ru\gi, ma\alda bugoni, ni/ergo \algi. 234. ЧорххолI бугони – рухI, чвантиниб бугони – гIарац. xor{o/ bugoni - ru\, xwantinib bugoni - farac. 235. ЧорххолI бугони – хIал, рокъоб бугони – махIал. xor{o/ bugoni - \al, roqob bugoni - ma\al. 236. ЧорххолI витIарассе кинабго квен татуяб. xor{o/ wiTaraSe kinabgo kwen tatuyab. 237. ЧорххолI витIи гIадаб чода чи рекIунарев. xor{o/ wiTi fadab xoda xi rejunarew. 238. ЧорххолI гьечIеб гьунаралълъ чи ццеветIун инаро. xor{o/ hezeb hunara: xi CeweTun inaro. 239. ЧотIахъанасс чу беццулеб, векьарухъанасс оц беццулеб. xoTa]anaS xu beCuleb, weparu]anaS oc beCuleb. 240. Чохьое ияхI гьечIев, ракъуе ссабру гьечIев. xo%oye iya\ hezew, raquye Sabru hezew. 241. Чохьоеги рихьиеги бокьараб гьабуни, иххтияр гьечIеб бакIалде кколел. xo%oyegi ri%iyegi boparab habuni, i{tiyar hezeb balalde Kolel. 242. Чохьол бухIиялда щибго релълъунареб. xo%ol bu\iyalda &ibgo re:unareb. 243. Чохьол гурони мацIцI лъаларев, чадил гурони бицунарев. xo%ol guroni ma~ ;alarew, xadil guroni bicunarew. 244. Чохьол гьудулзаби чанги ратулел, къваригIиндал гьудул дагьав ватулев. xo%ol hudul#abi xangi ratulel, qwarifindal hudul dahaw watulew. 245. Чохьол дару – гьан, гьанал дару – рокьи. xo%ol daru - han, hanal daru - ropi. 246. Чохьол унти тIад чIвани, ботIрол унти тIагIуна. xo%ol unti Tad zwani, boTrol unti Tafuna. 247. Чохьол ургъел гьабуларесс ботIролги гьабулареб. xo%ol urvel habulareS boTrolgi habulareb. 248. Чохьониб гьунареб, кIалдибги гьунареб. xo%onib hunareb, jaldibgi hunareb. 249. Чохьоцца гIадин чи реххуларо. xo%oCa fadin xi re{ularo. 250. Чоцца хIатIал росулел, тIад рекIарассухъ ралагьун (Чоцца юргъаги бачунеб чи вихьун). xoCa \aTal rosulel, Tad rejaraSu] ralahun (xoCa yurva baxuneb xi wi%un). 251. Чоцца чал кIанцIидал, оцоеги баркала кье. xoCa xal jan`idal, ocoyegi barkala pe. 252. Чоцца чи хIурулI речIчIулев, гIорцIмацца гъогъолI речIчIулев. xoCa xi \uru/ reZulew, for`maCa vovo/ reZulew. 253. Чу берцин гьабула кьилиялълъ, чи берцин гьавула захIматалълъ. xu bercin habula piliya:, xi bercin hawula #a\mata:. 254. Чу щведал, кьили щвечIо, кьили щведал, чу щвечIо. xu &wedal, pili &wexo, pili &wedal, xu &wezo. 255. Чу беэдун квегъе, чIчIужу еццун куцай (Чу беэде чIчIужу ецце). xu beedun kweve, Zu$u yeCun kucay (xu beede Zu$u yeCe). 256. Чу босе гьод къокъаб, гьалмагъ ккве калам дагьав. xu bose hod qoqab, halmav Kwe kalam dahaw. 257. Чу босе юргъа бихьун, налъи гьабе чи вихьун. xu bose yurva bi%un, na;i habe xi wi%un. 258. Чу босулесс гьелълъул рилълъин цIеххедал, чол бетIергьанасс абурабила мавлидалде ахIун унев дибирассулалдасса ххеххаб бугилан. xu bosuleS he:ul ri:in `e{edal, xol beTerhanaS aburabila mawlidalde a\un unew dibiraSulaldaSa {e{ab bugilan. 259. Чу гьечIелълъуб хIамаги чуйилан толебила (тейила). xu heze:ub \amagi xuyilan tolebila (teyila). 260. Чу кIалдиб ххер ккун холеб, къарум дунялалда ххутIанщиналда ххадув ххачадулаго холев. xu jaldib {er Kun [oleb, qarum dunyalalda {uTan&inalda {aduw {axadulago [olew. 261. Чу лъала кьолокье ккедал, чи лъала кьалде ккедал. xu ;ala polope Kedal, xi ;ala palde Kedal. 262. Чу лълъикIаб чияцца рекIинчIеб, лълъади лълъикIай чияе инчIей. xu :ijab xiyaCa rejinzeb, :adi :ijay xiyaye inzey. 263. Чу лълъикIасс чодуе хIалхьи толареб, ретIел лълъикIав хьвадулев чIчIоларев. xu :ijaS xoduye \al%i tolareb, reTel :ijaw %wadulew Zolarew. 264. Чу рилълъадассан лъала, чи рагIудассан лъала. xu ri:adaSan ;ala, xi rafudaSan ;ala. 265. Чу хIалае ккун, хIамие кIалцIи щварабила. xu \alaye Kun, \amiye jal`i &warabila. 266. Чу щолаго, гIорцIен гIабдаласс гурони рекIунареб. xu &olago, for`un fabdalaS guroni rejunareb. 267. Чу щолебги букIун, хIамихъ анищ гьабуге. xu &oleb bujun, \ami] ani& habuge. 268. Чу-ярагъ лълъикIавилан лълъиданиги цIцIар лъоге, лъалабалълъги ратулел тадбир бугел гIадамал. xu-yarav :ijawilan :idanigi ~ar ;oge, ;alaba:gi ratulel tadbir bugel fadamal. 269. Чуги чIвачIого, чиги чIвачIого, хъала бахъулареб. xugi zwazogo, xigi zwazogo, ]ala ba]ulareb. 270. Чуги ццебе тун, лъалкI балагьулев. xugi Cebe tun, ;alj balahulew. 271. Чуги цIцIалги гIола гIолохъанчияссе. xugi ~algi fola folo]anxiyaSe. 272. Чудкие балкан кинаб бугониги батIалъи букIунареб. xudkiye balkan kinab bugonigi baTa;i bujunareb. 273. Чундузул убуразулI лIар биццатаб бис гIадав, лъарал лълъимазда гьоркьов хъахIилаб ралъад гIадав. xundu#ul ubura#u/ /ar biCatab bis fadaw, ;aral :ima#da horpow ]a\ilab ra;ad fadaw. 274. Чури бухIараб бахIри гIадин. xuri bu\arab ba\ri fadin. 275. Чурпадул хIал гъодода лъала. xur_adul \al vododa ;ala. 276. Чурул росода чIван, чIулгIи бекуге (Чи гурев чияссе кьун, лълъикIай яс хвезаюге). xurul rosoda zwan, zulfi bekuge (xi gurew xiyaSe pun, :ijay yas [we#ayuge). 277. ЧурулIа бахъараб гIункIкI гIадин. xuru/a ba]arab funJ fadin. 278. Чурунилан щагIил чини лIугьинаро, чол русснада бухьунилан, хIамил чу лIугьинаро. xurunilan &afil xini /uhinaro, xol ruSnada bu%unilan, \amil xu /uhinaro. 279. Чухъида квер бахъула, хъабчиде квер хьвагIула. xu]ida kwer ba]ula, ]abxide kwer %wafula. 280. Чуял гIемер руго – тулпар цо буго, гIадамал гIемер руго – бахIарчи цо вуго. xuyal femer rugo - tul_ar co bugo, fadamal femer rugo - ba\arxi co wugo.

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

Кь p Кьабарабги хIехьолев, хIунссарабги баччулев. pabarabgi \e%olew, \unSarabgi baXulew. Кьабулареб бахъуге, кьвагьулареб борчунге. pabulareb ba]uge, pwahulareb borxunge. Кьабураб зар гьанада унтулеб, абураб рагIи рекIеда унтулеб. paburab #ar hanada untuleb, aburab rafi rejeda untuleb. Кьавуялълъ махх куна, кIкIвахIалълъ чи куна. pawuya: ma{ kuna, Jwa\a: xi kuna. КьагIазул чолое хьоп меседилав, гIиял хъутаналълъе гъазихъ гIарцулав. pafa#ul xoloye %o_ mesedilaw, fiyal ]utana:e va#i] farculaw. Кьал балагьулессда хвел батулеб. pal balahuleSda [wel batuleb. Кьал гьабулеб жо – гап. pal habuleb $o - ga_. Кьалбаз ккола гъветI. palba# Kola vweT. Кьалбазда рекъарабила гъветIги букIунеб. palba#da reqarabila vweTgi bujuneb. Кьалбал гъваридаб гъветI гьороцца реххулареб. palbal vwaridab vweT horoCa re{ulareb. Кьалбал риччараб гъветIалда бакъ рагIуларо. palbal riXarab vweTalda baq rafularo. Кьалбал турараб хIохьодассан чIагояб чIор кIанцIулареб. palbal turarab \o%odaSan zagoyab zor jan`uleb. Кьалул цIа ссвинабе, хIенехI букIаго. palul `a Swinabe, \ene\ bujago. Кьаралъани, чуги лълъикIаб, бечелъани, чиги лълъикIав. para;ani, xugi :ijab, bexe;ani, xigi :ijaw. Кьарияб жинццаго куней, хIалакъаб россассе кьолей. pariyab $inCago kuney, \alaqab roSaSe poley. Кьвагьи гьечIеб бакIалде гIарада баге. pwahi hezeb bajalde farada bage. Кьвагьизе ккани, цIун букIине ккола. pwahi#e Kani, `un bujine Kola. Кьвагьулареб туманкIалдассаги цIунаги, ватуларев гьудулассдассаги цIунаги. pwahulareb tumanjaldaSagi `unagi, watularew hudulaSdaSagi `unagi. Кьвагьун бахъунареб бакIалда гIужги баге, кIанцIун вахъунареб бакIалда хIуччги цIцIаге. pwahun ba]unareb bajalda fu$gi bage, jan`un wa]unareb bajalda \uXgi ~age. КьватIараб бакI бухIизе тIатIи гьечIев бетIеркъотI, дун ячараб сордоялълъ чирахъ ссунцца бакилеб? pwaTarab baj bu\i#e TaTi hezew beTerqoT, dun yaxarab sordoya: xira] SunCa bakileb? КьватIараб матIуялълъул багьа – мочол мугь. pwaTarab maTuya:ul baha - moxol muh. «Кье» гурони, «ма» лъаларев. «pe» guroni, «ma» ;alarew. Кьезе бокьани, жакъаго кьолеб, бокьичIони, метералде тIамулеб. pe#e bopani, $aqago poleb, bopizoni, meteralde Tamuleb. Кьер кинаб букIаниги, болъон буго болъон. per kinab bujanigi, bo;on bugo bo;on. Кьерхада ххадуб – роцIцIен, къварилъиялда ххадуб – роххел. per[ada {adub - ro~en, qwari;iyalda {adub - ro{el. Кьерхаде хъвараб ххер роцIцIаде бакIарула. per[ade ]warab {er ro~ade bajarula. Кьерханкъо къалъулареб, къокъав чи херлъуларев. per[anqo qa;ulareb, qoqaw xi [er;ularew. Кьерхахъе зоб букIунареб, рещтIахъе бо букIунареб. per[a]e #ob bujunareb, re&Ta]e bo bujunareb. КьечIеб талихI бахъизе туманкIгунищ яхъиней, щвечIев Ису сабаблъун сордойилищ ягъилей? pezeb tali\ ba]i#e tumanjguni& yainey, &wezew isu sabab;un sordoyili& yaviley? Кьибил гьечIеб, гъветI гьечIеб гIагарлъи камурав чи гьечIев. pibil hezeb, vweT hezeb fagar;i kamuraw xi hezew. Кьибил нахъа гьечIони, тIадегIанлъи щоларо, хханлъи кодоб гьечIони, гьессдасса хIинкъуларо. pibil na]a hezoni, Tadefan;i &olaro, {an;i kodob hezoni, heSdaSa \inqularo. Кьибил хIалае чIчIани, вас бахIарчи вахъунев. pibil \alaye Zani, was ba\arxi wa]unew. Кьибилалде ракI гъурав гьел гьечIелълъув чучула. pibilalde raj vuraw hel heze:uw xuxula. Кьижарав вахъинегIан, вахъарав чIчIоларевила. pi$araw wa]inefan, wa]araw Zolarewila. Кьижарав чи – хварав чи. pi$araw xi - [waraw xi. Кьижаразда гурони макьу бихьулареб. pi$ara#da guroni mapu bi%ulareb. Кьижарасс кьижарав ворчIизавуларев. pi$araS pi$araw worzi#awularew. Кьижизе гурони бусада вегизе ккогеги. pi$i#e guroni busada wegi#e Kogegi. Кьили лъунилан, гIорцIадул чу лIугьинаро, чангит банилан, хIамил гIорцIен лIугьинаро. pili ;unilan, for`adul xu /uhinaro, xangit banilan, \amil for`en /uhinaro. Кьо дудассанго лъоге, чияцца лъезе те. po dudaSango ;oge, xiyaCa ;e#e te. Кьогедила, дада, чияр ракьалде. pogedila, dada, xiyar rapalde. Къали-рикьиялълъул гъассда цIаги бан, qali-ripiya:ul vaSda `agi ban, РосулIго бокьила, кьибил тезегIан. rosu/go bopila, pibil te#efan. КьогIаб букIунелълъулин дару даруяб букIунеб. pofab bujune:ulin daru daruyab bujuneb. КьогIаб калам гIундузда рагIиялдасса гIундулго гьечIого рукIин лълъикIаб. pofab kalam fundu#da rafiyaldaSa fundulgo hezogo rujin :ijab. КьогIаб чIамичIессда гьуиналълъул тIагIам лъалареб. pofab zamizeSda huina:ul Tafam ;alareb. Кьодукьа гурелила хIинкъулел, гIурукьайила. podupa gurelila \inqulel, furupayila. Кьойид гьаби – нух балагьи. poyid habi - nu[ balahi. Кьолелълъул босе, кьабулелълъул лIута. pole:ul bose, pabule:ul /uTa. Кьолбода ХIажимурад вахъунилан, киналго ХIажимурадал рукIунарел. polboda \a$imurad wa]unilan, kinalgo \a$imuradal rujunarel. Кьолбодасса чIухIизе гIабдал те, мунго бахIарчилъиялдасса чIухIа. polbodaSa zu\i#e fabdal te, mungo ba\arxi;iyaldaSa zu\a. Кьолелълъул – цIун кье, нахъе босулелълъул – бетIер хъван босе. pole:ul - `un pe, na]e bosule:ul - beTer ]wan bose. Кьолессда гьарулеб, гьабулессда малълъулеб. poleSda haruleb, habuleSda ma:uleb. Кьолессе цоги гIемераб, босулессе кIигоги дагьаб. poleSe cogi femerab, bosuleSe jogogi dahab. Кьохъияссул хIамиегIан хIалхьи гьечIебила руччабазе. po]iyaSul \amiyefan \al%i hezebila ruXaba#e. Кьурасс босулеб жо буго талихI. puraS bosuleb $o bugo tali\. Кьураб босун барще. purab bosun bar&e. Кьураб квералда лъала, квараб чехьалда лъала. purab kweralda ;ala, kwarab xe%alda ;ala. Кьурав гуревила саххаватав босаравила. puraw gurewila sa{awataw bosarawila. Кьурав мискинлъуларев, гьарарав бечелъуларев. puraw miskin;ularew, hararaw bexe;ularew. Кьуралда рекъечIев рокъов кванайилан те. puralda reqezew roqow kwanayilan te. Кьурассул квералда гIадин, кварассул кIалалда лъалареб. puraSul kweralda fadin, kwaraSul jalalda ;alareb. Кьурда хоно чIваге, чIалгIаде гаргадуге. purda [ono zwage, zalfade gargaduge. Кьурдизе лъаларесс ссвери къваридаб бугилан абурабила. purdi#e ;alareS Sweri qwaridab bugilan aburabila. Кьурдизеги гьавулев гьакълицца, гьардезеги тIамулев гьакълицца. purdi#e hawulew haqliCa, harde#e Tamulew haqliCa. Кьурдуларевила гIабдал, кьурдани, чIчIезе лъаларебила. purdularewila fabdal, purdani, Ze#e ;alarebila. Кьурдун ссвакаравги – кванде, гIодун ссвакаравги – кванде. purdun Swakarawgi - kwande, fodun Swakarawgi - kwande. Цо къоролалълъул маулхIаяталълъе вукIарав вас хун вуго. Дуниялалдассаго рокьи бичарай гъарималълъ хварав вас вукъизе виччан гьечIо. ХвезегIан, васассда тIад ккун, гIодизе тейин жий, тIаде нуцIцIаги рахаян абун буго. ГIагарлъиялълъ гIемер гьарун буго кваназегIаги кванайилан. Къоролалълъ кинго къабул гьабун гьечIо гьеб гьари. co qorola:ul maul\ayata:e wujaraw was [un wugo. duniyalaldaSago ropi bixaray varima: [waraw was wuqi#e wiXan hezo. [we#efan, wasaSda Tad Kun, fodi#e teyin $iy, Tade nu~agi ra[ayan abun bugo. fagar;iya: femer harun bugo kwana#efagi kwanayilan. qorola: kingo qabul habun hezo heb hari. Цинги гIагарлъиялълъ, гIодун ссвакараб меххалълъгIаги щиб гьалълъ гьабулаян бихьизе, гьей гIунтIулареб борххатаб бакIалда квен лъун тун буго. cingi fagar;iya:, fodun Swakarab me{a:fagi &ib ha: habulayan bi%i#e hey funTulareb bor{atab bajalda kwen ;un tun bugo. ЦIакъ гIемер гIодун йиго эбел, аххирги кванде ххиял лъун буго. Ххарххадун йиго гIагарлъиялълъ лъураб бакIалдасса квен босизе. Кинго гIунтIизе кIвечIеб меххалълъ, васассул жаназаги бехъерхъун, гьелда тIад хIетIеги чIчIун, босун буго эбелалълъ квен. `aq femer fodun yigo ebel, a{irgi kwande {iyal ;un bugo. {ar{adun yigo fagar;iya: ;urab bajaldaSa kwen bosi#e. kingo funTi#e jwezeb me{a:, wasaSul $ana#agi be]er]un, helda Tad \eTegi Zun, bosun bugo ebela: kwen. Гьаниб ракIалде щола «Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб» абураб кициги. hanib rajalde &ola «[ob Tu_anafan, raj Tu_uleb» aburab kicigi. Кьурдухъанассул хIатIал гIедерал, хIалтIухъанассул кверал гIедерал. purdu]anaSul \aTal federal, \alTu]anaSul kweral federal. Кьуру биххана, борохь нахъе тана. puru bi{ana, boro% na]e tana. Кьуру биххичIого, хIур (хъуй) бахъунареб. puru bi{izogo, \ur (]uy) ba]unareb. Кьуруги биххулеб, раххассги тIолеб, гIагарлъи тIолареб. purugi bi{uleb, ra{aSgi Toleb, fagar;i Tolareb. Кьуруги биххун, гъоркье кканиги, гьересси тIатинчIого ххутIулареб. purugi bi{un, vorpe Kanigi, hereSi Tatinzogo {uTulareb. Кьуругун багъун, гъалбацI бергьинаро, лаченгун багъун, гъеду бергьинаро. purugun bavun, valba` berhinaro, laxengun bavun, vedu berhinaro. Кьурул рагIалде щвезегIан ккве чи. purul rafalde &we#efan Kwe xi. КьучIчI гьечIел ххарбал – лъалкI гьечIел гьерссал. puZ hezel {arbal - ;alj hezel herSal.

И i ИгиштIани, ЦIцIалкIитIа «цIцIар рагIарав багьадур!» igi^Tani, ~aljiTa «~ar rafaraw bahadur!» Анссадерил гIоралде ГIинтIилъар кIанцIарабила. anSaderil foralde finTi;ar jan`arabila. Илбисалда абурабила дудасса квешаб жого бугодаян. Илбисалълъги абурабила жиндасса квешав чи хварав какулев чи вугилан. ilbisalda aburabila dudaSa kwe^ab $ogo bugodayan. ilbisa:gi aburabila $indaSa kwe^aw xi [waraw kakulew xi wugilan Иман гьечIеб бакIалда ияхIги букIунареб. iman hezeb bajalda iya\gi bujunareb. Иман щулалъизе ккани, гIелму тIалаб гьабейила. iman &ula;i#e Kani, felmu Talab habeyila. «Инаро» бачарай рокъой ххутIарайила. «inaro» baxaray roqoy {uTarayila. Инаро дун хIорихъе, хIатIазде бакъ щвечIого, галиги бахъиларо, гурга кодой кьечIого. inaro dun \ori]e, \aTa#de baq &wezogo, galigi ba]ilaro, gurga kodoy pezogo. Инелъун бергьараб гIищкъу – саяхълъи, тезелъун гьабураб рокьи – хъахIбалъи. ine;un berharab fi&qu - saya];i, te#e;un haburab ropi - ]a\ba;i. Инжитав чияссул ишалги инжитал рукIуна. in$itaw xiyaSul i^algi in$ital rujuna. Инжилъун гIадамазда гьоркьов вукIинегIан, хIамалъун гьирикьго лълъикIила. in$i;un fadama#da horpow wujinefan, \ama;un hiripgo :ijila. Инсан вахараб борххалъиялда бараб букIунила гьессда бихьулеб майданалълъул гIатIилъи. insan wa[arab bor{a;iyalda barab bujunila heSda bi%uleb maydana:ul faTi;i. Инсанасс щибго хIехьолебила, ракъи хIехьоларебила. insanaS &ibgo \e%olebila, raqi \e%olerebila. Инсан жиндир заманалда релълъаравила вукIунев. insan $indir #amanalda re:arawila wujunew. Инсанассул жавабалълъ жиндир гIакълу борцуна, калам къокъаб бугони, къимат цIцIикIкIун гьабула. inasanaSul $awaba: $indir faqlu borcuna, kalam qoqab bugoni, qimat ~iJun habula. Инсанассул кIалдиб мацIцI рекIараб ххвалчен буго, кIалдиссан пулеб гьури гьалаглъулеб чIор буго. insanaSul jaldib ma~ rejarab {walxen bugo, jaldiSan _uleb huri halag;uleb zor bugo. Инсанассул черхх бетIергьанчиясс бачухъе билълъунеб жойила. insanaSul xer{ beTerhanxiyaS baxu]e bi:uneb $oyila. Инсанассул яхI – мугъ чIвалеб ссангар, гIадамассул кIкIвахI – бохх ккураб лангар. insanaSul ya\ - muv zwaleb Sangar, fadamaSul Jwa\ - bo{ Kurab langar. Инссудасса вас цIцIодорав лIугьин – роххелила, ваццассдасса вацц цIцIодорав лIугьин – жахIдайила. inSudaSa was ~odoraw /uhin - ro{elila, waCaSdaSa waC ~odoraw /uhin - $a\dayila. Инссудасса чIухIарав вас гIемерав вукIуна, чIарбида эмен лъедал, чияр цIцIобалде кколев. inSudaSa zu\araw was femeraw wujuna, zarbida emen ;edal, xiyar ~obalde Kolew. Инссул къадруялда чIчIа. inSul qadruyalda Za. Гьеб букIана мискинзаби кидаго мискин рукIа, къуралги кидаго къунги хунги рукIаян абулел абадиялълъ тIалъи жидеего бокьаразул аби. Гьеб мурад цIунун рижарал рукIана «ЛълъикIлъи хIехьезе аххтачодаги хханассул васассдаги гурони кIоларо», «АхIун вачун, бачавехь таххбакIалда толаро» гIадал кицаби. «БукIинчIеб рокъоб рекъечIеб бетIергьанчихвад» гIадал абиялги. heb bujana miskin#abi kidago miskin ruja, quralgi kidago qungi [ungi rujayan abulel abadiya:gi Ta;i $ideyego bopara#ul abi. heb murad `unun ri$aral rujana «:ij;i \e%e#e a{taxodagi {anaSul wasaSdagi guroni jolaro», «a\un waxun ta{bajalda tolaro» fadal kicabi. « bujinzeb roqob reqezeb beTerhanxi[wad » fadal abiyalgi. Инссул сагIадат бихьун, васассе къимат кьоге. inSul safadat bi%un, wasaSe qimat poge. Инссул сагIадаталълъул васассе ххайир гьечIо, жиндир сияразухъе ссурукълъи ккун батани. inSul safadata:ul wasaSe {ayir hezo, $indir siyara#u]e Suruq;i Kun batani. Инссул ццин цаххбиниб. Налъи холареб, би бакъвалареб. inSul Cin ca{binib. na;i [olareb, bi baqwalareb. Бицен буго. Васассул эмен чияцца чIван вукIун вуго, гьев эбелалълъ гьавилалдего. Бидулав херлъун вуго, вас гIун вачIун вуго. ГодекIанир ихдалил бакъалда курмул роркьулел рукIун руго херал чагIи. Дагьал дорегIан маххссаро-ххочIалда, цоцазул мугжул кIкIвалел рукIун руго гIолохъабиги. Цо херав чиясс гIолохъабазда жиндир гъоркьамегеж кIкIваян абун буго. Жинцца кIкIвалилан, дов эмен чIвараб меххалълъ ургьив вукIарав васасс нус кодобе босун буго. Мегеж кIкIвалеб меххалълъ, гьесс гьикъун буго - «КIудияв чи, бидуе хъукьлъи букIунебищ?» – ан. Гъоссги жаваб кьун буго букIунарилан. «Ма, букIунареб батани!» – ян васассги эмен чIварав чияссул бидул гIор биччан буго. bicen bugo. wasaSul emen xiyaCa zwan wujun wugo, hew ebela: hawilalde. bidulaw [er;un wugo, was fun wazun wugo. godejanir i[dalil baqalda kurmul rorpulel rujun rugo [eral xafi. dahal dorefan ma{Saro-{ozalda, coca#ul mug$ul Jwalel rujun rugo folo]abi. co [eraw xiyaS folo]aba#da $indir vorpamege$ Jwayan abun bugo. $inCa Jwalilan, dow emen zwarab me{a: urhiw wujaraw wasaS nus kodobe bosun bugo. mege$ Jwaleb me{a:, heS hiqun bugo - «judiyaw xi, biduye ]up;i bujunebi&?» - an. voSgi $awab pun bugo bujunarilan. «ma, bujunareb batani!» - yan wasaSgi emen zwaraw xiyaSul bidul for biXan bugo. Умумузул гьал кицаби руго инсан гьечIел питнабазде ахIулел кIалзул гIарадаби. РукIун руго питнаби цо кIалъараб кIалалълъ рикIкIен гьечIел биял гIодоре тIуралги. РецIелалълъе цIцIараб заман букIинчIо, гьелълъул гIорхъи букIана ссанагIат рекъараб къо. umumu#ul hal kicabi rugo insan hezel _itnaba#de a\ulel jal#ul faradabi. rujun rugo _itnabi co ja;arab jala: riJen hezel biyal fodore Turalgi. re`ela:e ~arab #aman bujinzo, he:ul for]i bujana Sanafat reqarab qo. Инссухъ ралагьун, васги лъалевила, васассухъ ралагьун, эменги лъалевила. inSu] ralahun, wasgi ;alewali, wasaSu] ralahun, emengi ;alewila. Инссухъ ралагьун, яс кье, эбелалълъухъ ралагьун, яс яче. inSu] ralahun, yas pe, ebela:u] ralahun, yas yaxe. ИнчIевани лъаргIиве, лъачIевани Магьдида. inzewani ;arfiwe, ;azewani mahdida. ИнчIого къоги беццуге, вихьичIого чиги веццуге. inzogo qogi beCuge, wi%izogo xigi beCuge. ИнчIого ххаселги беццуге, хвечIого нуцалчиги веццуге. inzogo {aselgi beCuge, [wezogo nucalxigi weCuge. Инссуда малълъаруге, гьесс малълъараб гьабе. inSuda ma:aruge, heS ma:arab habe. Инссуеги лъимал жиндиего жо кьолел рокьулел. inSuyegi ;imal $indiyego $o polel ropulel. Инссул адаб тарав васассдассаги цIунаги, къо ккедал ватуларев ваццассдассаги цIунаги. inSul adab taraw wasaSdaSagi `unagi, qo Kedal watularew waCaSdaSagi `unagi. Инссул боцIцIуцца гьаглъарассдассан пайда бахунареб. inSul bo~uCa hag;araSdaSan _ayda ba[unareb. Инссул гьоболги тоге, эбелаб нухги тоге. inSul hobolgi toge, ebelab nu[gi toge. Инссул гIамал гьечIев вас ватуларо, бацIил гIамал гьечIеб тIинчI букIунаро. inSul famal hezew was watularo, ba`il famal hezeb Tinz bujunaro. Инссул кIал чIвазе раскIил кIиго ругIел гIолеб. inSul jal zwa#e rasjil jigo rufel foleb. Инссул малълъ босуларев вас лIугьунгеги, эбелалдасса бергьарай яс лIугьунгеги. inSul ma: bosularew was /uhungegi, ebelaldaSa berharay yas /uhungegi. Инссул нигIматал кунелълъул, эменги кIочон тоге. inSul nifmatal kune:ul, emengi joxon toge. Инссул нухдассанила васги унев (инссул квартIа-гъецI босуларев вас вукIунарев). inSul nu[daSanila wasgi unew (inSul kwarTa-ve` bosularew was wujunarew). Инссул рател бичарасс бачаго хIал росула. inSul ratel bixaraS baxago \al rosula. Инссул рокьи ккун, васассе ячарайила, эбелалълъул рокьи ккун, яс кьурайила. inSul ropi Kun, wasaSe yaxarayila, ebela:ul ropi Kun, yas purayila. Инссул росу тарассда лълъикIаб къо бихьуларо. inSul rosu taraSda :ijab qo bi%ularo. «Инссул рукъбугьадил орорго ражидул букIун буго!» – ян абурабила гIандиссесс. «inSul ruqbuhadil ororgo ra$idul bujun bugo!» - yan aburabila fandiSeS. Инссул ххам бугони, гурдал ххалатал, рокъоб хханжу бугони, ххинкIал чIахIиял. inSul {am bugoni, gurdal {alatal, roqob {an$u bugoni, {injal za\iyal. Инссул цIцIар – васассе, росдал цIцIар – киназего. inSul ~ar - wasaSe, rosdal ~ar - kina#ego. Инссуцца бекьараб васасс лъилъулеб. inSuCa beparab wasaS ;i;uleb. Инссуцца ххер бичани, васасс хур бичулеб. inSuCa {er bixani, wasaS [ur bixuleb. Инссуцца соно квани, лъималазул цаби секколел. inSuCa sono kwani, ;imala#ul cabi seKolel. ИнчIого, хвечIого чияссул къимат лъаларебила. inzogo, [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. Ирс бикьулелълъул гьоркьов ххутIарав. irs bipule:ul horpow {uTaraw. Ирсалълъе щвараб гъамасс цIураб меседалдасса васассул кверзул маххщел бергьунебила. irsa:e &warab vamaS `urab mesedaldaSa wasaSul kwer#ul ma{&el berhunebila. Исана сон савуд хварабгIаги. isana son sawud [warabfagi. Исана тIад восила, тIадеялълъул лълъим лъала. isana Tad wosila, Tadeya:ul :im ;ala. Кици гIунтIизабула Авар гIоралълъ вас восун арай ГьидалIа эбелалде. Эбелалда вихьун вуго гIоралда тIад восун жиндирго лълъим лъаларев вас. Йоххизеги йоххун эбелалълъ гьал рагIаби абун руго. Гьеб магIнаялдани гуро жакъа гьеб кици хIалтIизабулеб. Гьеб хIалтIизабула «Инсан ццевеххун цойидассан унаро, дагь-дагьккун уна» абураб магIнаялда. kici funTi#abula awar fora: was wosun aray hida/a ebelalde. ebelalda wi%un wugo foralda Tad wosun $indirgo :im ;alarew was. yo{i#egi yo{un ebela: hal rafabi abun rugo. heb mafnayaldagi guro $aqa heb kici \alTi#abuleb. heb \alTi#abula «insan Cewe{un coyidaSan unaro, dah-dahKun una» aburab mafnayalda. Исхъалидул чухъида хъабарча бащалъиларо. is]alidul xu]ida ]abarxa ba&a;ilaro. Итни къо къоялгун шагьадулеб. itni qo qoyalgun ^ahaduleb. Их бащалъизегIан божи бугеб хур тоге. i[ ba&a;i#efan bo$i bugeb [ur toge. Их лълъамалъичIони, лълъидир бакъвалъулареб. i[ :ama;izoni, :idir baqwa;ulareb. Ихдал гьури – гьанал барти. i[dal huri - hanal barti. Ихдал нилIецца кьолеб, ххаслихъе нилIее кьолеб. i[dal ni/eCa poleb, {asli]e ni/eye poleb. Ихдал хур реххун тоге, ххасало рукъ реххун тоге. i[dal [ur re{un toge, {asalo ruq re{un toge. Ихдал хурибе бачIони, ххаслихъе цагъринибе балареб. i[dal [uribe bazoni, {asli]e cavrinibe balareb. Ихдал хIама къинлъугеги, хIалтIулI чIчIужу къинлъугеги. i[dal \ama qin;ugegi, \alTu/ Zu$u qin;ugegi. Ихдалил къо – къоролалълъул ракI. i[dalil qo - qorola:ul raj. Ихдалил къоялдаги къадарав бихьинчияссдаги божизе бегьуларел. i[dalil qoyalgi qadaraw bi%inxiyaSdagi bo$i#e behularel. Ихдалил къоялълъ лъагIалицца кваназарулел. i[dalil qoya: ;afaliCa kwana#arulel. Ихдалил лълъалъ – карае, ххасалил лълъалъ – кьолбое. i[dalil :a; - karaye, {asalil :a; - polboye. Ицц бацIцIадаб бугони, гIорги бацIцIадаб букIуна. iC ba~adab bugoni, forgi ba~adab bujuna. Иццул бетIералда гурони, тIокIкIараб лълъим букIунареб. iCul beTeralda guroni, ToJarab :im bujunareb. Иццул лълъим щоларелълъуб лъарал лълъимги – иццул лълъим. iCul :im &olare:ub ;aral :imgi - iCul :im. ИчIгоялълъ гьабе, лъабгоялълъ кванай. ixgoya: habe, ;abgoya: kwanay. Иш лъалев анцIгояссдасса хIалтIулев цо чи лълъикIав. i^ ;alew an`goyaSdaSa \alTulew co xi :ijaw. ИяхI баччулаго, хIулун тIагIарав, хварал рукъулаго, вакъуцца хварав. iya\ baXulago, \ulun Tafaraw, [waral ruqulago, waquCa [waraw. ИяхI бугев цин хола, къадарав кIицIцIул хола. iya\ bugew cin [ola, qadaraw ji~ul [ola. ИяхI гьечIого хьвадарассе – дуниял гIатIидаб жо. iya\ hezogo %wadaraSe - duniyal faTidab $o. ИяхI лъолелълъуб чед лъурав, чохьохъ чIахъен бичарав. iya\ ;ole:ub xed ;uraw, xo%o] za]en bixaraw. ИяхIги хIалихьалъиги хабалIеги цадахъ билълъунеб. iya\gi \ali%a;igi [aba/egi cada] ni:uneb. Йихьизе берцинай лълъикIай, ятизе гIакъилай лълъикIай. yi%i#e bercinay :ijay, yati#e faqilay :ijay. Йокьизеялдасса рихине захIматабила. yopi#eyaldaSa ri[ine #a\matabila. Йокьанщинай ясги щоларей, бицанщинаб рагIиги батулареб. yopan&inay yasgi &olarey, bican&inab rafigi batulareb. Йихьугеги, рагIугеги, дида гурхIаралда Аллагь гурхIаги! yi%ugegi, rafugegi, dida gur\aralda allah gur\agi! Йокьуларей лълъади – бокьулареб квен. yopularey :adi - bopulareb kwen.

ЦI ` 1. ЦIа бакаралълъуве кIкIвелун, кIкIуй баккаралълъуве гьелун. `a bakara:uwe Jwelun, Juy baKara:uwe helun. 2. ЦIа босизе арай гьолокьей россассе арайила. `a bosi#e aray holopey roSaSe arayila. 3. ЦIа гьечIеб кIкIуйги кIкIуй гьечIеб цIаги букIунареб. `a hezeb Juygi Juy hezeb `agi `agi bujunareb. 4. ЦIа гьечIелълъуб кIкIуй букIунареб, лълъим гьечIелълъуб хьуцIцI букIунареб. `a heze:ub Juy bujunareb, :im heze:ub %u~ bujunareb. 5. ЦIа рокъоб ккурай, бакъ рагъида ккурай. `a roqob Kuray, baq ravida Kuray. 6. ЦIа ссвараб ццунтуралда кан бакизе кIоларо. `a Swarab Cunturalda kan baki#e jolaro. 7. ЦIаги лълъимги асскIоб чIчIоларо, гьекъолдухъанассул чвантиниб гIарац чIчIоларо. `agi :imgi aSjob Zolaro, heqoldu]anaSul xwantinib farac Zolaro. 8. ЦIаги лълъимги гIадин рукIунге. `agi :imgi fadin rujunge. 9. ЦIаго бакилалде, кIкIуй бахъарал. `ago bakilalde, Juy ba]aral. 10. ЦIагIел – дур, сакI – дир. `afel - dur, saj - dir. 11. ЦIадаб бачIеб чед кунев Бигищ гIадин. `adab bazeb xed kunew bigi& fadin. Гъассда кIиябго рахъ кьеризабураб, жиги цIадаб бачIеб (тIаде цIа хъван бежизабичIеб) чедги корол хIамаялда базабун, цо гьитIинаб къваригIелалълъ къватIие ун йиго Бигищил чIчIужу. Гьагъаб параялда рокъове щварав Бигищ чед квине лIугьун вуго. - Вуйгь! Дуцца гьабулеб жо щиб, Бигищ, цIадаб бачIеб чед кунев! – ан чIчIужуялълъе кIудияб кеп щвараб меххалълъ, Бигищицца абун буго. - Рецц Аллагьассе буго! Унго, гьединищ иш букIараб! Валлагь-биллагь, дида ккун букIана дунго унтун ватилилан! vaSda jiyabgo ra] peri#aburab, $igi `adab bazeb (Tade `a ]wan be$i#abizeb) xedgi korol \amayalda ba#abun, co hiTinab qwarifela: qwaTiye un yigo bigi&il Zu$u. havab _arayalda roqowe &waraw bigi& xed kwine /uhun wugo. - wuyh! duCa habuleb $o &ib, bigi&, `adab bazeb xed kunew! - an Zu$uya:e judiyab ke_ &warab me:a:, bigi&iCa abun bugo. - reC allahaSe bugo! ungo, hedini& i^ bujarab! walah-bilah, dida Kun bujana dungo untun watilalin! 12. ЦIадабе бегьараб квер бухIичIого ххутIуларо. `adabe beharab kwer bu\izogo {uTularo. 13. ЦIадабе нарт тIолареб. `adabe nart Tolareb. 14. ЦIадул кутак лълъецца чIвалеб, загьрудал кутак даруялълъ чIвалеб, хIалхъублъиялълъул кутак ссунццаниги чIвалареб. `adul kutak :eCa zwaleb, #ahrudal kutak daruya: zwaleb. \al]ub;iya:ul kutak SunCanigi zwalareb. 15. ЦIадулгун маххссара те, лълъадалгун божилъи те. `adulgun ma{Sara te, :adalgun bo$i;i te. 16. ЦIакъ ворххани, тIепула, тIепун чIчIани, ворххула. `aq wor{ani, Te_ula, Te_un Zani, wor{ula. 17. ЦIакъ къвакIани, бекула, тамахлъани, гьетIула. `aq qwajani, bekula, tama[;ani, heTula. 18. ЦIакъ лъала гIонкIкIода мугьал щолеб бакI. `aq ;ala fonJoda muhal &oleb baj. 19. ЦIакъ хIапулелълъ хIанчIулареб, ккун чIчIоларесс кьабулареб. `aq \a_ule: \anzulareb, Kun ZolareS pabulareb. 20. ЦIакъав чини вугоанила мун, дагьав гIантав гьечIевани. `aqaw xini wugoanila mun, dahaw fantaw hezewani. 21. ЦIакъалдасса цIакъаб жо камулареб. `aqaldaSa `aqab $o kamulareb. 22. ЦIакъго витIаравлъунги вукIунгейила, цIакъго гIакъилавлъунги вукIунгейила. `aqgo wiTaraw;ungi wujungeyila, `aqgo faqilaw;ungi wujungeyila. 23. ЦIакъго гьаракь борххунги кIалъаге, кето гIадин, мимидизеги мимидуге. `aqgo harap bor{ungi ja;age, keto fadin, mimidi#egi mimiduge. 24. ЦIакъго гIакъилассул гьудулзаби дагьалила. `aqgo faqilaSul hudul#abi dahabila. 25. ЦIакъго гIемераб бечелъи бокьарав бугелдассаги ватIалъизе бегьула. `aqgo femerab bexe;i boparaw bugeldaSagi waTa;i#e behula. 26. ЦIакъго рецц бокьулев ххадув беццлъизеги бегьулев, гIинкълъизеги бегьулев. `aqgo reC bopulew {aduw beC;i#egi behulew, finq;i#egi behulaw. 27. ЦIакъго рокьиялълъила катицца жиндирго тIанчIи кваналел. `aqgo ropiya:ila katiCa $indirgo Tanzi kwanalel. 28. ЦIакъго хIинкъарассда асскIореги къаларелила щайтIаби, ракI кьвагьун, гьев хвезе гурилан, цIакъав бахIарчияссда асскIореги къаларелила, жидеего зарал гьабиялда хIинкъун. `aqgo \inqaraSda aSjoregi qalarelila &ayTabi, raj pwahun, hew [we#e gurilan, `aqaw ba\arxiyaSda aSjoregi qalarelila, $ideyego #aral habiyalda \inqun. 29. ЦIакъго чIухIарав чIвалев, унти баххчарав холев. `aqgo zu\araw zwalew, unti ba{xaraw [olew. 30. ЦIакъго эххеде ворххарав гIодов квеш речIчIулев. `aqgo e{ede wor{araw fodow kwe^ reZulew. 31. ЦIаялде гIагараб гIарахъ бухIичIого ххутIулареб. `ayalde fagarab fara] bu\izogo {uTulareb. 32. ЦIаялълъила цIа бакулеб. `aya:ila `a bakuleb. 33. ЦIел хIалтIи цIецца гурони гьабулареб. `el \alTi `eCa guroni habulareb. 34. ЦIеххезе чи щвечIони, хIохьода цIеххонги, цIеххечIого тогейила. `e{e#e xi &wezoni, \o%oda `e{ongi, `e{ezogo togeyila. 35. ЦIибаккараб босе, басралъун хвараб нахъе реххе. `ibaKarab bose, basra;un [warab na]e re{e. 36. ЦIиданделъарал росс-лълъади ругеб рокъобе илбис лIугьунаребила, базаралдеги бачун, бичилебилан хIинкъун. `idande;aral roS-:adi rugeb roqobe ilbis /uhunarebila, ba#araldegi baxun, bixilebilan \inqun. 37. ЦIида бацIцIунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. `ida ba~unilan badiCa ba`il famal tolareb. 38. ЦIидалълъго раса-цIцIалкIу магIидайила. `ida:go rasa-~alju mafidayila. 39. ЦIиял башмакъазул къуцIи берцинаб, цIияй бахIаралълъул гIеретI гвангъараб. `iyal ba^maqa#ul qu`i bercinab, `iyay ba\ara:ul fereT gwanvarab. 40. ЦIияб жо лъималазда лъала, умумузда басриябги лълъикI лъала, цIиябги бихьула. `iyab $o ;imala#da ;ala, umumu#da basriyabgi :ij ;ala, `iyabgi bi%ula. 41. ЦIияб нух – цIияб рукъ. `iyab nu[ - `iyab ruq. 42. ЦIияб ретIел ретIараб басрияб щайтIан. `iyab reTel reTarab basriyab &ayTan. 43. ЦIиябги босе, басриялълъулги къимат гьабе. `iyabgi bose, basriya:ulgi qimat habe. 44. ЦIиябищ, гьанже гьабурабищ? `iyabi&, han$e haburabi&? 45. ЦIиялълъ басрияб хисулеб, басиялълъ оц хисулеб. `iya: basriyab [isuleb, basiya: oc [isuleb. 46. ЦIубанагIан тIор гIодобе къулула, бечелъанагIан чи эххеде валагьула. `ubanafan Tor fodobe qulula, bexe;anafan xi e{ede walahula. 47. ЦIул бугони гIащтIи камиларо. `ul bugoni fa&Ti kamilaro. 48. ЦIулада бараххщун, цIа ссвине тарай, ЦIцIилцIцIида бараххщун, рукъ чорок тарай. `ulada bara{&un, `a Swine taray, ~il~ida bara{&un, ruq xorok taray. 49. ЦIулада рекIараб цIа ссунеб, тIулида рекIараб цIа ссунареб. `ulada rejarab `a Suneb, Tulida rejarab `a Sunareb. 50. ЦIулада цIа рекIани, бухIун лIугIула, ссуна, рекIеда рекIараб цIа кидаго ссунаро. `ulada `a rejani, bu\un /ufula, Suna, rejeda rejarab `a kidago Sunaro. 51. ЦIулакьодул гъотIода микьир бижуларо. `ulapodul voToda mipir bi$ularo. 52. ЦIулалълъ рекъолареб канал ноцIцI гIадав, къадалI рекъолареб гьецIцIо гIадинав. `ula: reqolareb kanal no~ fadaw, qada/ reqolareb he~o fadinaw. 53. ЦIуна-къай гьечIезул къоял, чияда ццере квералги ккун, унелила. `una-qay heze#ul qoyal, xiyada Cere kweralgi Kun, unelila. 54. ЦIуна-къай Ираналълъулгун даран-базаралдасса бергьунебила. `una-qay irana:ulgul daran-ba#araldaSa berhunebila. 55. ЦIуна-къай къарумлъи гуро. `una-qay qarum;i guro. 56. ЦIуна-къараб жоялълъе къо камулареб. `una-qarab $oya:e qo kamulareb. 57. ЦIураб гIертIинибе лълъим тIолареб. `urab ferTinibe :im Tolareb. 58. ЦIураб рагIинибе лълъимги тIоге, лълъеда накъищги бахъуге. `urab rafinibe :imgi Toge, :eda naqi&gi ba]uge. 59. ЦIуралълъухъ цIураб кьолеб жойила гIорто. `ura:u] `urab poleb $oyila forto. 60. ЦIураххинкIазулцин лълъикI гурила бо. `ura{inja#ulcin :ij gurila bo.

Кк K Ккараб бакIалда къо хIехьонила бахIарчи вахъунев. Karab bajalda qo \e%onila ba\arxi wa]unew. Кквезе рачIчI гуреб, цIцIазе гIин гуреб. Kwe#e raZ gureb, ~a#e fin gureb. КкечIеб къо борххарав дур рукъ бухIаяв, къун лълъади ячарав, дур чара хваяв. Kezeb qo bor{araw dur ruq bu\ayaw, qun :adi yaxaraw dur xara [wayaw. Кколареб бакIалда гIодовги чIчIоге, гьикъичIеб жоги бицунге. Kolareb bajalda fodowgi Zoge, hiqizeb $ogi bicunge. - Ворехха, дуда бихьизабичIеб бакIалда гIодовги чIчIоге, гьикъичIеб жоги бицунге. wore{a, duda bi%i#abixeb bajalda fodowgi Zoge, hiqizeb $ogi bicunge. Щун руго берталълъе. Хъатамасан гьоболасс живго гIодов чIчIезе бищун лълъикIаб бакI балагьун буго. «Огь, инссул рукъбухIадихъ балагье!» - ян бетIер кIибикIун буго рукъалълъул бетIергьанасс. &un rugo berta:e. ]atamasan hobolaS $iqgo fodow Ze#e bi&un :ijab baj balahun bugo. «oh, inSul ruqbu\adi] balahe!» - yan beTer jibijun bugo ruqa:ul beTerhanaS. РачIун руго бахIаравги гьессул гьудул-гьалмагъзабиги. Хъурщизе гьавулаго-гьавулаго, гьобол ккун вуго нуцIцIида нахъе. Жинда гьикъичIеб жо бицуниланги хIара къотIизе нус кьуниланги, гьоболассда гIакIаги къотIун буго. Гьев хIободаги вухьун вуго. razun rugo ba\arawgi heSul hudul-halmav#abigi. ]ur&i#e hawulago-hawulago, hobol Kun wugo nu~ida na]e. $inda hiqizeb $o bicunilangi \ara qoTi#e nus punilangi, hobolaSda fajagi qoTun bugo. hew \obodagi wu%un wugo. Рукъалълъул бетIергьанасс гьобол берталълъе вачун вуго. Гьобол щвалде щварав гьечIолъиялда щаклъарав рукъалълъул бетIергьанасс гьессда малълъун буго. ruqa:ul beTerhanaS hobol berta:e waxun wugo. hobol &walde &waraw hezo;iyalda &ak;araw ruqa:ul beTerhanaS heSda ma:un bugo. Кколареб бицунессда бицунеб кIочон таги. Kolareb bicuneSda bicuneb joxon tagi. Кколареб жоялълъул ургъел гьабуге, рухIел гуреб жоялълъул рухIелги гьабуге. Korareb $oya:ul urvel habuge, ru\el gureb $oya:ul ru\el habuge. Кколареб къо босун хвараб пакъир хIама! Kolareb qo bosun [warab _aqir \ama! Гьакьадерил кьоги бахун, доб рахъалде щвейгун, рагIарабила Гьолокь росулIан гьагIдолел хIамузул гьаракь. Цинги нухлулассул хIама арабила щвартIан гьалагаб гIурулIе кIанцIун. Жиндир хIама гIуруцца босун унеб меххалълъ, ххадувги валагьун, хIамил бетIергьанасс абурал рагIаби магIарулазда гьоркьоб абилъун хIалтIизабула кколареб иш бетIералде босарав чияссул хIакъалълъулI. hapaderil pogi ba[un, dob ra]alde &weygun, rafarabila holop rosu/an hafdolel \amu#ul harap. cingi nu[lulaSul \ama arabila &warTan halagab furu/e jan`un. $indir \ama furuCa bosun uneb me{a:, {aduwgi walahun, \amil beTerhanaS abural rafabi mafarula#da horpob abi;un \alTi#abula Kolareb i^ beTeralde bosaraw xiyaSul \awa:u/. Цо хьиндалав унев вукIаравила, хIамаги ццебе къотIун, Къороде. co %indalaw unew wujarawila, \amagi Cebe qoTun, qorode. Кколаребила гудрацца чIчIегIераб царал бохх, кквезе ккани, ункъабго цадахъ кколебила. Kolarebila gudraCa Zeferab caral bo{, Kwe#e Kani, unqabgo cada] Kolebila. Ккуралълъуб ах бижулеб, таралълъуб заз бижулеб. Kura:ub a[ bi$uleb, tara:ub #a# bi$uleb.

Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. [abala/cin #indiye baj hezew. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;elalde, cin furay yas roSaSe pe. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. [aba/ ;unigi, {iyanat Tade baKizogo Zolarebila. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. [aba/ ;unigi, (rapudaSa) xiyaSul ber for~ularebila. 5. Ханинибго чIичIидараб тIанчIил бетIер чIчIинтIейила. [aninibgo zizidarab Tanzil beTer ZinTeyila. 6. Ханинийго чIичIидарай, чIаратIаго гаргадарай. [aniniygo zizidaray, zaraTago gargadaray. 7. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. [a[i#e rajalda - burTida, /uti#e rajalda - ~eda. 8. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. [walil #igara baygi - zagoya#e kumekila. 9. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. [walil \inqi dandzwani, fonJolgi a#daho /uhunebila. 10. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. [wanigi yosila xiyar yas, Tunigi ba~ina kwasul kun. 11. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. [warab ba`iCa fi vurulareb. 12. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. [warab valba`aldaSa zagoyab hoygo :ijila. 13. Хвараб гIака – рахьдалаб. [warab faka - ra%dalab. 14. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. [warab me{a: xigi kinawgo :ijaw, ba\arab me{a: bujarab xugi kina#daSago `aqab. 15. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. [warab reTel na~iye, qadaraw xi rafuye. 16. Хварабниги чIорто дарайдул. [warabnigi zorto daraydul. 17. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. [waraw xi wavari#awuni, busen ]ub;uleb, [warab-arab $oya:ul bicani, rajal ]ub;ulel. 18. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. [waraw xi kaki - zagoya#e #aralila. 19. Хварав чидай, хвечIев чидай? [waraw xiday, [wezew xiday? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - jigo nu[lulaSda dande Kun rugo buqi#e unel fadamal. folo]anaS [eraSda hiqun bugo - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - [waraw xiday, [wezew xiday moloda wugew? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! - mun fadal;uni& wugew, dir was? rafarab $o guro [wezew xi, molodagi ;un, wuqi#e wosun ubew! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. folo]anxi, [eraSul \urmat `unun, wu~un Zun wugo. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - qaSi hel &wanila [eraSul rosu/e. yasa: inSuda hiqanila - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - cada] wugew xi &iw, emen? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - nu[da dande;araw dahaw faqlu hezew folo]anxi wugo, dir yas. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - &ibfagi heS haburab? &ib Karab, emen? - an `e{anila yasa:. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. - habi#egi &ib heS habileb, dir yas. diye fantal sualal puna heS. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. inSuCa yasa:e bicanila [waraw xiyaSul \aqa:u/ heS hiqarab $o. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. - fantab $o hiqun hezo{a, emen, heS duda. [waraw xi wugo {alqa:e in$it;un [waraw xi. [wezew xi wugo, $iwgo [wanigi, {alqa:e $indir i^algi ~argi na]e taraw xi. 20. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. [wara#da {adur zagoyal ri:ine behularo. 21. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. [wara#e guroni, riXan tara#e [ob bu]ulareb. 22. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. [wara#ul bicani, zagoya#ul ra\at [ola, arab-[wara:ul bicani, dandiyaSul ra\at [ola. 23. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. [waral rorzi#arulago, zagoya#ul Tom \ululeb. 24. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. [waralgi re;ila ;imala#ul rafiyalda. 25. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. [waralgi riJani, fu%bi femeral, mutafil#abigi riJani, yasal femeral. 26. Хварассе зурма щайила. [waraSe #urma &ayila. 27. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. [waraSul qulhu gurel, furaSul bertin gurel. 28. Хведал гурони, хьул къотIулареб. [wedal guroni, %ul qoTulareb. 29. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. 30. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. [we#e me{ &warab me{a: \ama voTode ba[unebila. 31. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. [we#e me{ &waraw [eraS ya Zu$u yaxuneyila, ya xu bosulebila. 32. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. [we#egi fa$al judiyab :ijila. 33. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). [we#efan zago tani, [wezogo ru\ ba]ugegi (ni/ [we#efan xi;i [ogegi). 34. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. [wel hiqun bazunaro, zora: xi `e{olaro. 35. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). [welaldego [waraw (zagogo [waraw). 36. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. [welarew zu\a, zwalarew wo{a. 37. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. [olew;i ;arabani, emen ~amu] wixilaanilan aburabila mala naSrudiniCa. 38. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. [welilan dawlad unarel, Tatinilan $o biqulareb. 39. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. 40. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. [erab vweT turuleb, tarab [ur zuntuleb. 41. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. [erab ocol _urCida {adub ra] vwaridab bujunebila. 42. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. [erab \amida ro%ob nu[ ma:i#e Kolareb. 43. Хераб бацIицца чахъу кIиго цадахъ хъамулебила. [erab ba`iCa xa]u jigo cada] ]amulebila. 44. ХерабгIан хIама сихIираб. [erabfan \ama si\irab. 45. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. «[eraw xi», - yan ja;age, mungi wujine wugewin [eraw xi. 46. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. [eraw xiyaSul {iyalal [aba/e cada] unel. 47. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. [eray yigonigi, yas :ij, {alatab bugonigi, ^ahra :ij. 48. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. [eray Zu$u yaxaraw folo]anxiyaSul bugo;i, hewgi [un, [era:e &warabila. 49. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. [eraS folo]anay :adi yaxani, jiyalgo ra#i;izeb daran Kolebila. 50. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. [eraSul - faqlu, folo]anaSul - quwat. 51. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щиб жо гьебали. [er;i bi%izogo, &iwgo [ogegi, bi%ize#da ;a#e &ib $o hebali. 52. Херлъи – гьойлъи. [er;i - hoy;i. 53. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. [er;igun hoyCa haTana:ubcin ]ub;i habuleb. 54. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). [er;idal ba` fonJol ~obalde Kolebila ([er;idal ~umgi qorqol ~obalde Kolebila). 55. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). [er;ilarew hezew, [welarew hezew ([er;ilarew wo{a, [welarew zu\a). 56. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. [er;iyaldaSa barakat bugeb $o hezebila, Tade bazun guroni, TaSa unareb. 57. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. [er;iyaldaSa kwe^ab $o - $iwgo [er;un wujin ;anguTi. 58. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba;arvuneb. 59. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. [er;unilan ba` kwanazogo Zolareb. 60. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. 61. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. 62. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. 63. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). [is-bas - ^ayTana:ul $o (dirab - diye, durab - duye). 64. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). [ob Tu_anafan, raj Tu_uleb (rap Tu_anafan, rajalgi Tu_ulel). 65. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. [olareb rafigi bujunareb, rafal hezeb awla]gi bujunareb. 66. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. [olareb raj bujunareb, ba]unareb Cin bujunareb. 67. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. [olarew xi wujunarew, [olareb ~ar bujuneb. 68. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. [olew xiyaSda Cebe nusgo sona:ul fumru Zolebila. 69. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. [ono habi#e - maduhali]e, kwana#e - roqobe. 70. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. 71. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. [ono pabun, he~o vurulareb. 72. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. [ur aSjobefan :ijila, fagar;i riJadefan :ijila. 73. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. [ur bepizeS \anzilaro, [er becizeS zamilaro. 74. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. [ur bosaraw bexe;araw, ruq bosaraw miskin;araw. 75. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. [ur bujago, raqaral, ruq bujago, ruharal. 76. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIцIул гуккулев). [ur guKuge, he: mungo dahawgi `aq guKi#e gurin (duCa [ur cin guKani, [ura: mun an`~ul guKulew). 77. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. [ur habulago, ruq [waray, ruq habulago, [ur [waray. 78. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. [ur jodo;iyaldaSa hir jodo;i :ijab. 79. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. [ur :ijab bugilan abe, Tor&el carvinibe barab me{a:, {an :ijaw wugilan abe, unqabgo qono Tad zwarab me{a:. 80. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. [ur-ruq bixun anigi, inSul qo-aS bixun unareb. 81. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. [ur ~orobe balaharab :ijab. - [ur &ay bixarab? - _urCida juTi#e gamaz batizogo. 82. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. 83. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. [ur#al rakul `uni, carval bofol `ola. 84. Хурзал чIахIиял – чIамчIам дагьал. [ur#al za\iyal - zamzam dahal. 85. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. [urib :ij $o bi$i#abi#e allahaSde Tamun toge. 86. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гьецIцIо тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab he~o toge. 87. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `oleb. 88. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. [uribe %on - %aginibe {inj. 89. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. [uriSa $o bazinzo;i zaral fayib Kolareb. 90. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? 91. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. [urul maduhal waqaraw Kagi, ruqa:ul maduhal for~araw Kagi. 92. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. 93. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. [urul %ona: xe% for~agi, xo%ol ;imala#daSa raj bo{agi. 94. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. 95. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. 96. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна. [uru]an kinaw wugewali {asali];iya: bicuna.

П _ Пагьму гьечIессда гьабида гIентIеро базецин лъалареб. _ahmu hezeSda habida fenTero ba#ecin ;alareb. Пайда гьечIеб гIелмуялдассаги цIунаги, гIамал гьечIеб черххалдассаги цIунаги. _ayda hezeb felmuyaldaSagi `unagi, famal hezeb xer{aldaSagi `unagi. Пакъирзаби, мискинал бечедал чагIи! _aqir#abi, miskinal bexedal xafigi! Палугьан гурони, квариде вахунаро. _aluhan guroni, kwaride wa[unaro. Панкъ гьабизе лълъим щвечIей, лълъелIе базе цIцIам щвечIей. _anq habi#e :im &wezey, :e/e ba#e ~am &wezey. Панкъил къулгьу, къолол бертин. _anqil qulhu, qolol bertin. ПасихIал рагIабацца богIол цагъур цIеларо. _asi\al rafabaCa bofol cavur `elaro. Пахьул бетIералда жанир меседил пикраби рукIунарел. _a%ul beTeralda $anir mesedil _ikrabi rujunarel. Пашманассул магIу гIемераб, рокьи ккарассул ххабар гIемераб. _a^manaSul mafu femerab, ropi KaraSul {abar femerab. Пашманлъи гьоркьоб гьечIеб роххелги букIунаребила, роххел лъалареб пашманлъиги бачIунаребила. _a^man;i horpob hezeb ro{elgi bujunarebila, ro{el ;alareb _a^man;igi bazunarebila. Пер кунаресс хъал кунеб. _er kunareS ]al kuneb. Пикраби – магIарда, къварилъи – мугъзада нахъа. _ikrabi - mafarda, qwari;i - muv#ada na]a. Пикру гIемерлъани, чи гIадаллъулев. _ikru femer;ani, xi fadal;ulew. Пикру – ццебе, ццим – ххадуб. _ikru - Cebe, Cim - {adub. ПиргIавние Муса камуларев. _irfawniye musa kamularew. Пири пирхханщинахъе зоб гъугъалареб. _iri _ir{an&ina]e #ob vuvalareb. Пириялълъеги гъветI кIудияб бокьулеб. _iriya:egi vweT judiyab bopuleb. Питна бокьарасс багьана, ракь хъвалхьун, балагьулеб. _itna boparaS bahana, rap ]wal%un, balahuleb. Питнабазул мугьал хьани, балагьазул гьирал раччулел. _itnadul muhal %ani, balaha#ul hiral raXulel. Питнадул мугьал хьани, балагьалълъул тIор бала. _itnadul muhal %ani, balaha:ul Tor bala. Пихъ бижулареб гъветI гьурщулареб. _i] bi$ulareb vweT hur&ulareb. Пихъ гьечIеб гъотIода тIил речIчIулареб, лълъим гьечIеб иццухъе гел бегьулареб. _i] hezeb voToda Til reZulareb, :im hezeb iCu]e gel behulareb. ПицIцIил рукъи гIадин, рекIунги вукIунге, цIакъго чияссдасса рикIкIалъунги вукIунге. _i~il ruqi fadin, rejungi wujunge, `aqgo xiyaSdaSa riJa;ungi wujunge. ПонцIон рагIи бицунессул хIассил хIалакъаб. _on`on rafi bicuneSul \aSil \alaqab. Пударулев чияссул гьабихъ рищни гIемераб. _udarulew xiyaSul habi] ri&ni femerab. Пуланав чиясс мун чIвазехъин вугилан абидал, гьесс данде абурабила, «ВахI, дицца гьессие лълъикIлъи гьабун букIинчIо гури!» _ulanaw xiyaS mun zwa#e]in wugilan abidal, heS dande aburabila, «wa\, diCa heSiye :ij;i habun bujinzo guri!» Пурцциде бараб гIазу гулидеги балеб. _urCide barab fa#u gulidegi baleb. Пурцциде саву ккани, нилъалдеги кколеб. _urCide sawu Kani, ni;aldegi Koleb. Пурцциде цIцIер бани, рии квачараб бачIунеб. _urCide ~er bani, rii kwaxarab bazuneb. Пурццил гIоркь ккурав вакъуларев, къохьол къимат лъалев вугьунарев. _urCil forp Kuraw waqularew, qo%ol qimat ;alew wuhunarew. Пурццил хъвари къотIани, къолол бетIер дагьлъула. _urCil ]wari qoTani, qolol beTer dah;ula.

Ц c 1. Ца таралълъ мегIер толеб. ca tara: mefer toleb. 2. Цаби гьечIеб кIал - гьобо гьечIеб гьабирукъ. cabi hezeb jal - hobo hezeb habiruq. 3. Цаби лълъикIал Аллагьассго рижарал, гьава лълъикIаб живго гIураб ракьалълъул. cabi :ijal allahaSgo ri$aral, hawa :ijab $iwgo furab rapa:ul. 4. Цабзакье гIолареб гIоссокье щвана. cab#ape folareb foSope &wana. 5. Цагъур лълъикIай – чехь лълъикIай, росс лълъикIай – жийго лълъикIай. cavur :ijay - xe% :ijay, roS :ijay - $iygo :ijay. 6. Цадахъ кваналезда гьикъун тIаме цIцIам. cada] kwanale#da hiqun Tame ~am. 7. Царада гьикъарабила дуе дур лълъади кинай йигейилан. Гьелълъ жаваб кьурабила - лълъадул эбел жиндирго россассе кинай йикIарай ятаниги, гьединай йигилан. carada hiqarabila duye dur :adi kinay yigeyilan. he: $awab purabila - :adul ebel $indirgo roSaSe kinay yijaray yatanigi, hedinay yigilan. 8. Царада макьилIги гIанкIуялила рихьулел. carada mapi/gi fanjuyalila ri%ulel. 9. Царада ракIалда - гIанкIуял, гIанкIуязда ракIалда - муч. carada rajalda - fabjuyal, fanjuya#da rajalda - mux. 10. Царае балагьалълъе ккараб жо жиндирго цIцIокойила. caraye balaha:e Karab $o $indirgo ~okoyila. 11. Царакьа хIинкъун, лIутиялдасса, цигун вагъун, хвей лълъикI. carapa \inqun, /utiyaldaSa, cigun wavun, [wey :ij. 12. Царал бикьи къваригIунеб бакIги букIунебила, бацIил бикьи къваригIунеб бакIги букIунебила. caral bipi qwarifuneb bajgi bujunebila, ba`il bipi qwarifuneb bajgi bujunebila. 13. Царал кIал гъунани, гъадиццаги букъулебила ракьа. caral jal vunani, vadiCagi buqulebila rapa. 14. Царал – рукIун, гъадил – бусен. caral - rujun, vadil - busen. 15. Царахъе щварабги – бацIие, бацIихъе щварабги – бацIие. cara]e &warabgi - ba`iye, ba`i]e &warabgi - ba`iye. 16. Царацца бацIида гьикъарабила гьадигIан цIакъ дур габур щиб гьабун биццалъарабилан. БацIицца жаваб кьурабила, жиндирго къваригIелалълъ жибго ун, биццалъанилан. caraCa ba`ida hiqarabila hadifan `aq dur gabur &ib habun biCa;arabilan. ba`iCa $awab purabila, $indirgo qwarifela: $ibgo un, biCa;anilan. 17. Царацца веццарухъанассул гъвесс кваналаребила. caraCa waCaru]anaSul vweS kwanalarebila. 18. Царацца тIанчIазда гьикъулебила - жинцца нуж лъабго къоялълъищила хьихьилел, лъабго моцIцIалълъищилан. ТIанчIаз жаваб кьолебила - лъабго къоялълъ хьихьеян. caraCa Tanza#da hiqulebila - $inCa nu$ ;abgo qoya:i&ila %i%ilel, ;abgo mo~a:i&ilan. Tanza# $awab polebila - ;abgo qoya: %i%eyan. 19. Царгъида нахъаги тушман ватулев, чолода нахъаги хъумур батулеб. carvida na]agi tu^man watulew, xoloda na]agi ]umur batuleb. 20. Цер кибе аниги – рачIчI ххадуб. cer kibe anigi - raZ {adub. 21. Цилгун гени кваналареб. cilgun geni kwanalareb. 22. Цида релълъарав вукIаниги, гьудул гьудул вуго. cida re:araw wujanigi, hudul hudul wugo. 23. Цидул кутакалдасса царал хIила бергьараб. cidul kutakaldaSa caral \ila berharab. 24. Цин бихьараб – беццаб, кIиабизе бихьараб – рекъаб. cin bi%arab - beCab, jiabi#e bi%arab - reqab. 25. Цилгун гени кванаге, гIабдалассулгун маххссара гьабуге. cilgun geni kwanage, fabdalaSulgun ma{Sara habuge. 26. Цин бицани – берцинаб, кIицIцIул бицани – мухьучIаб. cin bicani - bercinab, ji~ul bicani - mu%uzab. 27. Цин вихьарав – гьобол, кIиабизе вихьарав – гьудул. cin wi%araw - hobol, jiabi#e wi%araw - hudul. 28. Цин вихьун чи лъаларев. cin wi%un xi ;alarew. 29. Цин гъол кьурдухъе кьурде, цинги дуего бокьухъе кьурде. cin vol purdu]e purde, cingi duyego bopu]e purde. 30. Цин гьабизе кIкIухIаллъани, кIицIцIул гьабизе кколеб. cin habi#e Ju\al;ani, ji~ul habi#e Koleb. 31. Цин гьабун, лълъикIлъи гIолареб. cin habun :ij;i folareb. 32. Цин гьабураб лълъикIлъи гIоларессе тIокIаб гьабуге. cin haburab :ij;i folareSe Tojab habuge. 33. Цин гьекъарав кIицIцIул меххтула. cin heqaraw ji~ul me{tula. 34. Цин гIакъилассда гьикъе, цинги мунго ургъе. cin faqilaSda hiqe, cingi mungo urve. 35. Цин – каралълъ чIван, цин – хIохьолI чIван. cin - kara: zwan, cin - \o%o/ zwan. 36. Цин кьалбал риччай, цинги эххедеги а. cin palbal riXay, cingi e{edegi a. 37. Цин кIал бухIарассила карщиде ххеххго пулеб. cin jal bu\araSila kar&ide {e{go _uleb. 38. Цин кIанцIана гарцIцI, мун – борчIана, кIиабизеги кIанцIана – борчIана, лъабабизеги кибе борчIулебан бихьила! cin jan`ana gar~, mun borzana, jiabi#egi jan`ana - borzana, ;ab'abi#egi kibe borzuleban bi%ila! 39. Цин кIодолъулел, кIицIцIул гьитIинлъулел. cin jodo;ulel, ji~ul hiTin;ulel. 40. Цин мекъсса кколел, цин ритIун кколел, битIун ккараб гьабе, мекъсса ккараб те. cin meqSa Kolel, cin riTun Kolel, biTun Karab habe, meqSa Karab te. 41. Цин ургъейила, ххадуб кьвагьейила. cin urveyila, {adub pwaheyila. 42. Цин хIама хIобода бухьейила, ххадуб Аллагьассул цIцIобалда тейила. cin \ama \oboda bu%eyila, {adub allahaSul ~obalda teyila. 43. Цин цIцIердассан хъущтIараб хIамагицин кIиабизе цIцIерде бахунаребила. cin ~erdaSan ]u&Tarab \amagicin jiabi#e ~erde ba[unarebila. 44. Цин чияде ккун чи ххутIуларев. cin xiyade Kun xi {uTularew. 45. Циналълъул гъоркьагьабихъила, циналълъул тIассагьабихъила (чияссул гIумру цо ккураб хIалалда букIунаребила). cina:ul vorpahabi]ila, cina:ul TaSahabi]ila (xiyaSul fumru co Kurab \alalda bujunarebila). 46. Циналълъул гIор кваналеб, циналълъул лъар кваналеб. vina:ul for kwanaleb, cina:ul ;ar kwanaleb. 47. Цингиялдасса гьанже лълъикI, эбелалдасса яс лълъикI. cingiyaldaSa han$e :ij, ebelaldaSa yas :ij. 48. Цин-цин битIараб рагIиги гьерессилъулеб, цо-цо меххалълъ битIун гьабураб хIалтIиги мекъсса кколеб. cin-cin biTarab rafigi hereSi;uleb, co-co me{a: biTun haburab \alTigi meqSa Koleb. 49. Цин-цин гьорчоги чи вихьунила гирулеб. cin-cin horxogi xi wi%unila giruleb. 50. Цин-цин гьудулги тушманлъулев, цин-цин тушманги гьудуллъулев. cin-cin hudulgi tu^man;ulew, cin-cin tu^mangi hudul;ulew. 51. Цин-цин гIабдалассги бицунеб гIакъилаб рагIи, цин-цин гIакъилги мекъсса ккезе бегьулев. cin-cin fabdalaSgi bicuneb faqilab rafi, cin-cin faqilgi meqSa Ke#e behulew. 52. Цин-цин гIакъилги къосунев, цо-цо гIайиб гIалимчияссдаги кколеб. cin-cin faqilgi qosunew, co-co fayib falimxiyaSdagi Koleb. 53. Цин-цин кьили чол мугъалда букIунебила, цин-цин бетIергьанчияссул мугъалда букIунебила. cin-cin pili xol muvalda bujunebila, cin-cin beTerhanxiyaSul muvalda bujunebila. 54. Цицца гъалбацI чIваларо, гъадицца цIцIум чIваларо. ciCa valba` zwalaro, vadiCa ~um zwalaro. 55. Цо багьана бугелда рекъечIесс кIиго багьана бугей хьихьизе кколей. co bahana bugelda reqezeS jigo bahana bugey %i%i#e Koley. 56. Цо бакIалда чIчIараб лълъим ххеххго махIцуна. co bajalda Zarab :im {e{go ma\cuna. 57. Цо бахIарчилъи лIугьунилан, реццги гьабуге, цо къадараб жо ккунилан, къадараб цIцIарги чIваге. co ba\arxi;i /uhunilan, reCgi habuge, co qadarab $o Kunilan, qadarab ~argi zwage. 58. Цо бер кьижун бугони, цоялълъ ворчIухъанлъи ккве. co ber pi$un bugoni, coya: worzu]an;i Kwe. 59. Цо берцинай ясалълъ тIад квер бахъидал, ТIасса унти унеб заман букIана. Ругел щинал ясал къочананиги, Къоял аралдасса сахлъулев гьечIо. co bercinay yasa: Tad kwer ba]idal, TaSa unti uneb #aman bujana. rugel &inal yasal qoxanigi, qoyal araldaSa sa[;uley hezo. 60. Цо бетIералда лълъикI лъала, кIиго бетIералда дагьабги лълъикI лъала. co beTeralda :ij ;ala, jigo beTeralda dahabgi :ij ;ala. 61. Цо бихьараб хьодуе те. co bi%arab %oduye te. 62. Цо бице, кIиго бице – гъваридаб бице. co bice, jigo bice - vwaridab bice. 63. Цо босизе кIоларесс - “КIиго кье дихъе”, – ян абурабила. co bosi#e jolareS - "jigo pe di]e", - yan aburabila. 64. Цо боххида чи вилълъунарев, цояб гьакибер чIчIун, цояб гирулареб. co bo{ida xi wi:unarew, coyab hakiber Zun, coyab girulareb. 65. Цо бугеб рукIкIенги – рорлъи тIекъаб, цо вугев васги – гIамал мекъав. co bugeb ruJengi ror;i Teqab, co wugew wasgi - famal meqaw. 66. Цо бугессул къосараб, къого бугессул битIараб гIи. co bugeSul qosarab, qogo bugeSul biTarab fi. 67. Цо ганчIил къед лIугьунаро, цо гъотIол ах лIугьунаро. co ganzil qed /uhunaro, co voTol a[ /uhunaro. 68. Цо гулиццаги цер холеб, цо рагIуццаги кечI холеб. co guliCagi cer [oleb, co rafuCagi kej [oleb. 69. Цо гурони гIумру гьечIеб, кIицIцIул дунялалде риччаларел. co guroni fumru hezeb, ji~ul dunyalalde riXalarel. 70. Цо гъая гьечIеб берцинлъи букIунаребила. co vaya hezeb bercin;i bujunarebila. 71. Цо гъая гьечIого, гъветI бакъваларо, цо гIузру гьечIого, ракI бечIаларо. co vaya hezogo, vweT baqwalaro, co fu#ru hezogo, raj bezalaro. 72. Цо гъотIол ах лIугьунареб, цо хIамил гвай букIунареб, цо чияссул бо гIолареб. co voTol a[ /uhunareb, co \amil gway bujunareb, co xiyaSul bo folareb. 73. Цо гьабе – царал гьабе, хъергъуян гъеду ккоге. co habe - caral habe, ]ervuyan vedu Koge. 74. Цо гьабулев чиги вукIунев, цо тIад рекъолев чиги вукIунев. co habulew xigi wujunew, co Tad reqolew xigi wujunew. 75. Цо гьабураб бечеги тIасса цаби гьечIеб буго. co haburab bexegi TaSa cabi hezeb bugo. 76. Цо гьекъарасс кIигоги гьекъолеб. co heqaraS jigogi heqoleb. 77. Цо гьересси бицарасс нусгоги бицунеб. co hereSi bicaraS nusgogi bicuneb. 78. Цо гьересси бицарассда кIиабизе божуларел. co hereSi bicaraSda jiabi#e bo$ularel. РосулIе ахIи бан лълъикI, гIадамазул букIунеб кеп бихьизеян ракIалде ккун буго вехьассда. - БацI! БацI! ГIиялълъ бацI речIчIун буго! Ххеххго рачIа! – ян ахIдон вуго гьев. ХIалуцун тIаде щварал гIадамал, вехьассдеги хьандолаго, нахъ руссун руго. ГIемер кватIичIого, вехьассул гIиялълъ речIчIун руго бацIал. КигIан цIакъ вехьасс гьарай бачаниги, цо гIадамасс гIин тIамун гьечIо. БацIазги лълъикIаб хъвехъари гьабун буго. Вехьассго гIадал ххвелал гьарулел рукIаралила, жив гIуруцца восун унев вугилан, цо гIолохъанчияссги. КIиабизе, унго-унголъун гIуруцца восун унеб меххалълъ, лълъиццаго бер тIамичIебила гьессухъги. rosu/e a\i ban :ij, fadama#ul bujuneb ke_ bi%i#eyan rajalde Kun bugo we%aSda. - ba`! ba`! fiya: ba` reZun bugo! {e{go raza! - yan a\don wugo hew. \alucun Tade &waral fadamal, we%aSdegi %andolago, na] ruSun rugo. femer kwaTizogo, we%aSul fiya: reZun rugo ba`al. kifan `aq we%aS haray baxanigi, co fadamaS fin Tamun hezo. ba`a#gi :ijab ]we]ari habun bugo. we%aSgo fadal {welal harulel rujaralila, $iw furuCa wosun unew wugilan, co folo]anxiyaSgi. jiabi#e, ungo-ungo;un furuCa wosun uneb me{a:, :iCago ber Tamizebila heSu]gi. 79. Цо гIила гьечIого, гIадан мискинлъуларо. co fila hezogo, fadan miskin;ularo. 80. Цо гIила гьечIого, нухда моххмохх лъоларилан абурабила царацца. co fila hezogo, nu[da mo{mo{ ;olarilan aburabila caraCa. 81. Цо гIила гьечIого цIцIад балареб, цо гIила гьечIого бакъ щолареб. co fila hezogo ~ad balareb, co fila hezogo baq &olareb. 82. Цо гIиялълъажо хъунги, бертин гьабейила, цIцIалкIу кIутIунги, берталълъ роххел загьир гьабейила. co fiya:a$o ]ungi, bertin habeyila, ~alju juTungi, berta: ro{el #ahir habeyila. 83. Цо гIункIкI царгъикь гьабулебила, цо гIункIкI авлахъалда гьабулебила. co funJ carvip habulebila, co funJ awla]alda habulebila. 84. Цо жо бикъарасс кинабго бикъарабиланги кколеб, цо гьересси бихьарассул кинабго гьерессиянги кколеб. co $o biqaraS kinabgo biqarabilangi Koleb, co hereSi bi%araSul kinabgo hereSiyangi Koleb. 85. Цо жо ракIалда гьечIого, гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ гьедигIан кIудияб мухь кьеларин дуццаян абурабила бакьучалълъ бацIида. co $o rajalda hezogo, hedifan hiTinab \alTu] hedifan judiyab mu% pelarin duCayan aburabila bapuxa: ba`ida. БацIицца бакьуч гуккулеб букIанила, жиндир анцIгониги кьарияб куйги бугила, мун квине ракIалдецин ккезеги ккечIила, бачIайила картIинисса къватIибе. Гьедин батани, жиб щибизейила къваригIун бугебилан чIчIанила бакьуч. Жинда давла батун бугин, гьеб жиндир добе бехъерхъизе кумек къваригIун бугилан абунила бацIицца. Жинцца дуе бащдаб давлаги кьелила. - Валагь, бачIинаро! – ян абунила бакьучалълъ. – Цо жо ракIалда гьечIого, гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ гьедигIан кIудияб мухь кьеларо дуцца! ba`iCa bapux guKuleb bujanila, $indir an`gonigi pariyab kuygi bugila, mun kwine rajaldecin Ke#egi Kezila, bazayila karTiniSa qwaTibe. hedin batani, $ib &ibi#eyila qwarifun bugebilan Zanila bapux. $inda dawla batun bugin, heb $indir dobe be]er]i#e kumek qwarifun bugilan abunila ba`iCa. $inCa duye ba&dab dawlagi pelila. - walah, bazinaro! - yan abunila bapuxa:. - co $o rajalda hezogo, hedifan hiTinab \alTu] hedifan judiyab mu% pelaro duCa! 86. Цо каранда кIиго ракI букIунареб, цо кIазикь кIиго бетIер букIунареб. co karanda jigo raj bujunareb, co ja#ip jigo beTer bujunareb. 87. Цо кваритIа кIиго палугьан кьурдуларев. co kwariTa jigo _aluhan purdularew. 88. Цо квералълъ гарацIцI бухьунареб (цо квералълъ хъат чIвалареб). co kwera: gara~ bu%unareb (co kwera: ]at zwalareb). 89. Цо квешаб гIамал гьечIого чи бечелъуларев. co kwe^ab famal hezogo xi bexe;ularew. 90. Цо ккалараб мугьалълъ цогидабги хвезабулеб. co Kalarab muha: cogidabgi [we#abuleb. 91. Цо ккве, цер ккве. co Kwe, cer Kwe. 92. Цо куйдул рехъен лIугьунаро, цо гъотIол ах лIугьунаро. co kudul re]en /uhunaro, co voTol a] /uhunaro. 93. Цо къадарав чиясс бодаго къадараб цIцIар чIвалеб. co qadaraw xiyaS bodago qadarab ~ar zwaleb. 94. Цо къвачIа кIиго гьабихъ балареб. co qwaza jigo habi] balareb. 95. Цо къоялълъ дудаго хIехьезе кIолареб жо гIумруялълъго хIехьезе тIамугеян гьарун буго вокьуларессе кьолей ясалълъ инссуда. co qoya: dudago \e%e#e jolareb $o fumruya:go \e%e#e Tamugeyan harun bugo wopulareSe poley yasa: inSuCa. 96. Цо къоялълъ гIодор чIчIани, кIиго къоялълъ хIалтIизе кколел. co qoya: fodor Zani, jigo qoya: \alTi#e Kolel. 97. Цо къоялълъ нахъбахъун тараб жо – нусго къоялълъ нахъбахъун тараб жо. co qoya: na]ba]un tarab $o - nusgo qoya: na]ba]un tarab $o. 98. Цо къоялълъ ццебе бекьараб анкьицца ццебе баккулеб. co qoya: Cebe beparab anpiCa Cebe baKuleb. 99. Цо кьабун бекичIелда цоги кьабе. co pabun bekizelda cogi pabe. 100. Цо кIалзул хIухьелгицин кIиго батIияб - гьохьани бахьараб, пуни цIцIорораб. co jal#ul \u%elgicin jigo baTiyab - ho%ani ba%arab, _uni ~ororab. 101. Цо кIатIи гьечIого, тIамах гуруларо, цо гIила гьечIого, гьумер багIарлъуларо. co jaTi hezogo, Tama[ gurularo, co fila hezogo, humer bafar;ularo. 102. Цо кIовокIе, кIкIвахI реххизе кIоларищан, кIвечIони, хвараб дур хIалтIи. co jowoje, Jwa\ re{i#e jorari&an, jwezoni, [warab dur \alTi. 103. Цо кIудиялдасса кIиго гьитIинаб бергьунеб. co judiyaldaSa jigo hiTinab berhuneb. 104. Цо кIудиялдасса кIиго рекъараб лълъикIаб. co judiyaldaSa jigo reqarab :ijab. 105. Цо лахIзаталда жанив бахIарчиги вахъунев, цо лахIзаталда жаниб чилъиги холеб. co la\#atalda $aniw ba\arxigi wa]unew, co la\#atalda $anib xi;igi [oleb. 106. Цо лъалиниб кIиго хханжар лъолареб. co ;alinib jigo {an$ar ;olareb. 107. Цо мокъида кIиго хIелкил бакъан рекъоларо, хIал рекъоларел росс-лълъадул ригьин ххалат ххутIуларо. co moqida jigo \elkil baqan reqolaro, \al reqolarel roS-:adul rihin {alat {uTularo. 108. Цо натIицца тIупила, тIеренчедалълъ юкъила. co naTiCa Tu_ila, Terenxeda: yuqila. 109. Цо нухалълъ ваччулев чи, хIатIал ххадур рехъерхъани, тIокIав ваччуларев. co nu[a: waXulew xi, \aTal {adur re]er]ani, Tojaw waXularew. 110. Цо нухалълъ дур узденг ккурассул кIицIцIул дуццаги ккве. co nu[a: dur u#deng KuraSul ji~ul duCagi Kwe. 111. Цо нухалълъ къун чIчIарав къого нухалълъ къун чIчIезе кколев. co nu[a: qun Zaraw qogo nu[a: qun Ze#e Kolew. 112. Цо нухалълъ мекъи ккезегIан, лъабго нухалълъ гьикъун лълъикI. co nu[a: meqi Ke#efan, ;abgo nu[a: hiqun :ij. 113. Цо нухалълъ чинхъани, ссабру гьабе, кIиабизе чинхъани, ххеххлъи гьабе. co nu[a: xin]ani, Sabru habe, jiabi#e xin]ani, {e{;i habe. 114. Цо пайда камураб квешлъи букIунареб. co _ayda kamurab kwe^;i bujunareb. 115. Цо рагIи гIоларессе нусго рагIиги гIолареб. co rafi folareSa nucgo rafigi folareb. 116. Цо рагIудалъун тIубалеб калам кIиго рагIудалъун бицунге. co rafuda;un Tubaleb kalam jigo rafuda;un bicunge. 117. Цо рагIуе цо рагIи гIолеб, цо бакIалдассан цо ригьин гIолеб. co rafuye co rafi foleb, co bajaldaSan co rihin foleb. 118. Цо рагIул чанго магIна букIинеги бегьулеб, чанго рагIул цо магIна букIинеги бегьулеб. co raful xango mafna bujinegi behuleb, xango raful co mafna bujinegi behuleb. 119. Цо рекIелI кIиго рокьи гьунареб. co reje/ jigo ropi hunareb. 120. Цо рекIелI кIигояссе бакI букIунареб. co reje/ jogoyaSe baj bujunareb. 121. Цо речIчIараб гIужда щвечIони, кIиабизеги речIчIе. co reZarab fu$da &wezoni, jiabi#egi reZe. 122. Цо речIчIаралълъ кIиго чIварав. co reZara: jigo zwaraw. 123. Цо речIчIе, гIужда щвеледухъ речIчIе, цо кьабе – ресалда ххадуб ккеледухъ кьабе. co reZe, fu$da &weledu] reZe, co pabe - resalda {adub Keledu] pabe. 124. Цо росулI цо гIабдал гIун вугилан абурабила ХIажихIума – дибирасс. co rosu/ co fabdal fun wugilan aburabila \a$i\uma - dibiraS. 125. Цо рузманалълъе цо ххутIба гIолебила. co ru#mana:e co {uTba folebila. 126. Цо сагIаталълъ ссабру гьабе, мунго бахIарчи вахъине. co safata: Sabru habe, mungo ba\arxi wa]ine. 127. Цо сон бараб меххалълъ гIорцIмада цо лълъикIаб гIамал кIочон толебила, кIиго квешаб гIамал лъалебила. co son barab me{a: for`mada co :ijab famal joxon tolebila, jigo kwe^ab famal ;alebila. 128. Цо сордо гурищилан, гъадил гIумру гъотIода арабила. co sordo guri&ilan, vadil fumru voToda arabila. 129. Цо сусур тIезеги гьелда рекъараб захIмат къваригIунеб. co susur Te#egi helda reqarab #a\mat qwarifaneb. 130. Цо тоххаб рагIиялълъ нусго гIакъилаб рагIи хвезабулеб, цо гьерессиялълъ нусго битIараб хвезабулеб. co to{ab rafiya: nusgo faqilab rafi [we#abuleb, co hereSiya: nusgo biTarab [we#abuleb. 131. Цо тушманги – гIемеравила, нусго гьудулги – дагьавила. co tu^mangi - femerawila, nusgo hudulgi - dahawila. 132. Цо тIуни щиб болъонидасса рас, кIиго тIуни щиб. co Tuni &ib bo;onidaSa ras, jigo Tuni &ib. 133. Цо ххинкI бикьун кьезеги чIчIужу йикIун лълъикIила. co {inj bipun pe#egi Zu$u yijun :ijila. 134. Цо ххунзахъев гьечIого, боги буцIцIунаребила, кIиго ххунзахъев гьоркьове ккани, боги биххулебила. co {un#a]ew hezogo, bogi bu~unarebila, jigo {un#a]ew horpowe Kani, bogi bi{ulebila. 135. Цо хъамураб хъандие гIолареб, цин чияссде ккун, чи ххутIуларев. co ]amurab ]andiye folareb, cin xiyaSde Kun, xi {uTularew. 136. Цо хъатIикь кIиго хъарпуз ккуни, кIиябго бортун унеб. co ]atip jigo ]ar_u# Kuni, jiyabgo bortun uneb. 137. Цо хъатикь – цIцIам, цо хъатикь – цIцIал. co ]atip - ~am, co ]atip - ~al. 138. Цо хIай букIунареб, кIиго чи бергьунеб. co \ay bujunareb, jigo xi berhuneb. 139. Цо хIал ккве, гьоркьохъеб ккве. co \al Kwe, horpo]eb Kwe. 140. Цо чиги бо букIуна, богIанаб ракI бугони, боги рехъен букIуна, чахъабилъун ругони. co xigi bo bujuna, bofanab raj bugoni, bogi re]en bujuna, xa]abi;un rugoni. 141. Цо чияссул боцIцIудалъун кIиго гьудул вахъунарев. co xiyaSul bo~uda;un jigo hudul wa]unarew. 142. Цо-цо тушман камурав бахIарчи вукIунаро, Гьудул гьалмагъ тIагIарав цониги ватуларо. co-co tu^man kamuraw ba\arxi wujunaro, hudul halmav Tafaraw conigi watularo. 143. Цо цIцIогь гьабурасс анцIабилебги гьабулеб. co ~oh haburaS an`abilebgi habuleb. 144. Цо цIулал – раххан, цо маххул – газа. co `ulal - ra{an, co ma{ul - ga#a. 145. Цо цIураб бугьнаццаги лал лIугIулеб, цо тIамураб галуццаги мегIер бегулеб. co `urab buhnaCagi lal /ufuleb, co Tamurab galuCagi mefer beguleb. 146. Цо чахъдадасса кIиго тIехь бахъулареб, цо бахIарчи кIицIцIул холарев. co xa]dadaSa jigo Te% ba]ulareb, co ba\arxi ji~ul [olarew. 147. Цо чахъдае – квар, кIигоялълъе – тIил. co xa]daye - kwar, jigoya:e - Til. 148. Цо чахъу кIанцIаралълъуссан киналго кIанцIулел, цо чиясс гьабураб жо киназго гьабулеб. co xa]u jan`ara:uSan kinalgo jan`ulel, co xiyaS haburab $o kina#go habuleb. 149. Цо чиясс гьабураб къадараб жо нусгояссда бихьулеб, азаргояссда рагIулеб. co xiyaS haburab qadarab $o nusgoyaSda bi%uleb, a#argoyaSda rafuleb. 150. Цо чиясс гьабураб хIалихьатаб жоялълъ росуго ссурулеб. co xiyaS haburab \ali%atab $oya: rosugo Suruleb. 151. Цо чиясс росу берцин гьабулеб, цолоцца къед берцин гьабулеб. co xiyaS rosu bercin habuleb, coloCa qed bercin habuleb. 152. Цо чиясс ячарай кIиго чIчIужу – цо лъалиниб лъураб кIиго ххвалчен. co xiyaS yaxaray jigo Zu$u - co ;alinib ;urab jigo {walxen. 153. Цо чияссги бо буцIцIунеб, цо чияссги бо биххулеб. co xiyaSgi bo bu~uneb, co xiyaSgi bo bi{uleb. 154. Цо чияссда бицараб – ххалкъалдаго бицараб жо. co xiyaSda bicarab - {alqaldago bicarab $o. 155. Цо чияссе кIиго чиги бойила. co xiyaSe jigo xigi boyila. 156. Цо чияссул бахIарчилъиялълъ ЦIцIор бахъиларо. co xiyaSul ba\arxi;iya: ~or ba]ilaro. 157. Цо чияссул бо гIоларо, цо гьецIцIол си гIоларо. co xiyaSul bo folaro, co he~ol si folaro. 158. Цо чияссул боцIцIудалъун кIиго гьудул вукIунарев. co xiyaSul bo~uda;un jigo hudul wujunarew. 159. Цо чIчIаралълъуб кIигоги чIчIун. co Zara:ub jigogi Zun. 160. Цо чIваралълъ хъумур гIорцIцIуларебила. co zwara: ]umur for~ularebila. 161. Цоги – гIемер, азаргоги – дагь. cogi - femer, a#argogi - dah. 162. Цогиязул адаб гьабунгутIи – жиндирго адаб гьабунгутIи. cogiya#ul adab habunguTi - $indirgo adab habunguTi. 163. Цого вас – рукъалълъул ххан. cogo was - ruqa:ul {an. 164. Цого вас эбел-инссуе Аллагь-аварагила. cogo was ebel-inSuye allah-awaragila. 165. Цого жо кIицIцIулги бицунге, кIиго чиясс бицунеб жоялда гъоркье гIинги ккоге. cogo $o ji~ulgi bicunge, jigo xiyaS bicuneb $oyalda vorpe fingi Koge. 166. Цого инссул анцIабго лъимерги анцIго батIияб ххассияталълъул рукIунелила. cogo inSul an`abgo ;imergi an`go baTiyab {aSiyata:ul rujunelila. 167. Цого иш гIемер буго, бечедассе цIцIар щолеб, Гьебго иш гIелму буго, мискинчи инжилъулеб. cogo i^ femer bugo, bexedaSe ~ar &oleb, hebgo i^ felmu bugo, miskinxi in$i;uleb. 168. Цогърониб гъваргъвар гурев, гъабуда делдел гурев. covronib vwarvwar gurew, vabuda deldel gurew. 169. Цогърониб гьури барай, гьороб бакъ барай. covronib huri baray, horob baq baray. 170. ЦохIо бугеб бечеги тIехI бараб буго. co\o bugeb bexegi Te\ barab bugo. 171. ЦохIо гIонкIкIоццаги хвезабулеб зобгIанассеб чIагIдал рагI, цохIо чияссги хвезабулеб ххалкъалълъулго рахIат. co\o fonJoCagi [we#abuleb #obfanaSeb zafdal raf, co\o xiyaSgi [we#abuleb {alqa:ulgo ra\at. 172. ЦохIо килищ къотIани, тIолабго черххалда унтула. co\o kili& qoTani, Tolabgo xer{alda untula. 173. ЦохIо мугьалълъги цIцIалеб цIцIадиро цо рахъалде. co\o muha:gi ~aleb ~adiro co ra]alde. 174. ЦохIо цIияб кици лъазеги годекIаниб къо реххейила. co\o `iyab kici ;a#egi godejanib qo re{eyila. 175. Цо-цо бергьенлъи къеялдасса квешабги букIунеб. co-co berhen;i qeyaldaSa kwe^abgi bujuneb. 175. Цо-цо гьересси оцол багьаябги букIунебила. co-co hereSi ocol bahayabgi bujunebila. 176. Цо-цо къоялълъ цо-цо рагIиниги лъачIони, хIамилгIанги гIундул ххалалъулел. co-co qoya: co-co rafinigi ;azoni, \amilfangi fundul {ala;ulel. 177. Цо-цо кIалзул ссадакъа кверзулалдассаги къиматаб букIунеб. co-co jal#ul Sadaqa kwer#ulaldaSagi qimatab bujuneb. 178. Цо-цо меххалълъ квешаб гьойги лълъикI хIапдолебила. co-co me{a: kwe^ab hoygi :ij \a_dolebila. 179. Цо-цо меххалълъ чияссул гьоко гъоркьа тIадеги гирула. co-co me{a: xiyaSul hoko vorpa Tadegi girula. 180. Цо-цо ккун бищараб хьодол мугьалълъги къали цIолебила. co-co Kun bi&arab %odol muha:gi qali `olebila. 181. Цо-цо ккун тIинкIулеб лълъел къатIраялълъги гамачI борлIулеб. co-co Kun Tinjuleb :el qaTraya:gi gamaz bor/uleb. 182. Цо-цо ккун тIинкIулеб лълъел къатIраялълъулги къечI хьвазе гIураб лълъим лIугьунебила. co-co Kun Tinjuleb :el qaTraya:ulgi qez %wa#e furab :im /uhunebila. Цо гIолилав гIелму цIцIализе рикIкIаде ун вукIун вуго. Къоял ун руго, моцIцIал ун руго. ГIолилассда ракIалде ккун буго, унеб заманги бугила, цIцIалиялдассан жиндие гIураб лъайги щолеб гьечIилан. Реххун тун цIцIалигун, раччун тIахьазул цIурал ххулжалгун, рокъове вачIунев вукIун вуго. co folilaw felmu ~ali#e riJade un wujun wugo. qoyal un rugo, mo~al un rugo. folilaSda rajalde Kun bugo, uneb #amangi bugila, ~aliyaldaSan $indiye furab ;aygi &oleb hezilan. re{un tun ~aligun, raXun Ta%a#ul `ural {ul$algun, roqowe wazunew wujun wugo. БухIун щун бакъги букIун буго, бакъван гIолилассул щекIер-мукъулукъги букIун буго. Нухдани ицц-лъар бугеб бакI батун гьечIо. Аххирги гьав щун вуго лълъел къатIраби тIинкIулеб цо кьурда ццеве. ГIодор ххулжалги лъун, гIолиласс тIинкIулеб лълъеда гъоркье дангъура ккун буго. Заман гIемер аниги, гьассие къеч хьвазе гIураб лълъим щун буго. bu\un &un baqgi bujun bugo, baqwan folilaSul &eqer-muquluqgi bujun bugo. nu[dani iC-;ar bugeb baj batun hezo. a{irgi haw &un wugo :el qaTrabi Tinjuleb co purda Cewe. fodor {ul$algi ;un, folilaS Tinjuleb :eda vorpe danvura Kun bugo. #aman femer anigi, haSiye qex %wa#e furab :im &un bugo. - ВахI! – ан пикру гьабун буго гIолиласс. – ГьадигIан лъедерго тIинкIулел къатIрабазул къеч хьвазе гIураб лълъим лIугьунеб буго. Къол цо-цо рагIи лъазабуни, дие гIураб лъай щвезеги бегьулагури! ВукIарабго бакIалде нахъ вуссун вуго вас. ЛълъикIав гIалимчи вахъун гурони, рокъовеги вачIун гьечIо. - wa\! - an _ikru habun bugo folilaS. - hadifan ;edergo Tinjulel qaTraba#ul qex %wa#e furab :im /uhuneb bugo. qol co-co rafi ;a#abuni, diye furab ;ay &we#egi behulaguri! wujarabgo bajalde na] wuSun wugo was. :ijaw falimxi wa]un guroni, roqowegi wazun hezo. 183. Цо-цониги гIайиб хханассул ясалдаги кколебила. co-conigi fayib {anaSul yasaldagi Kolebila. 184. Цо-цониги гIакъилаб жо гIабдалассги бицунеб. co-conigi faqilab $o fabdalaSgi bicuneb. 185. Цо-цониги гIакъилги мекъи кколевила. co-conigi faqilgi meqi Kolewila. 186. Цо-цониги оцол багьаябги букІунебила гьересси. co-conigi ocol bahayabgi bujunebila hereSi. 187. ЦоцIцIул бицани – берцинаб, кIицIцIул бицани – мухьучIаб. co~ul bucani - bercinab, ji~ul bicani - mu%uzab. 188. ЦоцIцIул кIодолъулевила чи, кIицIцIул гьитIинлъулевила. co~ul jodo;ulewila xi, ji~ul hiTin;ulewila. 189. ЦоцIцIул кIусизе кIкIухIаллъарав, кIицIцIул кIусизе кколев. co~ul jusi#e Ju\al;araw, ji~ul jusi#e Kolew. 190. ЦоцIцIул рижула, кIицIцIул хола. co~ul ri$ula, ji~ul [ola. 191. Цояб бер беццассда кIиябго бер беццасс беццук-беццукилан абурабила. coyab ber beCaSda jiyabgo ber beCaS beCuk-beCukilan aburabila. 192. Цояб бералълъе цояб бер бокьичIогойила гьоркьоб мегIер бижараб. coyab bera:e coyab ber bopizogoyila horpob mefer bi$arab. 193. Цояб бихьичIого, цояб лъаларебила. coyab bi%izogo, coyab ;alarebila. 194. Цояб гьабулаго, цогиябги кIочон тоге. coyab habulago, cogiyabgi joxon toge. 195. Цояб квер лIулIачIого, цояб квер бацIцIунареб. coyab kwer /u/azogo, coyab kwer ba~unareb. 196. Цояб сон цояб соналълъул лагъ. coyab son coyab sona:ul lav. 197. Цояб хъат данде къан, цояб гъоркье кквечIони, магIарухъ бетIер бахъулареб. coyab ]at dande qan, coyab vorpe Kwezoni, mafaru] beTer ba]ulareb. 198. Цояб цоялда релълъараб мегIер букIунареб, цоял цоязда релълъарал лъимал рукIунарел. coyab coyalda re:arab mefer bujunareb, coyal coya#da re:aral ;imal rujunarel. 199. Цояв виххичIого, цояв вуцIцIунарев. coyaw wi{izogo, coyaw wu~unarew. 200. Цояв гIабдал вугони, дандиявгIаги цIцIодорав вукIине ккола. coyaw fabdal wugoni, dandiyawfagi ~odoraw wujine Kola. 201. Цояв гIорцIцIун кIанцIолевила, цояв вакъун кIанцIолевила. coyaw for~un jan`olewila, coyaw waqun jan`olewila. 202. Цояз гIуцIцIулеб дуниял, цояз биххулеб. coya# fu~uleb duniyal, coya# bi{uleb. 203. Цоязе – ххунги ччунги, цогиязе – ччузецин щолареб дуниял. coya#e - {ungi Xungi, cogiya#e - Xu#ecin &olareb duniyal. 204. Цоялда тIад кIиго лъе, кIигоялда тIад лъабго лъе (къадахъанассул кици). coyalda Tad jigo ;e, jigoyalda Tad ;abgo ;e (qada]anaSul kici). 205. Цоялда тIад кIиго лъуни, лъабго гIола. coyalda Tad jigo ;uni, ;abgo fola. 206. Цояссе – авалалда, цояссе – аххиралда. coyaSe - awalalda, coyaSe - a{iralda. 207. Цояссе – цIа, цояссе – кIкIуй. coyaSe - `a, coyaSe - Juy. 208. Цояссул бер цIцIодораб, цояссул квер цIцIодораб. coyaSul ber ~odorab, coyaSul kwer ~odorab. 209. Цояссул ххвалчен бакIаб, цояссул зар бакIаб. coyaSul {walxen bajab, coyaSul #ar bajab. Цо рес къотIараб меххалълъ, бодуе хъвезежо кьеян гьарун, ХIажимурад живго ун вуго гІухьбузухъе. Жиндихъе вачIарав чи щивали лъачIев вехьасс гьессухъ гIин тIамун гьечIо. ХIажимурадги гьевги рагъизеги ккун руго. ЛълъикIго зарал вехьассдаги щун руго, дагьалги цIцIикIкIун ХIажимурадидаги щун руго. Валлагь, бахIарзал, заруе ХIажимурад ххвалчадуе гIадав ватичIилан гьалмагъзабазда бицараб меххалълъ, ХIажимурадил рекIарав КIудияв Таймасханицца ХIажимурадие гьаб кици тIамун буго. co res qoTarab me{a:, boduye ]we#e$o peyan harun, \a$imurad $iwgo un wugo fu%bu#u]e. $indi]e wazaraw xi &iwali ;azew we%aS heSu] fin Tamun hezo. \a$imuradgi hewgi ravi#egi Kun rugo. :ijgo #aral we%aSdagi &un rugo, dahalgi ~iJun \a$imuradidagi &un rugo. walah, ba\ar#al, #aruye \a$imurad {walxaduye fadaw watizilan halmav#aba#da bicarab me{a:, \a$imuradil rejaraw judiyaw taymas{aniCa \a$imuradiye hab kici Tamun bugo.

Ц c 1. Ца таралълъ мегIер толеб. ca tara: mefer toleb. 2. Цаби гьечIеб кIал - гьобо гьечIеб гьабирукъ. cabi hezeb jal - hobo hezeb habiruq. 3. Цаби лълъикIал Аллагьассго рижарал, гьава лълъикIаб живго гIураб ракьалълъул. cabi :ijal allahaSgo ri$aral, hawa :ijab $iwgo furab rapa:ul. 4. Цабзакье гIолареб гIоссокье щвана. cab#ape folareb foSope &wana. 5. Цагъур лълъикIай – чехь лълъикIай, росс лълъикIай – жийго лълъикIай. cavur :ijay - xe% :ijay, roS :ijay - $iygo :ijay. 6. Цадахъ кваналезда гьикъун тIаме цIцIам. cada] kwanale#da hiqun Tame ~am. 7. Царада гьикъарабила дуе дур лълъади кинай йигейилан. Гьелълъ жаваб кьурабила - лълъадул эбел жиндирго россассе кинай йикIарай ятаниги, гьединай йигилан. carada hiqarabila duye dur :adi kinay yigeyilan. he: $awab purabila - :adul ebel $indirgo roSaSe kinay yijaray yatanigi, hedinay yigilan. 8. Царада макьилIги гIанкIуялила рихьулел. carada mapi/gi fanjuyalila ri%ulel. 9. Царада ракIалда - гIанкIуял, гIанкIуязда ракIалда - муч. carada rajalda - fabjuyal, fanjuya#da rajalda - mux. 10. Царае балагьалълъе ккараб жо жиндирго цIцIокойила. caraye balaha:e Karab $o $indirgo ~okoyila. 11. Царакьа хIинкъун, лIутиялдасса, цигун вагъун, хвей лълъикI. carapa \inqun, /utiyaldaSa, cigun wavun, [wey :ij. 12. Царал бикьи къваригIунеб бакIги букIунебила, бацIил бикьи къваригIунеб бакIги букIунебила. caral bipi qwarifuneb bajgi bujunebila, ba`il bipi qwarifuneb bajgi bujunebila. 13. Царал кIал гъунани, гъадиццаги букъулебила ракьа. caral jal vunani, vadiCagi buqulebila rapa. 14. Царал – рукIун, гъадил – бусен. caral - rujun, vadil - busen. 15. Царахъе щварабги – бацIие, бацIихъе щварабги – бацIие. cara]e &warabgi - ba`iye, ba`i]e &warabgi - ba`iye. 16. Царацца бацIида гьикъарабила гьадигIан цIакъ дур габур щиб гьабун биццалъарабилан. БацIицца жаваб кьурабила, жиндирго къваригIелалълъ жибго ун, биццалъанилан. caraCa ba`ida hiqarabila hadifan `aq dur gabur &ib habun biCa;arabilan. ba`iCa $awab purabila, $indirgo qwarifela: $ibgo un, biCa;anilan. 17. Царацца веццарухъанассул гъвесс кваналаребила. caraCa waCaru]anaSul vweS kwanalarebila. 18. Царацца тIанчIазда гьикъулебила - жинцца нуж лъабго къоялълъищила хьихьилел, лъабго моцIцIалълъищилан. ТIанчIаз жаваб кьолебила - лъабго къоялълъ хьихьеян. caraCa Tanza#da hiqulebila - $inCa nu$ ;abgo qoya:i&ila %i%ilel, ;abgo mo~a:i&ilan. Tanza# $awab polebila - ;abgo qoya: %i%eyan. 19. Царгъида нахъаги тушман ватулев, чолода нахъаги хъумур батулеб. carvida na]agi tu^man watulew, xoloda na]agi ]umur batuleb. 20. Цер кибе аниги – рачIчI ххадуб. cer kibe anigi - raZ {adub. 21. Цилгун гени кваналареб. cilgun geni kwanalareb. 22. Цида релълъарав вукIаниги, гьудул гьудул вуго. cida re:araw wujanigi, hudul hudul wugo. 23. Цидул кутакалдасса царал хIила бергьараб. cidul kutakaldaSa caral \ila berharab. 24. Цин бихьараб – беццаб, кIиабизе бихьараб – рекъаб. cin bi%arab - beCab, jiabi#e bi%arab - reqab. 25. Цилгун гени кванаге, гIабдалассулгун маххссара гьабуге. cilgun geni kwanage, fabdalaSulgun ma{Sara habuge. 26. Цин бицани – берцинаб, кIицIцIул бицани – мухьучIаб. cin bicani - bercinab, ji~ul bicani - mu%uzab. 27. Цин вихьарав – гьобол, кIиабизе вихьарав – гьудул. cin wi%araw - hobol, jiabi#e wi%araw - hudul. 28. Цин вихьун чи лъаларев. cin wi%un xi ;alarew. 29. Цин гъол кьурдухъе кьурде, цинги дуего бокьухъе кьурде. cin vol purdu]e purde, cingi duyego bopu]e purde. 30. Цин гьабизе кIкIухIаллъани, кIицIцIул гьабизе кколеб. cin habi#e Ju\al;ani, ji~ul habi#e Koleb. 31. Цин гьабун, лълъикIлъи гIолареб. cin habun :ij;i folareb. 32. Цин гьабураб лълъикIлъи гIоларессе тIокIаб гьабуге. cin haburab :ij;i folareSe Tojab habuge. 33. Цин гьекъарав кIицIцIул меххтула. cin heqaraw ji~ul me{tula. 34. Цин гIакъилассда гьикъе, цинги мунго ургъе. cin faqilaSda hiqe, cingi mungo urve. 35. Цин – каралълъ чIван, цин – хIохьолI чIван. cin - kara: zwan, cin - \o%o/ zwan. 36. Цин кьалбал риччай, цинги эххедеги а. cin palbal riXay, cingi e{edegi a. 37. Цин кIал бухIарассила карщиде ххеххго пулеб. cin jal bu\araSila kar&ide {e{go _uleb. 38. Цин кIанцIана гарцIцI, мун – борчIана, кIиабизеги кIанцIана – борчIана, лъабабизеги кибе борчIулебан бихьила! cin jan`ana gar~, mun borzana, jiabi#egi jan`ana - borzana, ;ab'abi#egi kibe borzuleban bi%ila! 39. Цин кIодолъулел, кIицIцIул гьитIинлъулел. cin jodo;ulel, ji~ul hiTin;ulel. 40. Цин мекъсса кколел, цин ритIун кколел, битIун ккараб гьабе, мекъсса ккараб те. cin meqSa Kolel, cin riTun Kolel, biTun Karab habe, meqSa Karab te. 41. Цин ургъейила, ххадуб кьвагьейила. cin urveyila, {adub pwaheyila. 42. Цин хIама хIобода бухьейила, ххадуб Аллагьассул цIцIобалда тейила. cin \ama \oboda bu%eyila, {adub allahaSul ~obalda teyila. 43. Цин цIцIердассан хъущтIараб хIамагицин кIиабизе цIцIерде бахунаребила. cin ~erdaSan ]u&Tarab \amagicin jiabi#e ~erde ba[unarebila. 44. Цин чияде ккун чи ххутIуларев. cin xiyade Kun xi {uTularew. 45. Циналълъул гъоркьагьабихъила, циналълъул тIассагьабихъила (чияссул гIумру цо ккураб хIалалда букIунаребила). cina:ul vorpahabi]ila, cina:ul TaSahabi]ila (xiyaSul fumru co Kurab \alalda bujunarebila). 46. Циналълъул гIор кваналеб, циналълъул лъар кваналеб. vina:ul for kwanaleb, cina:ul ;ar kwanaleb. 47. Цингиялдасса гьанже лълъикI, эбелалдасса яс лълъикI. cingiyaldaSa han$e :ij, ebelaldaSa yas :ij. 48. Цин-цин битIараб рагIиги гьерессилъулеб, цо-цо меххалълъ битIун гьабураб хIалтIиги мекъсса кколеб. cin-cin biTarab rafigi hereSi;uleb, co-co me{a: biTun haburab \alTigi meqSa Koleb. 49. Цин-цин гьорчоги чи вихьунила гирулеб. cin-cin horxogi xi wi%unila giruleb. 50. Цин-цин гьудулги тушманлъулев, цин-цин тушманги гьудуллъулев. cin-cin hudulgi tu^man;ulew, cin-cin tu^mangi hudul;ulew. 51. Цин-цин гIабдалассги бицунеб гIакъилаб рагIи, цин-цин гIакъилги мекъсса ккезе бегьулев. cin-cin fabdalaSgi bicuneb faqilab rafi, cin-cin faqilgi meqSa Ke#e behulew. 52. Цин-цин гIакъилги къосунев, цо-цо гIайиб гIалимчияссдаги кколеб. cin-cin faqilgi qosunew, co-co fayib falimxiyaSdagi Koleb. 53. Цин-цин кьили чол мугъалда букIунебила, цин-цин бетIергьанчияссул мугъалда букIунебила. cin-cin pili xol muvalda bujunebila, cin-cin beTerhanxiyaSul muvalda bujunebila. 54. Цицца гъалбацI чIваларо, гъадицца цIцIум чIваларо. ciCa valba` zwalaro, vadiCa ~um zwalaro. 55. Цо багьана бугелда рекъечIесс кIиго багьана бугей хьихьизе кколей. co bahana bugelda reqezeS jigo bahana bugey %i%i#e Koley. 56. Цо бакIалда чIчIараб лълъим ххеххго махIцуна. co bajalda Zarab :im {e{go ma\cuna. 57. Цо бахIарчилъи лIугьунилан, реццги гьабуге, цо къадараб жо ккунилан, къадараб цIцIарги чIваге. co ba\arxi;i /uhunilan, reCgi habuge, co qadarab $o Kunilan, qadarab ~argi zwage. 58. Цо бер кьижун бугони, цоялълъ ворчIухъанлъи ккве. co ber pi$un bugoni, coya: worzu]an;i Kwe. 59. Цо берцинай ясалълъ тIад квер бахъидал, ТIасса унти унеб заман букIана. Ругел щинал ясал къочананиги, Къоял аралдасса сахлъулев гьечIо. co bercinay yasa: Tad kwer ba]idal, TaSa unti uneb #aman bujana. rugel &inal yasal qoxanigi, qoyal araldaSa sa[;uley hezo. 60. Цо бетIералда лълъикI лъала, кIиго бетIералда дагьабги лълъикI лъала. co beTeralda :ij ;ala, jigo beTeralda dahabgi :ij ;ala. 61. Цо бихьараб хьодуе те. co bi%arab %oduye te. 62. Цо бице, кIиго бице – гъваридаб бице. co bice, jigo bice - vwaridab bice. 63. Цо босизе кIоларесс - “КIиго кье дихъе”, – ян абурабила. co bosi#e jolareS - "jigo pe di]e", - yan aburabila. 64. Цо боххида чи вилълъунарев, цояб гьакибер чIчIун, цояб гирулареб. co bo{ida xi wi:unarew, coyab hakiber Zun, coyab girulareb. 65. Цо бугеб рукIкIенги – рорлъи тIекъаб, цо вугев васги – гIамал мекъав. co bugeb ruJengi ror;i Teqab, co wugew wasgi - famal meqaw. 66. Цо бугессул къосараб, къого бугессул битIараб гIи. co bugeSul qosarab, qogo bugeSul biTarab fi. 67. Цо ганчIил къед лIугьунаро, цо гъотIол ах лIугьунаро. co ganzil qed /uhunaro, co voTol a[ /uhunaro. 68. Цо гулиццаги цер холеб, цо рагIуццаги кечI холеб. co guliCagi cer [oleb, co rafuCagi kej [oleb. 69. Цо гурони гIумру гьечIеб, кIицIцIул дунялалде риччаларел. co guroni fumru hezeb, ji~ul dunyalalde riXalarel. 70. Цо гъая гьечIеб берцинлъи букIунаребила. co vaya hezeb bercin;i bujunarebila. 71. Цо гъая гьечIого, гъветI бакъваларо, цо гIузру гьечIого, ракI бечIаларо. co vaya hezogo, vweT baqwalaro, co fu#ru hezogo, raj bezalaro. 72. Цо гъотIол ах лIугьунареб, цо хIамил гвай букIунареб, цо чияссул бо гIолареб. co voTol a[ /uhunareb, co \amil gway bujunareb, co xiyaSul bo folareb. 73. Цо гьабе – царал гьабе, хъергъуян гъеду ккоге. co habe - caral habe, ]ervuyan vedu Koge. 74. Цо гьабулев чиги вукIунев, цо тIад рекъолев чиги вукIунев. co habulew xigi wujunew, co Tad reqolew xigi wujunew. 75. Цо гьабураб бечеги тIасса цаби гьечIеб буго. co haburab bexegi TaSa cabi hezeb bugo. 76. Цо гьекъарасс кIигоги гьекъолеб. co heqaraS jigogi heqoleb. 77. Цо гьересси бицарасс нусгоги бицунеб. co hereSi bicaraS nusgogi bicuneb. 78. Цо гьересси бицарассда кIиабизе божуларел. co hereSi bicaraSda jiabi#e bo$ularel. РосулIе ахIи бан лълъикI, гIадамазул букIунеб кеп бихьизеян ракIалде ккун буго вехьассда. - БацI! БацI! ГIиялълъ бацI речIчIун буго! Ххеххго рачIа! – ян ахIдон вуго гьев. ХIалуцун тIаде щварал гIадамал, вехьассдеги хьандолаго, нахъ руссун руго. ГIемер кватIичIого, вехьассул гIиялълъ речIчIун руго бацIал. КигIан цIакъ вехьасс гьарай бачаниги, цо гIадамасс гIин тIамун гьечIо. БацIазги лълъикIаб хъвехъари гьабун буго. Вехьассго гIадал ххвелал гьарулел рукIаралила, жив гIуруцца восун унев вугилан, цо гIолохъанчияссги. КIиабизе, унго-унголъун гIуруцца восун унеб меххалълъ, лълъиццаго бер тIамичIебила гьессухъги. rosu/e a\i ban :ij, fadama#ul bujuneb ke_ bi%i#eyan rajalde Kun bugo we%aSda. - ba`! ba`! fiya: ba` reZun bugo! {e{go raza! - yan a\don wugo hew. \alucun Tade &waral fadamal, we%aSdegi %andolago, na] ruSun rugo. femer kwaTizogo, we%aSul fiya: reZun rugo ba`al. kifan `aq we%aS haray baxanigi, co fadamaS fin Tamun hezo. ba`a#gi :ijab ]we]ari habun bugo. we%aSgo fadal {welal harulel rujaralila, $iw furuCa wosun unew wugilan, co folo]anxiyaSgi. jiabi#e, ungo-ungo;un furuCa wosun uneb me{a:, :iCago ber Tamizebila heSu]gi. 79. Цо гIила гьечIого, гIадан мискинлъуларо. co fila hezogo, fadan miskin;ularo. 80. Цо гIила гьечIого, нухда моххмохх лъоларилан абурабила царацца. co fila hezogo, nu[da mo{mo{ ;olarilan aburabila caraCa. 81. Цо гIила гьечIого цIцIад балареб, цо гIила гьечIого бакъ щолареб. co fila hezogo ~ad balareb, co fila hezogo baq &olareb. 82. Цо гIиялълъажо хъунги, бертин гьабейила, цIцIалкIу кIутIунги, берталълъ роххел загьир гьабейила. co fiya:a$o ]ungi, bertin habeyila, ~alju juTungi, berta: ro{el #ahir habeyila. 83. Цо гIункIкI царгъикь гьабулебила, цо гIункIкI авлахъалда гьабулебила. co funJ carvip habulebila, co funJ awla]alda habulebila. 84. Цо жо бикъарасс кинабго бикъарабиланги кколеб, цо гьересси бихьарассул кинабго гьерессиянги кколеб. co $o biqaraS kinabgo biqarabilangi Koleb, co hereSi bi%araSul kinabgo hereSiyangi Koleb. 85. Цо жо ракIалда гьечIого, гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ гьедигIан кIудияб мухь кьеларин дуццаян абурабила бакьучалълъ бацIида. co $o rajalda hezogo, hedifan hiTinab \alTu] hedifan judiyab mu% pelarin duCayan aburabila bapuxa: ba`ida. БацIицца бакьуч гуккулеб букIанила, жиндир анцIгониги кьарияб куйги бугила, мун квине ракIалдецин ккезеги ккечIила, бачIайила картIинисса къватIибе. Гьедин батани, жиб щибизейила къваригIун бугебилан чIчIанила бакьуч. Жинда давла батун бугин, гьеб жиндир добе бехъерхъизе кумек къваригIун бугилан абунила бацIицца. Жинцца дуе бащдаб давлаги кьелила. - Валагь, бачIинаро! – ян абунила бакьучалълъ. – Цо жо ракIалда гьечIого, гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ гьедигIан кIудияб мухь кьеларо дуцца! ba`iCa bapux guKuleb bujanila, $indir an`gonigi pariyab kuygi bugila, mun kwine rajaldecin Ke#egi Kezila, bazayila karTiniSa qwaTibe. hedin batani, $ib &ibi#eyila qwarifun bugebilan Zanila bapux. $inda dawla batun bugin, heb $indir dobe be]er]i#e kumek qwarifun bugilan abunila ba`iCa. $inCa duye ba&dab dawlagi pelila. - walah, bazinaro! - yan abunila bapuxa:. - co $o rajalda hezogo, hedifan hiTinab \alTu] hedifan judiyab mu% pelaro duCa! 86. Цо каранда кIиго ракI букIунареб, цо кIазикь кIиго бетIер букIунареб. co karanda jigo raj bujunareb, co ja#ip jigo beTer bujunareb. 87. Цо кваритIа кIиго палугьан кьурдуларев. co kwariTa jigo _aluhan purdularew. 88. Цо квералълъ гарацIцI бухьунареб (цо квералълъ хъат чIвалареб). co kwera: gara~ bu%unareb (co kwera: ]at zwalareb). 89. Цо квешаб гIамал гьечIого чи бечелъуларев. co kwe^ab famal hezogo xi bexe;ularew. 90. Цо ккалараб мугьалълъ цогидабги хвезабулеб. co Kalarab muha: cogidabgi [we#abuleb. 91. Цо ккве, цер ккве. co Kwe, cer Kwe. 92. Цо куйдул рехъен лIугьунаро, цо гъотIол ах лIугьунаро. co kudul re]en /uhunaro, co voTol a] /uhunaro. 93. Цо къадарав чиясс бодаго къадараб цIцIар чIвалеб. co qadaraw xiyaS bodago qadarab ~ar zwaleb. 94. Цо къвачIа кIиго гьабихъ балареб. co qwaza jigo habi] balareb. 95. Цо къоялълъ дудаго хIехьезе кIолареб жо гIумруялълъго хIехьезе тIамугеян гьарун буго вокьуларессе кьолей ясалълъ инссуда. co qoya: dudago \e%e#e jolareb $o fumruya:go \e%e#e Tamugeyan harun bugo wopulareSe poley yasa: inSuCa. 96. Цо къоялълъ гIодор чIчIани, кIиго къоялълъ хIалтIизе кколел. co qoya: fodor Zani, jigo qoya: \alTi#e Kolel. 97. Цо къоялълъ нахъбахъун тараб жо – нусго къоялълъ нахъбахъун тараб жо. co qoya: na]ba]un tarab $o - nusgo qoya: na]ba]un tarab $o. 98. Цо къоялълъ ццебе бекьараб анкьицца ццебе баккулеб. co qoya: Cebe beparab anpiCa Cebe baKuleb. 99. Цо кьабун бекичIелда цоги кьабе. co pabun bekizelda cogi pabe. 100. Цо кIалзул хIухьелгицин кIиго батIияб - гьохьани бахьараб, пуни цIцIорораб. co jal#ul \u%elgicin jigo baTiyab - ho%ani ba%arab, _uni ~ororab. 101. Цо кIатIи гьечIого, тIамах гуруларо, цо гIила гьечIого, гьумер багIарлъуларо. co jaTi hezogo, Tama[ gurularo, co fila hezogo, humer bafar;ularo. 102. Цо кIовокIе, кIкIвахI реххизе кIоларищан, кIвечIони, хвараб дур хIалтIи. co jowoje, Jwa\ re{i#e jorari&an, jwezoni, [warab dur \alTi. 103. Цо кIудиялдасса кIиго гьитIинаб бергьунеб. co judiyaldaSa jigo hiTinab berhuneb. 104. Цо кIудиялдасса кIиго рекъараб лълъикIаб. co judiyaldaSa jigo reqarab :ijab. 105. Цо лахIзаталда жанив бахIарчиги вахъунев, цо лахIзаталда жаниб чилъиги холеб. co la\#atalda $aniw ba\arxigi wa]unew, co la\#atalda $anib xi;igi [oleb. 106. Цо лъалиниб кIиго хханжар лъолареб. co ;alinib jigo {an$ar ;olareb. 107. Цо мокъида кIиго хIелкил бакъан рекъоларо, хIал рекъоларел росс-лълъадул ригьин ххалат ххутIуларо. co moqida jigo \elkil baqan reqolaro, \al reqolarel roS-:adul rihin {alat {uTularo. 108. Цо натIицца тIупила, тIеренчедалълъ юкъила. co naTiCa Tu_ila, Terenxeda: yuqila. 109. Цо нухалълъ ваччулев чи, хIатIал ххадур рехъерхъани, тIокIав ваччуларев. co nu[a: waXulew xi, \aTal {adur re]er]ani, Tojaw waXularew. 110. Цо нухалълъ дур узденг ккурассул кIицIцIул дуццаги ккве. co nu[a: dur u#deng KuraSul ji~ul duCagi Kwe. 111. Цо нухалълъ къун чIчIарав къого нухалълъ къун чIчIезе кколев. co nu[a: qun Zaraw qogo nu[a: qun Ze#e Kolew. 112. Цо нухалълъ мекъи ккезегIан, лъабго нухалълъ гьикъун лълъикI. co nu[a: meqi Ke#efan, ;abgo nu[a: hiqun :ij. 113. Цо нухалълъ чинхъани, ссабру гьабе, кIиабизе чинхъани, ххеххлъи гьабе. co nu[a: xin]ani, Sabru habe, jiabi#e xin]ani, {e{;i habe. 114. Цо пайда камураб квешлъи букIунареб. co _ayda kamurab kwe^;i bujunareb. 115. Цо рагIи гIоларессе нусго рагIиги гIолареб. co rafi folareSa nucgo rafigi folareb. 116. Цо рагIудалъун тIубалеб калам кIиго рагIудалъун бицунге. co rafuda;un Tubaleb kalam jigo rafuda;un bicunge. 117. Цо рагIуе цо рагIи гIолеб, цо бакIалдассан цо ригьин гIолеб. co rafuye co rafi foleb, co bajaldaSan co rihin foleb. 118. Цо рагIул чанго магIна букIинеги бегьулеб, чанго рагIул цо магIна букIинеги бегьулеб. co raful xango mafna bujinegi behuleb, xango raful co mafna bujinegi behuleb. 119. Цо рекIелI кIиго рокьи гьунареб. co reje/ jigo ropi hunareb. 120. Цо рекIелI кIигояссе бакI букIунареб. co reje/ jogoyaSe baj bujunareb. 121. Цо речIчIараб гIужда щвечIони, кIиабизеги речIчIе. co reZarab fu$da &wezoni, jiabi#egi reZe. 122. Цо речIчIаралълъ кIиго чIварав. co reZara: jigo zwaraw. 123. Цо речIчIе, гIужда щвеледухъ речIчIе, цо кьабе – ресалда ххадуб ккеледухъ кьабе. co reZe, fu$da &weledu] reZe, co pabe - resalda {adub Keledu] pabe. 124. Цо росулI цо гIабдал гIун вугилан абурабила ХIажихIума – дибирасс. co rosu/ co fabdal fun wugilan aburabila \a$i\uma - dibiraS. 125. Цо рузманалълъе цо ххутIба гIолебила. co ru#mana:e co {uTba folebila. 126. Цо сагIаталълъ ссабру гьабе, мунго бахIарчи вахъине. co safata: Sabru habe, mungo ba\arxi wa]ine. 127. Цо сон бараб меххалълъ гIорцIмада цо лълъикIаб гIамал кIочон толебила, кIиго квешаб гIамал лъалебила. co son barab me{a: for`mada co :ijab famal joxon tolebila, jigo kwe^ab famal ;alebila. 128. Цо сордо гурищилан, гъадил гIумру гъотIода арабила. co sordo guri&ilan, vadil fumru voToda arabila. 129. Цо сусур тIезеги гьелда рекъараб захIмат къваригIунеб. co susur Te#egi helda reqarab #a\mat qwarifaneb. 130. Цо тоххаб рагIиялълъ нусго гIакъилаб рагIи хвезабулеб, цо гьерессиялълъ нусго битIараб хвезабулеб. co to{ab rafiya: nusgo faqilab rafi [we#abuleb, co hereSiya: nusgo biTarab [we#abuleb. 131. Цо тушманги – гIемеравила, нусго гьудулги – дагьавила. co tu^mangi - femerawila, nusgo hudulgi - dahawila. 132. Цо тIуни щиб болъонидасса рас, кIиго тIуни щиб. co Tuni &ib bo;onidaSa ras, jigo Tuni &ib. 133. Цо ххинкI бикьун кьезеги чIчIужу йикIун лълъикIила. co {inj bipun pe#egi Zu$u yijun :ijila. 134. Цо ххунзахъев гьечIого, боги буцIцIунаребила, кIиго ххунзахъев гьоркьове ккани, боги биххулебила. co {un#a]ew hezogo, bogi bu~unarebila, jigo {un#a]ew horpowe Kani, bogi bi{ulebila. 135. Цо хъамураб хъандие гIолареб, цин чияссде ккун, чи ххутIуларев. co ]amurab ]andiye folareb, cin xiyaSde Kun, xi {uTularew. 136. Цо хъатIикь кIиго хъарпуз ккуни, кIиябго бортун унеб. co ]atip jigo ]ar_u# Kuni, jiyabgo bortun uneb. 137. Цо хъатикь – цIцIам, цо хъатикь – цIцIал. co ]atip - ~am, co ]atip - ~al. 138. Цо хIай букIунареб, кIиго чи бергьунеб. co \ay bujunareb, jigo xi berhuneb. 139. Цо хIал ккве, гьоркьохъеб ккве. co \al Kwe, horpo]eb Kwe. 140. Цо чиги бо букIуна, богIанаб ракI бугони, боги рехъен букIуна, чахъабилъун ругони. co xigi bo bujuna, bofanab raj bugoni, bogi re]en bujuna, xa]abi;un rugoni. 141. Цо чияссул боцIцIудалъун кIиго гьудул вахъунарев. co xiyaSul bo~uda;un jigo hudul wa]unarew. 142. Цо-цо тушман камурав бахIарчи вукIунаро, Гьудул гьалмагъ тIагIарав цониги ватуларо. co-co tu^man kamuraw ba\arxi wujunaro, hudul halmav Tafaraw conigi watularo. 143. Цо цIцIогь гьабурасс анцIабилебги гьабулеб. co ~oh haburaS an`abilebgi habuleb. 144. Цо цIулал – раххан, цо маххул – газа. co `ulal - ra{an, co ma{ul - ga#a. 145. Цо цIураб бугьнаццаги лал лIугIулеб, цо тIамураб галуццаги мегIер бегулеб. co `urab buhnaCagi lal /ufuleb, co Tamurab galuCagi mefer beguleb. 146. Цо чахъдадасса кIиго тIехь бахъулареб, цо бахIарчи кIицIцIул холарев. co xa]dadaSa jigo Te% ba]ulareb, co ba\arxi ji~ul [olarew. 147. Цо чахъдае – квар, кIигоялълъе – тIил. co xa]daye - kwar, jigoya:e - Til. 148. Цо чахъу кIанцIаралълъуссан киналго кIанцIулел, цо чиясс гьабураб жо киназго гьабулеб. co xa]u jan`ara:uSan kinalgo jan`ulel, co xiyaS haburab $o kina#go habuleb. 149. Цо чиясс гьабураб къадараб жо нусгояссда бихьулеб, азаргояссда рагIулеб. co xiyaS haburab qadarab $o nusgoyaSda bi%uleb, a#argoyaSda rafuleb. 150. Цо чиясс гьабураб хIалихьатаб жоялълъ росуго ссурулеб. co xiyaS haburab \ali%atab $oya: rosugo Suruleb. 151. Цо чиясс росу берцин гьабулеб, цолоцца къед берцин гьабулеб. co xiyaS rosu bercin habuleb, coloCa qed bercin habuleb. 152. Цо чиясс ячарай кIиго чIчIужу – цо лъалиниб лъураб кIиго ххвалчен. co xiyaS yaxaray jigo Zu$u - co ;alinib ;urab jigo {walxen. 153. Цо чияссги бо буцIцIунеб, цо чияссги бо биххулеб. co xiyaSgi bo bu~uneb, co xiyaSgi bo bi{uleb. 154. Цо чияссда бицараб – ххалкъалдаго бицараб жо. co xiyaSda bicarab - {alqaldago bicarab $o. 155. Цо чияссе кIиго чиги бойила. co xiyaSe jigo xigi boyila. 156. Цо чияссул бахIарчилъиялълъ ЦIцIор бахъиларо. co xiyaSul ba\arxi;iya: ~or ba]ilaro. 157. Цо чияссул бо гIоларо, цо гьецIцIол си гIоларо. co xiyaSul bo folaro, co he~ol si folaro. 158. Цо чияссул боцIцIудалъун кIиго гьудул вукIунарев. co xiyaSul bo~uda;un jigo hudul wujunarew. 159. Цо чIчIаралълъуб кIигоги чIчIун. co Zara:ub jigogi Zun. 160. Цо чIваралълъ хъумур гIорцIцIуларебила. co zwara: ]umur for~ularebila. 161. Цоги – гIемер, азаргоги – дагь. cogi - femer, a#argogi - dah. 162. Цогиязул адаб гьабунгутIи – жиндирго адаб гьабунгутIи. cogiya#ul adab habunguTi - $indirgo adab habunguTi. 163. Цого вас – рукъалълъул ххан. cogo was - ruqa:ul {an. 164. Цого вас эбел-инссуе Аллагь-аварагила. cogo was ebel-inSuye allah-awaragila. 165. Цого жо кIицIцIулги бицунге, кIиго чиясс бицунеб жоялда гъоркье гIинги ккоге. cogo $o ji~ulgi bicunge, jigo xiyaS bicuneb $oyalda vorpe fingi Koge. 166. Цого инссул анцIабго лъимерги анцIго батIияб ххассияталълъул рукIунелила. cogo inSul an`abgo ;imergi an`go baTiyab {aSiyata:ul rujunelila. 167. Цого иш гIемер буго, бечедассе цIцIар щолеб, Гьебго иш гIелму буго, мискинчи инжилъулеб. cogo i^ femer bugo, bexedaSe ~ar &oleb, hebgo i^ felmu bugo, miskinxi in$i;uleb. 168. Цогърониб гъваргъвар гурев, гъабуда делдел гурев. covronib vwarvwar gurew, vabuda deldel gurew. 169. Цогърониб гьури барай, гьороб бакъ барай. covronib huri baray, horob baq baray. 170. ЦохIо бугеб бечеги тIехI бараб буго. co\o bugeb bexegi Te\ barab bugo. 171. ЦохIо гIонкIкIоццаги хвезабулеб зобгIанассеб чIагIдал рагI, цохIо чияссги хвезабулеб ххалкъалълъулго рахIат. co\o fonJoCagi [we#abuleb #obfanaSeb zafdal raf, co\o xiyaSgi [we#abuleb {alqa:ulgo ra\at. 172. ЦохIо килищ къотIани, тIолабго черххалда унтула. co\o kili& qoTani, Tolabgo xer{alda untula. 173. ЦохIо мугьалълъги цIцIалеб цIцIадиро цо рахъалде. co\o muha:gi ~aleb ~adiro co ra]alde. 174. ЦохIо цIияб кици лъазеги годекIаниб къо реххейила. co\o `iyab kici ;a#egi godejanib qo re{eyila. 175. Цо-цо бергьенлъи къеялдасса квешабги букIунеб. co-co berhen;i qeyaldaSa kwe^abgi bujuneb. 175. Цо-цо гьересси оцол багьаябги букIунебила. co-co hereSi ocol bahayabgi bujunebila. 176. Цо-цо къоялълъ цо-цо рагIиниги лъачIони, хIамилгIанги гIундул ххалалъулел. co-co qoya: co-co rafinigi ;azoni, \amilfangi fundul {ala;ulel. 177. Цо-цо кIалзул ссадакъа кверзулалдассаги къиматаб букIунеб. co-co jal#ul Sadaqa kwer#ulaldaSagi qimatab bujuneb. 178. Цо-цо меххалълъ квешаб гьойги лълъикI хIапдолебила. co-co me{a: kwe^ab hoygi :ij \a_dolebila. 179. Цо-цо меххалълъ чияссул гьоко гъоркьа тIадеги гирула. co-co me{a: xiyaSul hoko vorpa Tadegi girula. 180. Цо-цо ккун бищараб хьодол мугьалълъги къали цIолебила. co-co Kun bi&arab %odol muha:gi qali `olebila. 181. Цо-цо ккун тIинкIулеб лълъел къатIраялълъги гамачI борлIулеб. co-co Kun Tinjuleb :el qaTraya:gi gamaz bor/uleb. 182. Цо-цо ккун тIинкIулеб лълъел къатIраялълъулги къечI хьвазе гIураб лълъим лIугьунебила. co-co Kun Tinjuleb :el qaTraya:ulgi qez %wa#e furab :im /uhunebila. Цо гIолилав гIелму цIцIализе рикIкIаде ун вукIун вуго. Къоял ун руго, моцIцIал ун руго. ГIолилассда ракIалде ккун буго, унеб заманги бугила, цIцIалиялдассан жиндие гIураб лъайги щолеб гьечIилан. Реххун тун цIцIалигун, раччун тIахьазул цIурал ххулжалгун, рокъове вачIунев вукIун вуго. co folilaw felmu ~ali#e riJade un wujun wugo. qoyal un rugo, mo~al un rugo. folilaSda rajalde Kun bugo, uneb #amangi bugila, ~aliyaldaSan $indiye furab ;aygi &oleb hezilan. re{un tun ~aligun, raXun Ta%a#ul `ural {ul$algun, roqowe wazunew wujun wugo. БухIун щун бакъги букIун буго, бакъван гIолилассул щекIер-мукъулукъги букIун буго. Нухдани ицц-лъар бугеб бакI батун гьечIо. Аххирги гьав щун вуго лълъел къатIраби тIинкIулеб цо кьурда ццеве. ГIодор ххулжалги лъун, гIолиласс тIинкIулеб лълъеда гъоркье дангъура ккун буго. Заман гIемер аниги, гьассие къеч хьвазе гIураб лълъим щун буго. bu\un &un baqgi bujun bugo, baqwan folilaSul &eqer-muquluqgi bujun bugo. nu[dani iC-;ar bugeb baj batun hezo. a{irgi haw &un wugo :el qaTrabi Tinjuleb co purda Cewe. fodor {ul$algi ;un, folilaS Tinjuleb :eda vorpe danvura Kun bugo. #aman femer anigi, haSiye qex %wa#e furab :im &un bugo. - ВахI! – ан пикру гьабун буго гIолиласс. – ГьадигIан лъедерго тIинкIулел къатIрабазул къеч хьвазе гIураб лълъим лIугьунеб буго. Къол цо-цо рагIи лъазабуни, дие гIураб лъай щвезеги бегьулагури! ВукIарабго бакIалде нахъ вуссун вуго вас. ЛълъикIав гIалимчи вахъун гурони, рокъовеги вачIун гьечIо. - wa\! - an _ikru habun bugo folilaS. - hadifan ;edergo Tinjulel qaTraba#ul qex %wa#e furab :im /uhuneb bugo. qol co-co rafi ;a#abuni, diye furab ;ay &we#egi behulaguri! wujarabgo bajalde na] wuSun wugo was. :ijaw falimxi wa]un guroni, roqowegi wazun hezo. 183. Цо-цониги гIайиб хханассул ясалдаги кколебила. co-conigi fayib {anaSul yasaldagi Kolebila. 184. Цо-цониги гIакъилаб жо гIабдалассги бицунеб. co-conigi faqilab $o fabdalaSgi bicuneb. 185. Цо-цониги гIакъилги мекъи кколевила. co-conigi faqilgi meqi Kolewila. 186. Цо-цониги оцол багьаябги букІунебила гьересси. co-conigi ocol bahayabgi bujunebila hereSi. 187. ЦоцIцIул бицани – берцинаб, кIицIцIул бицани – мухьучIаб. co~ul bucani - bercinab, ji~ul bicani - mu%uzab. 188. ЦоцIцIул кIодолъулевила чи, кIицIцIул гьитIинлъулевила. co~ul jodo;ulewila xi, ji~ul hiTin;ulewila. 189. ЦоцIцIул кIусизе кIкIухIаллъарав, кIицIцIул кIусизе кколев. co~ul jusi#e Ju\al;araw, ji~ul jusi#e Kolew. 190. ЦоцIцIул рижула, кIицIцIул хола. co~ul ri$ula, ji~ul [ola. 191. Цояб бер беццассда кIиябго бер беццасс беццук-беццукилан абурабила. coyab ber beCaSda jiyabgo ber beCaS beCuk-beCukilan aburabila. 192. Цояб бералълъе цояб бер бокьичIогойила гьоркьоб мегIер бижараб. coyab bera:e coyab ber bopizogoyila horpob mefer bi$arab. 193. Цояб бихьичIого, цояб лъаларебила. coyab bi%izogo, coyab ;alarebila. 194. Цояб гьабулаго, цогиябги кIочон тоге. coyab habulago, cogiyabgi joxon toge. 195. Цояб квер лIулIачIого, цояб квер бацIцIунареб. coyab kwer /u/azogo, coyab kwer ba~unareb. 196. Цояб сон цояб соналълъул лагъ. coyab son coyab sona:ul lav. 197. Цояб хъат данде къан, цояб гъоркье кквечIони, магIарухъ бетIер бахъулареб. coyab ]at dande qan, coyab vorpe Kwezoni, mafaru] beTer ba]ulareb. 198. Цояб цоялда релълъараб мегIер букIунареб, цоял цоязда релълъарал лъимал рукIунарел. coyab coyalda re:arab mefer bujunareb, coyal coya#da re:aral ;imal rujunarel. 199. Цояв виххичIого, цояв вуцIцIунарев. coyaw wi{izogo, coyaw wu~unarew. 200. Цояв гIабдал вугони, дандиявгIаги цIцIодорав вукIине ккола. coyaw fabdal wugoni, dandiyawfagi ~odoraw wujine Kola. 201. Цояв гIорцIцIун кIанцIолевила, цояв вакъун кIанцIолевила. coyaw for~un jan`olewila, coyaw waqun jan`olewila. 202. Цояз гIуцIцIулеб дуниял, цояз биххулеб. coya# fu~uleb duniyal, coya# bi{uleb. 203. Цоязе – ххунги ччунги, цогиязе – ччузецин щолареб дуниял. coya#e - {ungi Xungi, cogiya#e - Xu#ecin &olareb duniyal. 204. Цоялда тIад кIиго лъе, кIигоялда тIад лъабго лъе (къадахъанассул кици). coyalda Tad jigo ;e, jigoyalda Tad ;abgo ;e (qada]anaSul kici). 205. Цоялда тIад кIиго лъуни, лъабго гIола. coyalda Tad jigo ;uni, ;abgo fola. 206. Цояссе – авалалда, цояссе – аххиралда. coyaSe - awalalda, coyaSe - a{iralda. 207. Цояссе – цIа, цояссе – кIкIуй. coyaSe - `a, coyaSe - Juy. 208. Цояссул бер цIцIодораб, цояссул квер цIцIодораб. coyaSul ber ~odorab, coyaSul kwer ~odorab. 209. Цояссул ххвалчен бакIаб, цояссул зар бакIаб. coyaSul {walxen bajab, coyaSul #ar bajab. Цо рес къотIараб меххалълъ, бодуе хъвезежо кьеян гьарун, ХIажимурад живго ун вуго гІухьбузухъе. Жиндихъе вачIарав чи щивали лъачIев вехьасс гьессухъ гIин тIамун гьечIо. ХIажимурадги гьевги рагъизеги ккун руго. ЛълъикIго зарал вехьассдаги щун руго, дагьалги цIцIикIкIун ХIажимурадидаги щун руго. Валлагь, бахIарзал, заруе ХIажимурад ххвалчадуе гIадав ватичIилан гьалмагъзабазда бицараб меххалълъ, ХIажимурадил рекIарав КIудияв Таймасханицца ХIажимурадие гьаб кици тIамун буго. co res qoTarab me{a:, boduye ]we#e$o peyan harun, \a$imurad $iwgo un wugo fu%bu#u]e. $indi]e wazaraw xi &iwali ;azew we%aS heSu] fin Tamun hezo. \a$imuradgi hewgi ravi#egi Kun rugo. :ijgo #aral we%aSdagi &un rugo, dahalgi ~iJun \a$imuradidagi &un rugo. walah, ba\ar#al, #aruye \a$imurad {walxaduye fadaw watizilan halmav#aba#da bicarab me{a:, \a$imuradil rejaraw judiyaw taymas{aniCa \a$imuradiye hab kici Tamun bugo.

Лълъ : Лълъадал берищ, рокьол гIусищ? :adal beri&, ropol fusi&? Гьал рагIаби абуралила хIара чIварай ралила лълъадул угьи-зигараялде бер-ракI щвечIеб щайтIаналълъ. Кици тIамула бералълъулги гIусалълъулгигIан захIматаб унти гьечIебилан абураб магIнаялда. hal rafabi aburalila \ara zwaray ralila :adul uhi-#igarayalde ber-raj &wezeb ^ayTana:. kici Tamula bera:ulgi fusa:ulgifan #a\matab unti hezebilan aburab mafnayalda. Лълъадал къатIраялълъги гамачI борлIулеб, цIадул хIенехIалълъги дунял бухIулеб. :adal qaTraya:gi gamaz bor/uleb, `adul \ene\a:gi dunyal bu\uleb. Лълъадаццаги жиндиего нух бахъула. :adaCagi $indiyego nu[ ba]ula. Лълъади гьечIев россги, росс гьечIей чIчIужуги – чIобогояб рукъ. :adi hezew roSgi, roS hezey Zu$ugi - zobogoyab ruq. Лълъади квешассул гIумру гIазабалда гирула. :adi kwe^aSul fumru fa#abalda girula. Лълъади лълъикIав лълъикI вуго, лълъади квешав квеш вуго. :adi :ijaw :ij wugo, :adi kwe^aw kwe^ wugo. Кици гIунтIизабула Шамилил наиб Инквачилассде. Гьев цо росулIе щвараб меххалълъ, гIадамал гьессда гьикъарун руго, - «Росу-жамагIат кин бугеб?» – ан. Гьесс жаваб кьун буго - «Лълъади квешав квеш вуго, лълъади лълъикIав лълъикI вуго», - ян. kici funTi#abula ^amilil naib inkwaxilaSde. hew co rosu/e &warab me{a:, fadamal heSda hiqarun rugo, - «rosu-$amafat kin bugeb?» - an. heS $awab pun bugo - «:adi kwe^aw kwe^ wugo, :adi :ijaw :ij wugo», - yan. Лълъади чиярай лълъикIайлъун йихьулейила, чу нилIерабго цIакъаблъун бихьулебила. :adi xiyaray :ijay;un yi%uleyila, xu ni/erabgo `aqab;un bi%ulebila. Лълъади ячине анцIгоявгун ургъе, йиччазе нусгоявгун ургъе. :adi yaxine an`goyawgun urve, yiXa#e nusgoyawgun urve. Лълъадигун вагъуларев лълъикьаниги къоларев. :adigun wavularew :ipanigi qolarew. Лълъадул букIунебила букарулеб бакI, буххичIони букари къотIулареб. :adul bujunebila bukaruleb baj, bu{izoni bukari qoTulareb. Лълъадул гIагарав чияссул яс васассе ячунге. :adul fagaraw xiyaSul yas wasaSe yaxunge. Лълъадул ригьнивги вукIунге, лълъадул гIакаги хьихьуге. :adul rihniwgi wujunge, :adul fakagi %i%uge. Лълъадулгун кколеб къеццалдасса тIагIам гьечIеб дандежо букIунареб. :adulgun Koleb qeCaldaSa Tafam hezeb dande$o bujunareb. Лълъеда бараб полоп гIадаб жойила росс-лълъадиялда гьоркьоб кколеб кьал. :eda barab _olo_ fadab $oyila roS-:adiyalda horpob Koleb pal. Лълъеда бахъун накъищ чIчIолареб. :eda ba]un naqi& Zolareb. Лълъеда тIад хъвадарун, ххатI лIугьунареб. :eda Tad ]wadarun, {aT /uhunareb. Лълъеда хIал барасс бахъухъ цIцIикIкIун кваналеб, хIохь бахъарасс хIалтIи цIцIикIкIун гьабулеб. :eda \al baraS ba]u] ~iJun kwanaleb, \o% ba]araS \alTi ~iJun habuleb. Дибирасс къулгьудалълъе цадахъ васги вачун вукIун вуго. Васассни лълъим гIемер гьекъей рекIее гIечIев дибир васассухъ квеш валагьулев вукIун вуго. Рокъоре щвараб меххалълъ, дицца мун къулгьудалълъе лълъим гьекъезе вачун вукIинчIин, бахъухъ квине вачун вукIанилан, дибирасс вас вуххун вуго. Дадайилан абун буго «гъадидасса цIцIодораб тIанчIицца», жинда рагIун букIанила, лълъим гьекъани, бахъухъ гIемер кваназе кIолилан. Дуцца дида гьеб некIого щайин бицун букIинчIебилан дибирасс вас кIиабизеги вацIун вуго. dibiraS quluda:e cada] wasgi waxun wujun wugo. wasaSni :im femer heqey rejeye hezew dibir wasaSu] kwe^ walahulew wujun wugo. roqore &warab me{a:, diCa mun qulhuda:e :im heqe#e waxun wujinzin, ba]u] kwine waxun wujarawilan, dibiraS was wu{un wugo. dadayilan abun bugo «vadidaSa ~odorab TanziCa», $inda waxun bujanila, :im heqani, ba]u] femer kwana#e jolilan. duCa dida heb nejogo &ayin bicun bujinzebilan dibiraS was jiabi#e wa`un wugo. Лълъедасса лълъетIахъан хIинкъуларо, хIалтIудасса хIалтIухъан лIутуларо. :edaSa :eTa]an \inqularo, \alTudaSa \alTu]an /utularo. Лълъеде мугъ чIваге, гьерссиде ракI гъоге. :ede mug zwagr, herSide raj voge. Лълъел къимат лъалебила кьиндал, чияссул къимат лъалебила хведал. :el qimat ;alebila pindal, xiyaSul qimat ;alebila [wedal. Лълъел цIолеб къулгIаялда асскIоб рукъ бугей эбелалълъул яс ячунге. :el `oleb qulfayalda aSjob ruq bugey ebela:ul yas yaxunge. ЛълъетIа хIуччалги рахъуге, цIцIалкIуялълъ ралъадги буххуге. :eTa \uXalgi ra]uge, ~aljuya: ra;adgi bu{uge. ЛълъетIасса тIорахь бахъулев. :eTaSa Tora% ba]ulew. Лълъецца – гьобо, цIецца – кор. :eCa - hobo, `eCa - kor. Лълъецца ордек биччулареб, бугьтаналълъ чи хъублъуларев. :eCa ordek biXulareb, buhtana: xi ]ub;ularew. Лълъецца нух балагьулеб, гулица тушман валагьулев. :eCa nu[ balahuleb, guliCa tu^man walahulew. Лълъида бихьарабги – «жиндаго бихьарав», лълъида рагIарабги – «жиндаго рагIарав». :ida bi%arabgi - «$indago bi%araw», :ida rafarabgi - «$indago rafaraw» Лълъиданиги нилI инжит гьаризе кIоларелила, нилIеццаго гьаричIони, лълъиццаниги гIодорегIанги гьаруларелила, нилIеццаго гьаричIони. :idanigi ni/ in$it hari#e jolarelila, ni/eCago harizoni, :iCanigi fodorefangi harularila, ni/eCago harizoni. ЛълъикI букIаго патихIа. :ij bujago _ati\a. ЛълъикI вугилан чIухIуге, квеш вукIараб меххги ракIалде щва. :ij wugilan zu\uge, kwe^ wujarab me{gi rajalde &wa. ЛълъикI вукIани, вокьулев, квеш вукIани, рихунев. :ij wujani, wopulew, kwe^ wujani, ri[unew. ЛълъикI хьвадарав квеш холаро, квеш хьвадарав лълъикI холаро. :ij %wadaraw kwe^ [olaro, kwe^ %wadaraw :ij [olaro. ЛълъикI хьвадизеги дурго чорххол иххтияр – духъ, квеш хьвадизеги – духъ. :ij %wadi#egi durgo xor{ol i{tyar - du], kwe^ %wadi#egi - du]. ЛълъикIаб батани – канае, квешаб батани – цIулае. :ijab batani - kanaye, kwe^ab batani - `ulaye. ЛълъикIаб бугъицца къуралде лIар хьвагIулареб, лълъикIав чиясс чияе чIухIи гьабулареб. :ijab buviCa quralde /ar %wafulareb, :ijaw xiyaS xiyaye zu\i habulareb. ЛълъикIаб гара-чIвариялдаги киналълъулго бицунареб. :ijab gara-zwariyaldagi kina:ulgo bicunareb. ЛълъикIаб гьудуллъи ххазинаялдасса лълъикIабила. :ijab hudul;i {a#inayaldaSa :ijabila. ЛълъикIаб – гьурщулеб, квешаб – баххчулеб. :ijab - hur&uleb, kwe^ab - ba{xuleb. ЛълъикIаб дару кьогIаб букIунеб, лълъикIай чIчIужу хIеренай йикIуней. :ijab daru pofab bujuneb, :ijay Zu$u \erenay yijuney. ЛълъикIаб жо беццизе кколареб, беццунилан квешаб жо лълъикIлъулареб. :ijab $o beCi#e Kolareb, beCunilan kwe^ab $o :ij;ulareb. ЛълъикIаб жоялълъе къей гьечIеб, къадаралълъе бергьенлъи гьечIеб. :ijab $oya:e qey hezeb, qadara:e berhen;i hezeb. ЛълъикIаб кечI чIалгIунареб, лълъикIаб ххабар рихунареб. :ijab kez zalfunareb, :ijab {abar ri[unareb. ЛълъикIаб кициялълъул баракат насслабазего щолебила. :ijab kiciya:ul barakat naSlaba#ego &olebila. ЛълъикIаб къайи босеян гьаризе кколаро, лълъикIай яс ячине чи камуларо. :ijab qayi boseyan hari#e Kolaro, :ijay yas yaxine xi kamularo. ЛълъикIаб къверкъ жибго бижараб хьуцIцIилI чIчIолеб. :ijab qwerq $ibgo bi$arab %u~i/ Zoleb. ЛълъикIаб кIалдибе босе, квешаб гIодобе реххе. :ijab jaldibe bose, kwe^ab fodobe re{e. ЛълъикIаб лъазе азарго къоги дагьила, квешалде ругъунлъизе цо къоги гIемерила. :ijab ;a#e a#argo qogi dahila, kwe^alde ruvun;i#e co qogi femerila. ЛълъикIаб малълъ босичIессда лълъикIаб къо бихьуларо, эбел-эмен разияв кинго басралъуларо. :ijab ma: bosizeSda :ijab qo bi%ularo, ebel-emen ra#iyaw kingo basra;ularo. ЛълъикIаб нассихIат босулареб бетIер – рагьлил асар босулареб ссинухIатI. :ijab naSi\at bosulareb beTer - rahlil asar bosulareb Sinu\aT. ЛълъикIаб рагIи – рукъалълъе ххайир, квешаб рагIи – гIадалI базе зар. :ijab rafi - ruqa:e {ayir, kwe^ab rafi - fada/ ba#e #ar. ЛълъикIаб рагIуда мал бани, квешаб хIехьезе кколеб. :ijab rafuda mal bani, kwe^ \e%e#e Koleb. ЛълъикIаб рагIул багьа – кьолораб чу. :ijab raful baha - polareb xu. ЛълъикIаб ретIел ретIани, ссурукъайги берцинлъулейила. :ijab reTel reTani, Suruqaygi bercin;uleyila. ЛълъикIаб ххассият берцинлъиялдасса лълъикIаб. :ijab {aSiyat bercin;iyaldaSa :ijab. ЛълъикIаб ххатIги – бащдаб гIелму. :ijab {aTgi - ba&dab felmu. ЛълъикIаб хьоналда – лълъикIаб, квешаб хьоналда – квешаб. :ijab %onalda - :ijab, kwe^ab %onalda - kwe^ab. ЛълъикIаб хIайваналълъ нилI хьихьулел, квешаб хIайван нилIецца хьихьизе кколеб. :ijab \aywana: ni/ %i%ulel, kwe^ab \aywan ni/eCa %i%i#e Koleb. ЛълъикIаб хIалалълъ гьарани, эххебе унеб лълъимги лъалхъулебила. :ijab \ala: harani, e{ebe uneb :imgi ;al]ulebila. ЛълъикIаб цIарагIалда цIадул бетIер букIунеб. :ijab `arafalda `adul beTer bujuneb. ЛълъикIаб цIцIаргун хвейго лълъикI, ххалкъалълъе инжилъун, чIаго вукIинегIан. :ijab ~argun [weygo :ij, {alqa:e in$i;un, zago wujinefan. ЛълъикIаб чое даран гIемераб, лълъикIав чияссе гьудулзаби гIемерал. :ijab xoye daran femerab, :ijaw xiyaSe hudul#abi femeral. ЛълъикIаб чое хIалхьи толареб, лълъикIаб хIамие хIалтIи камулареб. :ijab xoye \al;i tolareb, :ijab \amiye \alTi kamulareb. ЛълъикIаб чое – цо цIцIал, лълъикIав чияссе – цо рагIи. :ijab xoye - co ~al, :ijaw xiyaSe - co rafi. ЛълъикIаб шитил – лълъикIаб бачIен. :ijab ^itil - :ijab bazen. ЛълъикIабги бихьагийила, квешабги бихьагийила. :ijabgi bi%agiyila, kwe^abgi bi%agiyila. КвешлъигIаги щай къваригIараб жоян гьикъараб меххалълъ, магIаруласс жаваб кьун буго, квешлъи бихьичIони, лълъикIлъиялълъул къиматги лъаларила, дагьабниги квешлъи бихьичIев чиясс къо ккараб бакIалда къвалги къаларилан. kwe^;ifagi &ay qwarifarab $oyan hiqarab me{a:, mafarulaS $awab pun bugo, kwe^;i bi%izoni, :ij;iya:ul qimatgi ;alarila, dahabnigi kwe^;i bi%izew xiyaS qo Karab bajalda qwalgi qalarilan. ЛълъикIабщинаб жубан гьабураб меххалълъ, квешаб жо лIугьунареб. :ijab&inab $uban haburab me{a:, kwe^ab $o /uhunareb. ЛълъикIав багьадур вагъун хола, хIамабагьадур чIухIун хола. :ijaw bahadur wavun [ola, \amabahadur zu\un [ola. ЛълъикIав бахIарчи лълъикIаб рагIиялълъ тамахлъулев, къадарав бихьинчи лълъикIаб бицанагIан къвакIулев. :ijaw ba\arxi :ijab rafiya: tama[;ulew, qadaraw bi%inxi :ijab bicanafan qwajulew. ЛълъикIав бахIарчи ццеве тамахлъулев, нахъа къвакIулев, къадарав бахIарчи ццеве къвакIулев, нахъа тамахлъулев. :ijaw ba\arxi Cewe tama[;ulew, na]a qwajulew, qadaraw ba\arxi Cewe qwajulew, na]a tama[;ulew. ЛълъикIав бахIарчиги вукIунев, цIакъав бахIарчиги вукIунев. :ijaw ba\arxigi wujunew, `aqaw ba\arxigi wujunew. ЛълъикIав бахIарчияссдасса щивниги хIинкъуларев, къадарав чияссдасса киналго хIинкъулел. :ijaw ba\arxiyaSdaSa &iwnigi \inqularew, qadaraw xiyaSdaSa kinalgo \inqulel. ЛълъикIав бахIарчияссул вас къадаравиланги тоге, къадарав чияссул вас бахIарчийиланги тоге. :ijaw ba\arxiyaSul was qadarawilangi toge, qadaraw xiyaSul was ba\arxiyilangi toge. ЛълъикIав бихьинчи чIчIужугIадангун вагъуларев, лълъикIаб хIелеко гIанкIугун багъулареб. :ijaw bi%inxi Zu$ufadangun wavularew, :ijab \eleko fanjugun bavulareb. ЛълъикIав гьудул гьечIессда жиндирго гIайибал лъаларел. :ijaw hudul hezeSda $indirgo fayibal ;alarel. ЛълъикIав гьудулассда данделъараб къо – тIолабго дуниял дуе щвараб къо. :ijaw hudulaSda dande;arab qo - Tolabgo duniyal duye &warab qo. ЛълъикIав инссул квешав васги, квешав инссул лълъикIав васги вукIине бегьулев. :ijaw inSul kwe^aw wasgi, kwe^aw inSul :ijaw wasgi wujine behulew. ЛълъикIав-квешав чи лъала гьудулассухъ балагьун (Дур гьудул щивали бице, цинги дицца мун щивали бицина). :ijaw-kwe^aw xi ;ala hudulaSu] balahun (dur hudul &iwali bice, cingi diCa mun &iwali bicina). ЛълъикIав мадугьал гьечIев чи – бищунго чиякъав чи. :ijaw maduhal hezew xi - bi&ungo xiyaqaw xi. ЛълъикIав мадугьал кинав ватаниги ваццассдасса лълъикIав. :ijaw maduhal kinaw watanigi waCaSdaSa :ijaw. ЛълъикIав хIакимасс гIадлу жиндассангойила байбихьулеб. :ijaw \akimaS fadlu $indaSangoyila baybi%uleb. ЛълъикIав чиясс квешлъи гьабурассеги лълъикIлъи гьабулеб, хIалихьатав чиясс лълъикIлъи гьабурассеги квешлъи гьабулеб. :ijaw ziyaS kwe^;i haburaSegi :ij;i habuleb, \ali%ataw xiyaS :ij;i habulareSegi kwe^;i habuleb. ЛълъикIав хIалтIухъанассул кIал чIчIун букIуна, кверал хIалтIулел рукIуна, квешав хIалтIухъанассул кIал хIалтIулеб букIуна, кверал чIчIун рукIуна. :ijaw \alTu]anaSul jal Zun bujuna, kweral \alTulel rujuna, kwe^aw \alTu]anaSul jal \alTulaeb bujuna, kweral Zun rujuna. ЛълъикIав чигун квараб ххинкI, квешав чигун квараб гьоцIцIоялдасса гьуинаб. :ijaw xigun kwarab {inj, kwe^aw xigun kwarab ho~oyaldaSa huinab. ЛълъикIав чиясс жибги чIваларин, къадарасс чIвазе жибги чIчIеларилан абурабила гIодоб рещтIараб хIанчIчIицца. :ijaw xiyaS $ibgi zwalarin, qadaraS zwa#e $ibgi Zelarilan aburabila fodob re&Tarab \anZiCa. ЛълъикIав чияссда гIадамал цIакъаллъун рихьулел, квешав чияссда бищунго цIакъавлъун живго вихьулев. :ijaw xiyaSda fadamal `aqal;un ri%ulel, kwe^aw xiyaSda bi&ungo `aqaw;un $iwgo wi%ulew. ЛълъикIав чияссе гьабураб лълъикIлъи – нухде бараб тIехх, квешав чияссе гьабураб лълъикIлъи – гьойдуе гьабураб хьит. :ijaw xiyaSe haburab :ij;i - nu[de barab Te{, kwe^aw xiyaSe haburab :ij;i - hoyduye haburab %it. ЛълъикIав чияссе гIумру дагьаб, гIабдалассе хвел дагьаб. :ijaw xiyaSe fumru dahab, fabdalaSe [wel dahab. ЛълъикIав чияссе лълъикIаб мацIцI рекъола, квешав чияссе квешаб мацIцI рекъола. :ijaw xiyaSe :ijab ma~ reqola, kwe^aw xiyaSe kwe^ab ma~ reqola. ЛълъикIав чияссе лълъикIлъи гьабуни, лълъикIлъиялълъе батулеб, квешав чияссе лълъикIлъи гьабуни, бадиб багъизе батулеб. :ijaw xiyaSe :ij;i habuni, :ij;iya:e batuleb, kwe^aw xiyaSe :ij;i habuni, badib bavi#e batuleb. ЛълъикIав чияссе рецц-бакъ къваригIунаро. :ijaw xiyaSe reC-baq qwarifunaro. ЛълъикIав чияссе – цо рагIи, лълъикIаб чое – цо цIцIал. :ijaw xiyaSe - co rafi, :ijab xoye - co ~al. ЛълъикIав чияссул багьа – данд цIцIараб месед. :ijaw xiyaSul baha - dabd ~arab mesed. ЛълъикIав чияссул букIунеб жо – гьари, квешав чияссул букIунеб жо – хьами. :ijaw xiyaSul bujuneb $o - hari, kwe^aw xiyaSul bujuneb $o - %ami. ЛълъикIав чияссул васассулI, кигIан квешав вугониги, цогIаги инссул гIаркьел камулареб. :ijaw xiyaSul wasaSu/, kifan kwe^aw wugonigi, cofagi inSul farpel kamulareb. ЛълъикIавги квешавги ватIа гьавизе гьойдаги лъалев. :ijawgi kwe^awgi waTa hawi#e hoydagi ;alew. ЛълъикIавги квешавги чи чодаги лъалевила. :ijawgi kwe^awgi xi xodagi ;alewila. ЛълъикIавги рагIулевила, квешавги рагIулевила. :ijawgi rafulewila, kwe^awgi rafulewila. ЛълъикIавги хола, цин-цин лълъикIлъиги хола. :ijawgi [ola, cin-cin :ij;igi [ola. ЛълъикIай лълъадиялда бащадаб жо щибго гьечIеб. :ijay :adiyalda ba&adab $o &ibgo hezeb. ЛълъикIай чIчIужу – анибго алжан, квешай чIчIужу – анибго жужахI. :ijay Zu$u - anibgo al$an, kwe^ay Zu$u - anibgo $u$a\. ЛълъикIай чIчIужу горбогьод гIадай йикIуней. :ijay Zu$u gorbohod faday yijuney. ЛълъикIай чIчIужу, нуцIцIихъан къватIие йитIани, гордухъан нахъ юссун ячIунейила. :ijay Zu$u, nu~i]an qwaTiye yiTani, gordu]an na] yuSun yazuneyila. ЛълъикIазулIа хъамурай, хъахIазулIа йищарай бищун квешай ятарай. :ija#u/a ]amuray, ]a\a#u/a yi&aray bi&un kwe^ay yataray. ЛълъикIал ракьулIе уна, квешал кьочIчIокье уна. :ijal rapu/e una, kwe^al poZope una. ЛълъикIалда мал бани, квешалда къвал базе кколеб. :ijalda mal bani, kwe^alda qwal ba#e Koleb. ЛълъикIассда ккараб налъи – нахъарукъ, квешассда ккараб налъи – магIирукъ. :ijaSda Karab na;i - na]aruq, kwe^aSda Karab na;i - mafiruq. ЛълъикIассдассан – лълъикIлъи, квешассдассан – квешлъи. :ijaSdaSan - :ij;i, kwe^aSdaSan - kwe^;i. ЛълъикIассул лълъикIлъиги квешассул квешлъиги кидаго кIочонареб. :ijaSul :ij;igi kwe^aSul kwe^;igi kidago joxonareb. ЛълъикIго кьолеб микьирги, тIадго арав гьоболги. :ijgo poleb mipirgi, Tadgo araw hobolgi. ЛълъикIлъи бихьарассул – кар, квешлъи бихьарассул – малъ. :ij;igi bi%araSul - kar, kwe^;i bi%araSul - ma;. ЛълъикIлъи гьабе дуе квешлъи гьабурассеги, тIасса лIугьа дудасса къолессдассаги. :ij;i habe duye kwe^;i haburaSegi, TaSa /uha dudaSa qoleSdaSagi. ЛълъикIлъи гьабе, квешлъияли жибго бачIина. :ij;i habe, kwe^;iyali $ibgo bazina. ЛълъикIлъи гьабизе кIолареб батани, квешлъигIаги гьабуге. :ij;i habi#e jolareb batani, kwe^;ifagi habuge. ЛълъикIлъи гьабулел Аллагьассда кIочон толарел. :ij;i habulel allahaSda joxon tolarel. ЛълъикIлъи гьабурав аххир воххулев. :ij;i haburaw a{ir wo{ulew. ЛълъикIлъи гьабурассе баркала кьейги – мухьалда бащалъулеб. :ij;i haburaSe barkala peygi - mu%alda ba&a;uleb. ЛълъикIлъи гьабурассе квешлъи гьабичIого, сордо рогьунаребила. :ij;i haburaSe kwe^;i habizogo, sordo rohunarebila. ЛълъикIлъи гьабурассул квешлъиялдасса цIунаги. :ij;i haburaSul kwe^;iyaldaSa `unagi. ЛълъикIлъи гьабурассул лълъикIлъиги квешлъи гьабурассул квешлъиги аххир-къадги жидеего ратулелила. :ij;i haburaSul :ij;igi kwe^;i haburaSul kwe^;igi a{ir-qadgi $ideyego ratulelila. ЛълъикIлъи гьоркьоб гьечIеб квешлъиги, квешлъи гьоркьоб гьечIеб лълъикIлъиги букIунаребила. :ij;i horpob hezeb kwe^;igi, kwe^;i horpob hezeb :ij;igi bujunarebila. ЛълъикIлъи гIадада холареб. :ij;i fadada [olareb. ЛълъикIлъи кватIулебила, квешлъи ххеххго тIаде щолебила. :ij;i kwaTulebila, kwe^;i {e{go Tade &olebila. ЛълъикIлъи-кумек гIагаразе гIадин гьабе, даран-базар чияразе гIадин гьабе. :ij;i-kumek fagara#e fadin habe, daran-ba#ar xiyara#e fadin habe. ЛълъикIлъи лъаларев чияссе лълъикIлъи гьабурав чи – хIамида меседил кIиликI барав чи. :ij;i ;alarew xiyaSe :ij;i haburaw xi - \amida mesedil jilij baraw xi. ЛълъикIлъи лълъикIав чияссда гурони лъалареб. :ij;i :ijaw xiyaSda guroni ;alareb. ЛълъикIлъи малълъарав – тушман, тIад рекъарав – гьудул. :ij;i ma:araw - tu^man, Tad reqaraw - hudul. ЛълъикIлъи хIехьезе аххтачодаги хханассул васассдаги гурони кIоларебила. :ij;i \e%a#e a{taxodagi {anaSul wasaSdagi guroni jolarebila. ЛълъикIлъи хIехьечIесс, квешлъи хIехьолеб. :ij;i \e%ezeS, kwe^;i \e%oleb. ЛълъикIлъиги бихьаги, лълъикIлъиялълъул къимат лъазе, квешлъиги бихьаги, квешлъиялълъул кьогIлъи лъазе. :ij;igi bi%agi, :ij;iya:ul qimat ;a#e, kwe^;igi bi%agi, kwe^;ya:ul pof;i ;a#e. ЛълъикIлъиги квешлъиги – кIиябго чияссдассан. :ij;igi kwe^;igi - jiyabgo xiyaSdaSan. ЛълъикIлъиялда ххадуб квешлъиги, квешлъиялда ххадуб лълъикIлъиги камулареб. :ij;iyalda {adub kwe^;igi, kwe^;iyalda {adub :ij;igi kamulareb. ЛълъикIлъиялда ццебе – квешлъи, квешлъиялда ццебе – лълъикIлъи. :ij;iyalda Cebe - kwe^;i, kwe^;iyalda Cebe - :ij;i. ЛълъикIлъиялда данде лълъикIлъи гьабизе кIвечIони, кIочонтунгутIиги – мадар. :ij;iyalda dande :ij;i habi#e jwezoni, joxonguTigi - madar. ЛълъикIлъиялдасса квешлъи бергьунареб. :ij;iyaldaSa kwe^;i berhuneb. ЛълъикIлъиялълъ квешлъи гьабулареб, квешлъиялълъ лълъикIлъи гьабулареб. :ij;iya: kwe^;i habulareb, kwe^;iya: :ij;i habulareb. ЛълъикIлъялълъе бицараб рагIи ссадакъа бугила. :ij;iya:e bicarab rafi Sadaqa bugila. ЛълъикIлъиялълъе гIей гьечIебила. :ij;iya:e fey hezebila. ЛълъикIлъиялълъул лълъикIлъиги холареб, квешлъиялълъул квешлъиги холареб. :ij;iya:ul :ij;igi [olareb, kwe^;iya:ul kwe^;igi [orareb. ЛълъикIлъиялълъулги квешлъиялълъулги тIанчIи гIемерал. :ij;iya:ulgi kwe^;iya:ulgi Tanzi femeral. Лълъим бахунелълъул гурони, чахъдада бацI кIочонареб. :im ba[une:ul guroni, xa]dada ba` joxonareb. Лълъим бегараб гьобо гIадин. :im begarab hobo fadin. Лълъим бегараб гьобо гIадинги вукIунгейила, цIцIадае гъугъалеб зоб гIадинги вукIунгейила. :im begarab hobo fadingi wujungeyila, ~adaye vuvaleb #ob fadingi wujungeyila. Лълъим гьечIеб кIкIалахъ вукIун, лълъадад чи гIорцIцIуларев. :im hezeb Jala] wujun, :adad xi for~ularew. Лълъим гьечIеб магIарда чу кIутIулареб, къачIеб магIардасса ххер бецулареб. :im hezeb mafarda xu juTulareb, qazeb mafardaSa {er beculareb. Лълъим гIемерабгIан - гIор гIодобе биччараб, гIакълу цIцIикIкIаравгIан - гIамал берцинав чи. :im femerabfan - for fodobe biXarab, faqlu ~iJarawfan - famal bercinaw xi. Лълъим гIемерлъунилан ралъад гьалаглъулареб, гIелмуялълъул цIунилан керен хIалуцунареб. :im femer;unilan ra;ad halag;ulareb, felmuya:ul `unilan keren \alucunareb. Лълъим гIодобе тIолебилан, цадахъ лъимерги реххуге. :im fodobe Tolebilan, cada] ;imergi re{uge. Лълъим дагьлъани, гьобо чIчIола, кванил низам биххани, черхх загIиплъула. :im dah;ani, hobo Zola, kwanil ni#am bi{ani, xer{ #afi_;ula. Лълъим дагьлъигун, гьабил гIузраби тIатуна, херлъараб меххалълъ чорххол гIузраби тIатуна. :im dah;igun, habil fu#rabi Tatuna, [er;arab me{a: xor{ol fu#rabi Tatuna. Лълъим рахънибе ккола, чи нухде ккола. :im ra]nibe Kola, xi nu[de Kola. 151. Лълъим ссвакаларебила, сабаб тIагIунаребила. :im Swakalarebila, sabab Tafunarebila. 152. Лълъим тIад речIчIичIони, раква ссверулареб. :im Tad reZizoni, rakwa Swerulareb. 153. Лълъицца хъван бугебали балагьугейила, кин хъван бугебали балагьейила. :iCa ]wan bugebali balahugeyila, kin ]wan bugebali balaheyila. 154. Лълъицца щиб бицаниги, бацIицца ххер кунаро. :iCa &ib bicanigi, ba`iCa {er kunaro. 155. Лълъицца щиб бицаниги, бищунго гIакълу бергьуна. :iCa &ib bicanigi, bu&ungo faqlu berhuna. 156. Лълъудби гIемерав чи холаревани, Инссудада жеги херлъилароан. Руччабазул даран беццарабани, Дарбищил каранда маххел балаан. :udbi femeraw xi [olarewani, inSudada $egi [er;ilaroan. ruXaba#ul daran beCarabani, darbi&il karanda ma{el balaan.

Кь p Кьабарабги хIехьолев, хIунссарабги баччулев. pabarabgi \e%olew, \unSarabgi baXulew. Кьабулареб бахъуге, кьвагьулареб борчунге. pabulareb ba]uge, pwahulareb borxunge. Кьабураб зар гьанада унтулеб, абураб рагIи рекIеда унтулеб. paburab #ar hanada untuleb, aburab rafi rejeda untuleb. Кьавуялълъ махх куна, кIкIвахIалълъ чи куна. pawuya: ma{ kuna, Jwa\a: xi kuna. КьагIазул чолое хьоп меседилав, гIиял хъутаналълъе гъазихъ гIарцулав. pafa#ul xoloye %o_ mesedilaw, fiyal ]utana:e va#i] farculaw. Кьал балагьулессда хвел батулеб. pal balahuleSda [wel batuleb. Кьал гьабулеб жо – гап. pal habuleb $o - ga_. Кьалбаз ккола гъветI. palba# Kola vweT. Кьалбазда рекъарабила гъветIги букIунеб. palba#da reqarabila vweTgi bujuneb. Кьалбал гъваридаб гъветI гьороцца реххулареб. palbal vwaridab vweT horoCa re{ulareb. Кьалбал риччараб гъветIалда бакъ рагIуларо. palbal riXarab vweTalda baq rafularo. Кьалбал турараб хIохьодассан чIагояб чIор кIанцIулареб. palbal turarab \o%odaSan zagoyab zor jan`uleb. Кьалул цIа ссвинабе, хIенехI букIаго. palul `a Swinabe, \ene\ bujago. Кьаралъани, чуги лълъикIаб, бечелъани, чиги лълъикIав. para;ani, xugi :ijab, bexe;ani, xigi :ijaw. Кьарияб жинццаго куней, хIалакъаб россассе кьолей. pariyab $inCago kuney, \alaqab roSaSe poley. Кьвагьи гьечIеб бакIалде гIарада баге. pwahi hezeb bajalde farada bage. Кьвагьизе ккани, цIун букIине ккола. pwahi#e Kani, `un bujine Kola. Кьвагьулареб туманкIалдассаги цIунаги, ватуларев гьудулассдассаги цIунаги. pwahulareb tumanjaldaSagi `unagi, watularew hudulaSdaSagi `unagi. Кьвагьун бахъунареб бакIалда гIужги баге, кIанцIун вахъунареб бакIалда хIуччги цIцIаге. pwahun ba]unareb bajalda fu$gi bage, jan`un wa]unareb bajalda \uXgi ~age. КьватIараб бакI бухIизе тIатIи гьечIев бетIеркъотI, дун ячараб сордоялълъ чирахъ ссунцца бакилеб? pwaTarab baj bu\i#e TaTi hezew beTerqoT, dun yaxarab sordoya: xira] SunCa bakileb? КьватIараб матIуялълъул багьа – мочол мугь. pwaTarab maTuya:ul baha - moxol muh. «Кье» гурони, «ма» лъаларев. «pe» guroni, «ma» ;alarew. Кьезе бокьани, жакъаго кьолеб, бокьичIони, метералде тIамулеб. pe#e bopani, $aqago poleb, bopizoni, meteralde Tamuleb. Кьер кинаб букIаниги, болъон буго болъон. per kinab bujanigi, bo;on bugo bo;on. Кьерхада ххадуб – роцIцIен, къварилъиялда ххадуб – роххел. per[ada {adub - ro~en, qwari;iyalda {adub - ro{el. Кьерхаде хъвараб ххер роцIцIаде бакIарула. per[ade ]warab {er ro~ade bajarula. Кьерханкъо къалъулареб, къокъав чи херлъуларев. per[anqo qa;ulareb, qoqaw xi [er;ularew. Кьерхахъе зоб букIунареб, рещтIахъе бо букIунареб. per[a]e #ob bujunareb, re&Ta]e bo bujunareb. КьечIеб талихI бахъизе туманкIгунищ яхъиней, щвечIев Ису сабаблъун сордойилищ ягъилей? pezeb tali\ ba]i#e tumanjguni& yainey, &wezew isu sabab;un sordoyili& yaviley? Кьибил гьечIеб, гъветI гьечIеб гIагарлъи камурав чи гьечIев. pibil hezeb, vweT hezeb fagar;i kamuraw xi hezew. Кьибил нахъа гьечIони, тIадегIанлъи щоларо, хханлъи кодоб гьечIони, гьессдасса хIинкъуларо. pibil na]a hezoni, Tadefan;i &olaro, {an;i kodob hezoni, heSdaSa \inqularo. Кьибил хIалае чIчIани, вас бахIарчи вахъунев. pibil \alaye Zani, was ba\arxi wa]unew. Кьибилалде ракI гъурав гьел гьечIелълъув чучула. pibilalde raj vuraw hel heze:uw xuxula. Кьижарав вахъинегIан, вахъарав чIчIоларевила. pi$araw wa]inefan, wa]araw Zolarewila. Кьижарав чи – хварав чи. pi$araw xi - [waraw xi. Кьижаразда гурони макьу бихьулареб. pi$ara#da guroni mapu bi%ulareb. Кьижарасс кьижарав ворчIизавуларев. pi$araS pi$araw worzi#awularew. Кьижизе гурони бусада вегизе ккогеги. pi$i#e guroni busada wegi#e Kogegi. Кьили лъунилан, гIорцIадул чу лIугьинаро, чангит банилан, хIамил гIорцIен лIугьинаро. pili ;unilan, for`adul xu /uhinaro, xangit banilan, \amil for`en /uhinaro. Кьо дудассанго лъоге, чияцца лъезе те. po dudaSango ;oge, xiyaCa ;e#e te. Кьогедила, дада, чияр ракьалде. pogedila, dada, xiyar rapalde. Къали-рикьиялълъул гъассда цIаги бан, qali-ripiya:ul vaSda `agi ban, РосулIго бокьила, кьибил тезегIан. rosu/go bopila, pibil te#efan. КьогIаб букIунелълъулин дару даруяб букIунеб. pofab bujune:ulin daru daruyab bujuneb. КьогIаб калам гIундузда рагIиялдасса гIундулго гьечIого рукIин лълъикIаб. pofab kalam fundu#da rafiyaldaSa fundulgo hezogo rujin :ijab. КьогIаб чIамичIессда гьуиналълъул тIагIам лъалареб. pofab zamizeSda huina:ul Tafam ;alareb. Кьодукьа гурелила хIинкъулел, гIурукьайила. podupa gurelila \inqulel, furupayila. Кьойид гьаби – нух балагьи. poyid habi - nu[ balahi. Кьолелълъул босе, кьабулелълъул лIута. pole:ul bose, pabule:ul /uTa. Кьолбода ХIажимурад вахъунилан, киналго ХIажимурадал рукIунарел. polboda \a$imurad wa]unilan, kinalgo \a$imuradal rujunarel. Кьолбодасса чIухIизе гIабдал те, мунго бахIарчилъиялдасса чIухIа. polbodaSa zu\i#e fabdal te, mungo ba\arxi;iyaldaSa zu\a. Кьолелълъул – цIун кье, нахъе босулелълъул – бетIер хъван босе. pole:ul - `un pe, na]e bosule:ul - beTer ]wan bose. Кьолессда гьарулеб, гьабулессда малълъулеб. poleSda haruleb, habuleSda ma:uleb. Кьолессе цоги гIемераб, босулессе кIигоги дагьаб. poleSe cogi femerab, bosuleSe jogogi dahab. Кьохъияссул хIамиегIан хIалхьи гьечIебила руччабазе. po]iyaSul \amiyefan \al%i hezebila ruXaba#e. Кьурасс босулеб жо буго талихI. puraS bosuleb $o bugo tali\. Кьураб босун барще. purab bosun bar&e. Кьураб квералда лъала, квараб чехьалда лъала. purab kweralda ;ala, kwarab xe%alda ;ala. Кьурав гуревила саххаватав босаравила. puraw gurewila sa{awataw bosarawila. Кьурав мискинлъуларев, гьарарав бечелъуларев. puraw miskin;ularew, hararaw bexe;ularew. Кьуралда рекъечIев рокъов кванайилан те. puralda reqezew roqow kwanayilan te. Кьурассул квералда гIадин, кварассул кIалалда лъалареб. puraSul kweralda fadin, kwaraSul jalalda ;alareb. Кьурда хоно чIваге, чIалгIаде гаргадуге. purda [ono zwage, zalfade gargaduge. Кьурдизе лъаларесс ссвери къваридаб бугилан абурабила. purdi#e ;alareS Sweri qwaridab bugilan aburabila. Кьурдизеги гьавулев гьакълицца, гьардезеги тIамулев гьакълицца. purdi#e hawulew haqliCa, harde#e Tamulew haqliCa. Кьурдуларевила гIабдал, кьурдани, чIчIезе лъаларебила. purdularewila fabdal, purdani, Ze#e ;alarebila. Кьурдун ссвакаравги – кванде, гIодун ссвакаравги – кванде. purdun Swakarawgi - kwande, fodun Swakarawgi - kwande. Цо къоролалълъул маулхIаяталълъе вукIарав вас хун вуго. Дуниялалдассаго рокьи бичарай гъарималълъ хварав вас вукъизе виччан гьечIо. ХвезегIан, васассда тIад ккун, гIодизе тейин жий, тIаде нуцIцIаги рахаян абун буго. ГIагарлъиялълъ гIемер гьарун буго кваназегIаги кванайилан. Къоролалълъ кинго къабул гьабун гьечIо гьеб гьари. co qorola:ul maul\ayata:e wujaraw was [un wugo. duniyalaldaSago ropi bixaray varima: [waraw was wuqi#e wiXan hezo. [we#efan, wasaSda Tad Kun, fodi#e teyin $iy, Tade nu~agi ra[ayan abun bugo. fagar;iya: femer harun bugo kwana#efagi kwanayilan. qorola: kingo qabul habun hezo heb hari. Цинги гIагарлъиялълъ, гIодун ссвакараб меххалълъгIаги щиб гьалълъ гьабулаян бихьизе, гьей гIунтIулареб борххатаб бакIалда квен лъун тун буго. cingi fagar;iya:, fodun Swakarab me{a:fagi &ib ha: habulayan bi%i#e hey funTulareb bor{atab bajalda kwen ;un tun bugo. ЦIакъ гIемер гIодун йиго эбел, аххирги кванде ххиял лъун буго. Ххарххадун йиго гIагарлъиялълъ лъураб бакIалдасса квен босизе. Кинго гIунтIизе кIвечIеб меххалълъ, васассул жаназаги бехъерхъун, гьелда тIад хIетIеги чIчIун, босун буго эбелалълъ квен. `aq femer fodun yigo ebel, a{irgi kwande {iyal ;un bugo. {ar{adun yigo fagar;iya: ;urab bajaldaSa kwen bosi#e. kingo funTi#e jwezeb me{a:, wasaSul $ana#agi be]er]un, helda Tad \eTegi Zun, bosun bugo ebela: kwen. Гьаниб ракIалде щола «Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб» абураб кициги. hanib rajalde &ola «[ob Tu_anafan, raj Tu_uleb» aburab kicigi. Кьурдухъанассул хIатIал гIедерал, хIалтIухъанассул кверал гIедерал. purdu]anaSul \aTal federal, \alTu]anaSul kweral federal. Кьуру биххана, борохь нахъе тана. puru bi{ana, boro% na]e tana. Кьуру биххичIого, хIур (хъуй) бахъунареб. puru bi{izogo, \ur (]uy) ba]unareb. Кьуруги биххулеб, раххассги тIолеб, гIагарлъи тIолареб. purugi bi{uleb, ra{aSgi Toleb, fagar;i Tolareb. Кьуруги биххун, гъоркье кканиги, гьересси тIатинчIого ххутIулареб. purugi bi{un, vorpe Kanigi, hereSi Tatinzogo {uTulareb. Кьуругун багъун, гъалбацI бергьинаро, лаченгун багъун, гъеду бергьинаро. purugun bavun, valba` berhinaro, laxengun bavun, vedu berhinaro. Кьурул рагIалде щвезегIан ккве чи. purul rafalde &we#efan Kwe xi. КьучIчI гьечIел ххарбал – лъалкI гьечIел гьерссал. puZ hezel {arbal - ;alj hezel herSal.

ЧI z 1. ЧIагого хварав. zagogo [waraw. 2. ЧIаго вугеб меххалълъ дуниялго кIкIвинейилан лIугьуневила къарум, хабалIги мусру кIкIунев ватулевила. zago wugeb me{a: duniyalgo Jwineyilan /uhunewila qarum, [aba/gi musru Junew watulewila. Хварав чиясс мусру кIкIвин кигIан релъилессеб жо бугониги, умумузул гьадинаб кици-бицен буго, Къарумасс мусру кIкIвинги битIараб жойила, гьессул бетIер къотIун хIатIааххада лъезегIан, ххадур цун холел гIадамазул раххасс къотIунгутIиги битIараб жойила. [waraw xiyaS musru Jwin kifan re;ileSeb $o bugonigi, umumu#ul hadinab kici-bicen bugo, qarumaS musru Jwingi biTarab $oyila, heSul beTer qoTun \aTaa{ada ;e#efan, {adur cun [olel fadama#ul ra{aS qoTunguTigi biTarab $oyila. 3. ЧIагого хун вачIинегIан, хвечIого ракьулI вукъиго лълъикI. zagogo [un wazinefan, [wezogo rapu/ wuqigo :ij. 4. ЧIагоязе гьимуларев, хваразухъ гIодуларев. zagoya#e himularew, [wara#u] fodularew. 5. ЧIагоязул пикру гьабуни, хваралI вуго, хваразул пикру гьабуни, Багъдадалда вуго. zagoya#ul _ikru habuni, [wara/ wugo, [wara#ul _ikru, bavdadalda wugo. 6. ЧIагоял хунилан, хварал рахъунарел. zagoyal [unilan, [waral ra]unarel. 7. ЧIалгIаде хьвадулеб гьойда я гьецIцIо речIчIула, я тIил кьабула. zalfade %wafuleb hoyda ya he~o reZula, ya Til pabula. 8. ЧIалгIарав гьудул гьитIинабго налъукье ккезе гьаве. zalfaraw hudul hiTinabgo na;upe Ke#e hawe. 9. ЧIалгIен тун, пикру цIцIани, цIцIан битIаралде ккола. zalfen tun, _ikru ~ani, ~an buTaralde Kola. 10. ЧIалу хIобоцца ккола, гIадан кваницца ккола. zalu \oboCa Kola, fadan kwaniCa Kola. 11. ЧIамун кьураб жоялълъул гьуинлъи букIунаро. zamun purab $oya:ul huin;i bujunaro. 12. ЧIам-чIам гьечIеб дам-дам. zam-zam hezeb dam-dam. 13. ЧIам-чIам гьечIелълъуб дам-дамги букIунареб. zam-zam heze:ub dam-damgi bujunareb. 14. ЧIанда хIаллъани, хIалтIи дагьлъула. zanda \al;ani, \alTi dah;ula. 15. ЧIахъаги гIагарлъи, ретIел ретIине кколареб, квен кьезе кколареб, къваригIараб къоялълъ батулеб. za]agi fagar;i, reTel reTine Kolareb, kwen pe#e Kolareb, qwarifarab qoya: batuleb. 16. ЧIахъаги ункъго бер, бахъаги кIиго бер! za]agi unqgo ber, ba]agi jigo ber! Гьеб буго рорчIухъабазул хIакъалълъулI. «ВорчIухъан цо вугони, – ян абулебила бацIицца, – гьесс кIиябго бер жиб бачIунеб рахъалдасса нахъе босуларила. ВорчIухъан кIиго вугони, гьел, цоцазде руссун, гаргадулила, жиндие ссанагIат кколила, гьезул ункъо берги тохх гьабун, гIиялълъе борчIизе». heb bugo rorzu]aba#ul \aqa:u/. «worzu]an co wugoni, - yan abulebila ba`iCa, - heS jiyabgo ber $ib bazuneb ra]aldaSa na]e bosularila. worzu]an jigo wugoni, hel, coca#de ruSun, gargadulila, $indiye Sanafat Kolila, he#ul unqgo bergi to{ habun, fiya:e borzi#e». 17. ЧIахIил бусен тедал, гIакъил лIугьарав. za\il busen tedal, faqil /uharaw. 19. ЧIвазе гIайиб бокьани, гIайиб ссундаго чIвазе бегьулеб. zwa#e fayib bopani, fayib Sundago zwa#e behuleb. Эменги васги унел рукIанила, ццебе къотIун хIамагун, сапаралълъ. Щванила гьел цо росулIе. Росдал годекIаниссан унаго, гьезда рагIанила гIадамаз жидедего гIайиб гьабулеб, балагьейила цо, саламатаб хIама бугила ццебе къотIун, цоявгIаги тIадги рекIинчIого! emengi wasgi rujanila, Cebe qoTun \amagun, sa_ara:. &wanila hel co rosu/e. rosdal godejaniSan unago, he#da rafanila fadama# $idedego fayib habuleb, balaheyila co, salamatab \ama Cebe qoTun, coyawfagi Tadgi rejinzogo! РосулIа къватIире лIугьараб меххалълъ, инссуцца васассда абунила - гьадара годекIанир рукIарал чагIаз нилIеде гIайиб гьабунила, тIадги рекIинчIого, чIобогояб хIама ццебе къотIунилан. Вилълъайила, дир вас, мун хIамида рекIайила, жив лъелго вилълъинила. Вас хIамида рекIанила, эмен ххаду-ххадув вилълъанила. rosu/a qwaTire /uharab me{a:, inSuCa wasaSda abunila - hadara godejanir rujaral xafa# ni/ede fayib habunila, Tadgi rejinzogo, zobogoyab \ama Cebe qoTunilan. wi:ayila, dir was, mun \amida rejeyila, $iw ;elgo wi:inila. was \amida rejanila, emen {adu-{aduw wi:anila. Гьедин унаго, гьел щванила цоги росулIе. Саламги кьун, годекIаниссан къотIун унел рукIанила гьел. Гьел ццересса рорчIилалдего, годекIанир рукIарал чагIаз абулеб рагIанила, балагьейила цо гIолохъанчияссул намус гьечIолъи, херав чиги лъелго вилълъинавун, живго хIамида рекIун вугила. hedin unago, hel &wanila cogi rosu/e. salamgi pun, godejaniSan qoTun unel rujanila hel. hel CereSa rorzilaldego, godejanir rujaral xafa# abuleb rafanila, balaheyila co folo]anxiyaSul namus hezo;i, [eraw xigi ;elgo wi:inawun, $iwgo \amida rejun wugila. РосулIа къватIире лIугьаралго, васасс инссуда абунила, эменин, гьадал годекIанир рукIарал чагIаз нилIеде гIайиб гьабунин, мун лъелго, дун хIамида рекIунилан. РачIайила дун лъелго, мун рекIун рилълъине. Вас рещтIанила, хIамида эмен рекIанила. rosu/a qwaTire /uharalgo, wasaS inSuda abunila, emenin, hadal gojanir rujaral xafa# ni/ede fayib habunin, mun ;elgo, dun \amida rejunilan. razayila dun ;elgo, mun rejun ri:ine. was re&Tanila, \amida emen rejanila. Гьедин унаго, щванила цоги росулIе. ГодекIанир ратарал гIадамазе саламги кьун, унел рукIанила гьал. Гьеб меххалдаги рагIанила гьазда, балагьейин кIудияв чияссул яхI гьечIолъиялълъухъ! КвергIанассеб лъимерги гIодоссан билълъинабун, живго вугила хIамида рекIун! hedin unago, &wanila cogi rosu/e. godejanir rataral fadama#e salamgi pun, unel rujanila hal. heb me{aldagi rafanila ha#da, balaheyin judiyaw xiyaSul ya\ hezo;iya:u]! kwerfanaSeb ;imergi fodoSan bi:inabun, $iwgo wugila \amida rejun! РосулIа къватIире лIугьингун, васассги инссуццаги хIукму гьабунила хIамида кIиялго рекIине. Гьедин рекIун унел рукIарал гьал щванила цоги росулIе. Ратарал гIадамазе саламги кьун, годекIан къотIун унел рукIанила. Гьанжеги рагIанила гьезда гIадамаз абулеб, балагьейила, гьагъал чагIазул гурхIел гьечIолъи! Цо хIамида саламатав кIиго чи вугила рекIун! rosu/a qwaTire /uhingun, wasaSgi inSuCagi \ukmu habunila \amida jiyalgo rejine. hedin rejun unel rujaral hal &wanila cogi rosu/e. rataral fadama#e salamgi pun, godejan qoTun unel rujanila. han$egi rafanila he#da fadama# abuleb, balaheyila, haval xafa#ul gur\el hezo;i! co \amida salamataw jigo xi wugila rejun! РосулIа къватIире лIугьингун, инссуццаги васассги хIукму гьабунила, кIиялго лIугьун, хIамаги баччун, рилълъине. Гьедин унаго, гьел щванила цоги росулIе. ГIадамазе саламги кьун, годекIаниссан унел рукIанила гьал. Гьазда рагIанила гьенир рукIараз абулеб - «Гьал чагIазул ахIмакълъи бихьулищ? КIиязго баччун хIамагун, лъелго унел руго!» Гьеб меххалда инссуцца васассда абунила - - Балагьея, дир вас, гIайиб чIвазе бокьани, гIадамаз гIайиб ссундаго чIвалеб буго. rosu/a qwaTire /uhingun, inSuCagi wasaSgi \ukmu habinila, jiyalgo /uhun, \amagi baXun, ri:ine. hedin unago, hel &wanila cogi rosu/e. fadama#e salamgi pun, godejaniSan unel rujanila hal. ha#da rafanila henir rujara# abuleb - «hal xafa#ul a\maq;i bi%uli&? jiya#go baXun \amagun, ;elgo unel rugo!» heb me{alda inSuCa wasaSda abunila - - balaheya, dir was, fayib zwa#e bopani, fadama# fayib Cundago zwaleb bugo. 20. ЧIван гурони гъунареб пихъ чIван гъинабизе ккола. zwan guroni vunareb _i] zwan vinabi#e Kola. 21. ЧIван хвейги гIид буго гIолохъабазе, гIалам урхъараб цIцIар нахъе бугони. zwan [weygi fid bugo folo]aba#e, falam ur]arab ~ar na]e bugoni. 22. ЧIимигIаб бакIалдассанила кварги тIолеб. zimifab bajaldaSanila kwargi Toleb. 23. ЧIобого бакъ щвараб гIела, гIадада ххасел араб гIела. zobogo baq &warab fela, fadada {asel arab fela. 24. ЧIобого вачIарав чи чIобого уна. zobogo wazaraw xi zobogo una. 25. ЧIобого кьолеб жо букIунареб, боцIцIи босун Аллагь вачIунарев. zobogo poleb $o bujunareb, bo~i bosun allah wazunarew. 26. ЧIобого щвараб гьагIу гьацIцIудасса гьуинаб. zobogo &warab hafu ha~udaSa huinab. 27. ЧIобогояб бетIералълъ боххдузе гIазаб кьола. zobogoyab beTera: bo{du#e fa#ab pola. 28. ЧIобогояб ботIрое цIураб кисаялълъ кумек гьабулареб. zobogoyab boTroye `urab kisaya: kumek habulareb. 29. ЧIобогояб кини кIибикIулареб. zobogoyab kini jibijulareb. 30. ЧIобогояб къвачIил къвахьи кIудияб, чIобогояб ботIрол рецц-бакъ кIудияб. zobogoyab qwazil qwa%i judiyab, zobogoyab boTrol reC-baq judiyab. 31. ЧIобогояб чванта гьудулассеги бокьулареб. zobogoyab xwanta hudulaSegi bopulareb. 32. ЧIагого хвел босуге, хвечIого мусру баге. zagogo [wel bosuge, [wezogo mustu bage. 33. ЧIобогояб бетIер – хIатIазе гIазаб. zobogoyab beTer - \aTa#e fa#ab. 34. ЧIухIи хIебтилI букIунеб. zu\i \ebti/ bujuneb. 35. ЧIухIи хIелкие те, хIинкъи гIанкIкIие те. zu\i \elkiye te, \inqi fanJiye te. 36. ЧIурканлъиялълъул цIцIар къваригIарав вакъварав ГIиса гIадин. zurkan;iya:ul ~ar qwarifaraw waqwaraw fisa fadin. ГIисае бокьун букIун буго, я ХIажимурадил гIадаб бахIарчилъиялълъул ялъуни Буртинаялдасса Гъайирбегил гIадаб бакьулIа чIурканлъиялълъул цIцIар босизе. ХIужимурадил гIадаб цIцIарги бигьаго щолеб жо батичIого, ГIисацца жигар бахъун буго рачлицца чехь данде къазабизе. fisaye bopun bujun bugo, ya \a$imuradil fadab ba\arxi;iya:ul ya;uni burtinayaldaSa vayirbegil fadab bapu/a zurkan;iya:ul ~ar bosi#e. \a$imuradil fadab ~argi bihago &oleb $o bayizogo, fisaCa $igar ba]un bugo raxliCa xe% dande qa#abi#e. ГIисал гьеб захIматалълъул хIассил ккун буго гIадамаз жиндаго вакъварав ГIисайилан тIокIцIцIар лъейги аваданав мадугьаласс жиндего гьал кочIол рагIаби рекъезариги, “Лъимал ругей къоролай гIакъиласс ячинаро, ГIакълу бугеб цIцIуяб жо ГIисаеги инаро”. fisal heb #a\mata:ul \aSil Kun bugo fadama# $indago waqwaraw fisayilan Toj~ar ;eygi awadanaw maduhalaS $indego hal kozol rafabi reqe#arigi, ";imal rugey qorolay faqilaS yaxinaro, faqlu bugeb ~uyab $o fisayegi inaro". 37. ЧIухIараб хIелеко хIарщулI къан холеб. zu\arab \eleko \ar&u/ qan [oleb. 38. ЧIухIарав хIакимассдассаги цIунаги, хIулараб тIагъуралдассаги цIунаги, цIцIуяб бугъидассаги цIунаги. zu\araw \akimaSdaSagi `unagi, \ularab TavuraldaSagi `unagi, ~uyab buvidaSagi `unagi. 39. ЧIухIарав хIакъирлъула, хIалимав кIодолъула. zu\araw \aqir;ula, \alimaw jodo;ula. 40. ЧIухIарав чияссда цадахъ рекIун иналдасса гIадатав чиги ваччун инго лълъикI. zu\araw xiyaSda cada] rejun inaldaSa fadataw xigi waXun ingo :ij. 41. ЧIухIи бичун босизе кколареб. zu\i bixun bosi#e Kolareb. 42. ЧIухIуге, чIчIегIераб ракьалдайин мун лъезе вугев. zu\uge, Zeferab rapaldayin mun ;e#e wugew. 43. ЧIухIи хIатIикье кколеб, бахIарчилъи тIад кколеб. zu\i \aTipe Koleb, ba\arxi;i Tad Koleb. 44. ЧIухIиялълъги вакъиялълъгийила КъурбангIали хварав. zu\iya:gi waqiya:giyila qurbanfali [waraw.