top of page
Унтаби untabi 
унти unti  ئۇنتێ
1) болезнь, заболевание, хворь, недуг
  • бакъул унти baqul unti باقۇل ئۇنتێ - малярия
  • бакъул сири baqul siri باقۇل سێرێ - малярийная лихорадка
  • бахунеб унти ba[uneb unti باځۇنېب ئۇنتێ - заразная болезнь 
  • дару гьечIеб унти daru hezeb unti دارۇ هېڃېب ئۇنتێ - неизлечимая болезнь
  • захIматаб унти #a\matab unti زاحماتاب ئۇنتێ - тяжёлая болезнь
  • кIотадул унти jotadul unti گۈتادۇل ئۇنتێ - падучая болезнь, эпилепсия 
  • мачIаб унти mazab unti ماڃاب ئۇنتێ - желтуха (диал.)
  • ругьдал унти ruhdal unti رۇهدال ئۇنتێ - ревматизм
  • руччабазул унти ruXaba#ul unti رۇڿابازۇل ئۇنتێ - женская болезнь 
  • цIадул унти `adul unti ڝادۇل ئۇنتێ - горячка, тиф 
  • унти бахине unti ba[ine ئۇنتێ باځێنې - заразиться 
  • унти ккей unti Key ئۇنتێ ڭېي - болезненность 
  • унти ккезе unti Ke#e ئۇنتێ ڭېزې - (за)болеть 
  • унти ккараб unti Karab ئۇنتێ ڭاراب - болезненный
  • унти ккараб лъимер unti Karab ;imer ئۇنتێ ڭاراب ڸێمېر - болезненный ребёнок 
  • унти тIадбуссин unti TadbuSin ئۇنتێ طادبۇصێن - рецидив болезни 
  • унтудасса ворчIизе untudaSa worzi#e ئۇنتۇداصا وۈرڃێزې - избавиться от недуга
  • цIа бачIун буго диде `a bazun bugo dide ڝا باڃۇن بۇڬۈ دێدې - у меня [высокая, температура
2) боль
  • хIехьезе кIолареб унти \e%e#e jolareb unti حېڮېزې گۈلارېب ئۇنتێ - нестерпимая боль 
  • унти секьана unti sepana ئۇنتێ سېڨانا - боль утихла 
  • унти танкана unti tankana ئۇنتێ تانكانا - боль ослабла  
  • унтулI хIалцен гIадин untu/ \alcen fadin ئۇنتۇڶ حالښېن عادێن - некстати, букв. как кашель при болезни
унтизе unti#e ئۇنتێزې
1) (за)болеть, заболевать, (за)хворать, занемочь 
  • захIматго унтизе #a\matgo unti#e زاحماتڬۈ ئۇنتێزې - тяжело заболеть
  • дов унтун вуго dow untun wugo دۈو ئۇنتۇن وۇڬۈ - он болеет 
  • лъимер унтана ;imer untana ڸێمېر ئۇنتانا - ребёнок захворал 
  • унти ххвел гьабизе unti {wel habi#e ئۇنتێ خوېل هابێزې - прикидываться больным, симулировать болезнь
2) болеть, ныть, ломить, резать, мозжить (о каком-л. органе тела) 
  • бетIер унтун буго beTer untun bugo بېطېر ئۇنتۇن بۇڬۈ - голова болит 
  • ракI унтун буго raj untun bugo راگ ئۇنتۇن بۇڬۈ - а) сердце болит б) перен. душа болит 
  • гIус унтулеб буго fus untuleb bugo عۇس ئۇنتۇلېب بۇڬۈ - зуб ноет 
  • хьибил унтулеб буго %ibil untuleb bugo ڮێبێل ئۇنتۇلېب بۇڬۈ - бок ломит
3) перен. задевать, задеть
Аланж alan$ الانج - диал. корь
Бавасур bawasur باواسۇر  -  геморрой, 2) опухоль
БагIардакъ bafardaq باعارداق - букашка, насекомое, козявка
БагIаро bafaro باعارۈ - экзема, болячки 
  • багIаро бецIцIулеб буго bafaro be~uleb bugo باعارۈ بېڞۇلېب بۇڬۈ - болячки текут
БакълачIин baqlazin باقلاڃێن - диал. перхоть
Би bi بێ - кровь
  • би дагьлъи bi dah;i بێ داهڸێ - малокровие, анемия
  • би бай bi bay بێ باي - диал. кровоизлияние
  • би бачIин bi bazin بێ باڃێن - кровоизлияние
  • би бетана bi betana بێ بېتانا - кровь свернулась
  • би биччазе bi biXa#e بێ بێڿازې - сделать вливание крови
  • би букарун буго bu bukarun bugo بێ بۇكارۇن بۇڬۈ - кровь взыгралась (ожидается кровопролитие), букв. кровь чешется
  • би дагьлъи bi dah;i بێ داهڸێ - анемия
  • би кьезе bi pe#e بێ ڨېزې - сдавать кровь (о донорах)
  • би чваххи bi xwa{i بێ چواخێزې - кровотечение
  • би чIвазе bi zwa#e بێ ڃوازې - выпускать кровь (в лечебных целях)
  • бидул къент bidul qent بێدۇل قېنت - сгусток крови
  • бидул кьаби bidul pabi بێدۇل ڨابێ - пульс, букв. биение крови
  • бидукълъи biduq;i بێدۇقڸێ - малокровие
Бидуриххел biduri{el بێدۇرێخېل - дизентерия, кровавый понос, брюшной тиф
Бидурихь biduri% بێدۇرێڮ - вена
  • кIудияб бидурихь judiyab biduri% گۇدێياب بێدۇرێڮ - артерия и вена, кровеносный сосуд 
  • бидурихьал къварилъун руго biduri%al qwari;un rugo بێدۇرێڮال قوارێڸۇن رۇڬۈ - кровеносные сосуды сужены 
  • бидурихьал тIаде реххун руго biduri{al Tade re{un rugo بێدۇرێڮال طادې رېخۇن رۇڬۈ - выделились кровеносные сосуды
  • бидурихьаххараб черхх biduri%a{arab xer{ بێدۇرێڮاخاراب چېرخ - тело с выделенными кровеносными сосудами
Барас, барасалълъ унтизе baras, barasa: unti#e باراس، باراساڷ ئۇنتێزې - (за)болеть проказой​
Бидул тIадецуй bidul Tadecuy بێدۇل طادېښۇي - давление крови
Бижаражо bi$ara$o بێجاراجۈ - фурункул, чирей, нарыв
Боххдул ккун руго доссул bo{dul Kun rugo doSul بۈخدۇل ڭۇن رۇڬۈ دۈصۇل - у него ноги отнялись
Вабаъ waba' وابائ - холера
Габургьорой gaburhoroy ڬابۇرهۈرۈي - болезнь шеи, опухание шеи
ГахI ga\ ڬاح - нарост
Гордибер gordiber ڬۈردێبېر - экзема
Гьуразул унти hura#ul unti هۇرازۇل ئۇنتێ - ревматизм
ГIуп fu_ عۇف - отрыжка
Каранзул унти karan#ul unti كارانزۇل ئۇنتێ - чахотка, туберкулёз
Даб dab داب - десна 
  • дабал рихъун руго dabal ri]un rugo دابال رێڅۇن رۇڬۈ - зубы прорезались (у ребёнка) 
  • дабал унтун руго dabal untun rugo دابال ئۇنتۇن رۇڬۈ - дёсны болят 
  • дабазда гъоркь daba#da vorp دابازدا غۈرڨ - под дёснами 
  • дабазда куц чIван буго daba#da kuc zwan bugo دابازدا كۇښ ڃوان بۇڬۈ - зубы готовы прорезаться (у ребёнка) 
Ирга-къоно irga-qono ئێرڬا- قۈنۈ - эпидемия
  • ирга-къоно щвезе irga-qono &we#e ئێرڬا- قۈنۈ ۺوېزې - подвергаться эпидемии
Керен ххеххлъизе keren {e{;i#e كېرېن خېخڸێزې - страдать одышкой
КветIел kweTel كوېطېل - лишай
КветIел базе kweTel ba#e كوېطېل بازې - покрыться лишаем
Ккал Kal ڭال - плесень, гниль
Къавуда qawuda قاوۇدا - холера, мор 
КъватIулаб qwaTulab قواطۇلاب - насморк
Къоб qob قۈب - диал. малярия
  • къоб ккезе qob Ke#e قۈب ڭېزې - заболеть малярией 
  • нижер аниб къоб ккола ni$er anib qob Kola نێجېر انێب قۈب ڭۈلا - у нас малярийное место 
  • къобдал унти qobdal unti قۈبدال ئۇنتێ - малярия
КIотадул унти jotadul unti گۈتادۇل ئۇنتێ - падучая болезнь, эпилепсия
КIотен joten گۈتېن - обморок, припадок 
  • кIотен бачIине joten bazine گۈتېن باڃێنې - упасть в обморок, быть в припадке
Лага бакъвай laga baqway لاڬا باقواي - атрофия
Лъимер тIами ;imer Tami ڸێمېر طامێ - выкидыш
ЛъотIир ;oTir ڸۈطێر - диал. чесотка
ЛIар /ar ڶار - цояб магIна рожок (для кровопускания)
  • лIар чIчIезе /ar Ze#e  ڶار ڄېزې - поставить рожок (с целью кровопускания)
Лълъехъел :e]el ڷېڅېل - заноза
​Махьла ma%la ماڮلا - диал. краснуха
МачIчIаб унти maZab unti ماڄاب ئۇنتێ - диал. желтуха
МегIерччин meferXin مېعېرڿێن - насморк
МицIикIал mi`ijal مێڝێگال - диал. насморк
Можо mo$o مۈجۈ - диал. таблетка
Мукъур muqur مۇقۇر - зоб (воспаление щитовидной железы)
Нихь ni% نێڮ - жировик
Онод onod ئۈنۈد - диал. ревматизм
Палиж _ali$ فالێج - паралич
Пичч _iX فێڿ - здравый смысл, ум, разум
  •  пиччалда гьечIо _iXalda hezo فێڿالدا هېڃۈ - без сознания, в невменяемом состоянии
  •  пиччалдасса ине _iXaldaSa ine فێڿالداصا ئێنې - потерять сознание
​Пулххен _ul{en فۇلخېن - пузырь, волдырь 2) сыпь
Путур _utur فۇتۇر - ипохондрия
РакI raj راگ - сердце
  • ракI кьабулеб буго raj pabuleb bugo راگ ڨابۇلېب بۇڬۈ - сердце бьётся 
  • ракI тIвапезе лIугьана raj Twa_e#e /uhana راگ طوافېزېڶۇهانا - сердце заколотилось 
  • ракI тIеркIелеб буго raj Terjeleb bugo راگ طېرگېلېب بۇڬۈ - сердце бьётся 
  • ракI ххеххлъун лIугьине raj {e{;un /uhine راگ خېخڸۇن ڶۇهێنې - участиться - о сердцебиении 
  • ракI хъвагIалеб буго raj ]wafaleb bugo راگ څواعالېب بۇڬۈ - изжога мучает
  • ракI хIенссезе лIугьана raj \enSe#e /uhana راگ حېنصېزې ڶۇهانا - сердце начало колоть 
  • ракI чIчIезе raj Ze#e راگ ڄېزې - остановиться, перестать биться - о сердце 
  • рекIел кIутIи (кьаби) rejel juTi (pabi)  رېگېل گۇطێ (ڨابێ) - биение сердца
  • рекIел кьаби борцине rejel pabi borcine رېگېل ڨابێ بۈرښێنې - измерить пульс
  • рекIел унти rejel unti رېگېل ئۇنتێ - болезнь сердца  
  • ракI цIерхIолеб буго raj `er\oleb bugo راگ ڝېرحۈلېب بۇڬۈ - изжога мучает
РацIцIел re~el راڞېل - шов
РацIцIуниссахIетIе ra~uniSa\eTe راڞۇنێصاحېطې - голеностопный сустав
Рекен reken رېكېن - зуд 
  • рекен рекIине reken rejine رېكېن رېگێنې - зудеть 
  • мугъзада рекен рекIун буго muv#ada reken rejun bugo مۇغزادا رېكېن رېگۇن بۇڬۈ - спина зудит
РоцIцIокъвачIа ro~oqwaza رۈڞۈقواڃا - гнойник, гнойничок
Ругьдал унти ruhdal unti رۇهدال ئۇنتێ - ревматизм
Рукен ruken رۇكېن - зуд,  чесотка
  • рукен буссана ruken buSana رۇكېن بۇصانا - зуд утих  
  • тIаде рукен базе Tade ruken ba#e طادې رۇكېن بازې - заразиться чесоткой, заболеть чесоткой
РекIел кьаби rejel pabi رېگېل ڨابێ - пульс
  • рекIел кьаби борцине rejel pabi borcine رېگېل ڨابێ بۈرښێنې - измерить пульс
Реччалълъ reXa: رېڿاڷ - в бреду, в беспамятстве
РецIцI re~ رېڞ - гной
Риххел ri{el رێخېل - понос, дизентерия, расстройство желудка
Ссоб Sob صۈب - судорога
Ссусс SuS صۇص - сыпь, диал. корь 
  • ссусс бан буго SuS ban bugo صۇص بان بۇڬۈ - появилась сыпь
  • ссуссалълъ унтун вуго SuSa: untun wugo صۇصاڷ ئۇنتۇن وۇڬۈ - болеет корью 
  • доссде ссусс бан буго doSde SuS ban bugo دۈصدې صۇص بان بۇڬۈ - он болеет корью
Хъанчаву ]anxawu څانچاوۇ - аллергия
Хъуртагъал ]urtaval څۇرتاغال - мн. паховая грыжа
  • хъуртагъал лIугьине ]urtaval /uhine څۇرتاغال ڶۇهێنې - образоваться - о грыже
Талав talaw تالاو - язва
Толо tolo تۈلۈ - рак
ТIадерахъи Tadera]i طادېراڅێ - оспа
ТIехI базе Te\ ba#e طېح بازې - паршиветь, заразиться стригущим лишаем
ТIипа Ti_a طێفا - гнида
ТIихь Ti% طێڮ - диал. нарыв, фурункул
ТIом гвагIи Tom gwafi طۈم ڬواعێ - слоновая болезнь
ТIомол унтаби Tomol untabi طۈمۈل ئۇنتابێ - кожные болезни
Хир [ir ځێر - диал. перхоть
Хъанчаву ]anxawu څانچاوۇ - аллергия
Хъасдав ]asdaw څاسداو- язва
Хъасдо ]asdo څاسدۈ - рожа, рожистое воспаление
Хъасдо багъаризе ]asdo bavari#e څاسدۈ باغارێزې - заболеть рожей
Хъасдо бахине ]asdo ba[ine څاسدۈ باځێنې - заразиться рожей
 
Хъепуч ]e_ux څېفۇچ - диал. корь
Хъуртагъал ]urtaval څۇرتاغال - мн. паховая грыжа
Хьверд %werd ڮوېرد - гной
ХIабатI \abaT حاباط - перхоть
ХIебецIцI \ebe~ حېبېڞ - окись глаз, глазной гной (выделения, скапливающиеся в уголках глаз), сера (ушная)
  • гIинзунисса хIебецIцI бацIцIине fin#uniSa \ebe~ ba~ine عێنزۇنێصا حېبېڞ باڞێنې - очистить уши от серы
ХIетIе мекъсса чIвазе \eTe meqSa zwa#e حېطې مېقصا ڃوازې - подвернуть, вывихнуть ногу
Ццидал къвачIа Cidal qwaza ڛێدال قواڃا - жёлчный пузырь
ЦIадул унти `adul unti ڝادۇل ئۇنتێ - горячка, тиф
ЦIа-кан `a-kan ڝا - كان - температура, жар
  • доссул цIа-кан бахана doSul `a-kan ba[ana دۈصۇل ڝا - كان باځانا - его температура поднялась 
  • цIа-каналълъул унти `a-kana:ul unti ڝا - كاناڷۇل ئۇنتێ - тиф
ЦIерхIей `er\ey ڝېرحېي - изжога
  • ракI цIерхIолеб буго raj `er\oleb bugo راگ ڝېرحۈلېب بۇڬۈ - изжога мучает
​ЧIчIвери Zweri ڄوېرێ - понос
ЧIукъун zuqun ڃۇقۇن - диал. зоб
​Щекъер &eqer ۺېقېر - горл, зоб
  • щекъер бухIизабулеб буго &eqer bu\i#abuleb bugo بۇحێزابۇلېب بۇڬۈ - в горле першит от чего-л. 
  • щекъер унтун буго &eqer untun bugo ۺېقېر ئۇنتۇن بۇڬۈ - горло болит 
  • щокъроб магIу къана &oqrob mafu qana ۺۈقرۈب ماغۇ قانا - комок к горлу поступил, букв. слеза в горле застряла 
  • щокъроб цо жо къан бугин ккола &oqrob co $o qan bugin Kola ۺۈقرۈب ښۈ جۈ قان بۇڬێن ڭۈلا - в горле что-то застряло
  • щокъроб ракьа къараб гIадин &oqrob rapa qarab fadin ۺۈقرۈب راڨا قاراب عادێن - как будто кость в горле застряла  
  • щекъерде бахинегIан &eqerde ba[inefan ۺېقېردې باځێنېعان - а) до горлышка б) до отвала, до отказа, букв. до горла 
  • щекъере бахун буго &eqere ba[un bugo ۺېقېرې باځۇن بۇڬۈ - невмоготу терпеть 
  • щекъере рухI бахине &eqere ru\ ba[ine ۺېقېرې رۇح باځێنې - быть обречённым на смерть, букв. когда душа до горла добралась  
  • доссул щекъер лIугьун буго doSul &eqer /uhun bugo دۈصۇل ۺېقېر ڶۇهۇن بۇڬۈ - у него зоб образовался
ЩекI &ej ۺېگ - сустав
  • щукIдул рукIкIин &ujdul ruJin ۺۇگدۇل رۇڴێن - судороги, спазмы, конвульсии 
  • щукIдул тIад ран руго &ujdul Tad ran rugo ۺۇگدۇل طاد ران رۇڬۈ - суставы выпячиваются (от худобы, старости) 
  • щукIдул унтулел руго &ujdul untulel rugo ۺۇگدۇل ئۇنتۇلېل رۇڬۈ - суставы болят 
bottom of page