top of page

Результаты поиска

1985 results found with an empty search

  • l | ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

    КI j КIал бахьинав, махьа чIчIегIерав. jal ba%inaw, ma%a Zeferaw. КIал бацIцIунареб мацIцI букIунареб. jal ba~unareb ma~ bujunareb. КIал бегIераб бахIригьой, рачIчI камураб хъандагьой. jal beferab ba\rihoy, raZ kamurab ]andahoy. КIал бегIерай, гIакълу дагьай. jal beferay, faqlu dahay. КIал бечедав, чед тIеренав, чияр рокъов саххаватав. jal bexedaw, xed Terenaw, xiyar roqow sa{awataw. КIал богIое те, чияр жо чияе те. jal bofoye te, xiyar $o xiyaye te. КIал бугев – гьакида, гьакил бетIергьан – лъелго. jal bugew - hakida, hakil beTerhan - ;elgo. КIал букIин гIоларо, ракIги къваригIуна. jal bujin folaro, rajgi qwarifuna. КIал гIемераб гьойцца чан кколареб, чан кколеб гьойцца гожо бихьулареб. jal femerab hoyCa xan Kolareb, xan Koleb hoyCa go$o bi%ulareb. КIал гIемерав воххичIо, вуцIцIарав пашманлъичIо. jal femeraw wo{izo, wu~araw _a^man;izo. КIал – кваналарилан, берал – кванда тIад. jal - kwanalarilan, beral - kwanda Tad. КIал квешай лълъадудасса лълъикIаб гьойго лълъикIила. jal kwe^ay :adudaSa :ijab hoygo :ijila. КIал квешалдасса, лълъади куц квешай лълъикIай. jal kwe^aldaSa, :adi kuc kwe^ay :ijay. КIал къан те, берал рагьун те. jal qan te, beral rahun te. КIалкIодочил мацIцI ххалатаб. jaljodoxil ma~ {alatab. КIал талунго – таргьа ккве, талихI кьунго – яхI бахъе. jal talungo - tarha Kwe, tali\ pungo - ya\ ba]e. КIал тарарав чIваравила, бохх тарарав таравила. jal tararaw zwarawila, bo{ tararaw tarawila. КIал тарун букIаго, таргьил кIал кквейила. jal tarun bujago, tarhil jal Kweyila. КIал цIунарав воххула, ххеххлъарав пашманлъула. jal `unaraw wo{ula, {e{;araw _a^man;ula. КIал цIунарасс жиндирго рухIги цIунулебила (ГIадамассул мацIцI – живго чIвалеб бацI). jal `unaraS $indirgo ru\gi `unulebila (fadamaSul ma~ - $iwgo zwaleb ba`). КIал цIунарассул гъванща зарудасса цIунараб. jal `unaraSul vwan&a #arudaSa `unarab. КIал цIуне, черхх цIуне, чияде гIайибал реххуге. jal `une, xer{ `une, xiyade fayibal re{uge. КIал цIуне, бер цIуне, чияр бицунев вукIунге. jal `une, ber `une, xiyar bicunew wujunge. КIал чалуххай чидар яс черхх цIунарай ятула. jal xalu{ay xidar yas xer{ `unaray yatula. КIал чIчIун букIунарессул бетIер буххулеб, кверал тIатIала лъун вукIунарессул рокъобе бечелъи чваххулеб. jal Zun bujunareSul beTer bu{uleb, kweral TaTala ;un wujunareSul roqobe bexe;i xwa{uleb. КIалалда рекъонила хIанчIизе кколеб. jalalda reqonila \anzi#e Koleb. КIалалдасса квералда лълъикI лъалебила. jalaldaSa kweralda :ij ;alebila. КIалалълъ бессаралдасса квераз бессараб лълъикIаб. jala: beSaraldaSa kwera# beSarab :ijab. КIалалълъ бицарабги черххалълъ гьабурабги кванараб рахъалълъ хъван батаги. jala: bicarabgi xer{a: haburabgi kwaranarab ra]a: ]wan batagi. КIалалълъ лълъикIабги бицун, ракIалде квешаб ккоге. jala: :ijabgi bicun, rajalde kwe^ab Koge. КIалалълъ пураб гьороцца гьорол гьобо хIалтIулареб. jala: _urab horoCa horol hobo \alTulareb. КIалалълъ реххулаго, ххвалчаде квер бегьуге. jala: re{ulago, {walxade kwer behuge. КIалалълъ хур бекьуге. jala: [ur bepuge. КIалалълъбакIалдаги тушман ватулев, нуцIцIида нахъаги мацIцIихъан ватулев. jala:bajaldagi tu^man watulew, nu~ida na]agi ma~i]an watulew. КIалбазар жужахIалълъуве реххараб меххалълъги ахIдаравила тIинцIи бакъвараб гьечIилан. jalba#ar $u$a\a:uwe re{arab me{a:gi a\darawila Tin`i baqwarab hezilan. КIалбазар – кверкъадар. jalba#ar - kwerqadar. КIалбиччанкъо къабуллъаги, къурбанаб къо бечелъаги. jalbiXanqo qabul;agi, qurbanab qo bexe;agi. КIалбиччанкъоялълъ гьечIеб хоно щай? jalbiXanqoya: hezeb [ono &ib? КIалбиччанкъоялълъул бакъанида гIадин вугила. jalbiXanqoya:ul baqanida fadin wugila. КIалги хъатги – Хъатуние, хъатиниб жо – Денгае. jalgi ]atgi - ]atuniye, ]atinib $o - dengaye. КIалдиб гьоцIцIо бугессул рекIелI загьру букIунеб. jaldib ho~o bugeSul reje/ #ahru bujuneb. КIалдиб квен гIиссинаб лъе, чIамичIого къулчIчIуге. jaldib kwen fiSinab ;e, zamizogo qulZuge. КIалдиб лъураб чIамун бажаруларев, чIамун кьураб къулчIчIун бажаруларев. jaldib ;urab zamun ba$arulalew, zamun purab qulZun ba$arularew. КIалдиб мацIцIги боцIцIи буго. jaldib ma~gi bo~i bugo. КIалдиб хъван бихьичIони, гьацIцIул тIагIам лъалареб. jaldib ]wan bi%izoni, ha~ul Tafam ;alareb. КIалдиб ца гурев, цайитIа кIветI гурев. jaldib ca gurew, cayiTa jweT gurew. КIалдибе борта багIаргIеч! jaldibe borta bafarfex! КIалдибе босилалде карщ какулареб. jaldibe bosilalde kar& kakulareb. КIалдибе нух къосунареб. jaldibe nu[ qosunareb. КIалдибе щвечIеб жоялълъ гIорцIцIуларел. jaldibe &wezeb $oya: for~ularel. КIалдисса цаби гъиналде гьищтIе, гьаракь кIудияб бахъине. jaldiSa cabi vinalde hi&Te, harap judiyab ba]ine. КIалдиссан араб ботIролI щолеб. jaldiSan arab boTro/ &oleb. КIалдиссан араб цо гьерессиялълъ азаргояв гьерссилIе ккезавулев. jaldiSan arab co hereSiya: a#argoyaw herSi/e Ke#awulew. КIалдиссан унеб калам пайда гьечIеб бицунге, гIияда гъорлI речIчIулеб бацI гIадинан вукIунге. jaldiSan uneb kalam _ayda hezeb bicunge, fiyada vor/ reZuleb ba` fadinan wujunge. КIалзул рагIи ругънадассаги ссудулеб. jal#ul eafi ruvnadaSagi Suduleb. КIалзул ругъун лълъикIлъулареб, ххонжрол ругъун лълъикIлъулеб. jal#ul ruvun :ij;ulareb, {on$rol ruvun :ij;uleb. КIалквеш лълъадилъиларо. jalkwe^ :adi;ilaro. КIалквеш рикIкIад гьаве, ракIхIерен гIагар гьаве. jalkwe^ riJad hawe, raj\eren fagar hawe. КIални данде бачинин, берални къанщилин, къалазда щиб гьабилеб? jalni dande baxinin, beralni qan&ilin, qala#da &ib habileb? КIалцIи бан, кьабе дида цIцIалан абулебила чоцца. jal`i ban, pabe dida ~alan abulebila xoCa. КIалцIи бани, чу бекерула, чури тIуни, гьой багъула. jal`i bani, xu bekerula, xuri Tuni, hoy bavula. КIалцIи гIемер бан, чу лIугьунаро, чияцца малълъун, чи лIугьунаро. jal`i femer ban, xu /uhunaro, xiyaCa ma:un, xi /uhunaro. КIалъазе лъарассул кIал гьацIцIул цIолебила. ja;a#e ;araSul jal ha~ul `olebila. КIалъазе те тоххлъи лъазе. ja;a#e te to{;i ;a#e. КIалъалареб кIал букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. ja;alareb jal bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. КIалъалев чи – гьурщулев, гIенеккарав – бищулев. ja;alew xi - hur&ulew, feneKaraw - bi&ulew. КIанцIани бохх бекулеб борххалъуде вахунге. jan`ani bo{ bekuleb bor{a;ude wa[unge. КIанцIараб гьой лъаларев, къинлъараб гважи лъаларев. jan`arab hoy ;alarew, qin;arab gwa$i ;alarew. КIанцIулаго чахъдал цIцIолъи бихьараб цIцIе белъарабила. jan`ulago xa]dal ~o;i bi%arab ~e be;arabila. КIанцIун вахъунареб бакIалда гIужги багейила, батулареб рагIиги бицунгейила. jan`un wa]unareb bajalda fu$gi bageyila, batulareb rafigi bicungeyila. КIартида асскIоб бухьани, бечеги кьазе ругьунлъулеб. jartida aSjob bu%ani, bexegi pa#e ruhun;uleb. КIарчамаб кьегIер кIиго чахъдада хахулеб. jarxamab pefer jigo xa]dada [a[uleb. КIарчанлъигун кIкIухIаллъиялълъ кIиго лъимер гьабунила, мискинлъиян, хIакъирлъиян цIцIарал гьездаги лъунила. jarxan;igun Ju\al;iya: jigo ;imer habunila, miskin;iyan, \aqir;iyan ~aral he#dagi ;unila. КIвекьмаххгун барщарай, рукIкIенгун кьаллъарай. jwepma{gun bar&aray, ruJengun pal;aray. КIечIезабизе гуребила кIалдиб мацIцI бижун бугеб, чIчIегIералда чIчIегIерабилан, хъахIалда хъахIабилан абизейила. jeze#abi#e gurebila jaldib ma~ bi$un bugeb, Zeferalda Zeferabilan, ]a\alda ]a\abilan abi#eyila. КIиабизе ячарай чIчIужу – кIиабизе тIураб бухIаражо. jiabi#e yaxaray Zu$u - jiabi#e Turab bu\ara$o. КIиабилей чIчIужулъун йикIинегIан, кIицIцIулго хабалI лъейго лълъикIила. jiabiley Zu$u;un yijinefan, ji~ulgo [aba/ ;eygo :ijila. КIиго балагь тIаде ккани, бигьаяб бище. jigo balah Tade Kani, bihayab bi&e. КIиго бетIер рекъани, ункъго кверги хIалтIани, рукъ ццебе тIола. jigo beTer reqani, unqgo kwergi \alTani, ruq Cebe Tola. КIиго бетIергьанчи разияб гуреб даран битIун кколареб. jigo beTerhanxi ra#iyab gureb daran biTun Kolareb. КIиго бутIа – царае, цо бутIа – гIанкIкIие. jigo buTa - caraye, co buTa - fanJiye. КIиго васги нусго гIиги бугев чи цо хIалалда чIчIоларев. jigo wasgi nusgo figi bugew xi co \alalda Zolarew. КIиго гьумер бугев чи кIиго къол нухалълъ довегIан те. jigo humer bugew xi jigo qol nu[a: dowefan te. КIиго гIабдал ургъани, цо гIакъил лIугьунев. jigo fabdal urvani, co faqil /uhunew. КIиго гIанкIкIида ххадув вортани, цонигияб щвечIого ххутIулевила. jigo fanJida {aduw wortani, conigiyab &wezogo {uTulewila. КIиго жо цого заманалда цого бакIалда букIунареб. jigo $o cogo #amanalda cogo bajalda bujunareb. КIиго кьибил кьаллъани, кьвагьи цIакъаб букIуна, гебегараб кьалулIе кьун ятана инссуцца. jigo pibil pal;ani, pwahi `aqab bujuna, gebegarab palu/e pun yatana inSuCa. КIиго рокъов къаличехь. jigo roqow qalixe%. КIиго ххарил квацIиялълъул кинаб тIасса бищилебали лъачIого, хIама бакъуцца хварабила. jigo {aril kwa`iya:ul kinab TaSa bi&ilebali ;azogo, \ama baquCa [warabila. КIиго ххиял гьабуни, бахIарчи вахъунарев. jigo {iyal habuni, ba\arxi wa]unarew. КIиго хъалияналдасса цIа гъезе кIиго хъинтIулеб гIучI хIажалъулев тIокIелчи жиндие данде кколарилан абурабила хIалтIизе восеян вачIарав гIолохъанчияссда Бакуб нартил бетIергьан Нагъицца. jigo ]aliyanaldaSa `a ve#e jigo ]inTuleb fuz \a$a;ulew Tojelxi $indiye dande Kolarilan aburabila \alTi#e woseyan wazaraw folo]anxiyaSda bakub nartil beTerhan naviCa. КIиго тIоноцIцI бугев чияссеги унге, бер гьитIинай чIчIужуги ячунге. jigo Tono~ bugew xiyaSe unge, ber hiTinay Zu$ugi yaxunge. КIиго чи бергьараб даран букIунареб, тIад чи кIалъалареб ригьин букIунареб. jigo xi berharab daran bujunareb, Tad xi ja;alareb rihin bujunareb. КIиго чи бергьараб рагъ букIунареб, кIиго чи бергьараб даран букIунареб. jigo xi berharab rav bujunareb, jigo xi berharab daran bujunareb. КIиго чи данде гъуни, гъветI чIчIезе кколеб. jigo xi dande vuni, vweT Ze#e Koleb. КIиго чIчIужу йигессул рукъ лълъухьичIого ххутIараб. jigo Zu$u yigeSul ruq :u%ixogo {uTarab. КIиго чIчIужу – кIиго тушман. jigo Zu$u - jigo tu^man. КIиго шагьидахъ цо шагьи босарав чи – цо ургъалихъ кIиго ургъел босарав чи. jigo ^ahida] co ^ahi bosaraw xi - co urvali] jigo urvel bosaraw xi. КIиго чIчIужу ячине бацI те. jigo Zu$u yaxine ba` te. ГIадамаз бацI ккун буго. Гьелълъие гьабизессеб тамихIалде ургъулел рукIун руго. ЧIван лълъикI, гъоркье реххун лълъикI, бакъуцца хвезабун лълъикI, бухIун хIурудахъ биччан лълъикIан, жинди-жиндир пикру бицун, киналго кIалъан рахъараб меххалълъ, цо херав чиясс абун буго. fadama# ba` Kun bugo. he:iye habi#eSeb tami\alde urvulel rujun rugo. zwan :ij, vorpe re{un :ij, baquCa [we#abun :ij, bu\un \uruda] biXan :ijan, $indi-$indir _ikru bicun, kinalgo ja;an ra]arab me{a:, co [eraw xiyaS abun bugo. - БацIие гIазаб кьезе нужее бокьун батани, гьелълъие кIиго чIчIужу яче. - ba`iye fa#ab pe#e nu$eye bopun batani, he:iye jigo Zu$u yaxe. Цо жамагIатчияссе цIакъ бокьун букIун буго радакь мажгиталълъуре какал разе рачIунел цогидал жамагIатчагIаздасса живго ццеве ккезе. Цо чияссни гьев ццеве ккезе тун гьечIо. КигIан ххеххго гьав вахъаниги, гьассдасса гьев чи ццеве щун ватулев вукIун вуго. Чара хварав чиясс гьессда гьикъун буго. co $amafatxiyaSe `aq bopun bujun bugo radap ma$gita:ure kakal ra#e razunel cogidal $amafatxafa#daSa $iwgo Cewe Ke#e. co xiyaSni hew Cewe Ke#e tun hezo. kifan {e{go haw wa]anigi, haSdaSa hew xi Cewe &un watulew wujun wugo. xara [waraw xiyaS heSda hiqun bugo. - Дун кигIан ххеххго вахъаниги, мажгиталде мун ццеве кколеб къагIида щиб? - dun kifan {e{go wa]anigi, ma$gitalde mun Cewe Koleb qafida &ib? - Дур кIиго чIчIужу гьечIохха, гьудул, дир йиголъун. Дидасса ццере рахъуна гьел тIаде, цоялълъ какие чуризе лълъим гIетIизабула, цогиялълъ гулгун, тIарсс ццебе лъола, ретIел-хьит хIадур гьабула. Гьеле гьедин ккола дун киназдассаго ццеве, - ян жаваб кьун буго дандиясс. - dur jigo Zu$u hezo{a, hudul, dir yigo;un. didaSa Cere ra]una hel Tade, coya: kakiye xuri#e :im feTi#abula, cogiya: gulgun, TarS Cebe ;ola, reTel-%it \adur habula. hele hedin Kola dun kina#daSago Cewe, - yan $awab pun bugo dandeyaS. - ВахI! Гьединищхха иш букIараб! Гьав балъго гьоцIцIо чIчIикIулев вукIун вуго! – ян, вахъун гьассги ячун йиго цоги чIчIужу. - wa\! hedini&{a i^ bujarab! haw ba;go ho~o Zijulew wujun wugo! - yan, wa]un haSgi yaxun yigo cogi Zu$u. Рагъун руго руччаби, рагъун руго. ХъахIаб дуниял чIчIегIерлъун буго. Гьасс байбихьун буго, цоцазул гьан кунел рукIаян руччабиги тун, къассиквен кIалдибе тIерхьарабго, мажгиталълъуве лIутизе. ravun rugo ruXabi, ravun rugo. ]a\ab duniyal Zefer;un bugo. haS baybi%un bugo, coca#ul han kunel rujayan ruXabigi tun, qaSikwen jaldibe Ter%arabgo, ma$gita:uwe /uti#e. - БихьичIессда бихьизе рохьдомухъалълъ билълъагиянищ, гьудул, дуцца дун гьаб балагьалда гьоркьове тIамурав? – ан бадибчIвай гьабун буго гьасс дандеяссе. - bi%izeSda bi%i#e ro%domu]a: bi:agiyani&, hudul, duCa dun hab balahalda horpowe Tamuraw? - an badibzway habun bugo haS dandeyaSe. - Гуро! – ян жаваб кьун буго гьесс. – Дуе бокьун букIана мажгиталълъуве цогидассдасса ццеве ккезе. Кколеб куц диццаги малълъана дуда. - guro! - yan $awab pun bugo heS. - duye bopun bujana ma$gita:uwe cogidaSdaSa Cewe Ke#e. Koleb kuc diCagi ma:ana duda. КIигояв вагъани, гIайиб цIцIодорассда букIунеб. jigoyaw wavani, fayib ~odoraSda bujuneb. КIигояв къаццандани, гIайиб кIудияссдайила. jigoyaw qaCandani, fayib judiyaSdayila. КIигояссда гурони лъалареб балъголъи букIунаребила. jogoyaSda guroni ;alareb ba;go;i bujunarebila. КIилълъилалълъул гьин гуро, ГьетIарассул си гуро. ji:ila:ul hin guro, heTaraSul si guro. КIилълъилай йиго ххунздерил ццеегоссей бика, ГьетIаравги вуго гьелълъул бодул бетIер. Кици хIалтIизабула гьедигIан берцинаб, тIокIаб букIине ккеларилан абураб магIнаялда. ji:ilay yigo {un#deril CeyegoSey bika, heTarawgi wugo he:ul bodul beTer. kici \alTi#abula hedifan bercinab, Tojab bujine Kelarilan aburab mafnayalda. КIицIцIул кIанцIун, кIкIал бахунареб. ji~ul jan`un, Jal ba[unareb. КIицIцIул ургъа, цин абе (анкьцIцIул борце, цин къотIе). ji~ul urva, cin abe (anp~ul borce, cin qoTe). КIицIцIул чи холарев, рухI цин гурони бахъулареб. ji~ul xi [olarew, ru\ cin guroni ba]ulareb. КIиябго бер беццасс цояб бер беццассда «Беццук! Беццук!» - илан абурабила. jiyabgo ber beCaS coyab ber beCaSda «beCuk! beCuk!» - ilan aburabila. КIиябго бералда чияр лъимал рихьараб меххалълъ, цояб бералданиги нилIерго лъималги рихьизе кколел. jiyabgo beralda xiyar ;imal ri%arab me{a:, coyab beraldanigi ni/ergo ;imalgi ri%i#e Kolel. КIиябго бералълъул данде ккечIогойила гьоркьоб мегIер бижараб. jiyabgo bera:ul dande Kezogoyila horpob mefer bi$arab. КIиябго квер кодобе кьурассда божуге. jiyabgo kwer kodobe puraSda bo$uge. КIияздаго гIайиб гьечIого, кIиго чи къаццандуларо. jiya#dago fayib hezogo, jigo xi qaCandularo. КIодолъиялде вахине бокьарасс гьитIинавги кIодо гьавула. jodo;iyalde wa[ine boparaS hiTinawgi jodo hawula. КIудияб бакI кквезе ккани, кIудияб гIакълуги къваригIунеб. judiyab baj Kwe#e Kani, judiyab faqlugi qwarifuneb. КIудияб вагIзаялдасса гьитIинаб мисалалълъул пайда цIцIикIкIараб. judiyab waf#ayaldaSa hiTinab misala:ul _ayda ~iJarab. КIудияб гъветI гьитIинаб хIапароялълъги реххулеб. judiyab vweT hiTinab \a_aroya:gi re{uleb. КIудияб гъотIол кьалбалги риццатал. judiyab voTol palbalgi riCatal. КIудияб гъотIол рагIадги кIудияб букIунеб. judiyab voTol rafadgi judiyab bujuneb. КIудияб гьецIцIо гьитIинаб квартIицца бекулеб. judiyab he~o hiTinab kwarTiCa bekuleb. КIудияб гIарзаялдасса гьитIинаб хIалтIи лълъикIабила. judiyab far#ayaldaSa hiTinab \alTi :ijabila. КIудияб дармидасса воххаги. judiyab darmidaSa wo{agi. КIудияб оцоцца рахъ кIудияб цIцIалеб. judiyab ocoCa ra] judiyab ~aleb. КIудияб рагъалдасса гьитIинаб рекъелго лълъикIила. judiyab ravaldaSa hiTinab reqelgo :ijila. КIудияб раса хъвагIани, гурга кIудияб лIугьуна. judiyab rasa ]wafani, gurga judiyab /uhuna. КIудияб рокьи – кIудияб гIазаб. judiyab ropi - judiyab fa#ab. КIудияб рокьиги кIудияб ццимги цого жойила, кIиялълъулго къуватги бащадабила. judiyab ropigi judiyab Cimgi cogo $oyila, jiya:ulgo quwatgi ba&adabila. КIудияб росдал рагIалда лълъикIаб, гьитIинаб росдал бакьулI лълъикIаб. judiyab rosdal rafalda :ijab, hiTinab rosdal bapu/ :ijab. Кици буго рукъалълъул хIакъалълъулI. КIудияб росдал бакьулI бугеб мина магъдасса, мегIер-гIалаххалдасса рикIкIалъула. ГьитIинаб росдал бакьулI рукъ букIунилан гьединаб рикIкIалъи кколаро. Гьелда тIадеги, росу бакьулI бугеб рукъ цIунараб букIана некIо гьитIинал росабазе гьабулеб букIараб гъараялдассаги. kici bugo ruqa:ul \aqa:u/. judiyab rosdal bapu/ bugeb mina mavdaSa, mefer-fala{aldaSa riJa;ula. hiTinab rosdal bapu/ ruq bujunilan hedinab riJa;i Kolaro. helda Tadegi, rosu bapu/ bugeb ruq `unarab bujana nejo hiTinal rosaba#e habuleb bujarab varayaldaSagi. КIудияб росулI бичулеб хурги камулареб, холев чиги камуларев. judiyab rosu/ bixuleb [urgi kamulareb, [olew xigi kamularew. КIудияб тIассан биччай, гьитIинаб гъоркьан биччай. judiyab TaSan biXay, hiTinab vorpan biXay. КIудияб хIориниб ччугIаги кIудияб букIунеб. judiyab \orinib Xufagi judiyab bujuneb. КIудиябгIан гIакдацца бечеги кIудияб гьабулебила. judiyabfan fakdaCa bexegi judiyab habulebila. КIудиябгIан гIор гIодобе биччанила чваххулеб. judiyabfan for fodobe biXanila xwa{uleb. КIудияв гIунилан гIадалI гъветI бижиларо. judiyaw funilan fada/ vweT bi$ilaro. КIудияв чи хвани, рукъ бухIулеб, гьитIинав чи хвани, чехь бухIулеб. judiyaw xi [wani, ruq bu\uleb, hiTinaw xi [wani, xe% bu\uleb. КIудиял рагIабазда ххадур кидаго гуро чIахIиял ишал рукIунел. judiyal rafaba#da {adur kidago guro za\iyal i^al rujunel. КIудиял ургъалабаз гьитIинал ургъалаби кьеркьезарула. judiyal urvalaba# hiTinal urvalabi perpe#arula. КIудиясс малълъараб гьабичIони, гьабураб анищан кколеб. judiyaS ma:arab habizoni, haburab ani&an Koleb. КIудияссги рагьулеб рагьдул нуцIцIа, гьитIинассги рагьулеб. judiyaSgi ravuleb rahdul nu~a, hiTinaSgi rahuleb. КIудияссда гьикъарав къосунарев, гьудулассда гьикъарав мекъи кколарев. judiyaSda hiqaraw qosunarew, hudulaSda hiqaraw meqi Kolarew. КIулал раханилан, ххалкъалълъул кIал чIчIолареб. julal ra[anilan, {alqa:ul jal Zolareb. КIурул гулги кверзул зарги гIадин рукIайила. jurul gulgi kwer#ul #argi fadin rujayila. КIусулелълъул гIодове валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. jusule:ul fodowe walahe, ja;ale:ul na] walahe.

  • g | ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

    С s 1. Сабаб тIагIараб жо – гIажал, гIадан холеб жо – ххиял. 2. Саву кьарияб, кьаву хIалакъаб. 3. Саву кьун, кьаву босуге. 4. СагърикьотIа гьабураб ГьимагIурухъ батулеб. 5. СагIат гьечIеб рукъ – гIака гьечIеб бокь. 6. СагIат гьечIев беццав, рузнама гьечIев рекъав. 7. СагIаталълъул гIадлу соналълъул гIибадаталдасса лълъикIаб. 8. СагIатгIан ххалатабги букIунебила къо, лъагIелгIан ххалатабги букIунебила. 9. Сайигъат бачIарав – таххида, бачIинчIев – туртида. 10. Сайигъаталълъе кьоло-гъолон чу щварасс цадахъ ярагъги щай гьечIебилан абурабила. 11. «Салам гIалайкумалълъ» гIи гъурараб, апарагасс росу хвараб. 12. Саламалда рекъарабила жавабги букIунеб. 13. Сапаралдасса, гамачI босунги, чIорого рачIунгейила. 14. Сапаралде вахъунесс хъабарча рокъоб тоге. 15. Сапарцадахъ лъазе бокьани, гьессул хьитинибе чIимихх реххейила. 16. Сапнацца чурунилан чIчIегIерцIцIвак хъахIлъиларо. 17. Сариси гуреб букIун бугеб, тIатIи букIун буго (ХIамида оххцер квине щибила лъалеб). 18. Сардил ххалалъи лъалеб унтарассда, къойил ххалалъи лъалеб вакъарассда. 19. Сасу бекуларо, кун тIечIелдасса. 20. Сасу кьун, рукIкIен кьунила рокьи гьабулеб. 21. Сахаб гьой гважуда тIад речIчIулареб. 22. Сахав бахIарчияссе нусго гьунарги дагьаб. 23. Саххаватасс мусру чиядаги балебила, къарумасс жиндаго барабги кIкIунебила. 24. Сахлъи бокьани, бетIер гьогьмада, хIатIал ххинлъуда, чехь бакъун хьихьейила. Кибего цIцIар рагIарав тоххтир вукIаравила. ГIадамаз гьессда абулеб букIарабила, Аллагьассул къадаралде щоларев чиги вукIанарин, дуцца дурго устарлъиялълъул балъголъи, цадахъ босичIого, ххадур рачIунезе цIунун щайин толареб. Гьессги абулеб букIарабила, жинцца гьеб цадахъ босиларин, жив хун ххадуб, жиндир гъанссинире раккейин, гьениб батилин нужеда жиндир гьунаралълъул балъголъи хъвараб тIехь. Хванила тоххтир. Ракканила гьессул гъанссинире. Батанила гьениб цIакъ щулаго бухьа-къараб жо. Цо бечедав чиясс, ирсилаз абураб багьаги кьун, босарабила гьеб. Бихха-бичараб меххалълъ гьениб батарабила тIехь. Гьелълъул тIоццебессеб гьумералда ратаралила кицилъун лIугьарал гьадал рагIаби, цогидал гьурмазда щибго хъван батичIебила. 25. Сахлъи букIаго, хIалтIи гьабе, черхх букIаго, ретIел ретIе. 26. Сахлъи гьечIеб унтудассаги нагагьаб балагьалдассаги цIунаги. 27. Сахлъи гьечIев хханассдасса сахлъи бугев лагъго талихIавила. 28. Сахлъи гьечIессе бечелъи щай? 29. Сахлъиги кьун, унти босарав. 30. Сег кванараб чода канлъи бихьулареб, бечелъараб меххалълъ чияссда чияр гIакълу берцин бихьулареб. 31. СихIираб гьимиялдасаги цIунаги, гьуинаб реццалдассаги цIунаги. 32. СихIирав гIабдал. 33. СихIирав чияссулгун даранги гьабуге, гIантав чияссулгун оцги баге. 34. Сордо базаеян гъотIода рещтIараб гъеду гIумруялълъго гьениб ххутIун рагIула. 35. Сордо бачIунареб къо букIунареб. 36. Сордо бецIцIаб бугогIан, цIцIваби гвангъун рукIуна. 37. Сордо къватIиб – ххинкI рокъоб. 38. Сордо сардие те. 39. Сордойилго вачIани, вокьулевги чIалгIуна. 40. Сордо-къо цIцIикIкIарассул гIакълу цIцIикIкIараб. 41. Суалалда рекъон, къокъ гьабун, кье жаваб. 42. Сумал чIалу гьабуге, гьалил михир гьабуге. 43. Сумалда сум лъуни, гул лIугьунеб. 44. Сусур цIцIикIкIаралълъуб бугIа дагьаб, рагIи гIемералълъуб гIакълу дагьаб. 45. Сусур чIаралаго, ролIул чIорал гьоркьоре ккунги ратулел, гIакайилан ккун, хIама бечIчIулелги ратулел.

  • Туркалълъул рикьи

    Туркалълъул рикьи تۇركاڷۇل رێڨێ Туркалълъул улка-ракьал تۇركاڷۇل ئۇلكا - راڨال تۇركاڷۇل ئۇلكا - راڨال مارمار ئۇلكا - راڨ ئېڬېي ئۇلكا - راڨ ڄېعېر راڸدال ئۇلكل - راڨ باڨۇڶاب انادۇل ئۇلكا - راڨ باقباڭۇل انادۇل ئۇلكا - راڨ باقداصېب باقباڭۇلڬۇن انادۇل ئۇلكا - راڨ باڨۇڶاب راڸدال ئۇلكا - راڨ Туркалълъул улка-ракьал Мармар улка-ракь Егей улка-ракь ЧIчIегIер ралъдал улка-ракь БакьулIаб Анадул улка-ракь Бакъбаккул Анадул улка-ракь Бакъдассебгун бакъбаккул Анадул улка-ракь БакьулIаб ралъдал улка-ракь

  • xx | ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

    Ш ^ Шагь гIадаллъун ватани, Дагъистаналълъул ххалкъалда данде рагъде виччай. Шагьи гуронани, гIарацги щвечIев, цо гIанкIу гурони, боцIцIиги гьечIев. Шагьи кьун, барщизаруге, оц кьун, рекъезаре. Шагьиялда бараххщарасс гъурущ бичизе кколеб. ШантIулида бадибе чугIанги валагьичIила. ШантIулил букIун буго цIакъ гIамаликъаб чу. Гьелълъул мекълъи тIагIинародай, кIалцIи цIцIикIкIинабуниян ккун буго ШантIулида. КIалцIи-ххерни цIцIикIкIинабураб чу дагьабги ссогIлъун буго.

  • n | ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

    ХI \ 1. ХIабургъараб гъуй гъваридабилан кколебила. 2. ХIабургъараб меххалълъ гIор бахунареб. 3. ХIайван кIал гIебаб лълъикIаб, гIанкIу гозо бегIераб лълъикIаб. 4. ХIайван – тIассан чараб, гIадан – жаниссан чарав. 5. ХIайван хвани - ракьа, чи хвани - ишал. 6. ХIайван хIайваналда релълъараб, гIадан гIадамассда релълъарав. 7. ХIайваналда ччехI ккани, риидал кьаралъула, рукъалда ччехI кканани, чанги сон къваригIуна. 8. ХIажалъиялълъ малълъула, магъалоялълъ квегъула. 9. ХIажат гьечIеб ххабаралда ххадувги лIугьунге, кколареб ишги бетIералде босуге. 10. ХIажизабазулги рещтIунгегийила бо. 11. ХIажигIисал хъулухъ. Кици бижун буго наибассул гьобол ХIажигIиссал баркала гьечIеб хъулухъалда тIад. Наибассе бокьун букIун буго йокьарай гIадангун кIалъазе. ЦIакьго наибассе хъулухъ бацIцIад гьабулев чи хIисабалда, ХIажигIисса гьессдасса ватIалъун гьечIо. Наибассе йокьулелда кIалъазе рес ккун гьечIо. Гьединаб хъулухъалда авараз абула ХIажигIисал хъулухъан. Кколареб иш бетIералде босарав чияссдеги абула кIудияв ХIажигIиса вугилан. 12. ХIажияссул ракI ХIавал кIалдиб. 13. ХIайваналцин рагъизе тIами Аллагьасс гьукъараб жойила. 14. ХIакимассда ццевессанги унге, хIамида нахъассанги унге. 15. ХIакимзаби рихьидал, «рорчIами!» – ян вортулев, цогидазда бер чIвайдал, рихьичIеб ххвел гьабулев. 16. ХIакимассул витIи – чи ватIа гьавунгутIи. 17. ХIакъаб рагIиялълъул къимат холареб. 18. ХIакъги къоги – къарал бугъие. 19. ХIал бугев – гьакида, гьакил бетIергьан – гIодоссан. 20. ХIал бугев – кидаго ххан, хIаликъав – кидаго лагъ. 21. ХIал бугессул гIанкIудул хоноялълъ хIал гьечIессул гIурул хоно бекулебила. 22. ХIал гIоларев хIилаялълъ бергьунев. 23. ХIал гIолеб гьечIони, хIилаги бегьулеб. 24. ХIал кколареб гьудуллъи ххалат ххутIулареб. 25. ХIал лъаларев гьудул – бекичIеб цIулакьо (ХIал лъаларев гьудулги бекичIеб цIулакьоги цого жалила). 26. ХIал лъаларей чIчIужугIаданалда тIаде иналдасса рекIараб ххвалчада тIаде ин лълъикIила. 27. ХIал лъаларессухъеги кьогейила налъи, хIал лъаларессухъаги босугейила. 28. ХIал хъубал гIадамал рукIинчIелани, ракьалдаги алжан букIинаанила. 29. ХIалакъаб жоялълъул гьан кьарияб бакIалдасса лълъикIаб, кьарияб жоялълъул гьан хIалакъаб бакIалдасса лълъикIаб. 30. ХIалакъаб куйдул боххалдасса кьарияб чахъдал ратIа лълъикIаб (ХIалакъаб цIцIеялдасса кьарияб бурутIго лълъикI). 31. ХIалакъаб чахъдал гьаракь рагIулареб. 32. ХIалакъаб чол гьод ххалатаб, гьекъарав чияссул ххабар чIамучIаб. 33. ХIалакъаб чу – квешаб чу, кьарияб чу – лълъикIаб чу. ГIодор чIчIарал гIадамазда ццевессан анила цо рекIарав. - Чол цIакълъи! Берцинлъи! – ян киназго беццанила нухлулассул чу. - Долълъул кьаралъигихха, дир лъимал! – ан абунила тIириги канлъи бихьуларев херав чияссги. Канлъиги бихьулареб меххалълъ, дуда доб чу кьарияб букIин кин лъарабан абигун, кIудияв чиясс гьадаб кици тIамун буго. 34. ХIалалав вакъуларо, бикъарав гIорцIцIуларо. 35. ХIаликъассул рагIи кIудияб, къокъассул гIамал кIудияб. 36. ХIалил хIалтIиялълъ черхх чIвалеб, хIалтIуларесс рукъ чIвалеб. 37. ХIалимаб чахъу лъабцIцIул къунцIулебила. 38. ХIалимассда къвал бай, къел кколев довегIан те. 39. ХIалимассе хъиру гIадав, хъачIассе квасквас гIадав. 40. ХIалихьалъиялда цадахъ хIалихьалъи хьвадулебила, бихьинчилъиялда цадахъ бихьинчилъи рекъолебила. 41. ХIалихьатав васассдасса, гьевги хун, чIчIикIараб бахъухъго лълъикIила. 42. ХIалихьатав ватидал, чияссе гьабизессеб тамихI – реххунтей. 43. ХIалихьатав гьудулассдасса бахIарчияв тушманго лълъикIила. 44. ХIалихьатаб гьой чурутIа багъула, хIалихьатав чи гъасстIа вагъула. 45. ХIалихьатав ххан ккани, улка биххулеб, хIалихьатав гIел ккани, магъил гIадлу биххулеб. 46. ХIалихьатав чияссда хIал лъазе тоге. 47. ХIалихьатав чияссухъа босараб хханида жаниб багIархоно батуларебила. 48. ХIалихьатассул рекIелI – ххиянат, бахIарчияссул рекIелI – ритIухълъи. 49. ХIалицца бахъараб ритIухълъи тIоххол къайи гIадаб жойила. 50. ХIалицца гIияда нахъе битIараб гьойца гьумер хъахIаб жо гьабулареб. 51. ХIалихьатав чи бусен борлIун вилълъизегIан чIаго ххутIагийила. 52. ХIалихьатав гьудулассдасса яхI бугев тушманго лълъикIила. 53. ХIалицца базабураб какил кири букIунареб, хIалицца гьабизабураб хIалтIуда гугьар букIунареб. 54. ХIалтIарассда лъала ххинкIазул тIагIам. 55. ХIалтIи балагье, хIалихьалъи баччуге; хъантIун кванаге, дандеяссухъги валагье. 56. ХIалтIи батарассда боцIцIиги батулеб. 57. ХIалтIи битIун унаро, бутIрул лълъикIал гьечIони, гьобоги ххеноларо, жонода тIад гурони. 58. ХIалтIи бокьарасс гьобо бай, ургъел бокьарасс гIи хьихье. 59. ХIалтIи бокьизе лъабго сон къваригIунеб, кIкIухIал лIугьине лъабго къоги гIолеб. 60. ХIалтIи бокьуларесс кьалги хIехьолареб. 61. ХIалтIи буго ракIалълъ гьабулеб жо. 62. ХIалтIи гьабизеги къваригIунеб гьелда рекъараб маххщел, дагьаб жо гьабизеги къваригIунеб гьелда рекъараб заман. 63. ХIалтIи гьечIев гIалимчи – цIцIад балареб накIкI. 64. ХIалтIи гьечIессе къо ххалатаб, рокьи ккарассе сордо ххалатаб. 65. ХIалтIи гьечIессул чед гьечIеб, чед гьечIони, гIумру гьечIеб. 66. ХIалтIи гьечIони, лълъикIлъи гьечIо, лълъикIлъи гьечIони, дунял гьечIо. 67. ХIалтIи, жаналда рекъон, гьабе, квен, чехьалда рекъон, кванай. 68. ХIалтIи катил гIадав, кванай хIамил гIадав. 69. ХIалтIи кутакалълъ гьабулареб, маххщелги къваригIунеб. 70. ХIалтIи къолеб, гIадамал бергьунел. 71. ХIалтIи лълъикIаб ххеххдаричIеб. 72. ХIалтIи лълъикIавги веццулев, хIелхIедаравги веццулев. 73. ХIалтIи – рухI гьечIеб жо. 74. ХIалтIи рихарассул гIусал-цабиги чIчIола (Кверал хIалтIичIони, цаби хIалтIуларо). 75. ХIалтIи тIагIаралълъ гIомо борлIулеб. 76. ХIалтIи тIагIун, чи холарев (Дир инссуцца нусиялда ххадур сонал ран рукIанила, гьессулни хIалтIи лIугIун букIинчIила). 77. ХIалтIи тIагIуна, гьабичIого тараб меххалълъ. 78. ХIалтIи тIагIуна, нилI хвараб меххалълъ; чи регIула, ункъабго къоно чIвараб меххалълъ. 79. ХIалтIи чIалгIарассул цаби чIандоларел. 80. ХIалтIани маххги гвангъулеб. 81. ХIалтIарассул габур биццатаб, хIалтIуларессул гьури биццатаб. 82. ХIалтIизе ккани – херав, хвезе ккани – бахIарав. 83. ХIалтIичIого кваналеб бакI батани, нижедаги лъазабе. Эменги васги рекьуда рукIанила. Вас ццеве вилълъунев вукIанила, инссуцца пурццигIоркь ккун букIанила. Васассда хIалтIи ххеххгого чIалгIанила. Гьесс оцал рахънисса къватIире ине толел рукIанила. Эмен гьессде семулев вукIанила. - Дида дур лIугIиго гьечIеб хIалтIи чIалгIана! – янги абун, вас лIутун унев вукIанила. - ЧIчIа! – ян ахIанила инссуцца. – ХIалтIичIого кваналеб бакI батани, нижедаги лъазабизе вачIа! 84. ХIалтIичIони, хIалтIи букIунаро. 85. ХIалтIичIони, чIамулареб, чIамичIогоги гIолареб. 86. ХIалтIуда маххссара лъалареб, маххссараялълъ квен кьолареб. 87. ХIалтIуда рекъарабила мухьги букIунеб. 88. ХIалтIудасса хIинкъуларессдасса хIалтIи хIинкъулебила. 89. ХIалтIуде унелълъул ццевехъан – мискинчи; берталълъе унелълъул ццевехъан – бечедав чи. 90. ХIалтIуе – квалквад, квание – гъалбацI. 91. ХIалтIуе – кечI, кинидае – лаилагьа. 92. ХIалтIуе – пахъла, квание – хъанхъра. 93. ХIалтIуде – хьадар, квание – гIедер. 94. ХIалтIул квешлъи – гьабунгутIи, гьудулассул квешлъи– хIалккунгутIи. 95. ХIалтIул лълъикIлъи лIугIидал лъала, чияссул лълъикIлъи хведал лъала. 96. ХIалтIул пайда гьечIеб, пикру гьечIони. 97. ХIалтIул рагIал тIерен ккурав, тIабкIил рагIал биццат ккурав. 98. ХIалтIул ссвак хIалтIун гурони бахъулареб. 99. ХIалтIул ургъалида таги. 100. ХIалтIулев кванарав, хIалтIуларев хIацIцIадулев ххутIарав. 101. ХIалтIулел кверал гурел хъубал, хIалтIуларелин. 102. ХIалтIулел ратаралълъув хIалтIе, кваналел ратаралълъув кванай. 103. ХIалтIулIги кванилIги – ссундулIго гIорхъи букIине кколебила. 104. ХIалтIун бечелъарав гIорцIцIун хваравила, ххиялаз бечелъарав вакъун хваравила. 105. ХIалтIун бечелъула, бихьун цIцIодорлъула. 106. ХIалтIун ххадуб квараб – гьуинаб, кьижун ххадуб квараб – кьогIаб. Эбелги васалги хурир хIалтIулел рукIанила. Къалъуда эбелалълъ гьезда гьикъанила: - ГьабсагIат кьолеб ридигун ххинкIищ бокьилеб, бакъанида кьолеб хIаливайищ бокьилеб? - Бакъанида кьолеб хIаливаялдасса гьанжего кьолеб ридиги ххинкIги бокьила, эбел, – ан абунила цоясс. - Диени бакъанида кьолеб хIаливаго бокьила, – ян абунила цойгиясс. Бакъанида, хIалтIи лIугIун ххадуб, эбелалълъ кIиабилев васассда ццебеги гъобго ридиги ххинкIги лъунила. - ВахI, эбел, бакъанида хIалива кьезе гурищ къотIи букIараб? – ан абунила гьесс. - ХIалтIи лIугIун ххадуб кванараб ххинкI хIаливаялдасса гьуинаб букIуна, дир вас, хIал бихьея цо, – ян абунила эбелалълъ. - БитIараб букIун буго, эбел. ХIаливаялдасса гьуинаб ххинкIги буго, рахьалдасса тIагIамаб ридиги буго, – ян абунила васасс, гъираялда ццебе лъураб квенги кваналаго. ХIалтIун ххадуб квараб – гьуинаб, кьижун ххадуб квараб – кьогIабан кици рехханила эбелалълъ. 107. ХIалтIухъанассдасса хIалтIи хIинкъулеб, бахIарчияссдасса гула хIинкъулеб. 108. ХIалтIухъанассе мухь гьессда бараб гIетI бакъвалалде кьейила. 109. ХIалтIуцца хIалтIи малълъулеб, боцIцIуцца мацIцI малълъулеб. 110. ХIалхьи гьечIеб чIчIеялдасса чIчIей гьечIеб рилълъинго лълъикI. 111. ХIалценги, цIаги, рокьиги раххчун бажаруларелила. 112. ХIама бегьичIони, хIамихъ босараб бегьулеб. 113. ХIама бергьинегIан, чу биччалареб. 114. ХIама биларассулила къоги билулеб. 115. ХIама бугони, гъалдибер камиларо. 116. ХIама букIана – кьили щвечIо, кьили букIана – хIама щвечIо. 117. ХIама гIундуздассан лъалебила, гIабдал каламалдассан лъалевила. 118. ХIама кьололаго, кьолокьги чIвалеб, кьили бахъулаго, ххадубги чIвалеб. 119. ХIама кьололессеги хIал кьейила. 120. ХIама тункизабурассда гIорцIен тункизабулеб. 121. ХIама хвани, варис гьойила. 122. ХIама хвани, тIом ххутIула, на хвани, щибго ххутIуларо. 123. ХIама хвани, хур хола. 124. ХIама хвей – чодуе балагь. 125. ХIама – хIамихъего, чу – чохъего. 126. ХIама чIвай бацIил гIайиб батани, бацIал ругеб бакIалде ин хIамилги гIайиб буго. 127. ХIамабагьадур камураб росу букIунареб, хIажигIиса камураб бертин букIунареб. 128. ХIамабагьадурассул гIумру къокъаб. 129. ХIамабагьадурлъиги гьабуге, гьечIеб бахIарчилъи бихьизабизеги лIугьунге. 130. ХIамабахIарчилъи гьабизе ццевеги кIанцIуге, лIутизе нахъаги чIчIоге. 131. ХIамаги бацIадиссессул, бацIги бацIадиссессул. 132. ХIамаги дирго, гьирги дирго. 133. ХIамаги къваригIун, къадруги бокьун. 134. ХIамаги хIамайила, хIамида рекIаравги хIамайила. 135. ХIамагIанаб бацI букIунареб, бицанщинаб рагIи батулареб. 136. ХIамалъун гьагIулареб, гьойлъун хIапулареб. 137. ХIамида асскIобе гIари гуребила бачIунеб, гIорода асскIобе хIамайила. 138. ХIамида жибго хIама букIин, гIин цIцIараб меххалълъ гурони, лъачIебила. 139. ХIамида къвал бан, хIама балагьарав, чода рекIун, чу балагьарав. 140. ХIамида кьабизе щвечIони, гъалдибералдагIаги кьабейила. 141. ХIамида кьили рекъолареб, чода гъалдибер рекъолареб. 142. ХIамида кIерт берцинаб (Бищун берцинаб жоялда байилан хIамихъе цIцIумур кьурабила, гьелълъги жиндирго кIартида барабила). 143. ХIамида оххцер кваназе щибила лъалеб. 144. ХIамида рагIизе гъалдибералда кьабулеб. 145. ХIамида хIеренлъи лъалареб, лълъадуе рецц рекъолареб. 146. ХIамидаги мачу ретIарал, бачидаги чарухъал ретIарал. 147. ХIамидассанила бачида мал базе лъараб. 148. ХIамие жиндирго гьагIи берцинаб, хIелкие жиндирго гIегIеди берцинаб. 149. ХIамие тIил гьечIого гIолареб, тIоххое риди гьечIого гIолареб (ХIамие – тIил, тIоххое – риди). 150. ХIамие – хIенссеркIо, чодуе – цIцIал. 151. ХIамие – чури, чоде – кIалцIи. 152. ХIамикълъи бихьарассила хIамил къимат гьабулеб. 153. ХIамил гьагIдеялълъ гьойдул бетIер унтарабила. 154. ХIамил гIайиб – хIалакълъи, гIарцул гIайиб – гьечIолъи. 155. ХIамил гIундул ххалалъаралила, алжаналълъубе билълъунарого, цIцIан рачIчI къокълъарабила, къватIибе билълъунарого, тIун. 156. ХIамил инссухъачи гьвейила. 157. ХIамил мугъалда носол балги цун. 158. ХIамил рачIчIалда кигIан букIунебилан гьикъани, цоясс абила натI букIунилан, цогиясс абила натIгун бащадаб букIунилан. 159. ХIамил рачIчIалълъги чаргъеду ккурабила. 160. ХIамил сапаралълъ чи бечелъиларо. 161. ХIамил хвел – гьвел кIалбиччанкъо. 162. ХIамилги къажарассулги херлъи-бахIарлъи лъаларебила. 163. ХIамитIасса вортулев чотIа рекIунарев. 164. ХIамитIенкел тIад чIваниги, берцинай йиго берцинай. 165. ХIамихъего хьвагIулагойила бачил бохх бекараб. 166. ХIамицца абурабила, лъалареб бакIалдеги бачун, жиб чуйилан бичейилан. 167. ХIамицца ганчIилI речIчIулел, чоцца хIурулI речIчIулел. 168. ХIамицца гIундул кIорокIун, бацI хIинкъиларо. 169. ХIамицца жиндаго кьабизе тIил, къалиги бан, босарабила; гIабдалассда кьабизе тIил, къолода ххадуб ссахIги бан, босизе кколебила. 170. ХIамицца реххарав гIорцIада бегьуларев, гIорцIада чухьарлъарав чода ярагьунарев. 171. ХIан гIадин хIанчIиледухъ тамахгоги вукIунгейила, чIваркьан векиледухъ къвакIунги вукIунгейила. 172. ХIанчIарассда гурони, ххинкIил тIагIам лъалареб. 173. ХIанчIида ракIалда мочохурила. 174. ХIанчIидаги кIолебила жинда рекъараб лълъикIлъи гьабизе. Цо чияссул рукъзабахъ цIа ккун букIанила. Цояз гIертIаз, цояз хьагаз лълъимги баччун, цIа ссвинабизе лIугьанила гIадамал. ЦIа тIадеялдасса тIаде гьалаглъулеб букIанила. Кумекалълъе дагьалги гIадамал ругеланищан ккараб хIал букIанила. ГIадамазда чIчIечIого цIадуда тIаде боржун бачIунеб, нахъе унеб цо гьитIинаб хIинчIчI бихьанила. Цояз абунила гьаниб гьелълъул бусен батилилан, цогияз абунила тIинчI батилилан. Рукъалълъул бетIергьанассда бихьанила хIинчIчIалълъ, риччарал куркьбалги тварххезарун, цIадутIе лълъел къатIраби тIинкIизарулел. ГIажаиблъарав гьесс хIинчIчIалде ахIанила - - Я, пакъир! Гьалгощинал гIадамазда ссвинабизе кIоларого бугеб цIа дур куркьбаздассан тIинкIарал къатIрабазищ ссвинабилеб? - БитIараб буго, – ян абунила хIинчIчIалълъ. – Дир куркьбаздассан тIинкIараб лълъецца гьеб ссвинаро. Дие бокьун буго гIадамаз дуе гьабулеб кIудияб лълъикIлъиялда гьоркьоб цо гьитIинабниги бутIа дирги букIине! Гьединги абун, хIинчIчI нахъеги куркьбал риччизаризе анила. 175. ХIанчIчIие бусенги – ватIан, къоркъое хIорги – ватIан. 176. ХIанчIчIил багьа – чIарил хъат. 177. ХIанчIчIил кIалдисса мугьги бахъуге, чияда бицунеб жоялда гъоркье гIинги ккоге. 178. Гьорол хIал хIанчIчIида лъалеб, лълъадал хIал ччугIида лъалеб. 179. ХIанчIчIилаб – хIанчIие, гъадилаб – гъадие. 180. ХIанчIчIицца абурабила - лълъикIав бахIарчиясс жинда гьецIцIоги речIчIиларила, къадарасс реххараб щвезе жибги чIчIеларила. 181. ХIанчIчIиццаги чIчIезе гIаркьел берцинаб бищулебила. 182. ХIапдолареб гьойдуе чури тIолареб. 183. ХIарам гьабурассе хIучч битIуларо. 184. ХIарам, хIалал кIоченчIого хIалтIулев Аллагьассеги вокьулев. 185. ХIарамаб боцIцIи кванан, кьаралъиялдаса, хIалалаб боцIцIи кванан, хIалакълъиго лълъикI. 186. ХIарамаб боцIцIуда баркат лъолареб. 187. ХIарччида нахъа чехь цIуне, чияр рокъоб бер цIуне. 188. ХIарччил кинаб рахъалдассан кваниги – цохIого мочол ххинкIал. 189. ХIарччиниб ххинкIги цо букIунаребила. 190. ХIарччиниссаги бортун, туртидассанги хъущтIун. 191. ХIарччихъ валагьун, кванай, копохъ валагьун, велъе. 192. ХIарщуда хIетIе хъвазе теларилан лIугьарав магIаруласс хIарщулI дегIен чIчIарабила. 193. ХIарщулI тIилал кьабуни, тIираби дудегоги щолел. 194. ХIарщулIе ккун чоргарав чурун вацIцIалъула, чагъир гьекъон чоргарав чурун вацIцIалъуларо. 195. ХIарщулIе реххунилан месед чуруклъулареб. 196. ХIарщулI цIцIалги кьабуге, цIцIалкIинибе лълъимги тIоге. 197. ХIасанил чу бачиде ккарабила. 198. ХIатIал ракулI ругессул кверал гьацIцIул цIолелила. 199. ХIатIида тункун ворчIиялдасса нуцIцIида тункун ворчIи лълъикIаб. 200. ХIатIиде бахине тани, нацIцI бетIералдеги бахунебила. 201. ХIатIикь щиб бугебали малъ гIодоб чIвалалде валагье. 202. ХIебтил бугониги, дирго кунта дарайдул. 203. ХIежалде анщинавги хIажи вукIунаревила, цIцIаланщинавги дибир вахъунаревила. 204. ХIежалде унилан, хIама хIажилъиларо. 205. ХIелеко гIегIедунилан сордо рогьинаро, гIегIедичIогойилан сордо рогьинчIогоги букIинаро. 206. ХIелеко лIугьунеб тIинчI ханинибго чIчIикIдулеб. 207. ХIелкида кколебила, жиб тIассан унелълъул, тIох тIечIого киндай ххутIулебилан. 208. ХIелкил гьудул гьечIевила, гьорол тушман гьечIевила. 209. ХIелкил гIадаб гIамал, гIебу гIадаб ракI. 210. ХIеренаб мацIцI чармил ххвалчадассаги бергьунебила. 211. ХIетIе кодобе босилалде, чIчIезе бакI хIадур гьабе. 212. ХIетIе хъущтIун вортарав тирщун тIаде вахъуна, мацIцI хъущтIун вортарассда вахъине хIал кIоларо. 213. ХIехьоларессе боцIцIи кьогеги, Аллагь! 214. ХIилаялълъ балагьуге, хIалтIун балагье. 215. ХIилаялълъ бергьинги гьунар буго. 216. ХIинкъараб гьой гIемер хIапдолебила. 217. ХIинкъараб лочнохъе чан щолареб, хIинкъараб боцца хъала бахъулареб. 218. ХIинкъарав гьойдаги ватIа гьавизе лъалевила. 219. ХIинкъарав къойил хола, къвакIарав цоцIцIул хола. 220. ХIинкъарав, къурав чиясс гIамал гIемер гьабула. 221. ХIинкъарав чияссда рохьги бойилан кколебила, гъотIол гIаркьелги жинде битIизабураб туманкIилан кколебила. 222. ХIинкъаравги гьардохъанги – гьвел мурад. 223. ХIинкъарассда мал балев, къвакIарассда къвал балев. 224. ХIинкъарассе хIалхьи гьечIеб. 225. ХIинкъарассул квер ххеххаб, виххарассул хIетI ххеххаб. 226. ХIинкъарассулгун гьудуллъи гьабуге. 227. ХIинкъарассухъа билараб багьадурассда батулеб. 228. ХIинкъи гьечIеб жо кетойила, кутак бугеб жо цIцIунцIцIрайила. 229. ХIинкъи гIанкIкIие те, хIамабагьадурлъи гIабдалассе те. 230. ХIинкъи – цIцIодорлъи, цIакълъи – гьаглъи. 231. ХIинкъизе бакI гьечIо чабхъад арав васассда, анцIила щуго сон бараб чуги буго, къого сон барав живгоги вуго. 232. ХIинкъиялдалъун чи къадаралдасса ворчIуларо. 233. ХIинкъуге, хIинкъараб жо толебани, катицца гIункIкI телаан. 234. ХIинкъуларев чи вукIунарев, биунареб чаран букIунареб. 235. ХIинкъуларев чи вукIунарев, хIехьезе кколеб. 236. ХIинкъун вукIин лълъикIав чияссги хIал дагьлъун букIин лълъикIаб чоццаги лъазе толареб. 237. ХIинкъун квараб гьанадасса хIинкъичIого квараб гьуэр лълъикIаб. 238. ХIинкъун къадаралдасса рорчIуларел, Аллагьасс гурони рухI бахъулареб. 239. ХIинццаб хIамаялда тIил рагIуларо, тIогьисса рачIчIги ккун, гьод буханиги. ТIадагьаб бетIералълъ малълъ босуларо, 240. тIолго гIалам бачIун, ццебе чIчIаниги. 241. ХIинчIчI бихьунила рорженги букIунеб. 242. ХIисаб бугин, бухIун кье. – ХIичи щиб? – ЧIчIикIу. –ЧIчIикIу щиб? – ХІичи. 243. ХIобода дарай ккуни, гьебги берцин бихьулеб. 244. ХIобое чIван, гIочIоцца чIалу кквеларо, чIалуе лъун, тIилицца тIох баччиларо. 245. ХIобоцца рукъ баччула, тIаде ккарасс къо хIехьола. 246. ХIор букIаралълъуб хIари камулареб. 247. ХIотоцца гьорчо кколареб. 248. ХIотол сум букIагIаги, мутIигIлъе бетIерассде. 249. ХIуби тиризабурассда цили тиризабулеб. 250. ХIуби чIвачIонани, чIалу бекула. 251. ХIуби чIвачIони, чIалу кколареб, чIчIужу гьечIони, рукъ кколареб. 252. ХIужа гьечIеб дагIбагун диваналде вахъунге. 253. ХIули – тIавусил, тIул-ракI – борхьил. 254. ХIунссизе хIамидаги кколеб. 255. ХIунчулеб заз баккудассаго лъалеб, лIугьунев чи гьитIинго лъалев. 256. ХIур тамахалъубила хIама гебергулеб. 257. ХIурмат бокьун батани, гIемер гаргадуге, сахлъи бокьун батани, гIемер кванаге.

  • shsh | ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

    Кк K Ккараб бакIалда къо хIехьонила бахIарчи вахъунев. Karab bajalda qo \e%onila ba\arxi wa]unew. Кквезе рачIчI гуреб, цIцIазе гIин гуреб. Kwe#e raZ gureb, ~a#e fin gureb. КкечIеб къо борххарав дур рукъ бухIаяв, къун лълъади ячарав, дур чара хваяв. Kezeb qo bor{araw dur ruq bu\ayaw, qun :adi yaxaraw dur xara [wayaw. Кколареб бакIалда гIодовги чIчIоге, гьикъичIеб жоги бицунге. Kolareb bajalda fodowgi Zoge, hiqizeb $ogi bicunge. - Ворехха, дуда бихьизабичIеб бакIалда гIодовги чIчIоге, гьикъичIеб жоги бицунге. wore{a, duda bi%i#abixeb bajalda fodowgi Zoge, hiqizeb $ogi bicunge. Щун руго берталълъе. Хъатамасан гьоболасс живго гIодов чIчIезе бищун лълъикIаб бакI балагьун буго. «Огь, инссул рукъбухIадихъ балагье!» - ян бетIер кIибикIун буго рукъалълъул бетIергьанасс. &un rugo berta:e. ]atamasan hobolaS $iqgo fodow Ze#e bi&un :ijab baj balahun bugo. «oh, inSul ruqbu\adi] balahe!» - yan beTer jibijun bugo ruqa:ul beTerhanaS. РачIун руго бахIаравги гьессул гьудул-гьалмагъзабиги. Хъурщизе гьавулаго-гьавулаго, гьобол ккун вуго нуцIцIида нахъе. Жинда гьикъичIеб жо бицуниланги хIара къотIизе нус кьуниланги, гьоболассда гIакIаги къотIун буго. Гьев хIободаги вухьун вуго. razun rugo ba\arawgi heSul hudul-halmav#abigi. ]ur&i#e hawulago-hawulago, hobol Kun wugo nu~ida na]e. $inda hiqizeb $o bicunilangi \ara qoTi#e nus punilangi, hobolaSda fajagi qoTun bugo. hew \obodagi wu%un wugo. Рукъалълъул бетIергьанасс гьобол берталълъе вачун вуго. Гьобол щвалде щварав гьечIолъиялда щаклъарав рукъалълъул бетIергьанасс гьессда малълъун буго. ruqa:ul beTerhanaS hobol berta:e waxun wugo. hobol &walde &waraw hezo;iyalda &ak;araw ruqa:ul beTerhanaS heSda ma:un bugo. Кколареб бицунессда бицунеб кIочон таги. Kolareb bicuneSda bicuneb joxon tagi. Кколареб жоялълъул ургъел гьабуге, рухIел гуреб жоялълъул рухIелги гьабуге. Korareb $oya:ul urvel habuge, ru\el gureb $oya:ul ru\el habuge. Кколареб къо босун хвараб пакъир хIама! Kolareb qo bosun [warab _aqir \ama! Гьакьадерил кьоги бахун, доб рахъалде щвейгун, рагIарабила Гьолокь росулIан гьагIдолел хIамузул гьаракь. Цинги нухлулассул хIама арабила щвартIан гьалагаб гIурулIе кIанцIун. Жиндир хIама гIуруцца босун унеб меххалълъ, ххадувги валагьун, хIамил бетIергьанасс абурал рагIаби магIарулазда гьоркьоб абилъун хIалтIизабула кколареб иш бетIералде босарав чияссул хIакъалълъулI. hapaderil pogi ba[un, dob ra]alde &weygun, rafarabila holop rosu/an hafdolel \amu#ul harap. cingi nu[lulaSul \ama arabila &warTan halagab furu/e jan`un. $indir \ama furuCa bosun uneb me{a:, {aduwgi walahun, \amil beTerhanaS abural rafabi mafarula#da horpob abi;un \alTi#abula Kolareb i^ beTeralde bosaraw xiyaSul \awa:u/. Цо хьиндалав унев вукIаравила, хIамаги ццебе къотIун, Къороде. co %indalaw unew wujarawila, \amagi Cebe qoTun, qorode. Кколаребила гудрацца чIчIегIераб царал бохх, кквезе ккани, ункъабго цадахъ кколебила. Kolarebila gudraCa Zeferab caral bo{, Kwe#e Kani, unqabgo cada] Kolebila. Ккуралълъуб ах бижулеб, таралълъуб заз бижулеб. Kura:ub a[ bi$uleb, tara:ub #a# bi$uleb.

  • xx | ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

    Д d 1. Давла хуриссан кьеги, хвел бусадассан кьеги. dawla [uriSan pegi, [wel busadaSan pegi. 2. Давладулал гIемерлъани, давлаги дагьаб щолебила. dawladulal femer;ani, dawlagi dahab &olebila. 3. Дагь гурони гьечIони учузаб ххиралъула. dah guroni hezoni uxu#ab {ira;ula. 4. Дагьаб боцIцIи бугез риба гьабула, рибадул хIилаби лъазеги гьарун. БоцIцIи цIцIикIкIарацца даран гьабула, дарман тIагIанщинал маххссараде ккун. dahab bo~i buge# riba habula, ribadul \ilabi ;a#egi harun. bo~i ~iJaraCa daran habula, darman Tafan&inal ma{Sarade Kun. 5. Дагьаб гIоларессе гIемерги гIолареб. dahab folareSe femergi folareb. 6. Дагьаб кьурассе дагьабги къваригIунеб, гIемер кьурассе тIолабго къваригIунеб. dahab puraSe dahabgi qwarifuneb, femer puraSe Tolabgo qwarifuneb. 7. Дагьаб меххалълъ лагълъи баччани, гIемер меххалълъ хханлъи щолеб. dahab me{a: lav;i baXani, femer me{a: {an;i &oleb. 8. Дагьаб налъиялълъ – гьудулила, кIудияб налъиялълъ – тушманила. dahab na;iya: - hudulila, judiyab na;iya: - tu^manila. 9. Дагьаб ххарж гьабичIони, гIемер щоларо. dahab {ar$ habizoni, femer &olaro. 10. Дагьабго жо лъазеги гIемераб жо цIцIализе кколеб. dahabgo $o ;a#egi femerab $o ~ali#e Koleb. 11. Дагьабниги гIантлъи гъорлI гьечIев чияссул бахIарчи вахъунарев (ХIажимурадил рагIаби). dahabnigi fant;i vor/ hezew xiyaSul ba\arxi wa]unarew (\a$imuradil rafabi). 12. Дагьабниги лълъикIлъи гъорлI гьечIеб квешлъи букIунареб. dahabgi :ij;i vor/ hezeb kwe^;i bujunareb. 13. Дагьав гаргаде, гIемер хIалтIе. dahaw fargade, femer \alTe. 14. Дагьав кIалъалессул хIалтIи гIемераб. dahaw ja;aleSul \alTi femerab. 15. Дагьалда гIей гьабуларессе гIемерабги щолареб. dahalgi fey habulareSe femerabgi &olareb. 16. Дагь-дагьккун баччани, мегIерги баччизе кIолеб, циндаго баччизе лIугьани, мунго молоцца ваччизе кколев. dah-dahKun baXani, mefergi baXi#e joleb, cindago baXi#e /uhani, mungo moloCa waXi#e Kolew. 17. Дагь-дагьккун гъоркьан бикIани, борххатаб мегIерги ччукIун бачIунеб. dah-dahKun vorpan bijani, bor{atab mefergi Xujun bazuneb. 18. ДагIбадулав къела, къадар бергьина. dafbadulaw qela, qadar berhina. 19. ДагIнида чIахI-ххералълъул, гьойда ракьа-гьаналълъул гурони мацIцI бичIчIуларебила. dafniCa za\-{era:ul, hoyda rapa-hana:ul guroni ma~ biZularebila. ЦIцIализе араб бакIалдассан жиндирго эбелалълъухъе дагIницца битIун бачIараб кагъат цIцIалулеб меххалълъ, гIенеккун букIун буго гьойги. Салам-каламалдасса ххадуб кагътида хъван букIун буго исана бижараб керчаб ххарил, рокъоб жиндиего кьолеб букIараб кIалцIул, чед-ххинкIалълъул хIакъалълъулI. ЦIцIалулеб кагъатги гьоркьоб къотIизабун, гьойцца цIцIеда гьикъун буго, гьеб кагътида гьанал яги ракьа-къедалълъул хъвараб жого гьечIищилан. ГьечIилан цIцIецца абидал, пашманго гьойцца абун буго, цо рагIиги ракьа-гьаналълъул хIакъалълъулI гьечIеб гьеб кагъат цIцIаличIониги бегьилаанилан. ~ali#e arab bajaldaSan $indirgo ebela:u]e dafniCa biTun bazarab kavat ~aluleb me{a:, feneKun bujun bugo hoygi. salam-kalamaldaSa {adub kavtida ]wan bujun bugo isana bi$arab kerxab {aril, roqob $indiyego poleb bujarab jal`ul, xed-{inja:ul \aqa:u/. ~aluleb kavatgi horpob qoTi#abun, hoyCa ~eda hiqun bugo, heb kavtida hanal yagi rapa-qeda:ul ]warab $ogo hezi&ilan. hezilan ~eCa abidal, _a^mango hoyCa abun bugo, co rafigi rapa-hana:ul \aqa:u/ hezeb heb kavat ~alizonigi behilaanilan. 20. ДагIние – цIцIар, цIцIедуе – рогьо. dafniye - ~ar, ~eduye - roho. 21. ДагIнил цIцIокоги кьун, цIцIел хъвайи босулареб. dafnil ~okogi pun, ~el ]wayi bosulareb. 22. Дад бекарав къоролав гIадин ххутIун вугила. dad bekaraw qorolaw fadin {uTun wugila. 23. Дадал къимат хведал лъала. dadal qimat [wedal ;ala. 24. Дадил ургъел – гIоркь ккурасс, гIиял ургъел – тIил ккурасс. dadil urvel - forp KuraS, fiyal urvel - Til KuraS. 25. Дадил роцен цIеххезе арав мискинчи гIадин. dadil rocen `e{e#e araw miskinxi fadin. Мискинабго хъизан букIанила. Гьезул цо гIакаги букIанила, рахь гьализениги, квен гьабизениги цо цIетIа лъолеб хъазанги букIанила. ЧIчIужу щар чIвазе цо дадгIаги бугебанищан зигардулей йикIанила. Цо къоялълъ гьелълъ вугIа-восун росс базаралде витIанила. Гьенисса цо гьитIинабго дадги босун, гьевги тIад вуссанила. ЧIчIужуялълъ алълъубе кигIан балебан гьикъанила. Валагьин, гьелда жанибе кигIан балебали диццаги гьикъичIин, гьадигIан балаян бичулессги бицинчIилан, мискинчи нахъ вуссун базаралде вилълъанила. Дова речIчIун, гъова речIчIун, щегI бичулев валагьанила, доб дуцца дие бичараб дадинибе кигIан балебилан гьикъанила. КIиго къолонибе лъаб балаян абунила щегI бичулессги. КIочонгутIизе - «КIиго къолонибе лъаб, кIиго къолонибе лъаб», – ан абулаго, рокъове вачIунев вукIанила мискинчи. miskinab ]i#an bujanila. he#ul co fakagi bujanila, ra% hali#enigi, kwen habi#enigi co `eTa ;oleb ]a#angi bujanila. Zu$u &ar zwa#e co dadfagi bugebani&an #igarduley yijanila. co qoya: he: wufa-wosun roS ba#aralde wiTanila. heniSa co hiTinabgo dadgi bosun, hewgi Tad wuSanila. Zu$uya: a:ube kifan baleban hiqanila. walahin, helda $anibe kifan balebali diCagi hiqizin, hadifan balayan bixuleSgi bicinzilan, miskinxi na] wuSun ba#aralde wi:anila. dowa reZun, vowa reZun, &ef bixulew walahanila, dob duCa diye bixarab dadinibe kifan balebilan hiqanila. jigo qolonibe ;ab balayan abunila &ef bixuleSgi. joxonguTi#e - «jigo qolonibe ;ab, jigo qolonibe ;ab», - an abulago, roqowe wazunew wujanila miskinxi. Цо бертин бугеб росулIе щванила гьав. Берталълъ ругел гIолохъаби меххтун, гьаглъун рукIанила. ТIаде щварав гьасс «Салам гIалайкум, кIиго къолонибе лъаб», – ан абунила. ГIолохъаби ххантIан тIаде рахъанила, гьединищин абулеб гьадинаб данделъиялде вачIарав чияссан, рак гIадин вухханила гьев. Ххадуб гьасс гьикъун буго щибиланхха жинцца абизе кколеб букIарабан. Щибилан гуреб, роххел тIасса унгегиян абизе кколаанилан малълъанила гьез. ГIемер кватIичIого, гьав цо кверкьаби ругеб бакIалде щванила. «Салам гIалайкум, роххел тIасса унгеги!» – ян ахIанила гьасс. Дур маххссараялде регIунищин жал ругеланги абун, вухханила гьав кверкьабаза рукIаразги. Щибиланхха дицца абизе кколеб букIарабан гьикъанила гьасс. Щиб гурелълъул, хварассе аххират лълъикIаб кьегиян абизе кколилан малълъанила гьазги. co bertin bugeb rosu/e &wanila haw. berta: rugel folo]abi me{tun, hag;un rujanila. Tade &waraw haS «salam falaykum, jigo qolonibe ;ab», - an abunila. folo]abi {anTan Tade ra]anila, hedini&in abuleb hadinab dande;iyalde wazaraw xiyaSan, rak fadin wu{anila hew. {adub haS hiqun bugo &ibilan{a $inCa abi#e Koleb bujarab. &ibilan gureb, ro{el TaSa ungegiyan abi#e Kolaanilan ma:anila he#. femer kwaTizogo, haw co kwerpabi rugeb bajalde &wanila. «salam falaykum, ro{el TaSa ungegi!» - yan a\anila haS. dur ma{Sarayalde refuni&in $al rugelangi abun, wu{anila haw kwerpaba#a rujara#gi. &ibilan{a diCa abi#e Koleb bujaraban hiqanila haS. &ib gure:ul, [waraSe a{irat :ijab pegiyan abi#e Kolilan ma:anila ha#gi. Кинасса абуниги рекъоларел алго кинал гIадамалилан ракIалдеги ккун, вилълъанила ав жиндирго нухда. Тайи квегъулел цо чагIи ратанила гьассда. Гьелълъ гьезие цIакъ гIакъуба кьолеб бугоанила. КIобокIун тIимугъгун, гьесс гьазда - «Салам гIалайкум, хварассе аххират лълъикIаб кьеги!» – ян абунила. Капурго хвараб хIама, дуцца аххират лълъияб кьун батагиян абизе ккани, ниж хунищ ругелан, гьезги лълъикI зуранила гьав. Щибиланхха абизе кколебан гьикъанила гьаздаги. Щибилан гуреб, гьабулеб битIагиян абизе кколилан малълъанила гьезги. Гьеле гьедин, чангояз вуххун, щванила рокъове дадил роцен цIеххезе арав мискинчи.. kinaSa abunigi reqolarel algo kinal fadamalilan rajalde Kun, wi:anila aw $indirgo nu[da. tayi kwevulel co xafi ratanila haSda. he: he#iye `aq faquba poleb bugoanila. jobojun Timuvgun, heS ha#da - «salam falaykum, [waraSe a{irat :ijab pegi!» - yan abunila. ka_urgo [warab \ama, duCa a{irat :iyab pun batagiyan abi#e Kani, ni$ [uni& rugelan, he#gi :ij #uranila haw. &ibilan{a abi#e Koleban hiqanila ha#dagi. &ibilan gureb, habuleb biTagiyan abi#e Kolilan ma:anila he#gi. hele hedin, xangoya# wu{un, &wanila roqowe dadil rocen `e{e#e araw miskinxi... 26. Дадил хьибил ккурав, хьагил гIоркь ккурав. dadil %ibil Kuraw, %agil forp Kuraw. 27. Даимаб роххелги букIунареб, тIасса унареб ургъелги букIунареб. daimab ro{elgi bujunareb, TaSa unareb urvelgi bujunareb. 28. Далалда гъоркь абизе лъалеб гIадин, мималда тIад абизеги лъазе ккола. dalalda vorp abi#e ;aleb fadin, mimalda Tad abi#egi ;a#e Kola. Кици буго «дие» – ян гурони, «ма» – ян абизе лъаларев чияссул хIакъалълъулI. «Далалда гъоркь» абураб жоялдассан бичIчIула – д-хIарпалда ххадуб рагьараб – и-хIарп букIине ккей (ди). Мималда тIад абураб рагIудассан бичIчIула – м-хIарпалда ххадуб рагьараб – а-букIине ккей (ма). kici bugo «diye» - yan guroni, «ma» - yan abi#e ;alarew xiyaSul \aqa:u/. «dalalda vorp» aburab $oyaldaSan biZula - d-\ar_alda {adub raharab - i-\ar_ bujine Key (di). mimalda Tad aburab rafudaSan biZula - m-\ar_alda {adub rahab - a-bujine Key (ma). 29. Дарабазде черхх ккогеги, чияр цIцIобалде рукь ккогеги. daraba#de xer{ Kogegi, xiyar ~obalde rup Kogegi. 30. Дам-дам бугеб, чIам-чIам гьечIеб бертин гIадаб жойила. dam-dam bugeb, zam-zam hezeb bertin fadab $oyila. 31. Дангизеги дун дангун, донкIинейги дун тIамун (Эбелги дир юххун, гIакIаги дир бахъун). dangi#egi dun dangun, donjineygi dun Tamun (ebelgi dir yu{un, fakagi dir ba]un). 32. Данде ккарав чи чIвараб, чанай араб гьой чIвараб. dande Karaw xi zwarab, xanay arab hoy zwarab. 33. Дандежо бугони, кванил тIагIам цIцIикIкIуна, кодоб жо бугони, чияссул къадру цIцIикIкIуна. dande$o bugoni, kwanil Tafam ~iJuna, kodob $o bugoni, xiyaSul qadru ~iJuna. 34. Дандеяссдассан би баккани, дудассанги рахь баккулареб. dandeyaSdaSan bi baKani, dudaSangi ra% baKulareb. 35. Дандрарал тIанчIазулгийищила дир-дурал рукIунел. dandraral Tanza#ulgiyi&ila dir-dural rujunel. 36. Далил бачун, боцIцIи чурулебила, далил бачун, боцIцIи хъвалебила. dalil baxun, bo~i xurulebila, dalil baxun, bo~i ]walebila. 37. Дарай ретIаниги – гьадабго ланжу, хIебет ретIаниги – гьадабго ланжу. daray reTanigi - hadabgo lan$u, \ebet reTanigi - hadabgo lan$u. 38. Дарай ретIаниги кIкIухIалги лъала, хIебет ретIаниги лаченги лъала. daray reTanigi Ju\algi ;ala, \ebet reTanigi laxengi ;ala. 39. Даран лълъикIаб маян диццаги кьураб, маян дуццаги кьураб (ма – дуе, ма – дие). daran :ijab mayan diCagi purab, mayan duCagi purab (ma - duye, ma - diye). 40. Даран буго даран, хъатир буго хъатир. daran bugo daran, ]atir bugo ]atir. 41. Даран рекIкIалълъ гьабуге, ригьин реццалълъ гьабуге. daran reJa: habuge, rihin reCa: habuge. 42. Даран хIажатассулгун гьабе, ригьин гIел бащадазулгун гьабе. daran \a$ataSulgun habe, rihin fel ba&ada#ulgun habe. 43. Даран хIилаялълъул жо буго. daran \ilaya:ul $o bugo. 44. Дараялда бозги баге, бозида дарайги баге. darayalda bo#gi bage, bo#ida daraygi bage. 45. Дарманан абурассда гIажаланги абулареб, гIажалан абурассда дармананги абулареб. darmanan aburaSda fa$alangi abulareb, fa$alan aburaSda darmanangi abulareb. 46. Дармида гьоркьов эмен-вацц вукIунарев. darmida horpow emen-waC wujunarew. 47. Дармил эбел-эмен гьечIелила. darmil ebel-emen hezebila. Къокъалго рагIабаз гьадин малълъулеб буго, цо чанго чияссда цо учуз кьолеб жо данде чIванилан, цогидаздаги гьеб батуларебила, цо жо ххираго бичун унилан, киназго ххира босизеги кколаребила. qoqalgo rafaba# hadin ma:uleb bugo, co xango xiyaSda co uxu# poleb $o dande zwanilan, cogida#dagi heb batularebila, co $o {irago bixun unilan, kina#go {ira bosi#egi Kolarebila. 48. Дармицца къей – анкьил ургъел, хуруцца къей – лъагIалил ургъел, ригьнацца къей – гIумруялълъулго ургъел. darmiCa qey - anpil urvel, [uruCa qey - ;afalil urvel, rihnaCa qey - fumruya:ulgo urvel. 49. Дару камураб унти букIунареб, багьана камураб гьересси букIунареб. daru kamurab unti bujunareb, bahana kamurab hereSi bujunareb. 50. Даруялде черхх ккогеги, чияр цIцIобалде рукъ ккогеги. daruyalde xer{ Kogegi, xiyar ~obalde ruq Kogegi. 51. Дебул каратIгун семарай, салул каратIгун ягъарай (рохьи-жужай гьечIей). debul karaTgun semaray, salul karaTgun yavaray (ro%i-$u$ay hezey). 52. Дибир вакъуларев, къебед вугьунарев. dibir waqularew, qebed wuhunarew. 53. Дибирасс малълъараб гьабуге, гъосс гьабураб гьабе. dibiraS ma:arab habuge, voS haburab habe. 54. Дибирассул бечелъи – росу кIодолъи. dibiraSul bexe;i - rosu jodo;i. 55. Дибирги къезавулей, къадиги чIчIезавулей. dibirgi qe#awulew, qadigi Ze#awuley. 56. Дида бихьичIеб къварилъи – ботIротIа ххенолеб гьобо. dida bi%izeb qwari;i - boTroTa {enoleb hobo. 57. Дида вихьун вукIанила, вухьахъе тейила. dida wi%un wujanila, wuja]e teyila. 58. Дида гъоркь лъун букIараб бакI босун вачIа. dida vorp ;un bujarab baj bosun waza. МагIарулаз гьаб кици тIамула гIадамазе жинцца щибго адаб – хIурматги гьабуларев, гIадамаздассан жиндиего хIурматги лълъикIлъиги къваригIарав чияссе. mafarula# hab kici Tamula fadama#e $inCa &ibgo adab-\urmat habularew, fadama#daSan $indiyego \urmatgi :ij;igi qwarifaraw xiyaSe. 59. - Дида ххан кIалъана! - Щибиланхха эсс абураб? - Яре ццевесса! – ян абуна. - dida {an ja;ana! - &ibilan{a eS aburab? - yare CeweSa! - yan abuna. 60. Дидаги хъвагегийила, хъухьи лIугIугегийила. didagi ]wageyila, ]u%i /ufugegiyila. 61. Дидаги букIараб бахIараб заман, махIу беканиги галадулареб. didagi bujarab ba\arab #aman, ma\u bekanigi galadulareb. 62. Дидаги гурхIулев – дир чедги бикъулев. didagi gur\ulew - dir xedgi biqulew. 63. Дидаго квер чIвазеян ХIава ячун йикIана, ХIавада кIиябго квер диццаго чIвазе ккана. didago kwer zwa#eyan \awa yaxun yijana, \awada jiyabgo kwer diCago zwa#e Kana. 64. Дидасса бергьарав чи вугеб бакIалде жив вачIинарилан (вачунге - ян) абурабила хханассги. didaSa berharaw xi wugeb bajalde $iw wazinarilan (wazunge - yan) aburabila {anaSgi. Ххан ахIулев вукIун вуго гьоболлъухъ. Гьесс абун буго, гьенив жиндасса бергьунев чи ватани, вилълъинарилан. Хханассдассаги бергьунев чи вукIуневищан, релъун руго гIадамал. Гьенив хханассдасса бергьуневни чи ватун вуго, жиндие бокьарабщинаб гьабун гурони чIчIолареб гьитIинаб лъимер. {an a\ulew wujun wugo hobol;u]. heS abun bugo, heniw $indaSa berhunew xi watani, wi:inarilan. {anaSdaSagi berhunew xi wujunewi&an, re;un rugo fadamal. heniw {anaSdaSa berhunewni xi watun wugo, $indiye boparab&inab habun guroni Zolareb ;imer. 65. Дие вас гьавизегIанищ букIараб бо багъаризе! diye was hawi#efani& bujarab bo bavari#e! 66. Дие гIанкIу кьурасс бокьосса баси ана. diye fanju puraS bopoSa basi ana. 67. Дие гIунин, ГIисае бай, баркаман. diye funin, fisaye bay, barkaman. 68. – Дие моххмохх бокьуларо дада. – Щай дир вас? – ГьечIогохха дада! - diye mo{mo{ bopularo, dada. - &ay dir was? - hezogo{a dada! 69. Дие хъвалеб чагъана, чахъабазе бачунеб наку. diye ]waleb xavana, xa]aba#e baxuneb naku. Кици буго Шамилил заманалда бижараб. Шамил-имам божулев вукIун вуго бицараб жоялда. Гьесс абулебги букIун буго, кIветIалда михъги бугев бихьинчиясс гьересси бицунебилан кколарин жиндаян. Гьессул гьеб загIипаб рахъалдассан пайдаги босун, цо-цо гIадамаз, «гьав Аллагьассда божуларо, досс как баларо», – ян имамассде мацIцIал гьарулел рукIун руго, имамассги гьезие тамихI гьабизе изну кьолеб букIун буго. Гьадин, жиндир гьан кваназелъун, имамассде мацIцI гьабурал гIадамазде гIиял бетIергьанасс абурал руго гьал рагIаби. Цогиясс абураб гьалълъулго цоги къагIидаги буго - «Диццани бала, имам, как, дирни куйдуцца балеб гьечIо». kici bugo ^amilil #amanalda bi$arab. ^amil imam bo$ulew wujun wugo bicarab $oyalda. heS abulebgi bujun bugo, jweTalda mi]gi bugew bi%inxiyaS hereSi bicunebilan Kolarin $indayan. heSul heb #afi_ab ra]aldaSan _aydagi bosun, co-co fadama#, «haw allahaSda bo$ularo, doS kak balaro», - yan imamaSde ma~al harulel rujun rugo, imamaSgi he#iye tami\ habi#e i#nu poleb bujun bugo. hadin, $indir han kwana#e;un, imamaSde ma~ habural fadama#de fiyal beTerhanaS abural rugo hal rafabi. cogiyaS aburab ha:ulgo cogi qafidagi bugo - «diCani bala, imam, kak, dirni kuyduCa baleb hezo». 70. Дие щиб, кин кканиги! – ян абурабила гъоркьа палугьанасс. diye &ib, kin Kanigi! - yan aburabila vorpa _aluhanaS. 71. Диего гIоло абулеб батани, чехь бихъаги, гьирдани къвачIа рекъараб бугилан абурабила гIонкIкIоцца. diye folo abuleb batani, xe% bi]agi, hirdani qwaza reqarab bugilan aburabila fonJoCa. 72. Дидасса къолей рокъой йигилан, цоясс чIчIужу юххарайила. didaSa qoley roqoy yigilan, coyaS Zu$u yu{arayila. 73. Дир аниб кванан, чияр доба къинлъун. dir anib kwanan, xiyar doba qin;un. 74. Дир бадиссан ралагьизе лълъикIанила нуж гъолълъухъан абурабила рокьи ккарав гIолиласс, яс ссурукъай йигилан гIадамал гаргадидал. dir badiSan ralahi#e :ijanila nu$ vo:u]an aburabila ropi Karaw folilaS, yas Suruqay yigilan fadamal gargadilal. 75. Дир бадиссан ялагьун, дир кIалдиссан кIалъан. dir badiSan yalahun, dir jaldiSan ja;an. 76. Дир бикъаги, дицца бикъугеги. dir biqagi, diCa biqugegi. 77. Дир вас гIезегIанищила рагъ ккезе чIчIун букIараб. dir was fe#efani&ila rav Ke#e Zun bujarab. 78. Дир-дуралълъул бицани, росс-лълъадул дагIба кколеб. dir-dura:ul bicani, roS-:adul dafba Koleb. 79. Дир инссуда цIцIарги лъун, ЦIцIор гъурулев багьадур. dir inSuda ~argi ;un, ~or vurulew bahadur. 80. Дир кIал – дир тушман. dir jal - dir tu^man. 81. Дир оц хъун батаги дицца бицунебги бичIчIулев, дида бицинеги лъалесс. dir oc ]un batagi diCa bicunebgi biZulew, dida bicinegi ;aleS. 82. Дир рокъоб хханассул гIакълу рекъеларо, хханассул рокъоб дир гIакълу рекъеларо. dir roqob {anaSul faqlu reqelaro, {anaSul roqob dir faqlu reqelaro. 83. Дир рукъ – дир хъала. dir ruq - dir ]ala. 84. Дир хабалI дун, дур хабалI мун. dir [aba/ dun, dur [aba/ mun. ГIадамазда гьоркьор гIемер рукIуна, гьадин щай гьабулеб, додин щай гьабуларебан, жидеде кколарел жал рицунел чагIи. Гьел чIчIоларо гьал рагIаби жидеда абизегIан. fadama#da horpor femer rujuna, hadin &ay habuleb, dodin &ay habulareban, $idede Kolarel $al ricunel xafi. hel Zolaro hal rafabi $ideda abi#efan. 85. Дир хур багъарулеб гьечIо, дур гIи багьарулеб буго. dir [ur bavaruleb hezo, dur fi baharuleb bugo. Гьаб кици буго ГьидалI бижараб. КIигояссда гьоркьоб къотIи ккун буго, цояссе хур кьезе, дандеяссги гьессие хур жаниб цIураб гIи кьезе. ГIиял хур цIезабураб меххалълъ, багъарулеб жоялълъухъ багъарулареб жо кьезе кIвеларилан, хурул бетIергьанассул рагIи хун буго. hab kici bugo hida/ bi$arab. jigoyaSda horpob qoTi Kun bugo, coyaSe [ur pe#e, dandeyaSgi heSiye [ur $anib `urab fi pe#e. fiyal `e#aburab me{a:, bavaruleb $oya:u] bavarulareb $o pe#e jwelarilan, [urul beTerhanaSul rafi [un bugo. 86. Дир – цIцIар, дур – бечелъи, хIама лълъицца гьекъелеб? dir - ~ar, dur - bexe;i, \ama :iCa heqeleb? 87. Дир цIцIоко – дир тушманилан абулебила царацца. dir ~oko - dir tu^manilan abulebila caraCa. 88. Дир чухъа лIугIизегIанищила букIараб къиямассеб къо чIчIезе. dir xu]a /ufi#efani&ila bujarab qiyamaSeb qo Ze#e. МагIарулазе баянаб буго 1902 соналда цо росдал гIадамал, жакъа къиямассеб къо чIчIезе бугилан дибирасс ххабарги бицун, кIудияб хIинкъиялда гъоркь рукIин. ЦIияб чухъидасса воххун вукIарав цо гIолохъанассул рагIи жакъа нилIее кицилъун лIугьун буго. mafarula#e bayanab bugo 1902 sonalda co rosdal fadamal, $aqa qiyamaSeb qo Ze#e bugilan dibiraS {abargi bicun, judiyab \inqiyalda vorp rujin. `iyab xu]idaSa wo{un wujaraw co folo]anaSul rafi $aqa ni/eye kici;un /uhun bugo. 89. Дир чIчIужу горбогьод гIадай йигилан абурабила цоясс, дирай моххмоххил гьод гIадай йигилан абурабила цогиясс. dir Xu$u gorbohod faday yigilan aburabila coyaS, diray mo{mo{il hod faday yigilan aburabila cogiyaS. КIиябго кици буго цоцазул абулел куцал. КIиялълъго бицунеб буго чIчIужу хъарссун бахъунареб горбогьод гIадай, нахърател бугей йикIине кколилан. jiyabgo kici bugo coca#ul abulel kucal. jiya:go bicuneb bugo Zu$u ]arSun ba]unareb gorbohod faday, na]ratel bugey yijine Kolilan. 90. Дир яс ячанани, нуцал хIелеко, ячинчIого тани, цIцIукIа хIелеко. dir yas yaxanani, nucal \eleko, yaxinzogo tani, ~uja \eleko. 91. Дирго гуреб ишалда гьоркьобе лIугьаралълъухъ рекъонго дие гьаб! – ан абурабила маймалакалълъ. dirgo gureb i^alda horpobe /uhara:u] reqongo diye hab! - an aburabila maymalaka:. Цо нухалълъ гъотIода букIараб маймалакида, ччугIа кквезе гьинги реххун, рокъове унев ччугIихъан вихьанила. ХхантIан гъотIодасса гъоркьеги рещтIун, лълъелIа къватIибеги цIцIан, гьалълъги реххулеб букIанила гьин. Маймалакалълъул маххщелги гIечIого, гьин гьелда тIад бигъа-битун чIчIанила. Гьеб бихьанила маймалакалълъ рахIаталда толареб гIанкIкIида. Бекерунги бачIун, гьелълъ маймалакалълъул ботIролI тIил кьабанила. co nu[a: voToda bujarab maymalakida, Xufa Kwe#e hingi re{un, roqowe unew Xufi]an wi%anila. {anTan voTodaSa vorpegi re&Tun, :eTa qwaTibegi ~an, ha:gi re{uleb bujanila hin. maymalaka:ul ma{&elgi fezogo, hin helda Tad biva-bitun Zanila. heb bi%anila maymalaka: ra\atalda tolareb fabJida. bekerungi bazun, he: maymalaka:ul boTro/ Til pabanila. 92. Дирго гуреб ишалда гьоркьобе лIугьаралълъухъ, рекъонго дие гьаб! – ан абунила маймалакалълъ, хIалиццаго гьинги тIасса бахъулаго. dirgo gureb i^alda horpobe /uhara:u], reqongo diye hab! - an abunila maymalaka:, \aliCago hingi TaSa ba]ulago. 93. Дирго малъаз гIадин, дирго гьод хъассиларо. dirgo ma;a# fadin, dirgo hod ]aSilaro. 94. Дирго тала бухъун йикIараяни, таргьа биххун, тIажу гьабилароан. dirgo tala bu]un yijarayani, tarha bi{un, Ta$u habilaroan. ГIурусаз Дагъистаналда кверщел гьабураб меххалълъ, гIемерал магIарулал ун руго ТуркалIе. Гьениб квешаб къоги бихьун, ракъун-къечон цо-цоял нахъ руссунги рачIун руго. Гьений язихъаб яшавалда йикIарай ЧIчIикIасса гIадамалълъул кагътидассан тIибитIараб бугилан абула гьаб кици. furusa# davistanalda kwer&el haburab me{a:, femeral mafarulal un rugo turka/e. henib kwe^ab qogi bi%un, raqun-qexon co-coyal na] ruSungi razun rugo. heniy ya#i]ab ya^awalda yijaray ZijaSa fadama:ul kavtidaSan TibiTarab bugilan abula hab kici. 95. Дирго хIалалаб боцIцIи чияеги кьеларо, чияр чурпаги бакьан гуро. dirgo \alalab bo~i xiyaye pelaro, xiyar xur_agi bapan guro. 96. Дирго хIатIал ссвакачIого, дир къваригIел тIубаларо. dirgo \aTal Swakazogo, dir qwarifel Tubalaro. 97. Дирго черхх – дунго ххан, бокьани багIараб ретIина, бокьани гIурччинаб ретIина. dirgo xer{ - dungo {an, bopani bafarab reTine, bopani furXinab reTina. 98. Дирилан абураб гьецIо кьватIана, дирилан абураб кьуру биххана (ссундулIго талихI кьечIо). dirilan aburab he`o pwaTana, dirilan aburab puru bi{ana (Sundu/go tali\ hezo). 99. Дицца абилебги дуцца абунин, дицца щибилан абилеб? diCa abilebgi duCa abunin, diCa &ibilan abileb? 100. Дицца вазуневги дун вазуневги дида чабххикьан ваккаравго лъалилан абурабила магIлиссесс. diCa wa#unewgi dun wa#unewgi dida xab{ipan waKarawgo ;alilan aburabila mafliSeS. 101. Дицца гьабилилан бахIарчилъи гьабулареб, дицца чIвалилан чи чIваларев. diCa habililan ba\arxi;i habulareb, diCa zwalilan xi zwalarew. 102. Дицца гIанкIуда бицун, гIанкIуцца къватIиб бицун. diCa fanjuda bicun, fanjuCa qwaTib bicun. 103. Дицца – ГIашурада, ГIашурацца – гIаламалда. diCa - fa^urada, fa^uraCa - falamalda. 104. Дицца дуе гIака гурони гIандадерил мугIрул ричун рукIинчIо гури, – ян абурабила гIандиссесс. diCa duye faka guroni fandaderil mufrul rixun rujinzo guri, - yan aburabila fandiSeS. Ццебе гIакаги къотIун, гьеб бичизе гIандиссев Ххунзахъ базаралде щванила. Цоясс, чахьалда квер чIван, гъвари къакъан, рачIчI цIцIан, гIакдал ххал гьабулеб букIанила. ГIандиссессги, валлагьин, рахьги гIемер кьолин, нахги гIемер бахъулин, рас тIуни, тIомолIан нах кIанцIулеб хIалалълъ кьарагоги бугилан, бецца-бетIун лъунила гIака. Анилахха гIака лълъикIабго багьаялде бичун. Нахъиссеб соналълъ добго базаралда данделъанила гIандиссевги дов гIака босаравги. - Дуцца дун гуккун вукIун вуго. Доб дур гIака я рахьдалаб батичIо, я нахулаб батичIо! – ян абунила гIакдал бетIергьанасс. - Дицца дуе, гIака гурони, гIандадерил мугIрул ричун рукIинчIо гури! – ян жаваб кьунила гIандиссесс. Cebe fakagi qoTun, heb bixi#e fandiSew {un#a] ba#aralde &wanila. coyaS xa%alda kwer zwan, vwari qaqan, raZ ~an, fakdal {al habuleb bujanila. fandiSeSgi, walahin, ra%gi femer polin, na[gi femer ba]ulin, ras Tuni, Tomo/an na[ jan`uleb \ala: paragogi bugilan, beCa-beTun ;unila faka. anila{a faka :ijabgo bahayalde bixun. na]iSeb sona: dobgo ba#aralda dande;anila fandiSewgi dow faka bosarawgi. - duCa dun guKun wujun wugo. dob dur faka ya ra%dalab batizo, ya na[ulab batizo! - yan abunila fakdal beTerhanaS. - diCa duye, faka guroni, fandaderil mufrul rixun rujinzo guri! - yan $awab punila fandiSeS. 105. Дицца – гIочIоцца, дуцца – тIилицца. diCa - fozoCa, duCa - TiliCa. 106. Дицца дуда абуна гури эбел! diCa duda abuna guri ebel! Цо росулI оцбаялълъул байрам букIанила. Ххадур рекериялълъул, кIанцIиялълъул, гьецIо реххиялълъул къеццалги рукIанила. Рекеризе кьерда чIчIарал ясазда гьоркьое кIанцIун ячIанила цо гIезегIанго гIолохъанлъудасса арай гIадан. АсскIовеги вачIун, гьелълъул вас эбел нахъе ячуней вукIанила. Эбел чIчIанила, хIалтIулI къоларей жий екерунги гIолохъанал ясаздасса бергьунилан. Васассдаги гIенеккичIого эбел асскIосса нахъе анила, гьейги, тIаждарачлихъ гурдил аххалъабиги къазарун, екеризе хIадурун чIчIун йикIанила. ГьещтIерухъанасс “Гьа!” – ян ахIигун, гьункьун ццее уней эбелалълъул цо гьаракь борчIанила. Нечарай гьей, цо кверги хьвагIун, гIадамазда гъорлIе ячIунелълъул, дандеги ун, гьелълъул васасс эбелалда абурабила кицилъун лIугьарал гьадал рагIаби. Гьаб кици тIамула жиндир иш гуреб, бажарулареб хIалтIи гьабизе лIугьарав чияссе. co rosu/ ocbaya:ul bayram bujanila. {adur rekeriya:ul, jan`iya:ul, he`o re{iya:ul qeCalgi rujanila. rekeri#e perda Zaral yasa#da horpoye jan`un yazanila co fe#efango folo]an;udaSa aray fadan. aSjowegi wazun, he:ul was ebel na]e yazuney wujanila. ebel Zanila, \alTu/ qolarey $iy yekerungi folo]anal yasa#daSa berhunilan. wasaSdagi feneKizogo ebel aSjoSa na]e anila, heygi, Ta$daraxli] gurdil a{a;abigi qa#arun, yekeri#e \adurun Zun yijanila. he&Teru]anaS "ha" - yan a\igun, hunpun Ceye uney ebela:ul co harap borzanila. nexaray hey, co kwergi %wafun, fadama#da vor/e yazune:ul, dandegi un, he:ul wasaS ebelalda aburabila kici;un /uharal hadal rafabi. hab kici Tamula $indir i^ gureb, ba$arulareb \alTi habi#e /uharaw xiyaSe. 107. Дицца дур боцIцIи бикъун букIанин, тIасса лIугьаян абулел гIемерал ратула. Ма дурго боцIцIиян цонигияв вачIунаро. diCa dur bo~ biqun bujanin, TaSa /uhayan abulel femeral ratula. ma durgo bo~iyan conigiyaw wazunaro. 108. Дицца квараб квен кунарев гьобол дир бакIалде вачIунге. diCa kwarab kwen kunarew hobol dir bajalde wazunge. 109. Дицца лал тIамизегIанищила дуниял кьерхинчIого чIчIун букIарабилан абурабила гIандисселълъ. diCa lal Tami#efani&ila duniyal per[inzogo Zun bujarabilan aburabila fandiSe:. 110. Дицца тIинчI цо гьабула, гъалбацIалълъулни тIинчI гьабула! – ян абурабила гъалбацIалълъ царада. diCa Tinz co habula, valba`a:ulni Tinz habula! - yan aburabila valba`a: carada. ГъалбацIалълъ тIинчI гьабунила. Рахьи базе гъалбацIалълъухъе гIемерал гьалбал унел рукIанила. Билълъанила гьенибе церги. - ГIемерал гьалбал гьанире унел рихьидал, дидани ккун букIана гъалбацIалълъ гIемерал тIанчIи гьарун ратилилан, – абунила царацца, бер-ракIго щвечIого. - Дицца тIинчI цо гьабула, гъалбацIилни тIинчI гьабула! Дуцца гIадин, царатIинчI гьабуларо! – ян жаваб кьунила гъалбацIалълъ. valba`a: Tinz habunila. ra%i ba#e valba`a:u]e femeral halbal unel rujanila. bi:anila henibe cergi. - femeral halbal hanire unel ri%idal, didani :un bujana valba`a: femeral Tanzi harun ratililin, - abunila caraCa, ber-rajgo &wezogo. - diCa Tinz co habula, valba`ilni Tinz habula! duCa fadin, caraTinz habularo! - yan $awab punila valba`a:. 111. Дицца царада малълъун, царацца рачIчIалда малълъун. diCa carada ma:un, caraCa raZalda ma:un. 112. Диццаго босараб бас-басараб тIил, дидаго кьабураб аххир замана! diCago bosarab bas-basarab Til, didago paburab a{ir #amana! 113. Диццаго еццичIей лълъицца еццилей! Вокьулесс ячинчIей лълъицца ячиней! diCago yeCizey :iCa yeCiley? wopuleS yaxinzey :iCa yaxiney! 114. Диццани как бала, Имам, дир куйдузни баларохха. diCani kak bala, imam, dir kuydu#ni balaro{a. 115. Доб заманалълъул кьурди лIугIидал, гьанже заманалълъул кьурди гьабизе кколеб. dob #amana:ul purdi /ufidal, han$e #amana:ul purdi habi#e Koleb. 116. Добассан цIулакьо бегьичIони, аниссан моххмоххалги регьуларел. dobaSan `ulapo behizoni, aniSan mo{mo{algi rehularel. Хьиндалав жиндирго къваригIелалълъ ГIандиве вачIун вукIанила. РещтIанила гьоболассухъ. Хъваш-баш гьабун бахъингун, хьиндаласс абунила, валлагьин, гьаб гIорцIенги гIамаликъаб жо букIун, нужее росулел цIулакьодул цIурал ххулжал кьолода нахъа разе ссанагIалъи ккечIилан. Гьобол тIовитIулелълъул, гIандиссессги абунила, валлагьин, гьеб дур гIорцIен цIакъ тIурузаб жо бугелълъул, дур хъизан-лъималазе ритIизе ракIалда рукIарал моххмоххал ритIичIого толел ругилан. %indalaw $indirgo qwarifela: fandiwe wazun wujanila. re&Tanila hobolaSu]. ]wa^-ba^ habun ba]ingun, %indalaS abunila, walahin, hab for`engi famaliqab $o bujun, nu$eye rosulel `ulapodul `ural {ul$al poloda na]a ra#e Sanafa;i Kezilan. hobol TowiTule:ul, fandiSeSgi abunila, walahin, heb dur for`en `aq Turu#ab $o buge:ul, dur ]i#an-;imala#e riTi#e rajalda rujaral mo{mo{al riTizogo tolel rugilan. 117. Добго гьороб добго гьури (гьерссихъанассде). dobgo horob dobgo huri (herSi]anaSde). 118. Дове цадахъ босун уневги вихьичIила, добе щвезабизе уневги вихьичIила. dowe cada] bosun unewgi wi%izila, dobe &we#abi#e unewgi wi%izila. 119. Добе цадахъ щибниги босулеб гьечIолъи бихьизе, жиндир кверал мусруялдасса къватIире раккун теян васигат гьабун букIарабила ЧIчIикIасса Парзуласс. dobe cada] &ibnigi bosuleb hezo;i bi%i#e, $indir kweral musruyaldaSa qwaTire raKun teyan wasifat habun bujarabila ZijaSa _ar#ulaS. 120. Довеялълъул нахъахъан, нахъеялълъул ццевехъан. doweya:ul na]a]an, na]eya:ul Cewe]an. 121. Долого бекьараб хуралдасса квер босе. dologo beparab [uraldaSa kwer bose. 122. Доморун вега, долого вахъа. domorun wega, dologo wa]a. 123. ДугIа цIцIалун гIородасса хIама нахъе инаро, нилI гIодун гIонкIкIоцца къвачIа букъичIого теларо. dufa ~alun forodaSa \ama na]e inaro, ni/ fodun fonJoCa qwaza buqizogo telaro. 124. ДугIаялдасса богIол хуралълъе ракго рекъолебила. dufayaldaSa bofol [ura:e rakgo reqolebila. 125. Дуда гуребги мегеж дагIнидаги букIуна (дуда гурелги, михъал катидаги рукIуна). duda gurebgi mefe$ dafnidagi bujuna (duda gurelgi, mi]al katidagi rujuna). 126. Дуда рагIа, дида бихьа. duda rafa, dida bi%a. 127. Дуда хIама батила мучIдузда гогьдарулеб, кIкIалахъ гъалбацI бихьила гьекъезе лълъим щолареб. duda \ama batila muzdu#da gohdaruleb, Jala] valba` bi%ila heqe#e :im &olareb. 128. Дуда цо лъала, царада кIиго лъала. duda co ;ala, carada jigo ;ala. 129. Дуда ццин бугони, дандеяссдаги ццурараб гьоло гуреб букIунеб. duda Cin bugoni, dabdeyaSdagi Curarab holo gureb bujuneb. 130. Дуда чехь батани, чияда мугъ гуребила бугеб. duda xe% batani, xiyada muv gurebila bugeb. 131. Дудаго бихьараб – битIараб, чияда бихьараб – гьересси. dudago bi%arab - biTarab, xiyada bi%arab - hereSi. 132. Дудаго бичIчIулареб жо чияда бичIчIизабизе лIугьунге. dudago biZulareb $o xiyada biZi#abi#e /uhunge. 133. Дудаго гьечIеб чаран чияда лъолареб. dudago hezeb xaran xiyada ;olareb. 134. Дудаго мунго мекъи вукIин лъалеб гьечIони, лъалез бицаралда божа. dudago mungo meqi wujin ;aleb hezoni, ;ale# bicaralda bo$a. 135. Дудаго натI букIаго, чияда бугеб рокьо борцунге. dudago naT bujago, xiyada bugeb ropo borcunge. 136. Дудаго тIил кьабизегIан чIчIайила кьурдизе. dudago Til pabi#efan Zayila purdi#e. 137. Дудасса цо къоялълъ цIцIикIкIарассда цо къоялълъ цIцIикIкIун лъалебила. dudaSa co qoya: ~iJaraSda co qoya: ~iJun ;alebila. 138. Дудего къварилъи бачIани, бетIер борххун ккве, цогидазде бачIани, дализе биччай. dudego qwari;i bazani, beTer bor{un Kwe, cogida#de bazani, dali#e biXay. 139. Дуе вокьулессе мунги вокьулев, дуда рихарассда мунги рихунев. duye wopuleSe mungi wopulew, duda ri[araSda mungi ri[unew. 140. Дуе гуро, гважи, дицца вагIза гьабун букIараб! duye guro, gwa$i, diCa waf#a habun bujarab! Ракъдалал къоялги рачIун, руччаби цIцIад гьаризе къватIире рахъун рукIанила. Дибирасс гьезда абунила, ссадакъаги кьуни, цIцIад баялда ракI чIчIараб букIунилан. Руччабазда цадахъ йикIарай дибирассул чIчIужу ссадакъаде рикьизе панкъал гьарулей йикIанила. Рокъове вачIарав дибирасс гьелда цIехханила гьедигIан гIемерал панкъал щай гьарулел ругелан. ЧIчIужуялълъги абунила, дуццаго абичIищила, ссадакъа кьуни, цIцIад бай хIакъаб бугилан. - Дуе гуро, гважи, дицца вагIза гьабун букIараб, цогидазе гьабун букIана! – ян ахIдезе лIугьанила дибир чIчIужуялде. raqdalal qoyalgi razun, ruXabi ~ad hari#e qwaTire ra]un rujanila. dibiraS he#da abunila, Sadaqagi puni, ~ad bayalda raj Zarab bujunila. ruXaba#da cada] yijaray dibiraSul Zu$u Sadaqade ripi#e _anqal haruley yijanila. roqowe wazaraw dibiraS helda `e{anila hedifan femeral _anqal &ay harulel rugelan. Zu$uya:gi abunila, duCago abizi&ila, Sadaqa puni, ~ad bay \aqab bugilan. - duye guro, gwa$i, diCa waf#a habun bujarab, cogida#e habun bujana! - yan a\de#e /uhanila dibir Zu$uyalde. 141. Дуе гьабурассе гьабе, ХIункърае кьурассе кье. duye haburaSe habe, \unqraye puraSe pe. 142. Дуе кеп буго – дир рекIелI къан буго. duye ke_ bugo - dir reje/ qan bugo. 143. Дуе лълъикIлъи гьабурассе квешлъиги гьабуге, нигIматал кьурассе нагIанаги кьоге. duye :ij;i haburaSe kwe^;igi habuge, nufmatal puraSe nafanagi poge. 144. Дуе маххссара буго гьеб, дие гажи буго. Дур маххссара батани, дирги гажи гуребхха duye ma{Sara bugo heb, diye ga$i bugo. dur ma{Sara batani, dirgi ga$i gureb{a. 145. Дуе пайда бахинилан хханассда асскIовеги къаге, дуде хIапиларилан гьойда тIадеги унге. duye _ayda ba[inilan {anaSda aSjowe qage, dude \a_ilarilan hoyda Tadegi unge. 146. Дуе шагьи кьурассе дуццаги гIабаси кье. duye ^ahi puraSe duCagi fabasi pe. 147. Дуего бокьулареб жо чияеги гьабуге, чияр боцIцIуда берги лъоге. duyego bopulareb $o xiyayegi habuge, xiyar bo~uda bergi ;oge. 148. Дуеяли Щура инараллъун тезеги бокьилаан, бокьанщинаб лълъие щолеб? duyeyali &ura inaral;un te#egi bopilaan, bopan&inab :iye &oleb? 149. ДулI гьечIеб гьунаралдалъун мун веццулев чи – дур тушман. du/ hezeb hunaralda;un mun weCulew xi - dur tu^man. 150. ДулIго гьечIеб реццалдасса цIуне, мун веццизе бегьула дур квешлъи лъаларого. du/go hezeb reCaldaSa `une, mun weCi#e behula dur kwe^;i ;alarogo. 151. ДулIго гьечIеб ритIухълъи чиялI балагьизе лIугьунге. du/go hezeb riTu];i xiya/ balahi#e /uhunge. 152. Думдумалълъ чIамчIам лIугIизабуни, чIамчIамалда ххадур рахъине ккола. dumduma: zamzam /ufi#abuni, zamzamalda {adur ra]ine Kola. 153. Дун гьавунин, гIунилан пайда щвечIеб ракьалълъе, дир берал къанщунилан мукъссанлъиги ккеладай. dun hawunin, funilan _ayda &wezeb rapa:e, dir beral qan&unilan muqSan;igi Keladay. 154. Дун гьадигIан гIезегIан ссахIил мунагь гьабичIо, жакъа къватIий яхъиндал къолол мунагь гьабуна. dun hadifan fe#efan Sa\il munah habizo, $aqa qwaTiy ya]indal qolol munah habuna. 155. Дун гъоркье реххе, дир вас, кьватIараб бакI гIодоб тункиларедухъ. dun vorpe re{e, dir was, pwaTarab baj fodob tunkilaredu]. 156. «Дун гIадалав! Дун гIадалав!» – ан цояв кьурдулевила. «Дудассаги дун гIадалав!» – ан цогияв кьурдулевила. «dun fadalaw! dun fadalaw!» - an coyaw purdulewila. «dudaSagi dun fadalaw!» - an cogiyaw purdulewila. 157. «Дун гIадалав! Дун гIадалав!» – ан чи гIадаллъуларевила, гIада-гIадалал жал гьарун гурони. «dun fadalaw! dun fadalaw!» - an xi fadal;ularewila, fada-fadalal $al harun guroni. 158. Дун гIадамазда рекъолареб куцхха. Дида рекъоларелги чанги ратила. dun fadama#da reqolareb kuc{a. dida reqolarelgi xangi ratila. 159. Дун жанив тIамураб лъабабго моцIцIги лъебералда цо-цо къо бугеб ккана. dun $aniw Tamurab ;ababgo mo~gi ;eberalda co-co qo bugeb Kana. 160. Дун кваналарилан чIчIарай ясалълъ басидул бетIер кварабила. dun kwanalarilan Zaray yasa: basidul beTer kwarabila. 161. «Дун кибе? Дун кибе?» – ян букIунебила талихI, аххирги рощногохIде кколебила. «dun kibe? dun kibe?» - yan bujunebila tali\, a{irgi ro&nogo\de Kolebila. 162. Дун лълъидассаго хIинкъуларо, дидасса хIинкъулев чи цониги гьечIелълъул. dun :idaSago \inqularo, didaSa \inqulew xi conigi heze:ul. 163. Дун нечезе чи гурила, зобалI хвезе хур гурила. dun nexe#e xi gurila, #oba/ [we#e [ur gurila. 164. Дун ссверухъе ссверулеб ссурмадарайдул гурде, дун кIичIухъе кIичIулеб кIичI багIараб буртина. dun Sweru]e Sweruleb Surmadaraydul gurde, dun jizu]e jizuleb jiz bafarab burtina. 165. Дун хвараб меххалълъ гIодуге, гIаданлъи дие чIаго вукIаго гьабе. dun [warab me{a: foduge, fadan;i diye zago wujago habe. 166. Дун хвелилан давлаялда ххадув чи унарев, дун тIадго кквелилан цIцIогьор къватIиве вахъунарев. dun [welilan dawlayalda {aduw xi unarew, dun Tadgo Kwelilan ~ohor qwaTiwe wa]unarew. 167. Дун хIежалде инилан абурабила мочол мугьалълъ. dun \e$alde inilan aburabila moxol muha:. 168. Дун цIцIалацца бацIуге, кIалцIуцца бацIеян абулебила чоцца. dun ~alaCa ba`uge, jal`uCa ba`eyan abulebila xoCa. 169. Дун чияда хъваларила, дида чиги хъвагейила. dun xiyada ]walarila, dida xigi ]wageyila. 170. Дун, чIвадарухъан гурони, маххул къебед букIинчIо гуриян абурабила бацIицца. dun, zwadaru]an guroni, ma{ul qebed bujinzo guriyan aburabila ba`iCa. БацIида рохьил рацIцIалъуда кваналеб цо беричаб, цIакъ кьарияб хIама батанила. Бохханила бацI. ХIамида ссверун лIугьун, кьурданила гьеб. Цинги гьабсагIат жинцца дуда тIасса цIцIоко бахъилилан лъазабунила гьелда. ХIамицца абунила - «БетIерчIахъаяб бацI! ЦIакъ кIудияб къварилъиялда буго дун! Дир нахъиссеб щинкIилалда магI къан буго. Бегьиларищ, гьеб магIги бахъун, дир къварилъи бигьа гьабизе? Цинги бахъе дидасса цIцIокоги. Дуего кириги щвелин. Валлагьин, дур чакар гIадаб гьанада цадахъ кириги щвани, цIакъго лълъикI букIиниланги абун, бацI хIамил щинкIилалълъухъ балагьизе лIугьанила. Бугеб рухIги бакIарун, хIамицца кIиябго мал бацIил ботIрода басандизабунила. ЧIаго-гIатIго гьенисса нахъе борчIараб бацIицца жиндаго абунила - «Щай дие кколареб жо тIаде босизе букIараб? Дун, чIвадарухъан гурони, маххул къебед букIинчIо гури!». ba`ida ro%il ra~a;uda kwanaleb co berixab, `aq pariyab \ama batanila. bo{anila ba`. \amida Swerun /uhun, purdanila heb. cingi habsafat $inCa duda TaSa ~oko ba]ililan ;a#abunila helda. \amiCa abunila - «beTerza]ayab ba`! `aq judiyab qwari;iyalda bugo dun! dir na]iSeb &injilalda maf qan bugo. behilari&, heb mafgi ba]un, dir qwari;i biha habi#e? cingi ba]e didaSa ~okogi. duyego kirigi &welin. walahin, dur xakar fadab hanada cada] kirigi &wani, `aqgo :ij bujinilan abun, ba` \amil &injila:u] balahi#e /uhanila. bugeb ru\gi bajarun, \amiCa jiyabgo mal ba`il boTroda basandi#abunila. zago-faTgo heniSa na]e borzarab ba`iCa $indago abunila, - &ay diye Kolareb $o Tade bosi#e bujarab? dun zwadaru]an guroni, ma{ul qebed bujinzo guri!» 171. Дунго-дунан вукIунев чи чияе вокьуларев. dungo-dunan wujunew xi xiyaye wopularew. 172. Дунилан абуге, нилIилан абе, дирилан абуге, нилIерилан абе. dunilan abuge, ni/ilan abe, dirilan abuge, ni/erilan abe. 173. Дуниял балкан бугила, гьелдасса бер гIорцIцIуларелги гьаби ругила. duniyal balkan bugila, heldaSa ber for~ularelgi habi rugila. 174. Дуниял бихьун, гIакълу щола, гIадамал рихьун, боцIцIи щола. duniyal bi%un, faqlu &ola, fadamal ri%un, bo~i &ola. 175. Дуниял буго бетIергьанчиясс бачухъе билълъунеб хIама гIадаб жо. duniyal bugo beTerhanxiyaS baxu]e bi:uneb \ama fadab $o. 176. Дуниял буго, бокьани гIуцIцIулеб, бокьани биххулеб, лъималазул ясикIабазул рукъ гIадинаб жо. duniyal bugo, bopani fu~uleb, bopani bi{uleb, ;imala#ul yasijaba#ul ruq fadinab $o. 177. Дуниял буго гьобо гIадин тирулеб жо. duniyal bugo hobo fadin tiruleb $o. 178. Дуниял гьабизе гIакълуги кьеги, аххират гьабизе иманги кьеги. duniyal habi#e faqlugi pegi, a{irat habi#e imangi pegi. 179. Дуниял гьабизе ккани, я рокьи букIине ккола, я жахIда букIине ккола. duniyal habi#e Kani, ya ropi bujine Kola, ya $a\da bijine Kola. 180. Дуниял гьабизе лъаларессе дуниял жужахIила. duniyal habi#e ;alareSe duniyal $u$a\ila. 181. Дуниял гьабичIессул гIумру гьардохъанлъиялда унеб. duniyal habizeSul fumru hardo]an;iyalda uneb. 182. Дуниял – гIакълу, гIадан – матIу. duniyal - faqlu, fadan - maTu. 183. Дуниял-гIалам Мала Нассрудиницца маххссараде ккурабила, Мала Нассрудин мутагIилзабаз маххссараде ккуравила. duniyal-falam mala naSrudiniCa ma{Sarode Kurabila, mala naSrudin mutafil#aba# ma{Sarade Kurawila. Мала Нассрудиницца гьитIинабго хIуржаялълъуре гьоболлъухъ ахIун рукIун руго мутагIилзаби. Квен кваназе гьезухъе кьун рукIун руго цIакъго ххалатал гIучIал. «Эбелалълъул хIила бергьун, ххинкIал гIиссин гьарунила, лъималазул макру цIцIикIкIун, кIи-кIи цадахъ чIван кванилан» абухъего, мутагIилзабазги гьанивеххун вугесс довеххун вугессда кIалдиб лъун буго квен, довеххун вугессги гьанивеххун вугессда кIалдиб лъун буго. mala naSrudiniCa hiTinabgo \ur$aya:ure hobol;u] a\un rujun rugo mutafil#abi. kwen kwana#e he#u]e pun rujun rugo `aqgo {alatal fuzal. «ebela:ul \ila berhun, {injal fiSin harunila, ;imala#ul makru ~iJun, ji-ji cada] zwan kwanilan» abu]ego, mutafil#aba#gi haniwe{un wugeS dowe{un wufeSda jaldib ;un bugo kwen, dowe{un wugeSgi haniwe{un wugeSda jaldib ;un bugo. 184. Дуниял-гIаламалълъ гIиял гьан квиндал, жидерго гьан квараб гьагаб зуригат. duniyal-falama: fiyal han kwindal, $idergo han kwarab hagab #urigat. Цо росулI букIун буго цо насслу, жалго жиделIго рагъулел, цоцаз чIвалел. Гьезда гьоркьой яхъарай гIакъилай цо гIаданалълъ жиндирго гIагарлъиялде гьадин абун буго. co rosu/ bujun bugo co naSlu, $algo $ide/go ravulel, coca# zwalel. he#da horpoy ya]aray faqilay co fadana: $indirgo fagar;iyalde hadin abun bugo. 185. Дуниял-гIаламги гIуцIцIун, рукIкIен гIицIцIго ххутIарабила, цIцIилицIцI нуцIцIида нахъе ккарабила. duniyal-falamgi fu~un, ruJen fi~go {uTarabila, ~ili~ nu~ida na]e Karabila. 186. Дуниял – гIатIидаб, гIадамассул ракI – къваридаб. duniyal - faTidab, famaSul raj - qwaridab. 187. Дуниял гIондокь буго, заман бихьун хисулеб. duniyal fondop bugo, #aman bi%un [isuleb. 188. Дуниял кварав, канлъи бихьарав. duniyal kwaraw, kan;i bi%araw. 189. Дуниял къваридассе къаникь лъей рахIат буго, рахIат хвараб черххалълъе хабалIго хIалхьи буго. duniyal qwaridaSe qanip ;ey ra\at bugo, ra\at [warab xer{a:e [aba/go \al%i bugo. 190. Дуниял лълъикIаб жо бугоан, бищун анищан ккараб меххалълъ анибго тезе кколаребани. duniyal :ijab $o bugoan, bi&un ani&an Karab me{a: anibgo te#e Kolarebani. 191. Дуниял – муъминчияссе гвенд. duniyal - mu'minxiyaSe gwend. 192. Дуниял ссверун вуссарав дун – дида нух малълъулев мун. duniyal Swerun wuSaraw dun - dida nu[ ma:ulew mun. 193. Дуниял ххалеб ххадиро, ххараб цIцIалкIулеб цIцIалкIу. duniyal {aleb {adiro, {arab ~aljuleb ~alju. 194. Дуниялалълъул аххир битIаги, аххираталълъул авал битIаги. duniyala:ul a{ir biTagi, a{irata:ul awal biTagi. 195. Дуниялалълъул боцIцIи бугониги – балагь, гьечIониги – балагь. duniyala:ul bo~i bugonigi - balah, hezoni - balah. 196. Дуниялалълъул квешлъи – къасси роцIцIун, къад кьерхин, чахъдал квешлъи – ххасало къинлъи. duniyala:ul kwe^;i - qaSi ro~un, qad per[in, xa]dal kwe^;i - {asalo qin;i. 197. Дуниялалълъул рагIал гьечIеб, гIелмуялълъул аххир гьечIеб. duniyala:ul rafal hezeb, felmuya:ul a{ir hezeb. 198. Дуниялалълъул талихI – ригьнал талихI, аххираталълъул талихI – хабал талихI. duniyala:ul tali\ - rihnal tali\, a{irata:ul tali\ - [abal tali\. 199. Дуниялалълъул ургъелги – мискинчияссе, аххираталълъул гIазабги – мискинчияссе. duniyala:ul urvelgi - miskinxiyaSe, a{irata:ul fa#abgi - miskinxiyaSe. 200. Дуниялалълъул ххан – ххалкъалълъул лагъ. duniyala:ul {an - {alqa:ul lav. 201. Дуниял-гIаламалълъул жо бикъулев цIцIогьор, цIцIогьорассул рокъосса жо бикъулев Къебед. duniyal-falama:ul $o biqulew ~ohor, ~ohoraSul roqoSa $o biqulew qebed. 202. Дунял – бакъуцца, чи – гIакълуялълъ. dunyal - baquCa, xi - faqluya:. 203. Дунял квананиги гIорцIцIичIев, гIор гьекъаниги, къеч хьвачIев. dunyal kwananigi for~izew, for heqanigi, qex %wazew. 204. Дунял цIезе бокьараб рагIи, гIинтIе къулун щурулеб. dunyal `e#e boparab rafi, finTe qulun &uruleb. 205. Дунялалда бищунго берцинал жал жиндир кIартил гIундул ругилан абурабила хIамицца. dunyalalda bi&ungo bercinal $al $indir jartil fundul rugilan aburabila \amiCa. 206. Дунялалда гьечIелани сарсахъал, ракъун-къечон ххутIилаан ялтахъал. dunyalalda hezelani sarsa]al, raqun-qexon {iTilaan yalta]al. 207. Дунялалда нигIматал цIакъго гIемерал руго, бищунго лълъикIаб нигIмат ритIухъай чIчIужу йиго. dunyalalda nifmatal `aqgo femeral rugo, bi&ungo :ijab nifmat riTu]ay Zu$u yigo. 208. Дунялалълъул боцIцIи цIцIамхIалаб лълъим гIадинаб жойила, кигIан гьекъаниги къеч буссунареб. dunyala:ul bo~i ~am\alab :im fadinab $oyila, kifan heqanigi qex buSunareb. 209. Дунялалълъул чIаголъи – канлъи, канлъулги чIаголъи – чIчIужу. dunyala:ul zago;i - kan;i, kan;ulgi zago;i - Zu$u. 210. Дур амру кIодолъула, дуцца лълъикIлъи гьабуни. dur amru jodo;ula, duCa :ij;i habuni. 211. Дур берал рагьаразул кIал къаге. dur beral rahara#ul jal qage. 212. Дур вуцIцIунчIчIей бичIчIичIессда дуцца бицарабги бичIчIулареб. dur wu~unZey biZizeSda duCa bicarabgi biZulareb. 213. Дур гьудул щиван бице, мунго щив чиян бицунге (чи гьикъуге, гьудулассухъ ралагье). dur hudul &iwan bice, mun &iw xiyan bicunge (xi hiquge, hudulaSu] ralahe). 214. Дур гIакълуялда рекъон, мун витIарав вуго. dur faqluyalda reqon, mun wiTaraw wugo. 215. Дур гIакълуялълъул бащдаб мадугьалассухъги бугеб. dur faqluya:ul ba&dab maduhalaSu]gi bugeb. 216. Дур къватIги – дур рукъ. dur qwaTgi - dur ruq. 217. Дур къвачIа бихьеян абуни, гьардохъанги чIухIулевила. dur qwaza bi%eyan abuni, hardo]angi zu\ulewila. 218. Дур кIутIбуз кквечIеб рагIи чияр кIалалълъ кквеларо. dur juTbu# Kwezeb rafi xiyar jala: Kwelaro. 219. - Дур лълъади кинай йигей? - Гьелълъул эбел кинай ятаниги, гьединай йиго. - dur :adi kinay yigey? - he:ul ebel kinay yatanigi, hedinay yigo. 220. Дур мацIцI – дурго тушман. dur ma~ - durgo tu^man. 221. Дур пикруялда рекъон кьурдулеб жо данде чIвани, дур талихI. dur _ikruyalda reqon purduleb $o dande zwani, dur tali\. 222. Дур рагIи – дур роцен. dur rafi - dur rocen. 223. Дур ракIалълъул паххрулъи, дур гъанссазул рацIцIалъи. dur raja:ul _a{ru;i, dur vanSa#ul ra~a;i. 224. Дур рекIелI ургъел батани, гьудулассе бикье, гьесс бащадаб тIасса босизе. dur reje/ urvel batani, hudulaSe bipe, heS ba&adab TaSa bosi#e. 225. Дур рокъоб чияцца хханлъи гьабизеги биччаге, чияр рокъоб хханлъи дуццагоги гьабуге. dur roqob xiyaCa {an;i habi#egi biXage, xiyar roqob {an;i duCagogi habuge. 226. Дур роххел батани, ахIун бицунге – пашманал гIадамалги ратизе бегьула. Дур пашманлъи батани, гьебги баххче – гьелълъ гIадамазул роххел хвезабизе бегьула. dur ro{el batani, a\un bicunge - _a^manal fadamalgi rati#e behula. dur _a^man;i batani, hebgi ba{xe - he: fadama#ul ro{el [we#abi#e behula. 227. Дур тушманасс дур гьудулассдассанги пайда босулеб. dur tu^manaS dur hudulaSdaSangi _ayda bosuleb. 228. Дур ургъел гьабуларессдеххун ургъелги бикьуге, мун вокьуларессул кумекалде хьулги лъоге. dur urvel habulareSde{un urvelgi bipuge, mun wopulareSul kumekalde %ulgi ;oge. 229. Дур ххазина бугеб ракьалда жаниб бухъичIого тани, батизе гьечIеб. dur {a$ina bugeb rapalda $anib bu]izogo tani, bati#e hezeb. ВукIаравила гIакъилав эмен. Гьесс живго хвелалде абун таралила нилIее кицилъун ххутIарал гьал рагIаби. Эмен хун ххадуб, росс-лълъадиялълъ гIемер бухъарабила пастIан-къоно, цIцIикIкIарабила бачIен. Бухъарабила ах, чIахIалъарабила пихъ. КигIанни бухъаниги, батичIебила аз ххиял гьабулеб букIараб гIарац – ххазина. ЛълъикIго ресги рекъараб, рукъги бечелъараб меххалълъ, росс-лълъадиялда чIалгIарабила, кидаго батулареб ххазинаялде хьул лъун, рухъарулел рукIин. Жалгоги мискинлъизе квер бараб, бачIенги дагьлъараб меххалълъ бичIчIарабила гьезда инссуцца ххазинайилан ссунда абулеб букIарабали. wujarawila faqilaw emen. heS $iwgo [welalde abun taralila ni/eye kici;un {uTaral hal rafabi. emen [un {adub, roS-:adiya: femer bu]arabila _asTan-qono, ~iJarabila bazen. bu]arabila a[, za\a;arabila _i]. kifanni bu]anigi, batizebila a# {iyal habuleb bujarab farac - {a#ina. :ijgo resgi reqarab, ruqgi bexe;arab me{a:, roS-:adiyalda zalfarabila, kidago batulareb {a#inayalde %ul ;un, ru]arulel rujin. $algogi miskin;i#e kwer barab, bazengi dah;arab me{a: biZarabila he#da inSuCa {a#inayilan Sunda abuleb bujarabali. 230. Дур хIакъирлъи бичIчIанани, гIодулев мун вуцIцIинаро, бахIарчилъи дулI батани, меххтел дуцца гьекъеларо. dur \aqir;i biZanani, fodulew mun wu~inaro, ba\arxi;i du/ batani, me{tel duCa heqelaro. 231. Дур хIал дицца бихьилаанила, хIарщукъали, гьадаб Аллагьассул тушман гьаваялда гьечIебани. dur \al diCa bi%ilaanila, \ar&uqali, hadab allahaSul tu^man hawayalda hezebani. ЦIцIум букIун буго гьаваялда. ГIанкIкI букIун буго, гьелдассаги хIинкъун, тIепун чIчIун. Нахъассан бачIун, къоркъоцца гьелда хIанчIун буго. Чара хвараб гIанкIкIицца къоркъода гьедин абун буго. ~um bujun bugo hawayalda. fanJ bujun bugo, heldaSagi \inqun, Te_un Zun. na]aSan bazun, qorqoCa helda \anzun bugo. xara [warab fanJiCa qorqoda hedin abun bugo. 232. Дур цабзаз кквечIеб чияр кIутIбуз кколареб. dur cab#a# Kwezeb xiyar juTbu# Kolareb. 233. Дур цо гьересси бихьанищ – хвана мун. dur co hereSi bi%ani& - [wana mun. 234. Дур цIцIар ахIичIого, «ия», – ян жаваб кьоге. dur ~ar a\izogo, «iya», - yan $awab poge. 235. Дур чи гьавулев – дун, дун чорок гьавулев – мун. dur xi hawulew - dun, dun xorok hawulew - mun. 236. Дур чияссдеххун кинаб бербалагьи бугониги, гьединабго дудеххунги букIунеб. dur xiyaSde{un kinab berbalahi bugonigi, hedinabgo dude{ungi bujuneb. 237. Дураб бихьун – дираб, дираб бихьун – дураб. durab bi%un - dirab, dirab bi%un - durab. 238. Дурго берал рагьаразул кIал къалареб. durgo beral rahara#ul jal qalareb. 239. Дурго гуреб ишги кодобе босугейила, дурабго реххунги тогейила. durgo gureb i^gi kodobe bosugeyila, durabgo re{ungi togeyila. 240. Дурго гIайибал раххчун, чиярал къватIир чIваге. durgo fayibal ra{xun, xiyar qwaTir zwage. 241. Дурго гIайибалги берда ццере тун, чияр гIайибазда ххадув лIугьунге. durgo fayibalgi berda Cere tun, xiyar fayiba#da {aduw /uhunge. 242. Дурго гIакълу гIечIони, гIакъилгун ургъе. durgo faqlu fezoni, faqilgun urve. 243. Дурго загIиплъи тушманассе бицунареб. durgo #afi_;i tu^manaSe bicunareb. 244. Дурго къимат гьабизе бокьани, чияр къимат дуццаги гьабе. durgo qimat habi#e bopani, xiyar qimat duCagi habe. 245. Дурго кIал – дурго тушман. durgo jal - durgo tu^man. 246. Дурго кIалалълъ кквечIеб чияр кIутIбуз кколареб. durgo jala: Kwezeb xiyar juTbu# Kolareb. 247. Дурго мацIцI – мунго чIвалеб бацI. durgo ma~ - mungo zwaleb ba`. 248. Дурго лълъикIлъи чияцца бицине те, чияцца гьабураб лълъикIлъи дуццаго бице. durgo :ij;i xiyaCa bicine te, xiyaCa haburab :ij;i duCago bice. 249. Дурго малъацца гIадин, дурго мугъ хъассулареб, хъизамалда асскIоб гIадин, рекIел чIоло битIулареб. durgo ma;aCa fadin, durgo muv ]aSulareb, ]i#amalda aSjob fadin, rejel zolo biTulareb. 250. Дурго мацIцI – дуего гъалбацI. durgo ma~ - duyego valba`. 251. Дурго мацIцI – дурго тушман. durgo ma~ - durgo tu^man. 252. Дурго мацIцI мунго чIвалеб бацIила. durgo ma~ mungo zwaleb ba`ila. 253. Дурго мунагьал чиядеги реххуге, дурго хъублъи чиядаги бацIцIинабуге. durgo munahal xiyadegi re{uge, durgo ]ub;i xiyadagi ba~inabuge. 254. Дурго рагIад кIодолъун бихьуге. durgo rafad jodo;un bi%uge. 255. Дурго рагIи ккун чIчIоге, дандеяссухъги гIин тIаме. durgo rafi Kun Zoge, dandeyaSu]gi fin Tame. 256. Дурго рачIчIалзухъ балагьун, гIегIеде, хIелеко! durgo raZal#u] balahun, fefede, \eleko! 257. Дурго рокъов гьобол гIадинги вукIунге, гьоболлъухъ дурго рокъов гIадинги вукIунге. durgo roqow hobol fadingi wujunge, hobol;u] durgo roqow fadingi wujunge. 258. Дурго тIивунибе гурони, дурго гел бегьуге. durgo Tiwunibe guroni, durgo gel behuge. 259. Дурго хIатIазда бачине кIолареб юргъа чияр хIатIазда бачинабизе кIолареб. durgo \aTa#da baxine jolareb yurva xiyar \aTa#da baxinabi#e jolareb. 260. Дурго чедги босун, чияр гIияде унге. durgo xedgi bosun, xiyar fiyade unge. 261. Дурго чодаги бараххщун, чияр чу рекIунге. durgo xodagi bara{&un, xiyar xu rejunge. 262. Дургояб чвантиниб лъун, чияр кванде хьул лъоге. durgoyab xwantinib ;un, xiyar kwande %ul ;oge. 263. Дургун бакъан рекъоларессулгун къайицадахълъи гьабуге. durgun baqan reqolareSulgun qayicada];i habuge. 264. Дурцц вищизе ккани ясги къваригIуна, нус йищизе ккани васги къваригIуна. durC wi&i#e Kani yasgi qwarifuna, nus yi&i#e Kani wasgi qwarifuna. 265. Дурццассда божараб къо цIа гъун бухIаги! durCaSda bo$arab qo `a vun bu\agi! 266. Дурццассул вас лIугьинчIев, нусалълъул яс лIугьинчIей. durCaSul was /uhinzew, nusa:ul yas /uhinzey. 267. Дурццассул хIал лъазе, хIехь ццебе реххе. durCaSul \al ;a#e, \e% Cebe re{e. 268. Духъа бекани – боцIцIудасса, дихъа бекани – чIаголъигьечI! du]a bekani - bo~udaSa, di]a bekani - zago;ihez! 269. Дуцца бухIе, гважи, дицца бухIе! duCa bu\e, gwa$i, diCa bu\e! Кици буго къарум маххссараде ккураб. ЧIчIужуялълъ ражи гьабун буго, лъабго цIулакьоги бекун. Гьеб хIехьезе кIвечIев россассги бекун буго, гьелълъие квешезе, гьелълъго бекарабгIан. kici bugo qarum ma{Sarade Kurab. Zu$uya: ra$i habun bugo, ;abgo `ulapogi bekun. heb \e%e#e jwezew roSaSgi bekun bugo, he:iye kwe^e#e, he:go bekarabfan. 270. Дуцца гьабуни, дуеги гьабулеб. duCa habuni, duyegi habuleb. 271. Дуцца дие мусру босизе лъабго гъурущ кьолебани, нилI кIиялго бащалъилаанилан абурабила мискинчиясс бечедав Парзулассда. duCa diye musru bosi#e ;abgo vuru& polebanu, ni/ jiyalgo ba&a;ilaanilan aburabila miskinxiyaS bexedaw _ar#ulaSda. 272. Дуцца кигIан мехх балебилан гьикъарабила тIомода, нахуда гьикъейилан абурабила тIомоцца. duCa kifan me{ balebilan hiqarabila Tomoda, na[uda hiqeyila aburabila TomoCa. 273. Дуцца кьечIони, дуеги кьолареб, дуцца гьабичIони, дуеги гьабулареб. duCa pezoni, duyegi polareb, duCa habizoni, duyegi habulareb. 274. Дуцца ккурасс мунги кколев, дуцца тарасс мунги толев. duCa KuraS mungi Kolew, duCa taraS mungi tolew. 275. Дуцца рорцараб роцада мунги ворцунев. duCa rorcarab rocada mungi worcunew. 276. Дуцца чи кIодо гьавуни мунги кIодолъулев, гьевги кIодолъулев, дуцца чи хIакъир гьавуни нуж кIиялго хIакъирлъулел. duCa xi jodo hawuni mungi jodo;ulew, hewgi jodo;ulew, duCa xi \aqir hawuni nu$ jiyalgo \aqir;ulel. 277. – Дуцца щиб кваналеб? duCa &ib kwanaleb? – Бакъ. baq. – Дуцца щиб гьекъолеб? duCa &ib heqoleb? – Бакъ. baq. – Дуцца щиб ретIунеб? duCa &ib reTuneb? – Бакъ. baq. 278. Дуцца эмен кваназавураб щурминиссан, васасс мунги кваназавулев. duCa emen kwana#awurab &urminiSan, wasaS mungi kwana#awulew. Росс-лълъади, цадахъ гIодорги чIчIун, кIудияб къагIидаялда кваналел рукIун руго. Херав эмен, щурминибе дагьа-макъаб квенги реххун, батIаго толев вукIун вуго. Цо къоялълъ херассул васассда жиндирго вас цо хъорщол кесек буцIулев ватун вуго. Щиб гьабулев вугеван инссуцца гьикъараб меххалълъ, васасс жаваб кьун буго, мун херлъарав меххалълъ, кIудадаего гIадин, дуеги квен кьезе щурун гьабулев вугилан. НилIецца гьабун, нилIее гьабун, иргадул жо букIун бугин гьаб дуниялилан, гьеб къоялдасса нахъе васасс херав инссул адаб-хIурмат цIунун буго. roS-:adi, cada] fodorgi Zun, judiyab qafidayalda kwanalel rujun rugo. [eraw emen, &urminibe daha-maqab kwengi re{un, baTago tolew wujun wugo. co qoya: [eraSul wasaSda $indirgo was co ]or&ol kesek bu`ulew watun wugo. &ib habulew wugewan inSuCa hiqarab me{a:, wasaS $awab pun bugo, mun ]er;araw me{a:, judadayego fadin, duyego kwen pe#e &urun habulew wugilan. ni/eCa habun, ni/eye habun, irgadul $o bujun bugin hab duniyalilan, heb qoyaldaSa na]e wasaS [eraw inSul adab-\urmat `unun bugo. 279. Дуццаго бекьана, дуццаго лъилъе. duCago bepana, duCago ;i;e. 280. Дуццаго бухъаралълъуве мунго кколев. duCago bu]ara:uwe mungo Kolew. 281. Дуццаго веццуге, чияцца веццизегIан чIчIа. duCago weCuge, xiyaCa weCi#efan Za. 282. Дуццаго гьабичIони, дур ургъел цогидазги гьабулареб. duCago habizoni, dur urvel cogida#gi habulareb. 283. Дуццаго гьабураб лълъикIлъи кIочене те, дуего гьабураб лълъикIлъи кIочон тоге. duCago haburab :ij;i joxene te, duyego haburab :ij;i joxon toge. 284. Дуццаго дудаго зинкIкIе, чияда зинкIкIани кин букIунебали лъазе. duCago dudago #inJe, xiyada #inJani kin bujunebali ;a#e. 285. Дуццаго нахъе бацIцIине кколеб жо туге. duCago na]e ba~ine Koleb $o tuge. 286. Дуццаго цIетIе реххичIел ххинкIал хIарччинисса ралагьуге. duCago `eTe re{izel {injal \arXiniSa ralahuge. 287. Дуццаго чед тIохьтIол кун, чияе ролIул кье. duCago xed To%Tol kun, xiyaye ro/ul pe.

  • ТІагІел-гІучІ

    ТІагІел-гІучІ магIарул мацIцIалда. ТIагIел-гIучI Tafel-fuz طاعېل - عۇڃ А a Алат alat الات - инструмент Б b Бахкен ba{ken باخكېن - брусок, точильный камень Бел bel بېل - лопата Борлълъаро bor:aro بۈرڷارۈ - Дрель Борлълъел bor:el بۈرڷېل - Сверло Бугьун buhun بۇهۇن - деревянная лопатка Булагьин bulahin بۇلاهێن - оглобля Буравкьур burawpur بۇراوڨۇر - шуруповерт В w Вахтиро wa{tiro واځتێرۈ - напильник Г g Газа ga#a ڬازا - кирка Гъ v ГъецI ve` غېڝ - щипцы Гь h ГьецIокъ he`oq هېڝۈق - кувалда ГI f ГIащтIи fa&Ti عاۺطێ - топор ГIебу febu عېبۇ - шило Д d Э e Ж $ З # И i Й y К k КвартIа kwarTa كوارطا - молоток Кулъун ku;un كۇڸۇن - тряпка, лоскут для побелки, обмазки комнат Кутнамахх kutnama{ كۇتناماخ - лемех Кк K Къ q Кь p Кьоххорххо po{or{o ڨۈخۈرخۈ - грабли КI j КIвекьмахх jwepma{ گوېڨماخ - ножницы КIул jul گۇل - ключ КIкI J Л l Лабч labx لابچ - наковальня Лолен lolen لۈلېن - орудие для молотьбы Лъ ; Лълъ : Лълъини :ini ڷێنێ - зубило ЛI / М m Н n Нус nus نۇس - нож О o П _ Паргав _argaw فارڬاو - циркуль Пуруцц _uruC فۇرۇڛ - соха Пурццимахх _urCima{ فۇرڛێماخ - сошник, лемех Р r Раххан ra{an راخان - лопата Рочохен roxo{en رۈچۈخېن - коловорот Рукь rup رۇڨ - ярмо, деревянный хомут С s Сс S Ссургу Surgu صۇرڬۇ - рубанок Т t ТI T У u Х [ Хх { Хъ ] Хъандиро ]andiro څاندێرۈ - горский серп, маленькая коса ХъинцIи ]in`i څانڝێ - тяпка Хъухъадиро ]u]adiro څۇڅادێرۈ - пила Хь % ХI \ Ц c Цц C Ч x ЧолгъецI xolve` چۈلغېڝ - клещи Чч X ЧчугIагъецI Xufave` ڿۇعاغېڝ - плоскогупцы ЧI z ЧIчI Z Ш ^ Щ &

  • gh | ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

    С s 1. Сабаб тIагIараб жо – гIажал, гIадан холеб жо – ххиял. 2. Саву кьарияб, кьаву хIалакъаб. 3. Саву кьун, кьаву босуге. 4. СагърикьотIа гьабураб ГьимагIурухъ батулеб. 5. СагIат гьечIеб рукъ – гIака гьечIеб бокь. 6. СагIат гьечIев беццав, рузнама гьечIев рекъав. 7. СагIаталълъул гIадлу соналълъул гIибадаталдасса лълъикIаб. 8. СагIатгIан ххалатабги букIунебила къо, лъагIелгIан ххалатабги букIунебила. 9. Сайигъат бачIарав – таххида, бачIинчIев – туртида. 10. Сайигъаталълъе кьоло-гъолон чу щварасс цадахъ ярагъги щай гьечIебилан абурабила. 11. «Салам гIалайкумалълъ» гIи гъурараб, апарагасс росу хвараб. 12. Саламалда рекъарабила жавабги букIунеб. 13. Сапаралдасса, гамачI босунги, чIорого рачIунгейила. 14. Сапаралде вахъунесс хъабарча рокъоб тоге. 15. Сапарцадахъ лъазе бокьани, гьессул хьитинибе чIимихх реххейила. 16. Сапнацца чурунилан чIчIегIерцIцIвак хъахIлъиларо. 17. Сариси гуреб букIун бугеб, тIатIи букIун буго (ХIамида оххцер квине щибила лъалеб). 18. Сардил ххалалъи лъалеб унтарассда, къойил ххалалъи лъалеб вакъарассда. 19. Сасу бекуларо, кун тIечIелдасса. 20. Сасу кьун, рукIкIен кьунила рокьи гьабулеб. 21. Сахаб гьой гважуда тIад речIчIулареб. 22. Сахав бахIарчияссе нусго гьунарги дагьаб. 23. Саххаватасс мусру чиядаги балебила, къарумасс жиндаго барабги кIкIунебила. 24. Сахлъи бокьани, бетIер гьогьмада, хIатIал ххинлъуда, чехь бакъун хьихьейила. Кибего цIцIар рагIарав тоххтир вукIаравила. ГIадамаз гьессда абулеб букIарабила, Аллагьассул къадаралде щоларев чиги вукIанарин, дуцца дурго устарлъиялълъул балъголъи, цадахъ босичIого, ххадур рачIунезе цIунун щайин толареб. Гьессги абулеб букIарабила, жинцца гьеб цадахъ босиларин, жив хун ххадуб, жиндир гъанссинире раккейин, гьениб батилин нужеда жиндир гьунаралълъул балъголъи хъвараб тIехь. Хванила тоххтир. Ракканила гьессул гъанссинире. Батанила гьениб цIакъ щулаго бухьа-къараб жо. Цо бечедав чиясс, ирсилаз абураб багьаги кьун, босарабила гьеб. Бихха-бичараб меххалълъ гьениб батарабила тIехь. Гьелълъул тIоццебессеб гьумералда ратаралила кицилъун лIугьарал гьадал рагIаби, цогидал гьурмазда щибго хъван батичIебила. 25. Сахлъи букIаго, хIалтIи гьабе, черхх букIаго, ретIел ретIе. 26. Сахлъи гьечIеб унтудассаги нагагьаб балагьалдассаги цIунаги. 27. Сахлъи гьечIев хханассдасса сахлъи бугев лагъго талихIавила. 28. Сахлъи гьечIессе бечелъи щай? 29. Сахлъиги кьун, унти босарав. 30. Сег кванараб чода канлъи бихьулареб, бечелъараб меххалълъ чияссда чияр гIакълу берцин бихьулареб. 31. СихIираб гьимиялдасаги цIунаги, гьуинаб реццалдассаги цIунаги. 32. СихIирав гIабдал. 33. СихIирав чияссулгун даранги гьабуге, гIантав чияссулгун оцги баге. 34. Сордо базаеян гъотIода рещтIараб гъеду гIумруялълъго гьениб ххутIун рагIула. 35. Сордо бачIунареб къо букIунареб. 36. Сордо бецIцIаб бугогIан, цIцIваби гвангъун рукIуна. 37. Сордо къватIиб – ххинкI рокъоб. 38. Сордо сардие те. 39. Сордойилго вачIани, вокьулевги чIалгIуна. 40. Сордо-къо цIцIикIкIарассул гIакълу цIцIикIкIараб. 41. Суалалда рекъон, къокъ гьабун, кье жаваб. 42. Сумал чIалу гьабуге, гьалил михир гьабуге. 43. Сумалда сум лъуни, гул лIугьунеб. 44. Сусур цIцIикIкIаралълъуб бугIа дагьаб, рагIи гIемералълъуб гIакълу дагьаб. 45. Сусур чIаралаго, ролIул чIорал гьоркьоре ккунги ратулел, гIакайилан ккун, хIама бечIчIулелги ратулел.

  • p | ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

    ТI T 1. ТIабкIиниб ххинкI букIаго, ххарбиде вуссунарев, Хъабиниб рахь букIаго, гъуд кодосса биччачIев. 2. ТIавус зодобе боржуна, гIункIкI ракьулIе лIугьуна. 3. ТIавус тIавусалда цадахъ, гъеду гъадида цадахъ. 4. ТIагъур бахъеян витIани, бетIер къотIун вачIунев. 5. ТIагъур баччизе гуребила бетIер бижараб, ургъизейила. 6. ТIагъур лъунщинав чи вукIунаро, чоххтIо къанщинай чIчIужу йикIунаро. 7. ТIагъур цIун хьаралълъусса тIагъур цIураб гурони бачIинчIо. 8. ТIагIам гьечIеб квен, цIцIам банилан, тIагIамлъиларо. 9. ТIад базегIан чIвадан букIараб батани, тIад бан ххадуб рукъ лIугьунеб. 10. ТIад гьабураб куйдасса кодобе кьураб хIоржого лълъикI. 11. ТIад гьир лъезе къваригIараб меххалълъ, хIамида кьабуларебила, кьинкΙулебила. 12. ТIад квер бахъани, катицца нилIее маргьа бицуна, течIони, хъарссула. 13. ТIад налъи ккун, чи рихунгеги, чед тIагIун, гьобол рихунгеги. 14. ТIад рекIараб чол квелълъ кквезеги лъазе кколебила. 15. ТIадаб гуреб гьабуни, гьабизе кколеб бегулеб. 16. ТIадагьаб чвантидасса бакIаб гьир гьечIеб. 17. ТIадго арав гьоболги лълъикIго кьолеб микьирги. Абиялълъе кьучIчI лъун буго микьир бичизе чияр росулIе арав Ххирада тIассан. Гьеб росдал реэдиялълъул, хIурмат гьабун кIалъаялълъул рагIи букIун буго “ххира”. Цо-цояз, ххассго херал руччабаз, гьикъулеб букIун буго, микьир кин кьолеб, дир ххирайилан. Ххираццаги “жив лъалел гIадамазе” микьир чIобого кьолеб букIун буго. Гьанже гьаб аби хIалтIизабула, нилIецца гьабураб гIаданлъи гIадаллъилъунги рикIкIун, нилI кваназе цоги хIалихьатав чи лIугьараб меххалълъ. 18. ТIадго кквечIев цIцIогьор гурев. 19. ТIаде валагьарассе – рахъу, бухъулессе – хъиру. 20. ТIаде гьобол къотIугеги, гьабихъе нух къосунгеги. 21. ТIаде къо ккани, къоркъолги бацI лIугьунеб. 22. ТIаде къо ккезегIан кIалалълъ гьури кколаресс, тIаде къо ккараб меххалълъ, горбода бетIер кколареб. 23. ТIаде лълъим бачIунареб хIор ххеххгого къунеб. 24. ТIаде хъвачIого, ракьалдасса чияссул хIал хьоларебила. 25. ТIаде цоги гъеду бачIани, гъоркь букIараб боржунеб гIадат. 26. ТIаде цIцIанагIан гIемерлъулебги ургъел, тIасса бачахъанагIан дагьлъун унебги ургъел. 27. ТIаде чи лъаларила, чараб гьой лъаларила (гьабулеб ишалълъе ххеххлъи гьабейила...). 28. ТIадегIан ругезул хIурмат лълъиццаго цIунулебила, хIурмат цIунейила гъоркьегIан ругезулги. 29. ТIадежоялъила мискинчи чIвалев. 30. ТIадлъи милк гуро. 31. ТIаждал хвах бихъун толев, тIаргъида рукъи балев. 32. ТIажуги ретIунилан, тIагъурги лъунилан, бихьинчи лIугьунарев. 33. ТIаладухъа гъоркье гIарац баниги, чIчIужуялълъ кквечIеб рукъ бечелъулареб. 34. ТIалил найицца гIадин, дуццагоги кваназе, чияеги кьезе гьабе дуниял. 35. ТIамах гъунилан, гъветI бакъвалареб. 36. ТIансса ссурмияй, салмаг гвангъарай. 37. ТIанчIи ругеб гъадие гъоссол бутIа щолареб. 38. ТIанчIиги гьарила квешав чиясс, ханалги гьарила. 39. ТIанчIиги ханалги гьарулел ратила. ГIурус тIаде бахараб, гьез магIарухъе болъонги бачун бачIараб заман букIун буго. МагIарулал кидаго жидеда бихьичIеб хIайваналда тамашалъун рукIун руго. Цоясс цогияссда гьикъун буго - “ТIанчIидай гьалълъ гьарула, ханалдай?” Дандеясс жаваб кьун буго - - Куц лълъикIаб гьечIо, тIанчIиги гьарулел ратила, ханалги гьарулел ратила. Гьессали тIанчIиги ханалги гьарилаян, магIарулазда гьоркьоб гьаб аби квешав чияссул хIакъалълъулI хIалтIизабула. 40. ТIанчIил гьоцIцIо гьуинабила. 41. ТIаргъил борххалъиялълъ гуребила чияссул тIадегIанлъи борцунеб. 42. ТIарцIцIаб куялдасса керчаб гьой лълъикIаб. – ТIасса лIугьа! Дур букIин лъарабани, бикъилароан! – ВахI, дир букIинни лъан батиларин, дурго гуреблъигIагийищ лъачIеб? 43. ТIассан бараб рукъи тIассан ххолеб. 44. ТIахьал гIабдалзабазе гурелила хъвалел. 45. ТIегь балареб гъотIоде наялги руссунарел. 46. ТIегь батани, тIун чияе кье, гIагIа батани, чияда бихьилалде, тIаде ракь хъвай. 47. ТIегь гIемералдасса гъветI тIамах гIемераб лълъикIаб. 48. ТIегь гIурдада берцинаб. 49. ТIегьги ххерги бижилалде, лълъимги ракги бижарабила. 50. ТIегьалареб гъотIода пихъ бижулареб. 51. ТIекъав, тIикъвамагIал чIваниги, хъущтIулев. 52. ТIекъалда тIад рекъоге, къурассде вортанхъуге. 53. ТIекълъи ккедал абула илбисалълъ батилилан, кицини букIуна мунго дуццагойилан. 54. ТIелекье ГIалибулат гIадин. ГIалибулат вукIун вуго ххунздерил наибассул нукар. Цо къоялълъ наибасс ГIалибулатида абун буго метер мун ТIелекье ине кколилан. Щай витIулев вугевали бицун букIун гьечIо. Нахъиссеб къоялълъ радакь вахъун арав ГIалибулат, ТIелекьеги щун, наиб вегаралълъусса вахъиналде Ххунзахъе тIад вуссун вуго. 55. ТIепалодул щибаб мугьалда бугебила алипалълъул ххатIги гIетIул тIириги. 56. ТIеренаб бакI бихьунила кварги тIолеб. 57. ТIеренаб хьвацIцIил щулалъиялдасса цIунаги. 58. ТIеренлълъеда – лълъетIахъан, шагьра нухда – палугьан. 59. ТIехх кьурасс чехь бихъана, чед кьурасс бер бахъана. 60. ТIехI бараб ябуялда лIулIадулеб батунилан, таманчаги речIчIун, гIандиссесс жиндирго чу чIварабила. 61. ТIехI барассе рас кисса, гIи гьечIессе квас кисса? 62. ТIехІасс тIагъур хъубухъулеб, тIадерахъи баралълъ гьумер баххчулеб. 63. ТIидул ххинкIал гьаруге, гьацIцIулIе цIцIам тIамуге. 64. ТIил – мугъалда, рагIи – бадибе (ТIил мугъалда лълъикIабила, рагIи бадибе лълъикIабила). 65. ТIилал махI бахъинабичIого, катицца рахь толареб. 66. ТIилихъ къали кьурабила, гъалдибералълъухъ рикьи кьурабила. – Аб тIил щай, гIундулххалат, гьадигIан ххираго босараб? – ТIил гьечIого, дун тIубаларо. Гъалдибер гьечIониги, гьирихъ хъвадизе бегьула. 67. ТIимугъ ххинаб бокьун, чахъаби рихун. 68. ТIинаб кIодо гьабуге, ккечIеб тIаде босуге. 69. ТIингъида рукъи къохьол рекъола. 70. ТIингъилI векьарани, гордилI лъилъарула. 71. ТIину гьечIеб гьагьинире гьарудуге. 72. ТIирикI-тIирикIан ракI бугев мун, рекIетIа саву ккарай дун. 73. ТIирун чIчIани, чияссе мегIерги мутIигIлъулеб. 74. ТIогьоде хьвадулареб найицца гьоцIцIо гьабулареб. 75. ТIогьол цIураб авлахъалдасса ракул цIураб бокьобе хIайвангицин буссуна, гьундузухъе мун щай вуссунарев? 76. ТIогьолI на гIадавги вукIуневила чи, наязда гъорлI кьужна гIадавги вукIуневила. 77. ТIокъо-къоноялълъ жаниве вачарав чи чанги вукIунев. 78. ТIокIаб боцIцIуцца бер бахъулареб. 79. ТIокIабги дуе гьобо базе бакIищила къваригIун бугеб? (щиб кьуниги, щиб гьабуниги гIоларев чияссде). 80. ТIоларев гьудулассда бихIунареб рагIи абуге. 81. ТIолго дунял ссверана, алжан рокъоб батана. 82. ТIологIи бахъулессе – лахI, хIажатххан бахъулессе – махI. 83. ТIом чIартилав, ракI квасулав. 84. ТIоноцIцI букаригун, наку хъассуге. 85. ТIор бищун, мугь кванан, жий йиццалъарай, Налъи бецIулаго, жий тIеренлъарай. 86. ТIор бакIлъани, гIодобе къулула, чи бечелъани, эххеде валагьула. 87. ТIор чIобогояб хIалухъин ххалатаб букIуна, бетIер чIобогояв чи чIухIарав вукIуна. 88. ТIоралда тIор лъуни, гул лIугьуна. 89. ТIотIода хъублъи батула, найида тIегь батула. 90. ТIотIоде гIарада кьвагьулареб. 91. ТIотIоцца малал ран, на букIинаро, ихдал гъотIодасса тIегь босичIого. 92. ТIох борлIун баниги, гIолареб гIарац! 93. ТIохда гьоло гурев, гьоцIцIиб лал гурев. 94. ТIохде рахине кIкIухIалал рохьоре ине ккола. 95. ТIоххол гьоболассдассаги тIоге, гьанал гIагарлъиялдассаги тIоге. 96. ТIохIол цIураб бетIер букаричIого букIинищила. 97. ТIохIоцца бетIер квараб хIамида щайила божулев, гIазугIан бетIер хъахIлъарав жинда щайила божулареван абурабила Мала Нассрудиницца мадугьалассда. ТIоццебе тамашаяблъун букIунеб жо нахъа гIадатлъун лIугьун унеб. ТIоццебессеб рахъида барабила букIунеб хурул (рекьул) берцинлъи. ТIоццебессеб соналълъ бугIаги хIунчулей, кIиабилеб соналълъ гьолоцин хIунчуларей (ЦIидалълъго раса-цIцIалкIу – магIида). Аби буго цIияй бахIаралълъул хIакъалълъулI. МагIарулазул гIадат букIана бекьулаго пурццихъа тIад ххутIараб гьоло тIилицца хIунчулеб, тIил тункун баххчизабулеб. Гьаб кици хIалтIизабула нусал, тIоццере гIадин, нахъа цIакъал рукIунарилан абураб магIнаялда. 98. ТIоццее гьаюрай яс – ццудун бекьараб пурчIина. 99. ТIоццее ячаралда рекъечIевила, кIиабизе ячаралда рекъечIевила, анцIила цоабизе ячарай бищунго къадарай хьихьизе ккарайила. 100. ТIоццеессей чIчIужу – Аллагьасс кьурай, кIиабилей – чияцца кьурай, лъабабилей – щайтIаналълъ кьурай. ТIорщел оцонибе бай. Мадугьаласс мадугьалассда гьарарабила лалде оц биччаян. Ссвакван бугилан гьесс биччачIебила. Цо къоялълъ оц биччачIев мадугьалги вачIаравила гьав цояссда асскIове, тIорщел базе къандалъо кьеян гьарун. Ассги абурабила оцонибе баян. Гьалълъул цоги бицуниб куцал руго - «АбухIанипацца хIама биччачIони, ХIанукацца оц биччаларо», «МалахIосен ахIарав ахIе, ХIункърае кьурассе кье», «Аниссан бохх бегьичIони, боххссан ратIа бегьуларо», «Далалда гъоркь абизе лъараб гIадин, мималда тIад абизеги лъазе ккола». 101. ТIорщел цIуна-къай, царгъиниб гъвар-гъвари бахъиналде, гIарац цIуна-къай, чвантиниб гьури бахъиналде. 102. ТIуралълъубе лълъим унеб, чIваралълъубе магI унеб. 103. «ТIура!» – ян гIанкIкIида, «Гьа!» – ян царада. 104. ТIуркIуларев гурони бергьунарев. 105. ТIурун унеб царал рачIчI сабаблъунги кколебила гьудул-гьалмагълъиялда гьоркьоб дагIба-къецц. Тира-ссверизе вахъарав киго гьалмагъассда цер бихьанила. Цояв гьалмагъасс цер хIинкъизе гьаракь гьабунила. ХIинкъараб цер, бекерухъе лъарги кIанцIун, тIурун анила. Гьалмагъасс гIажаиблъи гьабунила гIебаб лъар царада кIанцIизе кIвеялда. Цогияв гьалмагъасс абунила, кIанцIизеяли кIанцIанин гьеб, лъарални доб рагIалде щолаго, гьелълъул рачIчI лълъадалI ччунилан. Валлагь, ччунилан ав, валлагь ччучIилан дов, лълъикIабго дагIба-къецц кканила гьезда гьоркьоб. Гьеб сабаблъун ракIхвейгицин кканила. Анила чанго сон. Цо гIодорчIчIеялда гьазул цояссда ракIалде щванила доб царал рачIчI сабаблъун гьазда гьоркьоб ккараб дагIба-къецц. Дандеясс абунила, валагьин, кигIан дуе бокьаниги бокьичIониги, доб лъар кIанцIулелълъул царал рачIчI лълъеда хъван букIанилан. Ав жиндирабго ккун чIчIанила, тIарамагъадаги, цIидассан цоцазулгун ракIалги хун, ратIалъанила гьалмагъзаби. 106. ТIутI батани, боржа, чIчIетI батани, кIанцIе. 107. ТIутIалги тIаделъугеги гIемерал жал.

  • chh | ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

    Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. 5. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. 6. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. 7. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. 8. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. 9. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. 10. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. 11. Хвараб гIака – рахьдалаб. 12. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. 13. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. 14. Хварабниги чIорто дарайдул. 15. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. 16. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. 17. Хварав чидай, хвечIев чидай? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. 18. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. 19. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. 20. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. 21. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. 22. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. 23. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. 24. Хварассе зурма щайила. 25. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. 26. Хведал гурони, хьул къотIулареб. 27. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. 28. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. 29. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. 30. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. 31. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). 32. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. 33. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). 34. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. 35. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. 36. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. 37. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. 38. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. 39. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. 40. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. 41. Хераб бацIицца чахъу кIигоцадахъ хъамулебила. 42. ХерабгIан хIама сихIираб. 43. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. 44. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. 45. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. 46. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. 47. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. 48. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. 49. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щибжо гьебали. 50. Херлъи – гьойлъи. 51. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. 52. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). 53. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). 54. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. 55. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. 56. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. 57. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. 58. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. 59. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. 60. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. 61. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). 62. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). 63. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. 64. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. 65. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. 66. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. 67. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. 68. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. 69. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. 70. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. 71. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. 72. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. 73. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. 74. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIул гуккулев). 75. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. 76. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. 77. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. 78. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. 79. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. 80. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. 81. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. 82. Хурзал чахIиял – чIамчIам дагьал. 83. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. 84. Хуриб тIепаб, тIоххда ганжаб гьецIцIо тоге. 85. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. 86. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. 87. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. 88. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? 89. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. 90. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. 91. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. 92. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. 93. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. 94. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна.

  • t | ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

    Л l Лабалда хурги бекьуге, бугъаоцги хьихьуге. labalda [urgi bepuge, buvaocgi %i%uge. Лабаллъуда хур гьабуге, лъарал рагIалда рукъ гьабуге. labal;uda [ur habuge, ;aral rafalda ruq habuge. Лагъ гIадин хIалте, ххан гIадин кванай. lav fadin \alTe, {an fadin kwanay. Лагъги озденги данделъани, бечелъулел. lavgi o#dengi dande;ani, bexe;ulel. Лагъассул ияхIги, хIамил хъетиги – цого жо. lavaSul iya\gi, \amil ]etigi - cogo $o. Лагълъи гьабурассе хханлъи щола, хханлъун гурони вукIинарилан лIугьарассе лагълъи щола. lav;i haburaSe {an;i &ola, {an;un guroni wujinarilan /uharaSe lav;i &ola. Лъагълъиялдасса хвел лълъикIила, ссуриялдасса цIа лълъикIила. lav;iyaldaSa [wel :ijila, SuriyaldaSa `a :ijila. Лал тIамизе бегьулареб къоялълъ, къед гьабизеги бегьулареб. lal Tami#e behulareb qoya:, qed habi#egi behulareb. ЛахIту бихьаниги, рухIел бихьугеги. la\tu bi%anigi, ru\el bi%ugegi. Лачен боржаралълъуб гъеду рещтIунеб. laxen bor$ara:ub vedu re&Tuneb. Жиндирго лълъикIай чIчIужуялдаги рекъечIого, чангиясс ячуна гьелдасса къадарай. Цоги аби буго гьадинабги - «Цо багьана бугей хьихьичIесс, кIиго багьана бугей хьихьизе ккарайила». $indirgo :ijay Zu$uyaldagi reqezogo, xangiyaS yaxuna heldaSa qadaray. cogi abi bugo hadinabgi - «co bahana bugey %i%izeS, jigo bahana bugey %i%i#e Karayila» Гьедин ккараб меххалълъ абула магIарулаз гьал рагIаби. hedin Karab me{a: abula mafarula# hal rafabi. Лачен – чанабе, гъеду – рохьобе. laxen - xanabe, vedu - ro%obe. Лаченги тарулеб, тайлан хъущтIулеб, тувадахъ гурони гIодоб кколареб. laxen taruleb, taylan ]u&Tuleb, tuwada] guroni fodob Kolereb. Лаченги чучула чи гIемерлъани, чаранги биуна цIа гьалаглъани. laxengi xuxula xi femer;ani, xarangi biuna `a halag;ani. Ле, гIакълугьечI, тIуруге, гIи тун гIангис кинигин, гIадамал тун хьвадани, хьитал хун басралъулин. le, faqluhez, Turuge, fi tun fangis kinigin, fadamal tun %wadani, %ital [un basra;ulin. «Ле!» – ян ахIарассде, «Я!» – ян ахIизе кIоларев къватIиве вахъунарев. «le!» - yan a\araSde, «ya!» - yan a\i#e jolarew qwaTiwe wa]unarew. «Ле!» – ян ахIунилан, ахIмакъ нахъ вуссунарев. «le!» - yan a\unilan, a\maq na] wuSunarew. Лочноде ххиял бугев чаргъадихъ валагьуларо. loxnode {iyal bugew xarvadi] walahularo. Лочнол бетIералда чаргъеду чIчIезабуге. loxnol beTeralda xarvedu Ze#abuge. Лочнол гьава – зодобе, гъадил гьава – рохьобе. loxnol hawa - #odobe, vadil hawa - ro%obe.

  • xx | ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

    ЧIчI Z 1. ЧIчIараб гьабицца гIатI ххунареб. 2. ЧIчIараб лълъим махIцинчIого ххутIуларо. 3. ЧIчIарассул малъ кIутIулареб, кIалъаларев мекъи кколарев. 4. ЧIара-хьарав гурев бихьинчи – ритIучIил хIацIцIу. 5. ЧIчIарацца – рахь, чуруцца – нах. 6. ЧIчIегIераб букIа, хъахIаб букIа, гьой буго гьой. 7. ЧIчIегIераб гIакдалги букIунеб хъахIаб рахь. 8. ЧIчIегIераб щакъиялъин хъахIаб кагъат басунеб, чIчIегIераб тIурччиялълъин багIармесед биунеб. 9. ЧIчIегIералда чIчIегIерабилан абизе, хъахIалда хъахIабилан абизейин кIал букIунеб. 10. ЧIчIегIергIоралълъ бачIараб БагIаргIоралълъ гъанкъулеб. 11. ЧIчIикIизегIан гьуинавги вукIунге, туйзегIан кьогIавги вукIунге. 12. ЧIчIинкIилассдасса гIабдалго лълъикI. 13. ЧIчIинкIилассе дагьаб лъаниги гIолеб, гIалимчияссе дагьабги лъазе бокьулеб. 14. ЧIчIужу абилалде, цо духъгоги валагье. 15. ЧIчIужу бараххщарай лълъикIай, росс саххаватав лълъикIав. 16. ЧIчIужу берцинай йикIин россассе рецц гуро. 17. ЧIчIужу гIакъилай яче, гIадалаб гIанкIуялълъ цIцIодораб хоно гьабулареб. 18. ЧIчIужу егани, рукъ бегулеб. 19. ЧIчIужу ецце, ячун къого сон бараб меххалълъ. 20. ЧIчIужу инжит гьаюлев чи – Аллагьассул тушман, ятим къварид гьавулев чи – Аллагьассулги ххалкъалълъулги тушман. 21. ЧIчIужу квешассул мегеж ххеххго хъахIлъулеб. 22. ЧIчIужу къокъай йигониги, нодо чIвазегIан гIодове къулунги, гIакълу дандбай. 23. ЧIчIужу лълъикIаб рукъ лъазе годекIанире ралагье. 24. ЧIчIужу лълъикIав росс – лълъикIав, чIчIужу квешав росс – квешав. ЦоцалI лълъикIав кIиго ваццги гьезул хъизаналги рукIун руго. Цояв вацц жиндирго чIчIужуялда ццеве веццарун вуго жал гIадал цоцалI гьуинал ваццалго ругодаян. Лълъил гьунарилан дуда гьеб кколебилан гьикъун буго чIчIужуялълъ. Нижер гьунархха! – ян жаваб кьун буго россасс. Ун руго къоял. Гьазул бакIалде вачIун вуго гъов цояв ваццассул гьитIинав вас. Гьассул чIчIужуялълъ жиндирго васассеги ваццассул васассеги кьун буго цо-цо гIанкIудул хоно. Азул вас гъове араб меххалълъ, дандияй нусалълъги кьун буго кIиявго васассе цо-цо хоно. Гьанже ццебеккун ханал кьурай гаргадун йиго жиндирго ваццассда - «Балай бихьизе, дицца дур ваццассул васассе хоно кIудияб кьуна, нилIерассего гьитIинаб кьуна. Дур ваццассул чIчIужуялълъин абуни, жиндирассего кIудияб кьун буго!». Ваццассда захIмалъун буго жиндир васассе гьитIинаб хоно кьей. Гьелдалъун кIиявго ваццассда гьоркьоб кьал ккун буго. «Ле, лълъикIав чи!» – ян абун буго чIчIужуялълъ жиндирго россассда, – ГIанкIудул ханил кIодолъи-гьитIинлъиялда тIад вагъулев чийищ лълъикIав чиян веццарулев вукIарав? Россассул лълъикIлъи-квешлъи чIчIужуялда барабин букIунеб!». 25. ЧIчIужу мадугьалассул лълъикIайила берцинай. 26. ЧIчIужу рекъарай нусги щвечIо, вас рекъараб чуги щвечIо. 27. ЧIчIужу хварав къасси гIодулевила, оц хварав къад гIодулевила. 28. ЧIчIужу хвей – цо балагь, чIчIужуйилан цоги балагь, тIаде ккей – кIиго балагь. 29. ЧIчIужу чияр берцинай лълъикI, чу нилIерго берцинаб лълъикI. 30. ЧIчIужу ячани, чIчIужу щола, россассе ани, росс щола. 31. ЧIчIужу ячарай гIолареб, чIчIужуялълъе россги къваригIунев, руссунги къваригIунеб. 32. ЧIчIужу яче, чияе инчIей, чу босе, чияца рекIинчIеб. 33. ЧIчIужу ячин – моцIцIил роххел, гIумруялълъул ургъел. 34. ЧIчIужу ячине – херав, хвезе – бахIарав. 35. ЧIчIужу ячунге чадил мучари гьабулей. 36. ЧIчIужу ячунелълъулги чу босулелълъулги, бералги къанщун, Аллагьассде божилъи гьабе. 37. ЧIчIужуги йикIуна, чIчIужукIги йикIуна, щагIил рекелги йикIуна. 38. ЧIчIужугун вагъани, чехь тIеренлъула, росугун вагъани, рукъ нахъе ккола. 39. ЧIчIужугIадан йигила цIцIорол тIагIел, чIинкъани рукъи базе бегьулареб. 40. ЧIчIужугIаданалдасса къадарав бихьинчиги вукIунев, бихьинчияссдасса цIакъай чIчIужугIаданги ятулей. 41. ЧIчIужугIаданалълъул гIакълу квенчIчIелтIа букIунебила, гьей тIаде яхъингун, бортунги унебила. 42. ЧIчIужугIаданалълъухъ ралагьизейила берал рижун ругел. 43. ЧIчIужуквешил гьобол воххун унарев. 44. ЧIчIужуялда гьикъейила, гIаксса гьабейила. Кици буго буссурбабазул ххалкъазда гьоркьоб цIакъго тIибитIараб. Бихьиназдассаги лълъикIал руччаби, руччабаздассаги къадарал бихьинал рукIунеллъи, ххассго руччаби рукъалълъул магIишаталълъул цIакъал гIуцIцIарухъаби рукIинги лъалаго, магIарулаз гьаб кици битIухъ гьабулел маргьабиги рицуна: Россасс чIчIужуялда гьикъарабила жив гъоркье кIанцIилищилан. ЧIчIужуялълъ абурабила кIанцIугейилан. КIанцIаравила росс – бекарабила бохх. Цинги, битIун гьел къоязда жаниб, рагъ-кьалги багъарун, росдал киналго бихьинал тIагIаралила. НилIер рекъав багьадур, “Куличияссул хIелеко гIадин”, росдалго руччабазда гьоркьов цохIо ххутIаравила. Цо чиясс дибирассда гьикъарабила руччабаз малълъараб жо гьабизе бегьулищилан. Дибирасс чIван къотIун жаваб кьурабила бегьуларилан. Валлагь, дибир, жив витIун ккун вугилан абурабила суал кьурасс, чIчIужу йикIанила дуе дагьаб нахги ханалги росейилан. Жинцца росичIила. «ВахI! – ан бетIер хъассанила дибирасс. – ГIакъилай чIчIужуялълъ малълъараб цо-цо жояли гьабизе бегьулеб букIараб». 45. ЧIчIужуялда гIадин, росс лъаларевила. 46. ЧIчIужуялда кьабулебги якьадалда щолеб. 47. ЧIчIужуялда рихарав чияссулгун гьалмагълъи гьабуге. 48. ЧIчIужуялда щакдари – россассул гIайиб. Росс щакдаризави – лълъил гIайиб? 49. ЧIчIужуялълъ алжан гьедун босулебила. 50. ЧIчIужуялълъ россассда абурабила мегеж ххалатав чияссда гIакълу букIунарилан рагIанилан. Россасс чIчIужуялдаги абурабила, мегеж гIакълу гьечIезул ххалатаб букIунебани, руччабазул мугжул, хIатIикье ккун, тIутIулел рукIинаанилан. 51. ЧIчIужуялълъ россассда гьикъарабила гьан киб баххчилебилан. Россасс абурабила гьанада цIцIар хъван букIунарин, цIцIоко тIагIинабеян. 52. ЧIчIужуялълъ россассул хIал лъабго нухалълъ бихьулебила - ячиндал, лъимер гьабидал, херлъидал. 53. ЧIчIужуялълъ росслъи гьабиги – дурго гIайиб, васасс эменлъи гьабиги – дурго гIайиб. 54. ЧIчIужуялълъе бокьани, хIамилги бихьинчи гьавулевила. 55. ЧIчIужуялълъул багьаяв гьечIев россги вукIуневила, анцIго россассул багьаяй чIчIужуги йикIунейила. 56. ЧIчIужуялълъул рокъов вукIинегIан, гамаги тIерхьун, тIад босун ххутIараб хъорщодаго лълъикI. Гамаги ралъдалIе тIерхьун ун ххутIараб цо хъорщода лъедолел рукIун руго эменги васги. Гьанже нилIедасса кIудияб къварилъиялда щивниги вугодаян гьикъун буго васасс инссуда. НилIедасса кIудияб къварилъиялда вугин чIчIужуялълъул рокъов вугев россилан абун буго инссуцца васассда. 57. ЧIчIужуялълъ рукъ къачIайдал, рацIцIалъигIаги россассги цIунизе кколеб. 58. ЧIчIужуялълъе зар кьолев, йокьулелълъе ракI кьолев. 59. ЧIчIужуялълъе я росс къваригIуневила, я руссун къваригIунебила. 60. ЧIчIужуялълъукьа хIинкъи – рукъалълъе ххайир. 61. ЧIчIужуялълъул бечелъи – сахлъи. 62. ЧIчIужуялълъул лълъикIлъи – хIалрекъей. 63. ЧIчIужуялълъул надалда иту бахъизе ккани, хвана хIалтIи. 64. ЧIчIужуялълъухъ тараб мегеж – чIчIужу ялагьизе лъураб тIагъур. 65. ЧIчIун букIараб хIамицца хIунссун мегIер бегуларо. 66. ЧIчIун вукIинегIан, гважи буххулев вукIинги лълъикI.

  • i | ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

    Д d 1. Давла хуриссан кьеги, хвел бусадассан кьеги. dawla [uriSan pegi, [wel busadaSan pegi. 2. Давладулал гIемерлъани, давлаги дагьаб щолебила. dawladulal femer;ani, dawlagi dahab &olebila. 3. Дагь гурони гьечIони учузаб ххиралъула. dah guroni hezoni uxu#ab {ira;ula. 4. Дагьаб боцIцIи бугез риба гьабула, рибадул хIилаби лъазеги гьарун. БоцIцIи цIцIикIкIарацца даран гьабула, дарман тIагIанщинал маххссараде ккун. dahab bo~i buge# riba habula, ribadul \ilabi ;a#egi harun. bo~i ~iJaraCa daran habula, darman Tafan&inal ma{Sarade Kun. 5. Дагьаб гIоларессе гIемерги гIолареб. dahab folareSe femergi folareb. 6. Дагьаб кьурассе дагьабги къваригIунеб, гIемер кьурассе тIолабго къваригIунеб. dahab puraSe dahabgi qwarifuneb, femer puraSe Tolabgo qwarifuneb. 7. Дагьаб меххалълъ лагълъи баччани, гIемер меххалълъ хханлъи щолеб. dahab me{a: lav;i baXani, femer me{a: {an;i &oleb. 8. Дагьаб налъиялълъ – гьудулила, кIудияб налъиялълъ – тушманила. dahab na;iya: - hudulila, judiyab na;iya: - tu^manila. 9. Дагьаб ххарж гьабичIони, гIемер щоларо. dahab {ar$ habizoni, femer &olaro. 10. Дагьабго жо лъазеги гIемераб жо цIцIализе кколеб. dahabgo $o ;a#egi femerab $o ~ali#e Koleb. 11. Дагьабниги гIантлъи гъорлI гьечIев чияссул бахIарчи вахъунарев (ХIажимурадил рагIаби). dahabnigi fant;i vor/ hezew xiyaSul ba\arxi wa]unarew (\a$imuradil rafabi). 12. Дагьабниги лълъикIлъи гъорлI гьечIеб квешлъи букIунареб. dahabgi :ij;i vor/ hezeb kwe^;i bujunareb. 13. Дагьав гаргаде, гIемер хIалтIе. dahaw fargade, femer \alTe. 14. Дагьав кIалъалессул хIалтIи гIемераб. dahaw ja;aleSul \alTi femerab. 15. Дагьалда гIей гьабуларессе гIемерабги щолареб. dahalgi fey habulareSe femerabgi &olareb. 16. Дагь-дагьккун баччани, мегIерги баччизе кIолеб, циндаго баччизе лIугьани, мунго молоцца ваччизе кколев. dah-dahKun baXani, mefergi baXi#e joleb, cindago baXi#e /uhani, mungo moloCa waXi#e Kolew. 17. Дагь-дагьккун гъоркьан бикIани, борххатаб мегIерги ччукIун бачIунеб. dah-dahKun vorpan bijani, bor{atab mefergi Xujun bazuneb. 18. ДагIбадулав къела, къадар бергьина. dafbadulaw qela, qadar berhina. 19. ДагIнида чIахI-ххералълъул, гьойда ракьа-гьаналълъул гурони мацIцI бичIчIуларебила. dafniCa za\-{era:ul, hoyda rapa-hana:ul guroni ma~ biZularebila. ЦIцIализе араб бакIалдассан жиндирго эбелалълъухъе дагIницца битIун бачIараб кагъат цIцIалулеб меххалълъ, гIенеккун букIун буго гьойги. Салам-каламалдасса ххадуб кагътида хъван букIун буго исана бижараб керчаб ххарил, рокъоб жиндиего кьолеб букIараб кIалцIул, чед-ххинкIалълъул хIакъалълъулI. ЦIцIалулеб кагъатги гьоркьоб къотIизабун, гьойцца цIцIеда гьикъун буго, гьеб кагътида гьанал яги ракьа-къедалълъул хъвараб жого гьечIищилан. ГьечIилан цIцIецца абидал, пашманго гьойцца абун буго, цо рагIиги ракьа-гьаналълъул хIакъалълъулI гьечIеб гьеб кагъат цIцIаличIониги бегьилаанилан. ~ali#e arab bajaldaSan $indirgo ebela:u]e dafniCa biTun bazarab kavat ~aluleb me{a:, feneKun bujun bugo hoygi. salam-kalamaldaSa {adub kavtida ]wan bujun bugo isana bi$arab kerxab {aril, roqob $indiyego poleb bujarab jal`ul, xed-{inja:ul \aqa:u/. ~aluleb kavatgi horpob qoTi#abun, hoyCa ~eda hiqun bugo, heb kavtida hanal yagi rapa-qeda:ul ]warab $ogo hezi&ilan. hezilan ~eCa abidal, _a^mango hoyCa abun bugo, co rafigi rapa-hana:ul \aqa:u/ hezeb heb kavat ~alizonigi behilaanilan. 20. ДагIние – цIцIар, цIцIедуе – рогьо. dafniye - ~ar, ~eduye - roho. 21. ДагIнил цIцIокоги кьун, цIцIел хъвайи босулареб. dafnil ~okogi pun, ~el ]wayi bosulareb. 22. Дад бекарав къоролав гIадин ххутIун вугила. dad bekaraw qorolaw fadin {uTun wugila. 23. Дадал къимат хведал лъала. dadal qimat [wedal ;ala. 24. Дадил ургъел – гIоркь ккурасс, гIиял ургъел – тIил ккурасс. dadil urvel - forp KuraS, fiyal urvel - Til KuraS. 25. Дадил роцен цIеххезе арав мискинчи гIадин. dadil rocen `e{e#e araw miskinxi fadin. Мискинабго хъизан букIанила. Гьезул цо гIакаги букIанила, рахь гьализениги, квен гьабизениги цо цIетIа лъолеб хъазанги букIанила. ЧIчIужу щар чIвазе цо дадгIаги бугебанищан зигардулей йикIанила. Цо къоялълъ гьелълъ вугIа-восун росс базаралде витIанила. Гьенисса цо гьитIинабго дадги босун, гьевги тIад вуссанила. ЧIчIужуялълъ алълъубе кигIан балебан гьикъанила. Валагьин, гьелда жанибе кигIан балебали диццаги гьикъичIин, гьадигIан балаян бичулессги бицинчIилан, мискинчи нахъ вуссун базаралде вилълъанила. Дова речIчIун, гъова речIчIун, щегI бичулев валагьанила, доб дуцца дие бичараб дадинибе кигIан балебилан гьикъанила. КIиго къолонибе лъаб балаян абунила щегI бичулессги. КIочонгутIизе - «КIиго къолонибе лъаб, кIиго къолонибе лъаб», – ан абулаго, рокъове вачIунев вукIанила мискинчи. miskinab ]i#an bujanila. he#ul co fakagi bujanila, ra% hali#enigi, kwen habi#enigi co `eTa ;oleb ]a#angi bujanila. Zu$u &ar zwa#e co dadfagi bugebani&an #igarduley yijanila. co qoya: he: wufa-wosun roS ba#aralde wiTanila. heniSa co hiTinabgo dadgi bosun, hewgi Tad wuSanila. Zu$uya: a:ube kifan baleban hiqanila. walahin, helda $anibe kifan balebali diCagi hiqizin, hadifan balayan bixuleSgi bicinzilan, miskinxi na] wuSun ba#aralde wi:anila. dowa reZun, vowa reZun, &ef bixulew walahanila, dob duCa diye bixarab dadinibe kifan balebilan hiqanila. jigo qolonibe ;ab balayan abunila &ef bixuleSgi. joxonguTi#e - «jigo qolonibe ;ab, jigo qolonibe ;ab», - an abulago, roqowe wazunew wujanila miskinxi. Цо бертин бугеб росулIе щванила гьав. Берталълъ ругел гIолохъаби меххтун, гьаглъун рукIанила. ТIаде щварав гьасс «Салам гIалайкум, кIиго къолонибе лъаб», – ан абунила. ГIолохъаби ххантIан тIаде рахъанила, гьединищин абулеб гьадинаб данделъиялде вачIарав чияссан, рак гIадин вухханила гьев. Ххадуб гьасс гьикъун буго щибиланхха жинцца абизе кколеб букIарабан. Щибилан гуреб, роххел тIасса унгегиян абизе кколаанилан малълъанила гьез. ГIемер кватIичIого, гьав цо кверкьаби ругеб бакIалде щванила. «Салам гIалайкум, роххел тIасса унгеги!» – ян ахIанила гьасс. Дур маххссараялде регIунищин жал ругеланги абун, вухханила гьав кверкьабаза рукIаразги. Щибиланхха дицца абизе кколеб букIарабан гьикъанила гьасс. Щиб гурелълъул, хварассе аххират лълъикIаб кьегиян абизе кколилан малълъанила гьазги. co bertin bugeb rosu/e &wanila haw. berta: rugel folo]abi me{tun, hag;un rujanila. Tade &waraw haS «salam falaykum, jigo qolonibe ;ab», - an abunila. folo]abi {anTan Tade ra]anila, hedini&in abuleb hadinab dande;iyalde wazaraw xiyaSan, rak fadin wu{anila hew. {adub haS hiqun bugo &ibilan{a $inCa abi#e Koleb bujarab. &ibilan gureb, ro{el TaSa ungegiyan abi#e Kolaanilan ma:anila he#. femer kwaTizogo, haw co kwerpabi rugeb bajalde &wanila. «salam falaykum, ro{el TaSa ungegi!» - yan a\anila haS. dur ma{Sarayalde refuni&in $al rugelangi abun, wu{anila haw kwerpaba#a rujara#gi. &ibilan{a diCa abi#e Koleb bujaraban hiqanila haS. &ib gure:ul, [waraSe a{irat :ijab pegiyan abi#e Kolilan ma:anila ha#gi. Кинасса абуниги рекъоларел алго кинал гIадамалилан ракIалдеги ккун, вилълъанила ав жиндирго нухда. Тайи квегъулел цо чагIи ратанила гьассда. Гьелълъ гьезие цIакъ гIакъуба кьолеб бугоанила. КIобокIун тIимугъгун, гьесс гьазда - «Салам гIалайкум, хварассе аххират лълъикIаб кьеги!» – ян абунила. Капурго хвараб хIама, дуцца аххират лълъияб кьун батагиян абизе ккани, ниж хунищ ругелан, гьезги лълъикI зуранила гьав. Щибиланхха абизе кколебан гьикъанила гьаздаги. Щибилан гуреб, гьабулеб битIагиян абизе кколилан малълъанила гьезги. Гьеле гьедин, чангояз вуххун, щванила рокъове дадил роцен цIеххезе арав мискинчи.. kinaSa abunigi reqolarel algo kinal fadamalilan rajalde Kun, wi:anila aw $indirgo nu[da. tayi kwevulel co xafi ratanila haSda. he: he#iye `aq faquba poleb bugoanila. jobojun Timuvgun, heS ha#da - «salam falaykum, [waraSe a{irat :ijab pegi!» - yan abunila. ka_urgo [warab \ama, duCa a{irat :iyab pun batagiyan abi#e Kani, ni$ [uni& rugelan, he#gi :ij #uranila haw. &ibilan{a abi#e Koleban hiqanila ha#dagi. &ibilan gureb, habuleb biTagiyan abi#e Kolilan ma:anila he#gi. hele hedin, xangoya# wu{un, &wanila roqowe dadil rocen `e{e#e araw miskinxi... 26. Дадил хьибил ккурав, хьагил гIоркь ккурав. dadil %ibil Kuraw, %agil forp Kuraw. 27. Даимаб роххелги букIунареб, тIасса унареб ургъелги букIунареб. daimab ro{elgi bujunareb, TaSa unareb urvelgi bujunareb. 28. Далалда гъоркь абизе лъалеб гIадин, мималда тIад абизеги лъазе ккола. dalalda vorp abi#e ;aleb fadin, mimalda Tad abi#egi ;a#e Kola. Кици буго «дие» – ян гурони, «ма» – ян абизе лъаларев чияссул хIакъалълъулI. «Далалда гъоркь» абураб жоялдассан бичIчIула – д-хIарпалда ххадуб рагьараб – и-хIарп букIине ккей (ди). Мималда тIад абураб рагIудассан бичIчIула – м-хIарпалда ххадуб рагьараб – а-букIине ккей (ма). kici bugo «diye» - yan guroni, «ma» - yan abi#e ;alarew xiyaSul \aqa:u/. «dalalda vorp» aburab $oyaldaSan biZula - d-\ar_alda {adub raharab - i-\ar_ bujine Key (di). mimalda Tad aburab rafudaSan biZula - m-\ar_alda {adub rahab - a-bujine Key (ma). 29. Дарабазде черхх ккогеги, чияр цIцIобалде рукь ккогеги. daraba#de xer{ Kogegi, xiyar ~obalde rup Kogegi. 30. Дам-дам бугеб, чIам-чIам гьечIеб бертин гIадаб жойила. dam-dam bugeb, zam-zam hezeb bertin fadab $oyila. 31. Дангизеги дун дангун, донкIинейги дун тIамун (Эбелги дир юххун, гIакIаги дир бахъун). dangi#egi dun dangun, donjineygi dun Tamun (ebelgi dir yu{un, fakagi dir ba]un). 32. Данде ккарав чи чIвараб, чанай араб гьой чIвараб. dande Karaw xi zwarab, xanay arab hoy zwarab. 33. Дандежо бугони, кванил тIагIам цIцIикIкIуна, кодоб жо бугони, чияссул къадру цIцIикIкIуна. dande$o bugoni, kwanil Tafam ~iJuna, kodob $o bugoni, xiyaSul qadru ~iJuna. 34. Дандеяссдассан би баккани, дудассанги рахь баккулареб. dandeyaSdaSan bi baKani, dudaSangi ra% baKulareb. 35. Дандрарал тIанчIазулгийищила дир-дурал рукIунел. dandraral Tanza#ulgiyi&ila dir-dural rujunel. 36. Далил бачун, боцIцIи чурулебила, далил бачун, боцIцIи хъвалебила. dalil baxun, bo~i xurulebila, dalil baxun, bo~i ]walebila. 37. Дарай ретIаниги – гьадабго ланжу, хIебет ретIаниги – гьадабго ланжу. daray reTanigi - hadabgo lan$u, \ebet reTanigi - hadabgo lan$u. 38. Дарай ретIаниги кIкIухIалги лъала, хIебет ретIаниги лаченги лъала. daray reTanigi Ju\algi ;ala, \ebet reTanigi laxengi ;ala. 39. Даран лълъикIаб маян диццаги кьураб, маян дуццаги кьураб (ма – дуе, ма – дие). daran :ijab mayan diCagi purab, mayan duCagi purab (ma - duye, ma - diye). 40. Даран буго даран, хъатир буго хъатир. daran bugo daran, ]atir bugo ]atir. 41. Даран рекIкIалълъ гьабуге, ригьин реццалълъ гьабуге. daran reJa: habuge, rihin reCa: habuge. 42. Даран хIажатассулгун гьабе, ригьин гIел бащадазулгун гьабе. daran \a$ataSulgun habe, rihin fel ba&ada#ulgun habe. 43. Даран хIилаялълъул жо буго. daran \ilaya:ul $o bugo. 44. Дараялда бозги баге, бозида дарайги баге. darayalda bo#gi bage, bo#ida daraygi bage. 45. Дарманан абурассда гIажаланги абулареб, гIажалан абурассда дармананги абулареб. darmanan aburaSda fa$alangi abulareb, fa$alan aburaSda darmanangi abulareb. 46. Дармида гьоркьов эмен-вацц вукIунарев. darmida horpow emen-waC wujunarew. 47. Дармил эбел-эмен гьечIелила. darmil ebel-emen hezebila. Къокъалго рагIабаз гьадин малълъулеб буго, цо чанго чияссда цо учуз кьолеб жо данде чIванилан, цогидаздаги гьеб батуларебила, цо жо ххираго бичун унилан, киназго ххира босизеги кколаребила. qoqalgo rafaba# hadin ma:uleb bugo, co xango xiyaSda co uxu# poleb $o dande zwanilan, cogida#dagi heb batularebila, co $o {irago bixun unilan, kina#go {ira bosi#egi Kolarebila. 48. Дармицца къей – анкьил ургъел, хуруцца къей – лъагIалил ургъел, ригьнацца къей – гIумруялълъулго ургъел. darmiCa qey - anpil urvel, [uruCa qey - ;afalil urvel, rihnaCa qey - fumruya:ulgo urvel. 49. Дару камураб унти букIунареб, багьана камураб гьересси букIунареб. daru kamurab unti bujunareb, bahana kamurab hereSi bujunareb. 50. Даруялде черхх ккогеги, чияр цIцIобалде рукъ ккогеги. daruyalde xer{ Kogegi, xiyar ~obalde ruq Kogegi. 51. Дебул каратIгун семарай, салул каратIгун ягъарай (рохьи-жужай гьечIей). debul karaTgun semaray, salul karaTgun yavaray (ro%i-$u$ay hezey). 52. Дибир вакъуларев, къебед вугьунарев. dibir waqularew, qebed wuhunarew. 53. Дибирасс малълъараб гьабуге, гъосс гьабураб гьабе. dibiraS ma:arab habuge, voS haburab habe. 54. Дибирассул бечелъи – росу кIодолъи. dibiraSul bexe;i - rosu jodo;i. 55. Дибирги къезавулей, къадиги чIчIезавулей. dibirgi qe#awulew, qadigi Ze#awuley. 56. Дида бихьичIеб къварилъи – ботIротIа ххенолеб гьобо. dida bi%izeb qwari;i - boTroTa {enoleb hobo. 57. Дида вихьун вукIанила, вухьахъе тейила. dida wi%un wujanila, wuja]e teyila. 58. Дида гъоркь лъун букIараб бакI босун вачIа. dida vorp ;un bujarab baj bosun waza. МагIарулаз гьаб кици тIамула гIадамазе жинцца щибго адаб – хIурматги гьабуларев, гIадамаздассан жиндиего хIурматги лълъикIлъиги къваригIарав чияссе. mafarula# hab kici Tamula fadama#e $inCa &ibgo adab-\urmat habularew, fadama#daSan $indiyego \urmatgi :ij;igi qwarifaraw xiyaSe. 59. - Дида ххан кIалъана! - Щибиланхха эсс абураб? - Яре ццевесса! – ян абуна. - dida {an ja;ana! - &ibilan{a eS aburab? - yare CeweSa! - yan abuna. 60. Дидаги хъвагегийила, хъухьи лIугIугегийила. didagi ]wageyila, ]u%i /ufugegiyila. 61. Дидаги букIараб бахIараб заман, махIу беканиги галадулареб. didagi bujarab ba\arab #aman, ma\u bekanigi galadulareb. 62. Дидаги гурхIулев – дир чедги бикъулев. didagi gur\ulew - dir xedgi biqulew. 63. Дидаго квер чIвазеян ХIава ячун йикIана, ХIавада кIиябго квер диццаго чIвазе ккана. didago kwer zwa#eyan \awa yaxun yijana, \awada jiyabgo kwer diCago zwa#e Kana. 64. Дидасса бергьарав чи вугеб бакIалде жив вачIинарилан (вачунге - ян) абурабила хханассги. didaSa berharaw xi wugeb bajalde $iw wazinarilan (wazunge - yan) aburabila {anaSgi. Ххан ахIулев вукIун вуго гьоболлъухъ. Гьесс абун буго, гьенив жиндасса бергьунев чи ватани, вилълъинарилан. Хханассдассаги бергьунев чи вукIуневищан, релъун руго гIадамал. Гьенив хханассдасса бергьуневни чи ватун вуго, жиндие бокьарабщинаб гьабун гурони чIчIолареб гьитIинаб лъимер. {an a\ulew wujun wugo hobol;u]. heS abun bugo, heniw $indaSa berhunew xi watani, wi:inarilan. {anaSdaSagi berhunew xi wujunewi&an, re;un rugo fadamal. heniw {anaSdaSa berhunewni xi watun wugo, $indiye boparab&inab habun guroni Zolareb ;imer. 65. Дие вас гьавизегIанищ букIараб бо багъаризе! diye was hawi#efani& bujarab bo bavari#e! 66. Дие гIанкIу кьурасс бокьосса баси ана. diye fanju puraS bopoSa basi ana. 67. Дие гIунин, ГIисае бай, баркаман. diye funin, fisaye bay, barkaman. 68. – Дие моххмохх бокьуларо дада. – Щай дир вас? – ГьечIогохха дада! - diye mo{mo{ bopularo, dada. - &ay dir was? - hezogo{a dada! 69. Дие хъвалеб чагъана, чахъабазе бачунеб наку. diye ]waleb xavana, xa]aba#e baxuneb naku. Кици буго Шамилил заманалда бижараб. Шамил-имам божулев вукIун вуго бицараб жоялда. Гьесс абулебги букIун буго, кIветIалда михъги бугев бихьинчиясс гьересси бицунебилан кколарин жиндаян. Гьессул гьеб загIипаб рахъалдассан пайдаги босун, цо-цо гIадамаз, «гьав Аллагьассда божуларо, досс как баларо», – ян имамассде мацIцIал гьарулел рукIун руго, имамассги гьезие тамихI гьабизе изну кьолеб букIун буго. Гьадин, жиндир гьан кваназелъун, имамассде мацIцI гьабурал гIадамазде гIиял бетIергьанасс абурал руго гьал рагIаби. Цогиясс абураб гьалълъулго цоги къагIидаги буго - «Диццани бала, имам, как, дирни куйдуцца балеб гьечIо». kici bugo ^amilil #amanalda bi$arab. ^amil imam bo$ulew wujun wugo bicarab $oyalda. heS abulebgi bujun bugo, jweTalda mi]gi bugew bi%inxiyaS hereSi bicunebilan Kolarin $indayan. heSul heb #afi_ab ra]aldaSan _aydagi bosun, co-co fadama#, «haw allahaSda bo$ularo, doS kak balaro», - yan imamaSde ma~al harulel rujun rugo, imamaSgi he#iye tami\ habi#e i#nu poleb bujun bugo. hadin, $indir han kwana#e;un, imamaSde ma~ habural fadama#de fiyal beTerhanaS abural rugo hal rafabi. cogiyaS aburab ha:ulgo cogi qafidagi bugo - «diCani bala, imam, kak, dirni kuyduCa baleb hezo». 70. Дие щиб, кин кканиги! – ян абурабила гъоркьа палугьанасс. diye &ib, kin Kanigi! - yan aburabila vorpa _aluhanaS. 71. Диего гIоло абулеб батани, чехь бихъаги, гьирдани къвачIа рекъараб бугилан абурабила гIонкIкIоцца. diye folo abuleb batani, xe% bi]agi, hirdani qwaza reqarab bugilan aburabila fonJoCa. 72. Дидасса къолей рокъой йигилан, цоясс чIчIужу юххарайила. didaSa qoley roqoy yigilan, coyaS Zu$u yu{arayila. 73. Дир аниб кванан, чияр доба къинлъун. dir anib kwanan, xiyar doba qin;un. 74. Дир бадиссан ралагьизе лълъикIанила нуж гъолълъухъан абурабила рокьи ккарав гIолиласс, яс ссурукъай йигилан гIадамал гаргадидал. dir badiSan ralahi#e :ijanila nu$ vo:u]an aburabila ropi Karaw folilaS, yas Suruqay yigilan fadamal gargadilal. 75. Дир бадиссан ялагьун, дир кIалдиссан кIалъан. dir badiSan yalahun, dir jaldiSan ja;an. 76. Дир бикъаги, дицца бикъугеги. dir biqagi, diCa biqugegi. 77. Дир вас гIезегIанищила рагъ ккезе чIчIун букIараб. dir was fe#efani&ila rav Ke#e Zun bujarab. 78. Дир-дуралълъул бицани, росс-лълъадул дагIба кколеб. dir-dura:ul bicani, roS-:adul dafba Koleb. 79. Дир инссуда цIцIарги лъун, ЦIцIор гъурулев багьадур. dir inSuda ~argi ;un, ~or vurulew bahadur. 80. Дир кIал – дир тушман. dir jal - dir tu^man. 81. Дир оц хъун батаги дицца бицунебги бичIчIулев, дида бицинеги лъалесс. dir oc ]un batagi diCa bicunebgi biZulew, dida bicinegi ;aleS. 82. Дир рокъоб хханассул гIакълу рекъеларо, хханассул рокъоб дир гIакълу рекъеларо. dir roqob {anaSul faqlu reqelaro, {anaSul roqob dir faqlu reqelaro. 83. Дир рукъ – дир хъала. dir ruq - dir ]ala. 84. Дир хабалI дун, дур хабалI мун. dir [aba/ dun, dur [aba/ mun. ГIадамазда гьоркьор гIемер рукIуна, гьадин щай гьабулеб, додин щай гьабуларебан, жидеде кколарел жал рицунел чагIи. Гьел чIчIоларо гьал рагIаби жидеда абизегIан. fadama#da horpor femer rujuna, hadin &ay habuleb, dodin &ay habulareban, $idede Kolarel $al ricunel xafi. hel Zolaro hal rafabi $ideda abi#efan. 85. Дир хур багъарулеб гьечIо, дур гIи багьарулеб буго. dir [ur bavaruleb hezo, dur fi baharuleb bugo. Гьаб кици буго ГьидалI бижараб. КIигояссда гьоркьоб къотIи ккун буго, цояссе хур кьезе, дандеяссги гьессие хур жаниб цIураб гIи кьезе. ГIиял хур цIезабураб меххалълъ, багъарулеб жоялълъухъ багъарулареб жо кьезе кIвеларилан, хурул бетIергьанассул рагIи хун буго. hab kici bugo hida/ bi$arab. jigoyaSda horpob qoTi Kun bugo, coyaSe [ur pe#e, dandeyaSgi heSiye [ur $anib `urab fi pe#e. fiyal `e#aburab me{a:, bavaruleb $oya:u] bavarulareb $o pe#e jwelarilan, [urul beTerhanaSul rafi [un bugo. 86. Дир – цIцIар, дур – бечелъи, хIама лълъицца гьекъелеб? dir - ~ar, dur - bexe;i, \ama :iCa heqeleb? 87. Дир цIцIоко – дир тушманилан абулебила царацца. dir ~oko - dir tu^manilan abulebila caraCa. 88. Дир чухъа лIугIизегIанищила букIараб къиямассеб къо чIчIезе. dir xu]a /ufi#efani&ila bujarab qiyamaSeb qo Ze#e. МагIарулазе баянаб буго 1902 соналда цо росдал гIадамал, жакъа къиямассеб къо чIчIезе бугилан дибирасс ххабарги бицун, кIудияб хIинкъиялда гъоркь рукIин. ЦIияб чухъидасса воххун вукIарав цо гIолохъанассул рагIи жакъа нилIее кицилъун лIугьун буго. mafarula#e bayanab bugo 1902 sonalda co rosdal fadamal, $aqa qiyamaSeb qo Ze#e bugilan dibiraS {abargi bicun, judiyab \inqiyalda vorp rujin. `iyab xu]idaSa wo{un wujaraw co folo]anaSul rafi $aqa ni/eye kici;un /uhun bugo. 89. Дир чIчIужу горбогьод гIадай йигилан абурабила цоясс, дирай моххмоххил гьод гIадай йигилан абурабила цогиясс. dir Xu$u gorbohod faday yigilan aburabila coyaS, diray mo{mo{il hod faday yigilan aburabila cogiyaS. КIиябго кици буго цоцазул абулел куцал. КIиялълъго бицунеб буго чIчIужу хъарссун бахъунареб горбогьод гIадай, нахърател бугей йикIине кколилан. jiyabgo kici bugo coca#ul abulel kucal. jiya:go bicuneb bugo Zu$u ]arSun ba]unareb gorbohod faday, na]ratel bugey yijine Kolilan. 90. Дир яс ячанани, нуцал хIелеко, ячинчIого тани, цIцIукIа хIелеко. dir yas yaxanani, nucal \eleko, yaxinzogo tani, ~uja \eleko. 91. Дирго гуреб ишалда гьоркьобе лIугьаралълъухъ рекъонго дие гьаб! – ан абурабила маймалакалълъ. dirgo gureb i^alda horpobe /uhara:u] reqongo diye hab! - an aburabila maymalaka:. Цо нухалълъ гъотIода букIараб маймалакида, ччугIа кквезе гьинги реххун, рокъове унев ччугIихъан вихьанила. ХхантIан гъотIодасса гъоркьеги рещтIун, лълъелIа къватIибеги цIцIан, гьалълъги реххулеб букIанила гьин. Маймалакалълъул маххщелги гIечIого, гьин гьелда тIад бигъа-битун чIчIанила. Гьеб бихьанила маймалакалълъ рахIаталда толареб гIанкIкIида. Бекерунги бачIун, гьелълъ маймалакалълъул ботIролI тIил кьабанила. co nu[a: voToda bujarab maymalakida, Xufa Kwe#e hingi re{un, roqowe unew Xufi]an wi%anila. {anTan voTodaSa vorpegi re&Tun, :eTa qwaTibegi ~an, ha:gi re{uleb bujanila hin. maymalaka:ul ma{&elgi fezogo, hin helda Tad biva-bitun Zanila. heb bi%anila maymalaka: ra\atalda tolareb fabJida. bekerungi bazun, he: maymalaka:ul boTro/ Til pabanila. 92. Дирго гуреб ишалда гьоркьобе лIугьаралълъухъ, рекъонго дие гьаб! – ан абунила маймалакалълъ, хIалиццаго гьинги тIасса бахъулаго. dirgo gureb i^alda horpobe /uhara:u], reqongo diye hab! - an abunila maymalaka:, \aliCago hingi TaSa ba]ulago. 93. Дирго малъаз гIадин, дирго гьод хъассиларо. dirgo ma;a# fadin, dirgo hod ]aSilaro. 94. Дирго тала бухъун йикIараяни, таргьа биххун, тIажу гьабилароан. dirgo tala bu]un yijarayani, tarha bi{un, Ta$u habilaroan. ГIурусаз Дагъистаналда кверщел гьабураб меххалълъ, гIемерал магIарулал ун руго ТуркалIе. Гьениб квешаб къоги бихьун, ракъун-къечон цо-цоял нахъ руссунги рачIун руго. Гьений язихъаб яшавалда йикIарай ЧIчIикIасса гIадамалълъул кагътидассан тIибитIараб бугилан абула гьаб кици. furusa# davistanalda kwer&el haburab me{a:, femeral mafarulal un rugo turka/e. henib kwe^ab qogi bi%un, raqun-qexon co-coyal na] ruSungi razun rugo. heniy ya#i]ab ya^awalda yijaray ZijaSa fadama:ul kavtidaSan TibiTarab bugilan abula hab kici. 95. Дирго хIалалаб боцIцIи чияеги кьеларо, чияр чурпаги бакьан гуро. dirgo \alalab bo~i xiyaye pelaro, xiyar xur_agi bapan guro. 96. Дирго хIатIал ссвакачIого, дир къваригIел тIубаларо. dirgo \aTal Swakazogo, dir qwarifel Tubalaro. 97. Дирго черхх – дунго ххан, бокьани багIараб ретIина, бокьани гIурччинаб ретIина. dirgo xer{ - dungo {an, bopani bafarab reTine, bopani furXinab reTina. 98. Дирилан абураб гьецIо кьватIана, дирилан абураб кьуру биххана (ссундулIго талихI кьечIо). dirilan aburab he`o pwaTana, dirilan aburab puru bi{ana (Sundu/go tali\ hezo). 99. Дицца абилебги дуцца абунин, дицца щибилан абилеб? diCa abilebgi duCa abunin, diCa &ibilan abileb? 100. Дицца вазуневги дун вазуневги дида чабххикьан ваккаравго лъалилан абурабила магIлиссесс. diCa wa#unewgi dun wa#unewgi dida xab{ipan waKarawgo ;alilan aburabila mafliSeS. 101. Дицца гьабилилан бахIарчилъи гьабулареб, дицца чIвалилан чи чIваларев. diCa habililan ba\arxi;i habulareb, diCa zwalilan xi zwalarew. 102. Дицца гIанкIуда бицун, гIанкIуцца къватIиб бицун. diCa fanjuda bicun, fanjuCa qwaTib bicun. 103. Дицца – ГIашурада, ГIашурацца – гIаламалда. diCa - fa^urada, fa^uraCa - falamalda. 104. Дицца дуе гIака гурони гIандадерил мугIрул ричун рукIинчIо гури, – ян абурабила гIандиссесс. diCa duye faka guroni fandaderil mufrul rixun rujinzo guri, - yan aburabila fandiSeS. Ццебе гIакаги къотIун, гьеб бичизе гIандиссев Ххунзахъ базаралде щванила. Цоясс, чахьалда квер чIван, гъвари къакъан, рачIчI цIцIан, гIакдал ххал гьабулеб букIанила. ГIандиссессги, валлагьин, рахьги гIемер кьолин, нахги гIемер бахъулин, рас тIуни, тIомолIан нах кIанцIулеб хIалалълъ кьарагоги бугилан, бецца-бетIун лъунила гIака. Анилахха гIака лълъикIабго багьаялде бичун. Нахъиссеб соналълъ добго базаралда данделъанила гIандиссевги дов гIака босаравги. - Дуцца дун гуккун вукIун вуго. Доб дур гIака я рахьдалаб батичIо, я нахулаб батичIо! – ян абунила гIакдал бетIергьанасс. - Дицца дуе, гIака гурони, гIандадерил мугIрул ричун рукIинчIо гури! – ян жаваб кьунила гIандиссесс. Cebe fakagi qoTun, heb bixi#e fandiSew {un#a] ba#aralde &wanila. coyaS xa%alda kwer zwan, vwari qaqan, raZ ~an, fakdal {al habuleb bujanila. fandiSeSgi, walahin, ra%gi femer polin, na[gi femer ba]ulin, ras Tuni, Tomo/an na[ jan`uleb \ala: paragogi bugilan, beCa-beTun ;unila faka. anila{a faka :ijabgo bahayalde bixun. na]iSeb sona: dobgo ba#aralda dande;anila fandiSewgi dow faka bosarawgi. - duCa dun guKun wujun wugo. dob dur faka ya ra%dalab batizo, ya na[ulab batizo! - yan abunila fakdal beTerhanaS. - diCa duye, faka guroni, fandaderil mufrul rixun rujinzo guri! - yan $awab punila fandiSeS. 105. Дицца – гIочIоцца, дуцца – тIилицца. diCa - fozoCa, duCa - TiliCa. 106. Дицца дуда абуна гури эбел! diCa duda abuna guri ebel! Цо росулI оцбаялълъул байрам букIанила. Ххадур рекериялълъул, кIанцIиялълъул, гьецIо реххиялълъул къеццалги рукIанила. Рекеризе кьерда чIчIарал ясазда гьоркьое кIанцIун ячIанила цо гIезегIанго гIолохъанлъудасса арай гIадан. АсскIовеги вачIун, гьелълъул вас эбел нахъе ячуней вукIанила. Эбел чIчIанила, хIалтIулI къоларей жий екерунги гIолохъанал ясаздасса бергьунилан. Васассдаги гIенеккичIого эбел асскIосса нахъе анила, гьейги, тIаждарачлихъ гурдил аххалъабиги къазарун, екеризе хIадурун чIчIун йикIанила. ГьещтIерухъанасс “Гьа!” – ян ахIигун, гьункьун ццее уней эбелалълъул цо гьаракь борчIанила. Нечарай гьей, цо кверги хьвагIун, гIадамазда гъорлIе ячIунелълъул, дандеги ун, гьелълъул васасс эбелалда абурабила кицилъун лIугьарал гьадал рагIаби. Гьаб кици тIамула жиндир иш гуреб, бажарулареб хIалтIи гьабизе лIугьарав чияссе. co rosu/ ocbaya:ul bayram bujanila. {adur rekeriya:ul, jan`iya:ul, he`o re{iya:ul qeCalgi rujanila. rekeri#e perda Zaral yasa#da horpoye jan`un yazanila co fe#efango folo]an;udaSa aray fadan. aSjowegi wazun, he:ul was ebel na]e yazuney wujanila. ebel Zanila, \alTu/ qolarey $iy yekerungi folo]anal yasa#daSa berhunilan. wasaSdagi feneKizogo ebel aSjoSa na]e anila, heygi, Ta$daraxli] gurdil a{a;abigi qa#arun, yekeri#e \adurun Zun yijanila. he&Teru]anaS "ha" - yan a\igun, hunpun Ceye uney ebela:ul co harap borzanila. nexaray hey, co kwergi %wafun, fadama#da vor/e yazune:ul, dandegi un, he:ul wasaS ebelalda aburabila kici;un /uharal hadal rafabi. hab kici Tamula $indir i^ gureb, ba$arulareb \alTi habi#e /uharaw xiyaSe. 107. Дицца дур боцIцIи бикъун букIанин, тIасса лIугьаян абулел гIемерал ратула. Ма дурго боцIцIиян цонигияв вачIунаро. diCa dur bo~ biqun bujanin, TaSa /uhayan abulel femeral ratula. ma durgo bo~iyan conigiyaw wazunaro. 108. Дицца квараб квен кунарев гьобол дир бакIалде вачIунге. diCa kwarab kwen kunarew hobol dir bajalde wazunge. 109. Дицца лал тIамизегIанищила дуниял кьерхинчIого чIчIун букIарабилан абурабила гIандисселълъ. diCa lal Tami#efani&ila duniyal per[inzogo Zun bujarabilan aburabila fandiSe:. 110. Дицца тIинчI цо гьабула, гъалбацIалълъулни тIинчI гьабула! – ян абурабила гъалбацIалълъ царада. diCa Tinz co habula, valba`a:ulni Tinz habula! - yan aburabila valba`a: carada. ГъалбацIалълъ тIинчI гьабунила. Рахьи базе гъалбацIалълъухъе гIемерал гьалбал унел рукIанила. Билълъанила гьенибе церги. - ГIемерал гьалбал гьанире унел рихьидал, дидани ккун букIана гъалбацIалълъ гIемерал тIанчIи гьарун ратилилан, – абунила царацца, бер-ракIго щвечIого. - Дицца тIинчI цо гьабула, гъалбацIилни тIинчI гьабула! Дуцца гIадин, царатIинчI гьабуларо! – ян жаваб кьунила гъалбацIалълъ. valba`a: Tinz habunila. ra%i ba#e valba`a:u]e femeral halbal unel rujanila. bi:anila henibe cergi. - femeral halbal hanire unel ri%idal, didani :un bujana valba`a: femeral Tanzi harun ratililin, - abunila caraCa, ber-rajgo &wezogo. - diCa Tinz co habula, valba`ilni Tinz habula! duCa fadin, caraTinz habularo! - yan $awab punila valba`a:. 111. Дицца царада малълъун, царацца рачIчIалда малълъун. diCa carada ma:un, caraCa raZalda ma:un. 112. Диццаго босараб бас-басараб тIил, дидаго кьабураб аххир замана! diCago bosarab bas-basarab Til, didago paburab a{ir #amana! 113. Диццаго еццичIей лълъицца еццилей! Вокьулесс ячинчIей лълъицца ячиней! diCago yeCizey :iCa yeCiley? wopuleS yaxinzey :iCa yaxiney! 114. Диццани как бала, Имам, дир куйдузни баларохха. diCani kak bala, imam, dir kuydu#ni balaro{a. 115. Доб заманалълъул кьурди лIугIидал, гьанже заманалълъул кьурди гьабизе кколеб. dob #amana:ul purdi /ufidal, han$e #amana:ul purdi habi#e Koleb. 116. Добассан цIулакьо бегьичIони, аниссан моххмоххалги регьуларел. dobaSan `ulapo behizoni, aniSan mo{mo{algi rehularel. Хьиндалав жиндирго къваригIелалълъ ГIандиве вачIун вукIанила. РещтIанила гьоболассухъ. Хъваш-баш гьабун бахъингун, хьиндаласс абунила, валлагьин, гьаб гIорцIенги гIамаликъаб жо букIун, нужее росулел цIулакьодул цIурал ххулжал кьолода нахъа разе ссанагIалъи ккечIилан. Гьобол тIовитIулелълъул, гIандиссессги абунила, валлагьин, гьеб дур гIорцIен цIакъ тIурузаб жо бугелълъул, дур хъизан-лъималазе ритIизе ракIалда рукIарал моххмоххал ритIичIого толел ругилан. %indalaw $indirgo qwarifela: fandiwe wazun wujanila. re&Tanila hobolaSu]. ]wa^-ba^ habun ba]ingun, %indalaS abunila, walahin, hab for`engi famaliqab $o bujun, nu$eye rosulel `ulapodul `ural {ul$al poloda na]a ra#e Sanafa;i Kezilan. hobol TowiTule:ul, fandiSeSgi abunila, walahin, heb dur for`en `aq Turu#ab $o buge:ul, dur ]i#an-;imala#e riTi#e rajalda rujaral mo{mo{al riTizogo tolel rugilan. 117. Добго гьороб добго гьури (гьерссихъанассде). dobgo horob dobgo huri (herSi]anaSde). 118. Дове цадахъ босун уневги вихьичIила, добе щвезабизе уневги вихьичIила. dowe cada] bosun unewgi wi%izila, dobe &we#abi#e unewgi wi%izila. 119. Добе цадахъ щибниги босулеб гьечIолъи бихьизе, жиндир кверал мусруялдасса къватIире раккун теян васигат гьабун букIарабила ЧIчIикIасса Парзуласс. dobe cada] &ibnigi bosuleb hezo;i bi%i#e, $indir kweral musruyaldaSa qwaTire raKun teyan wasifat habun bujarabila ZijaSa _ar#ulaS. 120. Довеялълъул нахъахъан, нахъеялълъул ццевехъан. doweya:ul na]a]an, na]eya:ul Cewe]an. 121. Долого бекьараб хуралдасса квер босе. dologo beparab [uraldaSa kwer bose. 122. Доморун вега, долого вахъа. domorun wega, dologo wa]a. 123. ДугIа цIцIалун гIородасса хIама нахъе инаро, нилI гIодун гIонкIкIоцца къвачIа букъичIого теларо. dufa ~alun forodaSa \ama na]e inaro, ni/ fodun fonJoCa qwaza buqizogo telaro. 124. ДугIаялдасса богIол хуралълъе ракго рекъолебила. dufayaldaSa bofol [ura:e rakgo reqolebila. 125. Дуда гуребги мегеж дагIнидаги букIуна (дуда гурелги, михъал катидаги рукIуна). duda gurebgi mefe$ dafnidagi bujuna (duda gurelgi, mi]al katidagi rujuna). 126. Дуда рагIа, дида бихьа. duda rafa, dida bi%a. 127. Дуда хIама батила мучIдузда гогьдарулеб, кIкIалахъ гъалбацI бихьила гьекъезе лълъим щолареб. duda \ama batila muzdu#da gohdaruleb, Jala] valba` bi%ila heqe#e :im &olareb. 128. Дуда цо лъала, царада кIиго лъала. duda co ;ala, carada jigo ;ala. 129. Дуда ццин бугони, дандеяссдаги ццурараб гьоло гуреб букIунеб. duda Cin bugoni, dabdeyaSdagi Curarab holo gureb bujuneb. 130. Дуда чехь батани, чияда мугъ гуребила бугеб. duda xe% batani, xiyada muv gurebila bugeb. 131. Дудаго бихьараб – битIараб, чияда бихьараб – гьересси. dudago bi%arab - biTarab, xiyada bi%arab - hereSi. 132. Дудаго бичIчIулареб жо чияда бичIчIизабизе лIугьунге. dudago biZulareb $o xiyada biZi#abi#e /uhunge. 133. Дудаго гьечIеб чаран чияда лъолареб. dudago hezeb xaran xiyada ;olareb. 134. Дудаго мунго мекъи вукIин лъалеб гьечIони, лъалез бицаралда божа. dudago mungo meqi wujin ;aleb hezoni, ;ale# bicaralda bo$a. 135. Дудаго натI букIаго, чияда бугеб рокьо борцунге. dudago naT bujago, xiyada bugeb ropo borcunge. 136. Дудаго тIил кьабизегIан чIчIайила кьурдизе. dudago Til pabi#efan Zayila purdi#e. 137. Дудасса цо къоялълъ цIцIикIкIарассда цо къоялълъ цIцIикIкIун лъалебила. dudaSa co qoya: ~iJaraSda co qoya: ~iJun ;alebila. 138. Дудего къварилъи бачIани, бетIер борххун ккве, цогидазде бачIани, дализе биччай. dudego qwari;i bazani, beTer bor{un Kwe, cogida#de bazani, dali#e biXay. 139. Дуе вокьулессе мунги вокьулев, дуда рихарассда мунги рихунев. duye wopuleSe mungi wopulew, duda ri[araSda mungi ri[unew. 140. Дуе гуро, гважи, дицца вагIза гьабун букIараб! duye guro, gwa$i, diCa waf#a habun bujarab! Ракъдалал къоялги рачIун, руччаби цIцIад гьаризе къватIире рахъун рукIанила. Дибирасс гьезда абунила, ссадакъаги кьуни, цIцIад баялда ракI чIчIараб букIунилан. Руччабазда цадахъ йикIарай дибирассул чIчIужу ссадакъаде рикьизе панкъал гьарулей йикIанила. Рокъове вачIарав дибирасс гьелда цIехханила гьедигIан гIемерал панкъал щай гьарулел ругелан. ЧIчIужуялълъги абунила, дуццаго абичIищила, ссадакъа кьуни, цIцIад бай хIакъаб бугилан. - Дуе гуро, гважи, дицца вагIза гьабун букIараб, цогидазе гьабун букIана! – ян ахIдезе лIугьанила дибир чIчIужуялде. raqdalal qoyalgi razun, ruXabi ~ad hari#e qwaTire ra]un rujanila. dibiraS he#da abunila, Sadaqagi puni, ~ad bayalda raj Zarab bujunila. ruXaba#da cada] yijaray dibiraSul Zu$u Sadaqade ripi#e _anqal haruley yijanila. roqowe wazaraw dibiraS helda `e{anila hedifan femeral _anqal &ay harulel rugelan. Zu$uya:gi abunila, duCago abizi&ila, Sadaqa puni, ~ad bay \aqab bugilan. - duye guro, gwa$i, diCa waf#a habun bujarab, cogida#e habun bujana! - yan a\de#e /uhanila dibir Zu$uyalde. 141. Дуе гьабурассе гьабе, ХIункърае кьурассе кье. duye haburaSe habe, \unqraye puraSe pe. 142. Дуе кеп буго – дир рекIелI къан буго. duye ke_ bugo - dir reje/ qan bugo. 143. Дуе лълъикIлъи гьабурассе квешлъиги гьабуге, нигIматал кьурассе нагIанаги кьоге. duye :ij;i haburaSe kwe^;igi habuge, nufmatal puraSe nafanagi poge. 144. Дуе маххссара буго гьеб, дие гажи буго. Дур маххссара батани, дирги гажи гуребхха duye ma{Sara bugo heb, diye ga$i bugo. dur ma{Sara batani, dirgi ga$i gureb{a. 145. Дуе пайда бахинилан хханассда асскIовеги къаге, дуде хIапиларилан гьойда тIадеги унге. duye _ayda ba[inilan {anaSda aSjowe qage, dude \a_ilarilan hoyda Tadegi unge. 146. Дуе шагьи кьурассе дуццаги гIабаси кье. duye ^ahi puraSe duCagi fabasi pe. 147. Дуего бокьулареб жо чияеги гьабуге, чияр боцIцIуда берги лъоге. duyego bopulareb $o xiyayegi habuge, xiyar bo~uda bergi ;oge. 148. Дуеяли Щура инараллъун тезеги бокьилаан, бокьанщинаб лълъие щолеб? duyeyali &ura inaral;un te#egi bopilaan, bopan&inab :iye &oleb? 149. ДулI гьечIеб гьунаралдалъун мун веццулев чи – дур тушман. du/ hezeb hunaralda;un mun weCulew xi - dur tu^man. 150. ДулIго гьечIеб реццалдасса цIуне, мун веццизе бегьула дур квешлъи лъаларого. du/go hezeb reCaldaSa `une, mun weCi#e behula dur kwe^;i ;alarogo. 151. ДулIго гьечIеб ритIухълъи чиялI балагьизе лIугьунге. du/go hezeb riTu];i xiya/ balahi#e /uhunge. 152. Думдумалълъ чIамчIам лIугIизабуни, чIамчIамалда ххадур рахъине ккола. dumduma: zamzam /ufi#abuni, zamzamalda {adur ra]ine Kola. 153. Дун гьавунин, гIунилан пайда щвечIеб ракьалълъе, дир берал къанщунилан мукъссанлъиги ккеладай. dun hawunin, funilan _ayda &wezeb rapa:e, dir beral qan&unilan muqSan;igi Keladay. 154. Дун гьадигIан гIезегIан ссахIил мунагь гьабичIо, жакъа къватIий яхъиндал къолол мунагь гьабуна. dun hadifan fe#efan Sa\il munah habizo, $aqa qwaTiy ya]indal qolol munah habuna. 155. Дун гъоркье реххе, дир вас, кьватIараб бакI гIодоб тункиларедухъ. dun vorpe re{e, dir was, pwaTarab baj fodob tunkilaredu]. 156. «Дун гIадалав! Дун гIадалав!» – ан цояв кьурдулевила. «Дудассаги дун гIадалав!» – ан цогияв кьурдулевила. «dun fadalaw! dun fadalaw!» - an coyaw purdulewila. «dudaSagi dun fadalaw!» - an cogiyaw purdulewila. 157. «Дун гIадалав! Дун гIадалав!» – ан чи гIадаллъуларевила, гIада-гIадалал жал гьарун гурони. «dun fadalaw! dun fadalaw!» - an xi fadal;ularewila, fada-fadalal $al harun guroni. 158. Дун гIадамазда рекъолареб куцхха. Дида рекъоларелги чанги ратила. dun fadama#da reqolareb kuc{a. dida reqolarelgi xangi ratila. 159. Дун жанив тIамураб лъабабго моцIцIги лъебералда цо-цо къо бугеб ккана. dun $aniw Tamurab ;ababgo mo~gi ;eberalda co-co qo bugeb Kana. 160. Дун кваналарилан чIчIарай ясалълъ басидул бетIер кварабила. dun kwanalarilan Zaray yasa: basidul beTer kwarabila. 161. «Дун кибе? Дун кибе?» – ян букIунебила талихI, аххирги рощногохIде кколебила. «dun kibe? dun kibe?» - yan bujunebila tali\, a{irgi ro&nogo\de Kolebila. 162. Дун лълъидассаго хIинкъуларо, дидасса хIинкъулев чи цониги гьечIелълъул. dun :idaSago \inqularo, didaSa \inqulew xi conigi heze:ul. 163. Дун нечезе чи гурила, зобалI хвезе хур гурила. dun nexe#e xi gurila, #oba/ [we#e [ur gurila. 164. Дун ссверухъе ссверулеб ссурмадарайдул гурде, дун кIичIухъе кIичIулеб кIичI багIараб буртина. dun Sweru]e Sweruleb Surmadaraydul gurde, dun jizu]e jizuleb jiz bafarab burtina. 165. Дун хвараб меххалълъ гIодуге, гIаданлъи дие чIаго вукIаго гьабе. dun [warab me{a: foduge, fadan;i diye zago wujago habe. 166. Дун хвелилан давлаялда ххадув чи унарев, дун тIадго кквелилан цIцIогьор къватIиве вахъунарев. dun [welilan dawlayalda {aduw xi unarew, dun Tadgo Kwelilan ~ohor qwaTiwe wa]unarew. 167. Дун хIежалде инилан абурабила мочол мугьалълъ. dun \e$alde inilan aburabila moxol muha:. 168. Дун цIцIалацца бацIуге, кIалцIуцца бацIеян абулебила чоцца. dun ~alaCa ba`uge, jal`uCa ba`eyan abulebila xoCa. 169. Дун чияда хъваларила, дида чиги хъвагейила. dun xiyada ]walarila, dida xigi ]wageyila. 170. Дун, чIвадарухъан гурони, маххул къебед букIинчIо гуриян абурабила бацIицца. dun, zwadaru]an guroni, ma{ul qebed bujinzo guriyan aburabila ba`iCa. БацIида рохьил рацIцIалъуда кваналеб цо беричаб, цIакъ кьарияб хIама батанила. Бохханила бацI. ХIамида ссверун лIугьун, кьурданила гьеб. Цинги гьабсагIат жинцца дуда тIасса цIцIоко бахъилилан лъазабунила гьелда. ХIамицца абунила - «БетIерчIахъаяб бацI! ЦIакъ кIудияб къварилъиялда буго дун! Дир нахъиссеб щинкIилалда магI къан буго. Бегьиларищ, гьеб магIги бахъун, дир къварилъи бигьа гьабизе? Цинги бахъе дидасса цIцIокоги. Дуего кириги щвелин. Валлагьин, дур чакар гIадаб гьанада цадахъ кириги щвани, цIакъго лълъикI букIиниланги абун, бацI хIамил щинкIилалълъухъ балагьизе лIугьанила. Бугеб рухIги бакIарун, хIамицца кIиябго мал бацIил ботIрода басандизабунила. ЧIаго-гIатIго гьенисса нахъе борчIараб бацIицца жиндаго абунила - «Щай дие кколареб жо тIаде босизе букIараб? Дун, чIвадарухъан гурони, маххул къебед букIинчIо гури!». ba`ida ro%il ra~a;uda kwanaleb co berixab, `aq pariyab \ama batanila. bo{anila ba`. \amida Swerun /uhun, purdanila heb. cingi habsafat $inCa duda TaSa ~oko ba]ililan ;a#abunila helda. \amiCa abunila - «beTerza]ayab ba`! `aq judiyab qwari;iyalda bugo dun! dir na]iSeb &injilalda maf qan bugo. behilari&, heb mafgi ba]un, dir qwari;i biha habi#e? cingi ba]e didaSa ~okogi. duyego kirigi &welin. walahin, dur xakar fadab hanada cada] kirigi &wani, `aqgo :ij bujinilan abun, ba` \amil &injila:u] balahi#e /uhanila. bugeb ru\gi bajarun, \amiCa jiyabgo mal ba`il boTroda basandi#abunila. zago-faTgo heniSa na]e borzarab ba`iCa $indago abunila, - &ay diye Kolareb $o Tade bosi#e bujarab? dun zwadaru]an guroni, ma{ul qebed bujinzo guri!» 171. Дунго-дунан вукIунев чи чияе вокьуларев. dungo-dunan wujunew xi xiyaye wopularew. 172. Дунилан абуге, нилIилан абе, дирилан абуге, нилIерилан абе. dunilan abuge, ni/ilan abe, dirilan abuge, ni/erilan abe. 173. Дуниял балкан бугила, гьелдасса бер гIорцIцIуларелги гьаби ругила. duniyal balkan bugila, heldaSa ber for~ularelgi habi rugila. 174. Дуниял бихьун, гIакълу щола, гIадамал рихьун, боцIцIи щола. duniyal bi%un, faqlu &ola, fadamal ri%un, bo~i &ola. 175. Дуниял буго бетIергьанчиясс бачухъе билълъунеб хIама гIадаб жо. duniyal bugo beTerhanxiyaS baxu]e bi:uneb \ama fadab $o. 176. Дуниял буго, бокьани гIуцIцIулеб, бокьани биххулеб, лъималазул ясикIабазул рукъ гIадинаб жо. duniyal bugo, bopani fu~uleb, bopani bi{uleb, ;imala#ul yasijaba#ul ruq fadinab $o. 177. Дуниял буго гьобо гIадин тирулеб жо. duniyal bugo hobo fadin tiruleb $o. 178. Дуниял гьабизе гIакълуги кьеги, аххират гьабизе иманги кьеги. duniyal habi#e faqlugi pegi, a{irat habi#e imangi pegi. 179. Дуниял гьабизе ккани, я рокьи букIине ккола, я жахIда букIине ккола. duniyal habi#e Kani, ya ropi bujine Kola, ya $a\da bijine Kola. 180. Дуниял гьабизе лъаларессе дуниял жужахIила. duniyal habi#e ;alareSe duniyal $u$a\ila. 181. Дуниял гьабичIессул гIумру гьардохъанлъиялда унеб. duniyal habizeSul fumru hardo]an;iyalda uneb. 182. Дуниял – гIакълу, гIадан – матIу. duniyal - faqlu, fadan - maTu. 183. Дуниял-гIалам Мала Нассрудиницца маххссараде ккурабила, Мала Нассрудин мутагIилзабаз маххссараде ккуравила. duniyal-falam mala naSrudiniCa ma{Sarode Kurabila, mala naSrudin mutafil#aba# ma{Sarade Kurawila. Мала Нассрудиницца гьитIинабго хIуржаялълъуре гьоболлъухъ ахIун рукIун руго мутагIилзаби. Квен кваназе гьезухъе кьун рукIун руго цIакъго ххалатал гIучIал. «Эбелалълъул хIила бергьун, ххинкIал гIиссин гьарунила, лъималазул макру цIцIикIкIун, кIи-кIи цадахъ чIван кванилан» абухъего, мутагIилзабазги гьанивеххун вугесс довеххун вугессда кIалдиб лъун буго квен, довеххун вугессги гьанивеххун вугессда кIалдиб лъун буго. mala naSrudiniCa hiTinabgo \ur$aya:ure hobol;u] a\un rujun rugo mutafil#abi. kwen kwana#e he#u]e pun rujun rugo `aqgo {alatal fuzal. «ebela:ul \ila berhun, {injal fiSin harunila, ;imala#ul makru ~iJun, ji-ji cada] zwan kwanilan» abu]ego, mutafil#aba#gi haniwe{un wugeS dowe{un wufeSda jaldib ;un bugo kwen, dowe{un wugeSgi haniwe{un wugeSda jaldib ;un bugo. 184. Дуниял-гIаламалълъ гIиял гьан квиндал, жидерго гьан квараб гьагаб зуригат. duniyal-falama: fiyal han kwindal, $idergo han kwarab hagab #urigat. Цо росулI букIун буго цо насслу, жалго жиделIго рагъулел, цоцаз чIвалел. Гьезда гьоркьой яхъарай гIакъилай цо гIаданалълъ жиндирго гIагарлъиялде гьадин абун буго. co rosu/ bujun bugo co naSlu, $algo $ide/go ravulel, coca# zwalel. he#da horpoy ya]aray faqilay co fadana: $indirgo fagar;iyalde hadin abun bugo. 185. Дуниял-гIаламги гIуцIцIун, рукIкIен гIицIцIго ххутIарабила, цIцIилицIцI нуцIцIида нахъе ккарабила. duniyal-falamgi fu~un, ruJen fi~go {uTarabila, ~ili~ nu~ida na]e Karabila. 186. Дуниял – гIатIидаб, гIадамассул ракI – къваридаб. duniyal - faTidab, famaSul raj - qwaridab. 187. Дуниял гIондокь буго, заман бихьун хисулеб. duniyal fondop bugo, #aman bi%un [isuleb. 188. Дуниял кварав, канлъи бихьарав. duniyal kwaraw, kan;i bi%araw. 189. Дуниял къваридассе къаникь лъей рахIат буго, рахIат хвараб черххалълъе хабалIго хIалхьи буго. duniyal qwaridaSe qanip ;ey ra\at bugo, ra\at [warab xer{a:e [aba/go \al%i bugo. 190. Дуниял лълъикIаб жо бугоан, бищун анищан ккараб меххалълъ анибго тезе кколаребани. duniyal :ijab $o bugoan, bi&un ani&an Karab me{a: anibgo te#e Kolarebani. 191. Дуниял – муъминчияссе гвенд. duniyal - mu'minxiyaSe gwend. 192. Дуниял ссверун вуссарав дун – дида нух малълъулев мун. duniyal Swerun wuSaraw dun - dida nu[ ma:ulew mun. 193. Дуниял ххалеб ххадиро, ххараб цIцIалкIулеб цIцIалкIу. duniyal {aleb {adiro, {arab ~aljuleb ~alju. 194. Дуниялалълъул аххир битIаги, аххираталълъул авал битIаги. duniyala:ul a{ir biTagi, a{irata:ul awal biTagi. 195. Дуниялалълъул боцIцIи бугониги – балагь, гьечIониги – балагь. duniyala:ul bo~i bugonigi - balah, hezoni - balah. 196. Дуниялалълъул квешлъи – къасси роцIцIун, къад кьерхин, чахъдал квешлъи – ххасало къинлъи. duniyala:ul kwe^;i - qaSi ro~un, qad per[in, xa]dal kwe^;i - {asalo qin;i. 197. Дуниялалълъул рагIал гьечIеб, гIелмуялълъул аххир гьечIеб. duniyala:ul rafal hezeb, felmuya:ul a{ir hezeb. 198. Дуниялалълъул талихI – ригьнал талихI, аххираталълъул талихI – хабал талихI. duniyala:ul tali\ - rihnal tali\, a{irata:ul tali\ - [abal tali\. 199. Дуниялалълъул ургъелги – мискинчияссе, аххираталълъул гIазабги – мискинчияссе. duniyala:ul urvelgi - miskinxiyaSe, a{irata:ul fa#abgi - miskinxiyaSe. 200. Дуниялалълъул ххан – ххалкъалълъул лагъ. duniyala:ul {an - {alqa:ul lav. 201. Дуниял-гIаламалълъул жо бикъулев цIцIогьор, цIцIогьорассул рокъосса жо бикъулев Къебед. duniyal-falama:ul $o biqulew ~ohor, ~ohoraSul roqoSa $o biqulew qebed. 202. Дунял – бакъуцца, чи – гIакълуялълъ. dunyal - baquCa, xi - faqluya:. 203. Дунял квананиги гIорцIцIичIев, гIор гьекъаниги, къеч хьвачIев. dunyal kwananigi for~izew, for heqanigi, qex %wazew. 204. Дунял цIезе бокьараб рагIи, гIинтIе къулун щурулеб. dunyal `e#e boparab rafi, finTe qulun &uruleb. 205. Дунялалда бищунго берцинал жал жиндир кIартил гIундул ругилан абурабила хIамицца. dunyalalda bi&ungo bercinal $al $indir jartil fundul rugilan aburabila \amiCa. 206. Дунялалда гьечIелани сарсахъал, ракъун-къечон ххутIилаан ялтахъал. dunyalalda hezelani sarsa]al, raqun-qexon {iTilaan yalta]al. 207. Дунялалда нигIматал цIакъго гIемерал руго, бищунго лълъикIаб нигIмат ритIухъай чIчIужу йиго. dunyalalda nifmatal `aqgo femeral rugo, bi&ungo :ijab nifmat riTu]ay Zu$u yigo. 208. Дунялалълъул боцIцIи цIцIамхIалаб лълъим гIадинаб жойила, кигIан гьекъаниги къеч буссунареб. dunyala:ul bo~i ~am\alab :im fadinab $oyila, kifan heqanigi qex buSunareb. 209. Дунялалълъул чIаголъи – канлъи, канлъулги чIаголъи – чIчIужу. dunyala:ul zago;i - kan;i, kan;ulgi zago;i - Zu$u. 210. Дур амру кIодолъула, дуцца лълъикIлъи гьабуни. dur amru jodo;ula, duCa :ij;i habuni. 211. Дур берал рагьаразул кIал къаге. dur beral rahara#ul jal qage. 212. Дур вуцIцIунчIчIей бичIчIичIессда дуцца бицарабги бичIчIулареб. dur wu~unZey biZizeSda duCa bicarabgi biZulareb. 213. Дур гьудул щиван бице, мунго щив чиян бицунге (чи гьикъуге, гьудулассухъ ралагье). dur hudul &iwan bice, mun &iw xiyan bicunge (xi hiquge, hudulaSu] ralahe). 214. Дур гIакълуялда рекъон, мун витIарав вуго. dur faqluyalda reqon, mun wiTaraw wugo. 215. Дур гIакълуялълъул бащдаб мадугьалассухъги бугеб. dur faqluya:ul ba&dab maduhalaSu]gi bugeb. 216. Дур къватIги – дур рукъ. dur qwaTgi - dur ruq. 217. Дур къвачIа бихьеян абуни, гьардохъанги чIухIулевила. dur qwaza bi%eyan abuni, hardo]angi zu\ulewila. 218. Дур кIутIбуз кквечIеб рагIи чияр кIалалълъ кквеларо. dur juTbu# Kwezeb rafi xiyar jala: Kwelaro. 219. - Дур лълъади кинай йигей? - Гьелълъул эбел кинай ятаниги, гьединай йиго. - dur :adi kinay yigey? - he:ul ebel kinay yatanigi, hedinay yigo. 220. Дур мацIцI – дурго тушман. dur ma~ - durgo tu^man. 221. Дур пикруялда рекъон кьурдулеб жо данде чIвани, дур талихI. dur _ikruyalda reqon purduleb $o dande zwani, dur tali\. 222. Дур рагIи – дур роцен. dur rafi - dur rocen. 223. Дур ракIалълъул паххрулъи, дур гъанссазул рацIцIалъи. dur raja:ul _a{ru;i, dur vanSa#ul ra~a;i. 224. Дур рекIелI ургъел батани, гьудулассе бикье, гьесс бащадаб тIасса босизе. dur reje/ urvel batani, hudulaSe bipe, heS ba&adab TaSa bosi#e. 225. Дур рокъоб чияцца хханлъи гьабизеги биччаге, чияр рокъоб хханлъи дуццагоги гьабуге. dur roqob xiyaCa {an;i habi#egi biXage, xiyar roqob {an;i duCagogi habuge. 226. Дур роххел батани, ахIун бицунге – пашманал гIадамалги ратизе бегьула. Дур пашманлъи батани, гьебги баххче – гьелълъ гIадамазул роххел хвезабизе бегьула. dur ro{el batani, a\un bicunge - _a^manal fadamalgi rati#e behula. dur _a^man;i batani, hebgi ba{xe - he: fadama#ul ro{el [we#abi#e behula. 227. Дур тушманасс дур гьудулассдассанги пайда босулеб. dur tu^manaS dur hudulaSdaSangi _ayda bosuleb. 228. Дур ургъел гьабуларессдеххун ургъелги бикьуге, мун вокьуларессул кумекалде хьулги лъоге. dur urvel habulareSde{un urvelgi bipuge, mun wopulareSul kumekalde %ulgi ;oge. 229. Дур ххазина бугеб ракьалда жаниб бухъичIого тани, батизе гьечIеб. dur {a$ina bugeb rapalda $anib bu]izogo tani, bati#e hezeb. ВукIаравила гIакъилав эмен. Гьесс живго хвелалде абун таралила нилIее кицилъун ххутIарал гьал рагIаби. Эмен хун ххадуб, росс-лълъадиялълъ гIемер бухъарабила пастIан-къоно, цIцIикIкIарабила бачIен. Бухъарабила ах, чIахIалъарабила пихъ. КигIанни бухъаниги, батичIебила аз ххиял гьабулеб букIараб гIарац – ххазина. ЛълъикIго ресги рекъараб, рукъги бечелъараб меххалълъ, росс-лълъадиялда чIалгIарабила, кидаго батулареб ххазинаялде хьул лъун, рухъарулел рукIин. Жалгоги мискинлъизе квер бараб, бачIенги дагьлъараб меххалълъ бичIчIарабила гьезда инссуцца ххазинайилан ссунда абулеб букIарабали. wujarawila faqilaw emen. heS $iwgo [welalde abun taralila ni/eye kici;un {uTaral hal rafabi. emen [un {adub, roS-:adiya: femer bu]arabila _asTan-qono, ~iJarabila bazen. bu]arabila a[, za\a;arabila _i]. kifanni bu]anigi, batizebila a# {iyal habuleb bujarab farac - {a#ina. :ijgo resgi reqarab, ruqgi bexe;arab me{a:, roS-:adiyalda zalfarabila, kidago batulareb {a#inayalde %ul ;un, ru]arulel rujin. $algogi miskin;i#e kwer barab, bazengi dah;arab me{a: biZarabila he#da inSuCa {a#inayilan Sunda abuleb bujarabali. 230. Дур хIакъирлъи бичIчIанани, гIодулев мун вуцIцIинаро, бахIарчилъи дулI батани, меххтел дуцца гьекъеларо. dur \aqir;i biZanani, fodulew mun wu~inaro, ba\arxi;i du/ batani, me{tel duCa heqelaro. 231. Дур хIал дицца бихьилаанила, хIарщукъали, гьадаб Аллагьассул тушман гьаваялда гьечIебани. dur \al diCa bi%ilaanila, \ar&uqali, hadab allahaSul tu^man hawayalda hezebani. ЦIцIум букIун буго гьаваялда. ГIанкIкI букIун буго, гьелдассаги хIинкъун, тIепун чIчIун. Нахъассан бачIун, къоркъоцца гьелда хIанчIун буго. Чара хвараб гIанкIкIицца къоркъода гьедин абун буго. ~um bujun bugo hawayalda. fanJ bujun bugo, heldaSagi \inqun, Te_un Zun. na]aSan bazun, qorqoCa helda \anzun bugo. xara [warab fanJiCa qorqoda hedin abun bugo. 232. Дур цабзаз кквечIеб чияр кIутIбуз кколареб. dur cab#a# Kwezeb xiyar juTbu# Kolareb. 233. Дур цо гьересси бихьанищ – хвана мун. dur co hereSi bi%ani& - [wana mun. 234. Дур цIцIар ахIичIого, «ия», – ян жаваб кьоге. dur ~ar a\izogo, «iya», - yan $awab poge. 235. Дур чи гьавулев – дун, дун чорок гьавулев – мун. dur xi hawulew - dun, dun xorok hawulew - mun. 236. Дур чияссдеххун кинаб бербалагьи бугониги, гьединабго дудеххунги букIунеб. dur xiyaSde{un kinab berbalahi bugonigi, hedinabgo dude{ungi bujuneb. 237. Дураб бихьун – дираб, дираб бихьун – дураб. durab bi%un - dirab, dirab bi%un - durab. 238. Дурго берал рагьаразул кIал къалареб. durgo beral rahara#ul jal qalareb. 239. Дурго гуреб ишги кодобе босугейила, дурабго реххунги тогейила. durgo gureb i^gi kodobe bosugeyila, durabgo re{ungi togeyila. 240. Дурго гIайибал раххчун, чиярал къватIир чIваге. durgo fayibal ra{xun, xiyar qwaTir zwage. 241. Дурго гIайибалги берда ццере тун, чияр гIайибазда ххадув лIугьунге. durgo fayibalgi berda Cere tun, xiyar fayiba#da {aduw /uhunge. 242. Дурго гIакълу гIечIони, гIакъилгун ургъе. durgo faqlu fezoni, faqilgun urve. 243. Дурго загIиплъи тушманассе бицунареб. durgo #afi_;i tu^manaSe bicunareb. 244. Дурго къимат гьабизе бокьани, чияр къимат дуццаги гьабе. durgo qimat habi#e bopani, xiyar qimat duCagi habe. 245. Дурго кIал – дурго тушман. durgo jal - durgo tu^man. 246. Дурго кIалалълъ кквечIеб чияр кIутIбуз кколареб. durgo jala: Kwezeb xiyar juTbu# Kolareb. 247. Дурго мацIцI – мунго чIвалеб бацI. durgo ma~ - mungo zwaleb ba`. 248. Дурго лълъикIлъи чияцца бицине те, чияцца гьабураб лълъикIлъи дуццаго бице. durgo :ij;i xiyaCa bicine te, xiyaCa haburab :ij;i duCago bice. 249. Дурго малъацца гIадин, дурго мугъ хъассулареб, хъизамалда асскIоб гIадин, рекIел чIоло битIулареб. durgo ma;aCa fadin, durgo muv ]aSulareb, ]i#amalda aSjob fadin, rejel zolo biTulareb. 250. Дурго мацIцI – дуего гъалбацI. durgo ma~ - duyego valba`. 251. Дурго мацIцI – дурго тушман. durgo ma~ - durgo tu^man. 252. Дурго мацIцI мунго чIвалеб бацIила. durgo ma~ mungo zwaleb ba`ila. 253. Дурго мунагьал чиядеги реххуге, дурго хъублъи чиядаги бацIцIинабуге. durgo munahal xiyadegi re{uge, durgo ]ub;i xiyadagi ba~inabuge. 254. Дурго рагIад кIодолъун бихьуге. durgo rafad jodo;un bi%uge. 255. Дурго рагIи ккун чIчIоге, дандеяссухъги гIин тIаме. durgo rafi Kun Zoge, dandeyaSu]gi fin Tame. 256. Дурго рачIчIалзухъ балагьун, гIегIеде, хIелеко! durgo raZal#u] balahun, fefede, \eleko! 257. Дурго рокъов гьобол гIадинги вукIунге, гьоболлъухъ дурго рокъов гIадинги вукIунге. durgo roqow hobol fadingi wujunge, hobol;u] durgo roqow fadingi wujunge. 258. Дурго тIивунибе гурони, дурго гел бегьуге. durgo Tiwunibe guroni, durgo gel behuge. 259. Дурго хIатIазда бачине кIолареб юргъа чияр хIатIазда бачинабизе кIолареб. durgo \aTa#da baxine jolareb yurva xiyar \aTa#da baxinabi#e jolareb. 260. Дурго чедги босун, чияр гIияде унге. durgo xedgi bosun, xiyar fiyade unge. 261. Дурго чодаги бараххщун, чияр чу рекIунге. durgo xodagi bara{&un, xiyar xu rejunge. 262. Дургояб чвантиниб лъун, чияр кванде хьул лъоге. durgoyab xwantinib ;un, xiyar kwande %ul ;oge. 263. Дургун бакъан рекъоларессулгун къайицадахълъи гьабуге. durgun baqan reqolareSulgun qayicada];i habuge. 264. Дурцц вищизе ккани ясги къваригIуна, нус йищизе ккани васги къваригIуна. durC wi&i#e Kani yasgi qwarifuna, nus yi&i#e Kani wasgi qwarifuna. 265. Дурццассда божараб къо цIа гъун бухIаги! durCaSda bo$arab qo `a vun bu\agi! 266. Дурццассул вас лIугьинчIев, нусалълъул яс лIугьинчIей. durCaSul was /uhinzew, nusa:ul yas /uhinzey. 267. Дурццассул хIал лъазе, хIехь ццебе реххе. durCaSul \al ;a#e, \e% Cebe re{e. 268. Духъа бекани – боцIцIудасса, дихъа бекани – чIаголъигьечI! du]a bekani - bo~udaSa, di]a bekani - zago;ihez! 269. Дуцца бухIе, гважи, дицца бухIе! duCa bu\e, gwa$i, diCa bu\e! Кици буго къарум маххссараде ккураб. ЧIчIужуялълъ ражи гьабун буго, лъабго цIулакьоги бекун. Гьеб хIехьезе кIвечIев россассги бекун буго, гьелълъие квешезе, гьелълъго бекарабгIан. kici bugo qarum ma{Sarade Kurab. Zu$uya: ra$i habun bugo, ;abgo `ulapogi bekun. heb \e%e#e jwezew roSaSgi bekun bugo, he:iye kwe^e#e, he:go bekarabfan. 270. Дуцца гьабуни, дуеги гьабулеб. duCa habuni, duyegi habuleb. 271. Дуцца дие мусру босизе лъабго гъурущ кьолебани, нилI кIиялго бащалъилаанилан абурабила мискинчиясс бечедав Парзулассда. duCa diye musru bosi#e ;abgo vuru& polebanu, ni/ jiyalgo ba&a;ilaanilan aburabila miskinxiyaS bexedaw _ar#ulaSda. 272. Дуцца кигIан мехх балебилан гьикъарабила тIомода, нахуда гьикъейилан абурабила тIомоцца. duCa kifan me{ balebilan hiqarabila Tomoda, na[uda hiqeyila aburabila TomoCa. 273. Дуцца кьечIони, дуеги кьолареб, дуцца гьабичIони, дуеги гьабулареб. duCa pezoni, duyegi polareb, duCa habizoni, duyegi habulareb. 274. Дуцца ккурасс мунги кколев, дуцца тарасс мунги толев. duCa KuraS mungi Kolew, duCa taraS mungi tolew. 275. Дуцца рорцараб роцада мунги ворцунев. duCa rorcarab rocada mungi worcunew. 276. Дуцца чи кIодо гьавуни мунги кIодолъулев, гьевги кIодолъулев, дуцца чи хIакъир гьавуни нуж кIиялго хIакъирлъулел. duCa xi jodo hawuni mungi jodo;ulew, hewgi jodo;ulew, duCa xi \aqir hawuni nu$ jiyalgo \aqir;ulel. 277. – Дуцца щиб кваналеб? duCa &ib kwanaleb? – Бакъ. baq. – Дуцца щиб гьекъолеб? duCa &ib heqoleb? – Бакъ. baq. – Дуцца щиб ретIунеб? duCa &ib reTuneb? – Бакъ. baq. 278. Дуцца эмен кваназавураб щурминиссан, васасс мунги кваназавулев. duCa emen kwana#awurab &urminiSan, wasaS mungi kwana#awulew. Росс-лълъади, цадахъ гIодорги чIчIун, кIудияб къагIидаялда кваналел рукIун руго. Херав эмен, щурминибе дагьа-макъаб квенги реххун, батIаго толев вукIун вуго. Цо къоялълъ херассул васассда жиндирго вас цо хъорщол кесек буцIулев ватун вуго. Щиб гьабулев вугеван инссуцца гьикъараб меххалълъ, васасс жаваб кьун буго, мун херлъарав меххалълъ, кIудадаего гIадин, дуеги квен кьезе щурун гьабулев вугилан. НилIецца гьабун, нилIее гьабун, иргадул жо букIун бугин гьаб дуниялилан, гьеб къоялдасса нахъе васасс херав инссул адаб-хIурмат цIунун буго. roS-:adi, cada] fodorgi Zun, judiyab qafidayalda kwanalel rujun rugo. [eraw emen, &urminibe daha-maqab kwengi re{un, baTago tolew wujun wugo. co qoya: [eraSul wasaSda $indirgo was co ]or&ol kesek bu`ulew watun wugo. &ib habulew wugewan inSuCa hiqarab me{a:, wasaS $awab pun bugo, mun ]er;araw me{a:, judadayego fadin, duyego kwen pe#e &urun habulew wugilan. ni/eCa habun, ni/eye habun, irgadul $o bujun bugin hab duniyalilan, heb qoyaldaSa na]e wasaS [eraw inSul adab-\urmat `unun bugo. 279. Дуццаго бекьана, дуццаго лъилъе. duCago bepana, duCago ;i;e. 280. Дуццаго бухъаралълъуве мунго кколев. duCago bu]ara:uwe mungo Kolew. 281. Дуццаго веццуге, чияцца веццизегIан чIчIа. duCago weCuge, xiyaCa weCi#efan Za. 282. Дуццаго гьабичIони, дур ургъел цогидазги гьабулареб. duCago habizoni, dur urvel cogida#gi habulareb. 283. Дуццаго гьабураб лълъикIлъи кIочене те, дуего гьабураб лълъикIлъи кIочон тоге. duCago haburab :ij;i joxene te, duyego haburab :ij;i joxon toge. 284. Дуццаго дудаго зинкIкIе, чияда зинкIкIани кин букIунебали лъазе. duCago dudago #inJe, xiyada #inJani kin bujunebali ;a#e. 285. Дуццаго нахъе бацIцIине кколеб жо туге. duCago na]e ba~ine Koleb $o tuge. 286. Дуццаго цIетIе реххичIел ххинкIал хIарччинисса ралагьуге. duCago `eTe re{izel {injal \arXiniSa ralahuge. 287. Дуццаго чед тIохьтIол кун, чияе ролIул кье. duCago xed To%Tol kun, xiyaye ro/ul pe.

  • tsts | ДУН МАГIАРУЛАВ ВУГО

    Д d 1. Давла хуриссан кьеги, хвел бусадассан кьеги. dawla [uriSan pegi, [wel busadaSan pegi. 2. Давладулал гIемерлъани, давлаги дагьаб щолебила. dawladulal femer;ani, dawlagi dahab &olebila. 3. Дагь гурони гьечIони учузаб ххиралъула. dah guroni hezoni uxu#ab {ira;ula. 4. Дагьаб боцIцIи бугез риба гьабула, рибадул хIилаби лъазеги гьарун. БоцIцIи цIцIикIкIарацца даран гьабула, дарман тIагIанщинал маххссараде ккун. dahab bo~i buge# riba habula, ribadul \ilabi ;a#egi harun. bo~i ~iJaraCa daran habula, darman Tafan&inal ma{Sarade Kun. 5. Дагьаб гIоларессе гIемерги гIолареб. dahab folareSe femergi folareb. 6. Дагьаб кьурассе дагьабги къваригIунеб, гIемер кьурассе тIолабго къваригIунеб. dahab puraSe dahabgi qwarifuneb, femer puraSe Tolabgo qwarifuneb. 7. Дагьаб меххалълъ лагълъи баччани, гIемер меххалълъ хханлъи щолеб. dahab me{a: lav;i baXani, femer me{a: {an;i &oleb. 8. Дагьаб налъиялълъ – гьудулила, кIудияб налъиялълъ – тушманила. dahab na;iya: - hudulila, judiyab na;iya: - tu^manila. 9. Дагьаб ххарж гьабичIони, гIемер щоларо. dahab {ar$ habizoni, femer &olaro. 10. Дагьабго жо лъазеги гIемераб жо цIцIализе кколеб. dahabgo $o ;a#egi femerab $o ~ali#e Koleb. 11. Дагьабниги гIантлъи гъорлI гьечIев чияссул бахIарчи вахъунарев (ХIажимурадил рагIаби). dahabnigi fant;i vor/ hezew xiyaSul ba\arxi wa]unarew (\a$imuradil rafabi). 12. Дагьабниги лълъикIлъи гъорлI гьечIеб квешлъи букIунареб. dahabgi :ij;i vor/ hezeb kwe^;i bujunareb. 13. Дагьав гаргаде, гIемер хIалтIе. dahaw fargade, femer \alTe. 14. Дагьав кIалъалессул хIалтIи гIемераб. dahaw ja;aleSul \alTi femerab. 15. Дагьалда гIей гьабуларессе гIемерабги щолареб. dahalgi fey habulareSe femerabgi &olareb. 16. Дагь-дагьккун баччани, мегIерги баччизе кIолеб, циндаго баччизе лIугьани, мунго молоцца ваччизе кколев. dah-dahKun baXani, mefergi baXi#e joleb, cindago baXi#e /uhani, mungo moloCa waXi#e Kolew. 17. Дагь-дагьккун гъоркьан бикIани, борххатаб мегIерги ччукIун бачIунеб. dah-dahKun vorpan bijani, bor{atab mefergi Xujun bazuneb. 18. ДагIбадулав къела, къадар бергьина. dafbadulaw qela, qadar berhina. 19. ДагIнида чIахI-ххералълъул, гьойда ракьа-гьаналълъул гурони мацIцI бичIчIуларебила. dafniCa za\-{era:ul, hoyda rapa-hana:ul guroni ma~ biZularebila. ЦIцIализе араб бакIалдассан жиндирго эбелалълъухъе дагIницца битIун бачIараб кагъат цIцIалулеб меххалълъ, гIенеккун букIун буго гьойги. Салам-каламалдасса ххадуб кагътида хъван букIун буго исана бижараб керчаб ххарил, рокъоб жиндиего кьолеб букIараб кIалцIул, чед-ххинкIалълъул хIакъалълъулI. ЦIцIалулеб кагъатги гьоркьоб къотIизабун, гьойцца цIцIеда гьикъун буго, гьеб кагътида гьанал яги ракьа-къедалълъул хъвараб жого гьечIищилан. ГьечIилан цIцIецца абидал, пашманго гьойцца абун буго, цо рагIиги ракьа-гьаналълъул хIакъалълъулI гьечIеб гьеб кагъат цIцIаличIониги бегьилаанилан. ~ali#e arab bajaldaSan $indirgo ebela:u]e dafniCa biTun bazarab kavat ~aluleb me{a:, feneKun bujun bugo hoygi. salam-kalamaldaSa {adub kavtida ]wan bujun bugo isana bi$arab kerxab {aril, roqob $indiyego poleb bujarab jal`ul, xed-{inja:ul \aqa:u/. ~aluleb kavatgi horpob qoTi#abun, hoyCa ~eda hiqun bugo, heb kavtida hanal yagi rapa-qeda:ul ]warab $ogo hezi&ilan. hezilan ~eCa abidal, _a^mango hoyCa abun bugo, co rafigi rapa-hana:ul \aqa:u/ hezeb heb kavat ~alizonigi behilaanilan. 20. ДагIние – цIцIар, цIцIедуе – рогьо. dafniye - ~ar, ~eduye - roho. 21. ДагIнил цIцIокоги кьун, цIцIел хъвайи босулареб. dafnil ~okogi pun, ~el ]wayi bosulareb. 22. Дад бекарав къоролав гIадин ххутIун вугила. dad bekaraw qorolaw fadin {uTun wugila. 23. Дадал къимат хведал лъала. dadal qimat [wedal ;ala. 24. Дадил ургъел – гIоркь ккурасс, гIиял ургъел – тIил ккурасс. dadil urvel - forp KuraS, fiyal urvel - Til KuraS. 25. Дадил роцен цIеххезе арав мискинчи гIадин. dadil rocen `e{e#e araw miskinxi fadin. Мискинабго хъизан букIанила. Гьезул цо гIакаги букIанила, рахь гьализениги, квен гьабизениги цо цIетIа лъолеб хъазанги букIанила. ЧIчIужу щар чIвазе цо дадгIаги бугебанищан зигардулей йикIанила. Цо къоялълъ гьелълъ вугIа-восун росс базаралде витIанила. Гьенисса цо гьитIинабго дадги босун, гьевги тIад вуссанила. ЧIчIужуялълъ алълъубе кигIан балебан гьикъанила. Валагьин, гьелда жанибе кигIан балебали диццаги гьикъичIин, гьадигIан балаян бичулессги бицинчIилан, мискинчи нахъ вуссун базаралде вилълъанила. Дова речIчIун, гъова речIчIун, щегI бичулев валагьанила, доб дуцца дие бичараб дадинибе кигIан балебилан гьикъанила. КIиго къолонибе лъаб балаян абунила щегI бичулессги. КIочонгутIизе - «КIиго къолонибе лъаб, кIиго къолонибе лъаб», – ан абулаго, рокъове вачIунев вукIанила мискинчи. miskinab ]i#an bujanila. he#ul co fakagi bujanila, ra% hali#enigi, kwen habi#enigi co `eTa ;oleb ]a#angi bujanila. Zu$u &ar zwa#e co dadfagi bugebani&an #igarduley yijanila. co qoya: he: wufa-wosun roS ba#aralde wiTanila. heniSa co hiTinabgo dadgi bosun, hewgi Tad wuSanila. Zu$uya: a:ube kifan baleban hiqanila. walahin, helda $anibe kifan balebali diCagi hiqizin, hadifan balayan bixuleSgi bicinzilan, miskinxi na] wuSun ba#aralde wi:anila. dowa reZun, vowa reZun, &ef bixulew walahanila, dob duCa diye bixarab dadinibe kifan balebilan hiqanila. jigo qolonibe ;ab balayan abunila &ef bixuleSgi. joxonguTi#e - «jigo qolonibe ;ab, jigo qolonibe ;ab», - an abulago, roqowe wazunew wujanila miskinxi. Цо бертин бугеб росулIе щванила гьав. Берталълъ ругел гIолохъаби меххтун, гьаглъун рукIанила. ТIаде щварав гьасс «Салам гIалайкум, кIиго къолонибе лъаб», – ан абунила. ГIолохъаби ххантIан тIаде рахъанила, гьединищин абулеб гьадинаб данделъиялде вачIарав чияссан, рак гIадин вухханила гьев. Ххадуб гьасс гьикъун буго щибиланхха жинцца абизе кколеб букIарабан. Щибилан гуреб, роххел тIасса унгегиян абизе кколаанилан малълъанила гьез. ГIемер кватIичIого, гьав цо кверкьаби ругеб бакIалде щванила. «Салам гIалайкум, роххел тIасса унгеги!» – ян ахIанила гьасс. Дур маххссараялде регIунищин жал ругеланги абун, вухханила гьав кверкьабаза рукIаразги. Щибиланхха дицца абизе кколеб букIарабан гьикъанила гьасс. Щиб гурелълъул, хварассе аххират лълъикIаб кьегиян абизе кколилан малълъанила гьазги. co bertin bugeb rosu/e &wanila haw. berta: rugel folo]abi me{tun, hag;un rujanila. Tade &waraw haS «salam falaykum, jigo qolonibe ;ab», - an abunila. folo]abi {anTan Tade ra]anila, hedini&in abuleb hadinab dande;iyalde wazaraw xiyaSan, rak fadin wu{anila hew. {adub haS hiqun bugo &ibilan{a $inCa abi#e Koleb bujarab. &ibilan gureb, ro{el TaSa ungegiyan abi#e Kolaanilan ma:anila he#. femer kwaTizogo, haw co kwerpabi rugeb bajalde &wanila. «salam falaykum, ro{el TaSa ungegi!» - yan a\anila haS. dur ma{Sarayalde refuni&in $al rugelangi abun, wu{anila haw kwerpaba#a rujara#gi. &ibilan{a diCa abi#e Koleb bujaraban hiqanila haS. &ib gure:ul, [waraSe a{irat :ijab pegiyan abi#e Kolilan ma:anila ha#gi. Кинасса абуниги рекъоларел алго кинал гIадамалилан ракIалдеги ккун, вилълъанила ав жиндирго нухда. Тайи квегъулел цо чагIи ратанила гьассда. Гьелълъ гьезие цIакъ гIакъуба кьолеб бугоанила. КIобокIун тIимугъгун, гьесс гьазда - «Салам гIалайкум, хварассе аххират лълъикIаб кьеги!» – ян абунила. Капурго хвараб хIама, дуцца аххират лълъияб кьун батагиян абизе ккани, ниж хунищ ругелан, гьезги лълъикI зуранила гьав. Щибиланхха абизе кколебан гьикъанила гьаздаги. Щибилан гуреб, гьабулеб битIагиян абизе кколилан малълъанила гьезги. Гьеле гьедин, чангояз вуххун, щванила рокъове дадил роцен цIеххезе арав мискинчи.. kinaSa abunigi reqolarel algo kinal fadamalilan rajalde Kun, wi:anila aw $indirgo nu[da. tayi kwevulel co xafi ratanila haSda. he: he#iye `aq faquba poleb bugoanila. jobojun Timuvgun, heS ha#da - «salam falaykum, [waraSe a{irat :ijab pegi!» - yan abunila. ka_urgo [warab \ama, duCa a{irat :iyab pun batagiyan abi#e Kani, ni$ [uni& rugelan, he#gi :ij #uranila haw. &ibilan{a abi#e Koleban hiqanila ha#dagi. &ibilan gureb, habuleb biTagiyan abi#e Kolilan ma:anila he#gi. hele hedin, xangoya# wu{un, &wanila roqowe dadil rocen `e{e#e araw miskinxi... 26. Дадил хьибил ккурав, хьагил гIоркь ккурав. dadil %ibil Kuraw, %agil forp Kuraw. 27. Даимаб роххелги букIунареб, тIасса унареб ургъелги букIунареб. daimab ro{elgi bujunareb, TaSa unareb urvelgi bujunareb. 28. Далалда гъоркь абизе лъалеб гIадин, мималда тIад абизеги лъазе ккола. dalalda vorp abi#e ;aleb fadin, mimalda Tad abi#egi ;a#e Kola. Кици буго «дие» – ян гурони, «ма» – ян абизе лъаларев чияссул хIакъалълъулI. «Далалда гъоркь» абураб жоялдассан бичIчIула – д-хIарпалда ххадуб рагьараб – и-хIарп букIине ккей (ди). Мималда тIад абураб рагIудассан бичIчIула – м-хIарпалда ххадуб рагьараб – а-букIине ккей (ма). kici bugo «diye» - yan guroni, «ma» - yan abi#e ;alarew xiyaSul \aqa:u/. «dalalda vorp» aburab $oyaldaSan biZula - d-\ar_alda {adub raharab - i-\ar_ bujine Key (di). mimalda Tad aburab rafudaSan biZula - m-\ar_alda {adub rahab - a-bujine Key (ma). 29. Дарабазде черхх ккогеги, чияр цIцIобалде рукь ккогеги. daraba#de xer{ Kogegi, xiyar ~obalde rup Kogegi. 30. Дам-дам бугеб, чIам-чIам гьечIеб бертин гIадаб жойила. dam-dam bugeb, zam-zam hezeb bertin fadab $oyila. 31. Дангизеги дун дангун, донкIинейги дун тIамун (Эбелги дир юххун, гIакIаги дир бахъун). dangi#egi dun dangun, donjineygi dun Tamun (ebelgi dir yu{un, fakagi dir ba]un). 32. Данде ккарав чи чIвараб, чанай араб гьой чIвараб. dande Karaw xi zwarab, xanay arab hoy zwarab. 33. Дандежо бугони, кванил тIагIам цIцIикIкIуна, кодоб жо бугони, чияссул къадру цIцIикIкIуна. dande$o bugoni, kwanil Tafam ~iJuna, kodob $o bugoni, xiyaSul qadru ~iJuna. 34. Дандеяссдассан би баккани, дудассанги рахь баккулареб. dandeyaSdaSan bi baKani, dudaSangi ra% baKulareb. 35. Дандрарал тIанчIазулгийищила дир-дурал рукIунел. dandraral Tanza#ulgiyi&ila dir-dural rujunel. 36. Далил бачун, боцIцIи чурулебила, далил бачун, боцIцIи хъвалебила. dalil baxun, bo~i xurulebila, dalil baxun, bo~i ]walebila. 37. Дарай ретIаниги – гьадабго ланжу, хIебет ретIаниги – гьадабго ланжу. daray reTanigi - hadabgo lan$u, \ebet reTanigi - hadabgo lan$u. 38. Дарай ретIаниги кIкIухIалги лъала, хIебет ретIаниги лаченги лъала. daray reTanigi Ju\algi ;ala, \ebet reTanigi laxengi ;ala. 39. Даран лълъикIаб маян диццаги кьураб, маян дуццаги кьураб (ма – дуе, ма – дие). daran :ijab mayan diCagi purab, mayan duCagi purab (ma - duye, ma - diye). 40. Даран буго даран, хъатир буго хъатир. daran bugo daran, ]atir bugo ]atir. 41. Даран рекIкIалълъ гьабуге, ригьин реццалълъ гьабуге. daran reJa: habuge, rihin reCa: habuge. 42. Даран хIажатассулгун гьабе, ригьин гIел бащадазулгун гьабе. daran \a$ataSulgun habe, rihin fel ba&ada#ulgun habe. 43. Даран хIилаялълъул жо буго. daran \ilaya:ul $o bugo. 44. Дараялда бозги баге, бозида дарайги баге. darayalda bo#gi bage, bo#ida daraygi bage. 45. Дарманан абурассда гIажаланги абулареб, гIажалан абурассда дармананги абулареб. darmanan aburaSda fa$alangi abulareb, fa$alan aburaSda darmanangi abulareb. 46. Дармида гьоркьов эмен-вацц вукIунарев. darmida horpow emen-waC wujunarew. 47. Дармил эбел-эмен гьечIелила. darmil ebel-emen hezebila. Къокъалго рагIабаз гьадин малълъулеб буго, цо чанго чияссда цо учуз кьолеб жо данде чIванилан, цогидаздаги гьеб батуларебила, цо жо ххираго бичун унилан, киназго ххира босизеги кколаребила. qoqalgo rafaba# hadin ma:uleb bugo, co xango xiyaSda co uxu# poleb $o dande zwanilan, cogida#dagi heb batularebila, co $o {irago bixun unilan, kina#go {ira bosi#egi Kolarebila. 48. Дармицца къей – анкьил ургъел, хуруцца къей – лъагIалил ургъел, ригьнацца къей – гIумруялълъулго ургъел. darmiCa qey - anpil urvel, [uruCa qey - ;afalil urvel, rihnaCa qey - fumruya:ulgo urvel. 49. Дару камураб унти букIунареб, багьана камураб гьересси букIунареб. daru kamurab unti bujunareb, bahana kamurab hereSi bujunareb. 50. Даруялде черхх ккогеги, чияр цIцIобалде рукъ ккогеги. daruyalde xer{ Kogegi, xiyar ~obalde ruq Kogegi. 51. Дебул каратIгун семарай, салул каратIгун ягъарай (рохьи-жужай гьечIей). debul karaTgun semaray, salul karaTgun yavaray (ro%i-$u$ay hezey). 52. Дибир вакъуларев, къебед вугьунарев. dibir waqularew, qebed wuhunarew. 53. Дибирасс малълъараб гьабуге, гъосс гьабураб гьабе. dibiraS ma:arab habuge, voS haburab habe. 54. Дибирассул бечелъи – росу кIодолъи. dibiraSul bexe;i - rosu jodo;i. 55. Дибирги къезавулей, къадиги чIчIезавулей. dibirgi qe#awulew, qadigi Ze#awuley. 56. Дида бихьичIеб къварилъи – ботIротIа ххенолеб гьобо. dida bi%izeb qwari;i - boTroTa {enoleb hobo. 57. Дида вихьун вукIанила, вухьахъе тейила. dida wi%un wujanila, wuja]e teyila. 58. Дида гъоркь лъун букIараб бакI босун вачIа. dida vorp ;un bujarab baj bosun waza. МагIарулаз гьаб кици тIамула гIадамазе жинцца щибго адаб – хIурматги гьабуларев, гIадамаздассан жиндиего хIурматги лълъикIлъиги къваригIарав чияссе. mafarula# hab kici Tamula fadama#e $inCa &ibgo adab-\urmat habularew, fadama#daSan $indiyego \urmatgi :ij;igi qwarifaraw xiyaSe. 59. - Дида ххан кIалъана! - Щибиланхха эсс абураб? - Яре ццевесса! – ян абуна. - dida {an ja;ana! - &ibilan{a eS aburab? - yare CeweSa! - yan abuna. 60. Дидаги хъвагегийила, хъухьи лIугIугегийила. didagi ]wageyila, ]u%i /ufugegiyila. 61. Дидаги букIараб бахIараб заман, махIу беканиги галадулареб. didagi bujarab ba\arab #aman, ma\u bekanigi galadulareb. 62. Дидаги гурхIулев – дир чедги бикъулев. didagi gur\ulew - dir xedgi biqulew. 63. Дидаго квер чIвазеян ХIава ячун йикIана, ХIавада кIиябго квер диццаго чIвазе ккана. didago kwer zwa#eyan \awa yaxun yijana, \awada jiyabgo kwer diCago zwa#e Kana. 64. Дидасса бергьарав чи вугеб бакIалде жив вачIинарилан (вачунге - ян) абурабила хханассги. didaSa berharaw xi wugeb bajalde $iw wazinarilan (wazunge - yan) aburabila {anaSgi. Ххан ахIулев вукIун вуго гьоболлъухъ. Гьесс абун буго, гьенив жиндасса бергьунев чи ватани, вилълъинарилан. Хханассдассаги бергьунев чи вукIуневищан, релъун руго гIадамал. Гьенив хханассдасса бергьуневни чи ватун вуго, жиндие бокьарабщинаб гьабун гурони чIчIолареб гьитIинаб лъимер. {an a\ulew wujun wugo hobol;u]. heS abun bugo, heniw $indaSa berhunew xi watani, wi:inarilan. {anaSdaSagi berhunew xi wujunewi&an, re;un rugo fadamal. heniw {anaSdaSa berhunewni xi watun wugo, $indiye boparab&inab habun guroni Zolareb ;imer. 65. Дие вас гьавизегIанищ букIараб бо багъаризе! diye was hawi#efani& bujarab bo bavari#e! 66. Дие гIанкIу кьурасс бокьосса баси ана. diye fanju puraS bopoSa basi ana. 67. Дие гIунин, ГIисае бай, баркаман. diye funin, fisaye bay, barkaman. 68. – Дие моххмохх бокьуларо дада. – Щай дир вас? – ГьечIогохха дада! - diye mo{mo{ bopularo, dada. - &ay dir was? - hezogo{a dada! 69. Дие хъвалеб чагъана, чахъабазе бачунеб наку. diye ]waleb xavana, xa]aba#e baxuneb naku. Кици буго Шамилил заманалда бижараб. Шамил-имам божулев вукIун вуго бицараб жоялда. Гьесс абулебги букIун буго, кIветIалда михъги бугев бихьинчиясс гьересси бицунебилан кколарин жиндаян. Гьессул гьеб загIипаб рахъалдассан пайдаги босун, цо-цо гIадамаз, «гьав Аллагьассда божуларо, досс как баларо», – ян имамассде мацIцIал гьарулел рукIун руго, имамассги гьезие тамихI гьабизе изну кьолеб букIун буго. Гьадин, жиндир гьан кваназелъун, имамассде мацIцI гьабурал гIадамазде гIиял бетIергьанасс абурал руго гьал рагIаби. Цогиясс абураб гьалълъулго цоги къагIидаги буго - «Диццани бала, имам, как, дирни куйдуцца балеб гьечIо». kici bugo ^amilil #amanalda bi$arab. ^amil imam bo$ulew wujun wugo bicarab $oyalda. heS abulebgi bujun bugo, jweTalda mi]gi bugew bi%inxiyaS hereSi bicunebilan Kolarin $indayan. heSul heb #afi_ab ra]aldaSan _aydagi bosun, co-co fadama#, «haw allahaSda bo$ularo, doS kak balaro», - yan imamaSde ma~al harulel rujun rugo, imamaSgi he#iye tami\ habi#e i#nu poleb bujun bugo. hadin, $indir han kwana#e;un, imamaSde ma~ habural fadama#de fiyal beTerhanaS abural rugo hal rafabi. cogiyaS aburab ha:ulgo cogi qafidagi bugo - «diCani bala, imam, kak, dirni kuyduCa baleb hezo». 70. Дие щиб, кин кканиги! – ян абурабила гъоркьа палугьанасс. diye &ib, kin Kanigi! - yan aburabila vorpa _aluhanaS. 71. Диего гIоло абулеб батани, чехь бихъаги, гьирдани къвачIа рекъараб бугилан абурабила гIонкIкIоцца. diye folo abuleb batani, xe% bi]agi, hirdani qwaza reqarab bugilan aburabila fonJoCa. 72. Дидасса къолей рокъой йигилан, цоясс чIчIужу юххарайила. didaSa qoley roqoy yigilan, coyaS Zu$u yu{arayila. 73. Дир аниб кванан, чияр доба къинлъун. dir anib kwanan, xiyar doba qin;un. 74. Дир бадиссан ралагьизе лълъикIанила нуж гъолълъухъан абурабила рокьи ккарав гIолиласс, яс ссурукъай йигилан гIадамал гаргадидал. dir badiSan ralahi#e :ijanila nu$ vo:u]an aburabila ropi Karaw folilaS, yas Suruqay yigilan fadamal gargadilal. 75. Дир бадиссан ялагьун, дир кIалдиссан кIалъан. dir badiSan yalahun, dir jaldiSan ja;an. 76. Дир бикъаги, дицца бикъугеги. dir biqagi, diCa biqugegi. 77. Дир вас гIезегIанищила рагъ ккезе чIчIун букIараб. dir was fe#efani&ila rav Ke#e Zun bujarab. 78. Дир-дуралълъул бицани, росс-лълъадул дагIба кколеб. dir-dura:ul bicani, roS-:adul dafba Koleb. 79. Дир инссуда цIцIарги лъун, ЦIцIор гъурулев багьадур. dir inSuda ~argi ;un, ~or vurulew bahadur. 80. Дир кIал – дир тушман. dir jal - dir tu^man. 81. Дир оц хъун батаги дицца бицунебги бичIчIулев, дида бицинеги лъалесс. dir oc ]un batagi diCa bicunebgi biZulew, dida bicinegi ;aleS. 82. Дир рокъоб хханассул гIакълу рекъеларо, хханассул рокъоб дир гIакълу рекъеларо. dir roqob {anaSul faqlu reqelaro, {anaSul roqob dir faqlu reqelaro. 83. Дир рукъ – дир хъала. dir ruq - dir ]ala. 84. Дир хабалI дун, дур хабалI мун. dir [aba/ dun, dur [aba/ mun. ГIадамазда гьоркьор гIемер рукIуна, гьадин щай гьабулеб, додин щай гьабуларебан, жидеде кколарел жал рицунел чагIи. Гьел чIчIоларо гьал рагIаби жидеда абизегIан. fadama#da horpor femer rujuna, hadin &ay habuleb, dodin &ay habulareban, $idede Kolarel $al ricunel xafi. hel Zolaro hal rafabi $ideda abi#efan. 85. Дир хур багъарулеб гьечIо, дур гIи багьарулеб буго. dir [ur bavaruleb hezo, dur fi baharuleb bugo. Гьаб кици буго ГьидалI бижараб. КIигояссда гьоркьоб къотIи ккун буго, цояссе хур кьезе, дандеяссги гьессие хур жаниб цIураб гIи кьезе. ГIиял хур цIезабураб меххалълъ, багъарулеб жоялълъухъ багъарулареб жо кьезе кIвеларилан, хурул бетIергьанассул рагIи хун буго. hab kici bugo hida/ bi$arab. jigoyaSda horpob qoTi Kun bugo, coyaSe [ur pe#e, dandeyaSgi heSiye [ur $anib `urab fi pe#e. fiyal `e#aburab me{a:, bavaruleb $oya:u] bavarulareb $o pe#e jwelarilan, [urul beTerhanaSul rafi [un bugo. 86. Дир – цIцIар, дур – бечелъи, хIама лълъицца гьекъелеб? dir - ~ar, dur - bexe;i, \ama :iCa heqeleb? 87. Дир цIцIоко – дир тушманилан абулебила царацца. dir ~oko - dir tu^manilan abulebila caraCa. 88. Дир чухъа лIугIизегIанищила букIараб къиямассеб къо чIчIезе. dir xu]a /ufi#efani&ila bujarab qiyamaSeb qo Ze#e. МагIарулазе баянаб буго 1902 соналда цо росдал гIадамал, жакъа къиямассеб къо чIчIезе бугилан дибирасс ххабарги бицун, кIудияб хIинкъиялда гъоркь рукIин. ЦIияб чухъидасса воххун вукIарав цо гIолохъанассул рагIи жакъа нилIее кицилъун лIугьун буго. mafarula#e bayanab bugo 1902 sonalda co rosdal fadamal, $aqa qiyamaSeb qo Ze#e bugilan dibiraS {abargi bicun, judiyab \inqiyalda vorp rujin. `iyab xu]idaSa wo{un wujaraw co folo]anaSul rafi $aqa ni/eye kici;un /uhun bugo. 89. Дир чIчIужу горбогьод гIадай йигилан абурабила цоясс, дирай моххмоххил гьод гIадай йигилан абурабила цогиясс. dir Xu$u gorbohod faday yigilan aburabila coyaS, diray mo{mo{il hod faday yigilan aburabila cogiyaS. КIиябго кици буго цоцазул абулел куцал. КIиялълъго бицунеб буго чIчIужу хъарссун бахъунареб горбогьод гIадай, нахърател бугей йикIине кколилан. jiyabgo kici bugo coca#ul abulel kucal. jiya:go bicuneb bugo Zu$u ]arSun ba]unareb gorbohod faday, na]ratel bugey yijine Kolilan. 90. Дир яс ячанани, нуцал хIелеко, ячинчIого тани, цIцIукIа хIелеко. dir yas yaxanani, nucal \eleko, yaxinzogo tani, ~uja \eleko. 91. Дирго гуреб ишалда гьоркьобе лIугьаралълъухъ рекъонго дие гьаб! – ан абурабила маймалакалълъ. dirgo gureb i^alda horpobe /uhara:u] reqongo diye hab! - an aburabila maymalaka:. Цо нухалълъ гъотIода букIараб маймалакида, ччугIа кквезе гьинги реххун, рокъове унев ччугIихъан вихьанила. ХхантIан гъотIодасса гъоркьеги рещтIун, лълъелIа къватIибеги цIцIан, гьалълъги реххулеб букIанила гьин. Маймалакалълъул маххщелги гIечIого, гьин гьелда тIад бигъа-битун чIчIанила. Гьеб бихьанила маймалакалълъ рахIаталда толареб гIанкIкIида. Бекерунги бачIун, гьелълъ маймалакалълъул ботIролI тIил кьабанила. co nu[a: voToda bujarab maymalakida, Xufa Kwe#e hingi re{un, roqowe unew Xufi]an wi%anila. {anTan voTodaSa vorpegi re&Tun, :eTa qwaTibegi ~an, ha:gi re{uleb bujanila hin. maymalaka:ul ma{&elgi fezogo, hin helda Tad biva-bitun Zanila. heb bi%anila maymalaka: ra\atalda tolareb fabJida. bekerungi bazun, he: maymalaka:ul boTro/ Til pabanila. 92. Дирго гуреб ишалда гьоркьобе лIугьаралълъухъ, рекъонго дие гьаб! – ан абунила маймалакалълъ, хIалиццаго гьинги тIасса бахъулаго. dirgo gureb i^alda horpobe /uhara:u], reqongo diye hab! - an abunila maymalaka:, \aliCago hingi TaSa ba]ulago. 93. Дирго малъаз гIадин, дирго гьод хъассиларо. dirgo ma;a# fadin, dirgo hod ]aSilaro. 94. Дирго тала бухъун йикIараяни, таргьа биххун, тIажу гьабилароан. dirgo tala bu]un yijarayani, tarha bi{un, Ta$u habilaroan. ГIурусаз Дагъистаналда кверщел гьабураб меххалълъ, гIемерал магIарулал ун руго ТуркалIе. Гьениб квешаб къоги бихьун, ракъун-къечон цо-цоял нахъ руссунги рачIун руго. Гьений язихъаб яшавалда йикIарай ЧIчIикIасса гIадамалълъул кагътидассан тIибитIараб бугилан абула гьаб кици. furusa# davistanalda kwer&el haburab me{a:, femeral mafarulal un rugo turka/e. henib kwe^ab qogi bi%un, raqun-qexon co-coyal na] ruSungi razun rugo. heniy ya#i]ab ya^awalda yijaray ZijaSa fadama:ul kavtidaSan TibiTarab bugilan abula hab kici. 95. Дирго хIалалаб боцIцIи чияеги кьеларо, чияр чурпаги бакьан гуро. dirgo \alalab bo~i xiyaye pelaro, xiyar xur_agi bapan guro. 96. Дирго хIатIал ссвакачIого, дир къваригIел тIубаларо. dirgo \aTal Swakazogo, dir qwarifel Tubalaro. 97. Дирго черхх – дунго ххан, бокьани багIараб ретIина, бокьани гIурччинаб ретIина. dirgo xer{ - dungo {an, bopani bafarab reTine, bopani furXinab reTina. 98. Дирилан абураб гьецIо кьватIана, дирилан абураб кьуру биххана (ссундулIго талихI кьечIо). dirilan aburab he`o pwaTana, dirilan aburab puru bi{ana (Sundu/go tali\ hezo). 99. Дицца абилебги дуцца абунин, дицца щибилан абилеб? diCa abilebgi duCa abunin, diCa &ibilan abileb? 100. Дицца вазуневги дун вазуневги дида чабххикьан ваккаравго лъалилан абурабила магIлиссесс. diCa wa#unewgi dun wa#unewgi dida xab{ipan waKarawgo ;alilan aburabila mafliSeS. 101. Дицца гьабилилан бахIарчилъи гьабулареб, дицца чIвалилан чи чIваларев. diCa habililan ba\arxi;i habulareb, diCa zwalilan xi zwalarew. 102. Дицца гIанкIуда бицун, гIанкIуцца къватIиб бицун. diCa fanjuda bicun, fanjuCa qwaTib bicun. 103. Дицца – ГIашурада, ГIашурацца – гIаламалда. diCa - fa^urada, fa^uraCa - falamalda. 104. Дицца дуе гIака гурони гIандадерил мугIрул ричун рукIинчIо гури, – ян абурабила гIандиссесс. diCa duye faka guroni fandaderil mufrul rixun rujinzo guri, - yan aburabila fandiSeS. Ццебе гIакаги къотIун, гьеб бичизе гIандиссев Ххунзахъ базаралде щванила. Цоясс, чахьалда квер чIван, гъвари къакъан, рачIчI цIцIан, гIакдал ххал гьабулеб букIанила. ГIандиссессги, валлагьин, рахьги гIемер кьолин, нахги гIемер бахъулин, рас тIуни, тIомолIан нах кIанцIулеб хIалалълъ кьарагоги бугилан, бецца-бетIун лъунила гIака. Анилахха гIака лълъикIабго багьаялде бичун. Нахъиссеб соналълъ добго базаралда данделъанила гIандиссевги дов гIака босаравги. - Дуцца дун гуккун вукIун вуго. Доб дур гIака я рахьдалаб батичIо, я нахулаб батичIо! – ян абунила гIакдал бетIергьанасс. - Дицца дуе, гIака гурони, гIандадерил мугIрул ричун рукIинчIо гури! – ян жаваб кьунила гIандиссесс. Cebe fakagi qoTun, heb bixi#e fandiSew {un#a] ba#aralde &wanila. coyaS xa%alda kwer zwan, vwari qaqan, raZ ~an, fakdal {al habuleb bujanila. fandiSeSgi, walahin, ra%gi femer polin, na[gi femer ba]ulin, ras Tuni, Tomo/an na[ jan`uleb \ala: paragogi bugilan, beCa-beTun ;unila faka. anila{a faka :ijabgo bahayalde bixun. na]iSeb sona: dobgo ba#aralda dande;anila fandiSewgi dow faka bosarawgi. - duCa dun guKun wujun wugo. dob dur faka ya ra%dalab batizo, ya na[ulab batizo! - yan abunila fakdal beTerhanaS. - diCa duye, faka guroni, fandaderil mufrul rixun rujinzo guri! - yan $awab punila fandiSeS. 105. Дицца – гIочIоцца, дуцца – тIилицца. diCa - fozoCa, duCa - TiliCa. 106. Дицца дуда абуна гури эбел! diCa duda abuna guri ebel! Цо росулI оцбаялълъул байрам букIанила. Ххадур рекериялълъул, кIанцIиялълъул, гьецIо реххиялълъул къеццалги рукIанила. Рекеризе кьерда чIчIарал ясазда гьоркьое кIанцIун ячIанила цо гIезегIанго гIолохъанлъудасса арай гIадан. АсскIовеги вачIун, гьелълъул вас эбел нахъе ячуней вукIанила. Эбел чIчIанила, хIалтIулI къоларей жий екерунги гIолохъанал ясаздасса бергьунилан. Васассдаги гIенеккичIого эбел асскIосса нахъе анила, гьейги, тIаждарачлихъ гурдил аххалъабиги къазарун, екеризе хIадурун чIчIун йикIанила. ГьещтIерухъанасс “Гьа!” – ян ахIигун, гьункьун ццее уней эбелалълъул цо гьаракь борчIанила. Нечарай гьей, цо кверги хьвагIун, гIадамазда гъорлIе ячIунелълъул, дандеги ун, гьелълъул васасс эбелалда абурабила кицилъун лIугьарал гьадал рагIаби. Гьаб кици тIамула жиндир иш гуреб, бажарулареб хIалтIи гьабизе лIугьарав чияссе. co rosu/ ocbaya:ul bayram bujanila. {adur rekeriya:ul, jan`iya:ul, he`o re{iya:ul qeCalgi rujanila. rekeri#e perda Zaral yasa#da horpoye jan`un yazanila co fe#efango folo]an;udaSa aray fadan. aSjowegi wazun, he:ul was ebel na]e yazuney wujanila. ebel Zanila, \alTu/ qolarey $iy yekerungi folo]anal yasa#daSa berhunilan. wasaSdagi feneKizogo ebel aSjoSa na]e anila, heygi, Ta$daraxli] gurdil a{a;abigi qa#arun, yekeri#e \adurun Zun yijanila. he&Teru]anaS "ha" - yan a\igun, hunpun Ceye uney ebela:ul co harap borzanila. nexaray hey, co kwergi %wafun, fadama#da vor/e yazune:ul, dandegi un, he:ul wasaS ebelalda aburabila kici;un /uharal hadal rafabi. hab kici Tamula $indir i^ gureb, ba$arulareb \alTi habi#e /uharaw xiyaSe. 107. Дицца дур боцIцIи бикъун букIанин, тIасса лIугьаян абулел гIемерал ратула. Ма дурго боцIцIиян цонигияв вачIунаро. diCa dur bo~ biqun bujanin, TaSa /uhayan abulel femeral ratula. ma durgo bo~iyan conigiyaw wazunaro. 108. Дицца квараб квен кунарев гьобол дир бакIалде вачIунге. diCa kwarab kwen kunarew hobol dir bajalde wazunge. 109. Дицца лал тIамизегIанищила дуниял кьерхинчIого чIчIун букIарабилан абурабила гIандисселълъ. diCa lal Tami#efani&ila duniyal per[inzogo Zun bujarabilan aburabila fandiSe:. 110. Дицца тIинчI цо гьабула, гъалбацIалълъулни тIинчI гьабула! – ян абурабила гъалбацIалълъ царада. diCa Tinz co habula, valba`a:ulni Tinz habula! - yan aburabila valba`a: carada. ГъалбацIалълъ тIинчI гьабунила. Рахьи базе гъалбацIалълъухъе гIемерал гьалбал унел рукIанила. Билълъанила гьенибе церги. - ГIемерал гьалбал гьанире унел рихьидал, дидани ккун букIана гъалбацIалълъ гIемерал тIанчIи гьарун ратилилан, – абунила царацца, бер-ракIго щвечIого. - Дицца тIинчI цо гьабула, гъалбацIилни тIинчI гьабула! Дуцца гIадин, царатIинчI гьабуларо! – ян жаваб кьунила гъалбацIалълъ. valba`a: Tinz habunila. ra%i ba#e valba`a:u]e femeral halbal unel rujanila. bi:anila henibe cergi. - femeral halbal hanire unel ri%idal, didani :un bujana valba`a: femeral Tanzi harun ratililin, - abunila caraCa, ber-rajgo &wezogo. - diCa Tinz co habula, valba`ilni Tinz habula! duCa fadin, caraTinz habularo! - yan $awab punila valba`a:. 111. Дицца царада малълъун, царацца рачIчIалда малълъун. diCa carada ma:un, caraCa raZalda ma:un. 112. Диццаго босараб бас-басараб тIил, дидаго кьабураб аххир замана! diCago bosarab bas-basarab Til, didago paburab a{ir #amana! 113. Диццаго еццичIей лълъицца еццилей! Вокьулесс ячинчIей лълъицца ячиней! diCago yeCizey :iCa yeCiley? wopuleS yaxinzey :iCa yaxiney! 114. Диццани как бала, Имам, дир куйдузни баларохха. diCani kak bala, imam, dir kuydu#ni balaro{a. 115. Доб заманалълъул кьурди лIугIидал, гьанже заманалълъул кьурди гьабизе кколеб. dob #amana:ul purdi /ufidal, han$e #amana:ul purdi habi#e Koleb. 116. Добассан цIулакьо бегьичIони, аниссан моххмоххалги регьуларел. dobaSan `ulapo behizoni, aniSan mo{mo{algi rehularel. Хьиндалав жиндирго къваригIелалълъ ГIандиве вачIун вукIанила. РещтIанила гьоболассухъ. Хъваш-баш гьабун бахъингун, хьиндаласс абунила, валлагьин, гьаб гIорцIенги гIамаликъаб жо букIун, нужее росулел цIулакьодул цIурал ххулжал кьолода нахъа разе ссанагIалъи ккечIилан. Гьобол тIовитIулелълъул, гIандиссессги абунила, валлагьин, гьеб дур гIорцIен цIакъ тIурузаб жо бугелълъул, дур хъизан-лъималазе ритIизе ракIалда рукIарал моххмоххал ритIичIого толел ругилан. %indalaw $indirgo qwarifela: fandiwe wazun wujanila. re&Tanila hobolaSu]. ]wa^-ba^ habun ba]ingun, %indalaS abunila, walahin, hab for`engi famaliqab $o bujun, nu$eye rosulel `ulapodul `ural {ul$al poloda na]a ra#e Sanafa;i Kezilan. hobol TowiTule:ul, fandiSeSgi abunila, walahin, heb dur for`en `aq Turu#ab $o buge:ul, dur ]i#an-;imala#e riTi#e rajalda rujaral mo{mo{al riTizogo tolel rugilan. 117. Добго гьороб добго гьури (гьерссихъанассде). dobgo horob dobgo huri (herSi]anaSde). 118. Дове цадахъ босун уневги вихьичIила, добе щвезабизе уневги вихьичIила. dowe cada] bosun unewgi wi%izila, dobe &we#abi#e unewgi wi%izila. 119. Добе цадахъ щибниги босулеб гьечIолъи бихьизе, жиндир кверал мусруялдасса къватIире раккун теян васигат гьабун букIарабила ЧIчIикIасса Парзуласс. dobe cada] &ibnigi bosuleb hezo;i bi%i#e, $indir kweral musruyaldaSa qwaTire raKun teyan wasifat habun bujarabila ZijaSa _ar#ulaS. 120. Довеялълъул нахъахъан, нахъеялълъул ццевехъан. doweya:ul na]a]an, na]eya:ul Cewe]an. 121. Долого бекьараб хуралдасса квер босе. dologo beparab [uraldaSa kwer bose. 122. Доморун вега, долого вахъа. domorun wega, dologo wa]a. 123. ДугIа цIцIалун гIородасса хIама нахъе инаро, нилI гIодун гIонкIкIоцца къвачIа букъичIого теларо. dufa ~alun forodaSa \ama na]e inaro, ni/ fodun fonJoCa qwaza buqizogo telaro. 124. ДугIаялдасса богIол хуралълъе ракго рекъолебила. dufayaldaSa bofol [ura:e rakgo reqolebila. 125. Дуда гуребги мегеж дагIнидаги букIуна (дуда гурелги, михъал катидаги рукIуна). duda gurebgi mefe$ dafnidagi bujuna (duda gurelgi, mi]al katidagi rujuna). 126. Дуда рагIа, дида бихьа. duda rafa, dida bi%a. 127. Дуда хIама батила мучIдузда гогьдарулеб, кIкIалахъ гъалбацI бихьила гьекъезе лълъим щолареб. duda \ama batila muzdu#da gohdaruleb, Jala] valba` bi%ila heqe#e :im &olareb. 128. Дуда цо лъала, царада кIиго лъала. duda co ;ala, carada jigo ;ala. 129. Дуда ццин бугони, дандеяссдаги ццурараб гьоло гуреб букIунеб. duda Cin bugoni, dabdeyaSdagi Curarab holo gureb bujuneb. 130. Дуда чехь батани, чияда мугъ гуребила бугеб. duda xe% batani, xiyada muv gurebila bugeb. 131. Дудаго бихьараб – битIараб, чияда бихьараб – гьересси. dudago bi%arab - biTarab, xiyada bi%arab - hereSi. 132. Дудаго бичIчIулареб жо чияда бичIчIизабизе лIугьунге. dudago biZulareb $o xiyada biZi#abi#e /uhunge. 133. Дудаго гьечIеб чаран чияда лъолареб. dudago hezeb xaran xiyada ;olareb. 134. Дудаго мунго мекъи вукIин лъалеб гьечIони, лъалез бицаралда божа. dudago mungo meqi wujin ;aleb hezoni, ;ale# bicaralda bo$a. 135. Дудаго натI букIаго, чияда бугеб рокьо борцунге. dudago naT bujago, xiyada bugeb ropo borcunge. 136. Дудаго тIил кьабизегIан чIчIайила кьурдизе. dudago Til pabi#efan Zayila purdi#e. 137. Дудасса цо къоялълъ цIцIикIкIарассда цо къоялълъ цIцIикIкIун лъалебила. dudaSa co qoya: ~iJaraSda co qoya: ~iJun ;alebila. 138. Дудего къварилъи бачIани, бетIер борххун ккве, цогидазде бачIани, дализе биччай. dudego qwari;i bazani, beTer bor{un Kwe, cogida#de bazani, dali#e biXay. 139. Дуе вокьулессе мунги вокьулев, дуда рихарассда мунги рихунев. duye wopuleSe mungi wopulew, duda ri[araSda mungi ri[unew. 140. Дуе гуро, гважи, дицца вагIза гьабун букIараб! duye guro, gwa$i, diCa waf#a habun bujarab! Ракъдалал къоялги рачIун, руччаби цIцIад гьаризе къватIире рахъун рукIанила. Дибирасс гьезда абунила, ссадакъаги кьуни, цIцIад баялда ракI чIчIараб букIунилан. Руччабазда цадахъ йикIарай дибирассул чIчIужу ссадакъаде рикьизе панкъал гьарулей йикIанила. Рокъове вачIарав дибирасс гьелда цIехханила гьедигIан гIемерал панкъал щай гьарулел ругелан. ЧIчIужуялълъги абунила, дуццаго абичIищила, ссадакъа кьуни, цIцIад бай хIакъаб бугилан. - Дуе гуро, гважи, дицца вагIза гьабун букIараб, цогидазе гьабун букIана! – ян ахIдезе лIугьанила дибир чIчIужуялде. raqdalal qoyalgi razun, ruXabi ~ad hari#e qwaTire ra]un rujanila. dibiraS he#da abunila, Sadaqagi puni, ~ad bayalda raj Zarab bujunila. ruXaba#da cada] yijaray dibiraSul Zu$u Sadaqade ripi#e _anqal haruley yijanila. roqowe wazaraw dibiraS helda `e{anila hedifan femeral _anqal &ay harulel rugelan. Zu$uya:gi abunila, duCago abizi&ila, Sadaqa puni, ~ad bay \aqab bugilan. - duye guro, gwa$i, diCa waf#a habun bujarab, cogida#e habun bujana! - yan a\de#e /uhanila dibir Zu$uyalde. 141. Дуе гьабурассе гьабе, ХIункърае кьурассе кье. duye haburaSe habe, \unqraye puraSe pe. 142. Дуе кеп буго – дир рекIелI къан буго. duye ke_ bugo - dir reje/ qan bugo. 143. Дуе лълъикIлъи гьабурассе квешлъиги гьабуге, нигIматал кьурассе нагIанаги кьоге. duye :ij;i haburaSe kwe^;igi habuge, nufmatal puraSe nafanagi poge. 144. Дуе маххссара буго гьеб, дие гажи буго. Дур маххссара батани, дирги гажи гуребхха duye ma{Sara bugo heb, diye ga$i bugo. dur ma{Sara batani, dirgi ga$i gureb{a. 145. Дуе пайда бахинилан хханассда асскIовеги къаге, дуде хIапиларилан гьойда тIадеги унге. duye _ayda ba[inilan {anaSda aSjowe qage, dude \a_ilarilan hoyda Tadegi unge. 146. Дуе шагьи кьурассе дуццаги гIабаси кье. duye ^ahi puraSe duCagi fabasi pe. 147. Дуего бокьулареб жо чияеги гьабуге, чияр боцIцIуда берги лъоге. duyego bopulareb $o xiyayegi habuge, xiyar bo~uda bergi ;oge. 148. Дуеяли Щура инараллъун тезеги бокьилаан, бокьанщинаб лълъие щолеб? duyeyali &ura inaral;un te#egi bopilaan, bopan&inab :iye &oleb? 149. ДулI гьечIеб гьунаралдалъун мун веццулев чи – дур тушман. du/ hezeb hunaralda;un mun weCulew xi - dur tu^man. 150. ДулIго гьечIеб реццалдасса цIуне, мун веццизе бегьула дур квешлъи лъаларого. du/go hezeb reCaldaSa `une, mun weCi#e behula dur kwe^;i ;alarogo. 151. ДулIго гьечIеб ритIухълъи чиялI балагьизе лIугьунге. du/go hezeb riTu];i xiya/ balahi#e /uhunge. 152. Думдумалълъ чIамчIам лIугIизабуни, чIамчIамалда ххадур рахъине ккола. dumduma: zamzam /ufi#abuni, zamzamalda {adur ra]ine Kola. 153. Дун гьавунин, гIунилан пайда щвечIеб ракьалълъе, дир берал къанщунилан мукъссанлъиги ккеладай. dun hawunin, funilan _ayda &wezeb rapa:e, dir beral qan&unilan muqSan;igi Keladay. 154. Дун гьадигIан гIезегIан ссахIил мунагь гьабичIо, жакъа къватIий яхъиндал къолол мунагь гьабуна. dun hadifan fe#efan Sa\il munah habizo, $aqa qwaTiy ya]indal qolol munah habuna. 155. Дун гъоркье реххе, дир вас, кьватIараб бакI гIодоб тункиларедухъ. dun vorpe re{e, dir was, pwaTarab baj fodob tunkilaredu]. 156. «Дун гIадалав! Дун гIадалав!» – ан цояв кьурдулевила. «Дудассаги дун гIадалав!» – ан цогияв кьурдулевила. «dun fadalaw! dun fadalaw!» - an coyaw purdulewila. «dudaSagi dun fadalaw!» - an cogiyaw purdulewila. 157. «Дун гIадалав! Дун гIадалав!» – ан чи гIадаллъуларевила, гIада-гIадалал жал гьарун гурони. «dun fadalaw! dun fadalaw!» - an xi fadal;ularewila, fada-fadalal $al harun guroni. 158. Дун гIадамазда рекъолареб куцхха. Дида рекъоларелги чанги ратила. dun fadama#da reqolareb kuc{a. dida reqolarelgi xangi ratila. 159. Дун жанив тIамураб лъабабго моцIцIги лъебералда цо-цо къо бугеб ккана. dun $aniw Tamurab ;ababgo mo~gi ;eberalda co-co qo bugeb Kana. 160. Дун кваналарилан чIчIарай ясалълъ басидул бетIер кварабила. dun kwanalarilan Zaray yasa: basidul beTer kwarabila. 161. «Дун кибе? Дун кибе?» – ян букIунебила талихI, аххирги рощногохIде кколебила. «dun kibe? dun kibe?» - yan bujunebila tali\, a{irgi ro&nogo\de Kolebila. 162. Дун лълъидассаго хIинкъуларо, дидасса хIинкъулев чи цониги гьечIелълъул. dun :idaSago \inqularo, didaSa \inqulew xi conigi heze:ul. 163. Дун нечезе чи гурила, зобалI хвезе хур гурила. dun nexe#e xi gurila, #oba/ [we#e [ur gurila. 164. Дун ссверухъе ссверулеб ссурмадарайдул гурде, дун кIичIухъе кIичIулеб кIичI багIараб буртина. dun Sweru]e Sweruleb Surmadaraydul gurde, dun jizu]e jizuleb jiz bafarab burtina. 165. Дун хвараб меххалълъ гIодуге, гIаданлъи дие чIаго вукIаго гьабе. dun [warab me{a: foduge, fadan;i diye zago wujago habe. 166. Дун хвелилан давлаялда ххадув чи унарев, дун тIадго кквелилан цIцIогьор къватIиве вахъунарев. dun [welilan dawlayalda {aduw xi unarew, dun Tadgo Kwelilan ~ohor qwaTiwe wa]unarew. 167. Дун хIежалде инилан абурабила мочол мугьалълъ. dun \e$alde inilan aburabila moxol muha:. 168. Дун цIцIалацца бацIуге, кIалцIуцца бацIеян абулебила чоцца. dun ~alaCa ba`uge, jal`uCa ba`eyan abulebila xoCa. 169. Дун чияда хъваларила, дида чиги хъвагейила. dun xiyada ]walarila, dida xigi ]wageyila. 170. Дун, чIвадарухъан гурони, маххул къебед букIинчIо гуриян абурабила бацIицца. dun, zwadaru]an guroni, ma{ul qebed bujinzo guriyan aburabila ba`iCa. БацIида рохьил рацIцIалъуда кваналеб цо беричаб, цIакъ кьарияб хIама батанила. Бохханила бацI. ХIамида ссверун лIугьун, кьурданила гьеб. Цинги гьабсагIат жинцца дуда тIасса цIцIоко бахъилилан лъазабунила гьелда. ХIамицца абунила - «БетIерчIахъаяб бацI! ЦIакъ кIудияб къварилъиялда буго дун! Дир нахъиссеб щинкIилалда магI къан буго. Бегьиларищ, гьеб магIги бахъун, дир къварилъи бигьа гьабизе? Цинги бахъе дидасса цIцIокоги. Дуего кириги щвелин. Валлагьин, дур чакар гIадаб гьанада цадахъ кириги щвани, цIакъго лълъикI букIиниланги абун, бацI хIамил щинкIилалълъухъ балагьизе лIугьанила. Бугеб рухIги бакIарун, хIамицца кIиябго мал бацIил ботIрода басандизабунила. ЧIаго-гIатIго гьенисса нахъе борчIараб бацIицца жиндаго абунила - «Щай дие кколареб жо тIаде босизе букIараб? Дун, чIвадарухъан гурони, маххул къебед букIинчIо гури!». ba`ida ro%il ra~a;uda kwanaleb co berixab, `aq pariyab \ama batanila. bo{anila ba`. \amida Swerun /uhun, purdanila heb. cingi habsafat $inCa duda TaSa ~oko ba]ililan ;a#abunila helda. \amiCa abunila - «beTerza]ayab ba`! `aq judiyab qwari;iyalda bugo dun! dir na]iSeb &injilalda maf qan bugo. behilari&, heb mafgi ba]un, dir qwari;i biha habi#e? cingi ba]e didaSa ~okogi. duyego kirigi &welin. walahin, dur xakar fadab hanada cada] kirigi &wani, `aqgo :ij bujinilan abun, ba` \amil &injila:u] balahi#e /uhanila. bugeb ru\gi bajarun, \amiCa jiyabgo mal ba`il boTroda basandi#abunila. zago-faTgo heniSa na]e borzarab ba`iCa $indago abunila, - &ay diye Kolareb $o Tade bosi#e bujarab? dun zwadaru]an guroni, ma{ul qebed bujinzo guri!» 171. Дунго-дунан вукIунев чи чияе вокьуларев. dungo-dunan wujunew xi xiyaye wopularew. 172. Дунилан абуге, нилIилан абе, дирилан абуге, нилIерилан абе. dunilan abuge, ni/ilan abe, dirilan abuge, ni/erilan abe. 173. Дуниял балкан бугила, гьелдасса бер гIорцIцIуларелги гьаби ругила. duniyal balkan bugila, heldaSa ber for~ularelgi habi rugila. 174. Дуниял бихьун, гIакълу щола, гIадамал рихьун, боцIцIи щола. duniyal bi%un, faqlu &ola, fadamal ri%un, bo~i &ola. 175. Дуниял буго бетIергьанчиясс бачухъе билълъунеб хIама гIадаб жо. duniyal bugo beTerhanxiyaS baxu]e bi:uneb \ama fadab $o. 176. Дуниял буго, бокьани гIуцIцIулеб, бокьани биххулеб, лъималазул ясикIабазул рукъ гIадинаб жо. duniyal bugo, bopani fu~uleb, bopani bi{uleb, ;imala#ul yasijaba#ul ruq fadinab $o. 177. Дуниял буго гьобо гIадин тирулеб жо. duniyal bugo hobo fadin tiruleb $o. 178. Дуниял гьабизе гIакълуги кьеги, аххират гьабизе иманги кьеги. duniyal habi#e faqlugi pegi, a{irat habi#e imangi pegi. 179. Дуниял гьабизе ккани, я рокьи букIине ккола, я жахIда букIине ккола. duniyal habi#e Kani, ya ropi bujine Kola, ya $a\da bijine Kola. 180. Дуниял гьабизе лъаларессе дуниял жужахIила. duniyal habi#e ;alareSe duniyal $u$a\ila. 181. Дуниял гьабичIессул гIумру гьардохъанлъиялда унеб. duniyal habizeSul fumru hardo]an;iyalda uneb. 182. Дуниял – гIакълу, гIадан – матIу. duniyal - faqlu, fadan - maTu. 183. Дуниял-гIалам Мала Нассрудиницца маххссараде ккурабила, Мала Нассрудин мутагIилзабаз маххссараде ккуравила. duniyal-falam mala naSrudiniCa ma{Sarode Kurabila, mala naSrudin mutafil#aba# ma{Sarade Kurawila. Мала Нассрудиницца гьитIинабго хIуржаялълъуре гьоболлъухъ ахIун рукIун руго мутагIилзаби. Квен кваназе гьезухъе кьун рукIун руго цIакъго ххалатал гIучIал. «Эбелалълъул хIила бергьун, ххинкIал гIиссин гьарунила, лъималазул макру цIцIикIкIун, кIи-кIи цадахъ чIван кванилан» абухъего, мутагIилзабазги гьанивеххун вугесс довеххун вугессда кIалдиб лъун буго квен, довеххун вугессги гьанивеххун вугессда кIалдиб лъун буго. mala naSrudiniCa hiTinabgo \ur$aya:ure hobol;u] a\un rujun rugo mutafil#abi. kwen kwana#e he#u]e pun rujun rugo `aqgo {alatal fuzal. «ebela:ul \ila berhun, {injal fiSin harunila, ;imala#ul makru ~iJun, ji-ji cada] zwan kwanilan» abu]ego, mutafil#aba#gi haniwe{un wugeS dowe{un wufeSda jaldib ;un bugo kwen, dowe{un wugeSgi haniwe{un wugeSda jaldib ;un bugo. 184. Дуниял-гIаламалълъ гIиял гьан квиндал, жидерго гьан квараб гьагаб зуригат. duniyal-falama: fiyal han kwindal, $idergo han kwarab hagab #urigat. Цо росулI букIун буго цо насслу, жалго жиделIго рагъулел, цоцаз чIвалел. Гьезда гьоркьой яхъарай гIакъилай цо гIаданалълъ жиндирго гIагарлъиялде гьадин абун буго. co rosu/ bujun bugo co naSlu, $algo $ide/go ravulel, coca# zwalel. he#da horpoy ya]aray faqilay co fadana: $indirgo fagar;iyalde hadin abun bugo. 185. Дуниял-гIаламги гIуцIцIун, рукIкIен гIицIцIго ххутIарабила, цIцIилицIцI нуцIцIида нахъе ккарабила. duniyal-falamgi fu~un, ruJen fi~go {uTarabila, ~ili~ nu~ida na]e Karabila. 186. Дуниял – гIатIидаб, гIадамассул ракI – къваридаб. duniyal - faTidab, famaSul raj - qwaridab. 187. Дуниял гIондокь буго, заман бихьун хисулеб. duniyal fondop bugo, #aman bi%un [isuleb. 188. Дуниял кварав, канлъи бихьарав. duniyal kwaraw, kan;i bi%araw. 189. Дуниял къваридассе къаникь лъей рахIат буго, рахIат хвараб черххалълъе хабалIго хIалхьи буго. duniyal qwaridaSe qanip ;ey ra\at bugo, ra\at [warab xer{a:e [aba/go \al%i bugo. 190. Дуниял лълъикIаб жо бугоан, бищун анищан ккараб меххалълъ анибго тезе кколаребани. duniyal :ijab $o bugoan, bi&un ani&an Karab me{a: anibgo te#e Kolarebani. 191. Дуниял – муъминчияссе гвенд. duniyal - mu'minxiyaSe gwend. 192. Дуниял ссверун вуссарав дун – дида нух малълъулев мун. duniyal Swerun wuSaraw dun - dida nu[ ma:ulew mun. 193. Дуниял ххалеб ххадиро, ххараб цIцIалкIулеб цIцIалкIу. duniyal {aleb {adiro, {arab ~aljuleb ~alju. 194. Дуниялалълъул аххир битIаги, аххираталълъул авал битIаги. duniyala:ul a{ir biTagi, a{irata:ul awal biTagi. 195. Дуниялалълъул боцIцIи бугониги – балагь, гьечIониги – балагь. duniyala:ul bo~i bugonigi - balah, hezoni - balah. 196. Дуниялалълъул квешлъи – къасси роцIцIун, къад кьерхин, чахъдал квешлъи – ххасало къинлъи. duniyala:ul kwe^;i - qaSi ro~un, qad per[in, xa]dal kwe^;i - {asalo qin;i. 197. Дуниялалълъул рагIал гьечIеб, гIелмуялълъул аххир гьечIеб. duniyala:ul rafal hezeb, felmuya:ul a{ir hezeb. 198. Дуниялалълъул талихI – ригьнал талихI, аххираталълъул талихI – хабал талихI. duniyala:ul tali\ - rihnal tali\, a{irata:ul tali\ - [abal tali\. 199. Дуниялалълъул ургъелги – мискинчияссе, аххираталълъул гIазабги – мискинчияссе. duniyala:ul urvelgi - miskinxiyaSe, a{irata:ul fa#abgi - miskinxiyaSe. 200. Дуниялалълъул ххан – ххалкъалълъул лагъ. duniyala:ul {an - {alqa:ul lav. 201. Дуниял-гIаламалълъул жо бикъулев цIцIогьор, цIцIогьорассул рокъосса жо бикъулев Къебед. duniyal-falama:ul $o biqulew ~ohor, ~ohoraSul roqoSa $o biqulew qebed. 202. Дунял – бакъуцца, чи – гIакълуялълъ. dunyal - baquCa, xi - faqluya:. 203. Дунял квананиги гIорцIцIичIев, гIор гьекъаниги, къеч хьвачIев. dunyal kwananigi for~izew, for heqanigi, qex %wazew. 204. Дунял цIезе бокьараб рагIи, гIинтIе къулун щурулеб. dunyal `e#e boparab rafi, finTe qulun &uruleb. 205. Дунялалда бищунго берцинал жал жиндир кIартил гIундул ругилан абурабила хIамицца. dunyalalda bi&ungo bercinal $al $indir jartil fundul rugilan aburabila \amiCa. 206. Дунялалда гьечIелани сарсахъал, ракъун-къечон ххутIилаан ялтахъал. dunyalalda hezelani sarsa]al, raqun-qexon {iTilaan yalta]al. 207. Дунялалда нигIматал цIакъго гIемерал руго, бищунго лълъикIаб нигIмат ритIухъай чIчIужу йиго. dunyalalda nifmatal `aqgo femeral rugo, bi&ungo :ijab nifmat riTu]ay Zu$u yigo. 208. Дунялалълъул боцIцIи цIцIамхIалаб лълъим гIадинаб жойила, кигIан гьекъаниги къеч буссунареб. dunyala:ul bo~i ~am\alab :im fadinab $oyila, kifan heqanigi qex buSunareb. 209. Дунялалълъул чIаголъи – канлъи, канлъулги чIаголъи – чIчIужу. dunyala:ul zago;i - kan;i, kan;ulgi zago;i - Zu$u. 210. Дур амру кIодолъула, дуцца лълъикIлъи гьабуни. dur amru jodo;ula, duCa :ij;i habuni. 211. Дур берал рагьаразул кIал къаге. dur beral rahara#ul jal qage. 212. Дур вуцIцIунчIчIей бичIчIичIессда дуцца бицарабги бичIчIулареб. dur wu~unZey biZizeSda duCa bicarabgi biZulareb. 213. Дур гьудул щиван бице, мунго щив чиян бицунге (чи гьикъуге, гьудулассухъ ралагье). dur hudul &iwan bice, mun &iw xiyan bicunge (xi hiquge, hudulaSu] ralahe). 214. Дур гIакълуялда рекъон, мун витIарав вуго. dur faqluyalda reqon, mun wiTaraw wugo. 215. Дур гIакълуялълъул бащдаб мадугьалассухъги бугеб. dur faqluya:ul ba&dab maduhalaSu]gi bugeb. 216. Дур къватIги – дур рукъ. dur qwaTgi - dur ruq. 217. Дур къвачIа бихьеян абуни, гьардохъанги чIухIулевила. dur qwaza bi%eyan abuni, hardo]angi zu\ulewila. 218. Дур кIутIбуз кквечIеб рагIи чияр кIалалълъ кквеларо. dur juTbu# Kwezeb rafi xiyar jala: Kwelaro. 219. - Дур лълъади кинай йигей? - Гьелълъул эбел кинай ятаниги, гьединай йиго. - dur :adi kinay yigey? - he:ul ebel kinay yatanigi, hedinay yigo. 220. Дур мацIцI – дурго тушман. dur ma~ - durgo tu^man. 221. Дур пикруялда рекъон кьурдулеб жо данде чIвани, дур талихI. dur _ikruyalda reqon purduleb $o dande zwani, dur tali\. 222. Дур рагIи – дур роцен. dur rafi - dur rocen. 223. Дур ракIалълъул паххрулъи, дур гъанссазул рацIцIалъи. dur raja:ul _a{ru;i, dur vanSa#ul ra~a;i. 224. Дур рекIелI ургъел батани, гьудулассе бикье, гьесс бащадаб тIасса босизе. dur reje/ urvel batani, hudulaSe bipe, heS ba&adab TaSa bosi#e. 225. Дур рокъоб чияцца хханлъи гьабизеги биччаге, чияр рокъоб хханлъи дуццагоги гьабуге. dur roqob xiyaCa {an;i habi#egi biXage, xiyar roqob {an;i duCagogi habuge. 226. Дур роххел батани, ахIун бицунге – пашманал гIадамалги ратизе бегьула. Дур пашманлъи батани, гьебги баххче – гьелълъ гIадамазул роххел хвезабизе бегьула. dur ro{el batani, a\un bicunge - _a^manal fadamalgi rati#e behula. dur _a^man;i batani, hebgi ba{xe - he: fadama#ul ro{el [we#abi#e behula. 227. Дур тушманасс дур гьудулассдассанги пайда босулеб. dur tu^manaS dur hudulaSdaSangi _ayda bosuleb. 228. Дур ургъел гьабуларессдеххун ургъелги бикьуге, мун вокьуларессул кумекалде хьулги лъоге. dur urvel habulareSde{un urvelgi bipuge, mun wopulareSul kumekalde %ulgi ;oge. 229. Дур ххазина бугеб ракьалда жаниб бухъичIого тани, батизе гьечIеб. dur {a$ina bugeb rapalda $anib bu]izogo tani, bati#e hezeb. ВукIаравила гIакъилав эмен. Гьесс живго хвелалде абун таралила нилIее кицилъун ххутIарал гьал рагIаби. Эмен хун ххадуб, росс-лълъадиялълъ гIемер бухъарабила пастIан-къоно, цIцIикIкIарабила бачIен. Бухъарабила ах, чIахIалъарабила пихъ. КигIанни бухъаниги, батичIебила аз ххиял гьабулеб букIараб гIарац – ххазина. ЛълъикIго ресги рекъараб, рукъги бечелъараб меххалълъ, росс-лълъадиялда чIалгIарабила, кидаго батулареб ххазинаялде хьул лъун, рухъарулел рукIин. Жалгоги мискинлъизе квер бараб, бачIенги дагьлъараб меххалълъ бичIчIарабила гьезда инссуцца ххазинайилан ссунда абулеб букIарабали. wujarawila faqilaw emen. heS $iwgo [welalde abun taralila ni/eye kici;un {uTaral hal rafabi. emen [un {adub, roS-:adiya: femer bu]arabila _asTan-qono, ~iJarabila bazen. bu]arabila a[, za\a;arabila _i]. kifanni bu]anigi, batizebila a# {iyal habuleb bujarab farac - {a#ina. :ijgo resgi reqarab, ruqgi bexe;arab me{a:, roS-:adiyalda zalfarabila, kidago batulareb {a#inayalde %ul ;un, ru]arulel rujin. $algogi miskin;i#e kwer barab, bazengi dah;arab me{a: biZarabila he#da inSuCa {a#inayilan Sunda abuleb bujarabali. 230. Дур хIакъирлъи бичIчIанани, гIодулев мун вуцIцIинаро, бахIарчилъи дулI батани, меххтел дуцца гьекъеларо. dur \aqir;i biZanani, fodulew mun wu~inaro, ba\arxi;i du/ batani, me{tel duCa heqelaro. 231. Дур хIал дицца бихьилаанила, хIарщукъали, гьадаб Аллагьассул тушман гьаваялда гьечIебани. dur \al diCa bi%ilaanila, \ar&uqali, hadab allahaSul tu^man hawayalda hezebani. ЦIцIум букIун буго гьаваялда. ГIанкIкI букIун буго, гьелдассаги хIинкъун, тIепун чIчIун. Нахъассан бачIун, къоркъоцца гьелда хIанчIун буго. Чара хвараб гIанкIкIицца къоркъода гьедин абун буго. ~um bujun bugo hawayalda. fanJ bujun bugo, heldaSagi \inqun, Te_un Zun. na]aSan bazun, qorqoCa helda \anzun bugo. xara [warab fanJiCa qorqoda hedin abun bugo. 232. Дур цабзаз кквечIеб чияр кIутIбуз кколареб. dur cab#a# Kwezeb xiyar juTbu# Kolareb. 233. Дур цо гьересси бихьанищ – хвана мун. dur co hereSi bi%ani& - [wana mun. 234. Дур цIцIар ахIичIого, «ия», – ян жаваб кьоге. dur ~ar a\izogo, «iya», - yan $awab poge. 235. Дур чи гьавулев – дун, дун чорок гьавулев – мун. dur xi hawulew - dun, dun xorok hawulew - mun. 236. Дур чияссдеххун кинаб бербалагьи бугониги, гьединабго дудеххунги букIунеб. dur xiyaSde{un kinab berbalahi bugonigi, hedinabgo dude{ungi bujuneb. 237. Дураб бихьун – дираб, дираб бихьун – дураб. durab bi%un - dirab, dirab bi%un - durab. 238. Дурго берал рагьаразул кIал къалареб. durgo beral rahara#ul jal qalareb. 239. Дурго гуреб ишги кодобе босугейила, дурабго реххунги тогейила. durgo gureb i^gi kodobe bosugeyila, durabgo re{ungi togeyila. 240. Дурго гIайибал раххчун, чиярал къватIир чIваге. durgo fayibal ra{xun, xiyar qwaTir zwage. 241. Дурго гIайибалги берда ццере тун, чияр гIайибазда ххадув лIугьунге. durgo fayibalgi berda Cere tun, xiyar fayiba#da {aduw /uhunge. 242. Дурго гIакълу гIечIони, гIакъилгун ургъе. durgo faqlu fezoni, faqilgun urve. 243. Дурго загIиплъи тушманассе бицунареб. durgo #afi_;i tu^manaSe bicunareb. 244. Дурго къимат гьабизе бокьани, чияр къимат дуццаги гьабе. durgo qimat habi#e bopani, xiyar qimat duCagi habe. 245. Дурго кIал – дурго тушман. durgo jal - durgo tu^man. 246. Дурго кIалалълъ кквечIеб чияр кIутIбуз кколареб. durgo jala: Kwezeb xiyar juTbu# Kolareb. 247. Дурго мацIцI – мунго чIвалеб бацI. durgo ma~ - mungo zwaleb ba`. 248. Дурго лълъикIлъи чияцца бицине те, чияцца гьабураб лълъикIлъи дуццаго бице. durgo :ij;i xiyaCa bicine te, xiyaCa haburab :ij;i duCago bice. 249. Дурго малъацца гIадин, дурго мугъ хъассулареб, хъизамалда асскIоб гIадин, рекIел чIоло битIулареб. durgo ma;aCa fadin, durgo muv ]aSulareb, ]i#amalda aSjob fadin, rejel zolo biTulareb. 250. Дурго мацIцI – дуего гъалбацI. durgo ma~ - duyego valba`. 251. Дурго мацIцI – дурго тушман. durgo ma~ - durgo tu^man. 252. Дурго мацIцI мунго чIвалеб бацIила. durgo ma~ mungo zwaleb ba`ila. 253. Дурго мунагьал чиядеги реххуге, дурго хъублъи чиядаги бацIцIинабуге. durgo munahal xiyadegi re{uge, durgo ]ub;i xiyadagi ba~inabuge. 254. Дурго рагIад кIодолъун бихьуге. durgo rafad jodo;un bi%uge. 255. Дурго рагIи ккун чIчIоге, дандеяссухъги гIин тIаме. durgo rafi Kun Zoge, dandeyaSu]gi fin Tame. 256. Дурго рачIчIалзухъ балагьун, гIегIеде, хIелеко! durgo raZal#u] balahun, fefede, \eleko! 257. Дурго рокъов гьобол гIадинги вукIунге, гьоболлъухъ дурго рокъов гIадинги вукIунге. durgo roqow hobol fadingi wujunge, hobol;u] durgo roqow fadingi wujunge. 258. Дурго тIивунибе гурони, дурго гел бегьуге. durgo Tiwunibe guroni, durgo gel behuge. 259. Дурго хIатIазда бачине кIолареб юргъа чияр хIатIазда бачинабизе кIолареб. durgo \aTa#da baxine jolareb yurva xiyar \aTa#da baxinabi#e jolareb. 260. Дурго чедги босун, чияр гIияде унге. durgo xedgi bosun, xiyar fiyade unge. 261. Дурго чодаги бараххщун, чияр чу рекIунге. durgo xodagi bara{&un, xiyar xu rejunge. 262. Дургояб чвантиниб лъун, чияр кванде хьул лъоге. durgoyab xwantinib ;un, xiyar kwande %ul ;oge. 263. Дургун бакъан рекъоларессулгун къайицадахълъи гьабуге. durgun baqan reqolareSulgun qayicada];i habuge. 264. Дурцц вищизе ккани ясги къваригIуна, нус йищизе ккани васги къваригIуна. durC wi&i#e Kani yasgi qwarifuna, nus yi&i#e Kani wasgi qwarifuna. 265. Дурццассда божараб къо цIа гъун бухIаги! durCaSda bo$arab qo `a vun bu\agi! 266. Дурццассул вас лIугьинчIев, нусалълъул яс лIугьинчIей. durCaSul was /uhinzew, nusa:ul yas /uhinzey. 267. Дурццассул хIал лъазе, хIехь ццебе реххе. durCaSul \al ;a#e, \e% Cebe re{e. 268. Духъа бекани – боцIцIудасса, дихъа бекани – чIаголъигьечI! du]a bekani - bo~udaSa, di]a bekani - zago;ihez! 269. Дуцца бухIе, гважи, дицца бухIе! duCa bu\e, gwa$i, diCa bu\e! Кици буго къарум маххссараде ккураб. ЧIчIужуялълъ ражи гьабун буго, лъабго цIулакьоги бекун. Гьеб хIехьезе кIвечIев россассги бекун буго, гьелълъие квешезе, гьелълъго бекарабгIан. kici bugo qarum ma{Sarade Kurab. Zu$uya: ra$i habun bugo, ;abgo `ulapogi bekun. heb \e%e#e jwezew roSaSgi bekun bugo, he:iye kwe^e#e, he:go bekarabfan. 270. Дуцца гьабуни, дуеги гьабулеб. duCa habuni, duyegi habuleb. 271. Дуцца дие мусру босизе лъабго гъурущ кьолебани, нилI кIиялго бащалъилаанилан абурабила мискинчиясс бечедав Парзулассда. duCa diye musru bosi#e ;abgo vuru& polebanu, ni/ jiyalgo ba&a;ilaanilan aburabila miskinxiyaS bexedaw _ar#ulaSda. 272. Дуцца кигIан мехх балебилан гьикъарабила тIомода, нахуда гьикъейилан абурабила тIомоцца. duCa kifan me{ balebilan hiqarabila Tomoda, na[uda hiqeyila aburabila TomoCa. 273. Дуцца кьечIони, дуеги кьолареб, дуцца гьабичIони, дуеги гьабулареб. duCa pezoni, duyegi polareb, duCa habizoni, duyegi habulareb. 274. Дуцца ккурасс мунги кколев, дуцца тарасс мунги толев. duCa KuraS mungi Kolew, duCa taraS mungi tolew. 275. Дуцца рорцараб роцада мунги ворцунев. duCa rorcarab rocada mungi worcunew. 276. Дуцца чи кIодо гьавуни мунги кIодолъулев, гьевги кIодолъулев, дуцца чи хIакъир гьавуни нуж кIиялго хIакъирлъулел. duCa xi jodo hawuni mungi jodo;ulew, hewgi jodo;ulew, duCa xi \aqir hawuni nu$ jiyalgo \aqir;ulel. 277. – Дуцца щиб кваналеб? duCa &ib kwanaleb? – Бакъ. baq. – Дуцца щиб гьекъолеб? duCa &ib heqoleb? – Бакъ. baq. – Дуцца щиб ретIунеб? duCa &ib reTuneb? – Бакъ. baq. 278. Дуцца эмен кваназавураб щурминиссан, васасс мунги кваназавулев. duCa emen kwana#awurab &urminiSan, wasaS mungi kwana#awulew. Росс-лълъади, цадахъ гIодорги чIчIун, кIудияб къагIидаялда кваналел рукIун руго. Херав эмен, щурминибе дагьа-макъаб квенги реххун, батIаго толев вукIун вуго. Цо къоялълъ херассул васассда жиндирго вас цо хъорщол кесек буцIулев ватун вуго. Щиб гьабулев вугеван инссуцца гьикъараб меххалълъ, васасс жаваб кьун буго, мун херлъарав меххалълъ, кIудадаего гIадин, дуеги квен кьезе щурун гьабулев вугилан. НилIецца гьабун, нилIее гьабун, иргадул жо букIун бугин гьаб дуниялилан, гьеб къоялдасса нахъе васасс херав инссул адаб-хIурмат цIунун буго. roS-:adi, cada] fodorgi Zun, judiyab qafidayalda kwanalel rujun rugo. [eraw emen, &urminibe daha-maqab kwengi re{un, baTago tolew wujun wugo. co qoya: [eraSul wasaSda $indirgo was co ]or&ol kesek bu`ulew watun wugo. &ib habulew wugewan inSuCa hiqarab me{a:, wasaS $awab pun bugo, mun ]er;araw me{a:, judadayego fadin, duyego kwen pe#e &urun habulew wugilan. ni/eCa habun, ni/eye habun, irgadul $o bujun bugin hab duniyalilan, heb qoyaldaSa na]e wasaS [eraw inSul adab-\urmat `unun bugo. 279. Дуццаго бекьана, дуццаго лъилъе. duCago bepana, duCago ;i;e. 280. Дуццаго бухъаралълъуве мунго кколев. duCago bu]ara:uwe mungo Kolew. 281. Дуццаго веццуге, чияцца веццизегIан чIчIа. duCago weCuge, xiyaCa weCi#efan Za. 282. Дуццаго гьабичIони, дур ургъел цогидазги гьабулареб. duCago habizoni, dur urvel cogida#gi habulareb. 283. Дуццаго гьабураб лълъикIлъи кIочене те, дуего гьабураб лълъикIлъи кIочон тоге. duCago haburab :ij;i joxene te, duyego haburab :ij;i joxon toge. 284. Дуццаго дудаго зинкIкIе, чияда зинкIкIани кин букIунебали лъазе. duCago dudago #inJe, xiyada #inJani kin bujunebali ;a#e. 285. Дуццаго нахъе бацIцIине кколеб жо туге. duCago na]e ba~ine Koleb $o tuge. 286. Дуццаго цIетIе реххичIел ххинкIал хIарччинисса ралагьуге. duCago `eTe re{izel {injal \arXiniSa ralahuge. 287. Дуццаго чед тIохьтIол кун, чияе ролIул кье. duCago xed To%Tol kun, xiyaye ro/ul pe.

bottom of page