﷽
دۇن ماعارۇلاو وۇڬۈ
ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО
dun mafarulaw wugo
"В" хIарпалдасса байбихьулел магIарул кицаби ва абиял
و حارفالداصا بايبێڮۇلېل ماعارۇل كێښابێ وا ابێيال
1. Вагъизе арав вуххун вуссаравила.
۱. واغێزې اراو وۇخۇن وۇصاراوێلا.
2. Вагъизе ккани – херав, хвезе ккани – бахІарав.
۲. واغێزې ڭانێ - ځېراو، ځوېزې ڭانێ - باحاراو.
3. Вагъизеги гIакъилгун лълъикІаб, семизеги гІакъилгун лълъикІаб.
Аллагьасс цІунаги гІабдалгун вагъизеги семизеги.
۳. واغێزېڬێ عاقێلڬۇن ڷێگاب، سېمێزېڬێ عاقێلڬۇن ڷێگاب.
الاهاص ڝۇناڬێ عابدالڬۇن واغێزېڬێ سېمێزېڬێ.
4. Вагъулев ккве чи.
۴. واغۇلېو ڭوې چێ.
5. Вай берцинай, берцинай, бецичІого хур тарай.
Вай чІухІарай, чІухІарай, чІарачІого хур тарай.
۵. واي، بېرښێناي، بېرښێناي، بېښێڃۈڬۈ ځۇر تاراي.
واي، ڃۇحاراي، ڃۇحاراي، ڃاراڃۈڬۈ ځۇر تاراي.
6. Вай гIабдал! Вай гІабдал! ГІабдал гуревани, гІор бахинароан.
Вай ахІмакъ! Вай ахІмакъ! АхІмакъ гуревани, росу телароан.
۶. واي، عابدال، واي عابدال، عابدال ڬۇرېوانێ، عۈر باځێنارۈئان.
واي احماق، واي احماق، احماق ڬۇرېوانێ، رۈسۇ تېلارۈئان.
7. Вай дир бетІералда бихьанщинаб къо,
Хьаргабибе - нахъе гІатІ баччулаго.
۷. واي دێر بېطېلالدا بێڮانۺێناب قۈ.
ڮارڬابێبې - ناڅې عاط باڿۇلاڬۈ.
8. Вай дир гьудулассул борххатаб ххиял, ххапун араб квералълъ зоб кквелеб гІадаб!
۸. واي دێر هۇدۇلاصۇل بۈرخاتاب خێيال، خافۇن اراب كوېراڷ زۈب ڭوېلېب عاداب.
9. Вай дур кІалзул бахьинлъи! Вай дур махьил чІчIегІерлъи!
۹. واي دۇر گالزۇل باڮێنڸێ، واي دۇر ماڮێل ڄېعېرڸێ.
10. Вай нижер бахІарай, нижер бахІарай,
ЧаххтІида гурони гъалги бихьичІей.
Вай нижер бахІарай, нижер бахІарай,
Гурдида гурони черххги бихьичІей.
۱۰. واي نێجېر باحاراي، نێجېر باحاراي،
چاخطێدا ڬۇرۈنێ غالڬێ بێڮێڃېي.
واي نێجېر باحاراي، نێجېر باحاراي،
ڬۇردێدا ڬۇرۇنێ چېرڬێ بێڮێڃېي.
11. ВакъанагІан бикъула, гІорцІцIанагІан хъантІула.
Вакъанани гІодун, гІорцІцIани кьурдун,
ГІадамассул гІамал – манзил къокъаб жо,
Буголъи баккарун, гьечІолъи бахчун,
Чангиясс хІехьечІеб байтулман боцІцIи.
۱۱. واقاناعان بێقۇلا، عۈرڞاناعان څانطۇلا.
واقانانێ عۈدۇن، عۈرڞانێ ڨۇردۇن،
عاداماصۇل عامال - مانزێل قۈقاب جۈ،
بۇڬۈڸێ باڭارۇن، هېڃۈڸێ باځچۇن،
چانڬێياص حېڮېڃېب بايتۇلمان بۈڞێ.
12. Вакъани къадияссги бикъулеб.
۱۲. واقانێ قادێياصڬێ بێقۇلېب.
13. Вакъарав вехьассда гирун бачІунеб гьорчо чедилан кколебила.
۱۳. واقاراو وېڮاصدا ڬێرۇن باڃۇنېب هۈرچۈ چېدێلان ڭۈلېبێلا.
14. Вакъарав квен гьабизеги виччаге, кванарав цІа бакизеги виччаге.
۱۴. واقاراو كوېن هابێزېڬێ وێڿاڬې، كواناراو ڝا باكێزېڬێ وێڿاڬې.
15. Вакъарав къулун лъалев, гІорцІцIарав ворххун лъалев.
۱۵. واقاراو قۇلۇن ڸالېو، عۈرڞاراو وۈرخۇن ڸالېو.
16. Вакъаравги валагьун муъминчи кваналарев.
۱۶. واقاراوڬێ والاهۇن مۇئمێنچێ كوانالارېو.
17. Вакъарассда ракІалде кколебила жив кидаго гІорцІцIиларевилан; гІорцІцIарассда кколебила жив кидаго вакъиларевилан.
۱۷. واقاراصدا راگالدې ڭۈلېبێلا جێو كێداڬۈ عۈرڞێلارېوێلان؛
عۈرڞاراصدا ڭۈلېبێلا جێو كێداڬۈ واقێلارېوێلان.
18. Вакъарассе къо лъагІелгІан ххалатаб.
۱۸. واقاراصې قۈ ڸاعۈلعان خالاتاب.
19. Вакъарассе мочол чедги гьуинаб, къечарассе хІорил лълъимги татуяб.
۱۹. واقاراصې مۈچۈل چېدڬێ هۇئێناب، قېچاراصې حۈرێل ڷێمڬێ تاتۇياب.
20. Вакъарассул лъорове вугьарав лIугьаравила.
۲۰. واقاراصۇل ڸۈرۈوې وۇهاراو ڶۇهاراوێلا.
21. Вакъи хІехьоларесс гІорцІцIиги хІехьоларебила.
۲۱. واقێ حېڮۈلارېص عۈرڞێڬێ حېڮۈلارېبێلا.
22. Вакъидал гІодулев, гІорцІцIидал велъулев.
۲۲. واقێدال عۈدۇلېو، عۈرڞێدال وېڸۇلېو.
23. Вакъидал къуларав, гІорцІцIидал ворххарав.
۲۳. واقێدال قۇلاراو، عۈرڞێدال وۈرخاراو.
24. Вакъидал ханги хІинкъулевила, хІинкъидал бацІги лIутулебила.
۲۴. واقێدال ځانڬێ حێنقۇلېوێلا، حێنقێدال باڝڬێ ڶۇتۇلېبێلا.
25. Вакъиларилан къадеквенги тоге, роцІцIун бугилан буртинаги тоге.
واقێلارێلان قادېكوېنڬێ تۈڬې، رۈڞۇن بۇڬێلان بۇرتێناڬێ تۈڬې.
26. ВакъичІессда кванил тІагІам лъалареб, къечІессда лълъадал лазат лъалареб.
۲۶. واقێڃېصدا كوانێل طاعام ڸالارېب، قېڃېصدا ڷادال لازات ڸالارېب.
27. ВакъичІессда чадил къимат лъалареб.
۲۷. واقێڃېصدا چادێل قێمات ڸالارېب.
28. ВакъичІого кванаге, кеп щвечІого велъуге.
ВакъичІого кванаге, къассд букІаго жибго те.
۲۸. واقێڃۈڬۈ كواناڬې، كېف ۺېڃۈڬۈ وېڸۇڬې.
واقێڃۈڬۈ كواناڬې، قاصد بۇگاڬۈ جێبڬۈ تې.
ГІемер кванай квешаб жо букІиналълъул хІакъалълъулI магΙарулазул гІезегІан кицаби руго. Жеги гьадин рекъезарурал рагІабиги рикІкІуна:
«ХІукамаал данде гъун цо ханасс гьикъанила,
ГъорлI унти гьечІеб дару щибилан цІехханила.
ВакъичІого кванаге, къассд букІаго жибго те,
Гьелда бащадаб дару гьечІилан рекъанила».
عېمېر كواناي كوېشاب جۈ بۇگێناڷۇل حاقاڷۇڶ ماعارۇلازۇل عېزېعان كێښابێ رۇڬۈ. جېڬێ رېقېزارۇرال راعابێڬێ رێڴۇنا:
"حۇكامائال داندې غۇن ښۈ خاناص هێقانێلا.
غۈرڶ ئۇنتێ هېڃېب دارۇ ۺێبێلان ڝېخانێلا.
واقێڃۈڬۈ كواناڬې، قاصد بۇگاڬۈ جێبڬۈ تې،
هېلدا باۺاداب دارۇ هېڃێلان رېقانێلا"
29. Вакъиялълъе дару – кванай, налъиялълъе дару – бецІи.
- Вакъун вугищ? – ГьечІо.
- Къечон вугищ? – ГьечІо.
- ХІинкъун вугищ? – ГьечІо.
- Квачан вугищ? – ГьечІо.
- ЧІалгІун бугищ? – ГьечІо, – ян абулебила бахІарчиясс.
۲۹. واقێياڷې دارۇ - كواناي، ناڸێياڷې دارۇ - بېڝێ.
- واقۇن وۇڬێۺ؟ - هېڃۈ.
- قېچۈن وۇڬێۺ؟ - هېڃۈ.
حێنقۇن وۇڬێۺ؟ - هېڃۈ.
كواچان وۇڬێۺ؟ - هېڃۈ.
ڃالعۇن بۇڬێۺ؟ - هېڃۈ، - يان ابۇلېبێلا باجارچێياص.
30. Вакъун вугони щиб – паракъат вуго, къечон вугони щиб – рагІи-мехх гьечІо.
۳۰. واقۇن وۇڬۈنێ ۺێب - فاراقات وۇڬۈ، قېچۈن وۇڬۈنێ ۺێب -
راعێ- مېخ هېڃۈ.
31. Вакъунилан – щиб щваниги кванаге; ццин бахъунилан – кІалалде бачІанщинаб абуге.
۳۱. واقۇنێلان - ۺێب ۺوانێڬێ كواناڬې؛ ڛێن باڅۇنێلان - گالالدې باڃانۺێناب ابۇڬې.
32. Вакъуцца хвезе чІчIа, бикъуге.
۳۲. واقۇڛا ځوېزې ڄا، بێقۇڬې.
33. Валлагь, абилароанила, цер, дуцца гьедин, мунго хъанда букІинчІебани.
۳۳. والاه ابێلارۈئانێلا ښېر دۇڛا هېدێن مۇنڬۈ څاندا بۇگێنڃېبانێ.
Цер гудрацца ккунила. ГІемер теркІон, рачІчIги гъоркьго тун, борчІанила. РачІчI гьечІолъиялълъ, цурдузукьаги нечон, щиб гьабилебалиги лъаларого букІанила. Ургъанила цер, ургъанила, аххирги ургъун бахъанила.
Данде гьарун цурдулгун, гьадин кІалъанила: «Гьаб рачIчІ, ххадубги бехъерхъун, чІахІ-къулги рекІун, къваригІунеб жого букІун гьечІо. РачІа киназго къотІун реххизе». ГІенеккунги чІчIун, цо царацца абунила: «Валлагь, абилароан, цер, дуцца гьедин, мунго хъанда букІинчІебани».
Данде абизе жоги лъачІого, хъандацер гьел-гьелиялда гьенисса нахъе анила.
ښېر ڬۇدراڛا ڭۇنێلا. عېمېر تېرگۈن، راڄڬێ غۈرڨڬۈ تۇن بۈرڃانێلا. راڄ هېڃۈڸێياڷ ښۇردۇزۇڨاڬێ نېچۈن ۺێب هابێلېبالێڬێ ڸالارۈڬۈ بۇگانێلا. ئۇرغانێلا ښېر، ئۇرغانێلا، اخێرڬێ ئۇرغۇن باڅانێلا.
داندې هارۇن ښۇردۇلڬۇن هادێن گاڸانێلا: "هاب راڄ خادۇبڬێ بېڅېرڅۇن، ڃاح - قۇلڬێ رېگۇن، قوارێعۇنېب جۈڬۈ بۇگۇن هېڃۈ. راڃا كێنازڬۈ قۈطۇن رېخێزې". عېنېڭۇنڬێ ڄۇن ښۈ ښاراڛا ابۇنێلا: "والاه ابێلارۈئان ښېر دۇڛا هېدێن مۇنڬۈ څاندا بۇگێنڃېبانێ".
داندې ابێزې جۈڬێ ڸاڃۈڬۈ څانداښېر هېل- هېلێيالدا هېنێصا ناڅې انێلا.
34. «Валлагь, мунги витІизе ккун витІана Къудукье», – ян абурабила губернаторасс.
۳۴. والاه مۇنڬێ، مۇنڬێ وێطێزې ڭۇن وێطانا قۇدۇڨې، - يان ابۇرابێلا ڬۇبېرناتۈراص.
Ццебе гІадат букІун буго чи чІварав чи бидвиххун (ватІан тун), цоги бакІалде витІулеб.
Цо ахти-куралав гьедин Къудукье витІун вукІун вуго. Гьессда рагІун буго гІадамазул гІарзазухъ гІенеккизе губернатор вачІун вугилан. Гьавги вилълъун вуго жиндирго унти бицине.
- Гьал рорххатал мугІрузда гьоркьобги къараб, хасало бакъги щолареб къваридаб кІкІалахъ дие цІакъ захІмалъун буго. Бегьулеб батани, дун цоги батІияб бакІалде витІе, – ян гьарун буго гьесс.
- Дов дуцца чІварав чияссе дуеялдасса бигьаго бугодай? – ян гьикъун буго губернаторасс.
- Дицца гьев, чІвазе ккун, чІвана, – ян жаваб кьун буго ахти-кураласс.
- Валлагь, мунги витІизе ккун, витІана Къудукье, – ян абун буго губернаторасс.
ڛېبې عادات بۇگۇن بۇڬۈ چێ ڃواراو چێ بێدوێخۇن (واطان تۇن)، ښۈڬێ باگالدې وێطۇلېب.
ښۈ اځتێ- كۇرالاو هېدێن وێطۇن وۇگۇن وۇڬۈ. هېصدا راعۇن بۇڬۈ عادامازۇل عارزازۇڅ عېنېڭێزې ڬۇبېرناتۈر واڃۇن وۇڬێلان. هاوڬێ وێڷۇن وۇڬۈ جێندێرڬۈ ئۇنتێ بێښێنې.
- هال رۈرخاتال مۇعرۇزدا هۈرڨۈبڬێ قاراب، ځاسالۈ باقڬێ ۺۈلارېب قوارێداب ڴالاڅ دێيې ڝاق زاحماڸۇن بۇڬۈ. بېهۇلېب باتانێ، دۇن ښۈڬێ باطێياب باگالدې وێطې، - يان هێقۇن بۇڬۈ ڬۇبېرناتۈراص.
- دۈو دۇڛا ڃواراو چێياصې دۇيېيالداصا بێهاڬۈ بۇڬۈداي؟ - يان هێقۇن بۇڬۈ ڬۇبېرناتۈراص.
- دێڛا هېو، ڃوازې ڭۇن، ڃوانا، - يان جاواب ڨۇن بۇڬۈ
اځتێ- كۇرالاص.
- والاه، مۇنڬێ وێطێزې ڭۇن وێطانا قۇدۇڨې، - يان ابۇن بۇڬۈ ڬۇبېرناتۈراص.
35. Вараниги тІутІги рагъде тІамуге.
۳۵. وارانێڬێ طۇطڬێ راعدې طامۇڬې.
36. Варанидул тІутІги гьабуге, тІотІол вараниги гьабуге.
۳۶. وارانێدۇل طۇطڬێ هابۇڬې، طۈطۈل وارانێڬێ هابۇڬې.
37. Вас вугей эбелалълъул гІеретІ борххуге.
۳۷. واس وۇڬېي ئېبېلاڷۇل عېرېط بۈرخۇڬې.
38. Вас вугони, тІагъур камиларо.
۳۸. واس وۇڬۈنێ، طاغۇر كامێلارۈ.
39. Вас гогьдаризавуни, чухъаххалат лIугьуна, яс гогьдаризаюни, мергу-тІалаялда туманкІ речІчІула.
۳۹. واس ڬۈهدارێزاوۇنێ، چۇڅاخالات ڶۇهۇنا، ياس ڬۈهدارێزايۇنێ،
مېرڬۇ- طالايالدا تۇمانگ رېڄۇلا.
40. Вас гьавеги, яс гьаеги – баракат гьечІеб рижи лIугьунгеги.
۴۰. واس هاوېڬێ، ياس هايېڬێ - باراكات هېڃېب رێجێ ڶۇهۇنڬېڬێ.
41. Вас гьавурассул вас лIугьаги, яс гьаюрассул яс лIугьаги.
۴۱. واس هاوۇراصۇل واس ڶۇهاڬێ، ياس هايۇراصۇل ياس ڶۇهاڬێ.
42. Вас гьечІеб рукъ – хІуби гьечІеб рагъи.
۴۲. واس هېڃېب رۇق - حۇبێ هېڃېب راغێ.
43. Вас гьечІого кавуги ххутІугеги, яс гьечІого эбелги ххутІугеги.
۴۳. واس هېڃۈڬۈ كاوۇڬێ خۇطۇڬېڬێ، ياس هېڃۈڬۈ ئېبېلڬێ خۇطۇڬېڬێ.
44. Вас инссуда релълъаравила лIугьунев, яс эбелалда релълъарайила лIугьуней.
۴۴. واس ئێنصۇدا رېڷاراوێلا ڶۇهۇنېو، ياس ئېبېلالدا رېڷارايێلا ڶۇهۇنېي.
45. Вас квешав лIугьиналдасса кІудияб тамихІ инссуе гьечІебила.
۴۵. واس كوېشاو ڶۇهێنالداصا گۇدێياب تامێح ئێنصۇيې هېڃېبێلا.
46. Вас лъала чІчIужу ячиндал, чІчIужу лъала лъимер гьабидал.
۴۶. واس ڸالا ڄۇجۇ ياچێندال، ڄۇجۇ ڸالا ڸێمېر هابێدال.
47. Вас ссурани, цо чи ссурулевила, яс ссурани, туххумго ссурулебила.
۴۷. واس صۇرانێ، ښۈ چێ صۇرۇلېوێلا، ياس صۇرانێ، تۇخۇمڬۈ صۇرۇلېبێلا.
48. Вас хварай эбелалълъул гІадаб магІу букІунареб.
۴۸. واس ځواراي ئېبېلاڷۇل عاداب ماعۇ بۇگۇنارېب.
Жиндие йокьарай ясалде кечІ гьабеян гьарун буго Инххосса ГІалихІажияссда цо гІолохъанчиясс.
Гьадаб кициги тІамун, ГІалихІажиясс гьессда абун буго цо мунго тІаделъун вихьеян. Киданиги кечІ гьабичІев гьев гІолохъанчияссухъа бажарун буго лълъикІаб кечІ гьабун.
جێندێيې يۈڨاراي ياسالدې كېڃ هابېيان هارۇن بۇڬۈ ئێنخۈصا عالێحاجێياصدا ښۈ عۈلۈڅانچێياص.
هاداب كێښێڬێ طامۇن، عالێحاجێياص هېصدا ابۇن بۇڬۈ ښۈ مۇنڬۈ طادېڸۇن وێڮېيان. كێدانێڬێ كېڃ هابێڃېو هېو عۈلۈڅانچێياصۇڅا باجارۇن بۇڬۈ ڷێگاب كېڃ هابۇن.
49. Вас эбелалда релълъарав лълъикІав, яс инссуда релълъарай лълъикІай.
۴۹. واس ئېبېلالدا رېڷاراو ڷێگاو، ياس ئێنصۇدا رېڷاراي ڷێگاي.
50. Вас эбелалълъул ваццассда релълъарав лIугьунев, яс эбелалълъул яццалда релълъарай лIугьуней.
۵۰. واس ئېبېلاڷۇل واڛاصدا رېڷاراو ڶۇهۇنېو، ياس ئېبېلاڷۇل ياڛالدا رېڷاراي ڶۇهۇنېي.
51. Васаз кочІолI ахІулареб, ясаз магІилI рехссолареб.
۵۱. واساز كۈڃۈڶ احۇلارېب، ياساز ماعێڶ رېځصۈلارېب.
52. Васал тараб таххги бихьичІо, ясал реххараб кІкІалги бихьичІо (Вас кІодо гьавун, яс инжит гьаюгеян абураб магІна).
۵۲. واسال تاراب تاخڬێ بێڮێڃۈ، ياسال رېخاراب ڴالڬێ بێڮێڃۈ (واس گۈدۈ هاوۇن، ياس ئێنجێت هايۇڬېيان ابۇراب ماعنا).
53. Васал хваниги къуличІев, къварилъи кканиги чучичІев.
۵۳. واسال ځوانێڬێ قۇلێڃېو، قوارێڸێ ڭانێڬێ چۇچێڃېو.
54. Васал чанадулеб чиярги гІадат, эбел чанадиялълъ чара хун буго.
۵۴. واسال چانادۇلېب چێيارڬێ عادات، ئېبېل چانادێياڷ چارا ځۇن بۇڬۈ.
55. Васал хваниги къуличІев, къварилъи кканиги чучичІев.
۵۵. واسال ځوانێڬێ قۇلێڃېو، قوارێڸێ ڭانێڬێ چۇچێڃېو.
56. Васал чанадулеб чиярги гІадат, эбел чанадиялълъ чара хун буго.
۵۶. واسال چانادۇلېب چێيارڬێ عادات، ئېبېل چانادێياڷ چارا ځۇن بۇڬۈ.
57. Васасс лълъади ячиндал гьетІараб эбелалълъул мугъ, яс россассе индал битІарабила.
۵۷. واساص ڷادێ ياچێندال هېطاراب ئېبېلاڷۇل مۇغ، ياس رۈصاصې ئێندال بێطارابێلا.
58. Васасс эмен вуххараб цо мохрода анкьгоги эмен вуххаравила.
۵۸. واساص ئېمېن وۇخاراب ښۈ مۈځرۈدا انڨڬۈڬێ ئېمېن وۇخاراوێلا.
59. Васассдаги божуге, дурго бералда гІадин.
واساصداڬێ بۈجۇڬې، دۇرڬۈ بېرالدا عادێن.
60. Васассдасса лълъикІай ясги йикІуней, ясалълъул багьаяв гьечІев васги вукІунев.
۶۰. واساصداصا ڷێگاي ياسڬێ يێگۇنېي، ياساڷۇل باهاياو هېڃېو واسڬێ وۇگۇنېو.
61. Васассде семани къедеххун вуссуневила, дурццассде семани нуцІцIил кверкъел кколебила.
۶۱. واساصدې سېمانێ قېدېخۇن وۇصۇنېوێلا، دۇرڛاصدې سېمانێ نۇڞێل كوېرقېل ڭۈلېبێلا.
62. Васассе инссудассаги ваццассдассаги живго лълъикІав вукІине бокьулеб; инссуе жиндассаго вас лълъикІав вукІине бокьулеб.
۶۲. واساصې ئێنصۇداصاڬێ واڛاصداصاڬێ جێوڬۈ ڷێگاو وۇگێنې بۈڨۇلېب، ئێنصۇيې جێنداصاڬۈ واس ڷێگاو وۇگێنې بۈڨۇلېب.
63. Васассе ирсалълъе тараб месед-гІарацалдасса гьессие кьураб махщел бергьунебила.
۶۳. واساصې ئێرساڷې تاراب مېسېد - عاراښالداصا، هېصێيې ڨۇراب ماخۺېل بېرهۇنېبێلا.
64. Васассе ригьин гьабиги, ясалълъе рагІи бицинги – рагІулIе нуцІцIа рагьи (Дуда бихьараб щибила: чІчIужу ячарав васищила, россассе арай ясищила).
۶۴. واساصې رێهێن هابێڬێ، ياساڷې راعێ بێښێنڬێ - راعۇڶې نۇڞا راهێ (دۇدا بێڮاراب ۺێبێلا: ڄۇجۇ ياچاراو واسێۺێلا، رۈصاصې اراي ياسێۺێلا).
65. Васассе ригьин, лълъидаго гьикъичІого гьабе, ясалълъе ригьин нусгояссда гьикъичІого гьабуге.
۶۵. واساصې رێهێن ڷێداڬۈ هێقێڃۈڬۈ هابې، ياساڷې رێهێن نۇسڬۈياصدا هێقێڃۈڬۈ هابۇڬې.
66. Васассе яс яче, хурзал рачунге.
۶۶. واساصې ياس ياچې، ځۇرزال راچۇنڬې.
Цо нухалда, наиб Имам МухІамил нус йихьарай меххалълъ, губернаторасс абун буго: «Имам МухІама, дуцца васассе яс ячун гьечІохха, хурзал рачун ратилахха», – ян.
ښۈ نۇځالدا، نائێب ئێمام مۇحامێل نۇس يێڮاراي مېخاڷ، ڬۇبېرناتۈراص ابۇن بۇڬۈ: "ئێمام مۇحاما، دۇڛا واساصې ياس ياچۇن هېڃۈخا، ځۇرزال راچۇن راتێلارۈخا"، - يان.
67. Васассул лъималаз нилIеран абулебила, ясалълъул лъималаз нижеран абулебила.
۶۷. واساصۇل ڸێمالاز نێڶېران ابۇلېبێلا، ياساڷۇل ڸێمالاز نێجېران ابۇلېبێلا.
Цо пуланай гІадан яхъун йиго рекІелгъеялълъе къватІие. Ясалълъул вас вукІун вуго мугъалда ваччун, васассул вас вукІун вуго кверги ккун цадахъ.
Лъималазул гІадаталда, васассул васасс кІудияй эбелалда абулеб букІун буго: «Доб чуги нилIер, доб бечеги нилIер, дол хъазалги нилIер!» – ан.
Ясалълъул васасс абулеб букІун буго: «Доб чуги нижер, доб бечеги нижер, дол хъазалги нижер!» – ан.
КІудияй эбелалълъ жинццаго жиндаго абун буго: «Дицца гьабулеб жого щиб? НилIеран абулев рукъалълъул вас квер ккун вачунев вуго, нижеран абулев чияр вас ваччун вуго!» ГьебсагІат кІудияй эбелалълъ васассул вас ваччун вуго, ясалълъул вас мугъалдасса рещтІинавун вуго.
ښۈ فۇلاناي عادان ياڅۇن يێڬۈ رېگېلغېياڷې قواطێيې. ياساڷۇل واس وۇگۇن وۇڬۈ مۇغالدا واڿۇن، واساصۇل واس وۇگۇن وۇڬۈ كوېرڬێ ڭۇن ښاداڅ.
ڸێمالازۇل عاداتالدا، واساصۇل واساص گۇدێياي ئېبېلالدا ابۇلېب بۇگۇن بۇڬۈ: "دۈب چۇڬێ نێڶېر، دۈب بېچېڬێ نێڶېر، دۈل څازالڬێ نێڶېر" - ان.
ياساڷۇل
68. Васги вукІуна, малълъкъосалил васги вукІуна.
۶۸. واسڬێ وۇگۇنا، ماڷقۈسالێل واسڬێ وۇگۇنا
69. Васни дир вугила, гІакълу гьессул жиндирго бугила.
۶۹. واسنێ دێر وۇڬێلا، عاقلۇ هېصۇل جێندێرڬۈ بۇڬێلا.
70. Васниги ясниги гурони чІчIужуялълъ басриял хьалбал гьаруларел.
۷۰. واسنێڬێ يسنێڬێ ڬۇرۈنێ ڄۇجۇياڷ باسرێيال ڮالبال هارۇلارېل.
71. Ватулев гурони чи ватуларев.
۷۱. واتۇلېو ڬۇرۈنێ چێ واتۇلارېو.
72. Ватулев таравги – гІабдал, ватуларев ккуравги – гІабдал.
۷۲. واتۇلاېو تاراوڬێ - عابدال، واتۇلارېو ڭۇراوڬێ - عابدۇل.
73. ВатІан бичун чед босарав хІалихьат! Чияр улка берцин бихьун росу тарав яриман.
۷۳. واطان بێچۇن چېد بۈساراو حالێڮات. چێيار ئۇلكا بېرښێن بێڮۇن رۈسۇ تاراو يارێمـان.
74. «ВатIан! ВатIан!» – ан ахIарабила зазида чIчIараб хIанчIчIиццаги.
۷۳. واطان، واطان - ان احارابێلا زازێدا ڄاراب حانڄێڛاڬێ.
ХІинчІчI гьиналълъ ккурабила. Ханасс гьеб меседил хьурилI рахІаталда хьихьун букІарабила. Амма хІинчІчI гьеб иххтияр гьечІеб рахІаталдасса рази букІинчІебила. Гьелълъ, тІокІаб чІчIечІого, пашманго «ВатІан! ВатІан!» – ан ахІулеб букІарабила. Ханасс амру гьабурабила:
- КигІан цІакъаб ватІан гьелълъул бугебали бихьизе, хІинчІчI боржине биччай.
Ккурабила гьелда ххадуб ххал. ХІинчIчІ рещтІарабила зазил гІакІваялда гьабураб гьитІинабго хІотIол бусада ва кутакалда боххун ахІарабила гьелълъ: «ВатІан» ВатІан!» – ан.
حێنڄ هێناڷ ڭۇرابێلا. خاناص هېب مېسېدێل ڮۇرێڶ راحاتالدا ڮێڮۇن بۇگارابێلا. اما حێنڄ هېب ئێختێيار هېڃېب راحاتالداصان رازێ بۇگێنڃېبێلا. هېڷ، طۈگاب ڄېڃۈڬۈ، فاشمانڬۈ واطان، واطان ان لحۇلېب بۇگارابێلا. خاناص امرۇ هابۇرابێلا:
- كێعان ڝاقاب واطان هېڷۇل بۇڬېبالێ بێڮێزې، حێنڄ بۈرجێنې بێڿاي.
ڭۇرابێلا هېلدا خادۇب خال. حێنڄ رېۺطارابێلا زازێل عاگوايالدا هابۇراب هێطێنابڬۈ حۈطۈل بۇسادا وا كۇتاكالدا بۈخۇن احارابێلا هېڷ: واطان، واطان - ان.
75. ВатІан гьечІев чи – кечІ гьечІеб булбул.
۷۵. واطان هېڃېو چێ - كېڃ هېڃېب بۇلبۇل.
76. ВатІан гьечІев чи – чед гьечІеб таргьа.
۷۶. واطان هېڃېو چێ - چېد هېڃېب تارها.
77. ВатІан тарав чи тусснахъ вукІуна.
۷۷. واطان تاراو چێ تۇصناڅ وۇگۇنا.
78. ВатІан тун арассе талихІ кьоларо.
۷۸. واطان تۇن اراصې تالێح ڨۈلارۈ.
79. ВатІан ххирияссул хвел букІунаро.
۷۹. واطان خێرێياصۇل ځوېل بۇگۇنارۈ.
80. ВатІан цІунизелъун рухІалдаги бараххщуге.
۸۰. واطان ڝۇنێزېڸۇن رۇحالداڬێ باراخۺۇڬې.
81. Вахъине лъаларев гІодовги чІчIезавун, ине лъаларессда вачІаянги абун.
۸۱. واڅێنې ڸالارېو عۈدۈوڬێ ڄېزاوۇن، ئێنې ڸالارېصدا واڃاسانڬێ ابۇن.
82. Вахъун чІчIун хІалтІарав вегун кванала.
۸۲. واڅۇن ڄۇن حالطاراو وېڬۇن كوانالا.
83. ВахІалда хІатІал гьечІел, гьарчида берал гьечІел.
۸۳. واحالدا حاطال هېڃېل، هارچێدا بېرال هېڃېل.
84. Вацц ваццин вукІуна, гьудул гьудулин вукІуна.
۸۴. واڛ واڛێن وۇگۇنا، هۇدۇل هۇدۇلێن وۇگۇنا.
85. Вацц гурев ваццлъиларо, вас гурев васлъиларо.
۸۵. واڛ ڬۇرېو واڛڸێلارۈ، واس ڬۇرېو واسڸێلارۈ.
86. Вацц гурев ваццлъуларо, эмен гурев эменлъуларо.
۸۶. واڛ ڬۇرېو واڛڸۇلارۈ، ئېمېن ڬۇرېو ئېمېنڸۇلارۈ.
87. «Вацц!» – ан абун кьабаниги къотІулеб, «Тушман!» – ан абун кьабаниги къотІулеб.
۸۷. واڛ - ان ابۇن ڨابانێڬێ قۈطۇلېب، تۇشمان - ان ابۇن ڨابانێڬێ قۈطۇلېب.
88. Ваццассе – вацц, яццалълъе – яцц.
۸۸. واڛاصې واڛ، ياڛاڷې ياڛ.
89. Вацц гьечІессул вацц – гьудул.
۸۹. واڛ هېڃېصۇل واڛ هۇدۇل.
90. Ваццал гьечІев чи – хъизан гьечІев чи, вас гьечІев эмен – реххссей гьечІев чи.
۹۰. واڛال هېڃېو چێ - څێزان هېڃېو چێ، واس هېڃېو ئېمېن - رېخصېي هېڃېو چێ.
91. Вацц гьечІев чи – куркьбал гьечІеб хъергъуйила, вацц гьечІей яцц – бакъвараб гъотІол гІаркьелила.
۹۱. واڛ هېڃېو چێ - كۇرڨبال هېڃېب څېرغۇيێلا، واڛ هېڃېي ياڛ - باقواراب غۈطۈل عارڨېلێلا.
92. Ваццго-вацц вугониги, къали цІезабейила.
۹۲. واڛڬۈ واڛ وۇڬۈنێڬێ، قالێ ڝېزابېيێلا.
93. ВацІцІадав вахъинчІони, хъубав тІатунарев.
۹۳. واڞاداو واڅێنڃۈنێ، څۇباو طاتۇنارېو.
94. ВацІцІадав вугони цІцIар ххутІула.
۹۴. واڞاداو وۇڬۈنێ ڞار خۇطۇلا.
95. ВацІцІадав цІецца вухІуларев, хъубав лълъецца чуруларев.
۹۵. واڞاداو ڝېڛا وۇحۇلارېو، څۇباو ڷېڛا چۇرۇلارېو.
96. ВацІцІадав чияссда гъорлIан канлъи бихьулеб.
۹۶. واڞاداو چێياصدا غۈرڶان كانڸێ بێڮۇلېب.
97. ВацІцІадав чияссе бокьулеб киналго гІадамал рацІцІадал рукІине, хъубав чияссе – киналго хъубал рукІине.
۹۷. واڞاداو چێياصې بۈڨۇلېب كێنالڬۈ عادامال راڞادال رۇگێنې، څۇباو چێياصې - كێنالڬۈ څۇبال رۇگێنې.
98. «ВачІаги» лъала дида, «вачІ-вачІги» лъала дида.
۹۸. واڃاڬێ ڸالا دێدا، واڃ - واڃڬێ ڸالا دێدا.
99. ВачІаравги лълъикІ гьобол, аравги лълъикІ.
۹۹. واڃاراوڬێ ڷێگ هۈبۈل، اراوڬێ ڷێگ.
100. ВачІинеги лъай, инеги лъай; рекІинеги лъай, рещтІинеги лъай.
۱۰۰. واڃێنېڬێ ڸاي، ئێنېڬێ ڸاي، رېگێنېڬێ ڸاي، رېۺطێنېڬێ ڸاي.
101. ВачІун ине лъачІони, вачІунгегиян кколеб.
۱۰۱. واڃۇن ئنې ڸاڃۈنێ، واڃۇنڬېڬێيان ڭۈلېب.
102. Вегани – хьибил унтулев, вахъани – мугъ унтулев.
۱۰۲. وېڬانێ - ڮێبێل ئۇنتۇلېو، واڅانێ - مۇغ ئۇنتۇلېو.
103. ВегарабгІан меххалълъ вахъине кколев.
۱۰۳. وېڬارابعان مېخاڷ واڅێنې ڭۈلېو.
104. Вегарассе кьей гьечІеб, кьижарассе тей гьечІеб.
۱۰۴. وېڬاراصې ڨېي هېڃېب، ڨێجاراصې تېي هېڃېب.
105. Вегизеги лъай, вахъинеги лъай.
۱۰۵. وېڬێرې ڸاي، واڅێنېڬێ ڸاي.
106. Вегизеги лъаларев, вахъинеги лъаларев.
۱۰۶. وېڬێزېڬێ ڸالارېو، واڅێنېڬێ ڸالارېو.
107. Вегун кьаралъарав, кьижун виццалъарав
۱۰۷. وېڬۇن ڨاراڸاراو، ڨێجۇن وێڛاڸاراو.
108. Вегун кьаралъиларо, кьижун бечелъиларо.
۱۰۸. وېڬۇن ڨاراڸێلارۈ، ڨێجۇن بېچېڸێلارۈ.
109. Вегун чи кваналаро, кІалдибе жо бортуларо.
۱۰۹. وېڬۇن چێ كوانالارۈ، گالدێبێبې جۈ بۈرتۇلارۈ.
110. Векерулаго гІодов ккеялдасса, вилълъун унаго, хІалхьиго лълъикІ.
۱۱۰. وېكېرۇلاڬۈ عۈدۈو ڭېيلداصا، وێڷۇن ئۇناڬۈ، حالڮێڬۈ ڷێگ.
111. Векерун куй босарав, керен чІван оц босарав.
۱۱۱. وېكېرۇن كۇي بۈساراو، كېرېن ڃوان ئۈښ بۈساراو.
112. Векерун унаго къотІараб тІил – тІурун унаго хьухьараб гьегь.
۱۱۲. وېكېرۇن ئۇناڬۈ قۈطاراب طێل - طۇرۇن ئۇناڬۈ ڮۇڮاراب هېه.
113. Векерун чи чанда ххадув гъоларев, гІедегІун чи мурадалде щоларев.
۱۱۳. وېكېرۇن چێ چاندا خادۇو غۈلارېو، عېدېعۇن چێ مۇرادالدې ۺۈلارېو.
114. Векиледухъ къвакІунги вукІунгейила, хьетІиледухъ гІатІгоги вукІунгейила.
۱۱۴. وېكێلېدۇڅ قواگۇنڬێ وۇگۇنڬېيێلا، ڮېطێلېدۇڅ عاطڬۈڬێ وۇگۇنڬېيێلا.
115. Векун кваназегІан гьуинавги вукІунгейила, тун гІодове реххизегІан кьогІавги вукІунгейила.
۱۱۵. وېكۇن كوانازېعان هۇئێناوڬێ وۇگۇنڬېيێلا، تۇن عۈدۈوې رېخێزېعان ڨۈعاوڬێ وۇگۇنڬېيێلا.
116. Векьарухъан къуни, кьал къолеб.
۱۱۶. وېڨارۇڅان قۇنێ، ڨال قۈلېب.
Кициялълъул магІна буго, щибниги жо бикьулев чиясс жиндиего бутІа гьитІин гьабуни, гьоркьоб дагІба-къецц кколарилан абураб.
كێښێياڷۇل ماعنا بۇڬۈ، ۺێبنێڬێ جۈ بێڨۇلېو چێياص جێندێيېڬۈ بۇطا هێطێن، هۈرڨۈب داعبا - قېڛ ڭۈلارێلان ابۇراب.
117. Велъулессда гурони гІодулессда гьикъуге.
۱۱۷. وېڸۇلېصدا ڬۇرۈنێ عۈدۇلېصدا هێقۇڬې.
118. Вехь вокьарассе гьойги бокьулеб.
۱۱۸. وېڮ وۈڨاراصې هۈيڬێ بۈڨۇلېب.
119. Вехьасс тІилидейила ургъел бикьулеб, къоролалълъ катидейила.
۱۱۹. وېڮاص طێلێدېيێلا ئۇرغېل بێڨۇلېب، قۈرۈلاڷ كاتێدېيێلا.
120. Вехьассда ракІалда – цІцІани, цІцІаназда ракІалда – цІцIанкьеро.
۱۲۰. وېڮاصدا راگالدا - ڞانێ، ڞانازدا راگالدا - ڞانڨېرۈ.
121. Вехьассул буртина – кІиабилеб рукъ.
۱۲۱. وېڮاصۇل بۇرتێنا - گێئابێلېب رۇق.
122. Вехьассул тушман – бацІ, бацІил тушман – вехьги Горочги.
۱۲۲. وېڮاصۇل تۇشمان - باڝ، باڝێل تۇشمان - وېڮڬێ ڬۈرۈچڬێ.
123. Веццараб кІалалълъ какизе ккогеги.
۱۲۳. وېڛاراب گالاڷ كاكێزې ڭۈڬېڬێ.
124. Веццуге, веццараб кІалалълъ какизе ккезе гурин; какуге, какараб кІалалълъ веццизе ккезе гурин.
۱۲۴. وېڛۇڬې، وېڛاراب گالاڷ كاكێزې ڭېزې ڬۇرێن.
كاكۇڬې، كاكاراب گالاڷ وېڛێزې ڭېزې ڬۇرێن.
125. Веццунилан чІухІуге, какунилан квешги букІунге.
۱۲۵. وېڛۇنێلان ڃۇحۇڬې، كاكۇنێلان كوېشڬێ بۇگۇنڬې.
126. Вижугеги къурав чи, къинлъугеги квешаб чехь.
۱۲۶. وێجۇڬېڬێ قۇراو چێ، قێنڸۇڬېڬێ كوېشاب چېڮ.
127. Вижухъе – чи, лIугьухъе – чІагІа.
۱۲۷. وێجۇڅې - چێ، ڶۇعۇڅې - ڃاعا.
128. Вижахъего – гьабигьан, гьавухъего – рохьдохъан.
۱۲۸. وێجاڅېڬۈ - هابێهان، هاوۇڅېڬۈ - رۈڮدۈڅان.
129. Вилълъиндал рекъав лъалев, бициндал тІекъав лъалев.
۱۲۹. وێڷێندال رېقاو ڸالېو، بێښێندال طېقاو ڸالېو.
130. ВилълъинчІого нух лъаларо, вихьичІого чи лъаларо.
۱۳۰. وێڷێنڃۈڬۈ نۇځ ڸالارۈ، وێڮێڃۈڬۈ چێ ڸالارۈ.
131. ВитІани – гьатІан, гьетІани – шамат (цо хІал кколарев чи).
۱۳۱. وێطانێ - هاطان، هېطانێ - شامات (ښۈ حال ڭۈلارېو چێ).
132. ВитIарав тIад, тIекъав гъоркь
۱۳۲. وێطاراو طاد، طېقاو غۈرڨ.
133. ВитІарав тІекъ гьавулев, тІекъав бергьинавулев.
۱۳۳. وێطاراو طېق هاوۇلېو، طېقاو بېرهێناوۇلېو.
134. ВитІарав чияссул тІекъаб рагІи букІунареб, гьетІараб тІилалълъул битІараб рагІад букІунареб.
۱۳۴. وێطاراو چێياصۇل طېقاب راعێ بۇگۇنارېب، هېطاراب طێلاڷۇل بێطاراب راعاد بۇگۇنارېب.
135. ВитІунчиясс лал бокъунареб, ругьелалълъ хІеж борххулареб.
۱۳۵. وێطۇنچێياص لال بۈقۇنارېب، رۇهېلاڷ حېج بۈرخالارېب.
136. Виххун кІанцІани, кІанцІаралълъубго бохх бекулеб.
۱۳۶. وێخۇن گانڝانێ، گانڝاراڷۇبڬۈ بۈخ بېكۇلېب.
137. Вихьарассе кІал кьолев, тІерхьарассе бер кьолев.
۱۳۷. وێڮاراصې گال ڨۈلېو، طېرڮاراصې بېر ڨۈلېو.
138. Вихьизе – бахІарчи, ватизе – хІалихьат.
۱۳۸. وێڮێزې - باحارچێ، واتێزې - حالێڮات.
139. Вихьизе – бугъа, ватизе – бече.
۱۳۹. وێڮێزې - بۇغا، واتێزې - بېچې.
140. Вихьизе – буссурманчи, ватизе – капурчи.
۱۴۰. وێڮێزې - بۇصۇرمانچێ، واتێزې - كافۇرچێ.
141. Вихьизе – вас, ватизе – рагІад.
۱۴۱. وێڮێزې - واس، واتێزې - راعاد.
142. Вихьизе гохІдеги вахун, вахчизе кІкІал балагьуге.
۱۴۲. وێڮێزې ڬۈحدېڬێ واځۇن، واخچێزې ڴال بالاهۇڬې.
143. Вихьизе – тІарикъатчи, ватизе – ххиянатчи.
۱۴۳. وێڮێزې - طارێقاتچێ، واتێزې - خێياناتچێ.
144. Вихьизе хьул лъоларев, ракІалълъ къабул гьавуларев.
۱۴۴. وێڮێزې ڮۇل ڸۈلارېو، راگاڷ قابۇل هاوۇلارېو.
145. Вихьизе – хІан, хІанчІизе – рак.
۱۴۵. وێڮێزې - حان، حانڃێزې - راك.
146. Вихьизе хІе гІадав, ватизе махх гІадав вукІине ккола бахІарчи.
۱۴۶. وێڮێزې حې عاداو، واتێزې ماخ عاداو وۇگێنې ڭۈلا باحارچێ.
147. Вихьизе – чи, ватизе – чухъа.
۱۴۷. وێڮێزې - چێ، واتێزې - چۇڅا.
148. ВихьичІого чи лъаларо, бекичІого чед лъаларо.
۱۴۸. وێڮێڃۈڬۈ چێ ڸالارۈ، بېكێڃۈڬۈ چېد ڸالارۈ.
149. ВихьичІого чиги лъаларо, рекІинчІого чуги лъаларо.
۱۴۹. وێڮێڃۈڬۈ چێڬێ ڸالارۈ، رېگێنڃۈڬۈ چۇڬێ ڸالارۈ.
150. Вихьуналдасса рагІунго лълъикІав вукІун вугила мун
۱۵۰. وێڮۇنالداصا راعۇنڬۈ ڷێگاو وۇگۇن وۇڬێلا مۇن.
151. Виччалахха дицца мун, биччан унеб чу гІадин,
чурхъилахха дицца мун, зобалълъ хвараб хур гІадин.
Виччан тола дицца лагъ, биччан унеб чу гІадин;
чурхъун лъола дицца лагъ, зобалълъ чІвараб хур гІадин.
۱۵۱. وێڿالاخا دێڛا مۇن، بێڿان ئۇنېب چۇ عادێن،
چۇرڅێلاخا دێڛا مۇن، زۈباڷ ځواراب ځۇر عادێن.
وێڿان تۈلا دێڛا لاغ، بێڿان ئۇنېب چۇ عادێن،
چۇرڅۇن ڸۈلا دێڛا لاغ، رۈباڷ ڃواراب ځۇر عادێن.
152. Виччунилан чи холарев, чурунилан кІаз холареб.
۱۵۲. وێڿۇنێلان چێ ځۈلارېو، چۇرۇنێلان گاز ځۈلارېب.
153. Вокьуларев чиясс бицарабги – гьересси, гьабураб гьунарги – щибго гуреб жо.
۱۵۳. وۈڨۇلارېو چێياص بێښارابڬێ - هېرېصێ، هابۇراب هۇنارڬێ - ۺێبڬۈ ڬۇرېب جۈ.
154. Вокьуларев чияссда асскІоялдасса кьурул нохъодаго лълъикІила.
۱۵۴. وۈڨۇلارېو چێياصدا اصگۈيالداصا ڨۇرۇل نۈڅۈداڬۈ ڷێگێلا.
155. Вокьуларев чияссул рагІадги ххалатаб, гІамалги кІудияб.
۱۵۵. وۈڨۇلارېو چێياصۇل راعادڬێ خالاتاب، عامالڬێ گۇدێياب.
156. Вокьуларев чияссул цІцIобалде ккогеги.
۱۵۶. وۈڨۇلارېو چێياصۇل ڞۈبالدې ڭۈڬېيڬێ.
157. Вокьулев кьаллъани, талихІ кьолареб.
۱۵۷. وۈڨۇلېو ڨالڸانێ، تالێح ڨۈلارېب.
158. Вокьулев чигун цадахъ лълъимги гьуинаб, вокьуларев чияссда цадахъ гьоцІцIоги кьогІаб.
۱۵۸. وۈڨۇلېو چێڬۇن ښاداڅ ڷێمڬێ هۇئێناب، وۈڨۇلارېو چێياصدا ښاداڅ هۈڞۈڬێ ڨۈعاب.
159. Вокьулев чияссде гурони, семуларелила.
۱۵۹. وۈڨۇلېو چێياصدې ڬۇرۈنێ، سېمۇلارېلێلا.
160. Вокьулевгун цадахъ кьурул нохъодаги алжанила.
۱۶۰. وۈڨۇلېوڬۇن ښاداڅ ڨۇرۇل نۈڅۈداڬێ الجانێلا.
161. Воре, гъункун чияцца къараб гъапу ричІуге,
Воре, нахъ буссун дуда щолеб чІорги реххуге.
۱۶۱. وۈرې، غۇنكۇن چێياڛا قاراب غافۇ رێڃۇڬې،
وۈرې، ناڅ بۇصۇن دۇدا ۺۈلېب ڃۈرڬێ رېخۇڬې.
162. Воре, дулI гьечIелълъе рецц гьабунилан гьелдасса воххуге.
۱۶۲. وۈرې، دۇڶ هېڃېڷې رېڛ هابۇنێلان هېلداصا وۈخۇڬې.
163. Воре, дуцца дурго кІалдиб кІигІаркьелаб мацIцІ хьихьуге, МацІцIалда ракьа гьечІилан, бокьанщинабги бицунге.
۱۶۳. وۈرې، دۇڛا دۇرڬۈ گالدێب گێعارڨېلاب ماڞ ڮێڮۇڬې،
ماڞالدا راڨا هېڃێلان، بۈڨان ۺێناب بێښۇنڬې.
164. Воре, загьру гьекъоге даруялда ракІги чІчIун, гІадан хІакъир гьавуге къуваталда ракІги чІчIун.
۱۶۴. وۈرې، زاهرۇ هېقۈڬې دارۇيالدا راگڬێ ڄۇن، عادان حاقێر هاوۇڬې قۇواتالدا راگڬێ ڄۇن.
165. Воре, тIокIлъуге, тIокIлъани камула.
۱۶۵. وۈرې، طۈگڸۇڬې، طۈگڸانێ كامۇلا.
166. Воре, ххиянат гьабуге, хоб бухъуге дуего.
۱۶۶. وۈرې، خێيانات هابۇڬې، ځۈب بۇڅۇڬې دۇيېڬۈ.
167. Воре, чи тарунилан тункун рагIи абуге, чияссул ккараб ххатIа хъващтIан бадиб кьабуге.
۱۶۷. وۈرې، چێ تارۇنێلان تۇنكۇن راعێ ابۇڬې، چێياصۇل ڭاراب خاطا څواۺطان بادێب ڨابۇڬې.
168. Вореги, чилъи бичун чохьой лагълъи гьабуге.
۱۶۸. وۈرېڬێ، چێڸێ بێچۇن چۈڮۈي لاغڸێ هابۇڬې.
169. Воржун хІанчІчIалълъ гурев, рещтIун гъудулълъ гурев.
۱۶۹. وۈرجۇن حانڄاڷ ڬۇرېو، رېۺطۇن غۇدۇڷ ڬۇرېو.
170. Воххун арав къваридгоги вуссуневила, къваридго арав воххунги вуссуневила.
۱۷۰. وۈخۇن اراو قوارێدڬۈڬێ وۇصۇنېوێلا، قوارێدڬۈ اراو وۈخۇنڬێ وۇصۇنېوێلا.
171. Вугониги пайдагьечІ, гьечІогоги чарагьечІ.
۱۷۱. وۇڬۈنێڬێ فايداهېڃ، هېڃۈنێڬێ چاراهېڃ.
172. ВукІун ххайир гурев, хун зарал гурев.
۱۷۲. وۇگۇن خايێر ڬۇرېو، ځۇن زارال ڬۇرېو.
173. Вуссине ссвери гурев, ссверизе тІокъо гурев.
۱۷۳. وۇصێنې صوېرێ ڬۇرېو، صوېرێزې طۈقۈ ڬۇرېو.
174. Вуххун чи лIугъунаро, рахъдал чед лIугьунаро.
۱۷۴. وۇخۇن چێ ڶۇهۇنارۈ، راڅدال چېد ڶۇهۇنارۈ.
175. ВухІизегІан асскІовеги къагейила, цІцIорозегІан рикІкІадги чІчIогейила.
۱۷۵. وۇحێزېعان اصگۈوېڬێ قاڬېيێلا، ڞۈرۈزېعان رێڴادڬێ ڄۈڬېيێلان.
176. ВуцІцІун вукІине лъарав лълъиего ххиралъула.
۱۷۶. وۇڞۇن وۇگێنې ڸاراو ڷێيېڬۈ خێراڸۇلا.
177. ВуцІцІун вукІине лъарав саламатго ххутІула,
ЛълъикІлъи гьабун хьвадарав ххиралъиялде ккола,
Сахавалъи гьабурав кІодолъиялде щола,
Щукруялда хьвадарав цІцIикІкІаралде вахуна
۱۷۷. وۇڞۇن وۇگێنې ڸاراو سالاماتڬۈ خۇطۇلا،
ڷێگڸێ هابۇن ڮواداراو خێراڸێيالدې ڭۈلا،
ساخاواڸێ هابۇراو گۈدۈڸێيالدې ۺۈلا،
ۺۇكرۇيالدا ڮواداراو ڞێڴارالدې واځۇنا.