top of page

БЕЧЕЛЪИ КІВАРИЧІО, МАХХЩЕЛ БОКЬИЛА

​

ВукӀанила, вукӀинчӀила цо бечедав ххан. Гьессул цо гогьав васги вукӀанила. ЧӀчӏужу ячине гӀолев вас вукӀаго, ххан хванила. Цо заманалдассан эбел къачаданила васассе чӀчӏужу ячине. Васги кинго разилъулев вукӀинчӀила, аххиралдаги цо къоялълъ тӀохде вахун вас вукӀаго, гьессда лълъадае уней цо берцинай яс йихьанила. Хханассул васассул гьелълъухъ рокьи кканила. Васасс эбелалда абунила жиндие гьай пуланай яс ячеян. Хханзабазул гурей яс ячине эбелалълъе бокьун букӀинчӀила, кинниги вас тӏасса вичӀичӀого, гьей яс ячине хӀукму кканила. Цо къоялълъ ясалълъул эбел-инссухъе гьарун чагӀи ритӀанила. Ясалълъ абун бачӀанила гьадин: «Жиндие хханассул бечелъи къваригӀун гьечӀо, гьессул щиб маххщел бугебали лъазе бокьила», - ян.

Васассул щибниги маххщел букӀинчӀила, ясалълъги цӀакъ берцинал ххаличаби рессулаанила. Хханассул васги разилъанила, гьей яс жиндие ячӀани, живги гьебго маххщелалде ругьунлъизе. Гьеб къотӀи-къаялда яс хханассул васассе ячанила. КватӀичӀого васги, ясго гӀадин, берцинал ххаличаби рессизе ругьунлъанила.

Цо заманалдассан хханассул вас вахъанила къватӀиве, цинги щванила цо пуланаб шагьаралде. Вакъунги вукӀун, гьев гьеб шагьаралда цо богокӏаниве кваназе анила. Гьеб богокӏаниве жаниве вачӀарав щинав лага-черхх бугев кьарияв чи, гьенир хӀалтӀулел гӀадамаз вачун цо рокъовегун, чІвалаанила, цинги гьеб гьанал квенги гьабун, бичулаанила. Гьедин хханассул васги гьевго гӀадинав цо-кӀиго кьарияв чиги ккун, цо бецӀцӏаб рокъор жанир тӀамунила. Гьенир гьел цӀакъ лълъикӀ хьихьулел рукӀанила: гьел чІвазе кьара гьарулел рукӀанила. Гьедин моцІцӏгӀанассеб заман банила. Хханассда асскӀосса хъвезе вачун цин цояв анила, цо дагьаб меххалдассан кӀиабилевги анила. Гьанже ирга хханассул васассде щванила.

Цо къоялда рачӀун жанирегун, хханассул васги вачун унев вукӀанила. Гьессда бичӏчӀанила жив чІвазе вачунев вукӀин. Гьесс гьезда цӀакъ гьаранила:

- Дун чІвани, дидасса нужее гӀемер кӀудияб пайда щвеларо, нужеццани дун чІвачӀого тани, дицца нужее щибаб анкьие нус-нус кӀинус-нус туменалде ричун унел берцинал ххаличаби рессила. Нужее гьелълъул пайда цӀцӏикӀкӀун букӀина, - ян.

Гьел разилъанила, хханассул васги, къваригӀунеб къайиги кьун, ххаличаби рессизе цо рокъове жаниве тӀамунила.

ЛълъикӀалан заман банила хханассул васасс гьедин ххаличаби рессулев. Гьел ххаличаби, батӀи-батӀиял шагьаразде ун, ричулел рукӀанила гъол чагӀаз.

Цо нухалда хханассул васасс жинццаго бессараб ххаличаялда тӀад гьадин хъванила: «Дун вуго пуланаб шагьаралдасса хханассул вас, пуланав чи. Дун жанив тӀамун вуго. Дун ххвассар гьавурав чияссе гӀемераб боцӀцӏи кьезе буго», - абун. Гьелда тӀад хъвараб жо цӀакъ ххал гьабуни гурони, цӀцӏализе лъалароанила.

Гьеб тӀад жо хъвараб ххаличаги цогидал ххаличабиги ричизе росун анила цо пуланаб шагьаралде. Гьеб шагьар букӀанила гъов хханассул васассул ватӀан. Гьеб бичун босанила гъов богокӏанив жанив тӀамун вугев хханассул васассул мадугьаласс. Гьеб, тӀад жо хъвараб ххалича цогидаздасса цӀакъго берцинабги букӀанила.

Мадугьаласс босараб гьеб ххаличаялълъул ххабар рагӀун, гъов хханассул васассул чӀчӏужу анила гьеб бихьизе. Гьелълъие гьеб ххалича цӀакъ бокьанила, гьелълъухъ битӀахъе ракӀ бахъун анила. Гьелълъ мадугьалассда гьаранила, жиндиеги гьединаб ххалича бессизе бокьун бугин, гьелълъухъ балагьизе цо-кӀиго къоялълъ жиндихъе кьеян. Мадугьалассги кьун анила.

Мадугьалассул ххаличаялълъухъги балагьун, гьелда релълъараб ххалича бессулей йикӀанила хханассул васассул чӀчӏужу. Цо заманалдассан хханассул нусалда лъанила гьеб ххаличаялда тӀад хъвай-хъвагӀай гьабун букӀин. Гьелълъ гьел хӀарпал дандранила, гьадинги цІцӏаланила: «Дун вуго пуланаб шагьаралдасса хханассул вас. Дун гьаб пуланаб шагьаралда гьадинаб богокӏанив жанив тӀамун вуго. Дун ххвассар гьавурав чияссе дицца гӀемераб боцӀцӏи кьела», - ян.

ГьебсагӀаталълъ ясалълъ хӀадурлъи гьабунила россассда ххадуй ине. Кинабго аскар бакӀаранила, цинги кире рачунел ругелали гьездаги бицинчӀого, гьел гъоб шагьаралде ралагьун къватӀире рахъанила. Чанго къоялдассан яс гьение щванила.

Цо азбаралълъур чуял, гьакалги тун, гьел гъоб богокӏанире анила. Ясалълъ киналго богогьанал, ццере хӀалтӀулел чагӀи, богокӏаналълъул бетӀергьан жиндихъего ахӀанила, цинги цояссда гьикъанила гьадинав чи кив вугевилан. Гьесс лъаларилан абунила. ГьебсагӀат гьессул бетӀер къотӀанила, цогияссда цӀехханила, гьессги лъаларилан абунила. Гьессулги бетӀер къотӀун рехханила. Лъабабизе цӀеххарав богокӏаналълъул бетӀергьан вукӀанила. ЧІваялдасса хӀинкъун, гьев гьардезе лӏугьанила:

- Гьев нужецца абулев чи гьанив вуго, гьессие щибго лӏугьараб жоги гьечӀо, дун чІваге, ян. Гьесс хханассул вас вугеб бакӀ бихьизабунила.

Хханассул васги ххвассар гьавун, богокӏаналълъул бетӀергьанги чІван, гьелги рокъоре тӀадруссанила.

Гьеб меххалда бичӀчӀанила хханассул васассда бищунго кӀудияб бечелъи инсанассул жиндирго маххщел букӀин.

bexe;i jwarizo, ma{?el bopila

​

wujanila, wujinzila co bexedaw {an. heSul co gohaw wasgi wujanila. ZuDu yaxine folew was wujago, {an [wanila. co RamanaldaSa ebel qazadanila wasaSe ZuDu yaxine. wasgi kingo raRi;ulew wujinzila, a{iralda co qoya' To[de wa[un was wujago, heSda 'adaye uney co bercinay yas yiFanila. {anaSul wasaSul he'u] ropi Kanila. wasaS ebelalda abunila Dindiye hay <ulanay yas yaxeyan.

{anRabaRul gurey yas yaxine ebela'e bopun bujinzila, kinnigi was TaSa wizizogo, hey yas yaxine \ukmu Kanila. co qoya' yasa'ul ebel-inSu]e harun xafi riTanila. yasa' abun bazanila hadin - «Dindiye {anaSul bexe;i qwarifun hezo, heSul ?ib ma{?el bugebali ;aRe bopila», - yan.

wasaSul ?ibnigi ma{?el bujinzila, yasa'gi vaq bercinal {alixabi reSulaanila. {anaSul wasgi raRi;anila, hey yas Dindiye yazani, Diwgi hebgo ma{?elalde ruhun;iRe. heb qoTi-qayalda yas {anaSul wasaSe yaxanila. kwaTizogo wasgi, yasgo fadin, bercinal {alixabi reSiRe ruhun;anila.

co RamanaldaSan {anaSul was wa]anila qwaTiwe, cingi ?wanila co <ulanab /aharalde. waqungi wujun, hew heb /aharalda co bogojaniwe kwanaRe anila. heb bogojaniwe Daniwe wazaraw ?inaw laga-xer{ bugew pariyaw xi, henir \alTulel fadamaR waxun co roqowegun, zwalaanila, cingi heb hanal kwengi habun, bixulaanila. hedin {anaSul wasgi hewgo fadinaw co-jigo pariyaw xigi Kun, co beVab roqor Danir Tamunila. henir hel vaq 'ij FiFulel rujanila, hel zwaRe para harulel rujanila. hedin moVfanaSeb Raman banila. {anaSda aSjoSa ]weRe waxun cin coyaw anila, co dahab me{aldaSan jiabilewgi anila. hanDe irga {anaSul wasaSde ?wanila.

co qoyalda razun Daniregun, {anaSul wasgi waxun unew wujanila. heSda biZanila Diw zwaRe waxunew wujin. heS heRda vaq haranila

- Dun zwani, didaSa nuDeye femer judiyab <ayda ?welaro, nuDeCani dun zwazogo tani, diCa nuDeye ?ibab anpiye nus-nus jinus-nus tumenalde rixun unel bercinal {alixabi reSila. nuDeye he'ul <ayda ViJun bujina, - yan.

hel raRi;anila, {anaSul wasgi, qwarifuneb qayigi pun, {alixabi reSiRe co roqowe Daniwe Tamunila.

'ijalan Raman banila {anaSul wasaS hedin {alixabi reSulew. hel {alixabi, baTi-baTiyal /aharaRde un, rixulel rujanila Gol xafaR.

co nu[alda {anaSul wasaS DinCago beSarab {alixayalda Tad hadin ]wanila - «dun wugo <ulanab /aharaldaSa {anaSul was, <ulanaw xi. dun Daniw Tamun wugo. dun {waSar hawuraw xiyaSe femerab boCi peRe bugo», - abun. helda Tad ]warab Do vaq {al habuni guroni, ValiRe ;alaroanila.

heb Tad Do ]warab {alixagi cogidal {alixabigi rixiRe rosun anila co <ulanab /aharalde. heb /ahar bujanila Gow {anaSul wasaSul waTan. heb bixun bosanila Gow bogojaniw Daniw Tamun wugew {anaSul wasaSul maduhalaS. heb, Tad Do ]warab {alixa cogidaRdaSa vaqgo bercinabgi bujanila.

maduhalaS bosarab heb {alixaya'ul {abar rafun, Gow {anaSul wasaSul ZuDu anila heb biFiRe. he'iye heb {alixa vaq bopanila, he'u] biTa]e raj ba]un anila. he; maduhalaSda haranila, Dindiyegi hedinab {alixa beSiRe bopun bugin, he'u] balahiRe co-jigo qoya' Dindi]e peyan. maduhalaSgi pun anila.

maduhalaSul {alixaya'u]gi balahun, helda re'arab {alixa beSuley yijanila {anaSul wasaSul ZuDu. co RamanaldaSan {anaSul nusalda ;anila heb {alixayalda Tad ]way-]wafay habun bujin. he' hel \ar<al dandranila, hadingi Valanila - «dun wugo <ulanab /aharaldaSa {anaSul was. dun hab <ulanab /aharalda hadinab bogojaniw Daniw Tamun wugo. dun {waSar hawuraw xiyaSe diCa femerab boVi pela», - yan.

hebsafata' yasa' \adur;i habunila roSaSda {aduy ine. kinabgo askar bajaranila, cingi kire raxunel rugelali heRdagi bicinzogo, hel Gob /aharalde ralahun qwaTire ra]anila. xango qoyaldaSan yas heniye

?wanila.

co aRbara'ur xuyal, hakalgi tun, hel Gob bogojanire anila. yasa' kinalgo bogohanal, Cere \alTulel xafi, bogojana'ul beTerhan Dindi]ego a\anila, cingi coyaSda hiqanila hadinaw xi kiw wugewilan. heS ;alarilan abunila. hebsafat heSul beTer qoTanila, cogiyaSda ve{anila, heSgi ;alarilan abunila. heSulgi beTer qoTun re{anila. ;ab~abiRe ve{araw bogojana'ul beTerhan wujanila. zwayaldaSa \inqun, hew hardeRe `uhanila

- hew nuDeCa abulew xi haniw wugo, heSiye ?ibgo `uharab Dogi hezo, dun zwage, yan. heS {anaSul was wugeb baj biFiRabunila.

{anaSul wasgi {waSar hawun, bogojana'ul beTerhangi zwan, helgi roqore TadruSanila.

heb me{alda biZanila {anaSul wasaSda bi?ungo judiyab bexe;i insanaSul Dindirgo ma{?el bujin.

​

bottom of page