Гь h

1. Гьа, гьобол! Же, лъимал!

ha, hobol! $e, ;imal!

2. Гьаб дуниял ссверун ссвердарав дида годекIаниб буго месед батулеб.

hab duniyal Swerun Swerdaraw dida godejanib bugo mesed batuleb.

3. Гьаб дуниялалда ххадур нилI рилълъани гурони, дунял ххадуб цIцIазе нилIеда кIолареб.

hab duniyalalda {adur ni/ ri:ani guroni, duniyal {adub ~a#e ni/eda jolareb.

4. Гьаб кIочон тараб бихьугегийила.

hab joxon tarab bi%ugegiyila.

Гьоболассул бакIалде щведал, гьессул хъизан ятун йиго чIчIегIерги бан. Щиб-кинан цIеххедал, гьелълъ бицун буго росс хванилан. Гьоболасс зигараги бан, жиндирго пашманлъи загьир гьабун буго. Гьелълъ данде - «Гьаб кIочон тараб бихьугеги!» – ян абун буго. Гьоболассда ракIалде ккун буго гьалдасса кIудиябгийищин чияссда пашманлъи-къварилъи бихьулеб.

hobolaSul bajalde &wedal, heSul ]i#an yatun yigo Zefergi ban. &ib-kinan `e{edal, he: bicun bugo roS [wanilan. hobolaS #igaragi ban, $indirgo _a^man;i #ahir habun bugo. he: dande - «hab joxon tarab bi%ugegi!» - yan abun bugo. hobolaSda rajalde Kun bugo haldaSa judiyabgiyi&in xiyaSda _a^man;i-qwari;i bi%uleb.

КIиго соналдассан гьоболассул бакIалде щвейдал, гьезул жакъа – метер чIчIужу ячинеян вукIарав васги хун ватун вуго. Гьоболасс васассул эбелалда зигара бан буго. Гьанжессаги гьелълъ додинго, гьаб кIочон тараб бихьугегиян, жаваб кьун буго. ВахIин, гьалдассаги кIудиябгийищин чияссда къварилъи бихьулебан гIажаиблъи гьабун буго гьанжеги гьоболасс.

jigo sonaldaSan hobolaSul bajalde &weydal, he#ul $aqa - meter Zu$u yaxineyan wujaraw wasgi [un watun wugo. hobolaS wasaSul ebelalda #igara ban bugo. han$eSagi he: dodingo, hab joxon tarab bi%ugegiyan, $awab pun bugo. wa\in, haldaSagi judiyabgiyi&in xiyaSda qwari;i bi%uleban fa$aib;i habun bugo han$egi hobolaS.

Цо кIиго соналдассан нахъеги ккун вуго гьав добго росулIе. ЦIакъ къваридго, пашманго ятун йиго гьоболассул лълъади. Щиб ккарабан гьоболасс гьикъилалде, гьелълъ абун буго - «Гьанже бихьана, вацц, дида доб кинабго кIочараб! Я кваназе квен гьечIо, я гьеб босизе бакI гьечIо!

co jigo sonaldaSan na]egi Kun wugo haw dobgo rosu/e. `aq qwaridgo, _a^mango yatun yigo hobolaSul :adi. &ib Karaban hobolaS hiqilalde, he: abun bugo - «han$e bi%ana, waC, dida dob kinabgo joxarab! ya kwana#e kwen hezo, ya heb bosi#e baj hezo.

ХхантIан тIадеги вахъун, гьобол азбаралдеги ун, хIобода бухьун букIараб жиндирго чу хъун буго. Гьелълъул гьанги гьоболассул лълъадуеги цогидал ракъаразеги бикьун буго.

{anTan Tadegi wa]un, hobol a#baraldegi un, \oboda bu%un bujarab $indirgo xu ]un bugo. he:ul hangi hobolaSul :aduyegi cogidal raqara#egi bipun bugo.

5. Гьаб кIочон тараб бихьугегиян абурабила гирун унеб бетIералълъ.
(Гьеб кIочон тарабги щибдай букIунаян ххадув валагьарассда бетIер цIадабе кколеб бихьарабила).

hab joxon tarab bi%ugegiyan aburabila girun uneb beTera:.

(heb joxon tarabgi &ibday bujunayan {aduw walaharaSda beTer `adabe Koleb bi%arabila).

6. Гьаб лълъади ячинги, лъимал гьариги

Лъаларезда ккола цIакъаб жо гIадин,

ГIумруялълъ гьездассан бихьараб канлъи

Цо къоялълъ гьез кьураб кьогIлъиялълъ чIвала.

hab :adi yaxingi, ;imal harigi

;alare#da Kola `aqab $o fadin,

fumruya: he#daSan bi%arab kan;i

co qoya: he# purab pof;iya: zwala.

7. Гьабги добги ххабар щай, лълъикIаб ретIе, лълъикIаб кванай.

habgi dobgi {abar &ay, :ijab reTe, :ijab kwanay.

8. Гьабе, цинги гьури киссан бугебалиги лъай.

habe, cingi huri kiSan bugebali ;ay.

9. Гьаби рагъулел ратани, гьардохъаби роххулелила.

habi ravulel ratani, hardo]abi ro{ulelila.

10. Гьабигьан вакъуларев, кочIохъан гIорцIцIуларев.

habihan waqularew, kozo]an for~ularew.

11. Гьабигьанассда гьабил дваргъи рагIулареб, дабагъчияссда дабгъил махI чIвалареб.

habihanaSda habil dwarvi rafulareb, dabavxiyaSda dabvil ma\ zwalareb.

12. Гьабигьанассул чед кIудияб, чанахъанассул гьан кIудияб.

habihanaSul xed judiyab, xana]anaSul han judiyab.

13. Гьабигьанассухъе гьоко къачIазеги унге, къебедассухъе ретIел букъизеги унге.

habihanaSu]e hoko qaza#egi unge, qebedaSu]e reTel buqi#egi unge.

14. Гьабида гIентIеро базеги маххщелила къваригIунеб.

habida fenTero ba#egi ma:&elila qwarifuneb.

15. Гьабие магъало гурей, корое баркала гурей.

habiye mavalo gurey, koroye barkala gurey.

16. Гьабизе бигьалъулеб – биххизе захIмалъулеб (ригьин).

habi#e biha;uleb - bi{i#e #a\ma;uleb (rihin).

17. Гьабизе бокьани, кIолареб хIалтIиги букIунареб, тезе бокьани, тезе кIолареб гIамалги букIунареб.

habi#e bopani, jorareb \alTigi bujunareb, te#e bopani, te#e jolareb famalgi bujunareb.

18. Гьабизе бокьани, кIоларебги лъаларебги жо букIунареб.

habi#e bopani, jolarebgi ;alarebgi $o bujunareb.

19. Гьабизе гьитIинаб, бицаде кIудияб жойила гIаданлъи.

habi#e hiTinab, bicade judiyab $oyila fadan;i.

20. Гьабизе – дие, квине – дуе.

habi#e - diye, kwine - duye.

21. Гьабизе жо тIагIарасс гIомо борлIулебила.

habi#e $o TafaraS fomo bor/ulebila.

22. Гьабизе захIмалъулеб, биххизе бигьалъулеб.

habi#e #a\ma;uleb, bi{i#e biha;uleb.

23. Гьабизе – Каримие, кваназе – ГIашурае.

habi#e - karimiye, kwana#e - fa^uraye.

24. Гьабизе лъалеб гьечIони, лъалессда гьикъе, баччизе кIолеб гьечIони, кIибикьун босе.

habi#e ;aleb hezoni, ;aleSda hiqe, baXi#e joleb hezoni, jibipun bose.

25. Гьабизе лъарассе – квасул дуниял, кваназе лъарассе – нахул дуниял.

habi#e ;alareSe - kwasul duniyal, kwana#e ;alareSe - na[ul duniyal.

26. Гьабизеги лъа, кваназеги лъа.

habi#egi ;a, kwana#egi ;a.

27. Гьабизеги лъалев, квинеги лъалев.

habi#egi ;alew, kwinegi ;alew.

28. Гьабизеги лъаларей, лъазабизеги бокьуларей.

habi#egi ;alarey, ;a#abi#egi bopularey.

29. Гьабизеги лъаларей, кваназеги лъаларей.

habi#egi ;alarey, kwana#egi ;alarey.

30. Гьабизессеб тарав, тезессеб гьабурав.

habi#eSeb taraw, te#eSeb haburaw.

31. Гьабил гIентIеро гIадин гIемерги гаргадуге, хIехь гIадин вуцIцIунги чIчIоге.

habil fenTero fadin, femergi gargaduge, \e% fadin wu~ungi Zoge.

32. Гьабил кIатIкIатIалълъгIанги кIал данде бачунарей.

habil jaTjaTa:fangi jal dande baxunarey.

33. Гьабил хIал гьабигьанассда лълъикI лъала, богол хIал богогьанассда лълъикI лъала.

habil \al habihanaSda :ij ;ala, bogol \al bogohanaSda :ij ;ala.

34. Гьабихъ вугев вакъуларо, корохъ вугев вугьунаро.

habi] wugew waqularo, koro] wugew wuhunaro.

35. Гьабихъ ххунеб жо – ролI, кваналеб жо – тIахьди.

habi] {uneb $o - ro/, kwanaleb $o - Ta%di.

36. Гьабихъа хъанда гIадин.

habi]a ]anda fadin.

Бакъараб хъанда гьабихъе арабила, гьобо чIчIикIанигIаги цодагьаб мадар ккелилан хьулалда. Гьабил нуцIцIаги рахан батун, гьеб чараги хун, нахъбуссине ккарабила.

baqarab ]anda habi]e arabila, hobo Zijanifagi codahab madar Kelilan %ulalda. habil nu~agi ra[an batun, heb xaragi [un, na]buSine Karabila.

37. Гьабихъги къвачIа нах бахараб рекъолилан абулебила гIонкIкIоцца.

habi]gi qwaza na[ ba[arab reqolilan abulebila fonJoCa.

38. Гьабихъего ссверулеб дуниял, чадихъего бекулеб.

habi]ego Sweruleb duniyal, xadi]ego bekuleb.

39. ГьабичIеб жоялълъул цIцIар рагIулареб.

habizeb $oya:ul ~ar rafulareb.

40. ГьабичIезе гьечIилан магъилI хIанчIчIиги ахIдолелила.

habize#e hezilan mavi/ \anZigi a\dolelila.

41. ГьабичIого теялдасса кватIун гьабиги лълъикIаб.

habizogo teyaldaSa kwaTun habigi :ijab.

42. ГьабичIони букIунареб, кквечIони батулареб.

habizoni bujunareb, Kwezoni batulareb.

43. ГьабичIониги гIолеб гьабуни, гьабизе кколеб ххутIулеб.

habizoni foleb habuni, habi#e Koleb {uTuleb.

44. ГьабсагIаталълъайищ, дагьаб нахъайищ?

habsafata:ayi&, dahab na]ayi&?

КIиго вацц вукIун вуго, гьитIинав бечедав, кIудияв мискинав. Бечедасс мискинассул сан гьабулеб букIун гьечIо. КIиявго цоцалълъ барщунги рукIун руго. Бечедассул рукIун руго цадахъ квана-гьекъолел, жидеде гьессул божи бугел гIемерал гьудулзаби.

jigo waC wujun wugo. hiTinaw bexedaw, judiyaw miskinaw. bexedaS miskinaSul san habuleb bujun hezo. jiyawgo coca: bar&ungi rujun rugo. bexedaSul rujun rugo cada] kwana-heqolel, $idede heSul bo$i bugel femeral hudul#abi.

Цо къоялълъ гьитIинав ваццассул чIчIужуялълъ россассда абун буго - «Ваццги нахъегIан тун, дуцца чадил гьудулзаби ццере кколел руго. Цинги, дуде къо ккани, дуе вацц гурони ватизе гьечIо. Дуе бокьани, цо хIал бихьизеги бегьила» – ян. Росс хIал бихьизе разилъун вуго.

co qoya: hiTinaw waCaSul Zu$uya: roSaSda abun bugo - «waCgi na]efan tun, duCa xadil hudul#abi Cere Kolel rugo. cingi, dude qo Kani, duye waC guroni wati#e hezo. duye bopani, co \al bi%i#egi behila» - yan. roS \al bi%i#e ra#i;un wugo.

Цо кIудияб дегIенги хъун, гьез гьелълъул къулагIиялда мусрал ран руго. Цинги киналго гьудулзабазда лъазабун буго - «Къасси нижехъа, тоххаб жо ккун, цо чи хун вуго. Гьев тIагIинавизе кумек къваригIун буго». Щивасс цо-цо багьанаги батун, гьудулзаби чухьарлъун руго.

co judiyab defengi ]un, he# he:ul qulafiyalda musral ran rugo. cingi kinalgo hudul#aba#da ;a#abun bugo - «qaSi ni$e]a, to{ab $o Kun, co xi [un wugo. hew Tafinawi#e kumek qwarifun bugo». &iwaS co-co bahanagi batun, hudul#abi xu%ar;un rugo.

Ваццассда лъазабураб меххалълъ, гьесс гьикъун буго - «ГьабсагIаталълъайищ, дагьаб нахъайищ?» – ан.

waCaSda ;a#aburab me{a:, heS hiqun bugo - «habsafata:ayi&, dahab na]ayi&?» - an.

«ГьабсагIаталълъа, – ан абураб меххалълъ, гьев бер къанилалде тIаде щун вуго, - Жаназаги диде борххун, нуж параххалъе, гьалда гьабизе кколеб жо дицца гьабила», – ян абун буго гьесс.

«habsafata:a, - an aburab me{a:, hew ber qanilalde Tade &un wugo, - $ana#agi dide bor{un, nu$ _ara{a;e, halda habi#e Koleb $o diCa habila», - yan abun bugo heS.

Баччун къулагIигун кIудияв вацц унеб меххалълъ, гьитIинасс абун буго - «Жаназа гуро гьаб, къулагIи буго. Дуеги дур хъизаналълъеги хIалаллъаги гьеб».

baXun qulafigun judiyaw waC uneb me{a:, hiTinaS abun bugo - «$ana#a guro hab, qulafi bugo. duyegi dur ]i#ana:egi \alal;agi heb».

45. Гьабулаго бекулебила дуниял, кваналаго биххулебила дуниял.

habulago bekulebila duniyal, kwanalago bi{ulebila duniyal.

46. Гьабулаго-гьабулагойила гьабида гIентIеро базе лъараб.

habulago-habulagoyila habida fenTero ba#e ;arab.

47. Гьабулеб данде билълъаги.

habuleb dande bi:agi.

48. Гьабулеб жо гьабун бахъинегIан, инсанассул гIакълу гьаваялде унебила.

habuleb $o habun ba]inefan, insanaSul faqlu hawayalde unebila.

49. Гьабулеб жо чияр лълъикIаб, чияда рекъонгутIизе мун лълъикIав.

habuleb $o xiyar :ijab, xiyada reqonguTi#e mun :ijaw.

50. Гьабулеб кверзухъе билълъаги, кунеб рекIехъе билълъаги.
(Гьабулелълъе квер битIаги, кунелълъе чехь битIаги).

habuleb kwer#u]e bi:agi, kuneb reje]e bi:agi.

(habule:e kwer biTagi, kune:e xe% biTagi).

51. Гьабулеб щинабги гьабун, «МархIаба!» – ян абуниги, «Ма, хIама!» – ян абуниги – цого жо.

habuleb &inabgi habun, «mar\aba!» - yan abunigi, «ma, \ama!» - yan abunigi - cogo $o.

52. Гьабулелълъуб гуреб рацIцIалъи букIунеб, цIунулелълъубин.

habule:ub gureb ra~a;i bujuneb, `unule:ubin.

53. Гьабун куцараб квер, кванан куцараб чехь.

habun kucarab kwer, kwanan kucarab xe%.

54. Гьабун тараб ишалда пашманлъун ххайир гьечIо, ххадур ракIал гIодиялълъ хварав чи вахъинаро.

habun tarab i^alda _a^man;un {ayir hezo, {adur rajal fodiya: [waraw xi wa]ilaro.

55. Гьабунго гьабунила гьидалIессул гъваца лIугьараб.

habungo habunila hida/eSul vwaca /uharab.

56. ГьабунгутIи – кIарчанлъи, кIунгутIи – хIалихьалъи.

habunguTi - jarxan;i, junguTi - \ali%a;i.

57. Гьабуни батула, балагьани щола.

habuni batula, balahani &ola.

58. Гьабуни букIунеб жо буго кеп.

habuni bujuneb $o bugo ke_.

59. Гьабуни рацIцIалъи хIамибокьобги букIунеб, гьабичIони хханассул кIалгIабахъги букIунареб.

habuni ra~a;i \amibopobgi bujuneb, habizoni {anaSul jalfaba]gi bujunareb.

60. Гьабуниги гIолареб дуниял, гьабичIони кин гIолеб?

habunigi folareb duniyal, habizoni kin foleb?

61. Гьабун щинаб хIалтIи лълъил битIун кколеб, гьарун щинал лъимал лълъие ххутIулел?

habun &inab \alTi :il biTun Koleb, harun &inal ;imal :iye {uTulel?

62. Гьабураб бадиб чIвайги – хIалихьалъийила.

haburab badib zwaygi - \ali%a;iyila.

63. Гьабураб гурони батулареб, таралълъ нилIеде мугъ реххулеб.

haburab guroni batulareb, tara: ni/ede muv re{uleb.

64. Гьабураб гIамал тезегIан, вижараб росу толеб.

haburab famal te#efan, wi$arab rosu toleb.

65. Гьабураб кваниеги бежараб чадиеги чи камуларев.

haburab kwaniyegi be$arab xadiyegi xi kamularew.

66. Гьабураб лълъикIлъи бадиб чIвалареб.

haburab :ij;i badib zwalareb.

67. Гьабурабго квинчIони, квинчIого ххутIула.

haburabgo kwinzoni, kwinzogo {uTula.

68. Гьабурасс какулеб, кварасс беццулеб.

haburaS kakuleb, kwaraS beCuleb.

69. Гьабурассда гьабураб чIчIаги, бикъарассда бикъараб чIчIаги.

haburaSda haburab Zagi, biqaraSda biqarab Zagi.

70. Гьабурассе гьабураб батула, гьабичессе гьабичеб батула (Гьабурассе – гьабураб, гьабичIессе – гьабичIеб).

haburaSe haburab batula, habizeSe habizeb batula (haburaSe - haburab, habizeSe - habizeb).

71. Гьабурассе гьабураб бетIер лъуралълъуб батулеб.

haburaSe haburab beTer ;ura:ub batuleb.

72. Гьабурассе гьабураб бецIизе цо къоги – нусго сон, нусго сонги – цо къо.

haburaSe haburab be`i#e co qogi - nusgo songi, nusgo congi - co qo.

73. Гьабурассул гьабураб гьойдаги лъалебила.

haburaSul haburab hoydagi ;alebila.

Гьой букIарабила нухда бегун. Цо нухлуласс гьелда гьикъарабила нухда бегунгIаги мун щиб гьабулебилан. Гьойцца жаваб кьурабила лълъикIавги квешавги чи лъазе бегун бугилан. КIал гIемерав нухлулав, нухда бегунищин лълъикIавги квешавги чи лъалевилан, велъун вуго. Гьойцца жаваб кьун буго.

- У, гьедин лъала! ЛълъикIав чи, дида цо рагIицин абичIого, жиндирго нухда уна. Квешав чиясс я гамачI речIчIула, я тIил кьабула. Цо-цо мун гIадинав кколареб жоялълъул ургъалида вукIунев чиясс гьел дуцца гIадинал суалалги кьола.

hoy bujarabila nu[da begun. co nu[lulaS helda hiqarabila nu[da begunfagi mun &ib habulebilan. hoyCa $awab purabila :ijawgi kwe^awgi xi ;a#e begun bugilan. jal femeraw nu[lulaw, nu[da beguni&in :ijawgi kwe^awgi xi ;alewilan, we;un wugo. hoyCa $awab pun bugo.

- u, hedin ;ala! :ijaw xi dida raficin abizogo $indirgo nu[da una. kwe^aw xiyaS ya gamaz reZula, ya Til pabula. co-co mun fadinaw Kolareb $oya:ul urvalida wujunew xiyaS hel duCa fadinal sualalgi pola.

74. Гьабурассе – ссахIила, ссванххарассе – гьирила.

haburaSe - Sa\ila, Swan{araSe - hirila.

75. Гьабурассул квералда лъалеб, кварассул кIалалда лъалеб.

haburaSul kweralda ;aleb, kwaraSul jalalda ;aleb.

76. Гьабухъе букIунеб жо – гIадат, куцахъе букIунеб жо – черхх.

habu]e bujuneb $o - fadat, kuca]e bujuneb $o - xer{.

77. Гьабухъе букIунеб жойила дуниял.

habu]e bujuneb $oyila duniyal.

МагIарулаз гьаб кици гIунтIизабула Шагь-ГIабасиде.

mafarula# hab kici funTi#abula ^ah fabaside.

Гьесс хъван букIарабила гьаб дуниял, лълъицца кин гьабуниги, гьабухъе букIунеб жо бугилан. Гьеб бихьарабила цо гIолохъанчияссда. Цинги гьесс шагьассде кагъат хъварабила, дур ваццассул вас вачIунев вугин, данде вахъаян.

heS ]wan bujarabila hab duniyal, :iCa kin habunigi, habu]e bujuneb $o bugilan. heb bi%arabila co folo]anxiyaSda. cingi heS ^ahaSde kavat ]warabila, dur waCaSul was wazunew wugin, dande wa]ayan.

Шагьассул чара хванила. Дир васги гьечIо, ваццассул васги гьечIо, гьасс бицунеб жого щибилан виххун ххутIанила. Аххирги, жого гьечIеб жо гьаб батиларилан, чукъа-рахьангун «ваццассул васассда» данде вахъанила.

^ahaSul xara [wanila. dir was hezo, waCaSul wasgi hezo, haS bicuneb $o &ibilan wi{un {uTanila. a{irgi, $ogo hezeb $o hab batilarilan, xuqa-ra%angun «waCaSul wasaSda» dande wa]anila.

ВачIанила цо гIадатияв гIолохъанчиги гьессул гьалмагълъиги. Шагьасс хIал лъазе течIила, кIудияб хIурматалда гьобол жиндирго кIалгIаялде вачанила. Гьоболлъи-хIурматалдасса ххадуб, асскIосса чагIиги нахъе ритIун, шагьасс гьессда гьикъанила.

wazanila co fadatiyaw folo]anxigi heSul halmav;igi. ^ahaS \al ;a#e tezila, judiyab \urmatalda hobol $indirgo jalfayalde waxanila. hobol;i-\urmataldaSa {adub, aSjoSa xafigi na[e riTun, ^ahaS heSda hiqanila.

- Ле, мунго кинав гIабдал, шагь маххссараде кколев? Дир ваццги гьечIо, ваццассул васги гьечIо!

Васасс къокъаб жаваб кьунила.

- le, muhgo kinaw fabdal, ^ah ma{Sarode Kolew? dir waCgi hezo, waCaSul wasgi hezo!

- Дуцца хъван батана гьабухъе букIунеб жо бугила дуниял. Диццаги гьелда рекъон гьабулеб буго...

- duCa ]wan batana habu]e bujuneb $o bugila duniyal. diCagi helda reqon habuleb bugo...

Шагьассда гьессда абизе жо батичIила. Ваццассул вас жиндирго вазирлъун толев вугилан ххалкъалдаги лъазабун, гьеб балъголъи гьесс чиядасса баххчанила.

Гьессдасса лълъикIав вазир Шагь-ГIабасил вукIинчIевила.

^ahaSda heSda abi#e $o batizila. waCaSul was $indirgo wa#ir;un tolew wugilan {alqaldagi ;a#abun, heb ba;go;i heS xiyadaSa ba{xanila.

heSdaSa :ijaw wa#ir ^ah fabasil wujinzewila.

78. Гьаваялда рекъон черхх биччан тани, таманал балагьал хIехьезе ккола.

hawayalda reqon xer{ biXan tani, tamanal balahal \e%e#e Kola.

79. Гьавизеги вас лълъикIав, росонибги ролI лълъикIаб.

hawi#egi was :ijaw, rosonibgi ro/ :ijab.

80. Гьавудила – гIорцIцIила, гIодов чIчIела – вакъила.

hawudila - for~ila, fodow Zela - waqila.

81. Гьавунщинав васассул ХIажимурад вахъунарев.

hawun&inaw wasaSul \a$imurad wa]unarew.

82. Гьагаб гьой рачIчIгун багъулеб.

hagab hoy raZgun baguleb.

83. Гьагав чи чан къолоде?

hagaw xi xan qolode?

84. Гьагасс гьор бухIулеб, гогьасс чу чIвалеб.

hagaS hor bu\uleb, gohaS xu zwaleb.

85. Гьагьал – МухIамалълъуй, хIама – нижелълъуй.

hahal - mu\ama:uy, \ama - ni$e:uy.

86. Гьагьикь вукIарассе чухъа щведал, хъубабищин, бацIцIадабищилан гьикъарабила.

hahip wujaraSe xu]a &wedal, ]unani&in, ba~adabi&ilan hiqarabila.

87. Гьагьинибе лълъим тIоге, тIаргъинибе мугь баге.

hahinibe :im Toge, Tarvinibe muh bage.

88. ГьагIигун хIамил гьуърул чучулел, гьересси бициндал мацIцIихъанассул керен чучулеб.

hafigun \amil hu'rul xuxulel, hereSi bicindal ma~i]anaSul keren xuxuleb.

89. ГьагIизе лъанщинаб хIамаги гуро, мимидарабщинаб кетоги гуро.

hafi#e ;an&inab \amagi guro, mamadarab&inab ketogi guro.

90. ГьагIу ххун, мучариги зарал гьечIо.

hafu {un, muxarigi #aral hezo.

91. Гьадабаго зоб буго, зоб бакьулIго бакъ буго, Баххуе даруги дагьайги кьижи буго.

hadabago #ob bugo, #ob bapu/go baq bugo, ba{uye darugi dahaygi pi$i bugo.

«Гьадин битIараб бокьула дие гьудул!» «hadin biTarab bopula diye hudul!»

Сапаралълъ унаго, царалги борхьилги гьудуллъи ккарабила. Гьез гIор бахине кколеб букIанила. Борохь чIчIанила жинда лълъим лъаларилан. Царацца абунила жиндир габуралда жемейин, жинцца бахъилин мун доб рахъалде.

sa_ara: unago, caralgi bor%ilgi hudul;i Karabila. he# for ba[ine Koleb bujanila. boro% Zanila $inda :im ;alarilan. caraCa abunila $indir gaburalda $emeyin, $inCa ba]ilin mun dob ra]alde.

ГIор бакьулIе щвейгун, борхьицца цер гъанкъизе ххиял гьабунила. Царацца гьелда абунила.

for bapu/e &weygun, bor%iCa cer vanqi#e {iyal habunila. caraCa helda abunila.

- Гьабгощинаб меххалълъ цадахъги рукIун, цоцазда гьумерги бихьичIогойищхха нилI ратIалъилел?

- habgo&inab me{a: cada]gi rujun, coca#da humergi bi%izogoyi&{a ni/ raTa;ilel?

- Ма, балагье! – ян бегьун бачIанила борхьицца жиндирго бетIер.

- ma, balahe! - yan behun bazanila bor%iCa $indirgo beTer.

Ххапун кIалдибеги бачун, чIчIинтIун рехханила царацца гьелълъул бетIер.

{a_un jaldibegi baxun, ZinTun re{anila caraCa he:ul beTer.

Цинги, кIиябго рахъалълъ ишанги ккун, чIор гIадин салтIа борохьги битIизабун, царацца гьадал рагIаби абуралила. (БитIун хьвадарабани, гьадин битIизабизе ккелароан).

cingi, jiyabgo ra]a: i^angi Kun, zor fadin salTa boro%gi biTi#abun, caraCa hadal rafabi aburabila. (biTin %wadarabani, hadin biTi#abi#e Kelaroan).

92. Гьадин гьабун, дада хварав, додин гьабун, баба хварай.

hadin habun, dada [waraw, dodin habun, baba [waray.

93. Гьадин чIчIун иш тIубаларо, тIохда чIчIун бечелъиларо.

hadin Zun i^ Tubalaro, To[da Zun bexe;ilaro.

Гьай, гьерссихъаналълъул гьерссихъан! – ан абурабила царацца тIанчIида.

hay herSi]ana:ul herSi]an! - an aburabila caraCa Tanzida.

МагIардаги регун, гъоба кIкIалахъ чIахI-къулалда рекIараб цIадухъ ралагьун рукIанила церги тIинчIги. Царацца хьалбал роркьулеб ххвел гьабулеб букIанила.

mafardagi regun, voba Jala] za\-qulalda rejarab `adu] ralahun rujanila cergi Tinzgi. caraCa %albal rorpuleb {wel habuleb bujanila.

- Дуцца гьабулеб жо щиб, эбел? – ан цIехханила царатIинчIалълъ.

- duCa habuleb $o &ib ebel? - an `e{anila caraTinza:.

- Гъоба-а-а кIкIалахъ бугеб цIаялълъ хьалбал роркьулеб буго, дир гьитIин!

- voba-a-a Jala] bugeb `aya: %albal rorpuleb bugo dir hiTin!

Цодагьаб заманалдассан царатIинчI, эххедеги кIанцIун, гIодоб речIчIанила.

codahab #amanaldaSan caraTinz e{edegi jan`un fodob reZanila.

- Дуе щиб лIугьараб?! – ан бихха-ххочун лIугьанила цер.

- duye &ib /uharab?! - an bi{a-{oxun /uhanila cer.

- Гьа-а-а-гъаб цIадул хIенехI дитIе бортана! – ян абунила, бер къапичIого, тIинчIалълъ, гъобе ккалахъе квачIги битIун.

- ha-a-a-vab `adul \ene\ diTe bortana! - yan abunila ber qa_izogo Tinza:, vobe Jala]e kwazgi biTun.

- Гьай гьерссихъаналълъул гьерссихъан! – ан абунила царацца тIанчIида.

- hay herSi]ana:ul herSi]an! - an abunila caraCa Tanzida.

94. Гьакида квер рокъобго чIвай.

hakida kwer roqobgo zway.

95. Гьакидасса тIутI бачахъеян абурабила лъарагIасс (Гьиридасса тIутI бачахъе).

hakidaSa TuT baxa]eyan aburabila ;arafaS (hiridaSa TuT baxa]e).

Кициялълъ абулеб буго, кигIан гьитIинаб жоялълъулги жинда рекъараб цIцIайи букIунила, гьелда тIад гьелълъул бакIлъиялда рекъараб захIматги унилан.

kiciya: abuleb bugo, kifan hiTinab $oya:ulgi $inda reqarab ~ayi bujunila, helda Tad he:ul baj;iyalda reqarab #a\matgi unilan.

96. Гьакил бетIергьанассул бакъаналда рекъонила гьелда рекIарасс кечI ахIизе кколеб.

hakil beTerhanxiyaSul baqanalda reqonila helda rejaraS kez a\i#e Koleb.

97. Гьакил юк чодаги лъоге, чол гьир хIамидаги баге.

hakil yuk xodagi ;oge, xol hir \amidagi bage.

98. Гьакълил гьудул къо ккедал ватуларевила.

haqlil hudul qo Kedal watularewila.

99. Гьакълил рокъоб чехьги къай, чияр рокъоб берги къай.

haqlil roqob xe%gi qay, xiyar roqob bergi qay.

100. Гьакълицца гIадаллъулареб бетIер букIунаребила, кIалцIуцца ццулъулареб чу букIунаребила.

haqliCa fadal;ulareb beTer bujunarebila, jal`uCa Cu;ulareb xu bujunarebila.

101. Гьакълицца чехь бихъуларо, бетIер бихъула.

haqliCa xe% bi]ularo, beTer bi]ula.

102. Гьакълиццайин бахIарчи чIвалев, чIагIдаццайин цагъур чIехьолеб.

haqliCayin ba\arxi zwalew, zafdaCayin cavur ze%oleb.

103. Гьал мугIрул цIураб гIиги гIалахх цIураб боцIцIиги бугебани дир! – илан абунила цоясс. – Гьел чIвазе бацIлъун дунги вугевани! – ян абурабила цогиясс.

hal mufrul `urab figi fala{ `urab bo~igi bugebani dir! - ilan abunila coyaS, - hel zwa#e ba`;un dungi wugewani! - yan aburabila cogiyaS.

104. Гьал роццал нахъа рукIаго, кире рахъаниги, нилIер бусен махIцинчIого букIинарилан абурабила гъадицца тIанчIазда.

hal roCal na]a rujago, kire ra]anigi, ni/er busen ma\cinzogo bujinarilan aburabila vadiCa Tanza#da.

ГъадитIанчIаз эбелалда абурабила, нилIер бусенги махIцун бугин, цоги бакIалде рахъани бокьилаанилан.

Гъадиццаги тIанчIазе гьадинаб жаваб кьун бугила.

vadiTanza# ebelalda aburabila, ni/er busengi ma\cun bugin, cogi bajalde ra]ani bopilaanilan.

vadiCa Tanza#e hadinab $awab pun bugila.

105. Гьалагаб чол кIал бицца белъунеб, гьагав чияссул бетIер чияцца буххулеб.

halagab xol jal biCa be;uneb, hagaw xiyaSul beTer xiyaCa bu{uleb.

106. Гьалго берал къвакани, щвела цоги вокьулев, Гьалго кьунссрул кIичIани, восила лагачергес.

halgo beral qwakani, &wela cogi wopulew, halgo punSrul jizani, wosila lagaxerges.

107. Гьалдасса къваридаб къо бачIунгеги.

haldaSa qwaridab qo bazungegi.

108. Гьалдолебго-гьалдолеб хьагги буго, хьандолевго-хьандолев россги вуго.

haldolebgo-haldoleb %aggi bugo, %andolewgo-%andolew roSgi wugo.

109. Гьалие – цIцIад, цIцIолбое – бакъ.

haliye - ~ad, ~olboye - baq.

110. Гьалмагъ кьучIчIав ккве, гьудул божарав ккве.

halmav puZaw Kwe, hudul bo$araw Kwe.

111. Гьалмагъзабазул цолъи – ххазинадул мегIер.

halmav#aba#ul co;i - {a#inadul mefer.

112. Гьалмагъзаби гIемер рукIуна, гьудул цо гурони вукIунаро.

halmav#abi femer rujuna, hudul co guroni wujunaro.

113. Гьалмагъассул хIал сапаралде цадахъ ккедал лъалеб.

halmavaSul \al sa_aralde cada] Kedal ;aleb.

114. Гьан бичун чед босуге, чи вихьун рагIи бицунге.

han bixun xed bosuge, xi wi%un rafi bicunge.

115. Гьан букIана – цIа щвечIо, цIа букIана – гьан щвечIо.

han bujana - `a &wezo, `a bujana - han &wezo.

116. Гьан квараб чудкицца чехьищ бихъараб, чед квараб гъадицца берищ бахъараб?

han kwarab xudkiCa xe%i& bi]arab, xed kwarab vadiCa beri& ba]arab?

Гьаб кици бухьинабула ххунздерил ххан Баххубикал эбел Хъистаманида.

hab kici bu%inabula {un#deril {an ba{ubikal ebel ]istamanida.

Тобтида Баххубикал васал ГIумахханги Нуцалхханги чIванилан бициндал, гьелълъ абуралила кицилъун ххутIарал гьадал рагIаби.

tobtida ba{ubikal wasal fuma{angi nucal{angi zwanilan bicindal, he: aburabila kici;un {uTaral hadal rafabi.

117. Гьан кибе араб, гьагIу?

han kibe arab, hafu?

118. Гьан кколареб чу биче, рукъ кколарей чIчIужу йиччай.

han Kolareb xu bixe, ruq Kolarey Zu$u yiXay.

119. Гьан кьурасс чехь бихъарабила, чед кьурасс бер бахъарабила.

han puraS xe% bi]arabula, xed puraS ber ba]arabila.

120. Гьан махIцани цIцIам щвала, цIцIам махIцани щиб щвалеб?

han ma\cani ~am &wala, ~am ma\cani &ib &waleb?

121. Гьан тамахаб лълъикIаб, гьудул къвакIарав лълъикIав.

han tama[ab :ijab, hudul qwajaraw :ijaw.

122. Гьан тIуни ссудуларессулгунги, ссап тIуни бухIуларессулгунги гьудуллъи гьабуге.

han Tuni SudulareSulgungi, Sa_ Tuni bu\ulareSulgungi hudul;i habuge.

123. Гьан чIалгIарасс чIер квине кколеб.

han zalfaraS zer kweni Koleb.

124. Гьан щвечIецца гьагIу ххуй (бугелда ракI рази гьабе абураб магIна).

han &wezeCa hafu {uy (bugelda raj ra#i habe aburab mafna).

125. Гьанада асскIор лъарагIассул кверал рухье, цIулада асскIор магIарулассул кверал рухье.

hanada aSjor ;arafaSul kweral ru%e, `ulada aSjor mafarulaSul kweral ru%e.

126. Гьанада кьабураб рокьода унтулеб.

hanada paburab ropoda untuleb.

127. Гьанае гьан бокьаги, гьоркьобе бил тIамаги.

hanaye han bopagi, horpobe bil Tamagi.

128. Гьанал божи гьечIеб чадил гIагарлъи чи къваригIараб къоялълъ батулареб

hanal bo$i hezeb xadil fagar;i xi qwarifarab qoya: batulareb.

(Гьанал гIагарлъи гьечIеб чадил гIагарлъи – чи къваригIаралълъуб батулареб жо).

(hanal fagar;i hezeb xadil fagar;i - xi qwarifara:ub batulareb $o).

129. Гьанал гIарщ тIолареб, тIоххол гIарщ батулареб.

hanal far& Tolareb, To{ol far& batulareb.

130. Гьанацца гурони гьан кколареб, кьолбоцца гурони гъветI кколареб.

hanaCa guroni han Kolareb, polboCa guroni vweT Kolareb.

131. Гьанацца гIорцIцIичIев рокьоцца гIорцIцIуларев.

hanaCa for~izew ropoCa for~ularew.

132. ГьанжелъизегIан гIодилаандай эбел дун?

han$e;i#efan fodilaanday ebel dun?

КIудияв гIурав меххалълъ васасс эбелалда гьикъанила щиб гьабулагойин жиндир бер бахъараб. Эбелалълъ гьессда бицанила.

judiyaw furaw me{a: wasaS ebelalda hiqanila &ib habulagoyin $indir ber ba]arab. ebela: heSda bicanila.

- Цо къоялълъ, мун жеги гьитIинго вугев меххалълъ, жиндихъе кIвекьмахх кьейилан гIодулев вукIана мун. Диццаги кьуна. Цинги, яццгун васандулаго, бадиб кIвекьмаххалълъул гIагги тункун, бахъанахха дур бер.

- co qoya:, mun $egi hiTingo wugew me{a:, $indi]e jwepma{ peyilan fodulew wujana mun. cingi diCagi puna{a. cingi, yaCgun wasandulago, badib jwepma{a:ul faggi tunkun, ba]ana{a dur ber.

Васасс абуралила кицилъун лIугьарал гьадал рагIаби.

wasaS aburabila kici;un /uharal hadal rafabi.

133. Гьаниб батараб те, доба батараб ккве.

hanib batarab te, doba batarab Kwe.

МагIарулалълъ россассе уней ясалда малълъула жидер рокъоб букIараб гIадат, кигIан лълъикIаб букIараб батаниги, те, россассул рокъоб рекъолеб, дозул батараб гIадат гьабеян.

mafarula: roSaSe uney yasalda ma:ula $ider roqob bujarab fadat, kifan :ijab bujarab batanigi, te, roSaSul roqob reqoleb, do#ul batarab fadat habeyan.

134. Гьанив кулассев вугониги, Кулав ххан вугодила дун.

haniw kulaSew wugonigi, kulaw {an wugodila dun.

135. Гьанисса Гьоноде гьаналI гьурщаби, Гьонодасса нахъе хъабхъилI гьурщаби.

haniSa honode hana/ hur&abi, honodaSa na]e ]ab]i/ hur&abi.

Кици буго ххунздерилги гьонодиссезулги нуцабазул гьоркьоблъиялдассан бижараб. Гьел кIиялго гIагарал нуцабазул Ххунзахъ ругел рукIана бечедал, Гьонода ругел рукIана мискинал. Ххунзахъа Гьоноде битIулеб сайигъат букIунеб букIун буго бечедаб. Гьонодасса Ххунзахъе битIулеб букIунеб букIун буго дагьаб мискинаб. Гьал рагIаби кицилъун хIалтIизарула бащалъи гьечIеб кIиго сайигъаталда гьоркьоб.

kici bugo {un#derilgi honodiSe#ulgi nucaba#ul horpob;iyaldaSan bi$arab. hel jiyalgo fagaral nucaba#ul {un#a] rugel rujana bexedal, honoda rugel rujana miskinal. {un#a]a honode biTuleb sayivat bujuneb bujun bugo bexedab. honodaSa {un#a]e biTuleb bujuneb bujun bugo dahab miskinab. hal rafabi kici;un \alTi#arula ba&a;i hezeb jigo sayivatalda horpob.

136. ГьаракIуниб кIал лъурай, КIикIуниб гIундул лъурай.

harajunib jal ;uray, jijunib fundul ;uray.

137. Гьарараб кье, кьураб босе.

hararab pe, purab bose.

138. Гьарараб кIалалълъе жо камуларебила.

hararab jala:e $o kamularebila.

139. Гьарараб кIалалълъе чед камулареб, гIурай ясалълъе росс камуларев.

hararab jala:e xed kamulareb, furay yasa:e roS kamularew.

140. Гьарарай кьеги, йокьарай щваги.

hararay pegi, yoparay &wagi.

141. Гьардараб мун, хIелеко, хIамие жо балареб, дахIалаб мун, ицико, эбел россассе инчIеб!

hardarab mun, \eleko, \amiye $o balareb, da\alab mun, iciko, ebel roSaSe inzeb!

142. Гьардарав, дахIалав гIакълу амирлъун гьабурав, гьава асирлъун ккурав.

hardaraw, da\alaw faqlu amir;un haburaw, hawa asir;un Kuraw.

143. Гьардарал, дахIалал даран битIарал, дие щвараб барти тоххаб батана.

hardaral, da\alal daran biTaral, diye &warab barti to{ab batana.

144. Гьардарал ххунз, гIайибал реххизе нуцаби ругел!

hardaral {un#, fayibal re{i#e nucabi rugel!

145. ГьардухъанавгIан чи гIамал кIудиявила вукIунев.

hardu]anawfan xi famal judiyawila wujunew.

146. Гьардухъанасс гьари толареб, гIанкIуялълъ хъирщи толареб.

hardu]anaS hari tolareb, fanjuya: ]ir&i tolareb.

147. Гьардухъанассда ссадакъа кьолеб рукъ къед бихьарабго лъалебила.

hardu]anaSda Sadaqa poleb ruq qed bi%arabgo ;alebila.

148. Гьардухъанассул гIатI гIадинаб.

hardu]anaSul faT fadinab.

149. Гьардухъанассул къвачIил бакIлъи-тIадагьлъи, кIал эххедеххун гьабун баччаниги, эххебеххун гьабун баччаниги, цого букIунеб.

hardu]anaSul qwazil baj;i-Tadah;i, jal e{ede{un habun baXanigi, e{ebe{un habun baXanigi, cogo bujuneb.

150. Гьарзалъиялълъул эбел – захIмат, гьечIолъиялълъул эбел – рахIат.

har#a;iya:ul ebel - #a\mat, hezo;iya:ul ebel - ra\at.

151. Гьари – рекъараб, бикъи – ссурараб.

hari - reqarab, biqi - Surarab.

152. Гьаризе цIцIад ккогеги, цIцIализе бакъ ккогеги.

hari#e ~ad Kogegi, ~ali#e baq Kogegi.

153. ГьарудичIони, кваналаро, квалквадичIони, букIунаро.

harudizoni, kwanalaro, kwalkwadizoni, bujunaro.

154. Гьарудуларел квераз квасул нухи къалареб.

harudularel kwera# kwasul nu[i qalareb.

155. Гьарудулел, кваналел кулал руго, эбелхвад, кваналезухъ ялагьун, эбел йиго, эбелхвад.

harudulel, kwanalel kulal rugo, ebel[wad, kwanale#u] yalahun, ebel yigo, ebel[wad.

156. Гьарун гьабуралдасса бокьун гьабураб лълъикIабила.

harun haburaldaSa bopun haburab :ijabila.

157. Гьарун цIулал цIа бакарал, цIун гIартил ххинкIал гьарурал.

harun `ulal `a bakaral, `un fartil {injal harural.

158. Гьарун щвараб цIцIад гIадав, цIцIалун щвараб бакъ гIадав.

harun &warab ~ad fadaw, ~alun &warab baq fadaw.

159. ГьарунхIажил чакмаялдасса Шамеседул чоххтIо бергьана.

harun\a$il xakmayaldaSa ^amesedul xo{To berhana.

160. Гьасс бикъараб, гьасс квараб, гьассде бецIизе ккараб.

haS biqarab, haS kwarab, haSde be`i#e Karab.

161. Гьассие гIоло рухI лълъицца кьелебан гьикъараб меххалълъ, яцц гурони разилъичIейила.

haSiye folo ru\ :iCa peleban hiqarab me{a:, yaC guroni ra#i;izeyila.

162. ГьацIцIул гьуинлъи кварассда гIадин лъалареб, загьрудул кьогIлъи гьекъарассда гIадин лъалареб.

ha~ul huin;i kwaraSda fadin ;alareb, #ahrudul pof;i heqaraSda fadin ;alareb.

163. ГьацIцIул гьуинлъиялдасса рагIул гьуинлъи лълъикIаб.

ha~ul huin;iyaldaSa raful huin;i :ijab.

164. ГьацIцIул тIагIам лъазе цо нухалълъ мацIцIалда хъвани гIолебила.

ha~ul Tafam ;a#e co nu[a: ma~alda ]wani folebila.

165. ГьацIцIулI анкьго батIияб дару бугеб.

ha~u/ anpgo baTiyab daru bugeb.

Гьанибги гьаниб гуребги, масала, ражидулI анкьго дару бугеб, хьодолI анкьго дару бугеб гIадал кицабазулI ва гь. ц. магIарулаз анкьил рикIкIен хIалтIизабула кIудияб къадар абураб магIнаялда. Анкьабго ракьан абула тIолго ракьалде, анкьабго ралъад абула киналго ралъадазде. Анкьабго ссверагиян хьандола цIакъго ццин бахъараб меххалълъ. Анкьабго талихI къанилан угьдула ракI бакъвараб меххалълъ. ХIассил, магIарулазул анкьил рикIкIен буго царал лъа-б-го къо гIадаб гIемераб жо.

hanibgi hanib gurebgi, masala, ra$idu/ anpgo daru bugeb, %odo/ anpgo daru bugeb fadal kicaba#u/ wa h.c. mafarula# anpil riJen \alTi#abula judiyab qadar aburab mafnayalda. anpabgo rapan abula Tolgo rapalde, anpabgo ra;ad abula kinalgo ra;ada#de. anpabgo Sweragiyan %andola `aqgo Cin ba]arab me{a:. anpabgo tali\ qanilan uhdula raj baqwarab me{a:. \aSil, mafarula#ul anpil riJen bugo caral ;a-b-go qo fadab femerab $o.

166. ГьацIцIулI хIе камулареб, хIалтIулI гъалатI камулареб.

ha~u/ \e kamulareb, \alTu/ valaT kamulareb.

167. ГьацIцIулI хIеги хIанилI расги камулареб.

ha~u/ \egi \ani/ rasgi kamulareb.

168. ГьацIцIулIе цIцIам бала мацIцIихъабацца, цIцIамуда борохь бала ракI махIцарацца.

ha~u/e ~am bala ma~i]abaCa, ~amuda boro% bala raj ma\caraCa.

169. ГьацIцIулIе цIцIам тIамулев, мацIцIицца бо гъурулев.

ha~u/e ~am Tamulew, ma~iCa bo vurulew.

170. ГьацIцIулIе цIцIамги баге, цIцIамулIе ракьги баге.

ha~u/e ~amgi bage, ~amu/e rapgi bage.

171. Гьаюн тарай яс, восун тарав дурцц!

hayun taray yas, wosun taraw durC!

172. Гьаюн тарай ясалда щибилахха гьабилеб?!

hayun taray yasalda &ibila{a habileb?!

173. Гьвел ругънае дару – гьвел мацIцI.

hwel ruvnaye daru - hwel ma~.

174. «Гьеб дуцца бицунеб алжаналълъур ражигун ххинкIал рукIунищ, дибир?» – ан абурабила гIандиссесс.

heb duCa bicuneb al$ana:ur ra$igun {injal, dibir? - an aburabila fandiSeS.

175. Гьеб ярагъ кодосса бахъичIого, гьаб ххалкъ мутIигI гьабизе кIвеларила.

heb yarav kodoSa ba]izogo, hab {alq muTif habi#e jwelarila.

Цогидал ххалкъалги мутIигI гьарун, Надиршагь Дагъистаналде щун вуго. Ццереккунго гьесс гьеб улкаги чотIа рекIине кIолезул къадарги лъазабизе жасусал ритIун рукIун руго.

cogidal {alqalgi muTif harun, nadir^ah davistanalde &un wugo. CereKungo heS heb ulkagi xoTa rejine jole#ul qadargi ;a#abi#e $asusal riTun rujun rugo.

Валлагьин, улкаги гьедигIан кIудияб гьечIин, гьединлъидал чотIа рекIунезул къадарги дагьаб бугилан абунила цо жасусасс.

wallahin, ulkagi hedifan judiyab hezin, hedin;idal xoTa rejune#ul qadargi dahab bugilan abunila co $asusaS.

ЦIакъ вохханила Надиршагь.

`aq wo{anila nadir^ah.

Цогиясс абунила, валлагьин, бетIерчIахъад, гьав дир гьалмагъасс бицунебги битIараб бугин, цинги, магIарулаздасса бергьине ккани, гьездасса ццебе гъуризе кколеб жоги бугинхха гьаниб.

cogiyaS abunila, wallahin, beTerza]ad, haw dir halmavaS bicunebgi biTarab bugin, cingi, mafarula#daSa berhine Kani, he#daSa Cebe vuri#e Koleb $ogi bigin{a hanib.

ВахIин, рагъухъабаздасса кутакабги щибин букIунебан, шагьасс нодо букIкIинабунила.

wa\in, ravu]aba#daSa kutakabgi &ibin bujuneban, ^ahaS nodo buJinabunila.

- ТIамур, бетIерчIахъад, тIамур! – ан абунила жасусасс. – Гьебги хъван, панаял бакъназда гъоркь гьез ахIулел руго ВатIаналде бугеб рокьиялълъулги бахIарчилъиялълъулги хIакъалълъулI кучIдул. Гьеб ярагъ кодосса бахъичIого, нилIеда гьел мутIигI гьаризе кIвезе гьечIо.

- Tamur, beTerza]ad, Tamur! - an abunila $asusaS, - hebgi ]wan, _anayal baqna#da vorp he# a\ulel rugo waTanalde bugeb ropiya:ulgi ba\arxi;iya:ulgi \aqa:u/ kuzdul. heb yarav kodoSa ba]izogo, ni/eda hel muTif hari#e jwe#e hezo.

Надиршагьассда гьелълъул магIна бичIчIичIила. Гьединлъидал, къезеги къун, Дагъистаналдасса тIуризеги кканила.

nadir^ahaSda he:ul mafna biZizila. hedin;idal, qe#egi qun, davistanaldaSa Turi#egi Kanila.

176. Гьебгощинаб жо гъорлIе жубани, жиндир хIамил кIучIазулги дагьабги тIагIамаб жо лIугьунеб батилилан абурабила гIандиссесс.

hebgo&inab $o vor/e $ubani, $indir \amil juza#ulgi dahabgi Tafamab $o /uhuneb batilin aburabila fandiSeS.

Базаралда ххараб хьон бичулей гIаданалда гIандиссесс цIеххон буго, гьаб щибин, гьалълъул щибин гьабулеб? Йичарухъаналълъги бицун буго, гьалда цIцIарги хьон бугин, гъорлIе нахги гьоцIцIоги жубани, гьалълъул тIагIамаб урбаги лIугьунилан.

ГIандиссессги йичарухъаналълъе гьадаб жаваб кьун буго.

ba#aralda {arab %on bixuley fadanalda fandiSeS `e{on bugo, hab &ibin, ha:ul &ibin habuleb?

yixaru]ana:gi bicun bugo, halda ~argi %on bugin, vor/e na[gi ho~ogi $ubani, ha:ul Tafamab urbagi /uhunilan.

fandiSeS yixaru]ana:e hadab $awab pun bugo.

177. Гьедун – гьересси, бабалаго – битIараб.

hedun - hereSi, babalago - biTarab.

178. Гьекъани КъаралгIорги тIагIуна, квани Кулабрасалъиги лIугIула.

heqani qaralforgi Tafuna, kwani kulabrasa;igi /ufula.

Росс ун вукIун вуго ххалатаб сапаралълъ. ЧIчIужу йикIун йиго рокъой паракъат кваналей. Цо заманалдассан, росс вуссараб меххалълъ, чIчIужуялълъул батун гьечIо щибго нахърател, нису, нах ва цогидабги дандежо. ЧIчIужуялълъ россассда абун буго - нилIер рокъоб щибго жо гьечIо, гIачиязги кIудияб пайдаго кьечIохха, бетIерчIахъад.

roS un wujun wugo {alatab sa_ara:. Zu$u yijun yigo roqoy _araqat kwanaley. co #amanaldaSan roS wuSarab me{a:, Zu$uya:ul batun hezo &ibgo na]ratel, nisu, na[ wa cogidabgi dande$o.

Zu$uya: roSaSda abun bugo - ni/er roqob &ibgo $o hezo, faxiya#gi judiyab _aydago pezo{a, beTerza]ad.

Гьункьун тIаде яхъун йиго якьад. Нусалда ццебе чIинххазул цIураб чIчIепги лъун, якьадалълъ гьелълъие цин гьадаб кици тIамун буго. Ххадуб гьадин абун буго, букIинаанила сапаралълъ вуссарав россассда ццебе лъезе жо, цо-цо щар чIванщинахъе гьадигIанассебгIаги (нусалда цо чIимихх бихьизабун буго) нахърател гьабун букIарабани.

hunpun Tade ya]un yigo yapad. nusalda Cebe zin{a#ul `urab Ze_gi ;un, yapada: he:iye cin hadab kici Tamun bugo. {adub hadin abun bugo, bujinaanila sa_ara: wuSaraw roSaSda Cebe ;e#e $o, co-co &ar zwan&ina]e hadifanaSebfagi (nusalda co zimi{ bi%i#abun bugo) na]ratel habun bujarabani.

179. Гьекъараб жо – ургьибе, ургьиб бугеб – къватIибе (гIакълу – гьаваялде).

heqarab $o - urhibe, urhib bugeb - qwaTibe (faqlu - hawayalde)

180. Гьекъарав чигун гаргадизегIан горбоцца гIуру бухъиго лълъикIаб.

heqaraw xigun gargadi#efan gorboCa furu bu]izogo :ijab.

181. Гьекъедал вагъулев, вигьиндал ваххчулев.

heqedal wavulew, wihindal wa{xulew.

182. Гьекъедал – хIелеко, вигьиндал – гIанкIу.

heqedal - \eleko, wihindal - fanju.

183. Гьекъел босулев чи – гIакълу бичулев чи.

heqel bosulew xi - faqlu bixulew xi.

184. Гьекъел босулев чи – питна босулев чи.

heqel bosulew xi - _itna bosulew xi.

185. ГьекъечIого меххтарав, меххтичIого вигьунев.

heqezogo me{taraw, me{tizogo wihunew.

186. Гьекъолдухъан хъизаналълъе тушманав, гьерссихъан киназего тушманав.

heqoldu]an ]i#ana:e tu^manaw, herSi]an kina#ego tu^manaw.

187. Гьекъолдухъанассда гьекъел тезе кIоларо, унтуда гьев тезе кIоларо.

heqoldu]anaSda heqel te#e joralo, untuda hew te#e jolaro.

188. Гьекъолдухъанассда гьекъолдухъан, тIаргъил щомелиялълъухъ валагьун, лъалев.

heqoldu]anaSda heqoldu]an, Tarvil &omeliya:u] walahun, ;alew.

189. Гьекъолдухъанассе гьекъел кьурав чи – гIадлу-низам хвезабизе изну кьурав чи.

heqoldu]anaSe heqel puraw xi - fadlu-ni#am [we#abi#e i#nu puraw xi.

190. Гьекъолдухъанассул бетIер гьечIебила, чIвадарухъанассе гIумру гьечIебила.

heqoldu]anaSul beTer hezebila, zwadaru]anaSe fumru hezebila.

191. Гьекъолдухъанги викъарухъанги – цого чи.

heqoldu]angi wiqaru]angi - cogo xi.

192. Гьекъолел чагIазухъ ралагьун рукIиналдасса мичIчIицца чехь буххулел рукIинго лълъикIаб.

heqolel xafa#u] ralahun rujinaldaSa miZiCa xe% bu{ulel rujingo :ijab.

193. Гьекъолессда жадул зарал лъаларебила, гьекъоларессда гьелълъул пайда лъаларебила.

heqoleSda $adul #aral ;alarebila, heqolareSda he:ul _ayda ;alarebila.

194. Гьелегьараб цIаялдассаги цIунаги, щвараб гIоралдассаги цIунаги.

heleharab `ayaldaSagi `unagi, &warab foraldaSagi `unagi.

195. Гьениве инегIан, жив хъутаналдего инилан абурабила Хьинисса ХIажихIумицца.

heniwe inefan, $iw ]utanaldego inilan aburabila %iniSa \a$i\umiCa.

РосулI хварассе хоб бухъулел рукIун руго. ЛахIту чIван бахъарабго, цо гIолохъанчи, гьеб жаназа жаниб лъезе гIураб гIатIилъиялълъул бугищали лъазе, гьенив вегун вуго. ТIаде вахъунелълъул, вабабайинхха, лIугьун бугеб цIакъаб лахIтуйилан, гьесс маххссара гьабун буго.

rosu/ [waraSe [ob bu]ulel rujun rugo. la\tu zwan ba]arabgo co folo]anxi heb $ana#a $anib ;e#e furab faTi;iya:ul bugi&ali ;a#e, heniw wegun wugo. Tade wa]une:ul, wababayin{a, /uhun bugeb `aqab la\tuyilan, heS ma{Sara habun bugo.

ХIажихIумицца абун буго, валлагьин, дир вас, кигIан лълъикIаб лахIту гьеб батаниги, гьениве инегIан, дун хъутаналдего инилан.

Гьеб букIараб хъутаналде арал чагIи бакъул унтиялълъ, чехь-бакьалълъул унтабаз чIаралеб заман.

\a$i\umiCa abun bugo, wallahin, dir was, kifan :ijab la\tu heb batanigi, heniwe inefan, dun ]utanaldego inilan.

heb bujarab ]utanalde aral xafi baqul untiya:, xe%-bapa:ul untaba# zaraleb #aman.

196. Гьересси бабадулеб, битIараб чваххун унеб.

hereSi babaduleb, buTarab xwa{un uneb.

197. Гьересси бицаравги хола, ххиянат гьабуравги хола.

hereSi bicarawgi [ola, {iyanat haburawgi [ola.

198. Гьересси бицун щолеб ххайиралдасса битIараб бицун щолеб зарал лълъикIаб.

hereSi bicun &oleb {ayiraldaSa biTarab bicun &oleb #aral :ijab.

199. Гьересси бицунге, бицани, ХIажигороцца гIадин бице.

hereSi bicunge, bicani, \a$igoroCa fadin bice.

200. Гьересси, бищунго гIемер ани, лъабго къол нухалълъ унеб.

hereSi, bi&ungo femer ani, ;abgo qol nu[a: uneb.

201. Гьересси къватIиб чIвазе къо камулареб.

hereSi qwaTib zwa#e qo kamulareb.

202. Гьересси, лъороб къазабуниги, къватIибе баккула, ххиянат, хабалI букъаниги, тIаде баккула.

hereSi, ;orob qa#abunigi, qwaTibe baKula, {iyanat, [aba/ buqanigi, Tade baKula.

203. Гьересси – рекъаб, битIараб – кьогIаб.

hereSi - reqab, biTarab - pofab.

204. Гьересси нажас буго.

hereSi na$as bugo.

205. Гьересси рикIкIад гьабе.

hereSi riJad habe.

206. Гьересси тIагIинчIого, битIараб бицунарев.

hereSi Tafinzogo, biTarab bicunarew.

207. Гьерессияб гьоролчу чидае басралъула, битIараб бициндалги божел гьечIев вукIуна.

hereSiyab horolxu xidaye basra;ula, biTarab bicindalgi bo$el hezew wujuna.

208. Гьерессияв дагIбадуласс ганчIидаги цIулан абулебила.

hereSiyaw dafbadulaS ganzidagi `ulan abulebila.

209. Гьерссал рицунгейила. ЦIцIоралда рицарал гьел ИццугохIда нилIедаго данде рачIунелила.

herSal ricungeyila. ~oralda ricaral hel iCigo\da ni/edago dande razunelila.

210. Гьерссида кIиго бетIер букIунебила, цояб цIцIорол, цояб къохьол, бакъ щвейгун, цIцIоролаб биунебила, цIцIад байгун, къохьолаб хIеккунебила.

herSida jigo beTer bujunebila, coyab ~orol, coyab qo%ol, baq &weygun, ~orolab biunebila, ~ad baygun, qo%olab \eKunebila.

211. Гьерссидаги битIаралдаги гьоркьоб цо кверчIвай гурони гьечIебила.

herSidagi biTaraldagi horpob co kwerzway guroni hezebila.

Кициялълъул гьаб къагIида буго магIарулазда гьоркьоб пачаяссул заманалда тIибитIараб.

kiciya:ul hab qafida bugo mafarula#da horpob _axayaSul #amanalda TibiTarab.

Балъалълъ иххтияр кьолароан, Щурагьаб рахъалълъул махIкаматалда ццебе гIуцIцIараб цIцIалун лIугIарассе кагъат гьечIого, дибирлъи гьабизе.

ba;a: i{tiyar polaan, ^urahab ra]a:ul ma\kamatalda Cebe fu~arab ~alun /ufaraSe kavat hezogo, dibir;i habi#e.

ГьитIинавго росдал дибир Аххкубегида гьикъун буго, гьерессиялдаги битIаралдаги гьоркьоб кигIан манзилин букIунебан.

hiTinawgo rosdal dibir a{kubegida hiqun bugo, hereSiyaldagi biTaraldagi horpob kifan man#ilin bujuneban.

- Къараб квер.

- qarab kwer.

- Кин?

- kin?

- Кин гурого (бералдаги гIиналдаги гьоркьоб кверги чIван), «бералда бихьараб битIараб буго, гIиналда рагIараб гьересси буго».

- kin gurogo (beraldagi finaldagi horpob kwergi zwan), «beralda bi%arab biTarab bugo, finalda rafarab hereSi bugo».

Гьав нилIецца цIехх гьабизе кколев чи вихьуларилан, ххалчагIаз гьессие тIокIаб суал кьун гьечIо.

haw ni/eCa `e{ habi#e Kolew xi wi%ularilan, {alxafa# heSiye Tojab sual pun hezo.

212. Гьерссие нух къваридаб, битIаралълъе – гIатIидаб.

herSiye nu[ qwaridab, biTara:e - faTidab.

213. Гьерссил гор горбода барав, мацIцIил хъаба хъатикь ккурав.

herSil gor gorboda baraw, ma~il ]aba ]atip Kuraw.

214. Гьерссил рачIчI къокъабила (гьересси рачIчI къокъаб жойила).

herSil raZ qoqabila (hereSi raZ qoqab $oyila).

215. Гьерссил рачIчIалда цедерила.

herSil raZalda cederila.

216. Гьерссил хIатIал рукIунаро, дагIба-рагIиялълъул куркьбал гурони.

herSil \aTal rujunaro, dafba-rafiya:ul kurpbal guroni.

217. Гьерссил чода рекIарав ххеххго гъоркье вортулев.

herSil xoda rejaraw {e{go vorpe wortulew.

218. Гьерссил эмен – веццарухъан.

herSil emen - weCaru]an.

219. Гьерссихъан гьудул гьавуге, гьекъолдухъан гIагар гьавуге.

herSi]an hudul hawuge, heqoldu]an fagar hawuge.

220. Гьерссихъанасс гIагараб рикIкIад гьабулеб, рикIкIадаб гIагар гьабулеб.

herSi]anaS fagarab riJad habuleb, riJadab fagar habuleb.

221. Гьерссихъанассда цо нухалълъила божулел.

herSi]anaSda co nu[a:ila bo$ulel.

222. Гьерссихъанассда цого жо кIицIцIул бицинабе, кIиябго данде кколареб куц бихьизе.

herSi]anaSda cogo $o ji~ul bicinabe, jiyabgo dande Kolareb kuc bi%i#e.

223. Гьерссихъанассдасса хIинкъи цIцIикIкIарав чи гьечIевила.

herSi]anaSdaSa \inqi ~iJaraw xi hezewila.

224. Гьерссихъанассул «ИЯ» -ги гьересси.

herSi]anaSul «iya»-gi hereSi.

225. Гьерссихъанассул мацIцI битIараб бицунеб меххалълъ бабадулеб, витIарассул мацIцI гьересси бицунеб меххалълъ бабадулеб.

herSi]anaSul ma~ biTarab bicuneb me{a: babaduleb, wiTaraSul ma~ hereSi bicuneb me{a: babaduleb.

226. Гьерссихъанги пударухъанги – цого чи.

herSi]angi _udaru]angi - cogo $o.

227. Гьессда бетIер букIарабищ-букIинчIебищали лъаларилан абурабила лъебелалълъ, цинги лъагIалие цо-цо тIагъур босулаанила.

heSda beTer bujarabi&-bujinzebi&ali ;alarilan aburabila ;ebela:, cingi ;afaliye co-co Tavur bosulaanila.

Лъабго гьудул чанаве вахъанила. Тиранила гьел, ссверанила, аххирги цо залимаб цида тIаде кканила. Лъабассго цадахъ гьелде гулил цIцIад баниги, лълъукъараб ци жиндирго рукIнибе борчIанила. Чанахъабаз гьаркьал гьарунила, кьвагьданила, рукIнил кIалтIа цIа баканила, щиб гьабуниги, ци къватIибе бахъинчIила.

;abgo hudul xanawe wa]anila. tiranila hel, Sweranila, a{irgi co #alimab cida Tade Kanila. ;abaSgo cada] helde gulil ~ad banigi, :uqarab ci $indirgo rujnibe borzanila. xana]aba# harpal harunila, pwahdanila, rujnil jalTa `a bakanila, &ib habunigi, ci qwaTibe ba]inzila.

Цояв лIугьанила, гьеб къватIибе бахъинабизе, жив цидул рукIниве хъурщилилан. Бищун кIудиясс абунила - гьеб хIинкъараб иш бугин, кида-къадги, хвечIого батани, циги жибго къватIибе бачIинин, гьанисса нахъе рилълъун лълъикIилан. РукIниве лIугьине ракIалде ккарасс абунила - хIинкъизессеб жоги гьаниб щибго гьечIила, нагагьлъун ци тIад речIчIулеб бугони, жинцца хIетIе багъарахъдизе гьабилила, нужецца живги ххантIан къватIиве цIцIайилан.

coyaw /uhanila, heb qwaTibe ba]inabi#e, $iw cidul rujniwe ]ur&ililan. bi&un judiyaS abunila - heb \inqarab i^ bugin, kida-qadgi, [wezogo batani, cigi $ibgo qwaTibe bazinin, haniSa na]e ri:un :ijilan. rujniwe /uhine rajalde KaraS abunila - \inqi#eSeb $ogi hanib &ibgo hezila, nagah;un ci Tad reZuleb bugoni, $inCa \eTe bavara]di#e habilila, nu$eCa $iwgi {anTan qwaTiwe ~ayilan.

Хъурщун анила рукIниве «бахIарчи». ГIемер мехх иналде багъарахъдизабунила гьесс хIетIе. ЦIцIанила гьалмагъзабаз гьев къватIиве, цIцIанила, аххирги тIад бетIерги гьечIеб къаркъала бачIанила къватIибе.

]ur&un anila rujniwe «ba\arxi». femer me{ inalde bavara]di#abunila heS \eTe. ~anila halmav#aba# hew qwaTiwe, ~anila, a{irgi Tad beTergi hezeb qarqala bazanila qwaTibe.

- ВахI! Гьассул бетIер кибедай ана?! – ян вихха-ххочун лIугьанила цояв.

- wa\! haSul beTer kibeday ana?! - yan wi{a-{oxun /uhanila coyaw.

- Валлагь, гьессда бетIер букIинчIилан ккола, – ян чIчIанила цогияв.

- wallah, heSda beTer bujinzilan Kola, - yan Zanila cogiyaw.

БукIанилан цояв, букIинчIилан цогияв, лълъикIго дагIбадизе кканила гьел.

bujanilan coyaw, bujunzilan cogiyaw, :ijgo dafbadi#e Kanila hel.

ХIукму кканила, гьессги бетIер, киназго гIадин, чIчIужуялълъул къаданижоялда асскIоб лъолеб букIун батилин, рачIайин гьелда цIеххезе.

\ukmu Kanila, heSgi beTer, kina#go fadin, Zu$uya:ul qadani$oyalda aSjob ;oleb bujun batilin, razayin helda `e{e#e.

Гьессда бетIер букIарабищ – букIинчIебищали жинда лъаларин, гьессни щибаб соналълъ тIагъур босулаанилан жаваб кьурабила чIчIужуялълъ.

heSda beTer bujarabi& - bujinzebi&ali $inda ;alarin, heSni &ibab sona: Tavur bosulaanila $awab purabila Zu$uya:.

228. ГьетIараб битIизе бегьулеб, гьересси бакьулIа бекулеб.

heTarab biTi#e behuleb, hereSi bapu/a bekuleb.

229. ГьетIараб тIилалълъул битIараб рагIад букIунареб.

heTarab Tila:ul biTarab rafad bujunareb.

230. ГьетIараб хьоп гIадав, хьагил бутI гIадав.

heTarab %o_ fadaw, %agil buT fadaw.

231. ГьетIаралда битIарабилан абулев, битIаралда гьетIарабилан абулев.

heTaralda biTarabilan abulew, biTaralda heTarabilan abulew.

232. ГьетIизабе, бекун реххуге.

heTi#abe, bekun re{uge.

233. ГьечIеб гула, гьечIеб ххер – бачун араб чол илхъи.

hezeb gula, hezeb {er - baxun arab xol il]i.

234. ГьечIеб лъурассде лъалареб бачIаги.

hezeb ;uraSde ;alareb bazagi.

235. ГьечIеб нилI рижараб ракь гIадинаб бакI.

hezeb ni/ ri$arab rap fadinab baj.

236. ГьечIеб реццалълъ чIвазе вукIунге.

hezeb reCa: zwa#e wujunge.

237. ГьечIеб рогьо байги – бергьараб мунагь, гьечIеб рецц гьабиги – гьадабго мунагь.

hezeb roho baygi - berharab munah, hezeb reC habigi - hadabgo munah.

238. ГьечIелълъубе бакъ щвани, къадги чирахъ бакулеб.

heze:ube baq &wani, qadgi xira] bakuleb.

239. ГьечIессдасса вас тIехьавги лълъикIав.

hezeSdaSa was Te%awgi :ijaw.

240. ГьечIого гIоларебги – квен, кваназе лъаларезе балагьлъун ккарабги – квен.

hezogo folarebgi - kwen, kwana#e ;alare#e balah;un Karabgi - kwen.

241. ГьечIолъиялълъ къарал къел, къан бечелъарал гьид.

hezo;iya: qaral qel, qan bexe;aral hid.

242. ГьецIаби сокIкIун, си гIолеб, гьитIинал гьунарал тIатIала лъун, кIудияв бахIарчи лIугьунев.

he`abi soJun, si foleb, hiTinal hunaral TaTala ;un, judiyaw ba\arxi /uhunew.

243. ГьецIоги цIцIерлъараб, цIцIерги маххлъараб меххалълъ сапар бухьунге.

he`ogi ~er;arab, ~ergi ma{;arab me{a: sa_ar bu%unge.

244. ГьецIолI щвараб гула – билараб гула.

he`o/ &warab gula - bilarab gula.

245. ГьидалIе вачIиндал – чIалабуриссев, ЧIчIикIаве вачIиндал – гъодобериссев.

hida/e wazindal - zalaburiSew, Zijawe wazindal - vodoberiSew.

246. Гьидерил Хурдаги ххунздерил ТIалтIаги къотIулареб балъ букIунареб.

hideril [urdagi {un#deril TalTagi qoTulareb ba; bujunareb.

247. Гьикъизе нечоге, лъачIого вукIине неча.

hiqi#e nexoge, ;azogo wujine nexa.

248. ГьикъичIого бицарав цIцIам гьечIеб чурпа вуго.

hiqizogo bicaraw ~am hezeb xur_a wugo.

249. ГьикъичIого босараб жо – бикъараб жо, бихьичIого бицараб жо – кьучIчI гьечIеб жо.

hiqizogo bosarab $o - biqarab $o, bi%izogo bicarab $o - puZ hezeb $o.

250. Гьикъулареб бицунге, бицунареб гьикъуге.

hiqulareb bicunge, bicunareb hiquge.

251. Гьикъун къо бачIунареб.

hiqun qo bazunareb.

252. Гьикъун херлъуларел, гьикъун холарел.

hiqun [er;ularel, hiqun [olarel.

253. Гьир бакIлъани, хIама чIчIола, хIосс бекани, гьоко чIчIола.

hir baj;ani, \ama Zola, \oS bekani, hoko Zola.

254. Гьир бакIлъигун, хIама гьагIдолареб, юк бакIлъигун, гьоко дваргъолареб.

hir baj;igun, \ama hafdolareb, yuk baj;igun, hoko dwarvolareb.

255. Гьир гIечIелълъубе къвачIаги.

hir feze:ube qwazagi.

256. Гьир лъезе къваригIараб меххалълъ, хIамида кьабулареб, кьинкIулеб.

hir ;e#e qwarifarab me{a:, \amida pabulareb, pinjuleb.

257. Гьирида къачIони, къвачIида батулареб.

hirida qazoni, qwazida batulareb.

258. Гьирида ццебе къвачIа биччалеб гIадат.

hirida Cebe qwaza biXaleb fadat.

259. Гьиридасса тIутI бачахъе (КIкIара боржани, гьоко къирула).

hiridaSa TuT baxa]e (Jara bor$ani, hoko qirula).

260. ГьитIинаб бетIералда налъи кIудияб букIунебила (БетIер гьитIинассда налъи кIудияб букIунебила).

hiTinab beTeralda na;i judiyab bujunebila (beTer hiTinaSda na;i judiyab bujunebila).

261. ГьитIинаб бугогIанила гIор хъудулеб.

hiTinab bugofanila for ]uduleb.

262. ГьитIинаб гамачIалълъги кIудияб гьецIо бекулеб.

hiTinab gamaza:gi judiyab he`o bekuleb.

263. ГьитIинаб гъоркьан биччай, кIудияб тIассан биччай.

hiTinab vorpan biXay, judiyab TaSan biXay.

264. ГьитIинаб гьецIоялълъги кIудияб гьоко кIалагъоркье чIвалеб.

hiTinab he`oya:gi judiyab hoko jalavorpe zwaleb.

265. ГьитIинаб гьунаралдасса чIухIуге, кIудияб гьабулаго, хъущтIизе гурин.

hiTinab hunaraldaSa zu\uge, judiyab habulago, ]u&Ti#e gurin.

266. ГьитIинаб гIакълу – кIудияб гIазаб.

hiTinab faqlu - judiyab fa#ab.

267. ГьитIинаб гIочIолги къимат гьабе, къваригIараб къоялълъ цIа бакизегIаги батулеб.

hiTinab fozolgi qimat habe, qwarifarab qoya: `a baki#efagi batuleb.

268. ГьитIинаб жо кIодо гьабуге.

hiTinab $o jodo habuge.

Ххунздерил хханасс магъало бакIаризе чукъбигун цадахъ ритIун рукIун руго жиндирго васал. Инссуцца васазда абун букIун буго - ГьидалI вугин цо гIакъилав херав, гьессда гIакълуги гьикъеян.

{un#deril {anaS mavalo bajari#e xuqbigun cada] riTun rujun rugo $indirgo wasal. inSuCa wasa#da abun bujun bugo - hida/ wugin co faqilaw [eraw, heSda faqlugi hiqeyan.

Хханассул лъимал, инссуцца малълъухъе, гIакъилассда асскIоре ун руго. «Вай, дир лъимал, – ан абун буго херасс, – хханассул лъималазе кьезе гIакълуги киб букIинеб дун гIадав мискинчияссул. Кинниги нуж рачIун ругелълъул, цо гьитIинаб гIакълу кьелахха, воре, гьитIинаб жо кIодо гьабуге».

{anaSul ;imal, inSuCa ma:u]e, faqilaSda aSjore un rugo. «way, dir ;imal, - an abun bugo [eraS, - {anaSul ;imala#e pe#e faqlugi kib bujineb dun fadaw miskinxiyaSul. kinnigi nu$ razun ruge:ul, co hiTinab faqlu pela{a, wore, hiTinab $o jodo habuge».

Гьабищинхха гьидерил гIакъиласс жидеда малълъизе букIараб гIакълуян, хханассул васал гьессда релъун руго.

habi&in{a hideril faqilaS $ideda ma:i#e bujarab faqluyan, {anaSul wasal heSda re;un rugo.

Нухда унаго, гьез цоясс цояссул чода цIцIал кьабулеб букIун буго. Щай жиндие гьединаб жо гьабурабан ваццассул ццин бахъараб меххалълъ, цояв ваццас жаваб кьолеб букIун буго - «ГьитIинаб жо кIодо гьабуге!» – ян.

nu[da unago, he# coyaS xoda ~al pabuleb bujun bugo. &ay $indiye hedinab $o haburaban waCaSul Cin ba]arab me{a:, coyaw waCaS $awab poleb bujun bugo - «hiTinab $o jodo habuge!» - yan.

Хханассул лъималазда кIудияв чияссул гIакълу бичIчIун буго, НакIкIикь росдал цо мискинчиясс магъалоде кьолеб ражи-порол гъал сабаблъун цояв вацц чIвараб меххалълъ.

{anaSul ;imala#da judiyaw xiyaSul faqlu biZun bugo, naJip rosdal co miskinxiyaS mavalode poleb ra$i-_orol val sabab;un coyaw waC zwarab me{a:.

269. ГьитIинаб гIощтIоццайила кIудияб гъветI къотIулеб.

hiTinab fo&ToCayila judiyab vweT qoTuleb.

270. ГьитIинаб жо бугилан, щибго бикъуге, мочол мугь бикъани, гьебги цIцIогь буго.

hiTinab $o bugilan, &ibgo biquge, moxol muh biqani, hebgi ~oh bugo.

271. ГьитIинаб жо кIодо гьабуни, кIудиябги хIехьон чIчIезе кколевила.

hiTinab $o jodo habuni, judiyab \e%on Ze#e Kolewila.

272. ГьитIинаб жоялълъул хIалалдассаги цIунаги, хIалакъаб жоялълъул жигаралдассаги цIунаги.

hiTinab $oya:ul \alaldaSagi `unagi, \alaqab $oya:ul $igaraldaSagi `unagi.

273. ГьитIинаб кIалалълъ кIудияб рагIи бицунге.

hiTinab jala: judiyab rafi bicunge.

274. ГьитIинаб кIкIвахIалдасса кIудияб хIалтIиго лълъикI.

hiTinab Jwa\aldaSa judiyab \alTigo :ij.

275. ГьитIинаб кIкIвахIалълъ кIудияб зарал гьабулеб.

hiTinab Jwa\a: judiyab #aral habuleb.

276. ГьитIинаб кIодо гьабуге, кIудияб реххун тоге.

hiTinab jodo habuge, judiyab re{un toge.

277. ГьитIинаб лълъелIе валагьун, дуе жавгьар щвеларо.

hiTinab :e/e walahun, duye $awhar &welaro.

278. ГьитIинаб лъимер бугеб рокъобе илбис лIугьунаребила.

hiTinab ;imer bugeb roqobe ilbis /uhunarebila.

279. ГьитIинаб меххалълъ болъонил тIинчIги берцинаб букIуна, нахъа гьелълъулги болъон лIугьуна.

hiTinab me{a: bo;onil Tinzgi bercinab bujuna, na]a he:ulgi bo;on /uhuna.

280. ГьитIинаб меххалълъ гогьдаризарурал кIудиял гIейгун эбел-инссул бетIералде рахунел.

hiTinab me{a: gohdari#arural judiyal feygun ebel-inSul beTeralde ra[unel.

281. ГьитIинаб ригь, недегьай лълъади, чияде ккечIеб къо – гьеле гьеб буго гIумру.

hiTinab rih, nedehay :adi, xiyade Kezeb qo - hele heb bugo fumru.

282. ГьитIинаб ххалкъалълъ жидерго чи кIодо гьавулевила, кIудияб ххалкъалълъ гIодовегIан гьавулевила.

hiTinab {alqa: $idergo xi jodo hawulewila, judiyab {alqa: fodowefan hawulewila.

283. ГьитIинаб хъарчигъаялълъ хъокой рагIи кьоларо.

hiTinab ]arxivaya: ]okoy rafi polaro.

284. ГьитIинаб хIалтIухъ кьолеб кIудияб мухь букIунаребила.

hiTinab \alTu] poleb judiyab mu% bujunarebila.

Цо нухалълъ, катихъаги борчIун, гIункIкI жиндирго картIинибе ун буго. ГIемераб меххалълъ чIчIун буго кето, чанги къан, картIил кIалтIа. ГIункIкI къватIибе баккиялда хьул къотIараб катицца гьелда гьарун буго.

co na[a:, kati]agi borzun, funJ $indirgo karTinibe un bugo. femerab me{a: Zun bugo keto, xangi qan, karTil jalTa. funJ qwaTibe baKiyalda %ul qoTarab katiCa helda harun bugo.

- Дицца гIункIкIал ццерегоялдасса нахъе кваналаро. Мунги гьанже дикьа хIинкъизе ккеларо. Чанги гIункIкIалълъе дицца, кваназе жоги кьун, кумекцин гьабуна. Дуеги кьела дицца ссахI цIцIороссаролIил, гьеб картIиниссаги бахъун, доле доб картIинибе мун бекерун ани.

- diCa funJal CeregoyaldaSa na]e kwanalaro. mungi han$e dipa \inqi#e Kelaro. xangi funJa:e diCa kwana#e $ogi pun kumekcin habuna. duyegi pela diCa Sa\ ~oroSaro/il, heb karTiniSagi ba]un, dole dob karTinibe mun bekerun ani.

ГIонкIкIоцца картIиниссанго катие жаваб кьун буго -

- ГьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ гьедигIан кIудияб мухь кьеялълъе цо гIила батила. БачIинаро дун къватIибе.

fonJoCa karTiniSango katiye $awab pun bugo -

- hedifan hiTinab \alTu] hedifan judiyab mu% peya:e co fila batila. bazinaro dun qwatibe.

Гьелдасса нахъе абулебги рагIула - гьитIинаб хIалтIухъ кIудияб мухь кьолеб бугони, ургъизе ккелила, гьелда нахъа цо гъваца батизе бегьулила.

heldaSa na]e abulebgi rafula - hiTinab \alTu] judiyab mu% poleb bugoni, urvi#e Kelila, helda na]a co vwaca bati#e behulila.

285. ГьитIинаб хIенхIидассанила кIудияб цIа рекIунеб.

hiTinab \en\idaSanila judiyab `a rejuneb.

286. ГьитIинаб цIаялълъила кIудиял рукъзал рухIулел.

hiTinab `aya:ila judiyal ruq#al ru\ulel.

287. ГьитIинаб яхIалълъги кIудияб гьунар гьабулеб, кIудияб яхIалълъги бахIарчи вахъинавулев.

hiTinab ya\a:gi judiyab hunar habuleb, judiyab ya\a:gi ba\arxi wa]inawulew.

288. ГьитIинабги кIочон тун, кIудиялде вортуге.

hiTinabgi joxon tun, judiyalde wortuge.

289. ГьитIинабгIан нацIцIицца цIцIикIкIун хIанчIулебила.

hiTinabfan na~iCa ~iJun \anzulebila.

290. ГьитIинав вацц хвани, кIудияв вацц гIодове къулулев, кIудияв вацц хвани, гьитIинав эххеде ворххулев.

hiTinaw waC [wani, judiyaw waC fodowe qululew, judiyaw waC [wani, hiTinaw e{ede wor{ulew.

291. ГьитIинав кIодо гьавуларев кIодолъиялде вахунарев.

hiTinaw jodo hawularew jodo;iyalde wa[unarew.

292. ГьитIинав чи гьитIинав чи гIадин чIчIарав лълъикI.

hiTinaw xi hiTinaw xi fadin Zaraw :ij.

293. ГьитIинав чиги гучук гьойги – цого жо.

hiTinaw xigi guxuk hoygi - cogo $o.

294. ГьитIинав чияссе – бухъарабго хоб, чIварабго лахIту.

hiTinaw xiyaSe - bu]arabgo [ob, zwarabgo la\tu.

295. ГьитIинав чияссул гIамал ккурав кIудияв чиги лълъикIав вукIунарев, кIудияв чияссул гIамал ккурав гьитIинав чиги лълъикIав вукIунарев.

hiTinaw xiyaSul famal Kuraw judiyaw xigi :ijaw wujunarew, judiyaw xiyaSul famal :uraw hiTinaw xigi :ijaw wujunarew.

296. ГьитIинав чияссулгунги гважул когIоялълъулгунги маххссара гьабуге.

hiTinaw xiyaSulgun gwa$ul kofoya:ulgungi ma{Sara habuge.

297. ГьитIинал кIудиял гIунин, гIолохъаби лIугьунел, тIирщ кIодолъунин, тIад нигIматал рижулел.

hiTinal judiyal funin, folo]abi /uhunel, Tir& jodo;unin, Tad nifmatal ri$ulel.

298. ГьитIинал мунагьал такрарлъунила метерисса гьел кIудиязде ссверулел.

hiTinal munahal takrar;unila meteriSa hel judiya#de Swerulel.

299. ГьитIинал тIадлъани, чIахIиял хола.

hiTinal Tad;ani, za\iyal [ola.

300. ГьитIиналда разилъуларессе кIудияб щолареб.

hiTinalda ra#i;ulareSe judiyab &olareb.

301. ГьитIиналълъул бицунессда кIудияб бихьулареб.

hiTina:ul bicuneSda judiyab bi%ulareb.

302. ГьитIинассда малълъула, кIудияссда гьикъула.

hiTinaSda ma:ula, judiyaSda hiqula.

303. ГьитIинго босараб лъай – тIогьолI гьабураб гьоцIцIо.

hiTinabgo bosarab ;ay - Toho/ haburab ho~o.

304. ГьитIинго гьабураб цIцIали – ганчIида бикIараб накъищ.

hiTingo haburab ~ali - ganzida bijarab naqi&.

305. ГьитIинго гIегIедараб, гIедал къвакъвадулареб.

hiTingo fefedarab, fedal qwaqwadulareb.

306. ГьитIинго кинабго лъалевлъунги вукIунге, кIудияздаги малълъаруге.

hiTingo kinabgo ;alew;un wujunge, judiya#dagi ma:aruge.

307. ГьитIинго лъараб – ганчIида бикIараб накъищ.

hiTingo ;arab - ganzida bijarab naqi&.

308. ГьитIинго малълъараб адаб – багьа гьабизе кIолареб рател.

hiTingo ma:arab adab - baha habi#e jolareb ratel.

309. ГьитIинго супи, как биххун, чIвай.

hiTingo su_i, kak bi{un, zway.

310. ГьитIинго ургъел гьабичIесс дуниял гьабулареб.

hiTingo urvel habizeS duniyal habulareb.

311. ГьитIинго хоно бикъарасс, гIедал, оцги бикъулеб.

hiTingo [ono biqaraS, fedal, ocgi biquleb.

Оц бикъунилан, диванги гьабун, цо гIолохъанчи тусснахъалде витIулев вукIун вуго. Гьесс гьарун буго, жив я вуссинила тусснахъалдасса, я вуссинарила, бегьулеб батани, жив эбелалълъулгун къо-мехх лълъикI гьабизе виччайилан.

oc biqunilan, diwangi habun, co folo]anxi tuSna]alde qiTulew wujun wugo. heS harun bugo, $iw ya wuSinila tuSna]aldaSa, ya wuSinarila, behuleb batabi, $iw ebela:ulgun qo-me{ :ij habi#e wiXayilan.

Эбелалда асскIове щвейгун, речIчIун тIадгун, гьесс гьелълъул керен тIун реххун буго. ЦIидассан цойги диван гьабизе ккун буго гIолохъанчияссе. Диванбегасс гьессда гьикъун буго - щайила дуцца мун гьавурай, керен кьун, гIезавурай эбелалълъе гьедигIан хIалихьатаб жо гьабураб.

ebelalda aSjowe &weygun, reZun Tadgun, heS he:ul keren Tun re{un bugo. `idaSan coygi diwan habi#e Kun bugo folo]anxiyaSe. diwanbegaS heSda hiqun bugo - &ayila duCa mun hawuray, keren pun, fe#awuray ebela:e hedifan \ali%atab $o haburab.

Васасс жаваб кьун буго - жиндие щайила нужецца тамихI гьабулеб, жив гьавурайги, жив гьаб къоялде ккезавурайги эбелалълъе щайила гьабулареб? Дун хоно бикъун вачIани, гьелълъ белъун кьолаан, гIанкIу бикъун вачIани, бежун кьолаан. Щиб дицца бикъаниги, эбел тIад рекъолаан. БачIинахъего гьелълъ дие гIадлу гьабун букIарабани, гьаб жакъассеб къо диде бачIунароан. Дие гурила диван гьабизе кколеб букIараб, гьелълъие гьабизе кколаанила…

wasaS $awab pun bugo - $indiye &ayila nu$eCa tami\ habuleb, $iw hawuraygi, $iw hab qoyalde Ke#awuraygi ebela:e &ayila habulareb? dun [ono biqun wazani, he: be;un polaan, fanju biqun wazani, be$un polaan. &ib diCa biqanigi, ebel Tad reqolaan. bazina]ego he: diye fadlu habun bujarabani, hab $aqaSeb qo dide bazunaroan. diye gurila diwan habi#e Koleb bujarab, he:iye habi#e Kolaanila...

312. ГьитIинго цIцIаличIесс нахъа керен ххачала.

hiTingo ~alizeS na]a keren {axala.

313. ГьитIинго щвараб гIелму щулалъулеб букIуна,

Ххарадуниб щвараб лъай лълъеда хъвараб ххатI буго.

hiTingo &warab felmu &ula;uleb bujuna,

{aradunib &warab ;ay :eda ]warab {aT bugo.

314. Гьобо бан бахъиндал, вахIин, аниб лълъимго букIун гьечIо гуриян абурабила цоясс.

hobo ban ba]indal, wa\in, anib :imgo bujun hezo guriyan aburabila coyaS.

КIиго ваццассул гьобо базе къотIи кканила. Цо гохIда ццебе бакIги тIасса бищанила, хIалтIуде тIаделъанила.

jigo waCaSul hobo ba#e qoTi Kanila. co go\da Cebe bajgi TaSa bi&anila, \alTude Tade;anila.

Цоясс хIарщ буцанила, къед банила, цоясс хъарщи-цIул къачIанила. ГIемераб гIакъубаги бихьун, тIассагьобоги гъоркьагьобоги рекъезабунила, аххиралда тIад тIохги банила.

coyaS \ar& bucanila, qed banila, coyaS ]ar&i-`ul qazanila. femerab faqubagi bi%un, TaSahobogi vorpahobogi reqe#abila, a{iralda Tad To[gi banila.

Цо нухлулав, хIалтIулел ваццазухъги валагьун, щибго жоги гьезда абичIого, нахъе анила. Ваццазул гьессда ццин бахъанила. Ххадурги рортун, чIчIезавунила.

co nu[lulaw, \alTulel waCa#u]gi walahun, &ibgo $ogi he#da abizogo, na]e anila. waCa#ul heSda Cim ba]anila. {adurgi rortun, Ze#awunila.

- Ле гьудул, дуцца ниж гIадамаллъунго рикIкIунел гьечIо гури! Дур «салам гIалайкумги», «гьабулеб данде билълъаги» кире арал?

- le hudul, duCa ni$ fadamal;ungo riJunel hezo guri! dur «salam falaykumgi», «habuleb dande bi:agi» kire aral?

- ТIасса лIугьа, гьудулзаби. Дицца нужее саламги кьуна, гьара-рахьиги гьабуна. Дир гIайиб гурохха лъарал хъуялълъ нужеда гьеб рагIизе биччачIолъи.

- TaSa /uha, hudul#abi. diCa nu$eye salamgi puna, hara-ra%igi habuna. dir fayib guro{a ;aral ]uya: nu$eda heb rafi#e biXazo;i.

Ваццал цин риххун кканила. Кинаб лъаралълъул, кинаб хъуялълъулин гьасс бицунеб бугебан, нухлулассухъ чIваркьун ралагьанила.

waCal cin ri{un Kanila. kinab ;ara:ul, kinab ]uya:ulin haS bicuneb bugeban, nu[lulaSu] zwarpun ralahanila.

Цинги, лълъимго гьечIеб бакIалда жидецца гьобо балеб букIинги бичIчIун, рекIедеги рачIун, абунила.

ВахI, аниб лълъимго букIун гьечIо гури!

cingi, :imgo hezeb bajalda $ideCa hobo baleb bujingi biZun, rejedegi, abunila.

wa\, anib :imgo bujun hezo guri!

315. Гьобо баччун уневги угьдаравила, цIцIалкIу босун уневги угьдаравила.

hobo baXun unewgi uhdarawila, ~alju bosun unewgi uhdarawila.

316. Гьобо хунилан, рогIоро хисулареб.

hobo [unilan, roforo [isulareb.

317. Гьобол ахIе, рукъ бихьун.

hobol a\e, ruq bi%un.

Цо нухалълъ авлахъалда гIонкIкIода варани данделъанила. Гьелда ракIалде кканила варани гьоболлъухъ ахIизе. Вараниялълъ абунила билълъун жо ккеларин, жиб жиндирго нухда ине теян. Гьелълъухъги гIенеккичIого, хIалицца бачун буго гьеб гIонкIкIоцца. Щун руго гьел гIонкIкIол каратI бугеб бакIалде, гIункIкIги лIугьун буго варани жиндирго картIинибе цIцIазе. КигIан кутакалда гIонкIкIоцца цIцIаниги, вараниялда гьелълъул картIинибе лIугьине кIун гьечIо.

Гьобол ахIе, рукъ бихьун! – анги абун, варани жиндирго нухда анила.

co nu[a: awla]alda fonJoda warani dande;anila. helda rajalde Kanila warani hobol;u] a\i#e.

waraniya: abunila bi:un $o Kelarin, $ib $indirgo nu[da ine teyan. he:u]gi feneKizogo, \aliCa baxun bugo heb fonJoCa. &un rugo hel fonJol karaT bugeb bajalde, funJgi /uhun bugo warani $indirgo karTinibe ~a#e. kifan kutakalda fonJoCa ~anigi, waraniyalda he:ul karTinibe /uhine jun hezo.

hobol a\e, ruq bi%un! - angi abun, warani $indirgo nu[da anila.

318. Гьобол вачIани, лъимал роххулел.

hobol wazani, ;imal ro{ulel.

319. Гьобол вачIун кьолареб, кьибил бачIун кунареб.

hobol wazun polareb, pibil bazun kunareb.

320. Гьобол вачIуна, уна, унтул гьобол бигьаго вачIуна, захIматго уна.

hobol wazuna, una, untul hobol bihago wazuna, #a\matgo una.

321. Гьобол вихьун, кьер тIураб, кьибил бихьун, хIинкъараб къо бачIунгеги.

hobol wi%un, per Turab, pibil bi%un, \inqarab qo bazungegi.

322. Гьобол вихьун, чед беке, чу бихьун, кIалцIи бай.

hobol wi%un, xed beke, xu bi%un, jal`i bay.

323. Гьобол вокьулессул хIал анкьидассан лъалеб.

hobol wopuleSul \al anpidaSan ;aleb.

324. Гьобол гIемерассул гIумру берцинаб.

hobol femeraSul fumru bercinab.

325. Гьобол лълъикIавани, нухда ххер бижилаан.

hobol :ijawani, nu[da {er bi$ilaan.

326. Гьобол лълъикIавила вачIинеги лъалев, инеги лъалев.

hobol :ijawila wazinegi ;alew, inegi ;alew.

327. Гьобол лълъикIалълъув рещтIа, лълъим батаралълъув кванай.

hobol :ija:uw re&Ta, :im batara:uw kwanay.

328. Гьобол рихарасс лъимал руххулел.

hobol ri[araS ;imal ru{ulel.

329. Гьобол рихарассул йокьулей хваги.

hobol ri[araSul yopuley [wagi.

330. Гьобол росулIего виччаларилан Кинххва – Кинххвада гурони рещтIинарилан гьобол.

hobol rosu/ego wiXalarilan kin{wa - kin{wada guroni re&Tinarilan hobol.

331. Гьобол цин кваназаве, калам ххадуб гьабе.

hobol cin kwana#awe, kalam {adub habe.

332. Гьоболасс чIоло къай.

hobolaS zolo qay.

333. Гьоболасс тогеги, катицца тогеги.

hobolaS togegi, katiCa togegi.

334. Гьоболассда букIунебила сайигъаталълъ гурони чурулареб цо тIанкI.

hobolaSda bujunebila sayivata: guroni xurulareb co Tanj.

335. Гьоболассда гьикъун гуреб гьан тIамулеб, гьессда гьикъун гуреб хIелеко хъолеб.

hobolaSda hiqun gureb han Tamuleb, heSda hiqun gureb \eleko ]oleb.

336. Гьоболассда рекъарабила гьоболлъи гьабулеб (гьобол вихьунила гьоболлъи гьабулеб).

hobolaSda reqarabila hobol;i habuleb (hobol wi%unila hobol;i habuleb).

337. Гьоболассе гьоболлъи лъабго къоялълъила гьабулеб, ункъабилеб къоялълъ гьабураб – ссадакъайила.

hobolaSe hobol;i ;abgo qoya:ila habuleb, unqabileb qoya: haburab - Sadaqayila.

338. Гьоболассе квен кьелалде ракьандасса гIус бихьейила.

hobolaSe kwen pelalde rapandaSa fus bi%eyila.

339. Гьоболассул мугъ берцинаб.

hobolaSul muv bercinab.

340. Гьоболассул мугъалда меседил мугьру.

hobolaSul muvalda mesedil muhru.

341. – Гьоболассул хIама хIорде бачанищ? – Бачана.

- hobolaSul \ama \orde baxani&? - baxana.

342. Гьоболассулгун даран ххинкIазул лълъикIаб.

hobolaSulgun daran {inja#ul :ijab.

343. Гьоболги вукIуна, гьодориги вукIуна, гьоболассда божа, гьодорида божуге.

hobolgi wujuna, hodorigi wujuna, hobolaSda bo$a, hodorida bo$uge.

344. Гьоболги хвелги ахIичIониги рачIунелила.

hobolgi [welgi a\izonigi razunelila.

345. Гьоболлъун индал – ххан, гьобол вачIиндал – лагъ.

hobol;un indal - {an, hobol wazindal - lav.

346. Гьоболлъухъги вукIун, гьалбал къабул гьаруларел.

hobol;u]gi wujun, halbal qabul harularel.

347. Гьоболлъухъ унелълъул хьитал рукъарай, хьвадизе унелълъул гурде букъарай.

hobol;u] une:ul %ital ruqaray, %wadi#e une:ul gurde buqaray.

348. Гьодил кварав – гIадалав, гIадал кварав – цIцIодорав.

hodil kwaraw - fadalaw, fadal kwaraw - ~odoraw.

349. Гьой бетIерлъуде ккани, гъалбацIал пасалъула.

hoy beTer;ude Kani, valba`al _asa;ula.

350. Гьой буго гважуцца ичIго гьабулеб жо.

hoy bugo gwa$uCa izgo habuleb.

Ххунздерил хханзабазул вакил хIисабалда, ХIамшарилIе витIун вукIун вуго ГьоцIцIалIа ГIалисканди абулев гIакълучи. (ГIалисканди вукIана кIибилев имам ХIамзатил эмен).

{un#deril {an#aba#ul wakil \icabalda, \am^ari/e wiTun wujun wugo ho~a/a faliskandi abulew faqluxi. (faliskandi wujana jiabilew imam \am#atil emen).

МагIарул ххалкъ щиб гьунаралълъул, щиб гIакълу-лъаялълъул гIадамал ругелали лъазе бокьарав ХIамшарилI пачалихъалълъул шагьасс гьессул хIал бихьун буго чанго батIияб нухалдалъун.

mafarul {alq &ib hunara:ul, &ib faqlu-;aya:ul fadamal rugelali ;a#e boparaw \am^ari/ _axali]a:ul ^ahaS heSul \al bi%un bugo xango baTiyab nu[alda;un.

Шагьассул гIадамаз ГIалискандихъе босун бачIун буго кинабго рахъ бащадаб цIулал кIал. Гьез гьикъун буго - «Гьалълъул роххти кинаб рахъ, тIогь кинаб рахъ?» – ан.

^ahaSul fadama# faliskandi]e bosun bazun bugo kinabgo ra] ba&adab `ulal jal. he# hiqun bugo - «ha:ul ro{ti kinab ra], Toh kinab ra]?»

ГIалискандицца цIул лълъелIе реххизабун буго. Цинги гьелълъул цояб рахъ цоялдасса цIцIикIкIун тIерхьараб меххалълъ, бихьизабун буго, гьаб рахъ роххти бугин, доб рахъги тIогь бугилан.

faliskandiCa `ul :e/e re{i#abun bugo. cingi he:ul coyab ra] coyaldaSa ~iJun Ter%arab me{a:, bi%i#abun bugo, hab ra] ro{ti bugin, dob ra]gi Toh bugilan.

Нахъеги шагьассул чагIаз, гьессда ццебе цо хIул-хIулараб хIамаги чIчIезабун, гьалълъул херлъи-бахIарлъи лъалищ дудаян гьикъун буго.

na]egi ^ahaSul xafa#, heSda Cebe co \ul-\ularab \amagi Ze#abun, ha:ul [er;i-ba\ar;i ;ali& dudayan hiqun bugo.

ГIалискандицца жаваб кьун буго, нижер умумузул аби бугин, къажарассулги хIамилги херлъи-бахIарлъи лъаларилан.

faliskandiCa $awab pun bugo, ni$er umumu#ul abi bugin, qa$araSulgi \amilgi [er;i-ba\ar;i ;alarilan.

ГIалискандил жавабалълъ рагIаризарурал къажарал ургъун руго гьессие хъачIаб маххссараялълъе. Гьев хIажатхханаялълъуве арав меххалълъ, раххссидасса биччан буго шагьассул азбаралълъул бищун квешаб гьой.

faliskandil $awaba: rafari#arural qa$aral urvun rugo heSiye ]azab ma{Saraya:e. hew \a$at{anaya:uwe araw me{a:, ra{SidaSa biXan bugo ^ahaSul a#bara:ul bi&un kwe^ab hoy.

ГьакIкIан кIалгун тIаде бачIунеб букIараб гьойдул кIалдиб ГIалискандицца квегIаб квералълъ тIагъур къазабун буго, кваранаб квералълъ чохьолI хханжарги хъубухъун буго.

haJan jalgun Tade bazuneb bujarab hoydul jaldib faliskandiCa kwefab kwera: Tavur qa#abun bugo, kwaranab kwera: xo%o/ {an$argi ]ubu]un bugo.

Дуцца гьабураб жо щиб? Бегьилищ шагьассул гьой чIвазе! – ян къажарал рихха-ххочараб меххалълъ, ГIалискандицца гьезие цоги кици тIамун буго - «Гьой буго гважуцца ичIго гьабулеб жо».

duCa haburab $o &ib? behili& ^ahaSul hoy zwa#e! - yan qa$aral ri{a-{oxarab me{a:, faliskandiCa he#iye cogi kici Tamun bugo - «hoy bugo gwa$uCa izgo habuleb $o».

351. Гьой букIуна хIапизе, хIосс букIуна кьабизе.

hoy bujuna \a_i#e, \oS bujuna pabi#e.

352. Гьой бухьунеб тIил гIадав, ресалда данде ноцIцI гIадав.

hoy bu%uneb Til fadaw, resalda dande no~ fadaw.

353. Гьой лагIунилан, гIор хъублъулареб, бахIри чвердонилан, ралъад чороклъулареб.

hoy lafunilan, for ]ub;ulareb, ba\ri xwerdonilan, ra;ad xorok;ulareb.

354. Гьой лIугьунеб жо тарщидаго лъала.

hoy /uhuneb $o tar&idago ;ala.

355. Гьой хвани бацI боххулеб, бацI хвани вехь воххулев.

hoy [wani ba` bo{uleb, ba` [wani we% wo{ulew.

356. Гьойги бацIги рекъани, вехьасс гIи хьихьуларо.

hoygi ba`gi reqani we%aS fi %i%ularo.

357. Гьойда кIалдиб ракьа речIчIе.

hoyda jaldib rapa reZe.

358. Гьойда кIалдибе тIил бегьуге.

hoyda jaldibe Til behuge.

359. Гьойдаги речIчIараб гамачI кIочон толареб.

hoydagi reZarab gamaz joxon tolareb.

360. Гьойдуе нух толебила, хханассе бакI толебила.

hoyduye nu[ tolebila, {anaSe baj tolebila.

361. Гьойдуе хьит гьабуни жинццаго кваналеб.

hoyduye %it habuni $inCago kwanaleb.

362. Гьойдуе чури тIе, чодуе кIалцIи бай.

hoyduye xuri Te, xoduye jal`i bay.

363. Гьойдул балъ гьабулев чи гIадин.

hoydul ba; habulew xi fadin.

Гьаб кици тIамула ганчIидасса тIотIоегIан жиндиего пайда гьечIеб жоялда тIад гIумру инабулев чияссул хIакъалълъулI.

hab kici Tamula ganzidaSa ToToyefan $indiyego _ayda hezeb $oyalda Tad fumru inabulew xiyaSul \aqa:u/.

РукIаралила гьойдул балъ гьабулев цо чиги гьессул чIчIужуги. Гьойдул балъ гьабуралълъухъ гьессие щолеб букIарабила кIиго шагьи. КIиго шагьиялде босараб ссапун тIагIинегIан квералги чурулел рукIаралила.

rujaralila hoydul ba; habulew co xigi heSul Zu$ugi. hoydul ba; habura:u] heSiye &oleb bujarabila jigo ^ahi. jigo ^ahiyalde bosarab Sa_un Tafinefan kweralgi xurulel rujaralila.

ЧIчIужуялълъ россассда абурабила гьойдул балъ гьабиялълъул нилIее бугеб ххайирго лъаларин жиндаян. Россасс чIчIужуялълъул рагIи гIад гьабурабила, гьойдул балъ гьабулев чийилан жив вукIинин, гьойдул балъ гьабулев чияссул чIчIужуйилан мун йикIинин, гьеб пайда-ххайир гIоларищилан.

Zu$uya: roSaSda aburabila hoydul ba; habiya:ul ni/eye bugeb {ayirgo ;alarin $indayan. roSaS Zu$uya:ul rafi fad haburabila, hoydul ba; habulew xiyilan $iw wujinin, hoydul ba; habulew xiyaSul Zu$uyilan mun yijinin, heb _ayda-{ayir folari&ilan.

364. Гьойдул бицарав гьойдул багьаяв вукIунарев.

hoydul bicaraw hoydul bahayaw wujunarew.

365. Гьойдул мугъалда цIадул ццунтур букIунебила, катил мугъалда цIцIорол къоно букIунебила.

hoydul muvalde `adul Cuntur bujunebila, katil muvalda ~orol qono bujunebila.

366. Гьойдул ругънае гьойдул мацIцI даруяб.

hoydul ruvnaye hoydul ma~ daruyab.

367. Гьойдул ххвалчен чурийила, чодул малърал кIалцIийила.

hoydul {walxen xuriyila, xodul ma;ral jal`iyila.

368. Гьойдул хIапи рагIун вахъунге, хIелкил гIегIеди рагIун вахъа.

hoydul \a_i rafun wa]unge, \e;kil fefedi rafun wa]a.

369. Гьойцца гьойдул гьан кунареб, гIадамасс гIадамассул гьан кунеб.

hoyCa hoydul han kunareb, fadamaS fadamaSul han kuneb.

370. Гьойцца кIал чIвараб жо гьойдуе те.

hoyCa jal zwarab $o hoyduye te.

371. Гьойцца пурццимахх кIкIунеб бихьанилан абуни, божа, нус йокьулей якьад йихьанилан абуни, божуге.

hoyCa _urCima{ Juneb bi%anilan abuni, bo$a, nus yopuley yapad yi%anilan abuni, bo$uge.

372. Гьойцца чIчIикIунилан, ралъад чороклъулареб.

hoyCa Zijunilan, ra;ad xorok;ulareb.

373. Гьойццаги чури кьолев тIасса вищулевила.

hoyCagi xuri polew TaSa wi&ulewila.

374. Гьоко мекъсса къиругеги, гIакълу мекъсса ссверугеги.

hoko meqSa qirugegi, faqlu meqSa Swerugegi.

375. Гьоло бахаралълъубе ххурма бахинабейила.

holo ba[ara:ube {urma ba[inabeyila.

МагIарухъа гьоболалълъ гьалбадерие сайигъаталълъе гьоло бачIун буго. Данде кьолеб сайигъаталълъул къадар рукъалълъул бетIергьанасс гьадин чIчIезабун буго - «Яс, – ан абун буго гьесс чIчIужуялда, – гьоло бахаралълъубе ххурма бахинабе».

mafaru]a hobola: halbaderiye sayivata:e holo bazun bugo. dande poleb sayivata:ul qadar ruqa:ul beTerhanaS hadin Ze#abun bugo - «yas, - an abun bugo heS Zu$uyalda, - holo ba[ara:ube {urma ba[inabe».

376. Гьоло квараблъи лълъадуда лълъиццадайила бицараб?

holo kwarab;i :aduda :iCadayila bicarab?

377. Гьоло кколареб цIцIалкIу, цIцIад кколареб буртина.

holo Kolareb ~alju, ~ad Kolareb burtina.

378. Гьоркьо-гьоркьоб гIин цIцIачIони, хIамида жибго хIама букIин кIочонебила.

horpo-horpob fin ~azoni, \amida $ibgo \ama bujin joxonebila.

379. Гьоркьоблъи битIулеб, гьоркьоб хIучч битIун цIцIани.

horpob;i biTuleb, horpob \uX biTun ~ani.

380. Гьоркьоблъи лълъикIаб хъизан бацIикьаги хIинкъулареб.

horpob;i :ijab ]i#an ba`ipagi \inqulareb.

381. Гьоркьов кIалъан, чияссул рагIи къотIизабуге, кигIан хIакъаб бицунев чи мунго вугониги.

horpow ja;an xiyaSul rafi qoTi#abuge, kifan \aqab bicunew xi mungo wugonigi.

382. Гьоркьове ккеялдасса бокьове ккей лълъикIаб.

horpowe KeyaldaSa bopowe Key :ijab.

383. Гьоркьохъан гьечIого, ригьин лIугьунареб, гьоркьов чи кIалъачIого даран кколареб.

horpo]an hezogo rihin /uhunareb, horpow xi ja;axogo daran Kolareb.

384. Гьоркьохъан лълъикIай йигони, гIантай ясалълъеги лълъикIав росс щолев.

horpo]an :ijay yigoni, fantay yasa:egi :ijaw roS &olew.

385. Гьорода бадибе туни, дурго гьурмада жужалеб.

horoda badibe tuni, durgo hurmada $u$aleb.

386. Гьорода бадиве кIущани, чуризе жиндего ккола.

horoda badiwe ju&ani, xuri#e $indego Kola.

387. Гьорол къоялълъ куй биче, цIцIадал къоялълъ чу биче.

horol qoya: kuy bixe, ~adal qoya: xu bixe.

388. Гьорол къоялълъ хIелкил рачIчI гIадав.

horol qoya: \elkil raZ fadaw.

389. Гьорон ругьунаб чехьалълъе бакъванбугIа – багьана.

horon ruhunab xe%a:e baqwanbufa - bahana.

390. Гьороццаги бачун гIункIкI царгъинибе биччалареб.

horoCa baxun funJ carvinibe biXalareb.

391. Гьороцца авлахъ нахъе гъолареб.

horoCa awla] na]e volareb.

392. Гьороцца босун бачIараб гьороцца унеб.

horoCa bosun bazarab horoCa uneb.

393. Гьороцца босун унеб кIкIараялълъ гъотIода абурабила жиндие нух кьейилан.

horoCa bosun uneb Jaraya: voToda aburabila $indiye nu[ peyilan.

394. Гьороцца хъамун, гъотIол тIамахги исибе ккогегийила.

horoCa ]amun voTol Tama[gi isibe Kogegiyila.

395. Гьороцца цIа гьалаглъулеб, гьакълицца ццин гьалаглъулеб.

horoCa `a halag;uleb, haqliCa Cin halag;uleb.

396. Гьорчо гирунилан, гохI биххулареб.

horxo girunilan, go\ bi{ulareb.

397. Гьорчо хъурщур батаралълъуб чIчIола, квешав чияссул кIал кидаго чIчIоларо.

horxo ]ur&ur batara:ub Zola, kwe^aw xiyaSul jal kidago Zolaro.

398. ГьоцIцIо бецIцIулебги – кIал, берссен лагIулебги – кIал.

ho~o be~ulebgi - jal, berSen lafulebgi - jal.

399. ГьоцIцIо букIаралълъуб тIутI камулареб.

ho~o bujara:ub TuT kamulareb.

400. ГьоцIцIо гьабулеб – на, гьабураб чIчIикIулеб – чIчIикIва.

ho~o habuleb - na, haburab Zijuleb - Zijwa.

401. ГьоцIцIо гьабулеб найил зузуй батIияб букIуна.

ho~o habuleb nayil #u#uy baTiyab bujuna.

402. «ГьоцIцIо! ГьоцIцIо!» – ян ахIдон, кIал гьуинлъулареб, гьоцIцIо кваначIони.

«ho~o! ho~o!» - yan a\don, jal huin;ulareb, ho~o kwanazoni.

403. ГьоцIцIо гIадинги вукIунге, чияцца цIцIун тIагIинедухъ, чинкир гIадинги вукIунге, тун гIодове реххиледухъ.

ho~o fadingi wujunge, xiyaCa ~un Tafinedu], xinkir fadingi wujunge, tun fodowe re{iledu].

404. ГьоцIцIо квананиги – цIцIел кIал, цIцIибил квананиги – гьвел кIал.

ho~o kwananigi - ~el jal, ~ibil kwananigi - hwel jal.

405. ГьоцIцIо тIинкIулебги мацIцIила, загьру тIолебги мацIцIила.

ho~o Tinjulebgi ma~ila, #ahru Tolebgi ma~ila.

406. ГьоцIцIо тIун гурони, квенги кванаге, бидаяб гурони чуги рекIунге.

ho~o Tun guroni, kwengi kwanage, bidayab guroni xugi rejunge.

407. ГьоцIцIоги бахун кьуни, чохьоцца нусги кунеб.

ho~ogi ba[un puni, xo%oCa nusgi kuneb.

408. ГьоцIцIоги гьуинаб, гьоркьоб мехх бахъун чIчIикIараб.

ho~ogi huinab, horpob me{ ba]un Zijarab.

409. ГьоцIцIоги кьогIлъулеб гIемер чIчIикIани, ссакъиссги бутIунеб гIемер чIамуни.

ho~ogi pof;uleb femer Zijani, SaqiSgi buTuneb femer zamuni.

410. ГьоцIцIогун гурони квенги кванаге, рахIат гьечIеб бусадаги вегуге.

ho~ogun guroni kwengi kwanage, ra\at hezeb busadagi weguge.

411. Гьудул ахIун вачине кколаро, ахIани тушманги вачIуна.

hudul a\un waxine Kolaro, a\ani tu^mangi wazuna.

412. Гьудул бадиве валагьулевила, тушман хIатIазухъ валагьулевила.

hudul badiwe walahulewila, tu^man \aTa#u] walahulewila.

413. Гьудул ватIалъарав чи – кваранаб квер батIалъарав чи.

hudul waTa;araw xi - kwaranab kwer baTa;araw xi.

414. Гьудул вукIуна ваццассдасса лълъикIавги, гьудул вукIуна тушманассдасса квешавги.

hudul wujuna waCaSdaSa :ijawgi, hudul wujuna tu^manaSdaSa kwe^awgi.

415. Гьудул гьаве хIал бихьун.

hudul hawe \al bi%un.

416. Гьудул гьавулевги – мунго, тушман гьавулевги – мунго.

hudul hawulewgi - mungo, tu^man hawulewgi - mungo.

417. Гьудул гьечIев магъула – мачIал гьечIеб сагула.

hudul hezew mavula - mazal hezeb sagula.

418. Гьудул гьудулассда релълъарав вукIунев, тIинчI хъурмида релълъараб букIунеб.

hudul hudulaSda re:araw wujunew, Tinz ]urmida re:arab bujuneb.

419. Гьудул гьурмаде валагьулевила, тушман мугъалде валагьулевила.

hudul hurmade walahulewila, tu^man muvalde walahulewila.

420. Гьудул къо ккедал лъалевила, эбел-эмен дуего лъимал гьаридал лъалелила.

hudul qo Kedal ;alewila, ebel-emen duyego ;imal haridal ;alelila.

421. Гьудул къварилъи ккедал лъала, бахIарчи къеркьеялълъулI лъала.

hudul qwari;i Kedal ;ala, ba\arxi qerpeya:u/ ;ala.

422. Гьудул нусгоги дагьав, тушман цоги гIемерав.

hudul nusgogi dahaw, tu^man cogi femeraw.

423. Гьудул рикIкIадассан вачIуневила, тушман дур кIалдиссан вачIуневила.

hudul riJadaSan wazunewila, tu^man dur jaldiSan wazunewila.

424. Гьудул цо нухалълъ ваче, боххдул ххадур рехъерхъани реххун те.

hudul co nu[a: waxe, bo{dul {adur re]er]ani re{un te.

425. Гьудулал кутул тушманал бацIаздасса бергьунелила.

hudulal kutul tu^manal ba`a#daSa berhunelila.

426. Гьудуласс бадибе абулеб, тушманасс нахъассан абулеб.

hudulaS badiwe abuleb, tu^manaS na]aSan abuleb.

427. Гьудуласс нахъассан веццулевила, тушманасс бадиве веццулевила.

hudulaS na]aSan weCulewila, tu^manaS badiwe weCulewila.

428. Гьудуласс нилIер гIунгутIаби нилIеда рицунел, тушманасс чияда рицунел.

hudulaS ni/er funguTabi ni/eda ricunel, tu^manaS xiyada ricunel.

429. Гьудулассдасса хIинкъа, тушманассдасса хIинкъуге.

hudulaSdaSa \inqa, tu^manaSdaSa \inquge.

430. Гьудулассе гIоло рухI кьезе бегьула, гьединав гьудулни ватизе захIмалъула.

hudulaSe folo ru\ pe#e behula, hedinaw hudulni wati#e #a\ma;ula.

431. Гьудулассе кьураб жо – нахъе лъураб ххазина.

hudulaSe purab $o - na]e ;urab {a#ina.

432. Гьудулассеги налъулавлъун вукIунге.

hudulaSegi na;ulaw;un wujunge.

433. Гьудулассин гьудул гуккулев.

hudulaSin hudul guKulew.

434. Гьудулассул гьудул – дурги гьудул.

hudulaSul hudul - durgi hudul.

435. Гьудулассул сайгъат гIучI бугониги, гьеб гIочIода дуцца ралъад бахунеб.

hudulaSul sayvat fuz bugonigi, heb fozoda duCa ra;ad ba[uneb.

436. Гьудулассул хIал лъала къварилъи ккедал, гIагаразул хIал лъала мискинлъидал, хъизаналълъул хIал лъала рикIкIалъидал.

hudulaSul \al ;ala qwari;i Kedal, fagara#ul \al ;ala miskin;idal, ]i#ana:ul \al ;ala riJa;idal.

437. Гьудулассулгун гьудуллъи битIула, гьоркьоб хIучч битIун цIцIараб меххалълъ (Гьоркьоблъи битIичIони, гьудуллъи битIулареб).

hudulaSulgun hudul;i biTula, horpob \uX biTun ~arab me{a: (horpob;i biTizoni, hudul;i biTulareb).

438. Гьудулзаби гьечIев чи – кьалбал гьечIеб гъветI.

hudul#abi hezew xi - palbal hezeb vweT.

439. Гьудулзаби ругессе дуниял майдангIан гIатIидаб, гьудулзаби гьечIессе огъохъатгIан къваридаб.

hudul#abi rugeSe duniyal maydanfan faTidab, hudul#abi hezeSe ovo]atfan qwaridab.

440. Гьудулзаби цоцадасса рикIкIадал лълъикIал, мехх-мехх бихьун цоцахъе раккиги лълъикIаб.

hudul#abi cocadaSa riJadal :ijal, me{-me{ bi%un coca]e raKigi :ijab.

441. Гьудулзаби цIиялги гьаре, басриялги кIочон тоге.

hudul#abi `iyalgi hare, basriyalgi joxon toge.

442. Гьудуллъи багьадурассулгун гьабе.

hudul;i bahaduraSulgun habe.

443. Гьудуллъи багIарабила, тушманлъи чIчIегIерабила.

hudul;i bafarabila, tu^man;i Zeferabila.

444. Гьудуллъи буго гьабизе бигьаяб, тезе захIматаб жо.

hudul;i bugo habi#e bihayab, te#e #a\matab $o.

445. Гьудуллъи гьабе дудассаго лълъикIассулгун.

hudul;i habe dudaSago :ijaSulgun.

446. Гьудуллъи гIел бащадассулгун гьабе, гьалмагълъи хIал рекъолессулгун гьабе.

hudul;i fel ba&adaSulgun habe, halmav;i \al reqoleSulgun habe.

447. Гьудуллъи чIчIужуялълъул ваццассулгун ккве.

hudul;i Zu$uya:ul waCaSulgun Kwe.

448. Гьудуллъи цIцIорол ссурахIи гIадаб жойила, бекани, тIокIаб къачIазе кIоларебила.

hudul;i ~orol Sura\i fadab $oyila, bekani, Tojab qaza#e jolarebila.

449. Гьудуллъиги ваццлъиги боцIцIуд гьабулев.

hudul;igi waC;igi bo~ud habulew.

450. Гьудуллъиялълъ гIуцIцIула, тушманлъиялълъ биххула.

hudul;iya: fu~ula, tu^man;iya: bi{ula.

451. Гьудуллъун гьавизе вокьарассул, ццин бахъинабун хIал бихье.

hudul;un hawi#e woparaSul, Cin ba]inabun \al bi%e.

452. Гьуинаб квен кьогI гьабулеб кьалалдасса кьогIаб квен гьуин гьабулеб рекъел лълъикIаб.

huinab kwen pof habuleb palaldaSa pofab kwen huin habuleb reqel :ijab.

453. Гьуинаб кьогIлъарай, кьогIаб гьуинлъарай.

huinab pof;aray, pofab huin;aray.

454. Гьуинаб мацIцIалдаги загьруяб ххеч батулеб.

huinab ma~aldagi #ahruyab {ex batuleb.

455. Гьуинаб рагIуцца махх-чаранги биунеб, гьуинаб маххссараялда хваралги релъулел.

huinab rafuCa ma{-xarangi biuneb, huinab ma{Sarayalda [waralgi re;ulel.

456. Гьуинаб цIцIункIичIони, цIцIекIалълъул тIагIам лъаларебила.

huinab ~unjizoni, ~eja:ul Tafam ;alarebila.

457. Гьуинабги цIцIекIабги чIамидал лъала.

huinabgi ~ejabgi zamidal ;ala.

458. Гьукъараб жо берцинаб.

huqarab $o recinab.

459. Гьукъараб жо гьуинаб.

huqarab $o huinab.

460. Гьумер бахьин, махьа чIчIегIер.

humer ba%in, ma%a Zefer.

461. Гьумер битIарассул гьудул гIемерав.

humer biTaraSul hudul femeraw.

462. Гьумер битIун бугилан, тушманассда божуге, жаниссан бигун букIунеб.

humer biTun bugilan, tu^manaSda bo$uge, $aniSan bigun bujuneb.

463. Гьумер чIчIегIерав ракI бацIцIадавги вукIуневила, гьумер хъахIав ракI чIчIегIеравги вукIуневила.

humer Zeferaw raj ba~adawgi wujunewila, humer ]a\aw raj Zeferawgi wujunewila.

464. Гьунар бугел цо къоялълъцин рекъон рукIунарел, гьунар гьечIел рекъечIеб къоцин букIунареб.

hunar bugel co qoya:cin reqon rujunarel, hunar hezel reqezeb qocin bujunareb.

465. Гьунар-маххщел лълъикIаб лълъиего бокьулеб.

hunar-ma{&el :ijab :iyego bopuleb.

466. Гьунар тIокIаб лълъикIаб, чехь бащадаб лълъикIаб.

hunar Tojab :ijab, xe% ba&adab :ijab.

467. Гьури биччалелълъулги нахъеххун валагьейила.

huri biXale:ulgi na]e{un walaheyila.

468. Гьури кьарияссул хIалтIи хIалакъаб.

huri pariyaSul \alTi \alaqab.

469. Гьури хьвазе рохь букIине ккола.

huri %wa#e ro% bujine Kola.

470. Гьури хIалакъазул хIалтIуда цIа рекIунеб.

huri \alaqa#ul \alTuda `a rejuneb.

471. Гьури чIван чIучIарай, бакъ чIван чIчIегIерлъарай.

huri zwan zuzaray, baq zwan Zefer;aray.

472. Гьури чIвачIого гIучI багъарулареб.

huri zwazogo fuz bavarulareb.

473. Гьурмада гIатI буцулареб.

hurmada faT buculareb.

474. Гьурмал кьер – сахлъиялълъул матIу.

hurmal per - sa[;iya:ul maTu.

475. Гьурмада рас бижараб жоялдаги божуге, къотIун гIодобе реххараб бугониги, чол боххалдаги божуге.

hurmada ras bi$arab $oyaldagi bo$uge, qoTun fodobe re{arab bugonigi, xol bo{aldagi bo$uge.

476. Гьурмахъ ралагьун бичIчIулеб жо кIалалълъ бицунелдасса битIарабила.

hurma] ralahun biZuleb $o jala: bicuneldaSa biTarabila.

477. Гьурщарассул – къватIиб, тIупарассул – жаниб.

hur&araSul - qwaTib, Tu_araSul - $anib.

478. Гьуссун багъулеб гьой гIадав.

huSun bavuleb hoy fadaw.

479. Гьуссун тIамураб гьойцца бацI кколареб.

huSun Tamurab hoyCa ba` Kolareb.

﷽

دۇن ماعارۇلاو وۇڬۈ

ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

dun mafarulaw wugo

Гь h