Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. [abala/cin #indiye baj hezew. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;elalde, cin furay yas roSaSe pe. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. [aba/ ;unigi, {iyanat Tade baKizogo Zolarebila. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. [aba/ ;unigi, (rapudaSa) xiyaSul ber for~ularebila. 5. Ханинибго чIичIидараб тIанчIил бетIер чIчIинтIейила. [aninibgo zizidarab Tanzil beTer ZinTeyila. 6. Ханинийго чIичIидарай, чIаратIаго гаргадарай. [aniniygo zizidaray, zaraTago gargadaray. 7. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. [a[i#e rajalda - burTida, /uti#e rajalda - ~eda. 8. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. [walil #igara baygi - zagoya#e kumekila. 9. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. [walil \inqi dandzwani, fonJolgi a#daho /uhunebila. 10. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. [wanigi yosila xiyar yas, Tunigi ba~ina kwasul kun. 11. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. [warab ba`iCa fi vurulareb. 12. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. [warab valba`aldaSa zagoyab hoygo :ijila. 13. Хвараб гIака – рахьдалаб. [warab faka - ra%dalab. 14. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. [warab me{a: xigi kinawgo :ijaw, ba\arab me{a: bujarab xugi kina#daSago `aqab. 15. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. [warab reTel na~iye, qadaraw xi rafuye. 16. Хварабниги чIорто дарайдул. [warabnigi zorto daraydul. 17. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. [waraw xi wavari#awuni, busen ]ub;uleb, [warab-arab $oya:ul bicani, rajal ]ub;ulel. 18. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. [waraw xi kaki - zagoya#e #aralila. 19. Хварав чидай, хвечIев чидай? [waraw xiday, [wezew xiday? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - jigo nu[lulaSda dande Kun rugo buqi#e unel fadamal. folo]anaS [eraSda hiqun bugo - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - [waraw xiday, [wezew xiday moloda wugew? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! - mun fadal;uni& wugew, dir was? rafarab $o guro [wezew xi, molodagi ;un, wuqi#e wosun ubew! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. folo]anxi, [eraSul \urmat `unun, wu~un Zun wugo. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - qaSi hel &wanila [eraSul rosu/e. yasa: inSuda hiqanila - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - cada] wugew xi &iw, emen? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - nu[da dande;araw dahaw faqlu hezew folo]anxi wugo, dir yas. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - &ibfagi heS haburab? &ib Karab, emen? - an `e{anila yasa:. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. - habi#egi &ib heS habileb, dir yas. diye fantal sualal puna heS. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. inSuCa yasa:e bicanila [waraw xiyaSul \aqa:u/ heS hiqarab $o. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. - fantab $o hiqun hezo{a, emen, heS duda. [waraw xi wugo {alqa:e in$it;un [waraw xi. [wezew xi wugo, $iwgo [wanigi, {alqa:e $indir i^algi ~argi na]e taraw xi. 20. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. [wara#da {adur zagoyal ri:ine behularo. 21. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. [wara#e guroni, riXan tara#e [ob bu]ulareb. 22. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. [wara#ul bicani, zagoya#ul ra\at [ola, arab-[wara:ul bicani, dandiyaSul ra\at [ola. 23. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. [waral rorzi#arulago, zagoya#ul Tom \ululeb. 24. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. [waralgi re;ila ;imala#ul rafiyalda. 25. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. [waralgi riJani, fu%bi femeral, mutafil#abigi riJani, yasal femeral. 26. Хварассе зурма щайила. [waraSe #urma &ayila. 27. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. [waraSul qulhu gurel, furaSul bertin gurel. 28. Хведал гурони, хьул къотIулареб. [wedal guroni, %ul qoTulareb. 29. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. 30. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. [we#e me{ &warab me{a: \ama voTode ba[unebila. 31. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. [we#e me{ &waraw [eraS ya Zu$u yaxuneyila, ya xu bosulebila. 32. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. [we#egi fa$al judiyab :ijila. 33. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). [we#efan zago tani, [wezogo ru\ ba]ugegi (ni/ [we#efan xi;i [ogegi). 34. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. [wel hiqun bazunaro, zora: xi `e{olaro. 35. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). [welaldego [waraw (zagogo [waraw). 36. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. [welarew zu\a, zwalarew wo{a. 37. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. [olew;i ;arabani, emen ~amu] wixilaanilan aburabila mala naSrudiniCa. 38. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. [welilan dawlad unarel, Tatinilan $o biqulareb. 39. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. 40. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. [erab vweT turuleb, tarab [ur zuntuleb. 41. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. [erab ocol _urCida {adub ra] vwaridab bujunebila. 42. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. [erab \amida ro%ob nu[ ma:i#e Kolareb. 43. Хераб бацIицца чахъу кIиго цадахъ хъамулебила. [erab ba`iCa xa]u jigo cada] ]amulebila. 44. ХерабгIан хIама сихIираб. [erabfan \ama si\irab. 45. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. «[eraw xi», - yan ja;age, mungi wujine wugewin [eraw xi. 46. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. [eraw xiyaSul {iyalal [aba/e cada] unel. 47. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. [eray yigonigi, yas :ij, {alatab bugonigi, ^ahra :ij. 48. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. [eray Zu$u yaxaraw folo]anxiyaSul bugo;i, hewgi [un, [era:e &warabila. 49. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. [eraS folo]anay :adi yaxani, jiyalgo ra#i;izeb daran Kolebila. 50. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. [eraSul - faqlu, folo]anaSul - quwat. 51. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щиб жо гьебали. [er;i bi%izogo, &iwgo [ogegi, bi%ize#da ;a#e &ib $o hebali. 52. Херлъи – гьойлъи. [er;i - hoy;i. 53. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. [er;igun hoyCa haTana:ubcin ]ub;i habuleb. 54. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). [er;idal ba` fonJol ~obalde Kolebila ([er;idal ~umgi qorqol ~obalde Kolebila). 55. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). [er;ilarew hezew, [welarew hezew ([er;ilarew wo{a, [welarew zu\a). 56. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. [er;iyaldaSa barakat bugeb $o hezebila, Tade bazun guroni, TaSa unareb. 57. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. [er;iyaldaSa kwe^ab $o - $iwgo [er;un wujin ;anguTi. 58. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba;arvuneb. 59. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. [er;unilan ba` kwanazogo Zolareb. 60. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. 61. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. 62. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. 63. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). [is-bas - ^ayTana:ul $o (dirab - diye, durab - duye). 64. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). [ob Tu_anafan, raj Tu_uleb (rap Tu_anafan, rajalgi Tu_ulel). 65. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. [olareb rafigi bujunareb, rafal hezeb awla]gi bujunareb. 66. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. [olareb raj bujunareb, ba]unareb Cin bujunareb. 67. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. [olarew xi wujunarew, [olareb ~ar bujuneb. 68. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. [olew xiyaSda Cebe nusgo sona:ul fumru Zolebila. 69. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. [ono habi#e - maduhali]e, kwana#e - roqobe. 70. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. 71. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. [ono pabun, he~o vurulareb. 72. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. [ur aSjobefan :ijila, fagar;i riJadefan :ijila. 73. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. [ur bepizeS \anzilaro, [er becizeS zamilaro. 74. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. [ur bosaraw bexe;araw, ruq bosaraw miskin;araw. 75. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. [ur bujago, raqaral, ruq bujago, ruharal. 76. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIцIул гуккулев). [ur guKuge, he: mungo dahawgi `aq guKi#e gurin (duCa [ur cin guKani, [ura: mun an`~ul guKulew). 77. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. [ur habulago, ruq [waray, ruq habulago, [ur [waray. 78. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. [ur jodo;iyaldaSa hir jodo;i :ijab. 79. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. [ur :ijab bugilan abe, Tor&el carvinibe barab me{a:, {an :ijaw wugilan abe, unqabgo qono Tad zwarab me{a:. 80. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. [ur-ruq bixun anigi, inSul qo-aS bixun unareb. 81. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. [ur ~orobe balaharab :ijab. - [ur &ay bixarab? - _urCida juTi#e gamaz batizogo. 82. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. 83. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. [ur#al rakul `uni, carval bofol `ola. 84. Хурзал чIахIиял – чIамчIам дагьал. [ur#al za\iyal - zamzam dahal. 85. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. [urib :ij $o bi$i#abi#e allahaSde Tamun toge. 86. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гьецIцIо тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab he~o toge. 87. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `oleb. 88. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. [uribe %on - %aginibe {inj. 89. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. [uriSa $o bazinzo;i zaral fayib Kolareb. 90. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? 91. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. [urul maduhal waqaraw Kagi, ruqa:ul maduhal for~araw Kagi. 92. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. 93. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. [urul %ona: xe% for~agi, xo%ol ;imala#daSa raj bo{agi. 94. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. 95. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. 96. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна. [uru]an kinaw wugewali {asali];iya: bicuna.

ЧIчI Z 1. ЧIчIараб гьабицца гIатI ххунареб. Zarab habiCa faT {unareb. 2. ЧIчIараб лълъим махIцинчIого ххутIуларо. Zarab :im ma\cinzogo {uTularo. 3. ЧIчIарассул малъ кIутIулареб, кIалъаларев мекъи кколарев. ZaraSul ma; juTulareb, ja;alarew meqi Kolarew. 4. ЧIчIара-хьарав гурев бихьинчи – ритIучIил хIацIцIу. Zara-%araw gurew bi%inxi - riTuzil \a~u. 5. ЧIчIарацца – рахь, чуруцца – нах. ZaraCa - ra%, xuruCa - na[. 6. ЧIчIегIераб букIа, хъахIаб букIа, гьой буго гьой. Zeferab buja, ]a\ab buja, hoy bugo hoy. 7. ЧIчIегIераб гIакдалги букIунеб хъахIаб рахь. Zeferab fakdalgi bujuneb ]a\ab ra%. 8. ЧIчIегIераб щакъиялълъин хъахIаб кагъат басунеб, чIчIегIераб тIурччиялълъин багIармесед биунеб. Zeferab &aqiya:in ]a\ab kavat basuneb, Zeferab TurXiya:in bafarmesed biuneb. 9. ЧIчIегIералда чIчIегIерабилан абизе, хъахIалда хъахIабилан абизейин кIал букIунеб. Zeferalda Zeferabilan abi#e, ]a\alda ]a\abilan abi#eyin jal bujuneb. 10. ЧIчIегIергIоралълъ бачIараб БагIаргIоралълъ гъанкъулеб. Zeferfora: bazarab bafarfora: vanquleb. 11. ЧIчIикIизегIан гьуинавги вукIунге, туйзегIан кьогIавги вукIунге. Ziji#efan huinawgi wujunge, tuy#efan pofawgi wujunge. 12. ЧIчIинкIилассдасса гIабдалго лълъикI. ZinjilaSdaSa fabdalgo :ij. 13. ЧIчIинкIилассе дагьаб лъаниги гIолеб, гIалимчияссе дагьабги лъазе бокьулеб. ZinjilaSe dahab ;anigi foleb, falimxiyaSe dahabgi ;a#e bopuleb. 14. ЧIчIужу абилалде, цо духъгоги валагье. Zu$u abilalde, co du]gogi walahe. 15. ЧIчIужу бараххщарай лълъикIай, росс саххаватав лълъикIав. Zu$u bara{&aray :ijay, roS sa{awataw :ijaw. 16. ЧIчIужу берцинай йикIин россассе рецц гуро. Zu$u bercinay yijin roSaSe reC guro. 17. ЧIчIужу гIакъилай яче, гIадалаб гIанкIуялълъ цIцIодораб хоно гьабулареб. Zu$u faqilay yaxe, fadalab janjuya: ~odorab [ono habulareb. 18. ЧIчIужу егани, рукъ бегулеб. Zu$u yegani, ruq beguleb. 19. ЧIчIужу ецце, ячун къого сон бараб меххалълъ. Zu$u yeCe, yaxun qogo son barab me{a:. 20. ЧIчIужу инжит гьаюлев чи – Аллагьассул тушман, ятим къварид гьавулев чи – Аллагьассулги ххалкъалълъулги тушман. Zu$u in$it hayulew xi - allahaSul tu^man, yatim qwarid hawulew xi - allahaSulgi {alqa:ulgi tu^man. 21. ЧIчIужу квешассул мегеж ххеххго хъахIлъулеб. Zu$u kwe^aSul mege$ {e{go ]a\;uleb. 22. ЧIчIужу лълъикIаб рукъ лъазе годекIанире ралагье. Zu$u :ijab ruq ;a#e gojanire ralahe. 23. ЧIчIужу мадугьалассул лълъикIайила берцинай. Zu$u maduhalaSul :ijayila bercinay. 24. ЧIчIужу рекъарай нусги щвечIо, вас рекъараб чуги щвечIо. Zu$u reqaray nusgi &wezo, was reqarab xugi &wezo. 25. ЧIчIужу хварав къасси гIодулевила, оц хварав къад гIодулевила. Zu$u [waraw qaSi fodulewila, oc [waraw qad fodulewila. 26. ЧIчIужу хвей – цо балагь, чIчIужуйилан цоги балагь, тIаде ккей – кIиго балагь. Zu$u [wey - co balah, Zu$uyilan cogi balah, Tade Key - jigo balah. 27. ЧIчIужу чияр берцинай лълъикI, чу нилIерго берцинаб лълъикI. Zu$u xiyar bercinay :ij, xu ni/ergo bercinab :ij. 28. ЧIчIужу ячани, чIчIужу щола, россассе ани, росс щола. Zu$u yaxani, Zu$u &ola, roSaSe ani, roS &ola. 29. ЧIчIужу яче чияе инчIей, чу босе чияцца рекIинчIеб. Zu$u yaxe xiyaye inzey, xu bose xiyaCa rejinzeb. 30. ЧIчIужу ячин – моцIцIроцца роххел, гIумруялълъул ургъел. Zu$u yaxin - mo~roCa ro{el, fumruya:ul urvel. 31. ЧIчIужу ячине – херав, хвезе – бахIарав. Zu$u yaxine - [eraw, [we#e - ba\araw. 32. ЧIчIужу ячунге чадил мучари гьабулей. Zu$u yaxunge xadil muxari habuley. 33. ЧIчIужу ячунелълъулги чу босулелълъулги, бералги къанщун, Аллагьассде божилъи гьабе. Zu$u yaxune:ulgi xu bosule:ulgi, beralgi qan&un, allahaSde bo$i;i habe. 34. ЧIчIужугIаданалълъул гIакълу квенчIчIелтIа букIунебила, гьей тIаде яхъингун бортунги унебила. Zu$ufadana:ul faqlu kwenZelTa bujunebila, hey Tade ya]ingun bortungi unebila. 35. ЧIчIужугIаданалълъухъ ралагьизейила берал рижун ругел. Zu$ufadana:u] ralahi#eyila beral ri$un rugel. 36. ЧIчIужуквешил гьобол воххун унарев. Zu$ukwe^il hobol wo{un unarew. 37. ЧIчIужуялда кьабулебги якьадалда щолеб. Zu$uyalda pabulebgi yapadalda &oleb. 38. ЧIчIужуялда рихарав чияссулгун гьалмагълъи гьабуге. Zu$uyalda ri[araw xiyaSulgun halmav;i habuge. 39. ЧIчIужуялда щакдари – россассул гIайиб. Росс щакдаризави – лълъил гIайиб? Zu$uyalda &akdari - roSaSul fayib. roS &akdari#awi - :il fayib? 40. ЧIчIужуялълъ россассда гьикъарабила гьан киб баххчилебилан. Россасс абурабила гьанада цIцIар хъван букIунарин, цIцIоко тIагIинабеян. Zu$uya: roSaSda hiqarabila han kib ba{xilebilan. roSaS aburabila hanada ~ar ]wan bujunarin, ~oko Tafinabeyan. 41. ЧIчIужуялълъ росслъи гьабиги – дурго гIайиб, васасс эменлъи гьабиги – дурго гIайиб. Zi$uya: roS;i habigi - durgo fayib, wasaS emen;i habigi - durgo fayib. 42. ЧIчIужуялълъул рокъов вукIинегIан, гамаги тIерхьун, тIад босун ххутIараб хъорщодаго лълъикI. Zu$uya:ul roqow wujinefan, gamagi Ter%un, Tad bosun {uTarab ]or&odago :ij. Гамаги ралъдалIе тIерхьун ун ххутIараб цо хъорщода лъедолел рукIун руго эменги васги. Гьанже нилIедасса кIудияб къварилъиялда щивниги вугодаян гьикъун буго васасс инссуда. НилIедасса кIудияб къварилъиялда вугин чIчIужуялълъул рокъов вугев россилан абун буго инссуцца васассда. gamagi ra;da/e Ter%un un {uTarab co ]or&oda ;edolel rujun rugo emengi wasgi. han$e ni/edaSa judiyab qwari;iyalda &iwnigi wugodayan hiqun bugo wasaS inSuda. ni/edaSa judiyab qwari;iyalda wugin Zu$uya:ul roqow wugew roSilan abun bugo inSuCa wasaSda. 43. ЧIчIужуялълъул бечелъи – сахлъи. Zu$uya:ul bexe;i - sa[;i. 44. ЧIчIужуялълъул лълъикIлъи – хIалрекъей. Zu$uya:ul :ij;i - \alreqey. 45. ЧIчIун букIараб хIамицца хIунссун мегIер бегуларо. Zun bujarab \amiCa \unSun mefer begularo.

Ч x 1. Чабхъадул боцIцIи чабхъацца унеб. xab]adul bo~i xab]aCa uneb. 2. ЧагIиги чIвачIого, чуги хвечIого хъала бахъулареб. xafigi zwazogo, xugi [wezogo ]ala ba]ulareb. 3. Чадикълъи бихьаниги, чиякълъи бихьугеги. xadiq;i bi%anigi, xiyaq;i bi%ugegi. 4. Чадил къимат гьабичIессда къо квешаб бихьулеб. xadil qimat habizeSda qo kwe^ab bi%uleb. 5. Чадихъ гьан бичарав, дур чара хваяв, Чохьоцца реххарав, дур чилъи хваяв. xadi] han bixaraw, dur xara [wayaw, xo%oCa re{araw, dur xi;i [wayaw. 6. Чадицца цIунилилан цIцIодорлъи гIодоб тоге. xadiCa `unililan ~odor;i fodob toge. 7. Чали гъазихъацца кколеб, гъарим пакъирасс кколев. xali va#i]aCa Koleb, varim _aqiraS Kolew. 8. Чалуххай чIчIужу россассеги йокьулейила, росдаеги йокьулейила. xalu{ay Zu$u roSaSegi yopuleyila, rosdayegi yopuleyila. 9. Чан батIияв, чан тIекъав, чан гIажизав, чан гIабдал. xan baTiyaw, xan Teqaw, xan fa$i#aw, xan fabdal. 10. Чан бахIарчи къосарав кухIлу бугел берацца, каранзул кIичIал ричIун, жаниве ваккизегIан. Чан меседу къосарай, къачIарал васал рихьун, къвал байдал, борохь батун, хьолбода жемизегIан. xan ba\arxi qosaraw ku\lu bugel beraCa, karan#ul jizal rizun, $aniwe waKi#efan. xan mesedu qosaray, qazaral wasal ri%un, qwal baydal, boro% batun, %olboda $emi#efan. 11. Чан боцIцIи гьечIев гIалим гIодов ххутIарав, чан боцIцIи гIемерав гIабдал гIаршалде вахарав. xan bo~i hezew falim fodow {uTaraw, xan bo~i femeraw fabdal far^alde wa[araw. 12. Чан гьабизе бигьаяб жо буго, чилъи гьабизе захIматаб буго. xan habi#e bihayab $o bugo, xi;i habi#e #a\matab bugo. 13. Чан гьитIинаб бетIералълъ кIудияб бетIер къотIараб, чан гьитIинаб къукъа кIудиялдасса бергьараб! xan hiTinab beTera: judiyab beTer qoTarab, xan hiTinab quqa judiyaldaSa berharab! 14. Чан гIакъил вугев гIабдалассул малълъалда гъоркь! xan faqil wugew fabdalaSul ma:alda vorp! 15. Чан гIалимассул гIелму мискинлъиялълъ каранда жаниб ххутIараб! xan falimaSul felmu miskin;iya: karanda $anib {uTarab! 16. Чан жагьилав гIабдал боцIцIуцца жаниве вачарав! xan $avilaw fabdal bo~uCa $aniwe waxaraw! 17. Чан пайдаяб иш бугеб, жиндасса чи тIурулеб, чан заралаб жо бугеб, жиб тун чи вукIунареб. xan _aydayab i^ bugeb, $indaSa xi Turuleb, xan #aralab $o bugeb, $ib tun xi wujunareb. 18. Чанаре рачиналде гьаби кваназаруларел. xanare raxinalde habi kwana#arularel. 19. Чанахъанассул гьан биццатаб, гьабигьанассул чед биццатаб. xana]anaSul han biCatab, habihanaSul xed biCatab. 20. Чанахъанассул пишаялда баракат букIунареб. xana]anaSul _i^ayalda barakat bujunareb. 21. Чангит барабщинаб чу букIунаро, чухъа ретIунщинав чи вукIунаро. xangit barab&inab xu bujunaro, xu]a reTun&inaw xi wujunaro. 22. Чанго бихьичIого, рохьобе туманкI (ГIила гьечIого чияда гIайиб чIваге). xango bi%izogo, ro%obe tumanj (fila hezogo xiyada fayib zwage). 23. Чание мегIер лълъикIаб, чодуе авлахъ лълъикIаб. xaniye mefer :ijab, xoduye awla] :ijab. 24. Чанил бице чанахъанассе, чол бице чотIахъанассе. xanil bice xana]anaSe, xol bice xoTa]anaSe. 25. Чаницца кьуру тун буго. xaniCa puru tun bugo. 26. ЧанцIцIул борцаниги, хIамил рачIчIалда цого натIила. xan~ul borcanigi, \amil raZalda cogo naTila. 27. Чара хвани, лочноцца гъадилгун чан гьабула. xara [wani, loxnoCa vadilgun xan habula. 28. Чаран къвакIула бацIанагIан, бахIарчиясс къо хIехьола хIал цIцIикIкIанагIан. xaran qwajula ba`anafan, ba\arxiyaS qo \e%ola \al ~iJanafan. 29. Чаран мугъалде ккун буго. xaran muvalde Kun bugo. 30. Чаранги биунеб, цIел хIал батани, гамущги меххтулеб, гIемер гьекъани. xarangi biuneb, `el \al batani, gamu&gi me{tuleb, femer heqani. 31. Чаргъеду парххунилан, бакъул нур ссвинаро. xarvedu _ar{unilan, baqul nur Swinaro. 32. Чарухъаз гьабун, чакмабаз кваналеб заман бачIун буго. xaru]a# habun, xakmaba# kwanaleb #aman bazun bugo. 33. Чахъаби ругони, вехь камиларо. xa]abi rugoni, we% kamilaro. 34. Чахъабиги цIунун, бацIалги гIорцIцIун. xa]abigi `unun, ba`algi for~un. 35. Чахъдал къинлъиялдасса куйдул багьлъи бергьунеб. xa]dal qin;iyaldaSa kuydul bah;i berhuneb. 36. Чахъдал тIом ретIараб чакъал гIемераб. xa]dal Tom reTarab xaqal femerab. 37. Чахъдал цIцIолъи бихьидал, цIцIе белъарабила. xa]dal ~o;i bi%idal, ~e ba;arabila. 38. Чахъдацца цIцIараб цIцIеде бачунге. xa]daCa ~arab ~ede baxunge. 39. Чахъу гIорцIцIулареб, гIорцIен къинлъулареб. xa]u for~ulareb, for`en qin;ulareb. 40. Чахъу чIваниги, багIарабила бацIил кIал, чIвачIониги багIарабила. xa]u zwanigi, bafarabila ba`il jal, zwazonigi bafarabila. 41. Чванта тIадагьлъани, гьудулзаби дагьлъулел. xwanta Tadah;ani, hudul#abi dah;ulel. 42. Чвантида кIулал рарав. xwantida julal raraw. 43. Чвантиниб гIарац бугони, магIардаги ах гьабулеб. xwantinib farac bugoni, mafarda a[ habuleb. 44. Чвантиниб гIарац бугони, эбелалълъул къвалакьа яхъунги, яс кьолейила. xwantinib farac bugoni, ebela:ul qwlapa ya]ungi, yas poleyila. 45. Чвантиниб гIарац гьечIого, базаралде инегIан, гIащтIи кодоб гьечIого, рохьове инго лълъикIаб. xwantinib farac hezogo, ba#aralde inefan, fa&Ti kodob hezogo, ro%owe ingo :ijab. 46. Чвантиниб месед бугони, росулI яс камуларо. xwantinib mesed bugoni, rosu/ ya kamularo. 47. Чваххулеб лълъадае нух камулареб. xwa{uleb :adaye nu[ kamulareb. 48. Чваххун балеб цIцIад гIадав, щун бачIунеб гIор гIадав. xwa{un baleb ~ad fadaw, &un bazuneb for fadaw. 49. Черхх херлъаниги ракI херлъулареб. xer{ [er;anigi raj [er;ulareb. 50. Черххалда гIакъуба бихьичIони, чехьалда рахIат бихьулареб. xer{alda faquba bi%izoni, xe%alda ra\at bi%ulareb. 51. Черххалда ракI чIчIоге, чи данде ккезе гурин! xer{alda raj Zoge, xi dande Ke#e gurin! 52. Черххалда хIур бахинчIони, хIарччида нах бахунареб. xer{alda \ur ba[inxoni, \arXida na[ ba[unareb. 53. Черххалдасса гIорцIцIуге, къуваталдасса чIухIуге. xer{aldaSa for~uge, quwataldaSa zu\uge. 54. Черххалълъул цIцIайи цIцIадирабаз бицуна, чилъиялълъул цIцIайи мацIцIалълъ бицуна. xer{a:ul ~ayi ~adiraba# bicuna, xi;iya:ul ~ayi ma~a: bicuna. 55. Чехь бакъарав, рукъ мискинав – умумузул къо-ассалдасса чIухIарав. xe% baqaraw, ruq miskinaw - umumu#ul qo-aSaldaSa xu\araw. 56. Чехь бакъунилан, рукъи балареб. xe% baqunilan, ruqi balareb. 57. Чехь бухIуларессде рекIел ургъел бикьуге. xe% bu\ulareSde rejel urvel bipuge. 58. Чехь бухIун гIодани, беццаб бадиссаги магIу бачIунеб. xe% bu\un fodani, beCab badiSagi mafu bazuneb. 59. Чехь бухIун ракIалда ккураб жо киданиги кIочонареб. xe% bu\un rajalda Kurab $o kidanigi joxonareb. 60. Чехь гIорцIцIаниги, бер гIорцIцIуларев. xe% for~anigi, ber for~ularew. 61. Чехь гIорцIцIарав – бер бакъарав, рукъ бечедав – ракI мискинав. xe% for~araw - ber baqaraw, ruq bexedaw - raj miskinaw. 62. Чехь квешай кIалалълъе ккогеги, кIал квешай мадугьалихъе ккогеги. xe% kwe^ay jala:e Kogegi, jal kwe^ay maduhali]e Kogegi. 63. Чехь квешасс рукъги бичулеб, ракI квешасс боги бичулеб. xe% kwe^aS ruqgi bixuleb, raj kwe^aS bogi bixuleb. 64. Чехь сабаблъун бетIер ссуризе тогейила. xe% sabab;un beTer Suri#e togeyila. 65. Чехь сабаблъун бетIер хварав бетIеркъотI. xe% sabab;un beTer [waraw beTerqoT. 66. Чехь цIезегIан кванаялълъ кIкIухIаллъи тIад гьабулеб. xe% `e#efan kwanaya: Ju\al;i Tad habuleb. 67. Чехь чIвалеб жо – квен, черхх чIвалеб жо – рахIат. xe% zwaleb $o - kwen, xer{ zwaleb $o - ra\at. 68. Чехьалда рихараб жо нус гурони гьечIебила. xe%alda ri[arab $o nus guroni hezebila. 69. Чехьалълъ бетIер какарав бетIеркъотI. xe%a: beTer kakaraw beTerqoT. 70. Чехьалълъеги черххалълъеги бокьанщинаб гьабуни, чи бокьове ккола. xe%a:egi xer{a:egi bopan&inab habuni, xi bopowe Kola. 71. Чи вихьун, квен кьурал, чу бихьун, ххер кьурал. xi wi%un kwen pural, xu bi%un {er pural. 72. Чи вихьун чухъа гьабе, гьудул вихьун ракI рагье. xi wi%un xu]a habe, hudul wi%un raj rahe. 73. Чи вуххуге – малълъе, чу буххуге – кIалцIи бай. xi wu{uge - ma:e, xu bu{uge - jal`i bay. 74. Чи гурессда гьаруге, дурго хIурмат хунгутIизе. xi gureSda haruge, durgo \urmat [unguTi#e. 75. Чи гьечIелълъув гIакъиллъун вукIиналдасса гIадамазда гъорлI гIабдаллъун вукIинго лълъикIила. xi heze:uw faqil;un wujinaldaSa fadama#da vor/ fabdal;un wujingo :ijila. 76. Чи гIемер – чи дагь, чу гIемер – чи дагь (Нагагь гурони чу батуларо, надир гурони чи ватуларо). xi femer - xi dah, xu femer - xi dah (nafah guroni xu batularo, nadir guroni xi watularo). 77. Чи гIемералълъуб гIакълу цIцIикIкIараб. xi femera:ub faqlu ~iJarab. 78. Чи гIемерлъани, гIадлу холеб. xi femer;ani, fadlu [oleb. 79. Чи даражаялде, захIмат бихьун, вахунев, гIодове бигьаго кколев. xi dara$ayalde #a\mat bi%un wa[unew, fodowe bihago Kolew. 80. Чи къварид гьавурав воххун ххутIуларев. xi qwarid hawuraw wo{un {uTularew. 81. Чи лъала рагIудассан, чу лъала рилълъадассан. xi ;ala rafudaSan, xu ;ala ri:adaSan. 82. Чи лъазе бокьани, гьессие хIакимлъи кьейила. xi ;a#e bopani, heSiye \akim;i peyila. 83. Чи лъазе бокьани, гьессул гьалмагъассухъ ралагьейила (Чи лъазе бокьан, гьудул цIеххе). xi ;a#e bopani, heSul halmavaSu] ralaheyila (xi ;a#e bopan, hudul `e{e). 84. Чи лъалилан абуге, лъороб гьецIцIо батизе гурин. xi ;alilan abuge, ;orob he~o bati#e gurin. 85. Чи чохьоццайила мискин гьавулев. xi xo%oCayila miskin hawulew. 86. Чи хвезе бегьулев жинда чилъун вихьуларев чияссдассанги, чи хвезе бегьулев жинда жолъун бихьулареб унтиялдассанги. xi [we#e behulew $inda xi;un wi%ularew xiyaSdaSangi, xi [we#e behulew $inda $o;un bi%ulareb untiyaldaSangi. 87. Чи чIваларилан кьалги гьабуге, чу ссвакаларилан ахIудги рахъунге. xi zwalarilan palgi habuge, xu Swakalarilan a\udgi ra]unge. 88. Чи чIван, балагьги бачIунгеги, чияда ццере къулизе ккарал къоялги рачIунгеги. xi zwan, balahgi bazungegi, xiyada Cere quli#e Karal qoyalgi razungegi. 89. Чидай хIелиялдасса вакъи рекъон букIуна, яхI тун хьвадиялдасса къадру рекъон бихьула. xiday \eliyaldaSa waqi reqon bujuna, ya\ tun %wadiyaldaSa qadru reqon bi%ula. 90. Чилъун лIугьине гIумруги дагьаб. xi;un /uhine fumrugi dahab. 91. Чилъун лIугьинеялдасса гIалимчилъун вахъине бигьаябила. xi;un /uhineyaldaSa falimxi;un wa]ine bihayabila. 92. Чини лъалин, ракI лълъида бихьулеб? xini ;alin, raj :ida bi%uleb? 93. Чирахъ баканиги, чIчIужугIадан гьечIеб рукъалда нур букIунаребила. xira] bakanigi, Zu$ufadan hezeb ruqalda nur bujunarebila. 94. Чирахъ гьечIеб рукъ – хIайван гьечIеб бокь. xira] hezeb ruq - \aywan hezeb bop. 95. Чирахъул канлъи гIоларессе бакъул канлъиги гIолареб. xira]ul kan;i folareSe baqul kan;igi folareb. 96. Чияда базе бигьаяб жойила зигара. xiyada ba#e bihayab $oyila #igara. 97. Чияда бицараб жо – росдадаго лъараб жо. xiyada bicarab $o - rosdadago ;arab $o. 98. Чияда божараб карщ лълъамияб букIуна. xiyada bo$arab kar& :amiyab bujuna. 99. Чияда велъуге, дудаго бадибчIвай бихьизе гурин. xiyada we;uge, dudago badibzway bi%i#e gurin. 100. Чияда гьардоге, дуццаго гьабе, гIедегIуге, лълъикI гьабе. xiyada hardoge, duCago habe, fedefuge, :ij habe. 101. Чияда гьикъарав – гIакъил, гIакъилассда нахъвилълъарав – цIцIодор. xiyada hiqaraw - faqil, faqilaSda na]wi:araw - ~odor. 102. Чияда гьикъаралълъе дуцца жаваб кьоге - «ГьикъичIогобиц», – ан дудаго цIцIар лъолеб. xiyada hiqara:e duCa $awab poge - «hiqizogobic», - an dudago ~ar ;oleb. 103. Чияда зигара базе инчIев жиндирго къварилъигун ххутIулев. xiyada #igara ba#e inzew $indirgo qwari;igun {uTulew. 104. Чияда кверщел гьабизе лIугьарав лълъиего вокьуларевила. xiyada kwer&el habi#e /uharaw :iyego wopularewila. 105. Чияда ццебе хъат кквеялдасса хъирул къоно тIад байго лълъикIаб. xiyada Cebe ]at KeyaldaSa ]irul qono Tad baygo :ijab. 106. Чияда ццебе хъат ккурасс черхх бичула, чияе наку чIварасс намус бичула. xiyada Cebe ]at KuraS xer{ bixula, xiyaye naku zwaraS namus bixula. 107. Чияда – цедер, дудаго – рокьо. xiyada - ceder, dudago - ropo. 108. Чиядасса тIокIлъарассул тушман гIемер вукIуна, бажари-гьунар бугев ххашазе тушманлъула. xiyadaSa Toj;araSul tu^man femer wujuna, ba$ari-hunar bugew {a^a#e tu^man;ula. 109. Чияде абулелълъул, дурго эбелалълъулги пикру гьабе. xiyade abule:ul, durgo ebela:ulgi _ikru habe. 110. Чияде хьамураб жиндего буссунеб, чияде абураб жиндего бачIунеб. xiyade %amurab $indego buSuneb, xiyade aburab $indego bazuneb. 111. Чияе бухъаралълъуре нилIго кколел. xiyaye bu]ara:ure ni/go Kolel. 112. Чияе гьабураб кумек – дуего гьабураб кумек. xiyaye haburab kumek - duyego haburab kumek. 113. Чияе гьересси бицарасс дуеги бицунеб, чияе ххиянат гьабурасс дуеги гьабулеб. xiyaye hereSi bicaraS duyegi bicuneb, xiyaye {iyanat haburaS duyegi habuleb. Искандар Зулкъарнайидаги Дарвануш абулев хханассдаги гьоркьор ккаралила кIикъого къоялълъ гьоркьосса къотIичIел роркьарал рагъал. Дандеяссул къуват цIцIикIкIараб меххалълъ, Искандар хIилаялълъе ургъизе ккаравила. Искандарицца, цIцIикIкIараб къадар гIарац-месед кьезе къотIиги гьабун, Дарванушил кквезе щварав божарав гьалмагъ тIамуравила гьессда хвалил ругънал лъезе. iskandar #ulqarnayidagi darwawu^ abulew {anaSdagi horpor Karalila jiqogo qoya: horpoSa qoTizel rorparal raval. dandeyaSul qadar ~iJarab me{a:, iskandar \ilaya:e urvi#e Karawila. iskandariCa, ~iJarab qadar farac-mesed pe#e qoTigi habun, darwanu^il Kwe#e &waraw bo$araw halmav Tamurawila heSda [walil ruvnal ;e#e. Боги биххун гъоркь ххутIарав Дарвануш хханассда Искандарицца абурабила - «Рецц Аллагьассе, дир квердассан гурев, дурго бищун божарав гьалмагъассул квердассан мун холев вукIин!». Дарванушицца абурабила - «Дун дудасса тIасса лIугьана, лълъикIав бахIарчи, диени ххиянат гьабурасс дуеги ххиянат гьабизе бугебхха!». ГьебсагIаталълъго Искандарицца ххиянатчи гьессул хханассда ццевеги вачун чIваравила. bogi bi{un vorp {uTaraw darwanu^ {anaSda iskandariCa aburabila - «reC allahaSe, dir kwerdaSan gurew, durgo bi&un bo$araw halmavaSul kwerdaSan mun [olew wujin!». darwanu^iCa aburabila - «dun dudaSa TaSa /uhana, :ijaw ba\arxi, diyeni {iyanat haburaS duyegi {iyanat habi#e bugeb{a!» hebsafata:go iskandariCa {iyanatxi heSul {anaSda Cewegi waxun zwarawila. 114. Чияе ккараб къварилъиялдасса воххарав ххалат воххун ххутIуларев. xiyaye Karab qwari;iyaldaSa wo{araw {alat wo{un {uTularew. 115. Чияе нассихIат гьабун, дуццаго мунагь гьабуге. xiyaye naSi\at habun, duCago munah habuge. 116. Чияе рагIи бицунге, бицун ххадуб хвезе тоге. xiyaye rafi bicunge, bicun {adub [we#e toge. 117. Чияе хвел гьаричIого, дуего гIумру гьаре. xiyaye [wel harizogo, duyego fumru hare. 118. Чияеги гьабе, дуего гьабизеги кIочон тоге. xiyaye habe, duyego habi#egi joxon toge. 119. Чиякъасс ургъел катиде бикьулеб, вехьасс ургъел гьойде бикьулеб. xiyaqaS urvel katide bipuleb, we%aS urvel hoyde bipuleb. 120. Чиякълъиялдасса чадикълъи лълъикIаб. xiyaq;iyaldaSa xadiq;i :ijab. 121. Чиякълъун чи ххутIугеги. xiyaq;un xi {uTugegi. 122. Чиякьа мунго къезе ххиянат гьабуге. xiyapa mungo qe#e {iyanat habuge. 123. Чиякье кIалги ккоге, кIиго чиясс бицунеб жоялда гьоркьоссанги раккуге. xiyape jalgi Koge, jigo xiyaS bicuneb $oyalda horpoSangi raKuge. 124. Чияр бадибе унеб рас бихьулев, жиндирго бадибе унеб чIалу бихьуларев. xiyar badibe uneb ras bi%ulew, $indirgo badibe uneb zalu bi%ularew. 125. Чияр бакI бихьичIого, нилIералълъулго къимат лъалареб. xiyar baj bi%izogo, ni/era:ulgo qimat ;alareb. 126. Чияр бакIалде араб лочнол нилIерго бакIалда бугеб гъадилгIан къимат букIунареб. xiyar bajalde arab loxnol ni/ergo bajalda bugeb vadilfan qimat bujunareb. 127. Чияр бахъухъалдасса нилIерго ххинкI лълъикIабила. xiyar ba]u]aldaSa ni/ergo {inj :ijabila. 128. Чияр бихьизе – канав, жиндирго бихьизе – беццав. xiyar bi%i#e - kanaw, $indirgo bi%i#e - beCaw. 129. Чияр бицин буго чияр гьан кванай. xiyar bicin bugo xiyar han kwanay. 130. Чияр бициналде дургоги пикру гьабе. xiyar bicinalde durgogi _ikru habe. 131. Чияр боцIцIиялда баххиллъизе бегьулареб. xiyar bo~iyalda ba{il;i#e behulareb. 132. Чияр боцIцIутIа бер биххуге. xiyar bo~uTa ber bi{uge. 133. Чияр васассдасса нилIерго яс лълъикI. xiyar wasaSdaSa ni/ergo yas :ij. 134. Чияр гьанадасса нилIерго гьуэр лълъикIаб. xiyar hanadaSa ni/ergo huer :ijab. 135. Чияр гьорохъе кьурдуге. xiyar horo]e purduge. 136. Чияр гIадалI къараб чIор – гIеркъилI къараб чIор. xiyar fada/ qarab zor - ferqi/ qarab zor. 137. Чияр гIайиб ккола бачIараб балагь, нилIер гIайиб ккола бачараб балагь. xiyar fayib Kola bazarab balah, ni/er fayib Kola baxarab balah. 138. Чияр гIайибал рицунелълъул, мукъулукъ гIатIидав, жиндирго гIайибал рицунелълъул, гIундул раххчулев. xiyar fayibal ricune:ul, muquluq faTidaw, $indirgo fayibal ricune:ul, fundul ra{xulew. 139. Чияр гIакълу босулареб бетIералдассаги цIунаги, бетIер гьечIей чIчIужуялдассаги цIунаги. xiyar faqlu bosulareb beTeraldaSagi `unagi, beTer hezey Zu$uyaldaSagi `unagi. 140. Чияр гIачIар какилалде, нилIерго басидулги багьа гьабе. xiyar fazar kakilalde, ni/ergo basidulgi baha habe. 141. Чияр жо бикъарассул квер цIцIогьорабила, чияр жо ккурассул кверги кIалги цIцIогьорабила. xiyar $o biqaraSul kwer ~ohorabila, xiyar $o KuraSul kwergi jalgi ~ohorabila. 142. Чияр жо чияе те. xiyar $o xiyaye te. 143. Чияр квен гьуинав, чвантил кIал къваридав. xiyar kwen huinaw, xwantil jal qwaridaw. 144. Чияр квен гьуинлъугеги, чияр рукъ гьуинлъугеги. xiyar kwen huin;ugegi, xiyar ruq huin;ugegi. 145. Чияр кверацца мичIчI бетIизе бигьаяб жойила. xiyar kweraCa miZ beTi#e bihayab $oyila. 146. Чияр квеш бихьараб тезе кIваги. xiyar kwe^ bi%arab te#e jwagi. 147. Чияр кумекалде хьул лъоге, хIалтIун балагье. xiyar kumekalde %ul ;oge, \alTun balahe. 148. Чияр куц-бегIалълъул бициналде цин матIуялълъуве валагье. xiyar kuc-befa:ul bicinalde cin maTuya:uwe walahe. 149. Чияр къварилъи жиндего бачIиндалила бичIчIулеб. xiyar qwari;i $indego bazindalila biZuleb. 150. Чияр къимат гьабуларесс жиндиргоги гьабулареб. xiyar qimat habulareS $indirgogi habulareb. 151. Чияр кIиго шагьи ккурав чияссул багьа – кIиго кепек. xiyar jigo ^ahi Kuraw xiyaSul baha - jigo ke_ek. 152. Чияр мажгиталълъуб как ахIулареб. xiyar ma$gita:ub kak a\ulareb. 153. Чияр масслихIаталълъ росс-лълъади рекъон чIчIоларо, гъоркьагьобоги тIассагьобоги гIадин, цоцалI ххенон, жалго рекъон ккани гурони. xiyar maSli\ata: roS-:adi reqon Zolaro, vorpahobogi TaSahobogi fadin, coca/ {enon, $algo reqon Kani guroni. 154. Чияр мегеж кквелалде, дургояб къунцIейила. xiyar mege$ Kwelalde, durgoyab qun`eyila. 155. Чияр нахуде хьул лъун, нахударахъал гьаруге. xiyar na[ude %ul ;un, na[udara]al haruge. 156. Чияр оц кваналевилан дирго ссан кваналев ватана. xiyar oc kwanalewilan dirgo San kwanalew watana. 157. Чияр рагIи – тIохде балеб цIцIад (РагIи – къватIиб, дун – рокъов). xiyar rafi - To[de baleb ~ad (rafi - qwaTib, dun - roqow). 158. Чияр ракьалда хханлъун вукIинегIан, нилIерго ракьалда узденлъун вукIинго лълъикI. xiyar rapalda {an;un wujinefan, ni/ergo rapalda u#den;un wujingo :ij. 159. Чияр ракьалда чи беццав. xiyar rapalda xi beCaw. 160. Чияр ракI релъиледухъ, накуги чIваге, чи чилъун вихьичIого, гьаваялдеги вахунге. xiyar raj re;iledu], nakugi zwage, xi xi;un wi%izogo, hawayaldegi wa[unge. 161. Чияр ригьиналда гьоркьове, гIабдал гурони, лIугьунаревила. xiyar rihinalda horpowe, fabdal guroni, /uhunarewila. 162. Чияр риди рахьилан ккогеги, рагьтIа гIака гьечIого ххутIугеги. xiyar ridi ra%ilan Kogegi, rahTa faka hezogo {uTugegi. 163. Чияр рокъоб квен тIагIамабила. xiyar roqob kwen Tafamabila. 164. Чияр рокъов вугониги, чи лъала, чияда гъоркь бугониги, чу лъала. xiyar roqow wugonigi, xi ;ala, xiyada vorp bugonigi, xu ;ala. 165. Чияр рокъов дегIенлъунги вукIунге, дурго рокъов цIцIелъунги вукIунге. xiyar roqow defen;ungi wujunge, durgo roqow ~e;ungi wujunge. 166. Чияр ролIул чедалдасса нилIерго мочол гурга лълъикIаб. xiyar ro/ul xedaldaSa ni/ergo moxol gurga :ijab. 167. Чияр ссадакъаялде саххаватго хьвадулев, жинццаго къватIибеххун къараб гурга кьоларев. xiyar Sadaqayalde sa{awatgo %wadulew, $inCago qwaTibe{un qarab gurga polarew. 168. Чияр ссурукъ бихьараб дуццаго гьабуге. xiyar Suruq bi%arab duCago habuge. 169. Чияр тIагъур бахъани, нилIерабго къвалакь кквезе ккола. xiyar Tavur ba]ani, ni/erabgo qwalap Kwe#e Kola. 170. Чияр хурибе рак баге. xiyar [uribe rak bage. 171. Чияр цIакъалдасса нилIерго къадараб лълъикIаб. xiyar `aqaldaSa ni/ergo qadarab :ijab. 172. Чияр цIцIоб батуларо, лълъадал нах бахъуларо. xiyar ~ob batularo, :adal na[ ba]ularo. 173. Чияр цIцIоб – лълъадал щар. xiyar ~ob - :adal &ar. 174. Чияр цIцIобалде ккогеги. xiyar ~obalde Kogegi. 175. Чияр чода рекIарав ххеххго рещтIуневила. xiyar xoda rejaraw {e{go re&Tunewila. 176. Чияр чода рекIарав хIарщукъотIнов рещтIунев. xiyar xoda rejaraw \ar&uqoTnow re&Tunew. 177. Чияр чороклъи бихьизабулеб килищ бацIцIадаб букIине ккола. xiyar xorok;i bi%i#abuleb kili& ba~adab bujine Kola. 178. Чияр чурпадулIе цIцIам жинццаго тIамизе те. xiyar xur_adu/e ~am $inCago Tami#e te. 179. Чияр чIчIужу берцинайила, чияр чу цIакъабила. xiyar Zu$u bercinayila, xiyar xu `aqabila. 180. Чияраб ссурун бихьун, нилIго кантIаги. xiyarab Surun bi%un, ni/go kanTagi. 181. Чияралда бер биххарав, жиндирабго цагъриниб лъурав. xiyaralda ber bi{araw, $indirabgo carvinib ;uraw. 182. Чияралда хъваге, дурабго цIуне. xiyaralda ]wage, durabgo `une. 183. Чияразул бицунаго, дургоязулги пикру гьабе. xiyara#ul bicunago, durgoya#ulgi _ikru habe. 184. Чияргун гIахьалаб гIаладай, дунго бетIергьанаб хIамадай? xiyargun fa%alab faladay, dungo beTerhanab \amaday? 185. Чиясс дуе лълъикIлъи гьабуниги, квешлъи гьабуниги, гьелда нахъа цо гъваца батулебила. xiyaS duye :ij;i habunigi, kwe^;i habunigi, helda na]a co vwaca batulebila. 186. Чиясс чи кIодо гьавуни, кIиялго кIодолъулел, чиясс чи инжит гьавуни, кIиялго инжилъулел. xiyaS xi jodo hawuni, jiyalgo jodo;ulel, xiyaS xi in$it hawuni, jiyalgo in$i;ulel. 187. Чияссда рекъаралила ишалги рукIунел. xiyaSda reqaralila i^algi rujunel. 188. Чияссдасса гьессул рагIад ххалатабила, гьессул гьунаралдасса рецц-бакъ борххатабила. xiyaSdaSa heSul rafad {alatabila, heSul hunaraldaSa reC-baq bor{atabila. 189. Чияссе гьабураб лълъикIлъиялдасса кIудияб ссадакъа гьечIебила. xiyaSe haburab :ij;iyaldaSa judiyab Sadaqa hezebila. 190. Чияссе – гIамал берцинлъи, къохьое – нах, ратIлие – цIуни. xuyaSe - famal bercin;i, qo%oye - na[, raTliye - `uni. 191. Чияссе – рагIи, хIамие – тIил. xiyaSe - rafi, \amiye - Til. 192. Чияссе ссундулго гIей гьечIебила. xiyaSe Sundulgo fey hezebila. 193. Чияссул бахIарчилъи борохь чIвазеги къваригIунеб. xiyaSul ba\arxi;i boro% zwa#egi qwarifuneb. 194. Чияссул бахIарчилъи – ссабру гьабизе кIвей. xiyaSul ba\arxi;i - Sabru habi#e jwey. 195. Чияссул чилъи жиндирго хъатикь букIунеб. xiyaSul xi;i $indirgo ]atip bujuneb. 196. Чияссул гIамал хIакимлъун ккедалила лъалеб. xiyaSul famal \akim;un Kedalila ;aleb. 197. Чияссул ияхI – носол бал гIадаб жо. xiyaSul iya\ - nosol bal fadab $o. 198. Чияссул квешаб гIамал бахунеб унтиялдасса квешаб. xiyaSul kwe^ab famal ba[uneb untiyaldaSa kwe^ab. 199. Чияссул къунтIаб гIамал-ххассият цо рагIудассанги бичIчIулеб. xiyaSul qunTab famal-{aSiyat co rafudaSangi biZuleb. 200. Чияссул кьучIчIлъи – рагIи, рагIул кьучIчIлъи – тIубай. xiyaSul puZ;i - rafi, raful puZ;i - Tubay. 201. Чияссул кIодолъи рарал соназулI гуребила букIунеб, гIакълуялълъулIила. xiyaSul jodo;i raral sona#u/ gurebila bujuneb, faqluya:u/ila. 202. Чияссул хвел чияда бараб гьечIеб. xiyaSul [wel xiyada hezeb. 203. Чияссул хвелгицин берцинаб букIине ккола. xiyaSul [welgicin bercinab bujine Kola. 204. Чияссул тушманила жиндаго лъалареб жо. xiyaSul tu^manila $indago ;alareb $o. 205. Чияхъе тIагIел кьезе рокъотел виччай. xiya]e Tafel pe#e roqotel wiXay. 206. Чияцца гьабичIелълъул бициналде, дуццаго гьабуралълъулги багьа гьабе. xiyaCa habize:ul bicinalde, duCago habura:ulgi baha habe. 207. Чияцца гьабуралълъе къимат кьезе цIакъ бигьаяб жойила. xiyaCa habura:e qimat pe#e `aq bihayab $oyila. 208. Чияцца гьабуралълъул гурони, жинццаго гьабуралълъул рогьо букIунарев. xiyaCa habura:ul guroni, $inCago habura:ul roho bujunarew. 209. Чияцца гьавун, чи лIугьунарев, жинццаго живго лIугьинавизе кколев. xiyaCa hawun, xi /uhunarew, $inCago $iwgo /uhinawi#e Kolew. 210. Чияцца гьумер бухIизегIан, цIадуцца мегеж чIурхIаги. xiyaCa humer bu\i#efan, `aduCa mege$ zur\agi. 211. Чияцца гIакълу малълъун, гIабдал цIцIодорлъуларо. xiyaCa faqlu ma:un, fabdal ~odor;ularo. 212. Чияцца кьураб бищунго лълъикIаб жо – гьáричIого кьураб жо. xiyaCa purab bi&ungo :ijab $o - harizogo purab $o. 213. Чияцца кьураб жа гьекъеялдасса живго бетIергьанаб лълъадал рагI гьекъей лълъикIаб. xiyaCa purab $a heqeyaldaSa $iwgo beTerhanab :adal raf heqey :ijab. 214. Чияцца чи инжит гьавуларо, цин жинццаго живго инжит гьавичIони. xiyaCa xi in$it hawularo, cin $inCago $iwgo in$it hawizoni. 215. Чияццаниги кваналел Хъилидал багIаргIечал нилIеццаго кванан лълъикIила. xiyaCanigi kwanalel ]ilidal bafarfexal ni/eCago kwanan :ijila. 216. Чода рекъаралила тIукъбиги чIвалел. xoda reqaralila Tuqbigi zwalel. 217. Чода чIвалел магIазул гъанссида чIвалел магIал гьарурав Аллагь! xoda zwalel mafa#ul vanSida zwalel mafal haruraw allah! Маххукъебедассул йикIун йиго цIакъ берцинай чIчIужу. Хханассе бокьун буго, гьелълъул россги тIагIинавун, жинццаго гьелдассан кеп босизе. Хханасс лъазабун буго къебедассда, метер радалалде нусго чодуе тIикъва-магI къотIичIони, жинцца мун чIвазе вугилан. Маххукъебедасс рокьукъаб ххабар чIчIужуялълъе бицун буго, кIвелародай рухI ххвассар гьабизеян хIалтIизе къассдги гьабун буго. ГIакъилай чIчIужуялълъ гьессда абун буго - дудассан тIалаб гьабулеб буго инсанассухъан гьабун бажарулареб жо. РачIа, къасси нилI регилин, метералде щиб бугониги ккелеб батила. Цониги магIги къотIичIого, росс-лълъади регун руго. ma{uqebedaSul yijun yigo `aq bercinay Zu$u. {anaSe bopun bugo, he:ul roSgi Tafinawun, $inCago heldaSan ke_ bosi#e. {anaS ;a#abun bugo qebedaSda, meter radalalde nucgo xoduye Tiqwa-maf qoTizoni, $inCa mun zwa#e wugilan. ma{uqebedaS ropuqab {abar Zu$uya:e bicun bugo, jweladay ru\ {waSar nabi#eyan \alTi#e qaSdgi habun bugo. faqilay Zu$uya: heSda abun bugo - dudaSan Talab habuleb bugo insanaSu]an habun ba$arulareb $o. raza, qaSi ni/ regilin, meteralde &ib bugonigi Keleb batila. conigi mafgi qoTizogo, roS-:adi regun rugo. Радакь, нуцIцIидаги тункун, хханассул нукарасс абун буго - «Ххан хун вуго, ххеххго гьессул гъанссида чIвазе магIал къотIизе тIаде вахъа», – ян. Маххукъебедасс гьурмада квер бахъун буго, ццереххун реххссарал рагIабиги абулаго, гъанссида чIвазе магIалги гьарун руго. radap, nu~idagi tunkun, {anaSul nukaraS abun bugo - «{an [un wugo, {e{go heSul vanSida zwa#e mafal `oTi#e Tade wa]a», - yan. ma{uqebedaS hurmada kwer ba]un bugo, Cere{un re{Saral rafabigi abulago, vanSida zwa#e mafalgi harun rugo. 218. Чодасса гьоко ццебе унеб. xodaSa hoko Cebe uneb. 219. Чодасса рещтIун, хIамида рекIун. xodaSa re&Tun, \amida rejun. 220. Чодуе – цIцIал, хIамие – хIенссеркIо. xoduye - ~al, \amiye - \enSerjo. 221. Чое – кьили, хIамие – гъалдибер. xoye - pili, \amiye - valdiber. 222. Чое хъулухъ гьабичIони, лъелго рилълъине ккола, хIама лълъикI хьихьичIони, рохь мугъалълъ баччизе ккола. xoye ]ulu] habizoni, ;elgo ri:ine Kola, \ama :ij %i%izoni, ro% muva: baXi#e Kola. 223. Чол жал кколебилан, хIамил рачIчI ккоге. xol $al Kolebilan, \amil raZ Koge. 224. Чол къимат лъаларев лъелго вилълъине кколев. xol qimat ;alarew ;elgo wi:ine Kolew. 225. Чол хIал, гъогъолIе бачани, лъала, чияссул хIал, сапаралде цадахъ ккани, лъала. xol \al, vovo/e baxani, ;ala, xiyaSul \al, sa_aralde cada] Kani, ;ala. 226. Чордезе бокьарав лълъекьа хIинкъуларев, хIалтIи бокьулев бокьун вегуларев. xorde#e boparaw :epa \inqulerew, \alTi bopulew bopun wegularew. 227. Чорххое рахIат гIемер гьабурав нахъа воххуларо. xor{oye ra\at femer haburaw na]a wo{ularo. 228. Чорххол гьава цIцIикIкIарав цо хIалалда ххутIуларо. xor{ol hawa ~iJaraw co \alada {uTularo. 229. Чорххол гIамал хисугеги, рекIел гIадлу биххугеги. xor{ol famal [isugegi, rejel fadlu bi{ugegi. 230. Чорххол гIамал хисугеги, хурул талихI бекугеги. xor{ol famal [isugegi, [urul tali\ bekugegi. 231. Чорххол сахлъи бараб буго роццада кванаялда, рукъалълъул ракIа-раххари – босаралълъуб босараб лъеялда. xor{ol sa[;i barab bugo roCada kwanayalda, ruqa:ul raja-ra{ari - bosara:ub bosarab ;eyalda. 232. Чорххол тIабигIат буго, керен тIуни, батIалъун чIчIолеб, тIечIони, кидаго хахулеб лъимер гIадаб жо. xor{ol Tabifat bugo, keren Tuni, baTa;un Zoleb, Tezoni, kidago [a[uleb ;imer fadab $o. 233. ЧорххолI бугонани, нилIерго рухIги, махIалда бугони, нилIерго хIалги. xor{o/ bugonani, ni/ergo ru\gi, ma\alda bugoni, ni/ergo \algi. 234. ЧорххолI бугони – рухI, чвантиниб бугони – гIарац. xor{o/ bugoni - ru\, xwantinib bugoni - farac. 235. ЧорххолI бугони – хIал, рокъоб бугони – махIал. xor{o/ bugoni - \al, roqob bugoni - ma\al. 236. ЧорххолI витIарассе кинабго квен татуяб. xor{o/ wiTaraSe kinabgo kwen tatuyab. 237. ЧорххолI витIи гIадаб чода чи рекIунарев. xor{o/ wiTi fadab xoda xi rejunarew. 238. ЧорххолI гьечIеб гьунаралълъ чи ццеветIун инаро. xor{o/ hezeb hunara: xi CeweTun inaro. 239. ЧотIахъанасс чу беццулеб, векьарухъанасс оц беццулеб. xoTa]anaS xu beCuleb, weparu]anaS oc beCuleb. 240. Чохьое ияхI гьечIев, ракъуе ссабру гьечIев. xo%oye iya\ hezew, raquye Sabru hezew. 241. Чохьоеги рихьиеги бокьараб гьабуни, иххтияр гьечIеб бакIалде кколел. xo%oyegi ri%iyegi boparab habuni, i{tiyar hezeb balalde Kolel. 242. Чохьол бухIиялда щибго релълъунареб. xo%ol bu\iyalda &ibgo re:unareb. 243. Чохьол гурони мацIцI лъаларев, чадил гурони бицунарев. xo%ol guroni ma~ ;alarew, xadil guroni bicunarew. 244. Чохьол гьудулзаби чанги ратулел, къваригIиндал гьудул дагьав ватулев. xo%ol hudul#abi xangi ratulel, qwarifindal hudul dahaw watulew. 245. Чохьол дару – гьан, гьанал дару – рокьи. xo%ol daru - han, hanal daru - ropi. 246. Чохьол унти тIад чIвани, ботIрол унти тIагIуна. xo%ol unti Tad zwani, boTrol unti Tafuna. 247. Чохьол ургъел гьабуларесс ботIролги гьабулареб. xo%ol urvel habulareS boTrolgi habulareb. 248. Чохьониб гьунареб, кIалдибги гьунареб. xo%onib hunareb, jaldibgi hunareb. 249. Чохьоцца гIадин чи реххуларо. xo%oCa fadin xi re{ularo. 250. Чоцца хIатIал росулел, тIад рекIарассухъ ралагьун (Чоцца юргъаги бачунеб чи вихьун). xoCa \aTal rosulel, Tad rejaraSu] ralahun (xoCa yurva baxuneb xi wi%un). 251. Чоцца чал кIанцIидал, оцоеги баркала кье. xoCa xal jan`idal, ocoyegi barkala pe. 252. Чоцца чи хIурулI речIчIулев, гIорцIмацца гъогъолI речIчIулев. xoCa xi \uru/ reZulew, for`maCa vovo/ reZulew. 253. Чу берцин гьабула кьилиялълъ, чи берцин гьавула захIматалълъ. xu bercin habula piliya:, xi bercin hawula #a\mata:. 254. Чу щведал, кьили щвечIо, кьили щведал, чу щвечIо. xu &wedal, pili &wexo, pili &wedal, xu &wezo. 255. Чу беэдун квегъе, чIчIужу еццун куцай (Чу беэде чIчIужу ецце). xu beedun kweve, Zu$u yeCun kucay (xu beede Zu$u yeCe). 256. Чу босе гьод къокъаб, гьалмагъ ккве калам дагьав. xu bose hod qoqab, halmav Kwe kalam dahaw. 257. Чу босе юргъа бихьун, налъи гьабе чи вихьун. xu bose yurva bi%un, na;i habe xi wi%un. 258. Чу босулесс гьелълъул рилълъин цIеххедал, чол бетIергьанасс абурабила мавлидалде ахIун унев дибирассулалдасса ххеххаб бугилан. xu bosuleS he:ul ri:in `e{edal, xol beTerhanaS aburabila mawlidalde a\un unew dibiraSulaldaSa {e{ab bugilan. 259. Чу гьечIелълъуб хIамаги чуйилан толебила (тейила). xu heze:ub \amagi xuyilan tolebila (teyila). 260. Чу кIалдиб ххер ккун холеб, къарум дунялалда ххутIанщиналда ххадув ххачадулаго холев. xu jaldib {er Kun [oleb, qarum dunyalalda {uTan&inalda {aduw {axadulago [olew. 261. Чу лъала кьолокье ккедал, чи лъала кьалде ккедал. xu ;ala polope Kedal, xi ;ala palde Kedal. 262. Чу лълъикIаб чияцца рекIинчIеб, лълъади лълъикIай чияе инчIей. xu :ijab xiyaCa rejinzeb, :adi :ijay xiyaye inzey. 263. Чу лълъикIасс чодуе хIалхьи толареб, ретIел лълъикIав хьвадулев чIчIоларев. xu :ijaS xoduye \al%i tolareb, reTel :ijaw %wadulew Zolarew. 264. Чу рилълъадассан лъала, чи рагIудассан лъала. xu ri:adaSan ;ala, xi rafudaSan ;ala. 265. Чу хIалае ккун, хIамие кIалцIи щварабила. xu \alaye Kun, \amiye jal`i &warabila. 266. Чу щолаго, гIорцIен гIабдаласс гурони рекIунареб. xu &olago, for`un fabdalaS guroni rejunareb. 267. Чу щолебги букIун, хIамихъ анищ гьабуге. xu &oleb bujun, \ami] ani& habuge. 268. Чу-ярагъ лълъикIавилан лълъиданиги цIцIар лъоге, лъалабалълъги ратулел тадбир бугел гIадамал. xu-yarav :ijawilan :idanigi ~ar ;oge, ;alaba:gi ratulel tadbir bugel fadamal. 269. Чуги чIвачIого, чиги чIвачIого, хъала бахъулареб. xugi zwazogo, xigi zwazogo, ]ala ba]ulareb. 270. Чуги ццебе тун, лъалкI балагьулев. xugi Cebe tun, ;alj balahulew. 271. Чуги цIцIалги гIола гIолохъанчияссе. xugi ~algi fola folo]anxiyaSe. 272. Чудкие балкан кинаб бугониги батIалъи букIунареб. xudkiye balkan kinab bugonigi baTa;i bujunareb. 273. Чундузул убуразулI лIар биццатаб бис гIадав, лъарал лълъимазда гьоркьов хъахIилаб ралъад гIадав. xundu#ul ubura#u/ /ar biCatab bis fadaw, ;aral :ima#da horpow ]a\ilab ra;ad fadaw. 274. Чури бухIараб бахIри гIадин. xuri bu\arab ba\ri fadin. 275. Чурпадул хIал гъодода лъала. xur_adul \al vododa ;ala. 276. Чурул росода чIван, чIулгIи бекуге (Чи гурев чияссе кьун, лълъикIай яс хвезаюге). xurul rosoda zwan, zulfi bekuge (xi gurew xiyaSe pun, :ijay yas [we#ayuge). 277. ЧурулIа бахъараб гIункIкI гIадин. xuru/a ba]arab funJ fadin. 278. Чурунилан щагIил чини лIугьинаро, чол русснада бухьунилан, хIамил чу лIугьинаро. xurunilan &afil xini /uhinaro, xol ruSnada bu%unilan, \amil xu /uhinaro. 279. Чухъида квер бахъула, хъабчиде квер хьвагIула. xu]ida kwer ba]ula, ]abxide kwer %wafula. 280. Чуял гIемер руго – тулпар цо буго, гIадамал гIемер руго – бахIарчи цо вуго. xuyal femer rugo - tul_ar co bugo, fadamal femer rugo - ba\arxi co wugo.

ЛI / ЛIар бекараб цо цIцIецца тIолабго рехъен ссурукъ гьабулеб. /ar bekarab co ~eCa Tilabgo re]en Suruq habuleb. ЛIар бугеб гIакдадасса лIар гьечIеб гъвалаги бергьунебила. /ar bugeb fakdadaSa /ar hezeb vwalagi berhunebila. ЛIурдул гъезе араб гъвала, рачIчIги къотIун бачIарабила. /urdul ve#e arab vwala, raZgi qoTun bazarabila. ЛIугьаралдасса пашманлъуге, щоларелде хьул лъоге. /uharaldaSa _a^man;uge, &olarelde %ul ;oge. ЛIугьунареб бицарасс лIугьунеб гьабуларо. /uhunareb bicaraS /uhuneb habularo. ЛIугьунареб бицунессда бицине мацIцI кIочон таги. /uhunareb bicuneSda bicine ma~ joxon tagi. ЛIугIи гьечIеб хIалтIи – рачIчI гьечIеб барти. /ufi hezeb \alTi - raZ hezeb barti. ЛIутаян гIанкIкIида абун, гьаян гьойда абун. /utayan fanJida abun, hayan hoyda abun. ЛIутизеги тIадагьав, тIуризеги хIадурав. /uti#egi Tadahaw, Turi#egi \aduraw. ЛIутизе хIинкъарав чи – гьеле гьев чи бахIарчи. /uti#e \inqaraw xi - hele hew xi ba\arxi. ЛIутIарав щив, букъарав хвад! /uTaraw &iw, buqaraw [wad!

Лъ ; Лъабго нухалълъгIаги баччизе ккечIони, гьирил бакIлъи лъаларебила. ;abgo nu[a:fagi baXi#e Kezoni, hiril baj;i ;alarebila. Лъабго соналълъ ургъараб барагъидул хъабало, чоде яхинчIониги, гIайиб гьабилароан. ;abgo sona: urvarab baravidul ]abalo, xode ya[inzonigi, fayib habilaroan. Лъабго сордо базегIан гьоболассда киссаянги гьикъуге, кисса-щиван лъаларессе рекIел кIулалги рагьуге. ;abgo sordo ba#efan hobolaSda kiSayangi hiquge, kiSa-&iwan ;alareSe rejel julalgi rahuge. Лъабго ххинкIги памадурги ма, гважи! ;abgo {injgi _amadurgi ma, gwa$i! Лъабго цIияб цIулакьо кун вегарав васассда тIаде лъабцIцIул ваккаравила жугьутIав. ;abgo `iyab `ulapo kun wegaraw wasaSda Tade ;ab~ul waKarawila $uhuTaw. ЛъабкъотIнобе реххараб жо къваригIараб къоялълъ батулареб. ;anqoTnobe re{arab $o qwarifarab qoya: batulareb. Лъабкъого сон барав чи – лъилъизе мехх щвараб пурчIина. ;abqogo son baraw xi - ;i;i#e me[ &warab _urzina. ЛъабмоцIцIрол кIал ккурав муъминчи гIадин. ;abmo~rol jal Kuraw mu'minxi fadin. ЛъабцIцIул абурабила дуда лъалилан, лъабцIцIул абурабила дуда щиб лъалебан. ;ab~ul aburabila duda ;alilan, ;ab~ul aburabila duda &ib ;aleban. Цо лъарагIавилан бицуна магIарулаз, лъабцIцIул бечелъаравила, лъабцIцIул мискинлъаравила. co ;arafawilan bicuna mafarula#, ;ab~ul bexe;arawila, ;ab~ul miskin;arawila. Бечелъанщинахъе жамагIат гьесс бицараб жоялда тIад рекъолеб букIарабила, дуда лъалилан. bexe;an&ina]e $amafat heS bicarab $oyalda Tad reqoleb bujarabila, duda ;alilan. Мискинлъанщинахъе кIалъазе виччаларев вукIаравила, дуда щиб лъалебан. miskil;an&ina]e ja;a#e wiXalarew wujarawila, duda &ib ;aleban. ЛъабцIцIул къинлъичIого гIака лъалареб. ;ab~ul qin;izogo faka ;alareb. ЛъабцIцIул рагIа-ракьан бухъичIого, хур бачIунареб. ;ab~ul rafa-rapan bu]izogo, [ur bazunareb. Лъавукълъи букIуна гIакълулъун хIалеб, жагьиллъи бахъуна жибги гIелмуян. ;awuq;i bujuna faqlu;un \aleb, $ahil;i ba]una $ibgi felmuyan. ЛъазегIан ххарбил багьа – нусго томен, лъан ххадуб – кIиго кепек. ;a#efan {arbil baha - nusgo tomen, ;an {adub - jigo ke_ek. Лъай гьечIевгIан чияссе малълъаризе бокьулебила. ;ay hezewfan xiyaSe ma:ari#e bopulebila. Лъай гьечIелгун ургъани, ургъалабалълъе ккола. ;ay hezel;un urvani, urvalaba:e Kola. Лъай цIцIикIкIине бокьани, щибго лъаларевлъун хIай. ;ay ~iJine bopani, &ibgo ;alarew;un \ay. Лъайги гIакълуги чияе бикьанагIан гIемерлъулеб. ;aygi faqlugi xiyaye bipanafan femer;uleb. ГодекIанив, гIемерал гIадамал ракIарараб бакIалда, Мала Нассрудин вукIун вуго гIадамазда малълъарулев, гьезие гIакълаби кьолев. Цоясс гьессда гьикъун буго. godejaniw, femeral fadamal rajararab bajalda, mala naSrudin wujun wugo fadama#da ma:arulew, he#iye faqlabi polew. coyaS heSda hiqun bugo. - Мала Нассрудин, дуцца, расги бараххщичIого, лъайги гIакълуги бикьула. Мун хIинкъуларищ дурго гIакълуги лъайги, гIадамазе бикьун лIугIилилан? - mala naSrudin, duCa, rasgi bara{&izogo, ;augi faqlugi bipula. mun \inqulari& durgo faqlugi ;aygi, fadama#e bipun /ufililan? - ХIинкъуларо, - ян жаваб кьун буго Мала Нассрудиницца. – Лъайги гIакълуги буго бикьанагIан гIемерлъулеб жо. ГьанжелъагIан дида лъалеб букIараб жо гьанжеялдасса ххадуб нуже-нужедаги лъазе буго. - \inqularo, - yan $aqab pun bugo mala naSrudiniCa. - ;aygi faqlugi bugo bipanafan femer;uleb $o. han$efafan dida ;aleb bujarab $o han$eyaldaSa {adub nu$e-nu$edagi ;a#e bugo. Лъалаго «Ия». ;alago «iya». Жибго гьитIинаб, магIнани бугеб гьаб кIиго рагIул кьучIчI лъималаздассан байбихьула. Лъималаз чалтук тIола. Тоххлъукье жиндир цIцIар ахIараб меххалълъ, «ия» – ян жаваб кьурав къола. Гьоркьоб лъураб жоги дандеяссе щола. $ibgo hiTinab, mafnani bugeb hab jigo raful puZ ;imala#daSan baybi%ula. ;imala# xaltuk Tola. to{;upe $indir ~ar a\arab me{a:, «iya» - yan $awab puraw qola. horpob ;urab $ogi dandeyaSe &ola. Нагагь жаваб кьолесс «лъалаго ия» – ян абуни, итаравлъун (кьуравлъун) рикIкIунаро. Щай гурелълъул, гъосс ццебеккунго лъазабулеб буго жинцца жаваб тоххлъун кьолеб гьечIеблъиги, къотIи ракIалда букIинги. nagah $awab poleS «;alago iya» - yan abuni, itaraw;un (puraw;un) riJunaro. &ay gure:ul, voS CebeKungo ;a#abuleb bugo $inCa $awab to{;un poleb hezeb;igi, qoTi rajalda bujingi. КIудиязда гьоркьор гьал рагIаби абилъун лIугьун руго. Гара-чIвариялда жаниб жинда лълъим гIадин лъалеб жоялълъул хIакъалълъулI, лъалареб ххвелги гьабун, кIалъалев чияссда дандеясс абула «лъалаго ия» бицунгеян. jidiya#da horpor hal rafabi abi;un /uhun rugo. gara-zwariyalda $anib $inda :im fadin ;aleb $oya:ul \aqa:u/, ;alareb {welgi habun, ja;alew xiyaSda dandeyaS abula «;alago iya» bicungeyan. «Лъалаго ия» бицун, лъалареб ххвел гьабуге. «;alago iya» bicun, ;alareb {wel habuge. Лъалареб бакIалда адабги гьабуге, гIорцIцIулареб бакIалда гIодовги чIчIоге. ;alareb bajalda adabgi habuge, for~ulareb bajalda fodowgi Zoge. Лъалареб бакIалдеги бачун, жиб чуйилан бичейилан абурабила хIамицца. ;alareb bajaldegi baxun, $iyilan bixeyilan aburabila \amiCa. Лъалареб нухдассан сапаралде унарел. ;alareb nu[daSan sa_aralde unarel. Лъаларилан абураб къоялдасса цIунаги, лъеберилI малълъизе ккарассдасса Аллагьассги цIунаги. ;alarilan aburab qoyaldaSa `unagi, ;eberi/ ma:i#e KaraSdaSa allahaSgi `unagi. Лъаларо – кIуркIил, кIоларо – вархIил. ;alaro - jurjil, jolaro - wae\il. Лъалароги кIолароги баццалила. ;alarogi jolarogi baCalila. Лъалароялде чи ккогеги, чияр цIцIобалде рукъ ккогеги. ;alaroyalde xi Kogegi, xiyar ~obalde ruq Kogegi. Лъалев тушман цин квешав, лъаларев тушман нусцIцIул квешав. ;alew tu^man cin kwe^aw, ;alarew tu^man nus~ul kwe^aw. Лъалесс малълъараб гьабичIев мурадалде щоларев. ;aleS ma:arab habizew muradalde &olarew. Лъалесс чу босе, лъаларесс куса босе. ;aleS xu bose, ;alareS kusa bose. Лъалессдаги цIеххе, мунгоги ургъе. ;aleSdagi `e{e, mungogi urve. Лъалессе бигьаяб жойила гьабида гIентIеро базе. ;aleSe bihayab $oyila habida fenTero ba#e. ЛъалкIалълъ гIанкIкI кколебила. ;alja: fanJ Kolebila. Лъани – маххссаро, лъачIони – гажи. ;ani - ma{Saro, ;azoni - ga$i. Лъанщинаб бицинги мунагьила. ;an&inab bicingi munahila. Лъанщинаб бицине гуребила кIал букIунеб. ;an&inab bicine gurebila jal bujuneb. Лъанщинабги бицунгейила, бицунебги лъан бицейила. ;an&inabgi bicungeyila, bicunebgi ;an biceyila. Лъар бахине кIоларесс гIор бахунаро. ;ar ba[ine jolareS for ba[unaro. Лъар гIечIелълъубе гIорги кIанцIана. ;ar heze:ube forgi jan`ana. Лъараб жо кIочон толев чи – охх унеб гьобо. ;arab $o joxon tolew xi - o{ uneb hobo. Лъараб жоялълъул зарал букIунареб, загьруги лъазабе, гьекъечIого тезе. ;arab $oya:ul #aral bujunareb, #ahrugi ;a#abe, heqezogo te#e. Лъарабани дуцца дун лъарахъго чIвалаанилан абурабила хIамицца бацIида. ;arabani duCa dun ;ara]go zwalaanilan aburabila \amiCa ba`ida. ХIама букIун буго лъарал рагIалда. ТIадеги бачIун, бацIицца хIама чIвазе къассд гьабун буго. ХIамицца бацI божизабун буго, жиндир кьариял кIуртул ругин, къасси жинцца дуе гьелги кьелин, жиб чIвагеян. \ama bujun bugo ;aral rafalda. Tadegi bazun, ba`iCa \ama zwa#e qaSd habun bugo. \amiCa ba` bo$i#abun bugo, $indir pariyal jurtul rugin, qaSi $inCa duye helgi pelin, $ib zwageyan. СихIираб хIамил хIилаялда божараб бацI къасси бокьалълъул кIалтIе бачIун буго. ХIамицца рицун рукIарал кIуртузул цIцIаразда гьоркьосса «Лъараб», – ан бацIицца ахIараб меххалълъ, хIамицца жаваб кьун буго - «Лъарабани, дуцца дун лъарахъго чIвалаан!» si\irab \amil \ilayalda bo$arab ba` qaSi bopa:ul jalTe bazun bugo. \amiCa ricun rujaral jurtu#ul ~ara#da horpoSa «;arab», - yan ba`iCa a\arab me{a:, \amiCa $awab pun bugo - «;arabani, duCa dun ;ara]go zwalaan!» ЛъарагI гьакитIа – лъарагI кечI, магIарул гьакитIа – магIарул кечI. ;araf hakiTa - ;araf kez, mafarul hakiTa - mafarul kez. ЛъарагI мацIцI бицунилан, цIцIамухIор бетиларо. ;araf ma~ bicunilan, ~amu\or betilaro. Пуланаб росдал гIадамазда чIалгIун буго цIцIам босизе лъарагIлъиялде хьвади. Гьез хIукму гьабун буго, цIцIамги бан, жидерго хIор бетизабизе. КигIан гIемер цIцIам баниги, хIор бетун гьечIо. Нахъеги хIукму ккун буго, лъарагI мацIцI бицанигIаги бетилародаян. Гьединги бетун гьечIо. Гьеб меххалълъ цо чIчIужугIаданалълъ абун буго. _ulanab rosdal fadama#da zalfun bugo ~am bosi#e ;araf;iyalde %wadi. he# \ukmu habun bugo, ~amgi ban, $idergo \or beti#abi#e. kifan femer ~am banigi, \or betun hezo. na[egi \ukmu Kun bugo, ;araf ma~ bicanifagi betilarodayan. hedingi betun hezo. heb me{a: co Zu$ufadana: abun bugo. - «Ле гIадамал, лъарагI мацIцI бицунилан, цIцIамухIор бетиларо, гIадалал жал гьаруге!». - le, fadamal, ;araf ma~ bicunilan, ~amu\or betilaro, fadalal $al haruge! ЛъарагIаб гьойцца гурони, лъарагIаб гIанкIкI кколареб. ;arafab hoyCa guroni, ;arafab fanJ Kolareb. ЛъарагIассул гьакицца гIанкIкI ккурабила. ;arafaSul hakiCa fanJ Kurabila. Лъарахъе щвечIого, хьитал рахъуге, чорххол хIал лъачIого, рагIиги бицунге. ;ara]e &wezogo, %ital ra]uge, xor{ol \al ;azogo, rafigi bicunge. ЛъаргIиве аниги, къолго вуссунев, Къарахъе аниги, сордо баларев. ;arfiwe anigi, qolgo wuSunew, qara]e anigi, sordo balarew. ЛъаргIире – цIцIамде, ЦIцIороре – билде. ;arfiwe - ~amde, ~orore - bilde. ЛъаргIиссан гъугъани – цIцIер, ЦIцIороссан гъугъани – бакъ. ;arfiSan vuvani - ~er, ~oroSan vuvani - baq. Лъаялда ххадув Хъитаналде щвезегIан инеги кIкIухIаллъугейила. ;ayalda {aduw ]itanalde &we#efan inegi Ju\al;ugeyila. Лъаялдасса чIухIарав жагьиллъиялда ххутIула. ;ayaldaSa zu\araw $ahil;iyalda {uTula. Лъебелазул кун цIакъаб, куралазул дум цIакъаб. ;ebela#ul kun `aqab, kurala#ul dum `aqab. Лъезе лъаларесс тIагъур бахъуге. ;e#e ;alareS Tavur ba]uge. Лъелго вилълъинчIессда рекIадул къимат лъалареб. ;elgo wi:inzeSda rejadul qimat ;alareb. Лъимадул бетIер унтани, эбелалълъул ракI унтулебила. ;imadul beTer untani, ebela:ul raj untulebila. - Лълъицца вакарав? :iCa wakaraw? - Дадацца. dadaCa. - Лъицца хьихьарав? :iCa %i%araw? - Дадацца. dadaCa. Лъимал гогьдаризаруни, эбел-инссуда бадир ралел, чIчIужу гогьдаризаюни, россассул бетIералде яхуней. ;imal gohdari#aruni, ebel-inSuda badir ralel, Zu$u gohdiri#ayuni, roSaSul beTeralde ya[uney. Лъимал гьаризе кIудияб гIакълу-лъай къваригIунаребила. ;imal hari#e judiyab faqlu-;ay qwarifunarebila. Лъимал гьаричIев херав чи – кьалбал турараб гъветI. ;imal harizew [eraw xi - palbal turarab vweT. Лъимал гьаричессда рокьи лъалареб, лъимал хвечIессда рухIел лъалареб. ;imal harizeSda ropi ;alareb, ;imal [wezeSda ru\el ;alareb. Лъимал гьаричIессда ругеланищан кколебила, гьарурассда гьаризего гьаричIеланищан кколебила. ;imal hariZeSda rugelani&an Kolebila, haruraSda hari#ego harizelani&an Kolebila. Лъимал гьечIеб гIумру – бакъ гьечIеб рагIад. ;imal hezeb fumru - baq hezeb rafad. Лъимал гьечIеб къоги бачIунгеги, лъималазда божунги ххутIугеги. ;imal hezeb qogi bazungegi, ;imala#da bo$ungi {uTugegi. Лъимал гьечIеб рукъ – лълъим бегараб гьобо. ;imal hezeb ruq - :im begarab hobo. Лъимал гьечIессе – цо ургъел, ругессе – нусго ургъел. ;imal hezeSe - co urvel, rugeSe - nusgo urvel. Лъимал гьитIинаб меххалълъ – гьитIинаб ургъелила, лъимал кIодолъигун – кIудияб ургъелила. ;imal hiTinab me{a: - hiTinab urvelila, ;imal jodo;igun - judiyab urvelila. Лъимал гьоркьоб гьечIеб ригьин биххи – оц-гIакаялълъул даран биххи. Лъимал гьоркьор ругеб ригьин биххи – бащдаб къиямассеб къо. ;imal horpob hezeb rihin bi{i - oc-fakaya:ul daran bi{i. ;imal horpor rugeb rihin bi{i - ba&dab qiyamaSeb qo. Лъимал – гьоцIцIо, боцIцIи – рухI. ;imal - ho~o, bo~i - ru\. Лъимал гIечIого, эбел-эмен ургъалилIе кколарелила. ;imal fezogo, ebel-emen urvali/e Kolabila. Лъимал гIиссинал рукIун, кьижизе течIо, гьелги кIудиял гIун, кьижизе кIвечIо. ;imal fiSinal rujun, pi$i#e tezo, helgi judiyal fun, pi$i#e jwezo. Лъимал кIодолъичIого, эбел-эмен макьидасса ригьунарел. ;imal jodo;izogo, ebel-emen mapidaSa rihunarel. Лъимал ругей къоролай гIакъиласс ячинаро, гIакълу бугеб цIцIуяб жо гIабдалассе инаро. ;imal rugey qorolay faqilaS yaxinaro, faqlu bugeb ~uyab $o fabdalaSe inaro. Лъимал ругеб рокъобе илбис къаларебила. ;imal rugeb roqobe ilbis qalarebila. Лъимал ругей къоролай гIакъиласс ячунаро, хераб хIама босарав дармицца воххуларо. ;imal rugey qorolay faqilaS yaxunaro, [erab \ama bosaraw darmiCa wo:ularo. Лъимал руго – чед гьечIо, чу буго – кIалцIи гьечIо. ;imal rugo - xed hezo, xu bugo - jal`i hezo. Лъимал ругониги – балагь, лъимал гьечIониги – балагь. ;imal rugonigi - balah, ;imal hezonigi - balah. Лъимал хвани, умумузда къиямассеб къо чIчIолебила, умумул хвани, лъималаз тIехх тIагIун букIун батилилан абулебила. ;imal [wani, umumu#da qiyamaSeb qo Zolebila, umumul [wani, ;imala# Te{ Tafun bujun batililan abulebila. Лъимал хIинкъизаруни, гьересси бицунеб, ракъизаруни, жо бикъулеб. ;imal \inqi#aruni, hereSi bicuneb, raqi#aruni, $o biquleb. Лъимал тушманассулги ракъугегийила. ;imal tu^manaSulgi raqugegiyila. Лъимада пардав гьечIеб. ;imada _ardaw hezeb. Лъимадуе гIоло эбел цIадаеги кIанцIулейила. ;imaduye folo ebel `adayegi jan`uleyila. Лъимадул щиб унтаниги, цадахъ эбелалълъул ракIгийила унтулеб. ;imadul &ib untanigi, cada] ebela:ul rajgiyila untuleb. Лъималаз гуккарал гIолеб, лъималазул лъималазги гуккизе рукIунге. ;imala# guKaral foleb, ;imala#ul ;imala#gi guKi#e rujunge. Лъималаз жидеего бокьулеб маххщел гьитIинго тIасса бищулеб. ;imala# $ideyego bopuleb ma:&el hiTingo TaSa bi&uleb. Лъималаз эбел-инссуе щиб гьабун батаниги, гьезул лъималаз гьезиеги гьебго жо гьабулеб. ;imala# ebel-inSuye &ib habun batanigi, he#ul ;imala# he#iyegi hebgo $o habuleb. Лъималазда релълъун ца бихьуге, ццидал расги бихьуге. ;imala#da re:un ca bi%uge, Cidal rasgi bi%uge. Лъималаздасса лъималазул лъимал ххириялила. ;imala#daSa ;imala#ul ;imal {iriyalila. Лъималазе алжан – эбел-инссул гьабураб адабалълъухъила. (Лъималазе алжан – эбелалълъул хIатIикьила). ;imala#e al$an - ebel-inSul haburab adaba:u]ila. (;imala#e al$an - ebela:ul \aTipila). Лъималазе гIоло гIорги къулчIчIизе кколебила, мегIерги кIкIвине кколебила. ;imala#e folo forgi qulZi#e :olebila, mefergi Jwine Kolebila. Лъималазе къотIи гьабуге, гьабун ххадуб тIубазабе. ;imala#e qoTi habuge, habun {adub Tuba#abe. Лъималазе цо чIчIараб рагIи бице, дур рагIи хисанищ – хвана мун! ;imala#e co Zarab rafi bice, dur rafi [isani& - [wana mun! Лъималазе чед гурев, чое базе ххер гурев. ;imala#e xed gurew, xoye ba#e {er gurew. Лъималазул унти – эбел-инссул гьумер нечараб жо. ;imala#ul unti - ebel-inSul humer nexarab $o. Лъималазул ярагъ гIодийила, гIадамазул ярагъ ххвалченила. ;imala#ul yarav fodiyila, fadama#ul yarav {walxenila. Лъимал гьечIев чияссда боцIцIи лъимерлъун бихьулебила. ;imal hezew xiyaSda bo~i ;imer;un bi%ulebila. Лъимер лъезе чехь гурей, чоххтIо кквезе гъал гурей. ;imer ;e#e xe% gurey, xo{To Kwe#e val gurey. Лъун бихьараб кьили лълъикIаб, кьвагьун бихьараб ярагъ лълъикIаб. ;un bi%arab pili :ijab, pwahun bi%arab yarav :ijab. Лъураб бугьтан рихун хвезе вахъунге, Пихъ гьечIеб гъотIода тIил речIчIуларин. ТIадагьаб къавмалълъул къил-къвал цIеххоге, ЦIцIамул гьирал рецIцIун, гьоцIцIо кьоларин. ;urab buhtan ri[un [we#e wa]unge, _i] hezeb voToda Til reZularin. Tadahab qawma:ul qil-qwal `e{oge, ~amul hiral re~un, ho~o polarin.

Лъ ; Лъабго нухалълъгIаги баччизе ккечIони, гьирил бакIлъи лъаларебила. ;abgo nu[a:fagi baXi#e Kezoni, hiril baj;i ;alarebila. Лъабго соналълъ ургъараб барагъидул хъабало, чоде яхинчIониги, гIайиб гьабилароан. ;abgo sona: urvarab baravidul ]abalo, xode ya[inzonigi, fayib habilaroan. Лъабго сордо базегIан гьоболассда киссаянги гьикъуге, кисса-щиван лъаларессе рекIел кIулалги рагьуге. ;abgo sordo ba#efan hobolaSda kiSayangi hiquge, kiSa-&iwan ;alareSe rejel julalgi rahuge. Лъабго ххинкIги памадурги ма, гважи! ;abgo {injgi _amadurgi ma, gwa$i! Лъабго цIияб цIулакьо кун вегарав васассда тIаде лъабцIцIул ваккаравила жугьутIав. ;abgo `iyab `ulapo kun wegaraw wasaSda Tade ;ab~ul waKarawila $uhuTaw. ЛъабкъотIнобе реххараб жо къваригIараб къоялълъ батулареб. ;anqoTnobe re{arab $o qwarifarab qoya: batulareb. Лъабкъого сон барав чи – лъилъизе мехх щвараб пурчIина. ;abqogo son baraw xi - ;i;i#e me[ &warab _urzina. ЛъабмоцIцIрол кIал ккурав муъминчи гIадин. ;abmo~rol jal Kuraw mu'minxi fadin. ЛъабцIцIул абурабила дуда лъалилан, лъабцIцIул абурабила дуда щиб лъалебан. ;ab~ul aburabila duda ;alilan, ;ab~ul aburabila duda &ib ;aleban. Цо лъарагIавилан бицуна магIарулаз, лъабцIцIул бечелъаравила, лъабцIцIул мискинлъаравила. co ;arafawilan bicuna mafarula#, ;ab~ul bexe;arawila, ;ab~ul miskin;arawila. Бечелъанщинахъе жамагIат гьесс бицараб жоялда тIад рекъолеб букIарабила, дуда лъалилан. bexe;an&ina]e $amafat heS bicarab $oyalda Tad reqoleb bujarabila, duda ;alilan. Мискинлъанщинахъе кIалъазе виччаларев вукIаравила, дуда щиб лъалебан. miskil;an&ina]e ja;a#e wiXalarew wujarawila, duda &ib ;aleban. ЛъабцIцIул къинлъичIого гIака лъалареб. ;ab~ul qin;izogo faka ;alareb. ЛъабцIцIул рагIа-ракьан бухъичIого, хур бачIунареб. ;ab~ul rafa-rapan bu]izogo, [ur bazunareb. Лъавукълъи букIуна гIакълулъун хIалеб, жагьиллъи бахъуна жибги гIелмуян. ;awuq;i bujuna faqlu;un \aleb, $ahil;i ba]una $ibgi felmuyan. ЛъазегIан ххарбил багьа – нусго томен, лъан ххадуб – кIиго кепек. ;a#efan {arbil baha - nusgo tomen, ;an {adub - jigo ke_ek. Лъай гьечIевгIан чияссе малълъаризе бокьулебила. ;ay hezewfan xiyaSe ma:ari#e bopulebila. Лъай гьечIелгун ургъани, ургъалабалълъе ккола. ;ay hezel;un urvani, urvalaba:e Kola. Лъай цIцIикIкIине бокьани, щибго лъаларевлъун хIай. ;ay ~iJine bopani, &ibgo ;alarew;un \ay. Лъайги гIакълуги чияе бикьанагIан гIемерлъулеб. ;aygi faqlugi xiyaye bipanafan femer;uleb. ГодекIанив, гIемерал гIадамал ракIарараб бакIалда, Мала Нассрудин вукIун вуго гIадамазда малълъарулев, гьезие гIакълаби кьолев. Цоясс гьессда гьикъун буго. godejaniw, femeral fadamal rajararab bajalda, mala naSrudin wujun wugo fadama#da ma:arulew, he#iye faqlabi polew. coyaS heSda hiqun bugo. - Мала Нассрудин, дуцца, расги бараххщичIого, лъайги гIакълуги бикьула. Мун хIинкъуларищ дурго гIакълуги лъайги, гIадамазе бикьун лIугIилилан? - mala naSrudin, duCa, rasgi bara{&izogo, ;augi faqlugi bipula. mun \inqulari& durgo faqlugi ;aygi, fadama#e bipun /ufililan? - ХIинкъуларо, - ян жаваб кьун буго Мала Нассрудиницца. – Лъайги гIакълуги буго бикьанагIан гIемерлъулеб жо. ГьанжелъагIан дида лъалеб букIараб жо гьанжеялдасса ххадуб нуже-нужедаги лъазе буго. - \inqularo, - yan $aqab pun bugo mala naSrudiniCa. - ;aygi faqlugi bugo bipanafan femer;uleb $o. han$efafan dida ;aleb bujarab $o han$eyaldaSa {adub nu$e-nu$edagi ;a#e bugo. Лъалаго «Ия». ;alago «iya». Жибго гьитIинаб, магIнани бугеб гьаб кIиго рагIул кьучIчI лъималаздассан байбихьула. Лъималаз чалтук тIола. Тоххлъукье жиндир цIцIар ахIараб меххалълъ, «ия» – ян жаваб кьурав къола. Гьоркьоб лъураб жоги дандеяссе щола. $ibgo hiTinab, mafnani bugeb hab jigo raful puZ ;imala#daSan baybi%ula. ;imala# xaltuk Tola. to{;upe $indir ~ar a\arab me{a:, «iya» - yan $awab puraw qola. horpob ;urab $ogi dandeyaSe &ola. Нагагь жаваб кьолесс «лъалаго ия» – ян абуни, итаравлъун (кьуравлъун) рикIкIунаро. Щай гурелълъул, гъосс ццебеккунго лъазабулеб буго жинцца жаваб тоххлъун кьолеб гьечIеблъиги, къотIи ракIалда букIинги. nagah $awab poleS «;alago iya» - yan abuni, itaraw;un (puraw;un) riJunaro. &ay gure:ul, voS CebeKungo ;a#abuleb bugo $inCa $awab to{;un poleb hezeb;igi, qoTi rajalda bujingi. КIудиязда гьоркьор гьал рагIаби абилъун лIугьун руго. Гара-чIвариялда жаниб жинда лълъим гIадин лъалеб жоялълъул хIакъалълъулI, лъалареб ххвелги гьабун, кIалъалев чияссда дандеясс абула «лъалаго ия» бицунгеян. jidiya#da horpor hal rafabi abi;un /uhun rugo. gara-zwariyalda $anib $inda :im fadin ;aleb $oya:ul \aqa:u/, ;alareb {welgi habun, ja;alew xiyaSda dandeyaS abula «;alago iya» bicungeyan. «Лъалаго ия» бицун, лъалареб ххвел гьабуге. «;alago iya» bicun, ;alareb {wel habuge. Лъалареб бакIалда адабги гьабуге, гIорцIцIулареб бакIалда гIодовги чIчIоге. ;alareb bajalda adabgi habuge, for~ulareb bajalda fodowgi Zoge. Лъалареб бакIалдеги бачун, жиб чуйилан бичейилан абурабила хIамицца. ;alareb bajaldegi baxun, $iyilan bixeyilan aburabila \amiCa. Лъалареб нухдассан сапаралде унарел. ;alareb nu[daSan sa_aralde unarel. Лъаларилан абураб къоялдасса цIунаги, лъеберилI малълъизе ккарассдасса Аллагьассги цIунаги. ;alarilan aburab qoyaldaSa `unagi, ;eberi/ ma:i#e KaraSdaSa allahaSgi `unagi. Лъаларо – кIуркIил, кIоларо – вархIил. ;alaro - jurjil, jolaro - wae\il. Лъалароги кIолароги баццалила. ;alarogi jolarogi baCalila. Лъалароялде чи ккогеги, чияр цIцIобалде рукъ ккогеги. ;alaroyalde xi Kogegi, xiyar ~obalde ruq Kogegi. Лъалев тушман цин квешав, лъаларев тушман нусцIцIул квешав. ;alew tu^man cin kwe^aw, ;alarew tu^man nus~ul kwe^aw. Лъалесс малълъараб гьабичIев мурадалде щоларев. ;aleS ma:arab habizew muradalde &olarew. Лъалесс чу босе, лъаларесс куса босе. ;aleS xu bose, ;alareS kusa bose. Лъалессдаги цIеххе, мунгоги ургъе. ;aleSdagi `e{e, mungogi urve. Лъалессе бигьаяб жойила гьабида гIентIеро базе. ;aleSe bihayab $oyila habida fenTero ba#e. ЛъалкIалълъ гIанкIкI кколебила. ;alja: fanJ Kolebila. Лъани – маххссаро, лъачIони – гажи. ;ani - ma{Saro, ;azoni - ga$i. Лъанщинаб бицинги мунагьила. ;an&inab bicingi munahila. Лъанщинаб бицине гуребила кIал букIунеб. ;an&inab bicine gurebila jal bujuneb. Лъанщинабги бицунгейила, бицунебги лъан бицейила. ;an&inabgi bicungeyila, bicunebgi ;an biceyila. Лъар бахине кIоларесс гIор бахунаро. ;ar ba[ine jolareS for ba[unaro. Лъар гIечIелълъубе гIорги кIанцIана. ;ar heze:ube forgi jan`ana. Лъараб жо кIочон толев чи – охх унеб гьобо. ;arab $o joxon tolew xi - o{ uneb hobo. Лъараб жоялълъул зарал букIунареб, загьруги лъазабе, гьекъечIого тезе. ;arab $oya:ul #aral bujunareb, #ahrugi ;a#abe, heqezogo te#e. Лъарабани дуцца дун лъарахъго чIвалаанилан абурабила хIамицца бацIида. ;arabani duCa dun ;ara]go zwalaanilan aburabila \amiCa ba`ida. ХIама букIун буго лъарал рагIалда. ТIадеги бачIун, бацIицца хIама чIвазе къассд гьабун буго. ХIамицца бацI божизабун буго, жиндир кьариял кIуртул ругин, къасси жинцца дуе гьелги кьелин, жиб чIвагеян. \ama bujun bugo ;aral rafalda. Tadegi bazun, ba`iCa \ama zwa#e qaSd habun bugo. \amiCa ba` bo$i#abun bugo, $indir pariyal jurtul rugin, qaSi $inCa duye helgi pelin, $ib zwageyan. СихIираб хIамил хIилаялда божараб бацI къасси бокьалълъул кIалтIе бачIун буго. ХIамицца рицун рукIарал кIуртузул цIцIаразда гьоркьосса «Лъараб», – ан бацIицца ахIараб меххалълъ, хIамицца жаваб кьун буго - «Лъарабани, дуцца дун лъарахъго чIвалаан!» si\irab \amil \ilayalda bo$arab ba` qaSi bopa:ul jalTe bazun bugo. \amiCa ricun rujaral jurtu#ul ~ara#da horpoSa «;arab», - yan ba`iCa a\arab me{a:, \amiCa $awab pun bugo - «;arabani, duCa dun ;ara]go zwalaan!» ЛъарагI гьакитIа – лъарагI кечI, магIарул гьакитIа – магIарул кечI. ;araf hakiTa - ;araf kez, mafarul hakiTa - mafarul kez. ЛъарагI мацIцI бицунилан, цIцIамухIор бетиларо. ;araf ma~ bicunilan, ~amu\or betilaro. Пуланаб росдал гIадамазда чIалгIун буго цIцIам босизе лъарагIлъиялде хьвади. Гьез хIукму гьабун буго, цIцIамги бан, жидерго хIор бетизабизе. КигIан гIемер цIцIам баниги, хIор бетун гьечIо. Нахъеги хIукму ккун буго, лъарагI мацIцI бицанигIаги бетилародаян. Гьединги бетун гьечIо. Гьеб меххалълъ цо чIчIужугIаданалълъ абун буго. _ulanab rosdal fadama#da zalfun bugo ~am bosi#e ;araf;iyalde %wadi. he# \ukmu habun bugo, ~amgi ban, $idergo \or beti#abi#e. kifan femer ~am banigi, \or betun hezo. na[egi \ukmu Kun bugo, ;araf ma~ bicanifagi betilarodayan. hedingi betun hezo. heb me{a: co Zu$ufadana: abun bugo. - «Ле гIадамал, лъарагI мацIцI бицунилан, цIцIамухIор бетиларо, гIадалал жал гьаруге!». - le, fadamal, ;araf ma~ bicunilan, ~amu\or betilaro, fadalal $al haruge! ЛъарагIаб гьойцца гурони, лъарагIаб гIанкIкI кколареб. ;arafab hoyCa guroni, ;arafab fanJ Kolareb. ЛъарагIассул гьакицца гIанкIкI ккурабила. ;arafaSul hakiCa fanJ Kurabila. Лъарахъе щвечIого, хьитал рахъуге, чорххол хIал лъачIого, рагIиги бицунге. ;ara]e &wezogo, %ital ra]uge, xor{ol \al ;azogo, rafigi bicunge. ЛъаргIиве аниги, къолго вуссунев, Къарахъе аниги, сордо баларев. ;arfiwe anigi, qolgo wuSunew, qara]e anigi, sordo balarew. ЛъаргIире – цIцIамде, ЦIцIороре – билде. ;arfiwe - ~amde, ~orore - bilde. ЛъаргIиссан гъугъани – цIцIер, ЦIцIороссан гъугъани – бакъ. ;arfiSan vuvani - ~er, ~oroSan vuvani - baq. Лъаялда ххадув Хъитаналде щвезегIан инеги кIкIухIаллъугейила. ;ayalda {aduw ]itanalde &we#efan inegi Ju\al;ugeyila. Лъаялдасса чIухIарав жагьиллъиялда ххутIула. ;ayaldaSa zu\araw $ahil;iyalda {uTula. Лъебелазул кун цIакъаб, куралазул дум цIакъаб. ;ebela#ul kun `aqab, kurala#ul dum `aqab. Лъезе лъаларесс тIагъур бахъуге. ;e#e ;alareS Tavur ba]uge. Лъелго вилълъинчIессда рекIадул къимат лъалареб. ;elgo wi:inzeSda rejadul qimat ;alareb. Лъимадул бетIер унтани, эбелалълъул ракI унтулебила. ;imadul beTer untani, ebela:ul raj untulebila. - Лълъицца вакарав? :iCa wakaraw? - Дадацца. dadaCa. - Лъицца хьихьарав? :iCa %i%araw? - Дадацца. dadaCa. Лъимал гогьдаризаруни, эбел-инссуда бадир ралел, чIчIужу гогьдаризаюни, россассул бетIералде яхуней. ;imal gohdari#aruni, ebel-inSuda badir ralel, Zu$u gohdiri#ayuni, roSaSul beTeralde ya[uney. Лъимал гьаризе кIудияб гIакълу-лъай къваригIунаребила. ;imal hari#e judiyab faqlu-;ay qwarifunarebila. Лъимал гьаричIев херав чи – кьалбал турараб гъветI. ;imal harizew [eraw xi - palbal turarab vweT. Лъимал гьаричессда рокьи лъалареб, лъимал хвечIессда рухIел лъалареб. ;imal harizeSda ropi ;alareb, ;imal [wezeSda ru\el ;alareb. Лъимал гьаричIессда ругеланищан кколебила, гьарурассда гьаризего гьаричIеланищан кколебила. ;imal hariZeSda rugelani&an Kolebila, haruraSda hari#ego harizelani&an Kolebila. Лъимал гьечIеб гIумру – бакъ гьечIеб рагIад. ;imal hezeb fumru - baq hezeb rafad. Лъимал гьечIеб къоги бачIунгеги, лъималазда божунги ххутIугеги. ;imal hezeb qogi bazungegi, ;imala#da bo$ungi {uTugegi. Лъимал гьечIеб рукъ – лълъим бегараб гьобо. ;imal hezeb ruq - :im begarab hobo. Лъимал гьечIессе – цо ургъел, ругессе – нусго ургъел. ;imal hezeSe - co urvel, rugeSe - nusgo urvel. Лъимал гьитIинаб меххалълъ – гьитIинаб ургъелила, лъимал кIодолъигун – кIудияб ургъелила. ;imal hiTinab me{a: - hiTinab urvelila, ;imal jodo;igun - judiyab urvelila. Лъимал гьоркьоб гьечIеб ригьин биххи – оц-гIакаялълъул даран биххи. Лъимал гьоркьор ругеб ригьин биххи – бащдаб къиямассеб къо. ;imal horpob hezeb rihin bi{i - oc-fakaya:ul daran bi{i. ;imal horpor rugeb rihin bi{i - ba&dab qiyamaSeb qo. Лъимал – гьоцIцIо, боцIцIи – рухI. ;imal - ho~o, bo~i - ru\. Лъимал гIечIого, эбел-эмен ургъалилIе кколарелила. ;imal fezogo, ebel-emen urvali/e Kolabila. Лъимал гIиссинал рукIун, кьижизе течIо, гьелги кIудиял гIун, кьижизе кIвечIо. ;imal fiSinal rujun, pi$i#e tezo, helgi judiyal fun, pi$i#e jwezo. Лъимал кIодолъичIого, эбел-эмен макьидасса ригьунарел. ;imal jodo;izogo, ebel-emen mapidaSa rihunarel. Лъимал ругей къоролай гIакъиласс ячинаро, гIакълу бугеб цIцIуяб жо гIабдалассе инаро. ;imal rugey qorolay faqilaS yaxinaro, faqlu bugeb ~uyab $o fabdalaSe inaro. Лъимал ругеб рокъобе илбис къаларебила. ;imal rugeb roqobe ilbis qalarebila. Лъимал ругей къоролай гIакъиласс ячунаро, хераб хIама босарав дармицца воххуларо. ;imal rugey qorolay faqilaS yaxunaro, [erab \ama bosaraw darmiCa wo:ularo. Лъимал руго – чед гьечIо, чу буго – кIалцIи гьечIо. ;imal rugo - xed hezo, xu bugo - jal`i hezo. Лъимал ругониги – балагь, лъимал гьечIониги – балагь. ;imal rugonigi - balah, ;imal hezonigi - balah. Лъимал хвани, умумузда къиямассеб къо чIчIолебила, умумул хвани, лъималаз тIехх тIагIун букIун батилилан абулебила. ;imal [wani, umumu#da qiyamaSeb qo Zolebila, umumul [wani, ;imala# Te{ Tafun bujun batililan abulebila. Лъимал хIинкъизаруни, гьересси бицунеб, ракъизаруни, жо бикъулеб. ;imal \inqi#aruni, hereSi bicuneb, raqi#aruni, $o biquleb. Лъимал тушманассулги ракъугегийила. ;imal tu^manaSulgi raqugegiyila. Лъимада пардав гьечIеб. ;imada _ardaw hezeb. Лъимадуе гIоло эбел цIадаеги кIанцIулейила. ;imaduye folo ebel `adayegi jan`uleyila. Лъимадул щиб унтаниги, цадахъ эбелалълъул ракIгийила унтулеб. ;imadul &ib untanigi, cada] ebela:ul rajgiyila untuleb. Лъималаз гуккарал гIолеб, лъималазул лъималазги гуккизе рукIунге. ;imala# guKaral foleb, ;imala#ul ;imala#gi guKi#e rujunge. Лъималаз жидеего бокьулеб маххщел гьитIинго тIасса бищулеб. ;imala# $ideyego bopuleb ma:&el hiTingo TaSa bi&uleb. Лъималаз эбел-инссуе щиб гьабун батаниги, гьезул лъималаз гьезиеги гьебго жо гьабулеб. ;imala# ebel-inSuye &ib habun batanigi, he#ul ;imala# he#iyegi hebgo $o habuleb. Лъималазда релълъун ца бихьуге, ццидал расги бихьуге. ;imala#da re:un ca bi%uge, Cidal rasgi bi%uge. Лъималаздасса лъималазул лъимал ххириялила. ;imala#daSa ;imala#ul ;imal {iriyalila. Лъималазе алжан – эбел-инссул гьабураб адабалълъухъила. (Лъималазе алжан – эбелалълъул хIатIикьила). ;imala#e al$an - ebel-inSul haburab adaba:u]ila. (;imala#e al$an - ebela:ul \aTipila). Лъималазе гIоло гIорги къулчIчIизе кколебила, мегIерги кIкIвине кколебила. ;imala#e folo forgi qulZi#e :olebila, mefergi Jwine Kolebila. Лъималазе къотIи гьабуге, гьабун ххадуб тIубазабе. ;imala#e qoTi habuge, habun {adub Tuba#abe. Лъималазе цо чIчIараб рагIи бице, дур рагIи хисанищ – хвана мун! ;imala#e co Zarab rafi bice, dur rafi [isani& - [wana mun! Лъималазе чед гурев, чое базе ххер гурев. ;imala#e xed gurew, xoye ba#e {er gurew. Лъималазул унти – эбел-инссул гьумер нечараб жо. ;imala#ul unti - ebel-inSul humer nexarab $o. Лъималазул ярагъ гIодийила, гIадамазул ярагъ ххвалченила. ;imala#ul yarav fodiyila, fadama#ul yarav {walxenila. Лъимал гьечIев чияссда боцIцIи лъимерлъун бихьулебила. ;imal hezew xiyaSda bo~i ;imer;un bi%ulebila. Лъимер лъезе чехь гурей, чоххтIо кквезе гъал гурей. ;imer ;e#e xe% gurey, xo{To Kwe#e val gurey. Лъун бихьараб кьили лълъикIаб, кьвагьун бихьараб ярагъ лълъикIаб. ;un bi%arab pili :ijab, pwahun bi%arab yarav :ijab. Лъураб бугьтан рихун хвезе вахъунге, Пихъ гьечIеб гъотIода тIил речIчIуларин. ТIадагьаб къавмалълъул къил-къвал цIеххоге, ЦIцIамул гьирал рецIцIун, гьоцIцIо кьоларин. ;urab buhtan ri[un [we#e wa]unge, _i] hezeb voToda Til reZularin. Tadahab qawma:ul qil-qwal `e{oge, ~amul hiral re~un, ho~o polarin.

Лъ ; Лъабго нухалълъгIаги баччизе ккечIони, гьирил бакIлъи лъаларебила. ;abgo nu[a:fagi baXi#e Kezoni, hiril baj;i ;alarebila. Лъабго соналълъ ургъараб барагъидул хъабало, чоде яхинчIониги, гIайиб гьабилароан. ;abgo sona: urvarab baravidul ]abalo, xode ya[inzonigi, fayib habilaroan. Лъабго сордо базегIан гьоболассда киссаянги гьикъуге, кисса-щиван лъаларессе рекIел кIулалги рагьуге. ;abgo sordo ba#efan hobolaSda kiSayangi hiquge, kiSa-&iwan ;alareSe rejel julalgi rahuge. Лъабго ххинкIги памадурги ма, гважи! ;abgo {injgi _amadurgi ma, gwa$i! Лъабго цIияб цIулакьо кун вегарав васассда тIаде лъабцIцIул ваккаравила жугьутIав. ;abgo `iyab `ulapo kun wegaraw wasaSda Tade ;ab~ul waKarawila $uhuTaw. ЛъабкъотIнобе реххараб жо къваригIараб къоялълъ батулареб. ;anqoTnobe re{arab $o qwarifarab qoya: batulareb. Лъабкъого сон барав чи – лъилъизе мехх щвараб пурчIина. ;abqogo son baraw xi - ;i;i#e me[ &warab _urzina. ЛъабмоцIцIрол кIал ккурав муъминчи гIадин. ;abmo~rol jal Kuraw mu'minxi fadin. ЛъабцIцIул абурабила дуда лъалилан, лъабцIцIул абурабила дуда щиб лъалебан. ;ab~ul aburabila duda ;alilan, ;ab~ul aburabila duda &ib ;aleban. Цо лъарагIавилан бицуна магIарулаз, лъабцIцIул бечелъаравила, лъабцIцIул мискинлъаравила. co ;arafawilan bicuna mafarula#, ;ab~ul bexe;arawila, ;ab~ul miskin;arawila. Бечелъанщинахъе жамагIат гьесс бицараб жоялда тIад рекъолеб букIарабила, дуда лъалилан. bexe;an&ina]e $amafat heS bicarab $oyalda Tad reqoleb bujarabila, duda ;alilan. Мискинлъанщинахъе кIалъазе виччаларев вукIаравила, дуда щиб лъалебан. miskil;an&ina]e ja;a#e wiXalarew wujarawila, duda &ib ;aleban. ЛъабцIцIул къинлъичIого гIака лъалареб. ;ab~ul qin;izogo faka ;alareb. ЛъабцIцIул рагIа-ракьан бухъичIого, хур бачIунареб. ;ab~ul rafa-rapan bu]izogo, [ur bazunareb. Лъавукълъи букIуна гIакълулъун хIалеб, жагьиллъи бахъуна жибги гIелмуян. ;awuq;i bujuna faqlu;un \aleb, $ahil;i ba]una $ibgi felmuyan. ЛъазегIан ххарбил багьа – нусго томен, лъан ххадуб – кIиго кепек. ;a#efan {arbil baha - nusgo tomen, ;an {adub - jigo ke_ek. Лъай гьечIевгIан чияссе малълъаризе бокьулебила. ;ay hezewfan xiyaSe ma:ari#e bopulebila. Лъай гьечIелгун ургъани, ургъалабалълъе ккола. ;ay hezel;un urvani, urvalaba:e Kola. Лъай цIцIикIкIине бокьани, щибго лъаларевлъун хIай. ;ay ~iJine bopani, &ibgo ;alarew;un \ay. Лъайги гIакълуги чияе бикьанагIан гIемерлъулеб. ;aygi faqlugi xiyaye bipanafan femer;uleb. ГодекIанив, гIемерал гIадамал ракIарараб бакIалда, Мала Нассрудин вукIун вуго гIадамазда малълъарулев, гьезие гIакълаби кьолев. Цоясс гьессда гьикъун буго. godejaniw, femeral fadamal rajararab bajalda, mala naSrudin wujun wugo fadama#da ma:arulew, he#iye faqlabi polew. coyaS heSda hiqun bugo. - Мала Нассрудин, дуцца, расги бараххщичIого, лъайги гIакълуги бикьула. Мун хIинкъуларищ дурго гIакълуги лъайги, гIадамазе бикьун лIугIилилан? - mala naSrudin, duCa, rasgi bara{&izogo, ;augi faqlugi bipula. mun \inqulari& durgo faqlugi ;aygi, fadama#e bipun /ufililan? - ХIинкъуларо, - ян жаваб кьун буго Мала Нассрудиницца. – Лъайги гIакълуги буго бикьанагIан гIемерлъулеб жо. ГьанжелъагIан дида лъалеб букIараб жо гьанжеялдасса ххадуб нуже-нужедаги лъазе буго. - \inqularo, - yan $aqab pun bugo mala naSrudiniCa. - ;aygi faqlugi bugo bipanafan femer;uleb $o. han$efafan dida ;aleb bujarab $o han$eyaldaSa {adub nu$e-nu$edagi ;a#e bugo. Лъалаго «Ия». ;alago «iya». Жибго гьитIинаб, магIнани бугеб гьаб кIиго рагIул кьучIчI лъималаздассан байбихьула. Лъималаз чалтук тIола. Тоххлъукье жиндир цIцIар ахIараб меххалълъ, «ия» – ян жаваб кьурав къола. Гьоркьоб лъураб жоги дандеяссе щола. $ibgo hiTinab, mafnani bugeb hab jigo raful puZ ;imala#daSan baybi%ula. ;imala# xaltuk Tola. to{;upe $indir ~ar a\arab me{a:, «iya» - yan $awab puraw qola. horpob ;urab $ogi dandeyaSe &ola. Нагагь жаваб кьолесс «лъалаго ия» – ян абуни, итаравлъун (кьуравлъун) рикIкIунаро. Щай гурелълъул, гъосс ццебеккунго лъазабулеб буго жинцца жаваб тоххлъун кьолеб гьечIеблъиги, къотIи ракIалда букIинги. nagah $awab poleS «;alago iya» - yan abuni, itaraw;un (puraw;un) riJunaro. &ay gure:ul, voS CebeKungo ;a#abuleb bugo $inCa $awab to{;un poleb hezeb;igi, qoTi rajalda bujingi. КIудиязда гьоркьор гьал рагIаби абилъун лIугьун руго. Гара-чIвариялда жаниб жинда лълъим гIадин лъалеб жоялълъул хIакъалълъулI, лъалареб ххвелги гьабун, кIалъалев чияссда дандеясс абула «лъалаго ия» бицунгеян. jidiya#da horpor hal rafabi abi;un /uhun rugo. gara-zwariyalda $anib $inda :im fadin ;aleb $oya:ul \aqa:u/, ;alareb {welgi habun, ja;alew xiyaSda dandeyaS abula «;alago iya» bicungeyan. «Лъалаго ия» бицун, лъалареб ххвел гьабуге. «;alago iya» bicun, ;alareb {wel habuge. Лъалареб бакIалда адабги гьабуге, гIорцIцIулареб бакIалда гIодовги чIчIоге. ;alareb bajalda adabgi habuge, for~ulareb bajalda fodowgi Zoge. Лъалареб бакIалдеги бачун, жиб чуйилан бичейилан абурабила хIамицца. ;alareb bajaldegi baxun, $iyilan bixeyilan aburabila \amiCa. Лъалареб нухдассан сапаралде унарел. ;alareb nu[daSan sa_aralde unarel. Лъаларилан абураб къоялдасса цIунаги, лъеберилI малълъизе ккарассдасса Аллагьассги цIунаги. ;alarilan aburab qoyaldaSa `unagi, ;eberi/ ma:i#e KaraSdaSa allahaSgi `unagi. Лъаларо – кIуркIил, кIоларо – вархIил. ;alaro - jurjil, jolaro - wae\il. Лъалароги кIолароги баццалила. ;alarogi jolarogi baCalila. Лъалароялде чи ккогеги, чияр цIцIобалде рукъ ккогеги. ;alaroyalde xi Kogegi, xiyar ~obalde ruq Kogegi. Лъалев тушман цин квешав, лъаларев тушман нусцIцIул квешав. ;alew tu^man cin kwe^aw, ;alarew tu^man nus~ul kwe^aw. Лъалесс малълъараб гьабичIев мурадалде щоларев. ;aleS ma:arab habizew muradalde &olarew. Лъалесс чу босе, лъаларесс куса босе. ;aleS xu bose, ;alareS kusa bose. Лъалессдаги цIеххе, мунгоги ургъе. ;aleSdagi `e{e, mungogi urve. Лъалессе бигьаяб жойила гьабида гIентIеро базе. ;aleSe bihayab $oyila habida fenTero ba#e. ЛъалкIалълъ гIанкIкI кколебила. ;alja: fanJ Kolebila. Лъани – маххссаро, лъачIони – гажи. ;ani - ma{Saro, ;azoni - ga$i. Лъанщинаб бицинги мунагьила. ;an&inab bicingi munahila. Лъанщинаб бицине гуребила кIал букIунеб. ;an&inab bicine gurebila jal bujuneb. Лъанщинабги бицунгейила, бицунебги лъан бицейила. ;an&inabgi bicungeyila, bicunebgi ;an biceyila. Лъар бахине кIоларесс гIор бахунаро. ;ar ba[ine jolareS for ba[unaro. Лъар гIечIелълъубе гIорги кIанцIана. ;ar heze:ube forgi jan`ana. Лъараб жо кIочон толев чи – охх унеб гьобо. ;arab $o joxon tolew xi - o{ uneb hobo. Лъараб жоялълъул зарал букIунареб, загьруги лъазабе, гьекъечIого тезе. ;arab $oya:ul #aral bujunareb, #ahrugi ;a#abe, heqezogo te#e. Лъарабани дуцца дун лъарахъго чIвалаанилан абурабила хIамицца бацIида. ;arabani duCa dun ;ara]go zwalaanilan aburabila \amiCa ba`ida. ХIама букIун буго лъарал рагIалда. ТIадеги бачIун, бацIицца хIама чIвазе къассд гьабун буго. ХIамицца бацI божизабун буго, жиндир кьариял кIуртул ругин, къасси жинцца дуе гьелги кьелин, жиб чIвагеян. \ama bujun bugo ;aral rafalda. Tadegi bazun, ba`iCa \ama zwa#e qaSd habun bugo. \amiCa ba` bo$i#abun bugo, $indir pariyal jurtul rugin, qaSi $inCa duye helgi pelin, $ib zwageyan. СихIираб хIамил хIилаялда божараб бацI къасси бокьалълъул кIалтIе бачIун буго. ХIамицца рицун рукIарал кIуртузул цIцIаразда гьоркьосса «Лъараб», – ан бацIицца ахIараб меххалълъ, хIамицца жаваб кьун буго - «Лъарабани, дуцца дун лъарахъго чIвалаан!» si\irab \amil \ilayalda bo$arab ba` qaSi bopa:ul jalTe bazun bugo. \amiCa ricun rujaral jurtu#ul ~ara#da horpoSa «;arab», - yan ba`iCa a\arab me{a:, \amiCa $awab pun bugo - «;arabani, duCa dun ;ara]go zwalaan!» ЛъарагI гьакитIа – лъарагI кечI, магIарул гьакитIа – магIарул кечI. ;araf hakiTa - ;araf kez, mafarul hakiTa - mafarul kez. ЛъарагI мацIцI бицунилан, цIцIамухIор бетиларо. ;araf ma~ bicunilan, ~amu\or betilaro. Пуланаб росдал гIадамазда чIалгIун буго цIцIам босизе лъарагIлъиялде хьвади. Гьез хIукму гьабун буго, цIцIамги бан, жидерго хIор бетизабизе. КигIан гIемер цIцIам баниги, хIор бетун гьечIо. Нахъеги хIукму ккун буго, лъарагI мацIцI бицанигIаги бетилародаян. Гьединги бетун гьечIо. Гьеб меххалълъ цо чIчIужугIаданалълъ абун буго. _ulanab rosdal fadama#da zalfun bugo ~am bosi#e ;araf;iyalde %wadi. he# \ukmu habun bugo, ~amgi ban, $idergo \or beti#abi#e. kifan femer ~am banigi, \or betun hezo. na[egi \ukmu Kun bugo, ;araf ma~ bicanifagi betilarodayan. hedingi betun hezo. heb me{a: co Zu$ufadana: abun bugo. - «Ле гIадамал, лъарагI мацIцI бицунилан, цIцIамухIор бетиларо, гIадалал жал гьаруге!». - le, fadamal, ;araf ma~ bicunilan, ~amu\or betilaro, fadalal $al haruge! ЛъарагIаб гьойцца гурони, лъарагIаб гIанкIкI кколареб. ;arafab hoyCa guroni, ;arafab fanJ Kolareb. ЛъарагIассул гьакицца гIанкIкI ккурабила. ;arafaSul hakiCa fanJ Kurabila. Лъарахъе щвечIого, хьитал рахъуге, чорххол хIал лъачIого, рагIиги бицунге. ;ara]e &wezogo, %ital ra]uge, xor{ol \al ;azogo, rafigi bicunge. ЛъаргIиве аниги, къолго вуссунев, Къарахъе аниги, сордо баларев. ;arfiwe anigi, qolgo wuSunew, qara]e anigi, sordo balarew. ЛъаргIире – цIцIамде, ЦIцIороре – билде. ;arfiwe - ~amde, ~orore - bilde. ЛъаргIиссан гъугъани – цIцIер, ЦIцIороссан гъугъани – бакъ. ;arfiSan vuvani - ~er, ~oroSan vuvani - baq. Лъаялда ххадув Хъитаналде щвезегIан инеги кIкIухIаллъугейила. ;ayalda {aduw ]itanalde &we#efan inegi Ju\al;ugeyila. Лъаялдасса чIухIарав жагьиллъиялда ххутIула. ;ayaldaSa zu\araw $ahil;iyalda {uTula. Лъебелазул кун цIакъаб, куралазул дум цIакъаб. ;ebela#ul kun `aqab, kurala#ul dum `aqab. Лъезе лъаларесс тIагъур бахъуге. ;e#e ;alareS Tavur ba]uge. Лъелго вилълъинчIессда рекIадул къимат лъалареб. ;elgo wi:inzeSda rejadul qimat ;alareb. Лъимадул бетIер унтани, эбелалълъул ракI унтулебила. ;imadul beTer untani, ebela:ul raj untulebila. - Лълъицца вакарав? :iCa wakaraw? - Дадацца. dadaCa. - Лъицца хьихьарав? :iCa %i%araw? - Дадацца. dadaCa. Лъимал гогьдаризаруни, эбел-инссуда бадир ралел, чIчIужу гогьдаризаюни, россассул бетIералде яхуней. ;imal gohdari#aruni, ebel-inSuda badir ralel, Zu$u gohdiri#ayuni, roSaSul beTeralde ya[uney. Лъимал гьаризе кIудияб гIакълу-лъай къваригIунаребила. ;imal hari#e judiyab faqlu-;ay qwarifunarebila. Лъимал гьаричIев херав чи – кьалбал турараб гъветI. ;imal harizew [eraw xi - palbal turarab vweT. Лъимал гьаричессда рокьи лъалареб, лъимал хвечIессда рухIел лъалареб. ;imal harizeSda ropi ;alareb, ;imal [wezeSda ru\el ;alareb. Лъимал гьаричIессда ругеланищан кколебила, гьарурассда гьаризего гьаричIеланищан кколебила. ;imal hariZeSda rugelani&an Kolebila, haruraSda hari#ego harizelani&an Kolebila. Лъимал гьечIеб гIумру – бакъ гьечIеб рагIад. ;imal hezeb fumru - baq hezeb rafad. Лъимал гьечIеб къоги бачIунгеги, лъималазда божунги ххутIугеги. ;imal hezeb qogi bazungegi, ;imala#da bo$ungi {uTugegi. Лъимал гьечIеб рукъ – лълъим бегараб гьобо. ;imal hezeb ruq - :im begarab hobo. Лъимал гьечIессе – цо ургъел, ругессе – нусго ургъел. ;imal hezeSe - co urvel, rugeSe - nusgo urvel. Лъимал гьитIинаб меххалълъ – гьитIинаб ургъелила, лъимал кIодолъигун – кIудияб ургъелила. ;imal hiTinab me{a: - hiTinab urvelila, ;imal jodo;igun - judiyab urvelila. Лъимал гьоркьоб гьечIеб ригьин биххи – оц-гIакаялълъул даран биххи. Лъимал гьоркьор ругеб ригьин биххи – бащдаб къиямассеб къо. ;imal horpob hezeb rihin bi{i - oc-fakaya:ul daran bi{i. ;imal horpor rugeb rihin bi{i - ba&dab qiyamaSeb qo. Лъимал – гьоцIцIо, боцIцIи – рухI. ;imal - ho~o, bo~i - ru\. Лъимал гIечIого, эбел-эмен ургъалилIе кколарелила. ;imal fezogo, ebel-emen urvali/e Kolabila. Лъимал гIиссинал рукIун, кьижизе течIо, гьелги кIудиял гIун, кьижизе кIвечIо. ;imal fiSinal rujun, pi$i#e tezo, helgi judiyal fun, pi$i#e jwezo. Лъимал кIодолъичIого, эбел-эмен макьидасса ригьунарел. ;imal jodo;izogo, ebel-emen mapidaSa rihunarel. Лъимал ругей къоролай гIакъиласс ячинаро, гIакълу бугеб цIцIуяб жо гIабдалассе инаро. ;imal rugey qorolay faqilaS yaxinaro, faqlu bugeb ~uyab $o fabdalaSe inaro. Лъимал ругеб рокъобе илбис къаларебила. ;imal rugeb roqobe ilbis qalarebila. Лъимал ругей къоролай гIакъиласс ячунаро, хераб хIама босарав дармицца воххуларо. ;imal rugey qorolay faqilaS yaxunaro, [erab \ama bosaraw darmiCa wo:ularo. Лъимал руго – чед гьечIо, чу буго – кIалцIи гьечIо. ;imal rugo - xed hezo, xu bugo - jal`i hezo. Лъимал ругониги – балагь, лъимал гьечIониги – балагь. ;imal rugonigi - balah, ;imal hezonigi - balah. Лъимал хвани, умумузда къиямассеб къо чIчIолебила, умумул хвани, лъималаз тIехх тIагIун букIун батилилан абулебила. ;imal [wani, umumu#da qiyamaSeb qo Zolebila, umumul [wani, ;imala# Te{ Tafun bujun batililan abulebila. Лъимал хIинкъизаруни, гьересси бицунеб, ракъизаруни, жо бикъулеб. ;imal \inqi#aruni, hereSi bicuneb, raqi#aruni, $o biquleb. Лъимал тушманассулги ракъугегийила. ;imal tu^manaSulgi raqugegiyila. Лъимада пардав гьечIеб. ;imada _ardaw hezeb. Лъимадуе гIоло эбел цIадаеги кIанцIулейила. ;imaduye folo ebel `adayegi jan`uleyila. Лъимадул щиб унтаниги, цадахъ эбелалълъул ракIгийила унтулеб. ;imadul &ib untanigi, cada] ebela:ul rajgiyila untuleb. Лъималаз гуккарал гIолеб, лъималазул лъималазги гуккизе рукIунге. ;imala# guKaral foleb, ;imala#ul ;imala#gi guKi#e rujunge. Лъималаз жидеего бокьулеб маххщел гьитIинго тIасса бищулеб. ;imala# $ideyego bopuleb ma:&el hiTingo TaSa bi&uleb. Лъималаз эбел-инссуе щиб гьабун батаниги, гьезул лъималаз гьезиеги гьебго жо гьабулеб. ;imala# ebel-inSuye &ib habun batanigi, he#ul ;imala# he#iyegi hebgo $o habuleb. Лъималазда релълъун ца бихьуге, ццидал расги бихьуге. ;imala#da re:un ca bi%uge, Cidal rasgi bi%uge. Лъималаздасса лъималазул лъимал ххириялила. ;imala#daSa ;imala#ul ;imal {iriyalila. Лъималазе алжан – эбел-инссул гьабураб адабалълъухъила. (Лъималазе алжан – эбелалълъул хIатIикьила). ;imala#e al$an - ebel-inSul haburab adaba:u]ila. (;imala#e al$an - ebela:ul \aTipila). Лъималазе гIоло гIорги къулчIчIизе кколебила, мегIерги кIкIвине кколебила. ;imala#e folo forgi qulZi#e :olebila, mefergi Jwine Kolebila. Лъималазе къотIи гьабуге, гьабун ххадуб тIубазабе. ;imala#e qoTi habuge, habun {adub Tuba#abe. Лъималазе цо чIчIараб рагIи бице, дур рагIи хисанищ – хвана мун! ;imala#e co Zarab rafi bice, dur rafi [isani& - [wana mun! Лъималазе чед гурев, чое базе ххер гурев. ;imala#e xed gurew, xoye ba#e {er gurew. Лъималазул унти – эбел-инссул гьумер нечараб жо. ;imala#ul unti - ebel-inSul humer nexarab $o. Лъималазул ярагъ гIодийила, гIадамазул ярагъ ххвалченила. ;imala#ul yarav fodiyila, fadama#ul yarav {walxenila. Лъимал гьечIев чияссда боцIцIи лъимерлъун бихьулебила. ;imal hezew xiyaSda bo~i ;imer;un bi%ulebila. Лъимер лъезе чехь гурей, чоххтIо кквезе гъал гурей. ;imer ;e#e xe% gurey, xo{To Kwe#e val gurey. Лъун бихьараб кьили лълъикIаб, кьвагьун бихьараб ярагъ лълъикIаб. ;un bi%arab pili :ijab, pwahun bi%arab yarav :ijab. Лъураб бугьтан рихун хвезе вахъунге, Пихъ гьечIеб гъотIода тIил речIчIуларин. ТIадагьаб къавмалълъул къил-къвал цIеххоге, ЦIцIамул гьирал рецIцIун, гьоцIцIо кьоларин. ;urab buhtan ri[un [we#e wa]unge, _i] hezeb voToda Til reZularin. Tadahab qawma:ul qil-qwal `e{oge, ~amul hiral re~un, ho~o polarin.

ГI f 1. ГIаба ретIарассе дунги инчIила, чухъа ретIарав диеги щвечIила (чухъа ретIарасс дунги ячинчIила). faba reTaraSe dungi inzila, xu]a reTaraw diyegi &wezila (xu]a reTaraS dungi yaxinzila). 2. ГIабдал берталълъе ахIани, жив анивго чIчIелилан лIугьуневила. fabdal berta:e a\ani, $iw aniwgo Zelilan /uhunewila. 3. ГIабдал бищун ццеве гIиссинлъималаздайила лъалев. fabdal bi&un Cewe fiSin;imala#dayila ;alew. 4. ГIабдал вукIаниги, цIцIодор вукIаниги, аххир цойила. fabdal wujanigi, ~odor wujanigi, a{ir coyila. 5. ГIабдал гьечIони, цIцIогьорассе боцIцIи кисса? fabdal hezoni, ~odoraSe bo~i kiSa? 6. ГIабдал гIодиларо, цIцIодор велъиларо. fabdal fodilaro, ~odor we;ilaro. 7. ГIабдал кьурдуларевила, кьурдани, чIчIоларевила (чIчIезе лъаларебила). fabdal purdularewila, purdani, Zolarewila (Ze#e ;alarebil). 8. ГIабдал кIалъалелълъул, цIцIодор вуцIцIун чIчIолев. fabdal ja;ale:ul, ~odor wu~un Zolew. 9. ГIабдал лумо гьавизе росу бахъараб меххалълъ, гьесс гьикъарабила - «Чан мали бугонидай зодоре гIунтIила?». fabdal lumo hawi#e rosu ba]arab me{a:, heS hiqarabila - «xan mali bugoniday #odore funTila?». 10. ГIабдал рокъове виччаялдасса гIакъил лъорове виччай лълъикIаб. fabdal roqowe wiXayaldaSa faqil ;orowe wiXay :ijab. 11. ГIабдал хIалтIизеги вачунге, гIабдалассда цадахъги хIалтIуге. fabdal \alTi#egi waxunge, fabdalaSda cada]gi \alTuge. 12. ГIабдаласс боцIцIи балагьула, цIцIодорасс гIакълу балагьула. fabdalaS bo~i balahula, ~odoraS faqlu balahula. 13. ГIабдаласс вецциялдасса цIцIодорасс какиго лълъикIила. fabdalaS weCiyaldaSa ~odoraS kakigo :ijila. 14. ГIабдаласс гурони гIабдалассе гIакълу кьоларебила. fabdalaS guroni fabdalaSe faqlu polarebila. 15. ГIабдаласс гурони гIунгутIаби ралагьуларел. fabdalaS guroni funguTabi ralahularel. 16. ГIабдаласс гьедун бицунебила, гIакъиласс кици тIамун бицунебила. fabdalaS hedun bicunebila, faqilaS kici Tamun bicunebila. 17. ГIабдаласс гIодобе бала, цIцIодорасс бищула. (ГIабдаласс гIодобе бараб цIцIодорасс бищула). fabdalaS fodobe bala, ~odoraS bi&ula. (fabdalaS fodobe barab ~odoraS bi&ula). 18. ГIабдаласс квараб жоялълъул бицунеб, цIцIодорасс лъараб жоялълъул бицунеб. fabdalaS kwarab $oya:ul bicuneb, ~odoraS ;arab $oya:ul bicuneb. 19. ГIабдаласс малълъулелдеги гIин тIаме, битIараб батичIони гьабичIого те. fabdalaS ma:uleldegi fin Tame, biTarab batizoni habizogo te. 20. ГIабдаласс нилIее лъабго гIакълу кьуни, цоябниги битIараб батизе бегьулеб. fabdalaS ni/eye ;abgo faqlu puni, coyabnigi biTarab bati#e behuleb. 21. ГIабдалассда бицараб жо – базаралда ахIараб гIакIа. fabdalaSda bicarab $o - ba#aralda a\arab faja. 22. ГIабдалассда гуребила гIайиб букIунеб, гIабдал валъаргъарассдайила. fabdalaSda gurebila fayib bujuneb, fabdal wa;arvaraSdayila. 23. ГIабдалассда гIайиб чIчIоларебила. fabdalaSda fayib Zolarebila. 24. ГIабдалассда данде мунги гIабдаллъун чIчIайила. fabdalaSda dande mungi fabdal;un Zayila. 25. ГIабдалассда кигIан малълъараниги, гьесс жиндирабго гурони гьабулареб. fabdalaSda kifan ma:aranigi, heS $indirabgo guroni habulareb. 26. ГIабдалассда малълъараб жо – гIодобе бортараб чIор. fabdalaSda ma:arab $o - fodobe bortarab zor. 27. ГIабдалассда малълъарани мунго рихунев. fabdalaSda ma:arani mungo ri[unew. 28. ГIабдалассда нич гьечIеб, цIцIогьорассда яхI гьечIеб. fabdalaSda nix hezeb, ~ohoraSda ya\ hezeb. 29. ГIабдалассе бертин къойил букIунеб. fabdalaSe bertin qoyil bujuneb. 30. ГIабдалассе гIабдал вокьулев, гIакъилассе гIакъил вокьулев. fabdalaSe fabdal wopulew, faqilaSe faqil wopulew. 31. ГIабдалассе гIакъил вокьуларев, меххтарассе вигьарав вокьуларев. fabdalaSe faqil wopularew, me{taraSe wiharaw wopularew. 32. ГIабдалассе дару – данде кIалъачIого тей. fabdalaSe daru - dande ja;azogo tey. 33. ГIабдалассе гIадлу гьечIеб. fabdalaSe fadlu hezeb. 34. ГIабдалассул гIеч гIадин гьоркьов инеги чIчIоге. fabdalaSul fex fadin horpow inegi Zoge. 35. ГIабдалассул – зар, гIакъилассул – хIал. fabdalaSul - #ar, faqilaSul - \al. 36. ГIабдалассул кочIохъ гIенеккиялдасса цIцIодорассул семиялълъухъ гIенеккиго лълъикIила. fabdalaSul kozo] feneKiyaldaSa ~odoraSul semiya:u] feneKizogo :ijila. 37. ГIабдалассул кумекалдасса кумекчи гьечIого лълъикI. fabdalaSul kumekaldaSa kumekxi hezogo :ij. 38. ГIабдалассул кIалалда гIакIа гьечIеб. fabdalaSul jalalda faja hezeb. 39. ГIабдалассул – мацIцIалда, цIцIодорассул – рекIеда. fabdalaSul - ma~alda, ~odoraSul - rejeda. 40. ГIабдалассул мацIцIалълъги хIикматаб жо бицуна, щиб гьессул рагIийилан, гIин тIамичIого тоге. fabdalaSul ma~a:gi \ikmatab $o bicuna, &ib heSul rafiyilan, fin Tamizogo toge. 41. ГIабдалассул ракI – мацIцIалдайила, цIцIодорассул мацIцI – ракIалдайила. fabdalaSul raj - ma~aldayila, ~odoraSul ma~ - rajaldayila. 42. ГIабдалассул рекIелгъей умумузул асс-къоялде букIуна, гIакъилассул рекIелгъей лълъикIабщиналде букIуна. fabdalaSul rejelvey umumu#ul aS-qoyalde bujuna, faqilaSul rejelvey :ijab&inalde bujuna. 43. ГIабдалассулги гIакъилассулги аххир цойила (ГIабдал вегулебги – хоб, гIакъил вукъулебги – хоб). fabdalaSulgi faqilaSulgi a{ir coyila (fabdal wegulebgi - [ob, faqil wuqulebgi - [ob). 44. ГIабдалгун кваназегIан, цIцIодоргун вакъиго лълъикI. fabdalgun kwana#efan, ~odorgun waqigo :ij. 45. ГIабдалгун къаццандулев гьессдассаги гIантавила. fabdalgun qaCandulew heSdaSagi gantawila. 46. ГIабдалассулгун гьудуллъиги гьабуге, гьойдулгун маххссараги гьабуге. fabdalaSulgun hudul;i habuge, hoydulgun ma{Saragi habuge. 47. ГIабдалги ахIмакъги рекъон чIчIоларо. fabdalgi a\maqgi reqon Zolaro. 48. ГIабдалги гуккуге, гIабдаласс гуккизеги чIчIоге. fabdalgi guKuge, fabdalaS guKi#egi Zoge. 49. ГIабдалги гIакъилги киназдаго лъала. fabdalgi faqilgi kina#dago ;ala. 50. ГIабдалгун къаццандуге, мунго къунгутIизе. fabdalgun qaCanduge, mungo qunguTi#e. 51. ГIабул чехъечIого, хоноги кунаро. fabul xe[ezogo, [onogi kunaro. 52. ГIагарав чияссул гьан кваниги, ракьа гIодобе реххизе бегьулареб. fagaraw xiyaSul han kwanigi, rapa fodobe re{i#e behulareb. 53. ГIагарлъи лъала къо ккедал, гьудул лъала къваригIел ккедал. fagar;i ;ala qo Kedal, hudul ;ala qwarifel Kedal. 54. ГIагарлъи лъаларессе алжан гьечIебила. fagar;i ;alareSe al$an hezebila. 55. ГIагарлъи цIуне чIаго рукIаго, хвараб меххалълъ «гIагарал чагIи» чанги ратулел. fagar;i `une zago rujago, [warab me{a: «fagaral xafi» xangi ratulel. 56. ГIагарлъиялълъул гьуинлъи гьоркьобакI цIцIикIкIанагIан цIцIикIкIунебила. fagar;iya:ul huin;i horpobaj ~iJanafan ~iJunebila. 57. ГIада-гIадамазе чваххун цIцIад байдал, дие горо бараб дуниял! fada-fadama#e xwa{un ~ad baydal, diye goro barab duniyal! 58. ГIадада бицараб рагIи – гIадада реххараб чIор. fadada bicarab rafi - fadada re{arab zor. 59. ГIадалаб бетIералълъ хIатIазе гIазаб кьолебила. fadalab beTera: \aTa#e fa#ab polebila. 60. ГIадалаб гъурщидасса цIцIодораб нус лълъикIаб. fadalab vur&idaSa ~odorab nus :ijab. 61. ГIадалаб заманалда гIакъилзабигицин гIадаллъулелила. fadalab #amanalda faqil#abigicin fadal;ulelila. 62. ГIадалав вехь хвани боцIцIуе рахIат, гIадалав ххан хвани ххалкъалълъе рахIат. fadalaw we% [wani bo~uye ra\at, fadalaw {an [wani {alqa:e ra\at. 63. ГIадалав гьудулассдасса гIакъилав тушманго лълъикIила. fadalaw hudulaSdaSa faqilaw tu^mango :ijila. Циги чиги цоцазе цIакъ рокьулел рукIун руго. Цицца чи ссундассаго цIунулев вукIун вуго. Гьессда асскIобе чIагояб жо къазе биччалеб букIун гьечIо. Цо нухалда чи кьижун вукIун вуго, ци жиндирго гIадаталда рекъон хъаравуллъуда букIун буго. ТIутI рещтIун буго чияссул надалда. Ццин бахъараб цицца тIотIода кьабураб квачIалълъ тIутIги хун буго, чиги хун вуго. cigi xigi coca#e `aq ropulel rujun rugo. ciCa xi SundaSago `unulew wujun wugo. heSda aSjobe zagoyab $o qa#e biXaleb bujun hezo. co nu[alda xi pi$un wujun wugo, ci $indirgo fadatalda reqon ]arawul;uda bujun bugo. TuT re&Tun bugo xiyaSul nadalda. Cin ba]arab ciCa ToToda paburab kwaza: TuTgi [un bugo, xigi [un wugo. 64. ГIадалав гIагарав чияссдасса цIцIодорав мадугьал анцIцIцIул лълъикIав. fadalaw fagaraw xiyaSdaSa ~odoraw maduhal an`~ul :ijaw. 65. ГIадалав ххан – къвачIинибе бараб цIулакьо. fadalaw {an - qwazinibe barab `ulapo. 66. ГIадалав чи ЯхIия гудрадаго гIанкIкI тарав. fadalaw xi ya\ya gudradago fanJ taraw. 67. ГIадалай бикаялдасса гIакъилай гъарабашго лълъикI. fadalay bikayaldaSa faqilay varaba^go :ij. 68. ГIадалнахги ххунчIрулги цоцалълъ журараб меххалълъ гIолохъанчи вукIунарев (кколарев). fadalna[gi {unzrulgi coca: $urarab me{a: folo]anxi wujunarew (Kolarew). 69. ГIадамаз гьагу бачани дуццаги гьагу баче, гIадамаз цIцIекIу бачани, дуццаги цIцIекIу баче. fadama# hagu baxani duCagi hagu baxe, fadama# ~eju baxani duCagi ~eju baxe. 70. ГIадамаз квешав чи вугилан абиялдасса кватIичIого хабалIе инго лълъикI. fadama# kwe^aw xi wugilan abiyaldaSa kwaTizogo [aba/e ingo :ij. 71. ГIадамаз къимат гьабулареб кIиго жойила дунялалда бугеб - сахлъиги эркенаб заманги. fadama# qimat habulareb jigo $oyila dunyalalda bugeb - sa[;igi erkenab #amangi. 72. ГIадамаз малълъухъе гьабуге, гьез гьабухъе гьабе. fadama# ma:u]e habuge, he# habu]e habe. 73. ГIадамаз ракь кваназабула – ракьалълъ гIадамал кваназарула. fadama# rap kwana#abula - rapa: fadamal kwana#arula. 74. ГIадамазда гъорлI вукIине лъайги кIудияб гIелму буго. fadama#da vor/ wujine ;aygi judiyab felmu bugo. 75. ГIадамазда гьоркьов - лълъикIав чи, живго ххутIидал – ххиянатчи. fadama#da horpow - :ijaw xi, $iwgo {uTidal - {iyanatxi. 76. ГIадамазда гьоркьой хханассул бика гIадай, балъда нахъа хъартил тIинчI гIадай. fadama#da horpoy {anaSul bika faday, ba;da na]a ]artil Tinz faday. 77. ГIадамазда чIалгIарав, Аллагьассда рихарав (ГIиссиназда чIалгIарав, чIахIиязда рихарав). fadama#da zalfaraw, allahaSda ri[araw (fiSina#da zalfaraw, za\iya#da ri[araw). 78. ГIадамаздасса ццевеги кIанцIуге, нахъаги ххутIуге. fadama#daSa Cewegi jan`uge, na]agi {uTuge. 79. ГIадамазе вокьарав Аллагьассеги вокьулев. fadama#e woparaw allahaSegi wopulew. 80. ГIадамазе баркала кьоларесс Аллагьассеги кьоларо. fadama#e barkala polareS allahaSegi polaro. 81. ГIадамазе – гьан, гьабзазе – рукьби, мискинассе – ратIа, бечедассе – бохх. fadama#e - han, hab#a#e - rupbi, miskinaSe - raTa, bexedaSe - bo{. 82. ГIадамазе гьойлъарав, гьабзазе ракьалъарав. fadama#e hoy;araw, hab#a#e rapa;araw. 83. ГIадамазе рикъзи кьеги, Аллагь, дие чорххое сахлъи кьеги. fadama#e riq#i pegi, allah, diye xor{oye sa[;i pegi. 84. ГIадамазул абундачаз азбаралълъул гъапу къани, къватIир ххутIулелила. fadama#ul abundaxa# a#bara:ul va_u qani, qwaTir {uTulelila. 85. ГIадамазул гIабдал – чанахъан, чуязул гIабдал – юргъачу. fadama#ul fabdal - xana]an, xuya#ul fabdal - yurvaxu. 86. ГIадамазул кIал бухьине кIолареб. fadama#ul jal bu%ine jolareb. 87. ГIадамазул хIурмат гьабунгутIи дурго хIурмат гьабунгутIи ккола. fadama#ul \urmat habunguTi durgo \urmat habunguTi Kola. 88. ГIадамазухъего иш гьабизе лIугьунге. fadama#u]ego i^ habi#e /uhunge. 89. ГIадамал ахIуд унелълъул - чехь унтарав, бахIарзал кьалде щолелълъул - мугъ унтарав. fadamal a\ud une:ul - xe% untaraw, ba\ar#al palde &ole:ul - muv untaraw. 90. ГIадамал бакъвараб бакIалдассан рилълъани, мунги гьениссан вилълъа, хIарщулIан рилълъани, мунги гьениссан вилълъа. fadamal baqwarab bajaldaSan ri:ani, mungi heniSan wi:a, \ar&u/an ri:ani, mungi heniSan wi:a. 91. ГIадамал берталълъ кьурдулел, цIцIогьор нуцIцIида кIулал ран ратидал кьурдулев. fadamal berta: purdulel, ~ohor nu~ida julal ran ratidal purdulew. 92. ГIадамал гурхIизеян гIодарай, давла щвезеян щокълъарай. fadamal gur\i#eyan fodaray, dawla &we#eyan &oq;aray. 93. ГIадамал гIемералълъуб чехь къай, чи гIемералълъуб бер къай. fadamal femera:ub xe% qay, xi femera:ub ber qay. 94. ГIадамал какуге, мунго веццуге. fadamal kakuge, mungo weCuge. 95. ГIадамал киналго лълъикIал рукIинаан, «кIиго рагIи» лълъиццаниги бицунаребани. fadamal kinalgo :ijal rujinaan, «jigo rafi» :iCanigi bicunarebani. 96. ГIадамал къулухъе къула, гIадамал рорххухъе ворхха. fadamal qulu]e qula, fadamal ror{u]e wor{a. 97. ГIадамал кьурдахъе кьурдизеги лъаларев, кьурдичIого чIчIезеги лъаларев. fadamal purda]e purdi#egi ;alarew, purdizogo Ze#egi ;alarew. 98. ГIадамал лъанагIан гьаби рокьулел рукIун руго. fadamal ;anafan habi ropulel rujun rugo. 99. ГIадамал ритIизаризе лIугьарав тIекъав чи – рагIад битIулареб тIил. fadamal riTi#ari#e /uharaw Teqaw xi - rafad biTulareb Til. 100. ГIадамал рихьизе – берал, нилIго рихьизе – матIу. fadamal ri%i#e - beral, ni/go ri%i#e - maTu. 101. ГIадамал хваралълъув хва, гIадамал рахъаралълъув вахъа. fadamal [wara:uw [wa, fadamal ra]ara:uw wa]a. 102. ГIадамал хваралълъув хвезеги вас вукIин талихI. fadamal [wara:uw [we#egi was wujin tali\. 103. ГIадамал хола, бахIарчи даим чIаго вукIуна. fadamal [ola, ba\arxi daim zago wujuna. 104. ГIадамалгун кьал ахIи ахIмакъассул иш буго. fadamalgun pal a\i a\maqaSul i^ bugo. 105. ГIадамалълъ вукIине лъаларессе дуниялги къваридаб, бетIербахъиги мукъссанаб. fadama: wujine ;alareSe duniyalgi qwaridab, beTerba]igi muqSanab. 106. ГIадамалI хва, гIадамалI вахъа (болI хва, болI вахъа). fadama/ [wa, fadama/ wa]a (bo/ [wa, bo/ wa]a). 107. ГIадамассдасса – боцIцIи, боцIцIудасса – цIарагI. fadamaSdaSa - bo~i, bo~udaSa - `araf. Кици буго гьадинаб божиялда тIад гIуцIцIараб, тIаде рачIунел балагьаздасса бетIергьаби цIунизе холебила хIайван. Гьединалго балагьаздасса хIайванал цIунизе бекулебила цIарагI. kici bugo hadinab bo$iyalda Tad fu~arab, Tade razunel balaha#daSa beTerhabi `ini#e [olebila \aywan. hedinalgo balaha#daSa \aywanal `uni#e bekulebila `araf. 108. ГIадамассе гIаданлъун вукIа, гьойда данде бацIлъун вукIа. fadamaSe fadan;un wuja, hoyda dande ba`;un wuja. 109. ГIадамассе къимат хIалтIи бихьун кье, хIайваналълъе къимат пайда бихьун кье. fadamaSe qimat \alTi bi%un pe, \aywana:e qimat _ayda bi%un pe. 110. ГIадамассе рецц – черххалда бахине нах. fadamaSe reC - xer{alda ba[ine na[. 111. ГIадамассул бищун кIудияб гIадаллъи – гIадамал жиндасса гIадалал ругилан ккей. fadamaSul bi&un judiyab fadal;i - fadamal $indaSa fadalal rugilan Key. 112. ГIадамассул квешлъи – гIамал кIодолъи, гIакдал квешлъи – рахь биччангутIи. fadamaSul kwe^;i - famal jodo;i, fakdal kwe^;i - ra% biXanguTi. 113. ГIадамассул ракI дуниял рагIалда, гIажалалълъул мугьру мугъалда нахъа. fadamaSul raj duniyal rafalda, fa$ala:ul muhru muvalda na]a. 114. ГIадамассул хIал кунеб, хIайваналълъул гьан кунеб. fadamaSul \al kuneb, \aywana:ul han kuneb. Кици буго къокъаб, тIассан пасихIаб букIиналда цадахъ жаниссан магIнаги гъваридаб. Абулеб буго, хIайван хьихьиялдассан асслияб мурад гьанги нахги бугеб гIадин, гIадан тIасса вищизе ккани, асслияб жо – хIал лълъикIлъи, тIабигIат лълъикIав вукIин бугилан. kici bugo qoqab, TaSan _asi\ab bujinalda cada] $aniSan mafnagi vwaridab. abuleb bugo \aywan %i%iyaldaSan aSliyab murad hangi na[gi bugeb fadin, fadan TaSa wi&i#e Kani aSliyab $o - \al :ij;i, Tabifat :ijaw wujin bugilan. 115. ГIадамассул чорххое гIелму – гIатIгояб гъотIое регьел. fadamaSul xor{oye felmu - faTgoyab voToye rehel. 116. ГIадамассулIан гуребила канлъи бихьулеб, рагIулIанила. fadamaSu/an gurebila kan;i bi%uleb, rafu/anila. 117. ГIадан адабалълъила берцин гьавулев. fadan adaba:ila bercin hawulew. 118. ГIадан басра гьави мунгоги басра гьави ккола. fadan basra hawi mungogi basra hawi Kola. 119. ГIадан басра гьавурассда басрияб къо бихьула. fadan basra hawuraSda basriyab qo bi%ula. 120. ГIадан божулареб гIумруялдасса цIунаги. fadan bo$ulareb fumruyaldaSa `unagi. 121. ГIадан ватани гIадамалълъ вукIа, гурев ватани хIайваналълъ вукIа. fadan watani fadama: wuja, gurew watani \aywana: wuja. 122. ГIадан вижулевила, гIакълу бачIунебила. fadan wi$ulewila, faqlu bazunebila. 123. ГIадан вихьун чучуге, чи вихьун рагIи бицунге. fadan wi%un xuxuge, xi wi%un rafi bicunge. 124. ГIадан вукIуневила богIолI гьоло гIадавги гьалилI сусур гIадавги. fadan wujunewila bofo/ holo fadawgi hali/ susur fadawgi. 125. ГIадан гогь гьавулебги – боцIцIи, пашман гьавулебги – боцIцIи. fadan goh hawulebgi - bo~i, _a^man hawulebgi - bo~i. 126. ГIадан гурев чияссда жо малълъи – лълъеда бикIараб накъищ. fadan gurew xiyaSda $o ma:i - :eda bujarab naqi&. 127. ГIадан гIадамассде кколевила, мегIер мегIералде кколаребила. fadan fadamaSde Kolewila, mefer meferalde Kolarebila. 128. ГIадан гIадамассе – матIу. fadan fadamaSe - maTu. 129. ГIадан гIакълуялълъ берцин гьавула, ретIел букъиялълъ берцин гьабула. fadan faqluya: bercin hawula, reTel buqiya: bercin habula. 130. ГIадан – гIатIгояб жо. fadan - faTgoyab $o. 131. ГIадан гIодов ватуларев, вичун восизе щоларев. fadan fodow watularew, wixun wosi#e &olarew. 132. ГIадан гIорцIцIидал гIергIедулевила, хIайван бакъидал гIергIедулебила. fadan for~idal ferfedulewila, \aywan baqidal ferfedulebila. 133. ГIадан квегъе берцинаб рагIиялълъ, бугъа квегъе биццатаб тIилалълъ. fadan kweve bercinab rafiya:, buva kweve biCatab Tila:. 134. ГIадан кколеб жо – бугIа, гIадан чIвалеб жо – чIагIа. fadan Koleb $o - bufa, fadan zwaleb $o - zafa. 135. ГIадан кIиго нухалълъила загIипав вукIунев, вижулагоги холагоги. fadan jigo nu[a:ila #afi_aw wujunew, wi$ulagogi [olagogi. 136. ГIадан рагIуцца реххулев, хIайван чохьоцца реххулеб. fadan rafuCa re{ulew, \aywan xo%oCa re{uleb. 137. ГIадан ракьулIе уна, хIайван хьагинибе уна, лълъикIаб иш нахъе ххутIула. fadan rapu/e una, \aywan %aginibe una, :ijab i^ na]e {uTula. 138. ГIадан рекIинчIеб чуги, чи кIалъачIей ясги рукIунарел. fadan rejinzeb xugi, xi ja;azey yasgi rujunarel. 139. ГIадан рикIкIун – хIал, хIайван рикIкIун – лIар. fadan riJun - \al, \aywan riJun - /ar. 140. ГIадан ссипат-ссураталълъ гуревила берцин гьавулев, захIматалълъила. fadan Si_at-Surata: gurewila bercin hawulew, #a\mata:ila. 141. ГIадан хола, гIаданлъи нахъе ххутIула, хIама хола, тIом гурони ххутIуларо. fadan [ola, fadan;i na]e {uTula, \ama [ola, Tom guroni {uTularo. 142. ГIадан хIал бихьун вецце, хIайван гьан бихьун бецце. fadan \al bi%un weCe, \aywan han bi%un beCe. 143. ГIадан чIвалеб жо – чIухIи. fadan zwaleb $o - zu\i. 144. ГIадан щола ракIалълъ къотIараб бакIалде. fadan &ola raja: qoTarab bajalde. 145. ГIаданилан гIадамалълъ гурев, хIайванилан хIайваналълъ гурев. fadanilan fadama: gurew, \aywanilan \aywana: gurew. 146. ГIаданлъи гьабизе кватIун букIунареб. fadan;i habi#e kwaTun bujunareb. 147. ГIаданлъи гьечIеб черхх – чилъи гьечIеб ракI. fadan;i hezeb xer{ - xi;i hezeb raj. 148. ГIаданлъи гьечIелълъуб гьудуллъи чIчIолареб. fadan;i heze:ub hudul;i Zolareb. 149. ГIаданлъиялълъулги цIезе бегьулебила таргьа. fadan;iya:ulgi `e#e behulebila tarha. 150. Чачаналде гьирихъ ун рукIанила гIандал. xaxanalde hiri] un rujanila fandal. 151. ТIад руссун рачIунаго, цо росулI гьезда кверкьаби ратанила. Цадахъ рукIаразда цоясс абунила - «Гьаниб хвел ккун бихьула. РачIа нилIецца, гьагъазда зигараги бан, гIаданлъи гьабизин». Tad ruSun razunago, co rosu/ he#da kwerbaqi ratanila. cada] rujara#da coyaS abunila - «hanib [wel Kun bi%ula. raza ni/eCa hava#da #igaragi ban, fadan;i habi#in». 152. ГIаданлъиялълъул цIун буго! ГIаданлъиялълъул! – ан абунила гьесс гьалмагъзабазда… fadan;iya:ul `un bugo! fadan;iya:ul! - an abunila heS halmav#aba#da... 153. ГIадат бугила, бетIергьанчиясс бачунеб хIама гIадин, бачухъе билълъунеб жо (Гьабухъе букIунеб жойила гIадат). fadat bugila beTerhanxiyaS baxuneb \ama fadin baxu]e bi:uneb $o (habu]e bujuneb $oyila fadat). 154. ГIадлу – алжаналълъул кIул. fadlu - al$ana:ul jul. 155. ГIадлу – багIараб месед. fadlu - bafarab mesed. 156. ГIадлу гьечIеб рокъоб рекъел букIунареб. fadlu hezeb roqob reqel bujunareb. 157. ГIадлу гьечIеб росулI гIакIа гIемераб ахIула. fadlu hezeb rosu/ faka femerab a\ula. 158. ГIадлу гьечIев хIаким – рехъен бихьуларев вехь. fadlu hezew \akim - re]en bi%ularew we%. 159. ГIадлу гьечIев цIцIалдохъанассул цIцIар гIемер ахIизе ккола. fadlu hezew ~aldo]anaSul ~ar femer a\i#e Kola. 160. ГIадлу цIцIикIкIаралълъуб цIцIогь дагьаб. fadlu ~iJara:ub ~oh dahab. 161. ГIадлуялълъулI гIажал гьечIеб, вуххиялълъул ххайир гьечIеб. fadluya:u/ fa$al hezeb, wu{iya:ul {ayir hezeb. 162. ГIажал лъала ганчIида. fa$al ;ala ganzida. МагIарулазул гIадат буго, жал мурадалде щолищан бихьизе, «бичч-бакъ» реххулеб. Алмасил МухIумиццаги реххун буго «бичч-бакъ», чанцIцIул рехханиги, гьессул анищалда рекъон ккун гьечIо эххеде реххараб гамачI. Цинги Алмасиласс гамачI, гьадал рагIабиги абун, хьуризабун буго. mafarula#ul fadat bugo, $al muradalde &oli&an bi%i#e, «biX-baq» re{uleb. almasil mu\umiCagi re{un bugo «biX-baq», xan~ulni re{anigi, heSul ani&alda reqon Kun hezo e{ede re{arab gamaz. cingi almasilaS gamaz, hadal rafabi abun, %uri#abun bugo. 163. ГIажалалда гъураб меххалълъ гIункIкIал кутулгун расандулел. fa$alalda vurab me{a: funJal kutulgun rasandulel. 164. ГIажалалде гъейгун, болъон гохIде бахунебила. fa$alalde veygun bo;on go\de ba[unebila. 165. ГIажалан абурассда унтиян абулеб, унтиян абурассда толоян абулеб. fa$alan aburaSda untiyan abuleb, untiyan aburaSda toloyan abuleb. 166. ГIажамиясс къуръан гIадин гьабила, къулгьу! – ян абурабила гIарабалълъ бечIчIизе букIунареб гIакдада. fa$amiyaS qur'an fadin habila, qulhu! - yan aburabila faraba: beZi#e bujunareb fakdada. 167. ГIазаб чIамичIого, мурадалде щоларел. fa#ab zamizogo muradalde &olarel. 168. ГIаздатIаги лъалкI толарев. fa#daTagi ;alj tolarew. 169. ГIазукь букIаниги дерец тIегь ккола, тIалтIа бижаниги хъутур чIахI ккола. fa#up bujanigi derec Teh Kola, TalTa bi$anigi ]utur za\ Kola. 170. ГIазулI вачIунге, гьоролI вачIаян абулебила цIцIогьорасс гьалмагъассда. fa#up wazunge, horo/ wazayan abulebila ~ohoraS halmavaSda. 171. ГIазулIги хIур букIунеб. fa#u/gi \ur bujuneb. 172. ГIайиб бадибе гьаби бадибе рецц гьабиялдасса нусцIцIул лълъикIаб. fayib badibe habi badibe reC habiyaldaSa nus~ul :ijab. 173. ГIайиб буго вокьуларев чияссда букIунеб жо. fayib bugo wopularew xiyaSda bujuneb $o. 174. ГIайиб буго къурассда букIунеб жо. fayib bugo quraSda bujuneb $o. 175. ГIайиб гьечIев гьудул ватуларев, багьана гьечIей лълъади йикIунарей. fayib hezew hudul watularew, bahana hezey :adi yijunarey. 176. ГIайиб гьечIессе кьураб нагIана дудего буссунебила. fayib hezeSe purab nafana dudego buSunebila. 177. ГIайиб ГIумарида – хъапасал дида. fayib fumarida - ]a_asal dida. 178. ГIайиб камурав чи вукIунарев, цо рахъ камичIеб хIалтIи букIунареб. fayib kamuraw xi wujunarew, co ra] kamizeb \alTi bujunareb. 179. ГIайиб кколареб черххги букIунареб, гIазу балареб мегIерги букIунареб. fayib Kolareb xer{gi bujunareb, fa#u balareb mefergi bujunareb. 180. ГIайиб кколарев чи вукIунарев, гIамал гьечIеб черхх букIунареб. fayib Kolarew xi wujunarew, famal hezeb xer{ bujunareb. 181. ГIайиб кколарей чIчIужу ялагьулев, чIчIужу гьечIого ххутIулев. fayib Kolarey Zu$u yalahulew, Zu$u hezogo {uTulew. 182. ГIайиб кIалалда кколеб, зар бетIералда щолеб. fayib jalalda Koleb, #ar beTeralda &oleb. 183. ГIайиб – къватIиб, дун – рокъов. fayib - qwaTib, dun - roqow. 184. ГIайиб лълъилго кколебила, мунагь ккезе вукIунгейила. fayib :ilgo Kolebila, munah Ke#e wujungeyila. 185. ГIайибал рорцани меххелалда жаниб 200 россассда 200 чIчIужуялда кколебила. РорцинчIого тани, цониги кколаребила. fayibal rorcani me{elalda $anib 200 roSaSda 200 Zu$uyalda Kolebila. rorcinzogo tani, conigi Kolarebila. 186. ГIайибалда къвал барав, мунагьалда кьан барав. fayibalda qwal baraw, munahalda pan baraw. 187. ГIайибалдасса къадарабги гIила букIунебила. fayibaldaSa qadarabgi fila bujunebila. 188. ГIайибалдасса нечоларев, мунагьалдасса хIинкъуларев. fayibaldaSa nexolarew, munahaldaSa \inqularew. 189. ГIайибалълъ чехь бихъулареб носоцца гурони. fayiba: xe% bi]ulareb nosoCa guroni. 190. ГIайибав тамихIалълъукьа хIинкъулевила, гIайиб гьечIев къисматалълъукьа хIинкъулевила. fayibaw tami\a:upa \inqulewila, fayib hezew qismata:upa \inqulewila. 191. ГIака балагье рахь-нахалълъе лълъикIаб, чIчIужу ялагье гIамал-ххассият лълъикIай. faka balahe ra%-na[a:e :ijab, Zu$u yalahe famal-{aSiyat :ijay. 192. ГIака бечIчIизе лъаларелълъ азбар (лолон) гьетIараб бугилан абурабила. faka beZi#e ;alare: a#bar (lolon) heTarab bugilan aburabila. 193. ГIака бечIчIулелилан хIама бечIчIулел ратугеги. faka beZulelilan \ama beZulel ratugegi. 194. ГIака бичаравги, туххум таравги чи бечелъуларо. faka bixarawgi, tu{um tarawgi xi bexe;ularo. 195. ГIака биче бечIчIизе букIунареб, ригьин биххе дургун хIал рекъолареб. faka bixe beZi#e bujunareb, rihin bi{e durgun \al reqolareb. 196. ГIака бокьула нахулаб, гIадан вокьула гIамал лълъикIав. faka bopula na[ulab, fadan wopula famal :ijaw. 197. ГIака босейила рахьдалаб, чIчIужу ячейила гIамал берцинай. faka boseyila ra%dalab, Zu$u yaxeyila famal bercinay. 198. ГIака босилалде бокь гьабе, чIчIужу ячиналде рукъ гьабе. faka bosilalde bop habe, Zu$u yaxinalde ruq habe. 199. ГIака гьечIеб къайи – гIи гьечIеб ручун. faka hezeb qayi - fi hezeb ruxun. 200. ГIака какун нах кварай, росс какун рукъ кварай. faka kakun na[ kwaray, roS kakun ruq kwaray. 201. ГIака кьанагъдичIони кьандиб жо бугъилги багъарулареб. faka panavdizoni pandib $o buvilgi bavarulareb. 202. ГIака лъала лъабцIцIул къинлъидал, вас лъала эмен херлъидал. faka ;ala ;ab~ul qin;idal, was ;ala emen [er;idal. 203. ГIака ххаххаралълъул – бече хIалакъаб, кето кьариялълъул – хIама хIалакъаб. faka {a{ara:ul - bexe \alaqab, keto pariya:ul - \ama \alaqab. 204. ГIака чIчIегIераб бугониги, рахь хъахIаб букIуна. faka Zeferab bugonigi, ra% ]a\ab bujuna. 205. ГIакайилан ккун хIама бечIчIарай. fakayilan Kun \ama beZaray. 206. ГIакарумагIарда гIодоб чIчIараб оцгIанаб гIазу бугони, Ххунзахъ рекьи хъукьлъулареб. fakarumafarda fodob Zarab ocfanab fa#u bugoni, {un#a] repi ]up;ulareb. 207. ГIакдалгун нилIер бугеб жо – даран. fakdalgun ni/er bugeb $o - daran. 208. ГIакдацца гуребила рахь кьолеб, чуруццайила. fakdaCa gurebila ra% poleb, xuruCayila. 209. ГIакдацца рачIчI хьвагIичIони бугъа ххадуб унареб. fakdaCa raZ %wafizoni buva {adub unareb. 210. ГIакъил гIадада кIалъаларев. faqil fadada ja;alarew. 211. ГIакъил гIодове виччан кIалъала, гIабдал ахIдола. faqil fodowe wiXan ja;ala, fabdal a\dola. 212. ГIакъил кици тIамун кIалъала, гIабдаласс гьедун бицуна. faqil kici Tamun ja;ala, fabdalaS hedun bicuna. 213. ГIакъил къадруялде вахани мегIергIан кьуруларев, гIабдал даражаялде вахани хIотол сум гIадин гьетIарулев. faqil qadruyalde wa[ani meferfan purularew, fabdal dara$ayalde wa[ani \otol sum fadin heTarulew. 214. ГIакъил мекъи ккани, гIемерал мекъи ккола. faqil meqi Kani, femeral meqi Kola. 215. ГIакъил тIоццеве гIакъилассда лъала, гIабдал тIоццеве гIиссинлъималазда лъала. faqil ToCewe faqilaSda ;ala, fabdal ToCewe fiSin;imala#da ;ala. 216. ГIакъилчи хвани нахъе лълъикIаб цIцIар ххутIула, гIалимчи хвани лълъикIаб асар ххутIула. faqilxi [wani na]e :ijab ~ar {uTula, falimxi [wani :ijab asar {uTula. 217. ГIакъилаб бетIералълъе тIил къваригIунареб. faqilab beTera:e Til qwarifunareb. 218. ГIакъилаб гьой гIадада хIапдолареб, гIакъилав чи гIадада чвархъоларев. faqilab hoy fadada \a_dolareb, faqilaw xi fadada xwar]olarew. 219. ГIакъилаб жо бицине ххалатаб калам къваригIунаро. faqilab $o bicine {alatab kalam qwarifunaro. 220. ГIакъилав мискинчи къого бечедассдасса лълъикIав. faqilaw miskinxi qogo bexedaSdaSa :ijaw. 221. ГIакъилав чияссул гIантал лъималги рукIунел, гIантав чияссул гIакъилалги рукIунел. faqilaw xiyaSul fantal ;imalgi rujunel, fantaw xiyaSul faqilalgi rujunel. 222. ГIакъилавлъун вукIине квалквал гьабула гIакъилавлъун вукIине жигар бахъиялълъ. faqilaw;un wujine kwalkwal habula faqilaw;un wujine $igar ba]iya:. 223. ГIакъилал руцIцIун чIчIарабги заман бачIунебила. faqilal ru~un Zarabgi #aman bazunebila. 224. ГIакъилал эбел-инссулги рукIине бегьулелила гьагал лъимал. faqilal ebel-inSulgi rujine behulelila hagal ;imal. 225. ГIакъиласс бихьараб-рагIараб бицуна, гIабдаласс чохьол бицуна. faqilaS bi%arab-rafarab bicuna, fabdalaS xo%ol bicuna. 226. ГIакъиласс гIакъилай чIчIужу ялагьула, гIабдаласс гьумер берцинай ялагьула. faqilaS faqilay Zu$u yalahula, fabdalaS humer bercinay yalahula. 227. ГIакъиласс магIардаги ах гьабулеб, гIабдаласс гIанкIудул ханазул тIамуниги лал бокъинабулареб. faqilaS mafardagi a[ habuleb, fabdalaS fanjudul [ana#ul Tamunigi lal boqinabulareb. 228. ГIакъиласс ургъун бицуна, гIабдаласс кьвагьун биччала. faqilaS urvun bicuna, fabdalaS pwahun biXala. 229. ГIакъиласс цо чIчIужу ячуней, гIабдаласс чан щваниги ячуней. faqilaS co Zu$u yaxuney, fabdalaS xan &wanigi yaxuney. 230. ГIакъилассда малълъе, гIабдал гурони вуххуге. faqilaSda ma:e, fabdal guroni wu{uge. 231. ГIакъилассдасса ватIалъуге, гIабдалассда нахъвилълъунге. faqilaSdaSa waTa;uge, fabdalaSda na]wi:unge. 232. ГIакъилассдассан гIакълу щола, гIабдалассдассан щибго щоларо. faqilaSdaSan faqlu &ola, fabdalaSdaSan &ibgo &olaro. 233. ГIакъилассе вокьула жиндасса гIакъилав чи, хханассе бокьула бищунго гIакъилавлъун живго вукIине. faqilaSe wopula $indaSa faqilaw xi, {anaSe bopula bi&ungo faqilaw;un $iwgo wujine. 234. ГIакъилассе – ишан, гIабдалассе – бугI-бугI. faqilaSe - i^an, fabdalaSe - buf-buf. 235. ГIакъилассе къварилъи – гIабдалассе роххел. faqilaSe qwari;i - fabdalaSe ro{el. 236. ГIакъилассул газа кьурдаги рекIунеб, лълъим лъалессул квер гIордаги балеб. faqilaSul ga#a purdagi rejuneb, :im ;aleSul kwer fordagi baleb. 237. ГIакъилассул гIакълу къалмиццаги бицунеб. faqilaSul faqlu qalmiCagi bicuneb. 238. ГIакъилассул гIакълу рекIелI букIуна, гIабдалассул гIакълу мацIцIалда букIуна. faqilaSul faqlu reje/ bujuna, fabdalaSul faqlu ma~alda bujuna. 239. ГIакъилассул къассдал дагьал, къассдал гIемерассул гIакълу дагьаб. faqilaSul qaSdal dahal, qaSdal gemeraSul faqlu dahab. 240. ГIакъилассда рагIи рагIал баккарабго бичIчIулеб, гIабдалассда бугIизе кколеб. faqilaSda rafi rafal baKarabgo biZuleb, fabdalaSda bufi#e Koleb. 241. ГIакъилассул ссабру кIудияб, жагьилассул ццин ххеххаб. faqilaSul Sabru judiyab, $ahilaSul Cin {e{ab. 242. ГIакъиласс ункъо жо гьитIинаблъун рикIкIунареб - цIаги, унтиги, тушманлъиги, налъиги. faqilaS unqgo $o hiTinab;un riJunareb - `agi, untigi, tu^man;igi, na;igi. 243. ГIакъилассул хвел цо буго. faqilaSul [wel co bugo. 244. ГIакъилассул хIалтIи гIемераб, гIабдалассул чIанда гIемераб. faqilaSul \alTi femerab, fabdalaSul zanda femerab. 245. ГIакъилги къосунев, гIабдалассулги цIцIодораб жо кколеб. faqilgi qosunew, fabdalaSulgi ~odorab $o Koleb. 246. ГIакъилгун ургъун давла босе, гIабдалгун ургъун балагь тIаде цIцIаге. faqilgun urvun dawla bose, fabdalgun urvun balah Tade ~age. 247. ГIакъилзаби гIемерлъиялълъ гIакълу босизе чиго гьечIого ххутIун ругила. faqil#abi femer;iya: faqlu bosi#e xigo hezogo {uTun rugila. 248. ГIакъиллъи ботIролI бугев ссабруялда хьвадула, ссабруялда хьвадарав мурадалде вахуна. faqil;i boTro/ bugew Sabruyalda %wadula, Sabruyalda %wadaraw muradalde wa[una. 249. ГIакъиллъи тIаде ккола, ахIмакълъи гъоркье ккола. faqil;i Tade Kola, a\maq;i vorpe Kola. 250. ГIакълу бугел кантIулел, жо бичIчIулез росулел жалила кицаби. faqlu bugel kanTulel, $o biZule# rosulel $alila kicabi. 251. ГIакълу бикъулареб, я гIодобе бортулареб. faqlu biqulareb, ya fodobe bortulareb. 252. ГIакълу бикьулелълъул бакъалда тарав, намус бикьулелълъул гьоркьов ххутIарав. faqlu bipule:ul baqalda taraw, namus bipule:ul horpow {uTaraw. 253. ГIакълу бикьулелълъул нахъа ххутIарай, ххабар бикьулелълъул ццее кIанцIарай. faqlu bipule:ul na]a {uTaray, {abar bipule:ul Ceye jan`aray. 254. ГIакълу ботIрол кIодолъиялда бараб букIунебани, ганщил бищунго кIудияб букIинаанила. faqlu boTrol jodo;iyalda barab bujunebani, gan&il bi&ungo judiyab bujinaanila. 255. ГIакълу бугев инссуцца вас бергьине толарев. faqlu bugew inSuCa was berhine tolarew. 256. ГIакълу бугила нилIее къваригIараб меххалълъ чияхъ батулеб, чияе къваригIараб меххалълъ нилIехъ батулеб жо. faqlu bugila ni/eye qwarifarab me{a: xiya] batuleb, xiyaye qwarifarab me{a: ni/e] batuleb $o. 257. ГIакълу гьаре, боцIцIи гьаруге. faqlu hare, bo~i haruge. 258. ГIакълу гьечIеб бетIер, чIобогояб ракI, гIадалал ххиялаз хвана гIадада. faqlu hezeb beTer, zobogoyab raj, fadalal {iyala# [wana fadada. 259. ГIакълу гьечIеб бетIералда жаниб бугеб гIелму – бетIер гьечIеб къаркъалаялда лъураб тIагъур. faqlu hezeb beTeralda $anib bugeb felmu - beTer hezeb qarqalayalda ;urab Tavur. 260. ГIакълу гьечIеб къаркъала – къебелъухъ лълъадаричIеб нус. faqlu hezeb qarqala - qebe;u] :adarizeb nus. 261. ГIакълу гьечIеб гьавали гьаваялда хьвадула. faqlu hezeb hawali hawayalda %wadula. 262. ГIакълу гьечIев «гIакъил», бо гьечIев «ццевехъан». faqlu hezew «faqil», bo hezew «Cewe]an» 263. ГIакълу гьечIев васассдасса гьевги хун гьабураб бахъухъ лълъикIаб. faqlu hezew wasaSdaSa hewgi [un haburab ba]u] :ijab. 264. ГIакълу гьечIевгIан чи мекъав вукIуневила. faqlu hezewfan xi meqaw wujunewila. 265. ГIакълу гьечIей бика – рахь гьечIеб гIака. faqlu hezey bika - ra% hezeb faka. 266. ГIакълу гьечIел данде чIвагеги, гIажал щварал цадахъ ккогеги. faqlu hezel dande zwagegi, fa$al &waral cada] Kofogegi. 267. ГIакълу гьечIессе гIакълу кьоге. faqlu hezeSe faqlu poge. 268. ГIакълу гьечIессул берал гIемер гIодулел. faqlu hezeSul beral femer fodulel. 269. ГIакълу гьикъизе херав чи гьечIони, хераб хIохьода гьикъе. faqlu hiqi#e [eraw xi hezoni, [erab \o%oda hiqe. 270. ГIакълу гIемерассул калам дагьаб. faqlu femeraSul kalam dahab. 271. ГIакълу гIолеб гьечIони, ганчIида гьикъунги, гьикъичIого тоге. faqlu foleb hezoni, ganzida hiqungi, hiqizogo toge. 272. ГIакълу дагьал, цIцIалукагътал щварал жал рихьулахха, дир лъимал, нуж! (Ххунзахъа Аталазул Катуралълъ абурал кицилъун лIугьарал рагIаби). faqlu dahal, ~alukavtal &waral $al ri%ula{a, dir ;imal, nu$! ({un#a]a atala#ul katura: abural kici;un /uharal rafabi). 273. ГIакълу дагьассул мацIцI кIудияб. faqlu dahaSul ma~ judiyab. 274. ГIакълу дагьассул рагIи гIемераб. faqlu dahaSul rafi femerab. 275. ГIакълу заргIанав – гIамал зобгIанав. faqlu #arfanaw - famal #obfanab. 276. ГIакълу – къокъаб, чIанда – ххалатаб. faqlu - qoqab, zanda - {alatab. 277. ГIакълу къокъассул мацIцI ххалатаб. faqlu qoqaSul ma~ {alatab. 278. ГIакълу кьеги къвачIа цIун, къвачIа кьеги гIарцул цIун. faqlu pegi qwaza `un, qwaza pegi farcul `un. 279. ГIакълу ресалълъ малълъулеб. faqlu resa: ma:uleb. 280. ГIакълу саналI гуребила букIунеб, ботIролIила. faqlu sana/ gurebila bujuneb, boTro/ila. 281. ГIакълу тIагърикь гуребила букIунеб, ботIролIила. faqlu Tavrip gurebila bujuneb, boTro/ila. 282. ГIакълу тIатине ссабруги кьеги, ссабру алжаналълъул кIул букIин лъазе гъваридаб пикруги кьеги. faqlu Tatine Sabru pegi, Sabru al$ana:ul jul bujin ;a#e vwaridab _ikrugi pegi. 283. ГIакълу – ццебе, ццин – нахъе. faqlu - Cebe, Cin - na]e. Цо росулI гIумру гьабулел рукIанила эбелги васги. Ххеххгого россги хун, гьев васассе гIумру бичарай гIадан йикIанила эбел. Балугълъиялде вас вахиндал, чIчIужу ячине йигин, дир вас, диеги кумек букIинеян лIугьанила эбел. Вас разилъулев вукIинчIила. Эбелни тIасса йичIичIелълъул, цо релълъаралда рекъараб бакIги тIасса бищун, чIчIужуги ячанила, бертинги гьабунила. Гьедин дагьал моцIцIал анила. co rosu/ fumru habulel rujanila ebelgi wasgi. {e{gogo roSgi [un, hew wasaSe fumru bixaray fadan yijanila ebel. baluv;iyalde was wa[indal, Zu$u yaxine yigin, dir was, diyegi kumek bujineyan /uhanila ebel. was ra#i;ulew wujinzila. ebelni TaSa yizize:ul, co re:aralda reqarab bajgi TaSa bi&un, Zu$ugi yaxanila, bertingi habunila. hedin dahal mo~al anila. Цо къоялълъ, сапаралдасса вуссиндал, гьессда эбелалълъул берал риччун рихьанила. Щиб-кинилан цIеххедал, щибго гьечIин, херал руччабазул берал чваххулин, гьедин батилилан, тIасса вихьизавунила гьелълъ вас. КIиабилеб къоялълъги гьединго кканила. Щаклъун васасс ххал ккунила. Эбелалълъ цо абулила, нусалълъ анцIго гIезабулила… co qoya:, sa_araldaSa wuSindal, heSda ebela:ul beral riXun ri%anila. &ib-kinilan `e{edal, &ibgo hezin, [eral ruXaba#ul beral xwa{ulin, hedin batilin, TaSa wi%i#awunila he: was. jiabileb qoya:gi hedin Kanila. &ak;un wasaS {al Kunila. ebela: co abulila, nusa: an`go fe#abulila... Гьа, гьадинищхха иш букIарабилан, ццин бахъанила васассул. Дицца дуда абунин дие лълъади ячунгейилан, дуццаго ячанин, гьанже лълъикIго рукIайин, дун нужеда тIокIав вихьулариланги абун, унаго-унаго вас рикIкIаде, цо базаргабазул росулIе щванила. Гьенив цо бечедав базарганасс жиндирго ххамил тукада вичаризе тIамунила. Гьедин анила чанго сон. ha, hadini&{a i^ bujarabilan, Cin ba]anila wasaSul. diCa duda abunin diye :adi yaxungeyila, duCago yaxanin, han$e :ijgo rajayin, dun nu$eda Tojaw wi%ularilangi abun, unago-unago was riJade, co ba#argaba#ul rosu/e &wanila. heniw co bexedaw ba#arganaS $indirgo {amil tukada wixari#e Tamunila. hedin anila xango son. Цо къоялълъ базарганассда гьав, кIалдиб полопги бан, квешго лIугьун ватанила. Щиб-кинилан гьикъидал, валагьин, эбелги ракIалде щванин, гьелълъ тамахлъизе гьавунилан бицанила. co qoya: ba#arganaSda haw, jaldib _olo_gi ban, kwe^go /uhun watanila. &ib-kinilan hiqidal, walahin, ebelgi rajalde &wanin, he: tama[;i#e hawunilan bicanila. «Рокъове тIад вуссине бокьиларищ дуе?» – ян цIехханила базарганасс. Бокьилаанилан жаваб кьунила гьассги. РекIине чуги кьунила, базе ярагъги кьунила. ЛълъикIаб бихьун ххамил ххулжалги цIезарунила. «Дуда тIад вуссине ракIалде ккани, эбелги лълъадиги цадахъ рачун, гьанивеги вачIа. Сордо кIудияссул гIакълуги цIцIикIкIарабилан абулелълъул, цо дихъги гIенеккеян, - абунила базарганасс, - росулIе щвезе рес букIаго, къватIивги чIчIоге, росу рикIкIад букIин лъалаго, къасси нухдаги вахъунге. Гьоболассда къваригIел гьечIеб жоги цIеххоге, ццин нахъе ккезабуни, мун мекъссаги ккеларо. Гьанже дуе нух битIаги», – ян гьессул квер босанила. «roqowe Tad wuSine bopilari& duye?» - yan `e{anila ba#arganaS. bopilaanilan $awab punila haSgi. rejine xugi punila, ba#e yaravgi punila. :ijab bi%un {amil {ul$algi `e#arunila. «duda Tad wuSine rajalde Kani, ebelgi :adigi cada] raxun, haniwegi waza. sordo judiyaSul faqlugi ~iJarabilan abule:ul, co di]gi feneKeyan, - abunila ba#arganaS, - rosu/e &we#e res bujago, qwaTiwgi Zoge, rosu riJad bujin ;alago, qaSi nu[dagi wa]unge. hobolaSda qwarifel hezeb $ogi `e{oge, Cin na]e Ke#abuni, mun meqSagi Kelaro. han$e duye nu[ biTagi», - yan heSul kwer bosanila. Гьедин гьасс ватIаналде сапар бухьанила. Гьессда нухда цадахъ кканила, варанабазда лъун гIемераб къайи-къоногун, гьеб бичизе унел базаргаби. ЛълъикIго ссваканги рукIун, сордоги щолеб букIун, цо ссанагIатаб бакIалда рещтIине ракIалде кканила къайицадахъазда. Гьасс абунила, жинда гьабзазул хIапиги хIелказул гIегIедиги рагIанин, гIагардегIан росу батиялда щаклъи гьечIин, гьанир рещтIун лълъикI гурилан. Васассул гIакълуялълъухъ гьел гIенеккичIила, гьенирго чIчIанила. hedin haS waTanalde sa_ar bu%anila. heSda nu[da cada] Kanila, waranaba#da ;un femerab wayi-qonogun, heb bixi#e unel ba#argabi. :ijgo Swakan rujun, sordogi &oleb bujun, co Sanafatab bajalda re&Tine rajalde Kanila qayicada]a#da. haS abunila, $inda hab#a#ul \a_igi \elka#ul fefedigi rafanin, fagardefan rosu batiyalda &ak;i hezin, hanir re&Tun :ij gurilan. wasaSul faqluya:u] hel feneKizila, henirgo Zanila. Вас росулIе вилълъанила. Саламги кьун, росдал годекIаниве щванила. Рокъо-рокъоре гIадамалги ун, цо чи ххутIанила, кагътида тIад лъураб гьанал кесекги кодоб ккун, гьенивго. Гьобол вугищан гьикъанила гьесс васассда. ГьечIилан гьессги жаваб кьунила. ХIинкъиларев ватани, дида цадахъ вилълъаян абунила гьев чиясс. Щай хIинкъулев, мунги дунго гIадав гIадан гурищилан, ххадуб чуги цIцIан, гьавги гьессда ххадув анила. was rosu/e wi:anila. salamgi pun, rosdal godejaniwe &wanila. roqo-roqore fadamalgi un, co xi {uTanila, kavtida Tad ;urab hanal kesekgi kodob Kun, heniwgo. hobol wugi&an hiqanila heS wasaSda. hezilan heSgi $awab punila. \inqilarew watani, dida cada] wi:ayan abunila hew xiyaS. &ay \inqulew, mungi dungo fadaw fadan guri&ilan, {adub xugi ~an, hawgi heSda {aduw anila. Азбаралълъуре лIугьиндал, гьой гIадин раххссидаги бан, хIапулей йигила чIчIужугIадан. БетIергьанчиясс гьей раххссидасса йичанила. Жанире щванила. Таххида тIад, гIадан гIадин, бегун бугила гьой. Гъой чIчIужуялълъ гьоболассул чодуе кIалцIи-ххерги банила. Доб гьанги белъун, ххинкIалги гьарунила, квенги гьазда ццебе лъунила. Цинги рукъалълъул бетIергьанасс чIчIужугIадан йикIаралълъуйго юхьанила. Ххадур кIиялгоги квананила, ххутIараб ракьа-макъарги чуриги дой чIчIужуялълъеги кьунила. a#bara:ure /uhindal, hoy fadin ra{Sidagi ban, \a_uley yigila Zu$ufadan. beTerhanxiyaS hey ra{SidaSa yixanila. $anire &wanila. ta{ida Tad, fadan fadin, begun bugila hoy. voy Zu$uya: hobolaSul xoduye jal`i-{ergi banila. dob hangi be;un, {injalgi harunila, kwengi ha#da Cebe ;unila. cingi ruqa:ul beTerhanaS Zu$ufadan yijara:uygo yu%anila. {adur jiyalgogi kwananila, {uTarab rapa-maqargi xurigi doy Zu$uya:egi punila. Къасси макьуги щвечIила васассда, кин букIаниги хIал лъазеги течIила, радал вахъун нухда ине къачIанила. Додинго кваназеги гьавун, инехъин вукIарав вас гьоболасс тIад вуссине гьавунила. - Дуда гьаниб щибго гIажаиблъи гьабизе жого бихьичIищ? – ан гьикъанила. - Валлагь, дуда берцин бихьараб гуреяб, дида щибго гIажаибаб жо бихьичIо, – ян чIчIанила гьав. - Гьанже дида ххадув вачIа, – ян цо гвенд бихьизабунила гьасс гьоболассда. Цо рахъалде бутIрул, цоги рахъалде къаркъалаби ран ругила чIварал чагIазул. – КъваригIел гьечIеб жо цIеххон вукIарабани, мунги гьазда асскIов вукIинаан. Мун цIцIодорав чи вихьула, дицца дуда кинабго бицина. qaSi mapugi &wezila wasaSda, kin bujanigi \al ;a#egi tezila, radal wa]un nu[da ine qazanila. dodingo kwana#egi hawun, ine]in wujaraw was hobolaS Tad wuSine hawunila. - duda hanib &ibgo fa$aib;i habi#e $ogo bi%izi&? - an hiqanila. - walah, duda bercin bi%arab gureyab, dida &ibgo fa$aibab $o bi%izo, - yan Zanila haw. - han$e dida {aduw waza, - yan co gwend bi%i#abunila haS hobolaSda. co ra]alde buTrul, cogi ra]alde qarqalabi ran rugila zwaral xafa#ul. - qwarifel hezeb $o `e{on wujarabani, mungi ha#da aSjow wujinaan. mun ~odoraw xi wi%ula, diCa duda kinabgo bicina. Гьагъай гIадан дир яццгIал йиго. Ниж гьитIинго рукIаго, хвана нижер эбел-эмен. Гьелълъул эбелалълъ холелълъул дида гьарана кIудияй гIезегIан гьелълъул тIалаб гьабейила, ваццги яццги гIадинги рукIайилан. КIудиял гIедалги, бокьани, дуего тейила, бокьичIони, абун вачIарассе кьейила. Абун чи вачIиндал, дицца гьелда гьикъана - «Мун гьессиейищ кьелей, диегойищ телей?» – ян. «Дуего те», – ян абуна гьелълъ. Диццаги гьедин гьабуна. havay fadan dir yaCfal yigo. ni$ hiTingo rujago, [wana ni$er ebel-emen. he:ul ebela: [ole:ul dida harana judiyay fe#efan he:ul Talab habeyila, waCgi yaCgi fadin rujayila. judiyal fedalgi, bopani, duyego teyila, bopizoni, abun wazaraSe peyila. abun xi wazindal, diCa helda hiqana - «mun heSiyeyi& peley, diyegoyi& teley?» - yan. «duyego te», - yan abuna he:. diCagi hedin habuna. Дун кьижун ккаравго, гьей къватIие уней йикIун йиго. Щаклъун цо сордоялълъ ххадуб ххал ккуна. Росу рагIалда бугеб цо рокъое тIерхьун гьейги ана, ххадувго дунги вилълъана. dun pi$un Karawgo, hey qwaTiye uney yijun yigo. &ak;un co sordoya: {adub {al Kuna. rosu rafalda bugeb co roqoye Ter%un heygi ana, {aduwgo dungi wi:ana. Дицца нуцIцIа ричIеян ахIана. РичIизе рахараб гурилан ахIана жаниссан. Бараб малалълъ нуцIцIаги речIчIизабун, дун жаниве кIанцIана. Жанив вукIарав дида тIад речIчIана. Гьессдасса дун къолев вукIана. Дицца гьелда гьарана дие дагьаб кумек гьабеян. Гьелълъни гьабичIо. Дида ххадуб бачIун букIун буго гьаб гьой. РечIчIун тIадгун, гьелълъ гьев тIутIун вана. Гьеб къоялдасса нахъе дицца гьей раххссида бана, гьелълъул бакIалда гьой рокъобеги бачана. ЯццгIал йикIун, чIвазеги кIвечIо, – ян лIугIизабунила гьесс жиндирго ххабар. diCa nu~a rizeyan a\ana. rizi#e ra[arab gurilan a\ana $aniSan. barab mala: nu~agi reZi#abun, dun $aniwe jan`ana. $aniw wujaraw dida Tad reZana. heSdaSa dun qolew wujana. diCa helda harana diye dahab kumek habeyan. he:ni habizo. dida {adub bazun bujun bugo hab hoy. reZun Tadgun, he: hew TuTun wana. heb qoyaldaSa na]e diCa hey ra{Sida bana, he:ul bajalda hoy roqobe baxana. yaCfal yijun, zwa#egi jwezo, - yan /ufi#abunila heS $indirgo {abar. Вас нухда вахъанила. Дол цадахъ рукIарал базаргаби, хъачагъалги тIаде кIанцIун, кодосса къайиги бахъун, ратанила. Щванила гьав жиндирго росулIе. Рукъалълъул кIалтIеги ун, гордухъан жаниве валагьанила. Дой гьассул чIчIужуги йигила гIодой йикIун. Гьелълъул накабазда бетIерги лъун, кьижун цо гIолохъанчиги вугила, гьессул бетIер лълъухьулей гьейги йигила. was nu[da wa]anila. dol cada] rujaral ba#argabi, ]axavalgi Tade jan`un, kodoSa qayigi ba]un, ratanila. &wanila haw $indirgo rosu/e. ruqa:ul jalTegi un, gordu]an $aniwe walahanila. doy haSul Zu$ugi yigila fodoy yijun. he:ul nakaba#da beTergi ;un, pi$un co folo]anxigi wugila, heSul beTer :u%uley heygi yigila. Цин ххиял гьабунила, бахъун хханжаргун, жаниве кIанцIизе, нахъеги ургъанила, базарганассул гIакълу гIадахъ босиялълъ гьанжелъагIанги мекъи ккечIин, гьаб нухалълъги, гIакълу ццебе, ццин нахъе ккезабун лълъикIилан кканила. Гьав эбелалълъухъе вилълъанила. Гьобол вокьиларищан, жаниве лIугьанила. Валлагь, вокьилинхха, нусго вугонигиян, херай разиго данде яхъанила. cin {iyal habunila, ba]un {an$argun, $aniwe jan`i#e, na]egi urvanila, ba#arganaSul faqlu fada] bosiya: han$e;afangi meqi Kezin, hab nu[a:gi, faqlu Cebe, Cin na]e Ke#abun :ijanilan Kanila. haw ebela:u]e wi:anila. hobol wopilari&an, $aniwe /uhanila. walah, wopilin{a, nusgo wugonigiyan, [eray ra#igo dande ya]anila. Квана-гьекъон вахъаравго, гьав цIеххолданила, дур лъимал-чагIиго гьечIищин, нахъе щал ругелилан. Гьалълъги ккараб жо бицанила, васги вукIанин жиндир. Цо пайда гьечIеб кIалъай жиндирги нусалълъулги ккунилан, къватIиве арав гьевги тIокIав тIад вуссинчIила. ГIемер мехх иналде нусалълъ месед гIадав васги гьавунила. Гьанже гьез тIалаб-агъазги гьабун, жийги йигила, васассулги щибго ххабар лъачIила. kwana-heqon wa]arawgo, haw `e{oldanila, dur ;imal-xafigo hezi&an, na]e &al rugelilan. ha:gi Karab $o bicanila, wasgi wujanin $indir. co _ayda hezeb ja;ay $indirgi nusa:ulgi Kunilan, qwaTiwe araw hewgi Tojaw Tad wuSinzila. femer me{ inalde nusa: mesed fadaw wasgi hawunila. han$e he# Talab-ava#gi habun, $iygi yigila, wasaSulgi &ibgo {abar ;azila. Гьеле гьев вас жив вугилан, эбелалда гьавги ххурхханила. Гьеб меххалдасса нахъе эбелги, васги, хъизанги цадахъ талихIаб гIумруялда ругила. hele hew was $iw wugilan, ebelalda hawgi {ur{anila. heb me{aldaSa na]e ebelgi, wasgi, ]i#angi cada] tali\ab fumruyalda rugila. 284. ГIакълу цIцIикIкIарассул гIамал гьитIинаб. faqlu ~iJaraSul famal hiTinab. 285. ГIакълу цIцIикIкIарассул нигат бацIцIадаб. faqlu ~iJaraSul nigat ba~adab. 286. ГIакълуги пагьмуги хIуруцца баххчулареб. faqlugi _ahmugi \uruCa ba{xulareb. 287. ГIакълуялда къуват бащалъулеб жо гьечIебила. faqluyalda quwat ba&a;uleb $o hezebila. 288. ГIакълуялълъул бетIергьан хIасад гьечIеб вукIуна. faqluya:ul beTerhan \asad hezeb wujuna. 289. ГIакълуялълъул эбел – калам дагь гьаби, дарабазул эбел – квен дагь гьаби. faqluya:ul ebel - kalam dah habi, daraba#ul ebel - kwen dah habi. 290. ГIакъуба бихьичIесс къо хIехьолареб. faquba bi%izeS qo \e%olareb. 291. ГIала бекерун цIцIар босиларо, цIцIуяй гьаюдун рукъ бечелъиларо. fala bekerun ~ar bosilaro, ~uyay hayudun ruq bexe;ilaro. 292. ГIала – чармил, чу – маххул. fala - xarmil, xu - ma{ul. 293. ГIалимчи гIалимчияссда лъала, гIакъил гIакъилассда лъала, гIарцул бацIцIалъи къебедассда лъала. falimxi falimxiyaSda ;ala, faqil faqilaSda ;ala, farcul ba~a;i qebedaSda ;ala. 294. ГIалимзабазда асскIов – жагьилчи, жагьилзабазда асскIов – гIалимчи. falim#aba#da aSjow - $ahilxi, $ahil#aba#da aSjow - falimxi. 295. ГIалимчи вукIине кколев гьулчун бачIунеб ралъад гIадавги щун бачIунеб гIор гIадавги. falimxi wujine Kolew hulxun bazuneb ra;ad fadawgi &un bazuneb for fadawgi. 296. ГIалимчи лъалев живго гIадав гIалимчияссда, устар лъалев живго гIадав устарассда. falimxi ;alew $iwgo fadaw falimxiyaSda, ustar ;alew $iwgo fadaw ustaraSda. 297. ГIалимчиги вукIунев, цо-цо цIцIалунчиги вукIунев. falimxigi wujunew, co-co ~alunxigi wujunew. 298. ГIалихъиличил хъиртIеги ине бегьула яс гьаризе, Хъарагищил гьинтIеги ине бегьула. fali]ilixil ]irTegi ine behula yas hari#e, ]aragi&il hinTegi ine behula. 299. ГIалххуда мокъокъги къороллъугеги, мокъокъил тIанчIиги бессдаллъугеги. fal{uda moqoqgi qorol;ugegi, moqoqil Tanzigi beSdal;ugegi. 300. ГIалххудаги берал ругел, къададаги гIундул ругел. fal{udagi beral rugel, qadadagi fundul rugel. 301. ГIалххул чанги цIунулеб жибго жинццаго, гIонкIкIол тIинчIги цIунулеб жибго жинццаго. fal{ul xangi `unuleb $ibgo $inCago, fonJol Tinzgi `unuleb $ibgo $inCago. 302. ГIамал бихьун хIалтIе, хIал бихьун хьвагIе. famal bi%un \alTe, \al bi%un %wafe. 303. ГIамал гьечIев гIалимчи – бакъ гьечIеб рагIад. famal hezew falimxi - baq hezeb rafad. 304. ГIамал зобгIан кIудияссда гIакълу заргIан гурони букIунаребила. famal #obfan judiyaSda faqlu #arfan guroni bujunarebila. 305. ГIамал къадаразе гьабураб лълъикIлъи – дуйго квешлъиялълъе батулеб бакIлъи. famal qadara#e haburab :ij;i - duygo kwe^;iya:e batuleb baj;i. 306. ГIамал кIудияв, гьунар гьитIинав. famal judiyaw, hunar hiTinaw. 307. ГIамал кIудияв чи – гIадамазул тушман, лIар бегIераб хIайван – хIайваназул тушман. famal judiyaw xi - fadama#ul tu^man, /ar beferab \aywan - \aywana#ul tu^man. 308. ГIамал кIудияссул гIакълу гьитIинаб. famal judiyaSul faqlu hiTinab. 309. ГIамал лълъикIаб чода нахъа-ццере рекIунел. famal :ijab xoda na]a-Cere rejunel. 310. ГIамал рекъечIеб ригьиналдассаги цIунаги, цIуна-къай гьечIеб хъизаналдассаги цIунаги. famal reqezeb rihinaldaSagi `unagi, `una-qay hezeb ]i#analdaSagi `unagi. 311. ГIамал рекъонила къадарги хъвалеб. famal reqonila qadargi ]waleb. 312. ГIамал рекъолареб къадаралдасса, къадарги щун хабалIе инго лълъикI. famal reqolareb qadaraldaSa, qadargi &un [aba/e ingo :ij. 313. ГIамалалда рекъарабила гIумруги букIунеб. famalalda reqarabila fumrugi bujuneb. 314. ГIамалалълъ басра гьавурав асс-къоялълъ кIодо гьавуларев. famala: basra hawuraw aS-qoya: jodo hawularew. 315. ГIамалалълъ басра гьавурав насибалълъ кIодо гьавуларев. famala: basra hawuraw nasiba: jodo hawularew. 316. ГIамаликъаб цIцIуяб жоялдассаги цIунаги, цIцIад гьечIеб рииялдассаги цIунаги. famaliqab ~uyab $oyaldaSagi `unagi, ~ad hezeb riiyaldaSagi `unagi. 317. ГIанабазда гIи хьихьуларо, гъалазда чу бухьунаро. fanaba#da fi %i%ularo, vala#da xu bu%unaro. 318. ГIанкIкI гьойдасса хIинкъарабила, гьой гIанкIкIидасса хIинкъарабила. fanJ hoydaSa \inqarabila, hoy fanJidaSa \inqarabila. 319. ГIанкIкI кколареб жоялълъ цер кквеларо. fanJ Kolareb $oya: cer Kwelaro. 320. ГIанкIкI чIвазе унелълъул, бацI чIвазе гIадин айила. fanJ zwa#e une:ul, ba` zwa#e fadin ayila. 321. ГIанкIкIгун вагъизе, гъалбацIгун вагъизе гIадин къачIай. fanJgun wavi#e, valba`gun wavi#e fadin qazay. 322. ГIанкIкIида гIарада речIчIулареб, чIчIотIоде ххвалчен хьвагIулареб. fanJida farada reZulareb, ZoTode {walxen %wafulareb. 323. ГIанкIкIил бихьинлъи-цIцIулъи хханассда гурони лъаларебила. fanJil bi%in;i-~u;i {anaSda guroni ;alarebila. Гьалълъул магIна гуро ххан гIакъилав вугилан, ялъуни гьессул лъай цIцIикIкIараб бугилан абураб. МагIна буго, гьесс бихьинабан абураб бихьинабан тезе ккола, цIцIуябан абураб цIцIуябан тезе ккола, гьессие бокьаралда ххадур рилълъинчIого чара гьечIоян абураб. ХIакъикъаталда ххалкъалълъ жидедаго гьоркьов ххан маххссара-ххочIалълъе гьавулев вуго. ha:ul mafna guro {an faqilaw wugilan, ya;uni heSul ;ay ~iJarab bugilan aburab. mafna bugo, heS bi%inaban aburab bi%inaban te#e Kola, ~uyaban aburab ~uyaban te#e Kola, heSiye boparalda {adur ri:inzogo xara hezoyan aburab. \aqiqatalda {alqa: $idedago horpow {an ma{Sara-{oza:e hawulew wugo. 324. ГIанкIкIие хIетI кьалаб, мокъокъие кIал кьалаб. fanJiye \eT palab, moqoqiye jal palab. 325. ГIанкIкIицца чIвараб цIцIум, цIцIецца ккураб бацI. fanJiCa zwarab ~um, ~eCa Kurab ba`. 326. ГIанкIкIиццаги беццулеб жиндирго рукIун, гIонкIкIоццаги беццулеб жиндирго каратI. fanJiCagi beCuleb $indirgo rujun, fonJoCagi beCuleb $indirgo karaT. 327. ГIанкIу бикъарасс оцги бикъулебила. fanju biqaraS ocgi biqulebila. 328. ГIанкIу кинаб бугониги, хханил тIагIам цо букIунеб. fanju kinab bugonigi, {amil Tafam co bujuneb. 329. ГIанкIу къинлъулареб хоно гъоркь течIони, хIалтIуде гъира балареб рахъи гьечIони. fanju qin;ulareb [ono vorp tezoni, \alTude vira balareb ra]i hezoni. 330. ГIанкIу холеб хъирщадулаго, гIадан холев бечелъизе чIучIадулаго. fanju [oleb ]ir&adulago, fadan [olew bexe;i#e zuzadulago. 331. ГIанкIу чIчIегIераб бугониги, хоно хъахIаб гьабула. fanju Zeferab bugonigi, [ono ]a\ab habula. 332. ГIанкIудал мокъида мокъокъ чIчIоларо, хIамил руссуналда чу бухьунаро. fanjudal moqida moqoq Zolaro, \amil ruSunalda xu bu%unaro. 333. ГIанкIудал ханазул тIамуниги лал бокъунарев. fanjudal [ana#ul Tamunigi lal boqunarew. 334. ГIанкIуялълъ квегъулеб хIелеко. fanjuya: kwevuleb \eleko. 335. ГIанкIуялълъ хъирщи таниги, чиясс ругьунаб гIамал толареб. fanjuya: ]ir&i tanigi, xiyaS ruhunab famal tolareb. 336. ГIантаб рагIи тIад буссун дудаго речIчIулеб. fantab rafi Tad buSun dudago reZuleb. 337. ГIантаб суалалълъе жавабги гIантаб букIуна. fantab suala:e $awabgi fantab bujuna. 338. ГIантаб томеналдасса цIцIодораб шагьи лълъикIаб. fantab tomenaldaSa ~odorab ^ahi :ijab. 339. ГIантав бахIарчияссдасса хIинкъарав цIцIодор лълъикIав. fantaw ba\arxiyaSdaSa \inqaraw ~odor :ijaw. 340. ГIантав вукIа абе, гIадалав вукIа абе – цого жо. fantaw wuja abe, fadalaw wuja abe - cogo $o. 341. ГIантав гьудулассдасса цIцIодорав тушманго лълъикIавила. fantaw hudulaSdaSa ~odoraw tu^mango :ijila. 342. ГIантал чагIи гьечIони, гIакъилассе боцIцIи кисса щвелеб? fantal xafi hezoni, faqilaSe bo~i kiSa &weleb? 343. ГIантасс лълъади какулейила, квешасс гьудул какулевила. fantaS :adi kakuleyila, kwe^aS hudul kakulewila. 344. ГIантассда цIеххезе кколареб, цIеххечIониги гьесс жинццаго бицунеб. fantaSda `e{e#e Kolareb, `e{ezonigi heS $inCago bicuneb. 345. ГIантассе – бухъарабго хоб, чIварабго лахIту. fantaSe - bu]arabgo [ob, zwarabgo la\tu. 346. ГIантассе кици тIамуни, гьелълъул магIнаги бицине кколебила. fantaSe kici Tamuni, he:ul mafnagi bicine Kolebila. 347. ГIаракъи – ургьибе, гIакълу – гьаваялде. faraqi - urhibe, faqlu - hawayalde. 348. ГIаракъидул шишаялълъ борлIулареб къед гьечIебила. faraqidul ^i^aya: bor/ulareb qed hezebila. 349. ГIарахъмагIардаги ссверун ралагье (ссверухъе ралагьичIого, рагIи кьвагьун биччаге). fara]mafardagi Swerun ralahe (Sweru]e ralahizogo, rafi pwahun biXage). 350. ГIарац балагьизе бигьаяб, кквезе захIматаб жойила. farac balahi#e bihayab, Kwe#e #a\matab #oyila. 351. ГIарац бекьани, месед бижулеб. farac bepani, mesed bi$uleb. 352. ГIарац бугев гуревила бечедав, гIакълу бугевила. farac bugew gurewila bexedaw, faqlu bugewila. 353. ГIарац бугессул рилълъингицин батIияб. farac bugeSul ri:ingicin baTiyab. 354. ГIарац бугони, магIардаги ах гьабула. farac bugoni, mafardagi a[ habula. 355. ГIарац гьечIессе буххча ссундуе, нич гьечIессе ххабар ссундуе? farac hezeSe bu{xa Sunduye, nix hezeSe {abar Sunduye? 356. ГIарац гьечIев чияссул чвантил кIалтIу къваридаб. farac hezew xiyaSul xwantil jalTu qwaridab. 357. ГIарац гьечIолъи – гIагарал чагIи гьечIолъи. farac hezoni - fagaral xafi hezoni. 358. ГIарац гIемерлъиялдасса гьудулзаби гIемерлъи лълъикIаб. farac femer;iyaldaSa hudul#abi femer;i :ijab. 359. ГIарац дагьаб бугониги гIола, гIемерлъанищ, гьелълъие гIей гьечIеб. farac dahab bugonigi fola, femer;ani&, he:iye fey hezeb. 360. ГIарац жо гуро, живго чи вукIине ккола. farac $o guro, $iwgo xi wujine Kola. 361. ГIарац кьавуцца кварав (ГIарцуда кьаву чIварав). farac pawuCa kwaraw (farcuda pawu zwaraw). 362. ГIарац кьун босараб жойилан, жугьтIицца ссапун кварабила. farac pun bosarab $oyilan, $uhTiCa Sa_un kwarabila. 363. ГIарац кIалъалеб меххалълъ, ритIухълъи буцIцIун чIчIола. farac ja;aleb me{a:, riTu];i bu~un Zola. 364. ГIарац рикIкIун босе, ххам борцун босе. farac riJun bose, {am borcun bose. 365. ГIарац тIагIинабизеги, чу хIалакъ гьабизеги – бигьаяб жо. farac Tafinabi#egi, xu \alaq habi#egi - bihayab $o. 366. ГIарац хъирис буго, букаричIого букIунаро. farac ]iris bugo, bukarizogo bujunaro. 367. ГIарац-меседалълъул багьа гьабизе бегьула, лълъикIаб рагIул багьа гьабун бажаруларо. farac-meseda:ul baha habi#e behula, :ijab raful baha habun ba$arularo. 368. ГIаркьел бекунилан, гъветI бакъвалареб. farpel bekunilan, vweT baqwalareb. 369. ГIарцул горал раниги, гуржи ганжалъиларо, горал рахъун лъуниги, хъирмил багьа хвеларо. farcul goral ranigi, gur$i gan$a;ilaro, goral ra]un ;unigi, ]irmil baha [welaro. 370. ГIарцул гьудуллъиги гьудуллъи гуребила, боцIцIул ригьинги ригьин гуребила. farcul hudul;igi hudul;i gurebila, bo~ul rihingi rihin gurebila. 371. ГIарцул квешлъи – гьечIолъи, гьанал квешлъи – хIалакълъи. farcul kwe^;i - hezo;i, hanal kwe^;i - \alaq;i. 372. ГIарцул кисаялдасса кIудияв чияссул гIакълу лълъикIаб. farcul kisayaldaSa judiyaw xiyaSul faqlu :ijab. 373. ГIарцул ссахIалдасса кIудияв чияссул гIакълу бергьунебила. farcul Sa\aldaSa judiyaw xiyaSul faqlu berhunebila. 374. ГIарцуцца бацIцIуна, боцIцIуцца чурула. farcuCa ba~una, bo~uCa xurula. 375. ГIарцуцца хханассул лагъги лагъассул хханги гьавулев. farcuCa {anaSul lav;i lavaSul {angi hawulew. 376. ГIатI бугони – ххинкIал, ххам бугони – ретIел. faT bugoni - {injal, {am bugoni - reTel. 377. ГIатI лълъамалъи – чохьол талихI. faT :ama;i - xo%ol tali\. 378. ГIатIада хIучч хъвалев, ххинкIазда гIуж балев. faTada \uX ]walew, {inja#da fu$ balew. 379. ГIатIалълъ лъурай гIунарай, гIазулI лъурай йорчIарай (гIуничIей). faTa: ;uray funaray, fa#u/ ;uray yorzaray (funizey). ХIинкьи букIун, эбелалълъ жиндирго яс гIатIалълъ яххчун йиго, бессдал яс, квачангIаги хвелародаян, гIазулI къазаюн йиго... \inqi bujun, ebela: $indirgo yas faTa: ya{xun yigo, beSdal yas, kwaxanfagi [welarodayan, fa#u/ qa#ayun yigo... 380. ГIатIго букIаго, кьуризе дидаги лъачIо, бакъвадго кьурулаго, къваркьан бекана (Хьопода кьуричIони, гIоркьида бекулеб). faTgo bujago, puri#e didago ;azo, baqwadgo purulago, qwarpan bekana (%o_oda purizoni, forpida bekuleb). 381. ГIатIго цIцIачIеб ботIил чIор, бучIулI цIцIани, бекула, борчIулI квер щвечIеб кеке хIасралъуда ххутIула. faTgo ~azeb boTil zor, buzu/ ~ani, bekula, borzu/ kwer &wezeb keke \asra;uda {uTula. 382. ГIатIиги тIатIиги – цого жо. faTigi TaTigi - cogo $o. 385. ГIатIидаб дунялалда кьечIеб талихI къваридаб хобалълъубги кьеларо. faTidab dunyalalda pezeb tali\ qwaridab [oba:ubgi pelaro. 386. ГIатIидал къоял ххеххго къокъунел, къваридал ун рахъунарел. faTidal qoyal {e{go qoqunel, qwaridal un ra]unarel. 387. ГIатIидассе кьурул нохъоги гIатIидаб, къваридассе тIолго дуниялги къваридаб. faTidaSe purul no]ogi faTidab, qwaridaSe Tolgo duniyalgi qwaridab. 388. ГIатIилъиялде ккани, къварилъи кIочон толеб. faTi;iyalde Kani, qwari;i joxon toleb. 389. ГIахьалаб гьойдасса нилIго бетIергьанаб кетого лълъикIила. fa%alab hoydaSa ni/go beTerhanab ketogo :ijila. 390. ГIачигъовулI вищарав, бакъанида реххарав (рехьед биххулI реххарав). faxivowu/ wi&araw, baqanida re{araw (re%ed bi{u/ re{araw). 391. ГIачиялълъе чу гъурай, чахъабалълъе росс гъурай. faxiya:e xu vuray, xa]aba:e roS vuray. 392. ГIачIрал гьаналги гьагIуйила, бачил гьаналги гьагIуйила. fazral hanalgi hafuyila, baxil hanalgi hafuyila. 393. ГIашилтIа Манташ гIадин. fa^ilTa manta^ fadin. Манташ вукIун вуго бечедав инссул вас, гьагав гIоркьилав. ГIолохъанлъиялде вахаралдасса нахъего тIеренаб дарайдул гвердилI реххулел рукIун руго Манташицца ххасалил кьварарал къоял. «Ххасало гвала ретIе, Манташ, риидал гвердилI вукIа!» – ян гIадамаз гIакълу кьураб меххалълъ, гьесс абулеб букIун буго ххасалил лъабго моцIцIалълъе гIоло Манташицца чIухIи гIодобе реххуларилан. Гьеб чIухIиялълъ Манташ нуха регIун вуго кIикъого соналълъул гIумруялде вахиналдего. manta^ wujun wugo bexedaw inSul was, hagaw forpilaw. folo]an;iyalde wa[araldaSa na]ego Terenab daraydul gwerdi/ re{ulel rujun rugo manta^iCa {asalil pwararal qoyal. «{asalo gwala reTe, manta^, riidal gwerdi/ wuja!» - yan fadama# faqlu purab me{a:, heS abuleb bujun bugo {asalil ;abgo mo~a:e folo manta^iCa zu\i fodobe re{ularilan. heb zu\iya: manta^ nu[a refun wugo joqogo sona:ul fumruyalde wa[inalde. Гьаб буго гIемерал магIарулазда гьоркьоб тIибитIун араб дандекквеялълъулаб кици. Кин, щиб хIалалда вугеван гьикъараб меххалълъ, тIассан борчIараб эркенлъиялда вугилан абураб магIнаялда, цо-цояз жаваб кьола ГIашилтIа Манташ гIадин вугилан. hab bugo femeral mafarula#da horpob TibiTun arab dandeKweya:ulab kici. kin, &ib \alalda wugewan hiqarab me{a:, TaSan borzarab erken;iyalda wugilan aburab mafnayalde, co-coya# $awab pola fa^ilTa manta^ fadin wugilan. 394. ГIащтIи хвезе ноцIцI гIадав, цIцIам гьечIеб чурпа гIадав. fa&Ti [we#e no~ fadaw, ~am hezeb xur_a fadaw. 395. ГIашура къваридаб, къурбан гIатIидаб. fa^ura qwaridab, qurban faTidab. 396. ГIашурадул моцIцIилан абула моцIцIрол соналълъул мухIарам моцIцIалде, къурбанаб моцIцIиланги абула зулхIижат моцIцIалде. Гьеб кIиябго моцIцIалда жаниб кколеб хис-басалълъул хIакъалълъулI буго кици. «МухIарам моцIцI кьерхадул, зулхIижат моцIцI роцIцIадул» абураб магIнаялдаги хIалтIизабула. fa^uradul mo~ilan abula mo~rol sona:ul mu\aram mo~olde, qurbanab mo~ilangi abula #ul\i$at mo~alde. heb jiyabgo mo~alda $anib Koleb [is-basa:ul \aqa:u/ bugi kici. «mu\aram mo~ per[adul, #ul\i$at mo~ ro~adul» aburab mafnayaldagi \alTi#abula. 397. ГIебуда зар баге, зазида хIетIе чIчIоге. febuda #ar bage, #a#ida \eTe Zoge. 398. ГIебуялдасса бегIераб жо – гIолохъанчияссул ракI, моххмоххидасса кьарияб жо – мегIер. febuyaldaSa beferab $o - folo]anxiyaSul raj, mo{mo{idaSa pariyab $o - mefer. 399. ГIебуялълъ гIебу борлIулареб. febuya: febu bor/ulareb. 400. ГIедал течIони, хведал толебила. fedal tezoni, [wedal tolebila. 401. ГIедал щарги чIвалеб, ккедал (щведал) чиги чIвалев. fedal &argi zwaleb, Kedal (&wedal) xigi zwalew. Ццебе, чабхъадул заманалда, Мусал ГIадалаван вукIун вуго цIцIар рагIарав ццевехъан. Чабхъад живги вачеян гьаризе арав цо гIолохъанчияссда гьев ватун вуго щар чIвалев. Cebe, xab]adul #amanalda, musal fadalawan wujun wugo ~ar rafaraw Cewe]an. xab]ad $iwgi waxeyan hari#e araw co folo]anxiyaSda hew watun wugo &ar zwalew. Дуцца, цIцIар рагIарав бахIарчиясс, щаргIаги щай чIвалебан гьикъараб меххалълъ, гьесс жаваб кьун буго. БахIарчи эбалълъе ясги вукIине кколев, ясалълъе россги вукIине кколев. ГIедал щарги чIвалеб нилIецца, ккедал чиги чIвалев нилIецца. duCa, ~ar rafaraw ba\arxiyaS, &arfagi &ay zwaleban hiqarab me{a:, heS $awab pun bugo. ba\arxi ebela:e yasgi wujine Kolew, yasa:e riSgi wujine Kolew. fedal &argi zwaleb ni/eCa, Kedal xigi zwalew ni/eCa. 402. ГIедал яс раса-цIцIалкIугун ягъулей. fedal yas rasa-~aljugun yavuley. 403. ГIедал яс россассе кье, яс йиго цIцIорол цIарагI. fedal yas roSaSe pe, yas yigo ~orol `araf. 404. ГIедал ясалълъе росс щваги, бокъиндал лалие гьури бачIаги. fedal yasa:e roS &wagi, boqindal laliye huri bazagi. 405. ГIедегIараб гважуцца беццаб когIо гьабулебила. fedefarab gwa$uCa beCab kofo habulebila. 406. ГIедегIараб гIанкIкI гьакицца кколеб. fedefarab fanJ hakiCa Koleb. 407. ГIедегIараб гIор ралъдахъе щолареб. fedefarab for ra;da]e &olareb. 408. ГIедегIун вачIарав гьобол гIедегIун уневила. fedefun wazaraw hobol fedefun unewila. 409. ГIедегIун гьабурабгIан, мурадалде щоларел. fedefun haburabfan, muradalde &olarel. 410. ГIедегIун хверхараб ххеххго биххулеб. fedefun [we[arab {e{go bi{uleb 411. ГIедегIунги гьабуге, гIададаги вукIунге. fedefungi habuge, fadadagi wujunge. 412. ГIей гьечIеб боцIцIиялдасса цIунаги. fey hezeb bo~iyaldaSa `unagi. 413. ГIейдал течIони, хвейдал толебила. feydal tezoni, [weydal tolebila. 414. ГIелалдего херлъарав, хвелалдего шапарав. felaldego [er;araw, [welaldego ^a_araw. 415. ГIелалълъ гIел ккола, кьералълъ кьер ккола. fela: fel Kola, pera: per Kola. 416. ГIелму асслу буго, пагьму кьучIчI буго, кьучIчIалда гурони къедги чIчIоларо. felmu aSlu bugo, _ahmu puZ bugo, puZalda guroni qedgi Zolaro. 417. ГIелму бигьаяб жояни, гIундулххалатиццаги гьабилаан. felmu bihayab $oyani, fundul{alatiCagi habilaan. 418. ГIелму бикъуларо, гIакълу бахъуларо. felmu biqularo, faqlu ba]ularo. 419. ГIелму бокьарассда макьу щоларо. felmu boparaSda mapu &olaro. 420. ГIелму бугев гIабдалги вукIунев, гIакълу бугев жагьилги ватулев. felmu bugew fabdalgi wujunew, faqlu bugew $ahilgi watulew. 421. ГIелму – гъветI, гIамал – пихъ. felmu - vweT, famal - _i]. 422. ГIелму гьечIеб ххалгIаталълъги лъай гьечIеб бетIералълъги чи алжаналълъуве вачинаро. felmu hezeb {alfata:gi ;ay hezeb beTera:gi xi al$ana:uwe waxinaro. 423. ГIелму гьечIев – рекъав, гIакълу гьечIев – беццав. felmu hezew - reqaw, faqlu hezew - beCaw. 424. ГIелму – гIакълуялълъул черхх. felmu - faqluya:ul xer{. 425. ГIелму гIодоб батулареб, гIакълу бичун босулареб. felmu fodob batulareb, faqlu bixun bosulareb. 426. ГIелму дагьав гIалимчи росугун къаццандула. felmu dahaw falimxi rosugun qaCandula. 427. ГIелму жавгьар буго, жагьлу загьру буго. felmu $awhar bugo, $ahlu #ahru bugo. 428. ГIелму – канлъи, жагьлу – бецIцIлъи. felmu - kan;i, $ahlu - be~;i. 429. ГIелму къарзалълъе кьолареб. felmu qar#a:e polareb. 430. ГIелму тIалаб гьабейила, киниялдассан байбихьун, лахIтуялде щвезегIан. felmu Talab habeyila, kiniyaldaSan baybi%un, la\tuyalde &we#efan. 431. ГIелму цIцIали – бигьаяб жо, гIадан лIугьин – захIматаб жо. felmu ~ali - bihayab $o, fadan /uhin - #a\matab $o. 432. ГIелмудал лълъалъ щвараб лъайги камилаб. felmudal :a; &warab ;aygi kamilab. 433. ГIакълудал нур гIураб гIадлуги лълъикIаб. faqludal nur furab fadlugi :ijab. 434. ГIелмуялдасса бергьараб жо – гIакълу. felmuyaldaSa berharab $o - faqlu. 435. ГIелмуялълъ гIакълу кьола, гIакълуялълъ пайда кьола. felmuya: faqlu pola, faqluya: _ayda pola. 436. ГIелмуялълъ гIодовегIанав чи тIадегIан гьавула, жагьиллъиялълъ тIадегIанав чи гIодовегIан гьавула. felmuya: fodowefanan xi Tadefan hawula, $ahil;iya: Tadefanaw xi fodowefan hawula. 437. ГIелмуялълъ лълъалъачIого, гIакълуялда тIегь балареб. felmuya: :a;azogo, faqluyalda Teh balareb. 438. ГIелмуялълъе къадаравгIан гIалимчияссул нух къваридаб. felmuya:e qadarawfan falimxiyaSul nu[ qwaridab. 439. ГIелмуялълъул бетIер – гIакълу, гIакълуялълъул бетIер – ссабру, ссабруялълъул бетIер – пикру. felmuya:ul beTer - faqlu, faqluya:ul beTer - Sabru, Sabruya:ul beTer - _ikru. Цо гIолилав ун вукIаравила рикIкIадаб улкаялде цIцIализе. ЦIцIалун вачIунаго, щваравила цо херав чияссда асскIове. cu folilaw un wujarawila riJadab ulkayalde ~ali#e. ~alun wazunago, &warawila co [eraw xiyaSda aSjowe. Гьикъарабила херав чиясс. hiqarabila [eraw xiyaS. - ГIелму щварабищ, гьудул? - felmu &warabi&, hudul? - Щвана, цIцIалун вахъана. - &wana, ~alun wa]ana. - ГIелмуялълъул бетIер щибхха? felmuya:ul beTer &ib{a? - Лъаларо. - ;alaro. - Лъалареб батани, – ян абун буго херасс, – мун дагьавги цIцIализе ккелахха. - ;alareb batabi, - yan abun bugo [eraS, - mun dahawgi ~ali#e Kela{a. Нахъвуссун вуго. Гьанжесса жиндирго устарассдассан гьассда лъан буго гIелмуялълъул бетIер щибали. na]wuSun wugo. han$eSa $indirgo ustaraSdaSan haSda ;an bugo felmuya:ul beTer &ibali. ГIолилав гьанжеги вачIун вуго кIудияв чияссухъе. folilaw han$egi wazun wugo judiyaw xiyaSu]e. - Щиб ккараб? Лъарабищ гIелмуялълъул бетIер щибали? – ян гьикъун буго кIудияв чиясс. - &ib Karab? ;alabi& felmuya:ul beTer &ibali? - yan hiqun bugo judiyaw xiyaS. - ГIелмуялълъул бетIер гIакълу буго, – ян жаваб кьун буго гIолиласс. - felmuya:ul beTer faqlu bugo, - yan $awab pun bugo folilaS. - БитIун буго. Элълъулги бетIер щибхха? – ян гьикъун буго херасс. - biTun bugo. e:ulgi beTer &ib{a? - yan hiqun bugo [eraS. Лъаларилан жаваб кьун буго гIолиласс. ;alarilan $awab pun bugo folilaS. КIудияв чиясс гIолохъанчи нахъвуссинавун вуго. «ГIелмуялълъул бетIер гIакълу, гIакълуялълъул бетIер ссабру, ссабруялълъул бетIер пикру буго», – ян жаваб кьезегIан. judiyaw xiyaS folo]anxi na]wuSinawun wugo. «felmuya:ul beTer faqlu, faqluya:ul beTer Sabru, Sabruya:ul beTer _ikru bugo», - yan $awab pe#efan. 440. ГIемер бихьани, гIемер лъалеб, гIемер цIцIалани, дагьабги цIцIикIкIун лъалеб. femer bi%ani, femer ;aleb, femer ~alani, dahabgi ~iJun ;aleb. 441. ГIемер бицани цого жо чIалгIунеб, гIемер чIамуни ссакъисс бутIунеб. femer bicani cogo $o zalfuneb, femer zamuni SaqiS buTuneb. 442. ГIемер букIине ккани, гIемер хIалтIизеги кколев. femer bujine Kani, femer \alTi#egi Kolew. 443. ГIемер вачIани, гьобол чIалгIуна, гIемер чIамуни, ссакъисс бутIуна. femer wazani hobol zalfuna, femer zamuni SaqiS buTuna. 444. ГIемер велъани, велъаравгIан гIодизеги ккола. femer we;ani, we;arawfan fodi#egi Kola. 445. ГIемер гаргади гIарац батани, гаргадичIого чIчIей месед буго. femer fargadi farac batani, gargadizogo Zey mesed bugo. 446. ГIемер гаргадулел Аллагьассеги рокьуларел. femer gargadulel allahaSegi ropularel. 447. ГIемер гьеданищ – гьеб буго гьересси. femer hedani& - heb bugo hereSi. 448. ГIемер гьедарулесс гIемер гьерссал рицунел. femer hedaruleS femer herSal ricunel. 449. ГIемер гIодой къуларай балъго хъахIба ятула, кIал чалуххай чидар яс черхх цIунарай ятула. femer fodoy qularay ba;go ]a\ba yatula, jal xalu{ay xidar yas xer{ `unaray yatula. 450. ГIемер гIорцIцIизабуни катицца гIункIкI кколареб, цIакъго гогьдаризаруни лъималаз дунял гьабулареб. femer for~i#abuni katiCa funJ Kolareb, `aqgo gohdari#aruni ;imala# dunyal habulareb. 451. ГIемер жо лъанилан гIакъил вахъунарев. femer $o ;anilan faqil wa]unarew. 452. ГIемер кванани, гьоцIцIоги кьогIлъулеб. femer kwanani, ho~ogi pof;uleb. 453. ГIемер кванани кванил тIагIам хола, гIемер бицани рагIул магIна хола. femer kwanani kwanil Tafam [ola, femer bicani raful mafna [ola. 454. ГIемер кванани чехь унтулеб, гIемер гаргадани бетIер унтулеб. femer kwanani xe% untuleb, femer gargadani beTer untuleb. 455. ГIемер кванарассул квандасса хьул буссуна, гIемер гаргадулессдасса гIадамазул ракI буссуна. femer kwanaraSul kwandaSa %ul buSuna, femer gargaduleSdaSa fadama#ul raj buSuna. 456. ГIемер кванаялълъ кечI ахIиларо. femer kwanaya: kez a\ilaro. 457. ГIемер квер – кьарияб, цо квер – хIалакъаб. femer kwer - pariyab, co kwer - \alaqab. 458. ГIемер къвакъвадулеб къурщицца хоно гьабуларебила. femer qwaqwaduleb qur&iCa [ono habularebila. 459. ГIемер къвакъвадулелълъул ханал дагьал рукIуна. femer qwaqwadule:ul [anal dahal rujuna. 460. ГIемер кьвагьуге, ишан ккун кьвагье. femer pwahuge, i^an Kun pwahe. 461. ГIемер кIалъай гIарац батани, кIалъачIого чIчIей меседила. femer ja;ay farac batani, ja;azogo Zey mesedila. 462. ГIемер кIалъалессул хIалтIи дагьаб. femer ja;aleSul \alTi dahab. 463. ГIемер лълъадахъани, гIеретI бекула. femer :ada]ani, fereT bekula. 464. ГIемер лъай, дагь кIалъай. femer ;ay, dah ja;ay. 465. ГIемер лIухьун рукъ бацIцIалъулареб, рацIцIалъи цIунулеб гьечIони, гIемер чурун ретIел бацIцIалъулареб, бацIцIад цIунизе лъачIони. femer /u%un ruq ba~a;ulareb, ra~a;i `unuleb hezoni, femer xurun reTel ba~a;ulareb, ba~ad `uni#e ;azoni. 466. ГIемер мехх барассда гуребила лъалеб, гIемер бихьарассдайила. femer me{ baraSda gurebila ;aleb, femer bi%araSdayila. 467. ГIемер мехх барассда гIемераб лъалеб (дудасса цо къоялълъ кIудияссул цо къоялълъул гIакълу цIцIикIкIун букIунеб). femer me{ baraSda femerab ;aleb (dudaSa co qoya: judiyaSul co qoya:ul faqlu ~iJun bujuneb). 468. ГIемер мехх барассда гIемер лъала, дуниял бихьарассда дагьабги цIцIикIкIун лъала. femer me{ baraSda femer ;ala, duniyal bi%araSda dahabgi ~iJun ;ala. 469. ГIемер меххалълъ чIчIараб жоги – хIама, чIчIечIого вилълъаравги – гIабдал. femer me{a: Zarab $ogi - \ama, Zezogo wi:arawgi - fabdal. 470. ГIемер тIад тенкани, ганчIидаги гвенд лIугьуна. femer Tad tenkani, ganzidagi gwend /uhuna. 471. ГIемер чIчIейги цIцIар гуро, чIчIечIого вилълъинги рецц гуро. femer Zeygi ~ar guro, Zezogo wi:ingi reC guro. 472. ГIемераб беццараб роццаххун уна. femerab beCarab roCa{un una. 473. ГIемераб бокьарассе дагьабгицин щоларо. femerab boparaSe dahabgicin &olaro. 474. ГIемераб гIазу – гIемераб тIорщел. femerab fa#u - femerab Tor&el. 475. ГIемераб – гIорцIцIизегIан, дагьаб – тIагIинегIан. femerab - for~i#efan, dahab - Tafinefan. 476. ГIемераб жо квешго лъаялдасса цониги жо лълъикIго лъай лълъикIабила. femerab $o kwe^go ;ayaldaSa conigi $o :ijgo ;ay :ijila. Цо къоялълъ хъаз къуркъбузул хIорихъе бачIун буго. Жидерго хIорде хъаз бачIин къуркъбузе рекIее гIун гьечIо. КIиялго къаццандизе, цоцазде рогьрал разе лIугьун руго. Хъаз чIухIун кIалъан буго - «Дида лълъедезеги лъала, ракъдассан билълъинеги лъала, гьаваялдассан боржинеги кIола…» co qoya: ]a# qurqbu#ul \ori]e bazun bugo. $idergo \orde ]a# bazin qurqbu#e rejeye fun hezo. jiyalgo qaCandi#e, coca#de rohral ra#e /uhun rugo. ]a# zu\un ja;an bugo - «dida :ede#egi ;ala, raqdaSan bi:inegi ;ala, hawayaldaSan bor$inegi jola...» Гьелълъ бицунебги гьоркьоб къотIизабун, цо къверкъалълъ гьелълъие жаваб кьун буго - «Дуда чан жо лъалеб батаниги, цонигияб рагIа-ракьанде щун лъаларо. ГIемераб жо квешго лъаялдасса цониги жо лълъикI лъай лълъикIаб буго» he: bicunebgi horpob qoTi#abun, co qwerqa: he:iye $awab pun bugo - «duda xan $o ;aleb batanigi, conigiyab rafa-rapande &un ;alaro. femerab $o kwe^ ;ayaldaSa conigi $o :ij ;ay :ijab bugo» 477. ГIемераб зигардиялдасса дагьаб жигар лълъикIаб. femerab #igardiyaldaSa dahab $igar :ijab. 478. ГIемераб кванани, гьоцIцIоги загьрулъулебила. femerab kwanani, ho~ogi #ahru;ulebila. 479. ГIемераб рахIаталдасса рагIулареб хIалтIи лълъикIаб. femerab ra\ataldaSa rafulareb \alTu :ijab. 480. ГIемераб рокъоб лълъикIаб, рекъараб ургьиб лълъикIаб. femerab roqob :ijab, reqarab urhib :ijab. 481. ГIемераб цIцIад бани ххер лълъикI бижула, гIемер кIалъанани калам хола. femerab ~ad bani {er :ij bi$ula, femer ja;anani kalam [ola. 482. ГIемер бицардана – дагьаб бичIчIана. femer bicardana - dahab biZana. 483. ГIемерав бицардани, гIемерав мекъи ккола. femeraw bicardani, femeraw meqi Kola. 486. ГIемерав вегиялълъ габур гьетIарав, гIемерав кьижиялълъ рукьби унтарав. femeraw wegiya: gabur heTaraw, femeraw pi$iya: rupbi untaraw. 487. ГIемерал санал рарассда гуребила лъалеб, гIемераб бихьарассдайила. femeral sanal raraSda gurebila ;aleb, femerab bi%araSdayila. 488. ГIемерги гаргадуге, мунго гIантав гьечIолъиги лъазабичIогоги тоге. femergi gargaduge, mungo fantaw hezo;igi ;a#abizogogi toge. 489. ГIемерго бакъваги гьабуге, бакъалда балеб хIалалълъ лълъамаги гьабуге. femergo baqwagi habuge, baqalda baleb \ala: :amagi habuge. 490. ГIемерго веццулев вугони, гьелда нахъа бугеб гъвацилги хIисаб гьабейила. femergo weCulew wugoni, helda na]a bugeb vwacilgi \isab habeyila. 491. ГIемерго къвакъвадани, цо балагьалде ккола. femergo qwaqwadani, co balahalde Kola. 492. ГIемерго къвакIани, къвакIан бекула. femergo qwajani, qwajan bekula. 493. ГIемерго къваригIани, къатIраги щолареб. femergo qwarifani, qaTragi &olareb. 494. ГIемерго нечарав бихьинчиги лълъикIав вукIунарев, нич бахъарай чIчIужугIаданги лълъикIай йикIунарей. femergo nexaraw bi%inxigi :ijaw wujunarew, nix ba]aray Zu$ufadangi :ijay yijunarey. 495. ГIемерго пударун, бакъул ххинлъи хвезабуге. femergo _udari, baqul {in;i [we#abuge. 496. ГIемерго сихIирлъиги хIалихьалъийила. femergo si\ir;igi \ali%a;iyila. 497. ГIемерго ххиралъиялълъ катицца тIинчI кванарабила. femergo {ira;iya: katiCa Tinz kwanarabila. 498. ГIемерго хIалимлъиги хIалихьалъийила. femergo \alim;igi \ali%a;iyila. 499. ГIемериссеб балагь – мацIцIалълъул балагь. femeriSeb balah - ma~a:ul balah. 500. ГIемериссел мунагьал мацIцIалдалъун рукIунел. femeriSel munahal ma~alda;un rujunel. 501. ГIемерлъани меседилги къимат холебила. femer;ani mesedilgi qimat [olebila. 502. ГIенеккулезухъ балагьун бице, бицаралълъухъ балагьун борце. feneKule#u] balahun bice, bicara:u] balahun borce. 503. ГIенеккун чIчIейги жавабила. feneKun Zeygi $awabila. 504. ГIергIедулеб басиялълъ рохьдой хIалхьи толаро, кIалдисса хъачIав чиясс жамагIатги квегъула. ferfeduleb basiya: ro%doy \al%i tolaro, jaldiSa ]azaw xiyaS $amafatgi kwevula. 505. ГIерещмухIумил гьобо гIадин ссвакан бугила. fere&mu\umil hobo fadin Swakan bugila. 506. ГIетI баккичIеб бетIер батIаргьиналълъ къазе кколеб. feT baKizeb beTer baTarhina: qa#e Koleb. 507. ГIетI баккулел кверазда нах бахинчIого ххутIулареб. feT baKulel kwera#da na[ ba[inzogo {uTuleb. 508. ГIетIуцца ссвак бахъулеб, ссапнацца гъиз бахъулеб. feTuCa Swak ba]uleb, Sa_naCa vi# ba]uleb. 509. ГIечугъотIодасса цIулакьо чIвалареб. fexuvoTodaSa `ulapo zwalareb. 510. ГIеч квани – гага, гени квани – гIоркь. fex kwani - gaga, geni kwani - forp. 511. ГIечудасса Хважа гIадин вуссанила. fexudaSa [wa$a fadin wuSanila. 512. ГIи бугев чийилан, чияссе ратIа кьечIев, чанаве ун, чияда маза гьанал бихьичIев. fi bugew xiyilan, xiyaSe raTa pezew, xanawe un, xiyada ma#a hanal bi%izew. 513. ГIи бугони – чаландар, чу бугони – багьадур. fi bugoni - xalandar, xu bugoni - bahadur. 514. ГIи гьабилалде гIиял хьон гьабе (ГIиял хьон – ххер, ххарил хьон – беэнлъи). fi habilalde fiyal %on (fiyal %on - {er, {aril %on - been;i). 515. ГIи гьечIеб бечелъиги бечелъи гуро, тIеренаб хьвацIцIил чаранлъиги чаранлъи гуро. fi hezeb bexe;igi bexe;i guro, Terenab %wa~il xaran;igi xaran;i guro. 516. ГIи гьечIессул гьан дагьаб, хIама гьечIессул цIул дагьаб. fi hezeSul han dahab, \ama hezeSul `ul dahab. 517. ГIи кьаралъи – вехьассул гьунар, гIака кьаралъи – чIчIужуялълъул гьунар. fi para;i - we%aSul hunar, faka para;i - Zu$uya:ul hunar. 518. ГIи мискинасс хьихьулеб, гьан бечедасс кваналеб. fi miskinaS %i%uleb, han bexedaS kwanaleb. 519. ГIи тIуридалила гIангис тIурулеб (Радал гIи тIурулеб, гIангис къаденахъе тIурулеб). fi Turidalila fangis Turuleb (radal fi Turuleb, fangis qadena]e Turuleb). 520. ГIи хьихьичIесс хьолбол гьан кунареб. fi %i%izeS %olbol han kunareb. 521. ГIи цIунизе бацI тоге, яс цIунизе вас тоге. fi `uni#e ba` toge, yas `uni#e was toge. 522. ГIи цIунизе бацI тарав. fi `uni#e ba` taraw. 523. ГIи чохьоцца гъурула, базар гъараялълъ уна, на гьороцца босула, гьабал ихицца уна. Хур босе! Хур босе! (Гьидерил кици). fi xo%oCa vurula, ba#ar varaya: una, na horoCa bosula, habal i[iCa una. [ur bose! [ur bose! (hideril kici). 524. ГIибрат босун хIалтIарав хIалтIулI нахъа кколаро, гIумруялълъул нух лъарав нахъа пашманлъуларо. fibrat bosun \alTaraw \alTu/ na]a Kolaro, fumruya:ul nu[ ;araw na]a _a^man;ularo. 525. ГIигIлу – гIадамассул, къадар – Аллагьассул. fiflu - fadamaSul, qadar - allahaSul. 526. ГIила гьечIеб жо гьечIеб, гIайиб гьечIев чи гьечIев. fila hezeb $o hezeb, fayib hezew xi hezew. 527. ГIила гьечIого барщарав, мухь кьечIого рекъолевила. fila hezogo bar&araw, mu% pezogo reqolewila. 528. ГIила гьечIого гIемер велъулев чи – черххалълъул цо чIил камурав чи. fila hezogo femer we;ulew xi - xer{a:ul co zil kamuraw xi. 529. ГIин тIаме, битIаралда гурони божуге. fin Tame, biTaralda guroni bo$uge. 530. ГIин цIуне къваригIел гьечIеб рагIиялдасса, бер цIуне къваригIел гьечIеб жоялдасса (къваригIел гьечIеб рагIугеги, ссурукъаб бихьугеги). fin `une qwarifel hezeb rafiyaldaSa, ber `une qwarifel hezeb $oyaldaSa (qwarifel hezeb rafugegi, Suruqab bi%ugegi). 531. ГIиналдасса бер ццебессеб. finaldaSa ber CebeSeb. 532. ГIинкъав беццассда баххиллъулевила, беццав гIинкъассда баххиллъулевила. finqaw beCaSda ba{il;ulewila, beCaw finqaSda ba{il;ulewila. 533. ГIинкъав нечоларев, беццав хIинкъуларев. finqaw nexolarew, beCaw \inqularew. 534. ГIинкъав чияссе кIицIцIул как ахIулареб. finqaw xiyaSe ji~ul kak a\ulareb. 535. ГIинкъай бахIарай гIадин. finqay ba\aray fadin. БахIаралда рагIулеб букIун гьечIо асскIор ругез бицунеб жо. Гьелълъ асскIой йигей гьудулалада гьарун буго, цогидал релъулеб меххалълъ, жиндаги тункейилан. Гьудул, цо рахъалде юссунаго, бахIаралда дагьайго хъван йиго, бахIаралълъги гьабун буго цо кIудияб релъи. ba\aralda rafulareb bujun hezo aSjor ruge# bicuneb $o. he: aSjoy yigey hudulalda harun bugo, cogidal re;uleb me{a:, $indagi tunkeyila. hudul, co ra]alde yuSunago, ba\aralda dahaygo ]wan yigo, ba\ara:gi habun bugo co judiyab re;i. 536. ГIинкъаллъун жанире айила, беццаллъун къватIире лIугьайила. finqal;un $anire ayila, beCal;un qwaTire /uhayila. 537. ГIинкъассда вихьизе чIчIоге, беццассухъе кквезе чIчIоге. finqaSda wi%i#e Zoge, beCaSu]e Kwe#e Zoge. 538. ГIинкъассда щуруге, беццассде къинкIуге. finqaSda &uruge, beCaSde qinjuge. 539. ГIинтIи квараб меххалълъ буртIал гIадин. finTi kwarab me{a: burTal fadin. 540. ГIинтIи кварасс бакI-бакI хъассизе кколебила, ургъичIого кIалъарасс бакI-бакIги бетIерги хъассизе кколебила. finTi kwaraS baj-baj ]aSi#e Kolebila, urvizigo ja;araS baj-bajgi beTergi ]aSi#e Kolebila. 541. ГIинтIизе ццевеги кIанцIуге, речIчIизе нахъаги чIчIоге. finTi#e Cewegi jan`uge, reZi#e na]agi Zoge. 542. ГIисси-бикъинал накIкIал бакъуцца кунел, дагьа-макъаб унти кваницца унеб. fiSi-biqinal naJal baquCa kunel, daha-maqab unti kwaniCa uneb. 543. ГIиссинал чIинххазулги кIудияб гохI лIугьунеб. fiCinal zin{a#ulgi judiyab go\ /uhuneb. 544. ГIиссинккун тIинкIулебги лълъим лъарахъе щолебила. fiCinKun Tinjulebila :im ;ara]e &olebila. 545. ГIиссинлъималазул лъелав ццевехъан. fiCin;imala#ul ;elaw Cewe]an. 546. ГIишкъуе чIалгIен гьечIеб, балаялълъе ссвак гьечIеб. fi^quye zalfen hezeb, balaya:e Swak hezeb. 547. ГIиядеги инаро, чуриги чIчIикIиларо. fiyadegi inaro, xurigi Zijilaro. 548. ГIияе бокьухъе бацI хвеларо. fiyaye bopu]e ba` [welaro. 549. ГIи къинлъиялдаги хурул хьоналдаги ххадув чи гъоларев. fi qin;iyaldagi [urul %onaldagi {aduw xi volarew. 550. ГIиял рехъеналълъе цо бацIги гIемераб. fiyal re]ena:e co ba`gi femerab. 551. ГIиялI цIцIелъуналдасса цIцIаналI дегIенлъунго лълъикI. fiya/ ~e;unaldaSa ~ana/ defen;ungo :ij. 552. ГIодизе ккедал – йоххарай, йоххизе ккедал – гIодарай. fodi#e Kedal - yo{aray, yo{i#e Kedal - fodaray. 553. ГIодичIони лъимадуе керен кьолареб. fodizoni ;imaduye keren polareb. 554. ГIодоб батани катан кьолев, куй къинлъани кьегIер кьолев. fodob batani katan polew, kuy qin;ani pefer polew. 555. ГIодоб лъезе тIину гуреб, кодобе босизе гIоркь гуреб. fodob ;e#e Tinu gureb, kodobe bosi#e forp gureb. 556. ГIодоб ракь босарасс тIад битIун зобги босулеб. fodob rap bosaraS Tad biTun #obgi bosuleb. 557. ГIодоб – турут, таххида – маххмар. fodob - turut, ta{ida - ma{mar. 558. ГIодобакI – бечедаб жо. fodobaj - bexedab $o. 559. ГIодобе биччараб накIкIил кьерхен ххалатаб. fodobe biXarab naJil per[en {alatab. 560. ГIодобе реххараб жоялълъе кодобе босулев чи камуларевила. fodobe re{arab $oya:e kodobe bosulew xi kamularewila. 561. ГIодобе реххуге, гIодосса босе. fodobe re{uge, fodoSa bose. 562. ГIодобе туни – мегеж, эххеде туни – михъал. fodobe tuni - mege$, e{ede tuni - mi]al. 563. ГIодобе тIураб лълъим тIад буссунареб. fodobe Turab :im Tad buSunareb. 564. ГIодов – гIадатав, чотIа – аздагьо (ХIажимурадил хIакъалълъулI). fodow - fadataw, xoTa - a#daho (\a$imuradil \aqa:u/). 565. ГIодов чIчIолелълъул къулиялълъухъ ралагье, тIаде вахъунелълъул ворххиялълъухъ ралагье. fodow Zole:ul quliya:u] ralahe, Tade wa]une:ul wor{iya:u] ralahe. 566. ГIодов чIчIун вукIинегIан чIобого хIалтIулев вукIинги лълъикIаб. fodow Zun wujinefan zobogo \alTulew wujingi :ijab. 567. ГIодове валагьичIого векерарассул квергIаги гIодоб чIвала. fodowe walahizogo wekeraraSul kwerfagi fodob zwala. 568. ГIодове виччан вилълъа, унелълъуве щвезе, ххеххлъичIого кIалъай, мекъсса ккунгутIизе. fodowe wiXan wi:a, une:uwe &we#e, {e{;izogo ja;ay, meqSa KunguTi#e. 569. ГIодове виччан вилълъарасс нух гIемер толеб. fodowe wiXan wi:araS nu[ femer toleb. 570. ГIодой йикIун тIала гурей, тIаде яхъун мерго гурей. fodoy yijun Tala gurey, Tade ya]un mergo gurey. 571. ГIодой чIчIани квенчIчIел цIурай, тIаде яхъани бащдаб щущарай. fodoy Zani kwenZel `uray, Tade ya]ani ba&dab &u&aray. 572. ГIодор ккун, тIаде рахъунила кIудиял гIолел, гъалатIал гьарулагойила гIакълуялде щолел. fodor Kun Tade ra]unila judiyal folel, valaTal harulagoyila faqluyalde &olel. 573. ГIодорчIчIей хIалхьияб жо бугоанила, гIодор чIчIарабгIан меххалълъ рахъун чIчIезе кколарелани. fodorZey \al%iyab $o bugoanila, fodor Zarabfan me{a: ra]un Ze#e Kolarelani. 574. ГIодоре риччан гьабураб хIалтIи лIугIулеб, цо хIохьолI, цо каралълъ чIван гьабураб ххутIулеб. fodore riXan haburab \alTi /ufuleb, co \o%o/, co kara: zwan haburab {uTuleb. 574. ГIодосса кибего унарин, цин туртидасса кванаян абулебила бакъалда бараб ролI кваназе рачIарал тIанчIазда къадкицца. fodoSa kibego unarin, cin turtidaSa kwanayan abulebila baqalda barab ro/ kwana#e razaral Tanza#da qadkiCa. 576. ГIодоссан зваргъи рагIарав, зодоссан дваргъи рагIарав. fodoSan #warvi rafaraw, #odoSan dwarvi rafaraw. 577. ГIодоссан регьел кьун тIегь баккуларо, тIассан бакъуццаги ххинлъи кьечIони. fodoSan rehel pun Teh baKularo, TaSan baquCagi {in;i pezoni. 578. ГIодулаго аниги ине ккола Гула гвандинибе, квен босун гIагIадулаго аниги ине ккола. fodulago anigi ine Kola gula gwandinibe, kwen bosun fafadulago anigi ine Kola. ХIажимурад гIурусазул рахъалде араб меххалълъ Шамилицца гьессул хъизан тусснахъалда жаний тIамун йиго. КIодоэбелалълъ ХIажимурадил гьитIинав вас Гула гвандинир тIамуразе квен босун витIулев вукIун вуго. Гула гьениве унаго цин гIодулев вукIун вуго, нахъеги жинццаго жиндиего гьадаб кицилъун ккараб гIакълуги кьун вуцIцIунев вукIун вуго. Жакъа гьаб кици хIалтIизабула, бокьаниги бокьичIониги, тIадаб иш тIубазабизе кколилан абураб магIнаялда. \a$imurad furusa#ul ra]alde arab me{a: ^amiliCa heSul ]i#an tuSna]alda $aniy Tamun yigo. jodoebela: \a$imuradil hiTinaw wac gula gwandinir Tamura#e kwen bosun wiTulew wujun wugo. gula heniwe unago cin fodulew wujun wugo, na]egi $inCago $indiyego hadab kici;un Karab faqlugi pun wu~unew wujun wugo. $aqa hab kici \alTi#abula, bopanigi bopizonigi, Tadab i^ Tuba#abi#e Kolilan aburab mafnayalda. 579. ГIодулареб бералдассаги цIунаги, гIорцIцIулареб чехьалдассаги цIунаги. fodulareb beraldaSagi `unagi, for~ulareb xe%aldaSagi `unagi. 580. ГIодун бахъараб хъала бихьичIо, гьардон щвараб гьунар бихьичIо. fodun ba]arab ]ala bi%izo, hardon &warab hunar bi%izo. 581. ГIодун - руцIцIунила лъимал гIолел. fodun - ru~unila ;imal folel. 582. ГIолохъанаб меххалълъ хIамаги берцинаб. folo]anab me{a: \amagi bercinab. 583. ГIолохъанго бахъинчIони чодул нухда хIур херлъараб меххалълъ бахъунаребила. folo]ango ba]inzoni xodul nu[da \ur [er;arab me{a: ba]unarebila. 584. ГIолохъанлъи мудалълъ кьолеб букIараб батани, херлъи ссахIицца кьолеб буго. folo]an;i muda: poleb bujarab batani, [er;i Sa\iCa poleb bugo. 585. ГIолохъанлъиялълъул рахIат босарав херлъидал зигардулев. folo]an;iya:ul ra\at bosaraw [er;idal #igardulew. 586. ГIолохъанлъуда лъачIеб рокьи щай, вакъидал щвечIеб квен щай? folo]an;uda ;azeb ropi &ay, waqidal &wezeb kwen &ay? 587. ГIолохъанчи диццаги рехханин, херав чиясс дунги рехханилан абурабила нухалълъ. folo]an;i diCagi re{anin, [eraw xiyaS dungi re{anilan aburabila nu[a:. 588. ГIолохъанчи нухалълъ чIвалевила, херав чиясс нух чIвалебила. folo]anxi nu[a: zwalewila, [eraw xiyaS nu[ zwalebila. 589. ГIолохъанчияссул кутак бергьараб, херав чияссул маххщел бергьараб. folo]anxiyaSul kutak berharab, [eraw xiyaSul ma{&el berharab. 590. ГIолохъанчияссул ракI – заз гIадаб жо. folo]anxiyaSul raj - #a# fadab $o. 591. ГIондокь кьиндал хисулеб, кьерагъо къойил хисулеб. fondop pindal [isuleb, peravo qoyil [isuleb. 592. ГIонкIкIода данде кетолъун вукIа, бацIида данде гъалбацIлъун вукIа. fonJoda dande keto;un wuja, ba`ida dande valba`;un wuja. 593. ГIонкIкIодассан ккараб тIинчIалълъ къвачIа букъичIого толареб. fonJodaSan Karab Tinza: qwaza buqizogo tolareb. 594. ГIонкIкIое кетоги гъалбацIила. fonJoye ketogi valba`ila. 595. ГIонкIкIол кето гьабуге, катил гъалбацI гьабуге. fonJol keto habuge, katil valba` habuge. 596. ГIонкIкIотIинчIалълъ къвачIа букъула, хъурмил тIинчIалълъ кьегIер чIвала. fonJoTinza: qwaza buqula, ]urmil Tinza: pefer zwala. 597. ГIонкIкIолаб гьабурассе катилаб гьабе. fonJolab haburaSe katilab habe. 598. ГIонкIкIолги букIунеб жиндаго рекъараб цIуна-къай, гIанххрилги букIунеб жиндаго рекъараб рукъалълъул низам. fonJolgi bujuneb $indago reqarab `una-qay, fan{rilgi bujuneb $indago reqarab ruqa:ul ni#am. 599. ГIонкIкIоцца букъун къвачIа тIагIинаро. fonJoCa buqun qwaza Tafinaro. 600. ГIонкIкIоцца инкар ккун кето чIчIоларо, квегIенлъи ккарабго тIад речIчIичIого. fonJoCa inkar Kun keto Zolaro, kwefen;i Karabgo Tad reZizogo. 601. ГIор бахун ххадуб кьо щай? for ba[un {adub po &ay? 602. ГIор бахунеб меххалълъ гурони, чIчIегIерабги хъахIабги нахъияб рахъ лъалареб. for ba[uneb me{a: guroni, Zeferabgi ]a\abgi na]iyab ra] ;alareb. 603. ГIор кьодухъе буссуна, чу кьолокье буссуна. for podu]e buSuna, xu polope buSuna. 604. ГIор кIодолъизейилан кIващ биччалареб. for jodo;i#eyilan jwa& biXalareb. 605. ГIор ххалалъухъе кьо балареб. for {ala;u]e po balareb. 606. ГIор щун букIаго, цIул бахъе. for &un bujago, `ul ba]e. 607. ГIорал ралъдахъе уна, гьерссал гьороцца уна. foral ra;da]e una, herSal horoCa una. 608. ГIоралдасса хоно тIокIлъаниги, гIемерал ругилан эбел-инссуе лъимал тIокIлъуларел. foraldaSa [ono Toj;anigi, femeral rugilan ebel-inSuye ;imal Toj;ularel. 609. ГIоралълъ восун унесс хIотол нихьваялдеги квер ххапулеб. fora: wosun uneS \otol ni%wayaldegi kwer {a_uleb. 610. ГIорго бихьилалде хьитал рахъуге (гIорго бихьилалде хьитал рахъарай). forgo bi%ilalde %ital ra]uge (forgo bi%ilalde %ital ra]aray). 611. ГIоркь-рачIчI гьечIеб рагIи бицун, мунго учуз гьавуге, дурго гIайибалги раххчун, чиядеги бугъуге. forp-raZ hezeb rafi bicun, mungo uxu# hawuge, durgo fayibalgi ra{xun, xiyadegi buvuge. 612. ГIоркь-рачIчI гьечIел рагIаби гIадамалълъе росуге. forp-raZ hezel rafabi fadama:e rosuge. 613. ГIоркьилав рокъов цIакъав, бахIарчи кьалда цIакъав. forpilaw roqow `aqaw, ba\arxi palda `aqaw. 614. ГIорхъолIа борчIараб бечелъи – баччизе захIматаб гьир. for]o/a borzarab bexe;i - baXi#e #a\matab hir. 615. ГIорцIцIараб къоялълъ михъал кIичIун, нахъиссеб къоялълъ михъал далун, нахърател букIунареб. for~arab qoya: mi]al jizun, na]iSeb qoya: mi]al dalun, na]ratel bujunareb. 616. ГIорцIцIараб рокъоб бакъараб кето. for~arab roqob baqarab keto. 617. ГIорцIцIарав гIеркъолевила, вакъарав семулевила. for~araw ferqolewila, waqaraw semulewila. 618. ГIорцIцIаразул ракI гъезе годекIанире унге. for~ara#ul raj ve#e godejanire unge. 619. ГIорцIцIарал бубудула, ракъарал мимидула. for~aral bubudula, raqaral mimidula. 620. ГIорцIцIарассда вакъарав лъаларев, ххинлъарассда вугьарав лъаларев. for~araSda waqaraw ;alarew, {in;araSda wuharaw ;alarew. 621. ГIорцIцIарассеялдасса вакъарассе кумек гьабизе бигьаябила. for~araSeyaldaSa waqaraSe kumek habi#e bihabila. 622. ГIорцIцIиялълъул макруялдассаги цIунаги, ракъиялълъул балагьалдассаги цIунаги. for~iya:ul makruyaldaSagi `unagi, raqiya:ul balahaldaSagi `unagi. 623. ГIорцIмада эмен цIеххедал, эбел гIала кколилан абурабила. for`mada emen `e{edal, ebel fala Kolilan aburabila. 624. ГIорцIцIул балагь ракъул балагьалдасса кIудияб. for~ul balah raqul balahaldaSa judiyab. 625. ГIорцIцIун лагълъиялда букIинегIан бакъун эркенлъиялдаго лълъикIила. for~un lav;iyalda bujinefan baqun erken;iyalda :ijila. Кваназе жо балагьизе бачIунеб бацIида гьой данделъанила. - Дур кьаралъиго щиб? ЛълъиццагIаги мун гьеб хIалалълъ хьихьулеб? – ан гьикъанила бацIицца. - Рукъ-бакI цIунаралълъухъ бетIергьанасс хьихьула, – ян абунила гьойцца. Жинццаги цIунилаанин рукъ-бакI, кваназе жо кьолеб батаниян абунила бацIицца. Разилъанила гьой бацI росулIе бачине. Гьой ццебе-ццебе букIанила, бацI ххадуб букIанила. БацIицца гьойда гьикъанила гьеб дур габуралълъе лIугьараб жо щибилан. Раххссицца хIулизабун бугилан абунила гьойцца. - Гьедин батани, билълъинаро дун дуда цадахъ! ГIорцIцIун лагълъиялда букIинегIан, бакъун эркенлъиялдаго бокьила! Гьединги абун, бацI рохьобеххун балагьун анила. kwana#e $o balahi#e bazuneb ba`ida hoy dande;anila. - dur para;igo &ib? :iCafagi mun heb \ala: %i%uleb? - an hiqanila ba`iCa. - ruq-baj `unara:u] beTerhanaS %i%ula, - yan abunila hoyCa. $inCagi `unilaanin ruq-baj, kwana#e $o poleb bataniyan abunila ba`iCa. ra#i;anila hoy ba` rosu/e baxine. hoy Cebe-Cebe bujanila, ba` {adub bujanila. ba`iCa hoyda hiqanila heb dur gabura:e /uharab $o &ibilan. ra{SiCa \uli#abun bugilan abunila hoyCa. - hedin batani, bi:inaro dun duda cada]! for~un lav;iyalda bujinefan, baqun erken;iyalda bopila. hedingi abun, ba` ro%obe{un balahun anila. 626. ГIорцIцIун ххадуб квараб – шайтIаналълъейила. for~un {adub kwarab - ^ayTana:eyila. 627. ГIочIотIа чIван, чIалитIа ххун. fozoTa zwan, zaliTa {un. 628. ГIощтIода рекъарабила гIоркьги букIунеб. fo&Toda reqarabila forpgi bujuneb. 629. ГIощтIода ххадуб гIоркь реххуге. fo&Toda {adub forp re{uge. 630. ГIощтIое рохь гурев, рохьдое мегIер гурев. fo&Toye ro% gurew, ro%doye mefer gurew. 631. ГIощтIолгун кьал ахIун, гIоркьгун рекъоге. fo&Tolgun pal a\un, forpgun reqoge. 632. ГIужда квегъичIеб барти квегъуд буссунаро, гIужда хIалтIичIел кверал нахъа ругьунлъуларо. fu$da kwevizeb barti kwevud buSunaro, fu$da \alTizel kweral na]a ruhun;alaro. 633. ГIужда чIор гIабдалассухъаги щвезе бегьулеб. fu$da zor fabdalaSu]agi &we#e behuleb. 634. ГIужилав чанахъанассул гула алххунаро, гIакъилав чияссул рагIи гIодоб ххутIуларо. fu$ilaw xana]anaSul gula alqunaro, xiyaSul xiyaSul rafi fodob {uTularo. 635. ГIужрукъалълъ тIанчIазда абулебила, нуж бищунго хIеренал, хIули гIадал тамахал. fu$ruqa: Tanza#da abulebila, nu$ bi&ungo \erenal, \uli fadal tama[al. 636. ГIужрукъалълъул багьа цIакихъ кьоге, гIадамассе къимат ратIлихъ кьоге. fu$ruqa:ul baha `aki] poge, fadamaSe qimat raTli] poge. 637. ГIумру бугила гIурччинаб ххер гIадаб жо, балагьалдасса ххвассарлъаниги, ххарицелалдасса борчIулареб. fumru bugila furXinab {er fadab $o, balahaldaSa {waSar;anigi, {aricelaldaSa borzulareb. 638. ГIумру кьурасс хвелги кьолебила. fumru puraS [welgi polebila. 639. ГIумруги бихьарав, бихьанщинабги хIехьарассул гурони, чIара-хьараб гIамал-ххассият букIунареб. fumrugi bi%araw, bi%an&inabgi \e%araSul guroni, zara-%arab famal-{aSiyat bujunareb. 640. ГIумруги талихIила, хвелги талихIила. fumrugi tali\ila, [welgi tali\ila. 641. ГIумруялда рекъарабила хвел букIунеб. fumruyalda reqarabila [wel bujuneb. 642. ГIумруялълъул аххир къанда хIарщ речIчIидал лъала. fumruya:ul a{ir qanda \ar& reZidal ;ala. 643. ГIун бачIунеб гIелалълъ тараб цIцIали – гIун бачIунеб гъотIода бараб хIапаро. fun bazuneb fela: tarab ~ali - fun bazuneb voToda barab \a_aro. 644. ГIунараб катицца гIорчо кIудияб хъамулеб (ГIунараб катицца гьорчо кIудияб биччалеб). funarab katiCa forxo judiyab ]amuleb (funarab katiCa horxo judiyab biXaleb). 645. ГIунарассул лъорове вугьарав лIугьаравила. funaraSul ;orowe wuharaw /uharawila. 646. ГIундул рихьун – хIама, рачIчI бихьун – дегIен. fundul ri%un - \ama, raZ bi%un - defen. 647. ГIункIкI бечIчIулев, кIкIара чIунтIулев (ГIункIкIбечIчI, кIкIарачIунтI). funJ beZulew, Jara zunTulew (funJbeZ, JarazunT). 648. ГIункIкI кIурщунилан лъар хъублъулареб. funJ jur&unilan ;ar ]ub;ulareb. 649. ГIункIкIаз гIащтIи букъи – багьана. funJa# fa&Ti buqi - bahana. 650. ГIункIкI кквезегIан, кетоги беццуге, цер кквезегIан, бахIриги беццуге. funJ Kwe#efan, ketogi beCuge, cer Kwe#efan, ba\rigi beCuge. 651. ГIункIкI – цагъринибе, цер – авлахъалде. funJ - cavrinibe, cer - awla]alde. 652. ГIункIкIги кетоги рекъани, бакъал тукен ххараблъула. funJgi ketogi reqani, baqal tuken {arab;ula. 653. ГIурав васасс корол хIамул рухъулел. furaw wasaS korol \amul ru]ulel. 654. ГIурай яс гIодизе бачIараб бацIие кье. furay yas fodi#e bazarab ba`iye pe. 655. ГIурай яс рокъой йигони, нусалълъе рахIат толареб. furay yas roqoy yigoni, nusa:e ra\at tolareb. 656. ГIурай яцц рокъой йигони, ваццассда вегун макьу щолареб. furay yaC roqoy yigoni, waCaSda wegun mapu &olareb. 657. ГIурассдасса воххуларев, хварассухъ гIодуларев. furaSdaSa wo{ularew, [waraSu] fodularew. 658. ГIурда хIал гьабуге, хурда дагь гьабуге (ГIуру гIемер суге, хур дагьаб бекьун тоге). furda \al habuge, [urda dah habuge (furu femer suge, [ur dahab bepun toge). 659. ГIурул ханазул гьабун къед чIчIолареб. furul [ana#ul habun qed Zolareb. 660. ГIурул хъуй тIагIаниги, гьекъолдухъанассул рокъоб питна тIагIунареб. furul ]uy Tafanigi, heqoldu]anaSul roqob _itna Tafunareb. 661. ГIурул хIари гIуруцца уна, лъарал хIари лъарацца уна. furul \ari furuCa una, ;aral \ari ;araCa una. 662. ГIурул чваххи хисаниги, чияссул гIамал хисуларебила. furul xwa{i [isanigi, xiyaSul famal [isularebila. 663. ГIурулI вукIун лълъим щоларев, лъаргIив вукIун ххер щоларев. furu/ wujun :im &olarew, ;arfiw wujun {er &olarew. 664. ГIуруцца лъарал гьаракь къотIизарурал къоял рачIунгеги, къоязул сардал гьарурал сонал рачIунгеги. furuCa ;aral harap qoTi#arural qoyal razungegi, qoya#ul sardal harural sonal razungegi. 665. ГIурхъиги аххирги ссундулго букIунебила. fur]igi a{irgi Sundulgo bujunebila. 666. ГIурччингобарщ. furXingobar&. 667. ГIурччинлъи савуялълъ бухIула, гIадан рекIел гьаваялълъ вухIула. furXin;i sawuya: bu\ula, fadan rejel hawaya: wu\ula. 668. ГIусазда хIал букIаго бекейила гьоло. fusa#da \al bujago bekeyila holo. 669. ГIусал рикIунилан чехь гIорцIцIулареб. fusal rijunilan xe% for~ulareb. 670. ГIухьби гIемераб гIи бацIицца гъурулеб. fu%bi femerab fi ba`iCa vuruleb. 671. ГIухьби гIемерлъанагIан гIи дагьлъулеб. fu%bi femer;anafan fi dah;uleb.

П _ Пагьму гьечIессда гьабида гIентIеро базецин лъалареб. _ahmu hezeSda habida fenTero ba#ecin ;alareb. Пайда гьечIеб гIелмуялдассаги цIунаги, гIамал гьечIеб черххалдассаги цIунаги. _ayda hezeb felmuyaldaSagi `unagi, famal hezeb xer{aldaSagi `unagi. Пакъирзаби, мискинал бечедал чагIи! _aqir#abi, miskinal bexedal xafigi! Палугьан гурони, квариде вахунаро. _aluhan guroni, kwaride wa[unaro. Панкъ гьабизе лълъим щвечIей, лълъелIе базе цIцIам щвечIей. _anq habi#e :im &wezey, :e/e ba#e ~am &wezey. Панкъил къулгьу, къолол бертин. _anqil qulhu, qolol bertin. ПасихIал рагIабацца богIол цагъур цIеларо. _asi\al rafabaCa bofol cavur `elaro. Пахьул бетIералда жанир меседил пикраби рукIунарел. _a%ul beTeralda $anir mesedil _ikrabi rujunarel. Пашманассул магIу гIемераб, рокьи ккарассул ххабар гIемераб. _a^manaSul mafu femerab, ropi KaraSul {abar femerab. Пашманлъи гьоркьоб гьечIеб роххелги букIунаребила, роххел лъалареб пашманлъиги бачIунаребила. _a^man;i horpob hezeb ro{elgi bujunarebila, ro{el ;alareb _a^man;igi bazunarebila. Пер кунаресс хъал кунеб. _er kunareS ]al kuneb. Пикраби – магIарда, къварилъи – мугъзада нахъа. _ikrabi - mafarda, qwari;i - muv#ada na]a. Пикру гIемерлъани, чи гIадаллъулев. _ikru femer;ani, xi fadal;ulew. Пикру – ццебе, ццим – ххадуб. _ikru - Cebe, Cim - {adub. ПиргIавние Муса камуларев. _irfawniye musa kamularew. Пири пирхханщинахъе зоб гъугъалареб. _iri _ir{an&ina]e #ob vuvalareb. Пириялълъеги гъветI кIудияб бокьулеб. _iriya:egi vweT judiyab bopuleb. Питна бокьарасс багьана, ракь хъвалхьун, балагьулеб. _itna boparaS bahana, rap ]wal%un, balahuleb. Питнабазул мугьал хьани, балагьазул гьирал раччулел. _itnadul muhal %ani, balaha#ul hiral raXulel. Питнадул мугьал хьани, балагьалълъул тIор бала. _itnadul muhal %ani, balaha:ul Tor bala. Пихъ бижулареб гъветI гьурщулареб. _i] bi$ulareb vweT hur&ulareb. Пихъ гьечIеб гъотIода тIил речIчIулареб, лълъим гьечIеб иццухъе гел бегьулареб. _i] hezeb voToda Til reZulareb, :im hezeb iCu]e gel behulareb. ПицIцIил рукъи гIадин, рекIунги вукIунге, цIакъго чияссдасса рикIкIалъунги вукIунге. _i~il ruqi fadin, rejungi wujunge, `aqgo xiyaSdaSa riJa;ungi wujunge. ПонцIон рагIи бицунессул хIассил хIалакъаб. _on`on rafi bicuneSul \aSil \alaqab. Пударулев чияссул гьабихъ рищни гIемераб. _udarulew xiyaSul habi] ri&ni femerab. Пуланав чиясс мун чIвазехъин вугилан абидал, гьесс данде абурабила, «ВахI, дицца гьессие лълъикIлъи гьабун букIинчIо гури!» _ulanaw xiyaS mun zwa#e]in wugilan abidal, heS dande aburabila, «wa\, diCa heSiye :ij;i habun bujinzo guri!» Пурцциде бараб гIазу гулидеги балеб. _urCide barab fa#u gulidegi baleb. Пурцциде саву ккани, нилъалдеги кколеб. _urCide sawu Kani, ni;aldegi Koleb. Пурцциде цIцIер бани, рии квачараб бачIунеб. _urCide ~er bani, rii kwaxarab bazuneb. Пурццил гIоркь ккурав вакъуларев, къохьол къимат лъалев вугьунарев. _urCil forp Kuraw waqularew, qo%ol qimat ;alew wuhunarew. Пурццил хъвари къотIани, къолол бетIер дагьлъула. _urCil ]wari qoTani, qolol beTer dah;ula.

Ц c 1. Ца таралълъ мегIер толеб. ca tara: mefer toleb. 2. Цаби гьечIеб кIал - гьобо гьечIеб гьабирукъ. cabi hezeb jal - hobo hezeb habiruq. 3. Цаби лълъикIал Аллагьассго рижарал, гьава лълъикIаб живго гIураб ракьалълъул. cabi :ijal allahaSgo ri$aral, hawa :ijab $iwgo furab rapa:ul. 4. Цабзакье гIолареб гIоссокье щвана. cab#ape folareb foSope &wana. 5. Цагъур лълъикIай – чехь лълъикIай, росс лълъикIай – жийго лълъикIай. cavur :ijay - xe% :ijay, roS :ijay - $iygo :ijay. 6. Цадахъ кваналезда гьикъун тIаме цIцIам. cada] kwanale#da hiqun Tame ~am. 7. Царада гьикъарабила дуе дур лълъади кинай йигейилан. Гьелълъ жаваб кьурабила - лълъадул эбел жиндирго россассе кинай йикIарай ятаниги, гьединай йигилан. carada hiqarabila duye dur :adi kinay yigeyilan. he: $awab purabila - :adul ebel $indirgo roSaSe kinay yijaray yatanigi, hedinay yigilan. 8. Царада макьилIги гIанкIуялила рихьулел. carada mapi/gi fanjuyalila ri%ulel. 9. Царада ракIалда - гIанкIуял, гIанкIуязда ракIалда - муч. carada rajalda - fabjuyal, fanjuya#da rajalda - mux. 10. Царае балагьалълъе ккараб жо жиндирго цIцIокойила. caraye balaha:e Karab $o $indirgo ~okoyila. 11. Царакьа хIинкъун, лIутиялдасса, цигун вагъун, хвей лълъикI. carapa \inqun, /utiyaldaSa, cigun wavun, [wey :ij. 12. Царал бикьи къваригIунеб бакIги букIунебила, бацIил бикьи къваригIунеб бакIги букIунебила. caral bipi qwarifuneb bajgi bujunebila, ba`il bipi qwarifuneb bajgi bujunebila. 13. Царал кIал гъунани, гъадиццаги букъулебила ракьа. caral jal vunani, vadiCagi buqulebila rapa. 14. Царал – рукIун, гъадил – бусен. caral - rujun, vadil - busen. 15. Царахъе щварабги – бацIие, бацIихъе щварабги – бацIие. cara]e &warabgi - ba`iye, ba`i]e &warabgi - ba`iye. 16. Царацца бацIида гьикъарабила гьадигIан цIакъ дур габур щиб гьабун биццалъарабилан. БацIицца жаваб кьурабила, жиндирго къваригIелалълъ жибго ун, биццалъанилан. caraCa ba`ida hiqarabila hadifan `aq dur gabur &ib habun biCa;arabilan. ba`iCa $awab purabila, $indirgo qwarifela: $ibgo un, biCa;anilan. 17. Царацца веццарухъанассул гъвесс кваналаребила. caraCa waCaru]anaSul vweS kwanalarebila. 18. Царацца тIанчIазда гьикъулебила - жинцца нуж лъабго къоялълъищила хьихьилел, лъабго моцIцIалълъищилан. ТIанчIаз жаваб кьолебила - лъабго къоялълъ хьихьеян. caraCa Tanza#da hiqulebila - $inCa nu$ ;abgo qoya:i&ila %i%ilel, ;abgo mo~a:i&ilan. Tanza# $awab polebila - ;abgo qoya: %i%eyan. 19. Царгъида нахъаги тушман ватулев, чолода нахъаги хъумур батулеб. carvida na]agi tu^man watulew, xoloda na]agi ]umur batuleb. 20. Цер кибе аниги – рачIчI ххадуб. cer kibe anigi - raZ {adub. 21. Цилгун гени кваналареб. cilgun geni kwanalareb. 22. Цида релълъарав вукIаниги, гьудул гьудул вуго. cida re:araw wujanigi, hudul hudul wugo. 23. Цидул кутакалдасса царал хIила бергьараб. cidul kutakaldaSa caral \ila berharab. 24. Цин бихьараб – беццаб, кIиабизе бихьараб – рекъаб. cin bi%arab - beCab, jiabi#e bi%arab - reqab. 25. Цилгун гени кванаге, гIабдалассулгун маххссара гьабуге. cilgun geni kwanage, fabdalaSulgun ma{Sara habuge. 26. Цин бицани – берцинаб, кIицIцIул бицани – мухьучIаб. cin bicani - bercinab, ji~ul bicani - mu%uzab. 27. Цин вихьарав – гьобол, кIиабизе вихьарав – гьудул. cin wi%araw - hobol, jiabi#e wi%araw - hudul. 28. Цин вихьун чи лъаларев. cin wi%un xi ;alarew. 29. Цин гъол кьурдухъе кьурде, цинги дуего бокьухъе кьурде. cin vol purdu]e purde, cingi duyego bopu]e purde. 30. Цин гьабизе кIкIухIаллъани, кIицIцIул гьабизе кколеб. cin habi#e Ju\al;ani, ji~ul habi#e Koleb. 31. Цин гьабун, лълъикIлъи гIолареб. cin habun :ij;i folareb. 32. Цин гьабураб лълъикIлъи гIоларессе тIокIаб гьабуге. cin haburab :ij;i folareSe Tojab habuge. 33. Цин гьекъарав кIицIцIул меххтула. cin heqaraw ji~ul me{tula. 34. Цин гIакъилассда гьикъе, цинги мунго ургъе. cin faqilaSda hiqe, cingi mungo urve. 35. Цин – каралълъ чIван, цин – хIохьолI чIван. cin - kara: zwan, cin - \o%o/ zwan. 36. Цин кьалбал риччай, цинги эххедеги а. cin palbal riXay, cingi e{edegi a. 37. Цин кIал бухIарассила карщиде ххеххго пулеб. cin jal bu\araSila kar&ide {e{go _uleb. 38. Цин кIанцIана гарцIцI, мун – борчIана, кIиабизеги кIанцIана – борчIана, лъабабизеги кибе борчIулебан бихьила! cin jan`ana gar~, mun borzana, jiabi#egi jan`ana - borzana, ;ab'abi#egi kibe borzuleban bi%ila! 39. Цин кIодолъулел, кIицIцIул гьитIинлъулел. cin jodo;ulel, ji~ul hiTin;ulel. 40. Цин мекъсса кколел, цин ритIун кколел, битIун ккараб гьабе, мекъсса ккараб те. cin meqSa Kolel, cin riTun Kolel, biTun Karab habe, meqSa Karab te. 41. Цин ургъейила, ххадуб кьвагьейила. cin urveyila, {adub pwaheyila. 42. Цин хIама хIобода бухьейила, ххадуб Аллагьассул цIцIобалда тейила. cin \ama \oboda bu%eyila, {adub allahaSul ~obalda teyila. 43. Цин цIцIердассан хъущтIараб хIамагицин кIиабизе цIцIерде бахунаребила. cin ~erdaSan ]u&Tarab \amagicin jiabi#e ~erde ba[unarebila. 44. Цин чияде ккун чи ххутIуларев. cin xiyade Kun xi {uTularew. 45. Циналълъул гъоркьагьабихъила, циналълъул тIассагьабихъила (чияссул гIумру цо ккураб хIалалда букIунаребила). cina:ul vorpahabi]ila, cina:ul TaSahabi]ila (xiyaSul fumru co Kurab \alalda bujunarebila). 46. Циналълъул гIор кваналеб, циналълъул лъар кваналеб. vina:ul for kwanaleb, cina:ul ;ar kwanaleb. 47. Цингиялдасса гьанже лълъикI, эбелалдасса яс лълъикI. cingiyaldaSa han$e :ij, ebelaldaSa yas :ij. 48. Цин-цин битIараб рагIиги гьерессилъулеб, цо-цо меххалълъ битIун гьабураб хIалтIиги мекъсса кколеб. cin-cin biTarab rafigi hereSi;uleb, co-co me{a: biTun haburab \alTigi meqSa Koleb. 49. Цин-цин гьорчоги чи вихьунила гирулеб. cin-cin horxogi xi wi%unila giruleb. 50. Цин-цин гьудулги тушманлъулев, цин-цин тушманги гьудуллъулев. cin-cin hudulgi tu^man;ulew, cin-cin tu^mangi hudul;ulew. 51. Цин-цин гIабдалассги бицунеб гIакъилаб рагIи, цин-цин гIакъилги мекъсса ккезе бегьулев. cin-cin fabdalaSgi bicuneb faqilab rafi, cin-cin faqilgi meqSa Ke#e behulew. 52. Цин-цин гIакъилги къосунев, цо-цо гIайиб гIалимчияссдаги кколеб. cin-cin faqilgi qosunew, co-co fayib falimxiyaSdagi Koleb. 53. Цин-цин кьили чол мугъалда букIунебила, цин-цин бетIергьанчияссул мугъалда букIунебила. cin-cin pili xol muvalda bujunebila, cin-cin beTerhanxiyaSul muvalda bujunebila. 54. Цицца гъалбацI чIваларо, гъадицца цIцIум чIваларо. ciCa valba` zwalaro, vadiCa ~um zwalaro. 55. Цо багьана бугелда рекъечIесс кIиго багьана бугей хьихьизе кколей. co bahana bugelda reqezeS jigo bahana bugey %i%i#e Koley. 56. Цо бакIалда чIчIараб лълъим ххеххго махIцуна. co bajalda Zarab :im {e{go ma\cuna. 57. Цо бахIарчилъи лIугьунилан, реццги гьабуге, цо къадараб жо ккунилан, къадараб цIцIарги чIваге. co ba\arxi;i /uhunilan, reCgi habuge, co qadarab $o Kunilan, qadarab ~argi zwage. 58. Цо бер кьижун бугони, цоялълъ ворчIухъанлъи ккве. co ber pi$un bugoni, coya: worzu]an;i Kwe. 59. Цо берцинай ясалълъ тIад квер бахъидал, ТIасса унти унеб заман букIана. Ругел щинал ясал къочананиги, Къоял аралдасса сахлъулев гьечIо. co bercinay yasa: Tad kwer ba]idal, TaSa unti uneb #aman bujana. rugel &inal yasal qoxanigi, qoyal araldaSa sa[;uley hezo. 60. Цо бетIералда лълъикI лъала, кIиго бетIералда дагьабги лълъикI лъала. co beTeralda :ij ;ala, jigo beTeralda dahabgi :ij ;ala. 61. Цо бихьараб хьодуе те. co bi%arab %oduye te. 62. Цо бице, кIиго бице – гъваридаб бице. co bice, jigo bice - vwaridab bice. 63. Цо босизе кIоларесс - “КIиго кье дихъе”, – ян абурабила. co bosi#e jolareS - "jigo pe di]e", - yan aburabila. 64. Цо боххида чи вилълъунарев, цояб гьакибер чIчIун, цояб гирулареб. co bo{ida xi wi:unarew, coyab hakiber Zun, coyab girulareb. 65. Цо бугеб рукIкIенги – рорлъи тIекъаб, цо вугев васги – гIамал мекъав. co bugeb ruJengi ror;i Teqab, co wugew wasgi - famal meqaw. 66. Цо бугессул къосараб, къого бугессул битIараб гIи. co bugeSul qosarab, qogo bugeSul biTarab fi. 67. Цо ганчIил къед лIугьунаро, цо гъотIол ах лIугьунаро. co ganzil qed /uhunaro, co voTol a[ /uhunaro. 68. Цо гулиццаги цер холеб, цо рагIуццаги кечI холеб. co guliCagi cer [oleb, co rafuCagi kej [oleb. 69. Цо гурони гIумру гьечIеб, кIицIцIул дунялалде риччаларел. co guroni fumru hezeb, ji~ul dunyalalde riXalarel. 70. Цо гъая гьечIеб берцинлъи букIунаребила. co vaya hezeb bercin;i bujunarebila. 71. Цо гъая гьечIого, гъветI бакъваларо, цо гIузру гьечIого, ракI бечIаларо. co vaya hezogo, vweT baqwalaro, co fu#ru hezogo, raj bezalaro. 72. Цо гъотIол ах лIугьунареб, цо хIамил гвай букIунареб, цо чияссул бо гIолареб. co voTol a[ /uhunareb, co \amil gway bujunareb, co xiyaSul bo folareb. 73. Цо гьабе – царал гьабе, хъергъуян гъеду ккоге. co habe - caral habe, ]ervuyan vedu Koge. 74. Цо гьабулев чиги вукIунев, цо тIад рекъолев чиги вукIунев. co habulew xigi wujunew, co Tad reqolew xigi wujunew. 75. Цо гьабураб бечеги тIасса цаби гьечIеб буго. co haburab bexegi TaSa cabi hezeb bugo. 76. Цо гьекъарасс кIигоги гьекъолеб. co heqaraS jigogi heqoleb. 77. Цо гьересси бицарасс нусгоги бицунеб. co hereSi bicaraS nusgogi bicuneb. 78. Цо гьересси бицарассда кIиабизе божуларел. co hereSi bicaraSda jiabi#e bo$ularel. РосулIе ахIи бан лълъикI, гIадамазул букIунеб кеп бихьизеян ракIалде ккун буго вехьассда. - БацI! БацI! ГIиялълъ бацI речIчIун буго! Ххеххго рачIа! – ян ахIдон вуго гьев. ХIалуцун тIаде щварал гIадамал, вехьассдеги хьандолаго, нахъ руссун руго. ГIемер кватIичIого, вехьассул гIиялълъ речIчIун руго бацIал. КигIан цIакъ вехьасс гьарай бачаниги, цо гIадамасс гIин тIамун гьечIо. БацIазги лълъикIаб хъвехъари гьабун буго. Вехьассго гIадал ххвелал гьарулел рукIаралила, жив гIуруцца восун унев вугилан, цо гIолохъанчияссги. КIиабизе, унго-унголъун гIуруцца восун унеб меххалълъ, лълъиццаго бер тIамичIебила гьессухъги. rosu/e a\i ban :ij, fadama#ul bujuneb ke_ bi%i#eyan rajalde Kun bugo we%aSda. - ba`! ba`! fiya: ba` reZun bugo! {e{go raza! - yan a\don wugo hew. \alucun Tade &waral fadamal, we%aSdegi %andolago, na] ruSun rugo. femer kwaTizogo, we%aSul fiya: reZun rugo ba`al. kifan `aq we%aS haray baxanigi, co fadamaS fin Tamun hezo. ba`a#gi :ijab ]we]ari habun bugo. we%aSgo fadal {welal harulel rujaralila, $iw furuCa wosun unew wugilan, co folo]anxiyaSgi. jiabi#e, ungo-ungo;un furuCa wosun uneb me{a:, :iCago ber Tamizebila heSu]gi. 79. Цо гIила гьечIого, гIадан мискинлъуларо. co fila hezogo, fadan miskin;ularo. 80. Цо гIила гьечIого, нухда моххмохх лъоларилан абурабила царацца. co fila hezogo, nu[da mo{mo{ ;olarilan aburabila caraCa. 81. Цо гIила гьечIого цIцIад балареб, цо гIила гьечIого бакъ щолареб. co fila hezogo ~ad balareb, co fila hezogo baq &olareb. 82. Цо гIиялълъажо хъунги, бертин гьабейила, цIцIалкIу кIутIунги, берталълъ роххел загьир гьабейила. co fiya:a$o ]ungi, bertin habeyila, ~alju juTungi, berta: ro{el #ahir habeyila. 83. Цо гIункIкI царгъикь гьабулебила, цо гIункIкI авлахъалда гьабулебила. co funJ carvip habulebila, co funJ awla]alda habulebila. 84. Цо жо бикъарасс кинабго бикъарабиланги кколеб, цо гьересси бихьарассул кинабго гьерессиянги кколеб. co $o biqaraS kinabgo biqarabilangi Koleb, co hereSi bi%araSul kinabgo hereSiyangi Koleb. 85. Цо жо ракIалда гьечIого, гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ гьедигIан кIудияб мухь кьеларин дуццаян абурабила бакьучалълъ бацIида. co $o rajalda hezogo, hedifan hiTinab \alTu] hedifan judiyab mu% pelarin duCayan aburabila bapuxa: ba`ida. БацIицца бакьуч гуккулеб букIанила, жиндир анцIгониги кьарияб куйги бугила, мун квине ракIалдецин ккезеги ккечIила, бачIайила картIинисса къватIибе. Гьедин батани, жиб щибизейила къваригIун бугебилан чIчIанила бакьуч. Жинда давла батун бугин, гьеб жиндир добе бехъерхъизе кумек къваригIун бугилан абунила бацIицца. Жинцца дуе бащдаб давлаги кьелила. - Валагь, бачIинаро! – ян абунила бакьучалълъ. – Цо жо ракIалда гьечIого, гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ гьедигIан кIудияб мухь кьеларо дуцца! ba`iCa bapux guKuleb bujanila, $indir an`gonigi pariyab kuygi bugila, mun kwine rajaldecin Ke#egi Kezila, bazayila karTiniSa qwaTibe. hedin batani, $ib &ibi#eyila qwarifun bugebilan Zanila bapux. $inda dawla batun bugin, heb $indir dobe be]er]i#e kumek qwarifun bugilan abunila ba`iCa. $inCa duye ba&dab dawlagi pelila. - walah, bazinaro! - yan abunila bapuxa:. - co $o rajalda hezogo, hedifan hiTinab \alTu] hedifan judiyab mu% pelaro duCa! 86. Цо каранда кIиго ракI букIунареб, цо кIазикь кIиго бетIер букIунареб. co karanda jigo raj bujunareb, co ja#ip jigo beTer bujunareb. 87. Цо кваритIа кIиго палугьан кьурдуларев. co kwariTa jigo _aluhan purdularew. 88. Цо квералълъ гарацIцI бухьунареб (цо квералълъ хъат чIвалареб). co kwera: gara~ bu%unareb (co kwera: ]at zwalareb). 89. Цо квешаб гIамал гьечIого чи бечелъуларев. co kwe^ab famal hezogo xi bexe;ularew. 90. Цо ккалараб мугьалълъ цогидабги хвезабулеб. co Kalarab muha: cogidabgi [we#abuleb. 91. Цо ккве, цер ккве. co Kwe, cer Kwe. 92. Цо куйдул рехъен лIугьунаро, цо гъотIол ах лIугьунаро. co kudul re]en /uhunaro, co voTol a] /uhunaro. 93. Цо къадарав чиясс бодаго къадараб цIцIар чIвалеб. co qadaraw xiyaS bodago qadarab ~ar zwaleb. 94. Цо къвачIа кIиго гьабихъ балареб. co qwaza jigo habi] balareb. 95. Цо къоялълъ дудаго хIехьезе кIолареб жо гIумруялълъго хIехьезе тIамугеян гьарун буго вокьуларессе кьолей ясалълъ инссуда. co qoya: dudago \e%e#e jolareb $o fumruya:go \e%e#e Tamugeyan harun bugo wopulareSe poley yasa: inSuCa. 96. Цо къоялълъ гIодор чIчIани, кIиго къоялълъ хIалтIизе кколел. co qoya: fodor Zani, jigo qoya: \alTi#e Kolel. 97. Цо къоялълъ нахъбахъун тараб жо – нусго къоялълъ нахъбахъун тараб жо. co qoya: na]ba]un tarab $o - nusgo qoya: na]ba]un tarab $o. 98. Цо къоялълъ ццебе бекьараб анкьицца ццебе баккулеб. co qoya: Cebe beparab anpiCa Cebe baKuleb. 99. Цо кьабун бекичIелда цоги кьабе. co pabun bekizelda cogi pabe. 100. Цо кIалзул хIухьелгицин кIиго батIияб - гьохьани бахьараб, пуни цIцIорораб. co jal#ul \u%elgicin jigo baTiyab - ho%ani ba%arab, _uni ~ororab. 101. Цо кIатIи гьечIого, тIамах гуруларо, цо гIила гьечIого, гьумер багIарлъуларо. co jaTi hezogo, Tama[ gurularo, co fila hezogo, humer bafar;ularo. 102. Цо кIовокIе, кIкIвахI реххизе кIоларищан, кIвечIони, хвараб дур хIалтIи. co jowoje, Jwa\ re{i#e jorari&an, jwezoni, [warab dur \alTi. 103. Цо кIудиялдасса кIиго гьитIинаб бергьунеб. co judiyaldaSa jigo hiTinab berhuneb. 104. Цо кIудиялдасса кIиго рекъараб лълъикIаб. co judiyaldaSa jigo reqarab :ijab. 105. Цо лахIзаталда жанив бахIарчиги вахъунев, цо лахIзаталда жаниб чилъиги холеб. co la\#atalda $aniw ba\arxigi wa]unew, co la\#atalda $anib xi;igi [oleb. 106. Цо лъалиниб кIиго хханжар лъолареб. co ;alinib jigo {an$ar ;olareb. 107. Цо мокъида кIиго хIелкил бакъан рекъоларо, хIал рекъоларел росс-лълъадул ригьин ххалат ххутIуларо. co moqida jigo \elkil baqan reqolaro, \al reqolarel roS-:adul rihin {alat {uTularo. 108. Цо натIицца тIупила, тIеренчедалълъ юкъила. co naTiCa Tu_ila, Terenxeda: yuqila. 109. Цо нухалълъ ваччулев чи, хIатIал ххадур рехъерхъани, тIокIав ваччуларев. co nu[a: waXulew xi, \aTal {adur re]er]ani, Tojaw waXularew. 110. Цо нухалълъ дур узденг ккурассул кIицIцIул дуццаги ккве. co nu[a: dur u#deng KuraSul ji~ul duCagi Kwe. 111. Цо нухалълъ къун чIчIарав къого нухалълъ къун чIчIезе кколев. co nu[a: qun Zaraw qogo nu[a: qun Ze#e Kolew. 112. Цо нухалълъ мекъи ккезегIан, лъабго нухалълъ гьикъун лълъикI. co nu[a: meqi Ke#efan, ;abgo nu[a: hiqun :ij. 113. Цо нухалълъ чинхъани, ссабру гьабе, кIиабизе чинхъани, ххеххлъи гьабе. co nu[a: xin]ani, Sabru habe, jiabi#e xin]ani, {e{;i habe. 114. Цо пайда камураб квешлъи букIунареб. co _ayda kamurab kwe^;i bujunareb. 115. Цо рагIи гIоларессе нусго рагIиги гIолареб. co rafi folareSa nucgo rafigi folareb. 116. Цо рагIудалъун тIубалеб калам кIиго рагIудалъун бицунге. co rafuda;un Tubaleb kalam jigo rafuda;un bicunge. 117. Цо рагIуе цо рагIи гIолеб, цо бакIалдассан цо ригьин гIолеб. co rafuye co rafi foleb, co bajaldaSan co rihin foleb. 118. Цо рагIул чанго магIна букIинеги бегьулеб, чанго рагIул цо магIна букIинеги бегьулеб. co raful xango mafna bujinegi behuleb, xango raful co mafna bujinegi behuleb. 119. Цо рекIелI кIиго рокьи гьунареб. co reje/ jigo ropi hunareb. 120. Цо рекIелI кIигояссе бакI букIунареб. co reje/ jogoyaSe baj bujunareb. 121. Цо речIчIараб гIужда щвечIони, кIиабизеги речIчIе. co reZarab fu$da &wezoni, jiabi#egi reZe. 122. Цо речIчIаралълъ кIиго чIварав. co reZara: jigo zwaraw. 123. Цо речIчIе, гIужда щвеледухъ речIчIе, цо кьабе – ресалда ххадуб ккеледухъ кьабе. co reZe, fu$da &weledu] reZe, co pabe - resalda {adub Keledu] pabe. 124. Цо росулI цо гIабдал гIун вугилан абурабила ХIажихIума – дибирасс. co rosu/ co fabdal fun wugilan aburabila \a$i\uma - dibiraS. 125. Цо рузманалълъе цо ххутIба гIолебила. co ru#mana:e co {uTba folebila. 126. Цо сагIаталълъ ссабру гьабе, мунго бахIарчи вахъине. co safata: Sabru habe, mungo ba\arxi wa]ine. 127. Цо сон бараб меххалълъ гIорцIмада цо лълъикIаб гIамал кIочон толебила, кIиго квешаб гIамал лъалебила. co son barab me{a: for`mada co :ijab famal joxon tolebila, jigo kwe^ab famal ;alebila. 128. Цо сордо гурищилан, гъадил гIумру гъотIода арабила. co sordo guri&ilan, vadil fumru voToda arabila. 129. Цо сусур тIезеги гьелда рекъараб захIмат къваригIунеб. co susur Te#egi helda reqarab #a\mat qwarifaneb. 130. Цо тоххаб рагIиялълъ нусго гIакъилаб рагIи хвезабулеб, цо гьерессиялълъ нусго битIараб хвезабулеб. co to{ab rafiya: nusgo faqilab rafi [we#abuleb, co hereSiya: nusgo biTarab [we#abuleb. 131. Цо тушманги – гIемеравила, нусго гьудулги – дагьавила. co tu^mangi - femerawila, nusgo hudulgi - dahawila. 132. Цо тIуни щиб болъонидасса рас, кIиго тIуни щиб. co Tuni &ib bo;onidaSa ras, jigo Tuni &ib. 133. Цо ххинкI бикьун кьезеги чIчIужу йикIун лълъикIила. co {inj bipun pe#egi Zu$u yijun :ijila. 134. Цо ххунзахъев гьечIого, боги буцIцIунаребила, кIиго ххунзахъев гьоркьове ккани, боги биххулебила. co {un#a]ew hezogo, bogi bu~unarebila, jigo {un#a]ew horpowe Kani, bogi bi{ulebila. 135. Цо хъамураб хъандие гIолареб, цин чияссде ккун, чи ххутIуларев. co ]amurab ]andiye folareb, cin xiyaSde Kun, xi {uTularew. 136. Цо хъатIикь кIиго хъарпуз ккуни, кIиябго бортун унеб. co ]atip jigo ]ar_u# Kuni, jiyabgo bortun uneb. 137. Цо хъатикь – цIцIам, цо хъатикь – цIцIал. co ]atip - ~am, co ]atip - ~al. 138. Цо хIай букIунареб, кIиго чи бергьунеб. co \ay bujunareb, jigo xi berhuneb. 139. Цо хIал ккве, гьоркьохъеб ккве. co \al Kwe, horpo]eb Kwe. 140. Цо чиги бо букIуна, богIанаб ракI бугони, боги рехъен букIуна, чахъабилъун ругони. co xigi bo bujuna, bofanab raj bugoni, bogi re]en bujuna, xa]abi;un rugoni. 141. Цо чияссул боцIцIудалъун кIиго гьудул вахъунарев. co xiyaSul bo~uda;un jigo hudul wa]unarew. 142. Цо-цо тушман камурав бахIарчи вукIунаро, Гьудул гьалмагъ тIагIарав цониги ватуларо. co-co tu^man kamuraw ba\arxi wujunaro, hudul halmav Tafaraw conigi watularo. 143. Цо цIцIогь гьабурасс анцIабилебги гьабулеб. co ~oh haburaS an`abilebgi habuleb. 144. Цо цIулал – раххан, цо маххул – газа. co `ulal - ra{an, co ma{ul - ga#a. 145. Цо цIураб бугьнаццаги лал лIугIулеб, цо тIамураб галуццаги мегIер бегулеб. co `urab buhnaCagi lal /ufuleb, co Tamurab galuCagi mefer beguleb. 146. Цо чахъдадасса кIиго тIехь бахъулареб, цо бахIарчи кIицIцIул холарев. co xa]dadaSa jigo Te% ba]ulareb, co ba\arxi ji~ul [olarew. 147. Цо чахъдае – квар, кIигоялълъе – тIил. co xa]daye - kwar, jigoya:e - Til. 148. Цо чахъу кIанцIаралълъуссан киналго кIанцIулел, цо чиясс гьабураб жо киназго гьабулеб. co xa]u jan`ara:uSan kinalgo jan`ulel, co xiyaS haburab $o kina#go habuleb. 149. Цо чиясс гьабураб къадараб жо нусгояссда бихьулеб, азаргояссда рагIулеб. co xiyaS haburab qadarab $o nusgoyaSda bi%uleb, a#argoyaSda rafuleb. 150. Цо чиясс гьабураб хIалихьатаб жоялълъ росуго ссурулеб. co xiyaS haburab \ali%atab $oya: rosugo Suruleb. 151. Цо чиясс росу берцин гьабулеб, цолоцца къед берцин гьабулеб. co xiyaS rosu bercin habuleb, coloCa qed bercin habuleb. 152. Цо чиясс ячарай кIиго чIчIужу – цо лъалиниб лъураб кIиго ххвалчен. co xiyaS yaxaray jigo Zu$u - co ;alinib ;urab jigo {walxen. 153. Цо чияссги бо буцIцIунеб, цо чияссги бо биххулеб. co xiyaSgi bo bu~uneb, co xiyaSgi bo bi{uleb. 154. Цо чияссда бицараб – ххалкъалдаго бицараб жо. co xiyaSda bicarab - {alqaldago bicarab $o. 155. Цо чияссе кIиго чиги бойила. co xiyaSe jigo xigi boyila. 156. Цо чияссул бахIарчилъиялълъ ЦIцIор бахъиларо. co xiyaSul ba\arxi;iya: ~or ba]ilaro. 157. Цо чияссул бо гIоларо, цо гьецIцIол си гIоларо. co xiyaSul bo folaro, co he~ol si folaro. 158. Цо чияссул боцIцIудалъун кIиго гьудул вукIунарев. co xiyaSul bo~uda;un jigo hudul wujunarew. 159. Цо чIчIаралълъуб кIигоги чIчIун. co Zara:ub jigogi Zun. 160. Цо чIваралълъ хъумур гIорцIцIуларебила. co zwara: ]umur for~ularebila. 161. Цоги – гIемер, азаргоги – дагь. cogi - femer, a#argogi - dah. 162. Цогиязул адаб гьабунгутIи – жиндирго адаб гьабунгутIи. cogiya#ul adab habunguTi - $indirgo adab habunguTi. 163. Цого вас – рукъалълъул ххан. cogo was - ruqa:ul {an. 164. Цого вас эбел-инссуе Аллагь-аварагила. cogo was ebel-inSuye allah-awaragila. 165. Цого жо кIицIцIулги бицунге, кIиго чиясс бицунеб жоялда гъоркье гIинги ккоге. cogo $o ji~ulgi bicunge, jigo xiyaS bicuneb $oyalda vorpe fingi Koge. 166. Цого инссул анцIабго лъимерги анцIго батIияб ххассияталълъул рукIунелила. cogo inSul an`abgo ;imergi an`go baTiyab {aSiyata:ul rujunelila. 167. Цого иш гIемер буго, бечедассе цIцIар щолеб, Гьебго иш гIелму буго, мискинчи инжилъулеб. cogo i^ femer bugo, bexedaSe ~ar &oleb, hebgo i^ felmu bugo, miskinxi in$i;uleb. 168. Цогърониб гъваргъвар гурев, гъабуда делдел гурев. covronib vwarvwar gurew, vabuda deldel gurew. 169. Цогърониб гьури барай, гьороб бакъ барай. covronib huri baray, horob baq baray. 170. ЦохIо бугеб бечеги тIехI бараб буго. co\o bugeb bexegi Te\ barab bugo. 171. ЦохIо гIонкIкIоццаги хвезабулеб зобгIанассеб чIагIдал рагI, цохIо чияссги хвезабулеб ххалкъалълъулго рахIат. co\o fonJoCagi [we#abuleb #obfanaSeb zafdal raf, co\o xiyaSgi [we#abuleb {alqa:ulgo ra\at. 172. ЦохIо килищ къотIани, тIолабго черххалда унтула. co\o kili& qoTani, Tolabgo xer{alda untula. 173. ЦохIо мугьалълъги цIцIалеб цIцIадиро цо рахъалде. co\o muha:gi ~aleb ~adiro co ra]alde. 174. ЦохIо цIияб кици лъазеги годекIаниб къо реххейила. co\o `iyab kici ;a#egi godejanib qo re{eyila. 175. Цо-цо бергьенлъи къеялдасса квешабги букIунеб. co-co berhen;i qeyaldaSa kwe^abgi bujuneb. 175. Цо-цо гьересси оцол багьаябги букIунебила. co-co hereSi ocol bahayabgi bujunebila. 176. Цо-цо къоялълъ цо-цо рагIиниги лъачIони, хIамилгIанги гIундул ххалалъулел. co-co qoya: co-co rafinigi ;azoni, \amilfangi fundul {ala;ulel. 177. Цо-цо кIалзул ссадакъа кверзулалдассаги къиматаб букIунеб. co-co jal#ul Sadaqa kwer#ulaldaSagi qimatab bujuneb. 178. Цо-цо меххалълъ квешаб гьойги лълъикI хIапдолебила. co-co me{a: kwe^ab hoygi :ij \a_dolebila. 179. Цо-цо меххалълъ чияссул гьоко гъоркьа тIадеги гирула. co-co me{a: xiyaSul hoko vorpa Tadegi girula. 180. Цо-цо ккун бищараб хьодол мугьалълъги къали цIолебила. co-co Kun bi&arab %odol muha:gi qali `olebila. 181. Цо-цо ккун тIинкIулеб лълъел къатIраялълъги гамачI борлIулеб. co-co Kun Tinjuleb :el qaTraya:gi gamaz bor/uleb. 182. Цо-цо ккун тIинкIулеб лълъел къатIраялълъулги къечI хьвазе гIураб лълъим лIугьунебила. co-co Kun Tinjuleb :el qaTraya:ulgi qez %wa#e furab :im /uhunebila. Цо гIолилав гIелму цIцIализе рикIкIаде ун вукIун вуго. Къоял ун руго, моцIцIал ун руго. ГIолилассда ракIалде ккун буго, унеб заманги бугила, цIцIалиялдассан жиндие гIураб лъайги щолеб гьечIилан. Реххун тун цIцIалигун, раччун тIахьазул цIурал ххулжалгун, рокъове вачIунев вукIун вуго. co folilaw felmu ~ali#e riJade un wujun wugo. qoyal un rugo, mo~al un rugo. folilaSda rajalde Kun bugo, uneb #amangi bugila, ~aliyaldaSan $indiye furab ;aygi &oleb hezilan. re{un tun ~aligun, raXun Ta%a#ul `ural {ul$algun, roqowe wazunew wujun wugo. БухIун щун бакъги букIун буго, бакъван гIолилассул щекIер-мукъулукъги букIун буго. Нухдани ицц-лъар бугеб бакI батун гьечIо. Аххирги гьав щун вуго лълъел къатIраби тIинкIулеб цо кьурда ццеве. ГIодор ххулжалги лъун, гIолиласс тIинкIулеб лълъеда гъоркье дангъура ккун буго. Заман гIемер аниги, гьассие къеч хьвазе гIураб лълъим щун буго. bu\un &un baqgi bujun bugo, baqwan folilaSul &eqer-muquluqgi bujun bugo. nu[dani iC-;ar bugeb baj batun hezo. a{irgi haw &un wugo :el qaTrabi Tinjuleb co purda Cewe. fodor {ul$algi ;un, folilaS Tinjuleb :eda vorpe danvura Kun bugo. #aman femer anigi, haSiye qex %wa#e furab :im &un bugo. - ВахI! – ан пикру гьабун буго гIолиласс. – ГьадигIан лъедерго тIинкIулел къатIрабазул къеч хьвазе гIураб лълъим лIугьунеб буго. Къол цо-цо рагIи лъазабуни, дие гIураб лъай щвезеги бегьулагури! ВукIарабго бакIалде нахъ вуссун вуго вас. ЛълъикIав гIалимчи вахъун гурони, рокъовеги вачIун гьечIо. - wa\! - an _ikru habun bugo folilaS. - hadifan ;edergo Tinjulel qaTraba#ul qex %wa#e furab :im /uhuneb bugo. qol co-co rafi ;a#abuni, diye furab ;ay &we#egi behulaguri! wujarabgo bajalde na] wuSun wugo was. :ijaw falimxi wa]un guroni, roqowegi wazun hezo. 183. Цо-цониги гIайиб хханассул ясалдаги кколебила. co-conigi fayib {anaSul yasaldagi Kolebila. 184. Цо-цониги гIакъилаб жо гIабдалассги бицунеб. co-conigi faqilab $o fabdalaSgi bicuneb. 185. Цо-цониги гIакъилги мекъи кколевила. co-conigi faqilgi meqi Kolewila. 186. Цо-цониги оцол багьаябги букІунебила гьересси. co-conigi ocol bahayabgi bujunebila hereSi. 187. ЦоцIцIул бицани – берцинаб, кIицIцIул бицани – мухьучIаб. co~ul bucani - bercinab, ji~ul bicani - mu%uzab. 188. ЦоцIцIул кIодолъулевила чи, кIицIцIул гьитIинлъулевила. co~ul jodo;ulewila xi, ji~ul hiTin;ulewila. 189. ЦоцIцIул кIусизе кIкIухIаллъарав, кIицIцIул кIусизе кколев. co~ul jusi#e Ju\al;araw, ji~ul jusi#e Kolew. 190. ЦоцIцIул рижула, кIицIцIул хола. co~ul ri$ula, ji~ul [ola. 191. Цояб бер беццассда кIиябго бер беццасс беццук-беццукилан абурабила. coyab ber beCaSda jiyabgo ber beCaS beCuk-beCukilan aburabila. 192. Цояб бералълъе цояб бер бокьичIогойила гьоркьоб мегIер бижараб. coyab bera:e coyab ber bopizogoyila horpob mefer bi$arab. 193. Цояб бихьичIого, цояб лъаларебила. coyab bi%izogo, coyab ;alarebila. 194. Цояб гьабулаго, цогиябги кIочон тоге. coyab habulago, cogiyabgi joxon toge. 195. Цояб квер лIулIачIого, цояб квер бацIцIунареб. coyab kwer /u/azogo, coyab kwer ba~unareb. 196. Цояб сон цояб соналълъул лагъ. coyab son coyab sona:ul lav. 197. Цояб хъат данде къан, цояб гъоркье кквечIони, магIарухъ бетIер бахъулареб. coyab ]at dande qan, coyab vorpe Kwezoni, mafaru] beTer ba]ulareb. 198. Цояб цоялда релълъараб мегIер букIунареб, цоял цоязда релълъарал лъимал рукIунарел. coyab coyalda re:arab mefer bujunareb, coyal coya#da re:aral ;imal rujunarel. 199. Цояв виххичIого, цояв вуцIцIунарев. coyaw wi{izogo, coyaw wu~unarew. 200. Цояв гIабдал вугони, дандиявгIаги цIцIодорав вукIине ккола. coyaw fabdal wugoni, dandiyawfagi ~odoraw wujine Kola. 201. Цояв гIорцIцIун кIанцIолевила, цояв вакъун кIанцIолевила. coyaw for~un jan`olewila, coyaw waqun jan`olewila. 202. Цояз гIуцIцIулеб дуниял, цояз биххулеб. coya# fu~uleb duniyal, coya# bi{uleb. 203. Цоязе – ххунги ччунги, цогиязе – ччузецин щолареб дуниял. coya#e - {ungi Xungi, cogiya#e - Xu#ecin &olareb duniyal. 204. Цоялда тIад кIиго лъе, кIигоялда тIад лъабго лъе (къадахъанассул кици). coyalda Tad jigo ;e, jigoyalda Tad ;abgo ;e (qada]anaSul kici). 205. Цоялда тIад кIиго лъуни, лъабго гIола. coyalda Tad jigo ;uni, ;abgo fola. 206. Цояссе – авалалда, цояссе – аххиралда. coyaSe - awalalda, coyaSe - a{iralda. 207. Цояссе – цIа, цояссе – кIкIуй. coyaSe - `a, coyaSe - Juy. 208. Цояссул бер цIцIодораб, цояссул квер цIцIодораб. coyaSul ber ~odorab, coyaSul kwer ~odorab. 209. Цояссул ххвалчен бакIаб, цояссул зар бакIаб. coyaSul {walxen bajab, coyaSul #ar bajab. Цо рес къотIараб меххалълъ, бодуе хъвезежо кьеян гьарун, ХIажимурад живго ун вуго гІухьбузухъе. Жиндихъе вачIарав чи щивали лъачIев вехьасс гьессухъ гIин тIамун гьечIо. ХIажимурадги гьевги рагъизеги ккун руго. ЛълъикIго зарал вехьассдаги щун руго, дагьалги цIцIикIкIун ХIажимурадидаги щун руго. Валлагь, бахIарзал, заруе ХIажимурад ххвалчадуе гIадав ватичIилан гьалмагъзабазда бицараб меххалълъ, ХIажимурадил рекIарав КIудияв Таймасханицца ХIажимурадие гьаб кици тIамун буго. co res qoTarab me{a:, boduye ]we#e$o peyan harun, \a$imurad $iwgo un wugo fu%bu#u]e. $indi]e wazaraw xi &iwali ;azew we%aS heSu] fin Tamun hezo. \a$imuradgi hewgi ravi#egi Kun rugo. :ijgo #aral we%aSdagi &un rugo, dahalgi ~iJun \a$imuradidagi &un rugo. walah, ba\ar#al, #aruye \a$imurad {walxaduye fadaw watizilan halmav#aba#da bicarab me{a:, \a$imuradil rejaraw judiyaw taymas{aniCa \a$imuradiye hab kici Tamun bugo.

Й y 1. «Юргъа бачани, бетIергьанчихвад, мун чияцца рекIуна». yurva baxani, beTerhanxi[wad, mun xiyaCa rejuna. Мискинав магIарулассул букIун буго лълъикIаб тайичу. Гьеб лIугьун буго юргъа бачине. Кицилъун лIугьарал гьадал рагIабиги абун, мискинчиясс тайичу тамахлъизегIан бухун буго. miskinaw mafarulaSul bujun bugo :ijab tayixu. heb /uhun bugo yurva baxine. kici;un /uharal hadal rafabigi abun, miskinxiyaS tayixu tama[;i$efan bu[un bugo. 2. Юргъаялълъ – чу, ишалълъ – чи. yurvaya: - xu, i^a: - xi. 3. Я гьанив гурев, я дова гурев. ya haniw gurew, ya dowa gurew. 4. Я гIарцул чванта цIела, я салул гвангвара цIела. ya farcul xwanta `ela, ya salul gwangwara `ela. 5. Я гIурул рагIал, я мугIрул ракьан. ya furul rafal, ya mufrul rapan. КIартIулилIа вачIарав гьобол вукIаравила. Хханасс гьессда гьикъарабила кив мун чIчIелев, кинаб бакI дуе бокьилебан. Гьесс тIасса рищаралила магIарул ххалкъалда гьоркьор абилъун ххутIарал гьадал бакIал. jarTuli/a wazaraw hobol wujarawila. {anaS heSda hiqarabila kiw mun Zelew, kinab baj duye bopileban. heS TaSa ri&aralila mafarul {alqa#da horpor abi;un {uTaral hadal bajal. 6. Я зурзур те, я квен те. ya #ur#ur te, ya kwen te. 7. Я къали чIвай, я зурма пуй. ya wali zway, ya #urma _uy. 8. Якьадалълъ лълъухьизе нусалълъ тун, нусалълъ лълъухьизе якьадалълъ тун. yapada: :u%i#e nusa: tun, nusa: :u%i#e yapada: tun. 9. Я хIама хвела, я ххан хвела. ya \ama [wela, ya {an [wela. 10. Я мими гурев, я дуду гурев. ya mimi gurew, ya dudu gurew. 11. Я нилIерго хIал, я хIалае чи. ya ni/ergo \al, ya \alaye xi. 12. Я ракьа гуреб, я гьан гуреб. ya rapa gureb, ya han gureb. 13. Я тIинай кIудияй гIела, я кIудиялълъул росс хвела. ya Tinay judiyay fela, ya judiya:ul roS [wela. 14. Я хваралълъ гурев, я гIуралълъ гурев. ya [wara: gurew, ya fura: gurew. 15. Я ццее гурей, я нахъа гурей. ya Ceye gurey, ya na]a gurey. 16. Я ццудунав вас лълъикIав, я хъукьав вацц лълъикIав. ya Cudunaw was :ijaw, ya ]upaw waC :ijaw. 17. Я чехь цIцIалтараб квен, я квер цIцIалтараб мухь. ya xe% ~altarab kwen, ya kwer ~altarab mu%. 18. Я чи хIинкъулеб черхх, я чиякьа хIинкъулареб ракI. ya xi \inquleb xer{, ya xiyapa \inqulareb raj. 19. Ябуялда юргъачу белъулеб, юргъачуялда ябучу белъулеб. yabuyalda yurvaxu be;uleb, yurvaxuyalda yabuxu be;uleb. 20. Ябуялълъ ябу кколеб, бидаялълъ бида кколеб. yabuya: yabu Koleb, bidaya: bida Koleb. 21. Ярагъ борчинеги мун нечолелълъул, Дуе тIил къотIизе дун кие иней? Чода рекIинеги мун хIинкъулелълъул, Дуй хIама босизе дун кие иней? yarav borxinegi mun nexole:ul, duye Til qoTi#e dun kiye iney? xoda rejinegi mun \inqule:ul, duy \ama bosi#e dun kiye iney? 22. Ярагъ борчинеги чи къваригIуна, чода рекIинеги вас къваригIуна. yarav borxinegi xi qwarifuna, xoda rejinegi was qwarifuna. 23. Ярагъ гьечIого чанаве арав, чан щвечIого вуссуна. yarav hezogo xanawe araw, xan &wezogo wuSuna. 24. Ярагъ гьечIого чи вагъуларо. yarav hezogo xi wavularo. 25. Ярагъ гIумруялълъ борчунеб, цо къоялълъ къваригIунеб. yarav fumruya: borxuneb, co qoya: qwarifuneb. 26. Ярагъ къеда бай, къалам кодоб ккве. yarav qeda bay, qalam kodob Kwe. 27. Ярагъ лъалиниб цIуне, рагIи гIаданиб цIуне. yarav ;alinib `une, rafi fadanib `une. 28. Ярагъги борчине, чуги рекIинейин вас гьавулев. yaravgi borxine, xugi rejineyin was hawulew. 29. Яргъил кьвагьиялдасса квартIил кIутIи берцинаб. yarvil pwahiyaldaSa kwarTil juTi bercinab. 30. Яргъил рагъ букIунареб, кIиябго рахъалдассан би баккулареб. yarvil rav bujunareb, jiyabgo ra]aldaSan bi baKulareb. 31. Яргъицца цояв чIвалевила, мацIцIицца анцIгояв чIвалевила. yarviCa coyaw zwalewila, ma~iCa an`goyaw zwalewila. 32. Яс абизе рачIарал жидерго бечелъиялълъул бицине лIугьиндал, инссуцца абурабила - «Гьеб гIолеб батани, лълъидассаго лълъикI гьай хьихьизе дидаги кIола». yas abi#e razaral $idergo bexe;iya:ul bicine /uhindal, inSuCa aburabila - «heb foleb batani, :idaSago :ij hay %i%i#e didagi jola». 33. Яс абураб соналълъ васгун кIалъаге, яс унеб нухдаги чIчIоге. yas aburab sona: wasgun ja;age, yas uneb nu[dagi Zoge. 34. Яс гьайилалде дурцц гьавуге, гьезул къадар Аллагьассда гурони лъаларо. yas hayilalde durC hawuge, he#ul qadar allahaSda guroni ;alaro. 35. Яс гьаюраб къоялдасса нахъе къайи босарай эбелалълъул ражихо камун батарабила. yas hayurab qoyaldaSa na]e qayi bosaray ebela:ul ra$i[o kamun batarabila. 36. Яс гьаюраб къоялълъ чехь бухIулеб, гIураб къоялълъ рукъ бухIулеб. yas hayurab qoya: xe% bu\uleb, furab qoya: ruq bu\uleb. 37. Яс гьечIей эбел, унти чIварабго холейила. yas hezey ebel, unti zwarabgo [oleyila. 38. Яс гIейгун гIеретI бекулеб гIадат. yas feygun fereT bekuleb fadat. 39. Яс йичуге, нус йосуге. yas yixuge, nus yosuge. 40. Яс йокьун дурцц вокьулев, нус рихун вас рихунев. yas yopun durC wopulew, nus ri[un was ri[unew. 41. Яс цIцIодорай лIугьаги, вас лумияв лIугьаги. yas ~odoray /uhagi, was lumiyaw /uhagi. 42. Яс цIунизе вас тоге, гIи цIунизе бацI тоге. yas `uni#e was toge, fi `uni#e ba` toge. 43. Яс юххичIей эбелалълъ накаби руххизе кколел. yas yu{izey ebela: nakabi ru{i#e Kolel. 44. Яс эбелалда, вас инссуда релълъаралила лIугьунел. yas ebelalda, was inSuda re:aralila /uhunel. 45. Яс эбелалда релълъарай яче, чу гIалаялда релълъараб босе. yas ebelalda re:aray yaxe, xu falayalda re:arab bose. 46. Ясалдасса лълъикIай нус йикIинеги бегьулей, васассдасса лълъикIав дурцц вукIинеги бегьулев. yasaldaSa :ijay nus yijinegi behuley, wasaSdaSa :ijaw durC wujinegi behulew. 47. Ясалълъе рагIи бициналде дурцц сапаралълъ цадахъ ккезаве. yasa:e rafi bicinalde durC sa_ara: cada] Ke#awe. 48. Яхине кьуру гуреб, кьурдизе майдан гуреб. ya[ine puru gureb, purdi#e maydan gureb. 49. ЯхI бичун чед босуге, чилъи бичун багьа босуге. ya\ bixun xed bosuge, xi;i bixun baha bosuge. 50. ЯхI бугессе дуниялги хоб. ya\ bugeSe duniyal [ob. 51. ЯхI бугей лълъади россассдасса бергьинаро. ya\ bugey :adi roSaSdaSa berhinaro. 52. ЯхI гьечIессул цIцIобалде ккогеги, цIцIоб гьечIессул кверщаликье ккогеги. ya\ hezeSul ~obalde Kogegi, ~ob hezeSul kwer&alipe Kogegi. 53. ЯхI цIецца бухIулареб, гIакълу гIоралълъ унареб. ya\ `eCa bu\ulareb, faqlu fora: unareb. 54. ЯхIалълъ къо реххугеги, къуваталълъ некь реххугеги. ya\a: qo re{ugegi, quwata: nep re{ugegi. 55. ЯхIги рухIги – бащадаб жо. ya\gi ru\gi - ba&adab $o. 56. ЯхI-намус гьечIев нусго бечедассдасса намус бугев цо мискинчиго лълъикI. ya\-namus hezew nusgo bexedaSdaSa namus bugew co miskinxigo :ij. 57. Яццалълъул ракI – ваццгун, ваццассул ракI – рохьоб. yaCa:ul raj - waCgun, waCaSul raj - ro%ob. 58. Ячеян дуда гьардезе ккогеги, ячIаян мун гьардезе ккогеги. yaxeyan duda harde#e Kogegi, yazayan mun harde#e Kogegi. 59. ЯчинегIан «эбелхвад», ячун ххадуй «мунгохвад». yaxinefan «ebel[wad», yaxun {aduy «mungo[wad» 60. Ячудасса нусалълъ вакьадассде дадайилан абулебила, дагьаб ххадуб дандамадилан абулебила. yaxudaSa nusa: wapadaSde dadayilan abulebila, dahab {adub dandamadilan abulebila. 61. Ячун щваралдасса ячIун щварай лълъикIила. yaxun &waraldaSa yazun &waray :ijila. 62. Ячунги ячуней лълъади, ячIунги ячуней лълъади. yaxungi yaxuney :adi, yazungi yaxuney :adi. 63. Ячуней мекълъугеги, ячIуней тIекълъугеги. yaxuney meq;ugegi, yazuney Teq;ugegi. 64. ЯчIунелълъул – «далалай», дун толелълъул – «вабабай». yazune:ul - «dalalay», dun tole:ul - «wababay».

И i ИгиштIани, ЦIцIалкIитIа «цIцIар рагIарав багьадур!» igi^Tani, ~aljiTa «~ar rafaraw bahadur!» Анссадерил гIоралде ГIинтIилъар кIанцIарабила. anSaderil foralde finTi;ar jan`arabila. Илбисалда абурабила дудасса квешаб жого бугодаян. Илбисалълъги абурабила жиндасса квешав чи хварав какулев чи вугилан. ilbisalda aburabila dudaSa kwe^ab $ogo bugodayan. ilbisa:gi aburabila $indaSa kwe^aw xi [waraw kakulew xi wugilan Иман гьечIеб бакIалда ияхIги букIунареб. iman hezeb bajalda iya\gi bujunareb. Иман щулалъизе ккани, гIелму тIалаб гьабейила. iman &ula;i#e Kani, felmu Talab habeyila. «Инаро» бачарай рокъой ххутIарайила. «inaro» baxaray roqoy {uTarayila. Инаро дун хIорихъе, хIатIазде бакъ щвечIого, галиги бахъиларо, гурга кодой кьечIого. inaro dun \ori]e, \aTa#de baq &wezogo, galigi ba]ilaro, gurga kodoy pezogo. Инелъун бергьараб гIищкъу – саяхълъи, тезелъун гьабураб рокьи – хъахIбалъи. ine;un berharab fi&qu - saya];i, te#e;un haburab ropi - ]a\ba;i. Инжитав чияссул ишалги инжитал рукIуна. in$itaw xiyaSul i^algi in$ital rujuna. Инжилъун гIадамазда гьоркьов вукIинегIан, хIамалъун гьирикьго лълъикIила. in$i;un fadama#da horpow wujinefan, \ama;un hiripgo :ijila. Инсан вахараб борххалъиялда бараб букIунила гьессда бихьулеб майданалълъул гIатIилъи. insan wa[arab bor{a;iyalda barab bujunila heSda bi%uleb maydana:ul faTi;i. Инсанасс щибго хIехьолебила, ракъи хIехьоларебила. insanaS &ibgo \e%olebila, raqi \e%olerebila. Инсан жиндир заманалда релълъаравила вукIунев. insan $indir #amanalda re:arawila wujunew. Инсанассул жавабалълъ жиндир гIакълу борцуна, калам къокъаб бугони, къимат цIцIикIкIун гьабула. inasanaSul $awaba: $indir faqlu borcuna, kalam qoqab bugoni, qimat ~iJun habula. Инсанассул кIалдиб мацIцI рекIараб ххвалчен буго, кIалдиссан пулеб гьури гьалаглъулеб чIор буго. insanaSul jaldib ma~ rejarab {walxen bugo, jaldiSan _uleb huri halag;uleb zor bugo. Инсанассул черхх бетIергьанчиясс бачухъе билълъунеб жойила. insanaSul xer{ beTerhanxiyaS baxu]e bi:uneb $oyila. Инсанассул яхI – мугъ чIвалеб ссангар, гIадамассул кIкIвахI – бохх ккураб лангар. insanaSul ya\ - muv zwaleb Sangar, fadamaSul Jwa\ - bo{ Kurab langar. Инссудасса вас цIцIодорав лIугьин – роххелила, ваццассдасса вацц цIцIодорав лIугьин – жахIдайила. inSudaSa was ~odoraw /uhin - ro{elila, waCaSdaSa waC ~odoraw /uhin - $a\dayila. Инссудасса чIухIарав вас гIемерав вукIуна, чIарбида эмен лъедал, чияр цIцIобалде кколев. inSudaSa zu\araw was femeraw wujuna, zarbida emen ;edal, xiyar ~obalde Kolew. Инссул къадруялда чIчIа. inSul qadruyalda Za. Гьеб букIана мискинзаби кидаго мискин рукIа, къуралги кидаго къунги хунги рукIаян абулел абадиялълъ тIалъи жидеего бокьаразул аби. Гьеб мурад цIунун рижарал рукIана «ЛълъикIлъи хIехьезе аххтачодаги хханассул васассдаги гурони кIоларо», «АхIун вачун, бачавехь таххбакIалда толаро» гIадал кицаби. «БукIинчIеб рокъоб рекъечIеб бетIергьанчихвад» гIадал абиялги. heb bujana miskin#abi kidago miskin ruja, quralgi kidago qungi [ungi rujayan abulel abadiya:gi Ta;i $ideyego bopara#ul abi. heb murad `unun ri$aral rujana «:ij;i \e%e#e a{taxodagi {anaSul wasaSdagi guroni jolaro», «a\un waxun ta{bajalda tolaro» fadal kicabi. « bujinzeb roqob reqezeb beTerhanxi[wad » fadal abiyalgi. Инссул сагIадат бихьун, васассе къимат кьоге. inSul safadat bi%un, wasaSe qimat poge. Инссул сагIадаталълъул васассе ххайир гьечIо, жиндир сияразухъе ссурукълъи ккун батани. inSul safadata:ul wasaSe {ayir hezo, $indir siyara#u]e Suruq;i Kun batani. Инссул ццин цаххбиниб. Налъи холареб, би бакъвалареб. inSul Cin ca{binib. na;i [olareb, bi baqwalareb. Бицен буго. Васассул эмен чияцца чIван вукIун вуго, гьев эбелалълъ гьавилалдего. Бидулав херлъун вуго, вас гIун вачIун вуго. ГодекIанир ихдалил бакъалда курмул роркьулел рукIун руго херал чагIи. Дагьал дорегIан маххссаро-ххочIалда, цоцазул мугжул кIкIвалел рукIун руго гIолохъабиги. Цо херав чиясс гIолохъабазда жиндир гъоркьамегеж кIкIваян абун буго. Жинцца кIкIвалилан, дов эмен чIвараб меххалълъ ургьив вукIарав васасс нус кодобе босун буго. Мегеж кIкIвалеб меххалълъ, гьесс гьикъун буго - «КIудияв чи, бидуе хъукьлъи букIунебищ?» – ан. Гъоссги жаваб кьун буго букIунарилан. «Ма, букIунареб батани!» – ян васассги эмен чIварав чияссул бидул гIор биччан буго. bicen bugo. wasaSul emen xiyaCa zwan wujun wugo, hew ebela: hawilalde. bidulaw [er;un wugo, was fun wazun wugo. godejanir i[dalil baqalda kurmul rorpulel rujun rugo [eral xafi. dahal dorefan ma{Saro-{ozalda, coca#ul mug$ul Jwalel rujun rugo folo]abi. co [eraw xiyaS folo]aba#da $indir vorpamege$ Jwayan abun bugo. $inCa Jwalilan, dow emen zwarab me{a: urhiw wujaraw wasaS nus kodobe bosun bugo. mege$ Jwaleb me{a:, heS hiqun bugo - «judiyaw xi, biduye ]up;i bujunebi&?» - an. voSgi $awab pun bugo bujunarilan. «ma, bujunareb batani!» - yan wasaSgi emen zwaraw xiyaSul bidul for biXan bugo. Умумузул гьал кицаби руго инсан гьечIел питнабазде ахIулел кIалзул гIарадаби. РукIун руго питнаби цо кIалъараб кIалалълъ рикIкIен гьечIел биял гIодоре тIуралги. РецIелалълъе цIцIараб заман букIинчIо, гьелълъул гIорхъи букIана ссанагIат рекъараб къо. umumu#ul hal kicabi rugo insan hezel _itnaba#de a\ulel jal#ul faradabi. rujun rugo _itnabi co ja;arab jala: riJen hezel biyal fodore Turalgi. re`ela:e ~arab #aman bujinzo, he:ul for]i bujana Sanafat reqarab qo. Инссухъ ралагьун, васги лъалевила, васассухъ ралагьун, эменги лъалевила. inSu] ralahun, wasgi ;alewali, wasaSu] ralahun, emengi ;alewila. Инссухъ ралагьун, яс кье, эбелалълъухъ ралагьун, яс яче. inSu] ralahun, yas pe, ebela:u] ralahun, yas yaxe. ИнчIевани лъаргIиве, лъачIевани Магьдида. inzewani ;arfiwe, ;azewani mahdida. ИнчIого къоги беццуге, вихьичIого чиги веццуге. inzogo qogi beCuge, wi%izogo xigi beCuge. ИнчIого ххаселги беццуге, хвечIого нуцалчиги веццуге. inzogo {aselgi beCuge, [wezogo nucalxigi weCuge. Инссуда малълъаруге, гьесс малълъараб гьабе. inSuda ma:aruge, heS ma:arab habe. Инссуеги лъимал жиндиего жо кьолел рокьулел. inSuyegi ;imal $indiyego $o polel ropulel. Инссул адаб тарав васассдассаги цIунаги, къо ккедал ватуларев ваццассдассаги цIунаги. inSul adab taraw wasaSdaSagi `unagi, qo Kedal watularew waCaSdaSagi `unagi. Инссул боцIцIуцца гьаглъарассдассан пайда бахунареб. inSul bo~uCa hag;araSdaSan _ayda ba[unareb. Инссул гьоболги тоге, эбелаб нухги тоге. inSul hobolgi toge, ebelab nu[gi toge. Инссул гIамал гьечIев вас ватуларо, бацIил гIамал гьечIеб тIинчI букIунаро. inSul famal hezew was watularo, ba`il famal hezeb Tinz bujunaro. Инссул кIал чIвазе раскIил кIиго ругIел гIолеб. inSul jal zwa#e rasjil jigo rufel foleb. Инссул малълъ босуларев вас лIугьунгеги, эбелалдасса бергьарай яс лIугьунгеги. inSul ma: bosularew was /uhungegi, ebelaldaSa berharay yas /uhungegi. Инссул нигIматал кунелълъул, эменги кIочон тоге. inSul nifmatal kune:ul, emengi joxon toge. Инссул нухдассанила васги унев (инссул квартIа-гъецI босуларев вас вукIунарев). inSul nu[daSanila wasgi unew (inSul kwarTa-ve` bosularew was wujunarew). Инссул рател бичарасс бачаго хIал росула. inSul ratel bixaraS baxago \al rosula. Инссул рокьи ккун, васассе ячарайила, эбелалълъул рокьи ккун, яс кьурайила. inSul ropi Kun, wasaSe yaxarayila, ebela:ul ropi Kun, yas purayila. Инссул росу тарассда лълъикIаб къо бихьуларо. inSul rosu taraSda :ijab qo bi%ularo. «Инссул рукъбугьадил орорго ражидул букIун буго!» – ян абурабила гIандиссесс. «inSul ruqbuhadil ororgo ra$idul bujun bugo!» - yan aburabila fandiSeS. Инссул ххам бугони, гурдал ххалатал, рокъоб хханжу бугони, ххинкIал чIахIиял. inSul {am bugoni, gurdal {alatal, roqob {an$u bugoni, {injal za\iyal. Инссул цIцIар – васассе, росдал цIцIар – киназего. inSul ~ar - wasaSe, rosdal ~ar - kina#ego. Инссуцца бекьараб васасс лъилъулеб. inSuCa beparab wasaS ;i;uleb. Инссуцца ххер бичани, васасс хур бичулеб. inSuCa {er bixani, wasaS [ur bixuleb. Инссуцца соно квани, лъималазул цаби секколел. inSuCa sono kwani, ;imala#ul cabi seKolel. ИнчIого, хвечIого чияссул къимат лъаларебила. inzogo, [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. Ирс бикьулелълъул гьоркьов ххутIарав. irs bipule:ul horpow {uTaraw. Ирсалълъе щвараб гъамасс цIураб меседалдасса васассул кверзул маххщел бергьунебила. irsa:e &warab vamaS `urab mesedaldaSa wasaSul kwer#ul ma{&el berhunebila. Исана сон савуд хварабгIаги. isana son sawud [warabfagi. Исана тIад восила, тIадеялълъул лълъим лъала. isana Tad wosila, Tadeya:ul :im ;ala. Кици гIунтIизабула Авар гIоралълъ вас восун арай ГьидалIа эбелалде. Эбелалда вихьун вуго гIоралда тIад восун жиндирго лълъим лъаларев вас. Йоххизеги йоххун эбелалълъ гьал рагIаби абун руго. Гьеб магIнаялдани гуро жакъа гьеб кици хIалтIизабулеб. Гьеб хIалтIизабула «Инсан ццевеххун цойидассан унаро, дагь-дагьккун уна» абураб магIнаялда. kici funTi#abula awar fora: was wosun aray hida/a ebelalde. ebelalda wi%un wugo foralda Tad wosun $indirgo :im ;alarew was. yo{i#egi yo{un ebela: hal rafabi abun rugo. heb mafnayaldagi guro $aqa heb kici \alTi#abuleb. heb \alTi#abula «insan Cewe{un coyidaSan unaro, dah-dahKun una» aburab mafnayalda. Исхъалидул чухъида хъабарча бащалъиларо. is]alidul xu]ida ]abarxa ba&a;ilaro. Итни къо къоялгун шагьадулеб. itni qo qoyalgun ^ahaduleb. Их бащалъизегIан божи бугеб хур тоге. i[ ba&a;i#efan bo$i bugeb [ur toge. Их лълъамалъичIони, лълъидир бакъвалъулареб. i[ :ama;izoni, :idir baqwa;ulareb. Ихдал гьури – гьанал барти. i[dal huri - hanal barti. Ихдал нилIецца кьолеб, ххаслихъе нилIее кьолеб. i[dal ni/eCa poleb, {asli]e ni/eye poleb. Ихдал хур реххун тоге, ххасало рукъ реххун тоге. i[dal [ur re{un toge, {asalo ruq re{un toge. Ихдал хурибе бачIони, ххаслихъе цагъринибе балареб. i[dal [uribe bazoni, {asli]e cavrinibe balareb. Ихдал хIама къинлъугеги, хIалтIулI чIчIужу къинлъугеги. i[dal \ama qin;ugegi, \alTu/ Zu$u qin;ugegi. Ихдалил къо – къоролалълъул ракI. i[dalil qo - qorola:ul raj. Ихдалил къоялдаги къадарав бихьинчияссдаги божизе бегьуларел. i[dalil qoyalgi qadaraw bi%inxiyaSdagi bo$i#e behularel. Ихдалил къоялълъ лъагIалицца кваназарулел. i[dalil qoya: ;afaliCa kwana#arulel. Ихдалил лълъалъ – карае, ххасалил лълъалъ – кьолбое. i[dalil :a; - karaye, {asalil :a; - polboye. Ицц бацIцIадаб бугони, гIорги бацIцIадаб букIуна. iC ba~adab bugoni, forgi ba~adab bujuna. Иццул бетIералда гурони, тIокIкIараб лълъим букIунареб. iCul beTeralda guroni, ToJarab :im bujunareb. Иццул лълъим щоларелълъуб лъарал лълъимги – иццул лълъим. iCul :im &olare:ub ;aral :imgi - iCul :im. ИчIгоялълъ гьабе, лъабгоялълъ кванай. ixgoya: habe, ;abgoya: kwanay. Иш лъалев анцIгояссдасса хIалтIулев цо чи лълъикIав. i^ ;alew an`goyaSdaSa \alTulew co xi :ijaw. ИяхI баччулаго, хIулун тIагIарав, хварал рукъулаго, вакъуцца хварав. iya\ baXulago, \ulun Tafaraw, [waral ruqulago, waquCa [waraw. ИяхI бугев цин хола, къадарав кIицIцIул хола. iya\ bugew cin [ola, qadaraw ji~ul [ola. ИяхI гьечIого хьвадарассе – дуниял гIатIидаб жо. iya\ hezogo %wadaraSe - duniyal faTidab $o. ИяхI лъолелълъуб чед лъурав, чохьохъ чIахъен бичарав. iya\ ;ole:ub xed ;uraw, xo%o] za]en bixaraw. ИяхIги хIалихьалъиги хабалIеги цадахъ билълъунеб. iya\gi \ali%a;igi [aba/egi cada] ni:uneb. Йихьизе берцинай лълъикIай, ятизе гIакъилай лълъикIай. yi%i#e bercinay :ijay, yati#e faqilay :ijay. Йокьизеялдасса рихине захIматабила. yopi#eyaldaSa ri[ine #a\matabila. Йокьанщинай ясги щоларей, бицанщинаб рагIиги батулареб. yopan&inay yasgi &olarey, bican&inab rafigi batulareb. Йихьугеги, рагIугеги, дида гурхIаралда Аллагь гурхIаги! yi%ugegi, rafugegi, dida gur\aralda allah gur\agi! Йокьуларей лълъади – бокьулареб квен. yopularey :adi - bopulareb kwen.

Н n На бокьарассе – на, никIкI бокьарассе – никIкI. na boparaSe - na, niJ - boparaSe - niJ. На лълъикIаб ссунтIур ххалатаб, гIака лълъикIаб гьанарачIчI ххалатаб. na :ijab SunTur {alatab, faka :ijab hanaraZ {alatab. На тIогьода чIчIола, тIутI къеда чIчIола. na Tohoda Zola, TuT qeda Zola. На – тIогьоде, тIутI – гъоссоде. na - Tohode, TuT - voSode. Нагагь жиб хванани, гIадамал лълъиццадай къосинарилаян ургъел чIванила хераб щайтIаналда. МахIги ургъел чIвагейин, мун хвани, гьел къосинаризе желкьал ругелъулан абурабила гьелълъул россасс. nagah $ib [wanani, fadamal :iCaday qosinarilayan urvel zwanila [erab &ayTanalda. ma\gi urvel zwageyin, mun [wani, hel qosinari#e $elpal ruge;ulan aburabila he:ul roSaS. Нагагь ккелеб лъаларилан, лъабго хьит гьабизабурабила. nagah Keleb ;alarilan, ;abgo %it habi#aburabila. Нагагьаб балагьалдассаги цIунаги, заман щвечIеб хвелалдассаги цIунаги. nagahab balahaldaSagi `unagi, #aman &wezeb [welaldaSagi `unagi. Наги тIутIги цадахъ хIалтIуларел. nagi TuTgi cada] \alTularel. Нагизил къватIал руччун рукIаго, роцIцIаде божи лъоге. nagi#il qwaTal ruXun rujago, ro~ade bo$i ;oge. НагIадалаялълъул бетIер чIахъаги! nafadalaya:ul beTer za]agi! Надиршагьассул боял кутакал, чабхъенал гьаризе магIарулал цIакъал. nadir^ahaSul boyal kutakal, xab]enal hari#e mafarulal `aqal. Наиб аралълъуссан нукарги ине кколевила. naib ara:uSan nukargi ine Kolewila. ГIарахъмегIер къотIун, цо росулIе берталIе унел рукIанила наибги гьессул нукарги. Наиб ригь арав чи вукIанила, нукарин абуни гIолохъанчи вукIанила. Анила къоги, щванила сордоги. fara]mefer qoTun, co rosu/e berta/e unel rujanila naibgi heSul nukargi. naib rih araw xi wujanila, nukarin abuni folo]anxi wujanila. anila qogi, &wanila sordogi. Ццеве-ццеве наибги, ххаду-ххадув нукарги вукIанила. Цо заманалдассан гьал цо хIоринире кканила. Чанго гали лълъелIан тIамун ххадуб, наибасс абунила. Cewe-Cewe naibgi, {adu-{aduw nukargi wujanila. co #amanaldaSan hal co \orinire Kanila. xango gali :e/an Tamun {adub, naibaS abunila. - Я вацц, дунни канлъи бихьичIого, ккун ватилин хIориниве. ГIолохъанав мунгIаги кин гьаниве ккарав? - ua waC, dunni kan;i bi%izogo, Kun watilin \oriniwe. folo]anaw munfagi kin haniwe Karaw? Нукарасс абунила, Наиб аралълъуссан нукарги ине ккола! – ян. nukaraS abunila, naib ara:uSan nukargi ine Kola! - yan. Найицца тIегь кванала, ТIотIоцца гъвесс кванала. ГъоссолI букIун тIотIоцца ТIогьолI бугеб наялде, Дун лъаларищ, гьвел роццан, Рогьо къабихIаб бала. nayiCa Teh kwanala, ToToCa vweS kwanala. voSo/ bujun ToToCa Toho/ bugeb nayalde, dun ;alari&, hwel roCan, roho qabi\ab bala. Кицилъун лIугьарал гьал мухъал руго пасихIлъиялълъул цIцIар арав Инххосса ГIалихIажияссул. Гьесс гьал рагIаби абун руго, кIал квешай мадугьалалълъ, рогьоги бан, цIакъго жив инжит гьавураб меххалълъ. НаккдалI баххчун варани тIубаларо. naKda/ ba{xun warani Tubalaro. НаккдалI каржин къинлъарабила, ххарилI борохь къинлъарабила. naKda/ kar$in qin;arabila, {ari/ boro% qin;arabila. Накку гьечIеб гьороре къадакаби унаро, гIатI-тIехх гьечIеб къвачIиде гIункIкIаз къассд гьабуларо. naKu hezeb horore qadakabi unaro, faT-Te{ hezeb qwazide funJa# qaSd habularo. Накку хъирщун, мугь бищун, Наккдагьороб букIаго, ТIил речIчIун, бохх бекана, Жул речIчIун, бер бахъана. naKu ]ir&un, muh bi&un, naKdahorob bujago, Til reZun, bo{ bekana, $ul reZun, ber ba]ana. Наку щвараб меххалълъ щибго кьурдула. naku &warab me{a: &ibgo purdula. НакIкI гьечIого цIцIад балареб, цIцIорол гIор щвечIого хур бачIунареб. naJ hezogo ~ad balareb, ~orol for &wezogo [ur bazunareb. НакIкIаз тIанчIи риччани, кьерхен ххалалъулеб. naJa# Tanzi riXani, per[en {ala;uleb. НакIкIал тIад тIупараб кьурул гIус гIадин. naJal Tad Tu_arab purul fus fadin. НакIкIигъотIода пихъ бижуларо. naJivoToda _i] bi$ularo. НакIкIикартIиниссан бакъ баккиларо, къарумассдассан жо баккиларо. naJikarTiniSan baq baKilaro, qarumaSdaSan $o baKilaro. НакIкIицца цIцIадги бакI бихьун гурони кьолареб, бакъул канлъиги киназего бащад щолареб. naJiCa ~adgi baj bi%un guroni polareb, baqul kan;igi kina#ego ba&ad &olareb. Налъи бецIичIого доб дунялалде аравги, кIудияб мунагьги гьабун арав чийила. na;i be`izogo dob dunyalalde arawgi, judiyab munahgi habun araw xiyila. Налъи бугев къурав, къо бугев бергьарав. na;i bugew quraw, qo bugew berharaw. Налъи бугелълъубе кьезе кIоларев, кьвагьи бугелълъуве ине кIоларев. na;i buge:ube pe#e jolarew, pwahi buge:uwe ine jolarew. Налъи гьабизе бигьаяб жо бугоан, бецIизе кколеб къо бачIунаребани. na;i habi#e bihayab $o bugoan, be`i#e Koleb qo bazunarebani. Налъи гьабуна – гьудуллъи хвана. na;i habuna - hudul;i [wana. Налъи гьечIев чи – бечедав чи, дагIба-къецц гьечIеб рукъ – рагьараб алжан. na;i hezew xi - bexedaw xi, dafba-qeC hezeb ruq - raharab al$an. Налъи тIубан хварав алжаналълъуве реххулевила. na;i Tiban [waraw al$ana:uwe re{ulewila. Налъи холареб, би бакъвалареб. na;i [olareb, bi baqwalareb. Налъуе босулареб рагIи, гIадан божулареб гIумру. na;uye bosulareb rafi, fadan bo$ulareb fumru. Налъукье ккарав эмен васассеги вокьуларев. na;upe Karaw emen wasaSegi wopularew. Налъул берцинлъи бецIийила. na;ul bercin;i be`iyila. Налъул хIуби бекулареб. na;ul \ubi bekulareb. Налъуцца чи бечелъуларев, бичалълъ рукъ ццебетIолареб. na;uCa xi bexe;ularew, bixa: ruq CebeTolareb. Намус билизегIан бетIер ками лълъикI. namus bili#efan beTer kami :ij. Намус бичани, мун чи вукIунарев, чилъи хвани, дур багьа букIунареб. namus bixani, mun xi wujunarew, xi;i [wani, dur baha bujunareb. Намус гьечIеб черххалдассаги цIунаги, чи божулареб гIумруялдассаги цIунаги. namus hezeb xer{aldaSagi `unagi, xi bo$ulareb fumruyaldaSagi `unagi. Намусалда хъубаб тIанкI лъезе тоге, нахъе бацIцIине захIмалъула. namusalda ]ubab Tanj ;e#e toge, na]e ba~ine #a\ma;ula. Намусалълъе нугI хIажалъуларебила. namusa:e nuf \a$a;ularebila. Намусалълъул лагълъунги напсалълъул хханлъунги вукIине ккола бихьинчи. namusa:ul lav;ungi na_sa:ul {an;ungi wujine Kola bi%inxi. 44. Намусги цIунани, черххги цIунани, чияр ракI релълъараб къо бачIунареб. namusgi `unani, xer{gi `unani, xiyar raj re:arab qo bazunareb. 45. Напакъа ххараб сордо – ххинкIал чIахIияб сордо. na_aqa {arab sordo - {injal za\iyab sordo. 46. Насибалдасса ратIалъиларо, гIажалалдасса ххвассарлъиларо. nasibaldaSa raTa;ilaro, fa$alaldaSa {waSar;ilaro. 47. Насслу гьечIев эмен – гьан гьечIеб ракьа. naSlu hezew emen - han hezeb rapa. 48. Нах гIемерлъунилан, карщ холареб. na[ femer;unilan, kar& [olareb. 49. Нах дараялда бахунге, къохьода бахе, ссадакъа бечедазе кьоге, мискинзабазе кье. na[ darayalda ba[unge, qo%oda ba[e, Sadaqa bexeda#e poge, miskin#aba#e pe. 50. Нах кваниги – хIажатххана, хIан кваниги – хIажатххана. na[ kwanigi - \a$at{ana, \an kwanigi - \a$at{ana. 51. Нах тIад кколеб, риди гъоркь кколеб. na[ Tad Koleb, ridi vorp Koleb. 52. Нахуда букIараб гьой чуруде ккани, чури хIехьолеб, чуруда букIараб гьой нахуде ккани, нах хIехьолареб. na[uda bujarab hoy xurude Kani, xuri \e%oleb, xuruda bujarab hoy na[ude Kani, na[ \e%olareb. 53. НахулI букIараб гел лълъелI чIчIарабила, лълъелI букIараб гел нахулI чIчIечIебила. na[u/ bujarab gel :e/ Zarabila, :e/ bujarab gel na[u/ Zezebila. 54. НахулIе квер биччарай, квасулIе бохх биччарай. na[u/e kwer biXaray, kwasu/e bo{ biXaray. 55. Нахъ буссун дудаго речIчIулеб чIор реххуге. na] buSun dudago reZuleb zor re{uge. 56. Нахъа букIунеб куйдасса кодоб бугеб гIечго лълъикI. na]a bujuneb kuydaSa kodob bugeb fexgo :ij. 57. Нахъа мунго рекIекълъулеб рагIи бицунге. na]a mungo rejeq;uleb rafi bicunge. 58. Нахъа ххутIараб боцIцIи бацIицца чIвалеб. na]a {uTarab bo~i ba`iCa zwaleb. 59. Нахъарукъалда рахал гьечIев (рагIи жаниб лъезе кIоларев чи). na]aruqalda ra[al hezew (rafi $anib ;e#e jolarew). 60. Нахъассан кIалъалев чи камуларев, чорокаб мацIцI камулареб. na]aSan ja;alew xi kamularew, xorokab ma~ kamulareb. 61. Нахъассан чухъа ккурассул чухъил квенчIчIел дуццаги ккве. na]aSan xu]a KuraSul xu]il kwenZel duCagi Kwe. 62. Нахъе бахъа, мискинлъи, диеги бакI биччаян абурабила чахъдацца. na]e ba]a miskin;i, diyegi baj biXayan aburabila xa]daCa. ВукIун вуго цо мискинчи. Гьессул рукъалълъул ункъабго бокIонги ккун букIун буго мискинлъиялълъ. Гьесс босун буго цо чахъу. Цо заманалдассан чахъдацца абун буго бокIон ккун чIчIараб мискинлъиялда. wujun wugo co miskinxi. heSul ruqa:ul unqabgo bojongi Kun bujun bugo miskin;iya:. heS bosun bugo co xa]u. co #amanaldaSan xa]daCa abun bugo bojon Kun Zarab miskin;iyalda. - Нахъе бахъа гьенисса, гьеб бакI дие дунго гIодоб чIчIезе къваригIун буго, – ян. Мискинлъи къватIибе ун буго. Цоги бокIоналде унги, чахъдацца абун буго, жиндир тIанчIиеги бакI теян. Нахъеги жиндирго нухиялълъе, ххадубги тIанчIил нухиялълъе цо-цоккун бокIналги рахъулаго, гьелълъ мискинлъи киссаго нахъе гъун буго. - na]e ba]a heniSa, heb baj diye dungo fodob Ze#e qwarifun bugo, - yan. miskin;i qwaTibe un bugo. cogi bojonalde ungi, xa]daCa abun bugo, $indir Tanziyegi baj teyan. na]egi $indirgo nu[iya:e, {adubgi Tanzil nu[iya:e co-coKun bojnalgi ra]ulago, he: miskin;i kiSago na]e vun bugo. 63. Нахъе валагьун, гьури биччай, ццеве валагьун, гьорчо биччай. na]e walahun, huri biXay, Cewe walahun, horxo biXay. 64. Нахъе лъуна – батана, бичун ана – камуна. na]e ;una - batana, bixun ana - kamuna. 65. Нахъе лъураб жо лъималазегIаги батулеб. na]e ;urab $o ;imala#efagi batuleb. 66. Нахъе нух къокъаб букIунебила. na]e nu[ qoqab bujunebila. 67. Нахъе тараб квен катицца унеб. na]e tarab kwen katiCa uneb. 68. Нахъе тараб порччое гьобол лълъикIав вачIунев. na]e tarab _orXoye hobol :ijaw wazunew. 69. Нахъе цIцIодорлъизе бихьараб батагиян абурабила царацца бацIида. na]e ~odor;i#e bi%arab batagiyan aburabila caraCa ba`ida. 70. Нахъеги рагьизе кколеб рагьу бекиледухъ къаге. na]egi rahi#e Koleb rahu bekiledu] qage. 71. Нахъеккей – нич. na]eKey - nix. 72. Нахъияссул хIетI ххеххаб, тушманассул квер ххеххаб. na]iyaSul \eT {e{ab, tu^manaSul kwer {e{ab. 73. Нахърател гьечIого, гьабураб дунял – бухъулаго квараб къвали. na]ratel hezogo, haburab dunyal - bu]ulago kwarab qwali. 74. Нахърател лъимал гIиссин рукIаго гьабе. na]ratel ;imal fiSin rujago habe. 75. НацIцI чIвазе зар къваригIунареб. na~ zwa#e #ar qwarifunareb. 76. НацIцIал гъана, тIигьа бана. na~al vana, Tiha bana. 77. НацIцIида ццин бахъун, цIцIаха цIадае реххулареб. na~ida Cin ba]un, ~a[a `adaye re{ulareb. 78. НацIцIие квешезе цIцIаха бухIарабила. na~iye kwe^e#e ~a[a bu\arabila. 79. НацIцIие хIалае хIанкIич бахъараб. na~iye \alaye \anjix ba]arab. 80. НацIцIицца къо гуккараб, къвалуцца бо гуккараб. na~iCa qo guKarab, qwaluCa bo guKarab. 81. Наял рагъила – гьоцIцIо тIагIина, гIадамал рагъила – рукъ тIеренлъила. nayal ravila - ho~o Tafina, fadamal ravila - ruq Teren;ila. 82. Некьида некь бижулеб, мичIчIида мичIчI бижулеб. nepida nep bi$uleb, miZida miZ bi$uleb. 83. НекIо лъимадасса лъимаде бихьулеб букIарабила бадибчIвай, гьанже бадисса бадибе бихьулеб бугила. nejo ;imadaSa ;imade bi%uleb bujarabila badibzway, han$e badiSa badibe bidibe bi%uleb bugila. 84. НекIссияб гIумру анищ, гьанжессеб гIакълу анищ! (НекIссиял сонал анищ, жакъассеб гIакълу анищ!) nejSiyab fumru ani&, han$eSeb faqlu ani&! (nejSiyal sonal ani&, $aqaSeb faqlu ani&!) 85. НекIссияб сон гуро, сонссияб къо гуро. nejSiyab son guro, sonSiyab qo guro. 86. НекIссияб сонги букIунареб, сонссияб къоги букIунареб. nejSiyab songi bujunareb, sonSiyab qogi bujunareb. 87. Нечарав хIажиясс хIеж борххулареб. nexaraw \a$iyaS \e$ bor{ulareb. 88. Нечарассе хIетI кьурав, хIинкъарассе ракI кьурав. nexaraSe \eT puraw, \inqaraSe raj puraw. 89. Нечоларищин мун, гьедигIан цIакъ бади-бадиссан баккун букIинеян абурабила къадкида. Нечани жиндие чед щоларилан абурабила къадкицца. nexolari&in mun, hedifan `aq badi-badiSan baKun bujineyan aburabila qadkiCa. nexani $indiye xed &olarilan aburabila qadkiCa. 90. Нигат бихьун гIамалила, гIамал бихьун жазайила. nigat bi%un famalila, famal bi%un $a#ayila. 91. НигIматазул бетIер-чед, чилъиялълъул бетIер – намус. nifmata#ul beTer-xed, xi;iya:ul beTer - namus. 92. НигIматазул кIулги – мацIцI, балагьазул кIулги – мацIцI. nifamata#ul julgi - ma~, balaha#ul julgi - ma~. 93. «Нижецца бекьана!» – ян абурабила хур бекьулелълъул оцол лIаратIа рещтIараб тIотIоцца. «ni$eCa bepana!» - yan aburabila [ur bepule:ul ocol /araTa re&Tarab ToToCa. 94. Низам гьечIеб бодуе рагъда талихI кьолареб. ni#am hezeb boduye ravda tali\ polareb. 95. НилI кьижаниги, мегъ кьижулареб. ni/ pi$anigi, mev pi$ulareb. 96. НилI кьижидалила царгъинире гIункIкIал раккулел. ni/ pi$idalila carvinire funJal raKulel. 97. «НилI кIиялго ращалъизе, цо анцIго шагьиги тIаде жубай», – ян гьарарабила мискинав вехьасс мегIер-гIалаххго цIураб гIи бугев бечедав чияссда (...мусру босизе камураб 10 шагьи). «ni/ jiyalgo ra&a;i#e, co an`go ^ahigi Tade $ubay», - yan hararabila miskinaw we%aS mefer-fala{go `urab fi bugew bexedaw xiyaSda (...musru bosi#e kamurab 10 ^ahi). 98. НилI рокьуларезда бугIа рихаги. ni/ ropulare#da bufa ri[agi. 99. НилI рокьулел гьурмахъ ралагьулел, рокьуларел ратIлихъ ралагьулел. ni/ ropulel hurma] ralahulel, ropularel raTli] ralahulel. 100. НилI рокьулелги нилIее бокьухъе ххутIаги, нилI рокьуларелги нилIее бокьухъе ххутIаги. ni/ ropulelgi ni/eye bopu]e {uTagi, ni/ ropularelgi ni/eye bopu]e {uTagi. 101. НилI хъурмидасса хIинкъулел ратани, хъумур нилIедасса нусцIцIул хIинкъулеб. ni/ ]urmidaSa \inqulel ratani, ]umur ni/edaSa nus~ul \inquleb. 102. НилI чиялълъуре ани, нилIер хIал чияда лъала, чи нилIеде вачIани, гьессул хIал нилIеда лъала. ni/ xiya:ure ani, ni/er \al xiyada ;ala, xi ni/ede wazani, heSul \al ni/eda ;ala. 103. «НилIги магIарда гIала къинлъун гьарурал чагIи гурелълъулхха», - ян абурабила гIандиссесс. «ni/gi mafarda fala qin;un harural xafi gure:ul{a» - yan aburabila fandiSeS. 104. НилIго нилIехъангойилан абулебила гIатIаххинкIазги. ni/go ni/e]angoyilan abulebila faTa{inja#. 105. НилIго рижараб бакI – ссверун алжан, бакьулI хIеж. ni/go ri$arab baj - Swerun al$an, bapu/ \e$. 106. НилIго херлъаниги, ракI бахIарго букIунебила. ni/go [er;anigi, raj ba\argo bujunebila. 107. НилIеда бихьичIеб беццассда бихьун батулебила, нилIеда рагIичIеб гIинкъассда рагIун батулебила. ni/eda bi%izeb beCaSda bi%un batulebila, ni/eda rafizeb finqaSda rafun batulebila. 108. НилIеда гьикъун гуребила талихIги балагьги бачIунеб. ni/eda hiqun gurebila tali\gi balahgi bazuneb. 109. НилIеда лъалелдасса лъалареб гIемер букIунебила. ni/eda ;aleldaSa ;alareb femer bujunebila. 110. НилIеда лълъикI бихьараб балагьалълъе батула, квешабилан ккарабги лълъикIлъиялде буссуна. ni/eda :ij bi%arab balaha:e batula, kwe^abilan Karabgi :ij;iyalde buSuna. 111. НилIеда ракь кIочани, ракьалда нилIги кIочонел. ni/eda rap joxani, rapalda ni/gi joxonel. 112. НилIеда сон рекъечIони, соналда нилI рекъезе ккола. ni/eda son reqezoni, sonalda ni/ reqe#e Kola. 113. НилIедего цIцIачIеб цIцIахдацца нилI ххинлъуларел ni/edego ~azeb ~a[daCa ni/ {in;ularel. 114. НилIедасса бечедаб бакIалде ригьин гьабиялдасса, гьорода бадире ралагьун, кIущи лълъикIаб. ni/edaSa bexedab bajalde rihin habiyaldaSa, horoda badire ralahun, ju&i :ijab. 115. НилIедасса къварилъиялда вугев чиго ватиладаян гьикъарабила, гамаги гъанкъун, цо хъорщода ххутIарав васасс инссуда. НилIедасса къварилъиялда вугин чIчIужуялълъул рокъов вугев россилан абурабила инссуцца. ni/edaSa qwari;iyalda wugew xigo watiladayan hiqarabila, gamagi vanqun, co ]or&oda {uTaraw wasaS inSuda. ni/edaSa qwari;iyalda wugin Zu$uya:ul roqow wugew roSilan aburabila inSuCa. 116. НилIее бокьараб гуребила букIунеб, Аллагьасс хъварабила. ni/eye boparab gurebila bujuneb, allahaS ]warabila. 117. НилIее гьалулареб хьагиниб гьвел бетIер белъа абе. ni/eye halulareb %aginib hwel beTer be;a abe. 118. НилIее зарал гьечIони, инсан Аллагьасс вижахъе къабул гьавизе кколевила. ni/eye #aral hezoni, insan allahaS wi$a]e qabul hawi#e Kolewila. 119. НилIее кIал кьолев, чияе ракI кьолев гьудулассдасса цIунаги. ni/eye jal polew, xiyaye raj polew hudulaSdaSa `unagi. 120. НилIее пуй гуреб, гьорой хьвай гуреб. ni/eye _uy gureb, horoy %way gureb. 121. НилIее хъвараб чияда бихьулареб. ni/eye ]warab xiyada bi%ulareb. 122. НилIее чед гурев, чияе гурга гурев. ni/eye xed gurew, xiyaye gurew. 123. НилIеего тараб – месед, течIого бицараб – гIарац. ni/eyego tarab - mesed, tezogo bicarab - farac. 124. НилIер балагьалдасса чи цIунаги, чияр балагьалдасса нилI цIунаги. ni/er balahaldaSa xi `unagi, xiyar balahaldaSa ni/ `unagi. 125. НилIер бихьун, чи кантIугеги, чияр бихьун, нилI кантIаги. ni/er bi%un, xi kanTugegi, xiyar bi%un, ni/ kanTagi. 126. НилIер вугони – цIцIодор, чияр вугони – гIабдал. ni/er wugoni - ~odor, xiyar wugoni - fabdal. 127. НилIер гIайиб чияда лъалеб, чияр гIайиб нилIеда лъалеб. ni/er fayib xiyada ;aleb, xiyar fayib ni/eda ;aleb. 128. НилIер гIодизегIан, эбел чияр гIоди лълъикIаб. ni/er fodi#efan, ebel xiyar fodi :ijab. 129. НилIер къвачIицца кквечIеб чияр таргьицца кколареб. ni/er qwaziCa Kwezeb xiyar tarhiCa Kolareb. 130. НилIер кIалалълъ кквечIеб чияр кIутIбуз кколареб. ni/er jala: Kwezeb xiyar juTbu# Kolareb. 131. НилIер лъимер – гъветI, лъимадул лъимер – пихъ. ni/er ;imer - vweT, ;imadul ;imer - _i]. 132. НилIер хъахIба чияда лъалей, чияр хъахIба нилIеда лъалей (НилIер хъахIба - чияда, чияр хъахIба - нилIеда). ni/er ]a\ba xiyada ;aley, xiyar ]a\ba ni/eda ;aley (ni/er ]a\ba - xiyada, xiyar ]a\ba - ni/eda) 133. НилIер хIалтIудасса Аллагьассул къоял гIемерал. ni/er \alTudaSa allahaSul qoyal femeral. 134. НилIер чехь унтун букIин чияда лъалареб. ni/er xe% untun bujin xiyada ;alareb. 135. НилIер чехьги бугилан, чияр тIеххги бугилан, чохьол чIоло бичуге. ni/er xe%gi bugilan, xiyar Te{gi bugilan, xo%ol zolo bixuge. 136. НилIер чи хвей – тушманассе бертин. ni/er xi [wey - tu^manaSe bertin. 137. НилIер-чияр чи лъазе, чи чIвалареб кьал ккаги, кьолбол гьуинлъи лъазе, холареб унти чIваги. ni/er-xiyar xi ;a#e, xi zwalareb pal Kagi, polbol huin;i ;a#e, [olareb unti zwagi. 138. НилIерабго баххчун, чияраб гьурщун. ni/erabgo ba{xun, xiyarab hur&un. 139. НилIерабго – чинква, чияраб – курак. ni/erabgo - xinkwa, xiyarab - kurak. 140. НилIерал чияда лъалел, чиярал нилIеда лъалел. ni/eral xiyada ;alel, xiyaral ni/eda ;alel. 141. НилIералго чинква гьарун, чиярал цIулакьо гьарун, хьвадугейила. ni/eralgo xinkwa harun, xiyaral `ulapo harun, %wadugeyila. 142. НилIерго бакI – алжан, чияр бакI – жужахI. ni/ergo baj - al$an, xiyar baj - $u$a\. 143. НилIерго васассул вас лIугьинчIони, нусалълъулги яс лIугьунарей. ni/ergo wasaSul was /unizoni, nusa:ulgi yas /uhunarey. 144. НилIерго вугониги, чияр анищан ккаравги вукIуневила чи. ni/ergo wugonigi, xiyar ani&an Karawgi wujunewila xi. 145. НилIерго гъоссодассанила нилIго хъущтIулел. ni/ergo voSodaSanila ni/go ]u&Tulel. 146. НилIерго квенги кванан, нилIерго ретIелги ретIун, чияр ургъалида рукIунгейила. ni/ergo kwengi kwanan, ni/ergo reTelgi reTun, xiyar urvalida rujungeyila. 147. НилIерго лаченалълъул чияр бакIалдасса бачIараб гъадилгIан къимат гьабуларебила. ni/ergo laxena:ul xiyar bajaldaSa bazarab vadilfan qimat habularebila. 148. НилIерго лъарацца чияр гIурул хъуй рагIизе толаребила (нилIерго лъарал гьаракь бугони, чияр гIурул гьаракь рагIулареб) ni/ergo ;araCa xiyar furul ]uy rafi#e tolarebila (ni/ergo ;aral harap bugoni, xiyar furul harap rafulareb. 149. НилIерго лъимал – “кIарчанал”, чияр лъимал – “гIадалал”. ni/ergo ;imal - "jarxamal", xiyar ;imal - "fadalal". 150. НилIерго лъималги ццере тун, чияразда малълъаруларел. ni/ergo ;imalgi Cere tun, xiyara#da ma:arularel. 151. НилIерго малъаз гIадин нилIер мугъ хъассулареб. ni/ergo ma;a# fadin ni/er muv ]aSulareb. 152. НилIерго рукъ гIадаб бакI гьечIеб, хъизамалде гIадаб рекIелгъей букIунареб. ni/ergo ruq fadab baj hezeb, ]i#amalde fadab rejelvey bujunareb. 153. НилIерго реццалълъ гIадин, чияр реццалълъ нилIее зарал гьабуларебила. ni/ergo reCa: fadin, xiyar reCa: ni/eye #aral habularebila. 154. НилIерго хъорщода чиниги тун, чияр горда бугеб щагIида баххиллъуге. ni/ergo ]or&oda xinigi tun, xiyar gorda bugeb &afida ba{il;uge. 155. НилIерго хьитинибе ккечIеб цIаялълъ хIетIе бухIуларо. ni/ergo %itinibe Kezeb `aya: \eTe bu\ularo. 156. НилIерго хIал нилIеда лъала, чияр хIал чияда лъала. ni/ergo \al ni/eda ;ala, xiyar \al xiyada ;ala. 157. НилIерго чарухъ чияр чакмаялдасса лълъикIаб. ni/ergo xaru] xiyar xakmayaldaSa :ijab. 158. НилIерго чи – чинкир, чияр чи – курак. ni/ergo xi - xinkir, xiyar xi - kurak. 159. НилIерго чияссда асскIове арав гIодулаго вачIуневила, чияда асскIове арав гIагIадулаго вачIуневила. ni/ergo xiyaSda aSjowe araw fodulago wazunewila, xiyada aSjowe araw fafadulago wazunewila. 160. НилIерго чияссда гIайиб чIвани, «лъаларо валагь», – ан абулебила. ni/ergo xiyaSda fayib zwani, «;alaro walah», - an abulebila. 161. НилIерго чияссул гIамал хераб оцол гIадаб букIунеб, чияр чияссул гIамал хIал кколареб басидул гIадаб букIунеб. ni/ergo xiyaSul famal [erab ocol fadab bujuneb, xiyar xiyaSul famal \al Kolareb basidul fadab bujuneb. 162. НилIерго чияссул хIалтIудасса хIал хьолареб, чияцца гьабулеб гIемерлъун бихьулеб. ni/ergo xiyaSul \alTudaSa \al %olareb, xiyaCa habuleb femer;un bi%uleb. 163. НилIерго чундул гIадал ясал – чияе, чияр пахълаби – нилIее. ni/ergo xundul fadal yasal - xiyaye, xiyar _a]labi - ni/eye. 164. НилIерго ябучу чияр бекерухъаналдасса нусцIцIул лълъикIаб. ni/ergo yabuxu xiyar bekeru]analdaSa nus~ul :ijab. 165. НилIецца вахине гохI балагьарасс нилI реххизе кIкIал балагьулебила. ni/eCa wa[ine go\ balaharaS ni/ re{i#e Jal balahulebila. 166. НилIецца лъималазе цо гьересси бицани, лъималаз нилIее къого бицунеб. ni/eCa ;imala#e co hereSi bicani, ;imala# ni/eye qogo bicuneb. 167. НилIецца ракь цоцIцIул маххссараде ккуни, ракьалълъ нилI нусцIцIул кколел. ni/eCa rap co~ul ma{Sarade Kuni, rapa: ni/ nus~ul Kolel. 168. НилIецца цIцIали лъабго къоялълъ тани, цIцIалиялълъ нилI лъабго моцIцIалълъ тола. ni/eCa ~ali ;abgo qoya: tani, ~aliya: ni/ ;abgo mo~a: tola. 169. НилIецца чIолорхъо бачIеб чияр чол ургъел гьабизе кколареб. ni/eCa zolor]o bazeb xiyar xol urvel habi#e Kolareb 170. НилIеццаго абураб берцинаб, чияцца абураб ссурукъаб. ni/eCago aburab bercinab, xiyaCa aburab Suruqab. 171. НилIеццаго гьабичIеб нилIее батулареб. ni/eCago habizeb ni/eye - :ijab, xiyaCa habun&inab - kwe^ab. НилIеццаго гьабунщинаб – лълъикIаб, чияцца гьабунщинаб – квешаб. 172. Нисул даран лъалев, дадил хIал лъалев. nisul daran ;alew, dadil \al ;alew. 173. Нису тIамун тIехх кванан рукIин лълъикI, тIад вугев чияссе наку чIвазегIан. nisu Tamun Te{ kwanan rujin :ij, Tad wugew xiyaSe naku zwa#efan. 174. Нису тIамун тIеххгIагийищин гьезул гьечIебилан абурабила Бахху-бикацца. nisu Tamun Te{fagiyi&in he#ul hezebilan aburabila ba{u-bikaCa. Аваразул ххан Бахху-бикада бицарабила хханлъиялълъул ххалкъ бакъун-къечон бугилан. Гьелълъги данде гьадинаб жаваб кьурабила. awara#ul {an ba{u-bikada bicarabila {an;iya:ul {alq baqun-qexon bugilan. he:gi dande hadinab $awab purabila. 175. Нич бахъарассдасса бер бахъарав лълъикIав. nix ba]araSdaSa ber ba]araw :ijaw. 176. Нич бугессда намусги букIуна. nix bugeSda namusgi bujuna. 177. Нич буго чилъиялълъул гIаламат. nix bugo xi;iya:ul falamat. 178. Нич гьечIелълъуб намус гьечIеб, намус гьечIелълъуб нич гьечIеб. nix heze:ub namus hezeb, namus heze:ub nix hezeb. 179. Нодо берцинлъизе – кьенссер, кьибил берцинлъизе – цо чи. nodo bercin;i#e - penSer, pibil bercin;i#e - co xi. 180. Нодо букIкIарассул гьобол ххеххго унев. nodo buJaraSul hobol {e{go unew. 181. НолIссиялда саву ккарав, сонссиялде гIазу барав. no/Siyalda sawu Karaw, sonSiyalde fa#u baraw. 182. Носол балалда бараб жойила чияссул ияхI. nosol balalda barab $oyila xiyaSul iya\. 183. Носол мацIцIалълъ цIцIам босарай, цIцIел лIаралълъ бог босарай. nosol ma~a: ~am bosaray, ~el /ara: bog bosaray. 184. Носоцца гуро къотIулеб, квералълъин. nosoCa guro qoTuleb, kwera:in. 185. Носоцца тIад лъураб жо гурони къотIулареб, мацIцIалълъ кинабго къотIулеб. nosoCa Tad ;urab $o guroni qoTulareb, ma~a: kinabgo qoTuleb. 186. Нохъо бацIцIалъиларо, нохъо чороклъулеб гIамал течIони. no]o ba~a;ilaro, no]o xorok;uleb famal tezoni. «Нохъо чорок! Нохъо чорок!» абун рогьо бан буго цо хIинчIчIалълъ кидаго жиндир бусен бигун букIунеб цоги хIинчIчIалде. Чорокаб хIинчIчIалълъ абун буго - «Доб нохъояли некIого тараб дицца». Рогьо баралълъ жаваб кьун буго - «Нохъо тунилан, нохъо бацIцIалъиларо, нохъо чороклъулеб гIамал течIони». «no]o xorok! no]o xorok!» abun roho ban bugo co \inZa: kidago $indir busen bigun bujuneb cogi \inZalde. xorokab \inZa: abun bugo - «dob no]oyali nejogo tarab diCa». roho bara: $awab pun bugo - «no]o tunilan, no]o ba~a;ilaro, no]o xorok;uleb famal tezoni». 187. НугI гьечIеб жо – гьересси. - Нуж кин ругел, бихьинал? - ЧIчIужу квешал квеш руго. - Нуж кин ругел, бихьинал? - ЧIчIужу лълъикIал лълъикI руго. nuf hezeb $o - hereSi. - nu$ kin rugel, bi%inal? - Zu$u kwe^al kwe^ rugo. - nu$ kin rugel, bi%inal? - Zu$u :ijal :ij rugo. 188. Нуж лълъикIанила гъолълъухъ дир бадиссан ралагьизеян абурабила гIолиласс (дур йокьулей ссурукъай йигилан абидал). nu$ :ijanila vo:u] dir badiSan ralahi#eyan aburabila folilaS (dur yopuley Suruqay yigilan abudal). 189. Нуж цIакъалилан реццани, хIамикIучIалги кьурдулелила. nu$ `aqalilan reCani, \amijuzalgi purdulelila. 190. Нужее нужерго лъимал гIадиналин эбел-инссуе нужги рукIарал. nu$eye nu$ergo ;imal fadinalin ebel-inSuye nu$gi rujaral. 191. Нужее нужерго лъимал гIадинин чияе жидерго лъималги рокьулел. nu$eye nu$ergo ;imal fadinin xiyaye $idergo ;imalgi ropulel. 192. Нус йокьуларей якьадалълъул вас хваги! nus yopularey yapada:ul was [wagi! 193. Нус лълъикIаб жоани, васассул чIчIужуялдеги нусилан абилароан. nus :ijab $oani, wasaSul Zu$uyaldegi nusilan abilaroan. 194. Нус ячунеб меххалълъ ххинкI къаниги гIолилан абулеб, ячараб меххалълъ чед гьабуниги гIолареб. nus yaxuneb me{a: {inj qanigi folilan abuleb, yaxarab me{a: xed habunigi folareb. 195. Нусал барщани, ваццалги барщулел. nusal bar&ani, waCalgi bar&ulel. 196. Нусалда бичIчIизе ясалда абулеб, оцода бичIчIизе булагьиналда кьабулеб. nusalda biZi#e yasalda abuleb, ocoda biZi#e bulahinalda pabuleb. 197. Нусги якьадги – ракьаги нусги. nusgi yapadgi - rapagi nusgi. 198. Нусго гурила, дирай, ххвалчен йигила. nusgo gurila, diray, {walxen yigila. 199. Нусго гъурущ гьечIони, азарго гъурщил зарал кколебила. nusgo vuru& hezoni, a#argo vur&il #aral Kolebila. 200. Нусго гьудулассул ххайиралдасса цо тушманассул зарал кIудияб. nusgo hudulaSul {ayiraldaSa co tu^manaSul #aral judiyab. 201. Нусго къоялълъ борчунебила ярагъ, цо къоялълъ къваригIунебила. nusgo qoya: borxunebila yaeav, co qoya: qwarifunebila. 202. Нусго къоялълъ гIанкIулъуналдасса цо къоялълъ хIелеколъунго лълъикIила. nusgo qoya: fanju;unaldaSa co qoya: \eleko;ungo :ijila. 203. Нусго оцол бетIергьанасс чияда чIвантI гьарарабила. nusgo ocol beTerhanaS xiyada zwanT hararabila. 204. Нусго соналълъ рарал каказдасса ритIухълъиялълъул сагIат бергьунебила. nusgo sona: raral kaka#daSa riTu];iya:ul safat berhunebila. 205. Нусго томеналълъул багьаябги букIунебила гьересси. nusgo tomena:ul bahayabgi bujunebila hereSi. 206. Нусгоялда гьоркьой цо гурони чIчIужуги ятуларей, нусгоялда гъорлI цо гурони чуги батулареб. nusgoyalda horpoy co guroni Zu$u yatularey, nusgoyalda vor/ co guroni xugi batulareb. 207. Нусгоясс гьабураб цоясс биххулеб. nusgoyaS haburab coyaS bi{uleb. 208. Нух бачине гъеду тани, рещтIен рощногохIда гьабулеб. nu[ baxine vedu tani, re&Ten ro&nogo\da habuleb. 209. Нух бихьидал хьит букъарай, гьобол вачIиндал рукъ лълъухьарай. nu[ bi%idal %it buqaray, hobol wazindal ruq :u%aray. 210. Нух гьечIеб кьуру букIунареб, кьо гьечIеб гIор букIунареб. nu[ hezeb puru bujunareb, po hezeb for bujunareb. 211. Нух къваридав чи – хьитал къваридав чи. nu[ qwaridaw xi - %ital qwaridaw xi. 212. Нух гьечIеб кьурулIе кьоялги лъоге, кьолареб бакIалде ххиялги лъоге. nu[ hezeb puru/e poyalgi ;oge, polareb bajalde {iyalgi ;oge. 213. Нух къокъ гьабулеб жо – ххабарила, ххабар къокъ гьабулеб жо – гIакълуйила. nu[ qoq habuleb $o - {abarila, {abar qoq habuleb $o - faqluyila. 214. Нух лълъикIабани, нухда ххер бижилаан. nu[ :ijabani, nu[da {er bi$ilaan. 215. Нух цо гьабе, роцен кIиго гьабе. nu[ co habe, rocen jigo habe. 216. Нухда вахъунелълъул нухлулавги вище. nu[da wa]une:ul nu[lulawgi wi&e. 217. Нухда гIажал батугеги, гIодоб балагь батугеги. nu[da fa$al batugegi, fodob balah batugegi. 218. Нухда данде ккезе бищунго къваригIел гьечIев чи – меххтарав чи; къавулIе вачIине бищунго къваригIел гьечIев чи – меххтарулев гьудул. nu[da dande Ke#e bi&ungo qwarifel hezew xi - me{taraw xi, qawu/e wazine bi&ungo qwarifel hezew xi - me{tarulew hudul. 219. Нухда данде ккун чи лъаларо, черххалълъул гIамалал цIцIан рихьичIони. nu[da dande Kun xi ;alaro, xer{a:ul famalal ~an ri%izoni. 220. Нухда дарулъун ккаги, данде сабаблъун чIваги. nu[da daru;un Kagi, dande sabab;un zwagi. 221. Нухда иналде гьалмагъ валагье, рукъ босилалде мадугьал цIеххе. nu[da inalde halmav walahe, ruq bosilalde maduhal `e{e. 222. Нухда унелълъул радал ххеххго вахъа, бакъанида ххеххго рещтIа. nu[da une:ul radal {e{go wa]a, baqanida {e{go re&Ta. 223. Нухдаги данде чIвагеги баракат гьечIев чи. nu[dagi dande zwagegi barakat hezew xi. 224. Нухлул кIалтIу – гъанссито. nu[lul jalTu - vanSito. 225. Нухлул ххалалъиялде валагьуге, чIчIолелълъуве валагье. nu[lul {ala;iyalde walahuge, Zole:uwe walahe. 226. НухтIе щвезегIан – тIехх, тIохтIе щвезегIан – карщ. nu[Te &we#efan - Te{, To[Te &we#efan - kar&. 227. Нухъа бахъаралълъуб хъвек рещтIунеб. nu]a ba]ara:ub ]wek re&Tuneb. 228. Нухъаялълъ абурабила, роццалда рекъараб гурони, чIимихх къулчIчIугейилан. nu]aya: aburabila, roCalda reqarab guroni, zimi{ qulZugeyilan. 229. Нухъил бер гъадицца бахъарабила nu]il ber vadiCa ba]arabila. 230. Нуцалчияссе киве аниги – бертин. nucalxiyaSe kiwe anigi - bertin. 231. Нуцалчияссул квергIанаб гьан тIокIаб, гъудгIанаб би тIокIаб. nucalxiyaSul kwerfanab han Tojab, vudfanab bi Tojab. Гьаб букIана рагIияталда тIад жидер иххтияр щулалъизе, гьезда гьоркьоб жидер къадру-хIурмат букIине нуцабаз, хханзабаз ургъун бахъараб кици. 232. НуцIцIа гъезегIан – гъелдареч, хур бачIинегIан – пурчIина. nu~a ve#efan - veldarex, [ur bazinefan - _urzina. 233. НуцIцIа гьадил бугониги, нукьдул меседилал руго диралълъул. nu~a hadil bugonigi, nupdul mesedilal rugo dira:ul. 234. - НуцIцIа къире, къоролай, къватIив ххутIулев вугин, къоно ричIе, хIурулгIин, хIатIал квачалел ругин. - nu~a qire, qorolay, qwaTiw {uTulew wugin, qono rize, \urulfin, \aTal kwaxalel rugin. - Божиларо, гьабигьан, хIурул цIураб магжида. - bo$ilaro, habihan, \urul `urab mag$ida. - Божа, божа, къоролай, дурго къвачIаги ххинин. - bo$a, bo$a, qorolay, durgo qwazagi {inin. 235. НуцIцIида нахъа хьитги батугеги тIинчI-якьадалълъул. nu~ida ba]a %itgi batugegi Tinz-yapada:ul. 236. НуцIцIида нахъе ялагьарай яс гьаюгеги, кIалалълъе валагьарав вас гьавугеги. nu~ida na]e yalaharay yas hayugegi, jala:e walaharaw was hawugegi. НуцIцIил кIалтIаго – хIеж, хIобокьго – алжан (лълъадилъун ячинессей яс мадугьалихъго ятидал...).

ЛI / ЛIар бекараб цо цIцIецца тIолабго рехъен ссурукъ гьабулеб. /ar bekarab co ~eCa Tilabgo re]en Suruq habuleb. ЛIар бугеб гIакдадасса лIар гьечIеб гъвалаги бергьунебила. /ar bugeb fakdadaSa /ar hezeb vwalagi berhunebila. ЛIурдул гъезе араб гъвала, рачIчIги къотIун бачIарабила. /urdul ve#e arab vwala, raZgi qoTun bazarabila. ЛIугьаралдасса пашманлъуге, щоларелде хьул лъоге. /uharaldaSa _a^man;uge, &olarelde %ul ;oge. ЛIугьунареб бицарасс лIугьунеб гьабуларо. /uhunareb bicaraS /uhuneb habularo. ЛIугьунареб бицунессда бицине мацIцI кIочон таги. /uhunareb bicuneSda bicine ma~ joxon tagi. ЛIугIи гьечIеб хIалтIи – рачIчI гьечIеб барти. /ufi hezeb \alTi - raZ hezeb barti. ЛIутаян гIанкIкIида абун, гьаян гьойда абун. /utayan fanJida abun, hayan hoyda abun. ЛIутизеги тIадагьав, тIуризеги хIадурав. /uti#egi Tadahaw, Turi#egi \aduraw. ЛIутизе хIинкъарав чи – гьеле гьев чи бахIарчи. /uti#e \inqaraw xi - hele hew xi ba\arxi. ЛIутIарав щив, букъарав хвад! /uTaraw &iw, buqaraw [wad!

Чч X ЧчугIа кколессул роцц лълъелIила букIине кколеб. Xufa KoleSul roC :e/ila bujine Koleb. Ччузе бокьулев, ххузе бокьуларев вукIунарев. Xu#e bopulew, {u#e bopularew wujunarew.