Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. [abala/cin #indiye baj hezew. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;elalde, cin furay yas roSaSe pe. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. [aba/ ;unigi, {iyanat Tade baKizogo Zolarebila. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. [aba/ ;unigi, (rapudaSa) xiyaSul ber for~ularebila. 5. Ханинибго чIичIидараб тIанчIил бетIер чIчIинтIейила. [aninibgo zizidarab Tanzil beTer ZinTeyila. 6. Ханинийго чIичIидарай, чIаратIаго гаргадарай. [aniniygo zizidaray, zaraTago gargadaray. 7. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. [a[i#e rajalda - burTida, /uti#e rajalda - ~eda. 8. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. [walil #igara baygi - zagoya#e kumekila. 9. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. [walil \inqi dandzwani, fonJolgi a#daho /uhunebila. 10. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. [wanigi yosila xiyar yas, Tunigi ba~ina kwasul kun. 11. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. [warab ba`iCa fi vurulareb. 12. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. [warab valba`aldaSa zagoyab hoygo :ijila. 13. Хвараб гIака – рахьдалаб. [warab faka - ra%dalab. 14. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. [warab me{a: xigi kinawgo :ijaw, ba\arab me{a: bujarab xugi kina#daSago `aqab. 15. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. [warab reTel na~iye, qadaraw xi rafuye. 16. Хварабниги чIорто дарайдул. [warabnigi zorto daraydul. 17. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. [waraw xi wavari#awuni, busen ]ub;uleb, [warab-arab $oya:ul bicani, rajal ]ub;ulel. 18. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. [waraw xi kaki - zagoya#e #aralila. 19. Хварав чидай, хвечIев чидай? [waraw xiday, [wezew xiday? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - jigo nu[lulaSda dande Kun rugo buqi#e unel fadamal. folo]anaS [eraSda hiqun bugo - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - [waraw xiday, [wezew xiday moloda wugew? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! - mun fadal;uni& wugew, dir was? rafarab $o guro [wezew xi, molodagi ;un, wuqi#e wosun ubew! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. folo]anxi, [eraSul \urmat `unun, wu~un Zun wugo. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - qaSi hel &wanila [eraSul rosu/e. yasa: inSuda hiqanila - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - cada] wugew xi &iw, emen? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - nu[da dande;araw dahaw faqlu hezew folo]anxi wugo, dir yas. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - &ibfagi heS haburab? &ib Karab, emen? - an `e{anila yasa:. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. - habi#egi &ib heS habileb, dir yas. diye fantal sualal puna heS. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. inSuCa yasa:e bicanila [waraw xiyaSul \aqa:u/ heS hiqarab $o. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. - fantab $o hiqun hezo{a, emen, heS duda. [waraw xi wugo {alqa:e in$it;un [waraw xi. [wezew xi wugo, $iwgo [wanigi, {alqa:e $indir i^algi ~argi na]e taraw xi. 20. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. [wara#da {adur zagoyal ri:ine behularo. 21. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. [wara#e guroni, riXan tara#e [ob bu]ulareb. 22. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. [wara#ul bicani, zagoya#ul ra\at [ola, arab-[wara:ul bicani, dandiyaSul ra\at [ola. 23. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. [waral rorzi#arulago, zagoya#ul Tom \ululeb. 24. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. [waralgi re;ila ;imala#ul rafiyalda. 25. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. [waralgi riJani, fu%bi femeral, mutafil#abigi riJani, yasal femeral. 26. Хварассе зурма щайила. [waraSe #urma &ayila. 27. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. [waraSul qulhu gurel, furaSul bertin gurel. 28. Хведал гурони, хьул къотIулареб. [wedal guroni, %ul qoTulareb. 29. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. 30. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. [we#e me{ &warab me{a: \ama voTode ba[unebila. 31. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. [we#e me{ &waraw [eraS ya Zu$u yaxuneyila, ya xu bosulebila. 32. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. [we#egi fa$al judiyab :ijila. 33. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). [we#efan zago tani, [wezogo ru\ ba]ugegi (ni/ [we#efan xi;i [ogegi). 34. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. [wel hiqun bazunaro, zora: xi `e{olaro. 35. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). [welaldego [waraw (zagogo [waraw). 36. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. [welarew zu\a, zwalarew wo{a. 37. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. [olew;i ;arabani, emen ~amu] wixilaanilan aburabila mala naSrudiniCa. 38. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. [welilan dawlad unarel, Tatinilan $o biqulareb. 39. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. 40. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. [erab vweT turuleb, tarab [ur zuntuleb. 41. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. [erab ocol _urCida {adub ra] vwaridab bujunebila. 42. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. [erab \amida ro%ob nu[ ma:i#e Kolareb. 43. Хераб бацIицца чахъу кIиго цадахъ хъамулебила. [erab ba`iCa xa]u jigo cada] ]amulebila. 44. ХерабгIан хIама сихIираб. [erabfan \ama si\irab. 45. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. «[eraw xi», - yan ja;age, mungi wujine wugewin [eraw xi. 46. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. [eraw xiyaSul {iyalal [aba/e cada] unel. 47. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. [eray yigonigi, yas :ij, {alatab bugonigi, ^ahra :ij. 48. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. [eray Zu$u yaxaraw folo]anxiyaSul bugo;i, hewgi [un, [era:e &warabila. 49. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. [eraS folo]anay :adi yaxani, jiyalgo ra#i;izeb daran Kolebila. 50. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. [eraSul - faqlu, folo]anaSul - quwat. 51. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щиб жо гьебали. [er;i bi%izogo, &iwgo [ogegi, bi%ize#da ;a#e &ib $o hebali. 52. Херлъи – гьойлъи. [er;i - hoy;i. 53. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. [er;igun hoyCa haTana:ubcin ]ub;i habuleb. 54. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). [er;idal ba` fonJol ~obalde Kolebila ([er;idal ~umgi qorqol ~obalde Kolebila). 55. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). [er;ilarew hezew, [welarew hezew ([er;ilarew wo{a, [welarew zu\a). 56. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. [er;iyaldaSa barakat bugeb $o hezebila, Tade bazun guroni, TaSa unareb. 57. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. [er;iyaldaSa kwe^ab $o - $iwgo [er;un wujin ;anguTi. 58. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba;arvuneb. 59. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. [er;unilan ba` kwanazogo Zolareb. 60. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. 61. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. 62. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. 63. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). [is-bas - ^ayTana:ul $o (dirab - diye, durab - duye). 64. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). [ob Tu_anafan, raj Tu_uleb (rap Tu_anafan, rajalgi Tu_ulel). 65. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. [olareb rafigi bujunareb, rafal hezeb awla]gi bujunareb. 66. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. [olareb raj bujunareb, ba]unareb Cin bujunareb. 67. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. [olarew xi wujunarew, [olareb ~ar bujuneb. 68. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. [olew xiyaSda Cebe nusgo sona:ul fumru Zolebila. 69. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. [ono habi#e - maduhali]e, kwana#e - roqobe. 70. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. 71. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. [ono pabun, he~o vurulareb. 72. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. [ur aSjobefan :ijila, fagar;i riJadefan :ijila. 73. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. [ur bepizeS \anzilaro, [er becizeS zamilaro. 74. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. [ur bosaraw bexe;araw, ruq bosaraw miskin;araw. 75. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. [ur bujago, raqaral, ruq bujago, ruharal. 76. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIцIул гуккулев). [ur guKuge, he: mungo dahawgi `aq guKi#e gurin (duCa [ur cin guKani, [ura: mun an`~ul guKulew). 77. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. [ur habulago, ruq [waray, ruq habulago, [ur [waray. 78. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. [ur jodo;iyaldaSa hir jodo;i :ijab. 79. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. [ur :ijab bugilan abe, Tor&el carvinibe barab me{a:, {an :ijaw wugilan abe, unqabgo qono Tad zwarab me{a:. 80. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. [ur-ruq bixun anigi, inSul qo-aS bixun unareb. 81. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. [ur ~orobe balaharab :ijab. - [ur &ay bixarab? - _urCida juTi#e gamaz batizogo. 82. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. 83. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. [ur#al rakul `uni, carval bofol `ola. 84. Хурзал чIахIиял – чIамчIам дагьал. [ur#al za\iyal - zamzam dahal. 85. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. [urib :ij $o bi$i#abi#e allahaSde Tamun toge. 86. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гьецIцIо тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab he~o toge. 87. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `oleb. 88. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. [uribe %on - %aginibe {inj. 89. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. [uriSa $o bazinzo;i zaral fayib Kolareb. 90. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? 91. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. [urul maduhal waqaraw Kagi, ruqa:ul maduhal for~araw Kagi. 92. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. 93. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. [urul %ona: xe% for~agi, xo%ol ;imala#daSa raj bo{agi. 94. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. 95. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. 96. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна. [uru]an kinaw wugewali {asali];iya: bicuna.

Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. [abala/cin #indiye baj hezew. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;elalde, cin furay yas roSaSe pe. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. [aba/ ;unigi, {iyanat Tade baKizogo Zolarebila. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. [aba/ ;unigi, (rapudaSa) xiyaSul ber for~ularebila. 5. Ханинибго чIичIидараб тIанчIил бетIер чIчIинтIейила. [aninibgo zizidarab Tanzil beTer ZinTeyila. 6. Ханинийго чIичIидарай, чIаратIаго гаргадарай. [aniniygo zizidaray, zaraTago gargadaray. 7. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. [a[i#e rajalda - burTida, /uti#e rajalda - ~eda. 8. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. [walil #igara baygi - zagoya#e kumekila. 9. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. [walil \inqi dandzwani, fonJolgi a#daho /uhunebila. 10. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. [wanigi yosila xiyar yas, Tunigi ba~ina kwasul kun. 11. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. [warab ba`iCa fi vurulareb. 12. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. [warab valba`aldaSa zagoyab hoygo :ijila. 13. Хвараб гIака – рахьдалаб. [warab faka - ra%dalab. 14. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. [warab me{a: xigi kinawgo :ijaw, ba\arab me{a: bujarab xugi kina#daSago `aqab. 15. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. [warab reTel na~iye, qadaraw xi rafuye. 16. Хварабниги чIорто дарайдул. [warabnigi zorto daraydul. 17. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. [waraw xi wavari#awuni, busen ]ub;uleb, [warab-arab $oya:ul bicani, rajal ]ub;ulel. 18. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. [waraw xi kaki - zagoya#e #aralila. 19. Хварав чидай, хвечIев чидай? [waraw xiday, [wezew xiday? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - jigo nu[lulaSda dande Kun rugo buqi#e unel fadamal. folo]anaS [eraSda hiqun bugo - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - [waraw xiday, [wezew xiday moloda wugew? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! - mun fadal;uni& wugew, dir was? rafarab $o guro [wezew xi, molodagi ;un, wuqi#e wosun ubew! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. folo]anxi, [eraSul \urmat `unun, wu~un Zun wugo. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - qaSi hel &wanila [eraSul rosu/e. yasa: inSuda hiqanila - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - cada] wugew xi &iw, emen? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - nu[da dande;araw dahaw faqlu hezew folo]anxi wugo, dir yas. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - &ibfagi heS haburab? &ib Karab, emen? - an `e{anila yasa:. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. - habi#egi &ib heS habileb, dir yas. diye fantal sualal puna heS. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. inSuCa yasa:e bicanila [waraw xiyaSul \aqa:u/ heS hiqarab $o. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. - fantab $o hiqun hezo{a, emen, heS duda. [waraw xi wugo {alqa:e in$it;un [waraw xi. [wezew xi wugo, $iwgo [wanigi, {alqa:e $indir i^algi ~argi na]e taraw xi. 20. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. [wara#da {adur zagoyal ri:ine behularo. 21. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. [wara#e guroni, riXan tara#e [ob bu]ulareb. 22. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. [wara#ul bicani, zagoya#ul ra\at [ola, arab-[wara:ul bicani, dandiyaSul ra\at [ola. 23. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. [waral rorzi#arulago, zagoya#ul Tom \ululeb. 24. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. [waralgi re;ila ;imala#ul rafiyalda. 25. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. [waralgi riJani, fu%bi femeral, mutafil#abigi riJani, yasal femeral. 26. Хварассе зурма щайила. [waraSe #urma &ayila. 27. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. [waraSul qulhu gurel, furaSul bertin gurel. 28. Хведал гурони, хьул къотIулареб. [wedal guroni, %ul qoTulareb. 29. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. 30. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. [we#e me{ &warab me{a: \ama voTode ba[unebila. 31. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. [we#e me{ &waraw [eraS ya Zu$u yaxuneyila, ya xu bosulebila. 32. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. [we#egi fa$al judiyab :ijila. 33. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). [we#efan zago tani, [wezogo ru\ ba]ugegi (ni/ [we#efan xi;i [ogegi). 34. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. [wel hiqun bazunaro, zora: xi `e{olaro. 35. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). [welaldego [waraw (zagogo [waraw). 36. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. [welarew zu\a, zwalarew wo{a. 37. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. [olew;i ;arabani, emen ~amu] wixilaanilan aburabila mala naSrudiniCa. 38. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. [welilan dawlad unarel, Tatinilan $o biqulareb. 39. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. 40. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. [erab vweT turuleb, tarab [ur zuntuleb. 41. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. [erab ocol _urCida {adub ra] vwaridab bujunebila. 42. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. [erab \amida ro%ob nu[ ma:i#e Kolareb. 43. Хераб бацIицца чахъу кIиго цадахъ хъамулебила. [erab ba`iCa xa]u jigo cada] ]amulebila. 44. ХерабгIан хIама сихIираб. [erabfan \ama si\irab. 45. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. «[eraw xi», - yan ja;age, mungi wujine wugewin [eraw xi. 46. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. [eraw xiyaSul {iyalal [aba/e cada] unel. 47. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. [eray yigonigi, yas :ij, {alatab bugonigi, ^ahra :ij. 48. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. [eray Zu$u yaxaraw folo]anxiyaSul bugo;i, hewgi [un, [era:e &warabila. 49. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. [eraS folo]anay :adi yaxani, jiyalgo ra#i;izeb daran Kolebila. 50. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. [eraSul - faqlu, folo]anaSul - quwat. 51. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щиб жо гьебали. [er;i bi%izogo, &iwgo [ogegi, bi%ize#da ;a#e &ib $o hebali. 52. Херлъи – гьойлъи. [er;i - hoy;i. 53. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. [er;igun hoyCa haTana:ubcin ]ub;i habuleb. 54. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). [er;idal ba` fonJol ~obalde Kolebila ([er;idal ~umgi qorqol ~obalde Kolebila). 55. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). [er;ilarew hezew, [welarew hezew ([er;ilarew wo{a, [welarew zu\a). 56. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. [er;iyaldaSa barakat bugeb $o hezebila, Tade bazun guroni, TaSa unareb. 57. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. [er;iyaldaSa kwe^ab $o - $iwgo [er;un wujin ;anguTi. 58. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba;arvuneb. 59. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. [er;unilan ba` kwanazogo Zolareb. 60. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. 61. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. 62. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. 63. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). [is-bas - ^ayTana:ul $o (dirab - diye, durab - duye). 64. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). [ob Tu_anafan, raj Tu_uleb (rap Tu_anafan, rajalgi Tu_ulel). 65. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. [olareb rafigi bujunareb, rafal hezeb awla]gi bujunareb. 66. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. [olareb raj bujunareb, ba]unareb Cin bujunareb. 67. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. [olarew xi wujunarew, [olareb ~ar bujuneb. 68. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. [olew xiyaSda Cebe nusgo sona:ul fumru Zolebila. 69. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. [ono habi#e - maduhali]e, kwana#e - roqobe. 70. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. 71. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. [ono pabun, he~o vurulareb. 72. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. [ur aSjobefan :ijila, fagar;i riJadefan :ijila. 73. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. [ur bepizeS \anzilaro, [er becizeS zamilaro. 74. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. [ur bosaraw bexe;araw, ruq bosaraw miskin;araw. 75. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. [ur bujago, raqaral, ruq bujago, ruharal. 76. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIцIул гуккулев). [ur guKuge, he: mungo dahawgi `aq guKi#e gurin (duCa [ur cin guKani, [ura: mun an`~ul guKulew). 77. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. [ur habulago, ruq [waray, ruq habulago, [ur [waray. 78. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. [ur jodo;iyaldaSa hir jodo;i :ijab. 79. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. [ur :ijab bugilan abe, Tor&el carvinibe barab me{a:, {an :ijaw wugilan abe, unqabgo qono Tad zwarab me{a:. 80. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. [ur-ruq bixun anigi, inSul qo-aS bixun unareb. 81. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. [ur ~orobe balaharab :ijab. - [ur &ay bixarab? - _urCida juTi#e gamaz batizogo. 82. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. 83. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. [ur#al rakul `uni, carval bofol `ola. 84. Хурзал чIахIиял – чIамчIам дагьал. [ur#al za\iyal - zamzam dahal. 85. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. [urib :ij $o bi$i#abi#e allahaSde Tamun toge. 86. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гьецIцIо тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab he~o toge. 87. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `oleb. 88. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. [uribe %on - %aginibe {inj. 89. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. [uriSa $o bazinzo;i zaral fayib Kolareb. 90. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? 91. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. [urul maduhal waqaraw Kagi, ruqa:ul maduhal for~araw Kagi. 92. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. 93. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. [urul %ona: xe% for~agi, xo%ol ;imala#daSa raj bo{agi. 94. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. 95. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. 96. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна. [uru]an kinaw wugewali {asali];iya: bicuna.

Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. [abala/cin #indiye baj hezew. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;elalde, cin furay yas roSaSe pe. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. [aba/ ;unigi, {iyanat Tade baKizogo Zolarebila. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. [aba/ ;unigi, (rapudaSa) xiyaSul ber for~ularebila. 5. Ханинибго чIичIидараб тIанчIил бетIер чIчIинтIейила. [aninibgo zizidarab Tanzil beTer ZinTeyila. 6. Ханинийго чIичIидарай, чIаратIаго гаргадарай. [aniniygo zizidaray, zaraTago gargadaray. 7. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. [a[i#e rajalda - burTida, /uti#e rajalda - ~eda. 8. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. [walil #igara baygi - zagoya#e kumekila. 9. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. [walil \inqi dandzwani, fonJolgi a#daho /uhunebila. 10. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. [wanigi yosila xiyar yas, Tunigi ba~ina kwasul kun. 11. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. [warab ba`iCa fi vurulareb. 12. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. [warab valba`aldaSa zagoyab hoygo :ijila. 13. Хвараб гIака – рахьдалаб. [warab faka - ra%dalab. 14. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. [warab me{a: xigi kinawgo :ijaw, ba\arab me{a: bujarab xugi kina#daSago `aqab. 15. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. [warab reTel na~iye, qadaraw xi rafuye. 16. Хварабниги чIорто дарайдул. [warabnigi zorto daraydul. 17. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. [waraw xi wavari#awuni, busen ]ub;uleb, [warab-arab $oya:ul bicani, rajal ]ub;ulel. 18. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. [waraw xi kaki - zagoya#e #aralila. 19. Хварав чидай, хвечIев чидай? [waraw xiday, [wezew xiday? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - jigo nu[lulaSda dande Kun rugo buqi#e unel fadamal. folo]anaS [eraSda hiqun bugo - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - [waraw xiday, [wezew xiday moloda wugew? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! - mun fadal;uni& wugew, dir was? rafarab $o guro [wezew xi, molodagi ;un, wuqi#e wosun ubew! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. folo]anxi, [eraSul \urmat `unun, wu~un Zun wugo. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - qaSi hel &wanila [eraSul rosu/e. yasa: inSuda hiqanila - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - cada] wugew xi &iw, emen? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - nu[da dande;araw dahaw faqlu hezew folo]anxi wugo, dir yas. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - &ibfagi heS haburab? &ib Karab, emen? - an `e{anila yasa:. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. - habi#egi &ib heS habileb, dir yas. diye fantal sualal puna heS. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. inSuCa yasa:e bicanila [waraw xiyaSul \aqa:u/ heS hiqarab $o. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. - fantab $o hiqun hezo{a, emen, heS duda. [waraw xi wugo {alqa:e in$it;un [waraw xi. [wezew xi wugo, $iwgo [wanigi, {alqa:e $indir i^algi ~argi na]e taraw xi. 20. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. [wara#da {adur zagoyal ri:ine behularo. 21. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. [wara#e guroni, riXan tara#e [ob bu]ulareb. 22. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. [wara#ul bicani, zagoya#ul ra\at [ola, arab-[wara:ul bicani, dandiyaSul ra\at [ola. 23. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. [waral rorzi#arulago, zagoya#ul Tom \ululeb. 24. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. [waralgi re;ila ;imala#ul rafiyalda. 25. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. [waralgi riJani, fu%bi femeral, mutafil#abigi riJani, yasal femeral. 26. Хварассе зурма щайила. [waraSe #urma &ayila. 27. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. [waraSul qulhu gurel, furaSul bertin gurel. 28. Хведал гурони, хьул къотIулареб. [wedal guroni, %ul qoTulareb. 29. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. 30. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. [we#e me{ &warab me{a: \ama voTode ba[unebila. 31. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. [we#e me{ &waraw [eraS ya Zu$u yaxuneyila, ya xu bosulebila. 32. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. [we#egi fa$al judiyab :ijila. 33. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). [we#efan zago tani, [wezogo ru\ ba]ugegi (ni/ [we#efan xi;i [ogegi). 34. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. [wel hiqun bazunaro, zora: xi `e{olaro. 35. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). [welaldego [waraw (zagogo [waraw). 36. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. [welarew zu\a, zwalarew wo{a. 37. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. [olew;i ;arabani, emen ~amu] wixilaanilan aburabila mala naSrudiniCa. 38. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. [welilan dawlad unarel, Tatinilan $o biqulareb. 39. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. 40. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. [erab vweT turuleb, tarab [ur zuntuleb. 41. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. [erab ocol _urCida {adub ra] vwaridab bujunebila. 42. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. [erab \amida ro%ob nu[ ma:i#e Kolareb. 43. Хераб бацIицца чахъу кIиго цадахъ хъамулебила. [erab ba`iCa xa]u jigo cada] ]amulebila. 44. ХерабгIан хIама сихIираб. [erabfan \ama si\irab. 45. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. «[eraw xi», - yan ja;age, mungi wujine wugewin [eraw xi. 46. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. [eraw xiyaSul {iyalal [aba/e cada] unel. 47. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. [eray yigonigi, yas :ij, {alatab bugonigi, ^ahra :ij. 48. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. [eray Zu$u yaxaraw folo]anxiyaSul bugo;i, hewgi [un, [era:e &warabila. 49. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. [eraS folo]anay :adi yaxani, jiyalgo ra#i;izeb daran Kolebila. 50. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. [eraSul - faqlu, folo]anaSul - quwat. 51. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щиб жо гьебали. [er;i bi%izogo, &iwgo [ogegi, bi%ize#da ;a#e &ib $o hebali. 52. Херлъи – гьойлъи. [er;i - hoy;i. 53. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. [er;igun hoyCa haTana:ubcin ]ub;i habuleb. 54. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). [er;idal ba` fonJol ~obalde Kolebila ([er;idal ~umgi qorqol ~obalde Kolebila). 55. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). [er;ilarew hezew, [welarew hezew ([er;ilarew wo{a, [welarew zu\a). 56. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. [er;iyaldaSa barakat bugeb $o hezebila, Tade bazun guroni, TaSa unareb. 57. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. [er;iyaldaSa kwe^ab $o - $iwgo [er;un wujin ;anguTi. 58. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba;arvuneb. 59. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. [er;unilan ba` kwanazogo Zolareb. 60. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. 61. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. 62. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. 63. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). [is-bas - ^ayTana:ul $o (dirab - diye, durab - duye). 64. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). [ob Tu_anafan, raj Tu_uleb (rap Tu_anafan, rajalgi Tu_ulel). 65. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. [olareb rafigi bujunareb, rafal hezeb awla]gi bujunareb. 66. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. [olareb raj bujunareb, ba]unareb Cin bujunareb. 67. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. [olarew xi wujunarew, [olareb ~ar bujuneb. 68. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. [olew xiyaSda Cebe nusgo sona:ul fumru Zolebila. 69. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. [ono habi#e - maduhali]e, kwana#e - roqobe. 70. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. 71. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. [ono pabun, he~o vurulareb. 72. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. [ur aSjobefan :ijila, fagar;i riJadefan :ijila. 73. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. [ur bepizeS \anzilaro, [er becizeS zamilaro. 74. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. [ur bosaraw bexe;araw, ruq bosaraw miskin;araw. 75. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. [ur bujago, raqaral, ruq bujago, ruharal. 76. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIцIул гуккулев). [ur guKuge, he: mungo dahawgi `aq guKi#e gurin (duCa [ur cin guKani, [ura: mun an`~ul guKulew). 77. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. [ur habulago, ruq [waray, ruq habulago, [ur [waray. 78. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. [ur jodo;iyaldaSa hir jodo;i :ijab. 79. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. [ur :ijab bugilan abe, Tor&el carvinibe barab me{a:, {an :ijaw wugilan abe, unqabgo qono Tad zwarab me{a:. 80. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. [ur-ruq bixun anigi, inSul qo-aS bixun unareb. 81. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. [ur ~orobe balaharab :ijab. - [ur &ay bixarab? - _urCida juTi#e gamaz batizogo. 82. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. 83. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. [ur#al rakul `uni, carval bofol `ola. 84. Хурзал чIахIиял – чIамчIам дагьал. [ur#al za\iyal - zamzam dahal. 85. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. [urib :ij $o bi$i#abi#e allahaSde Tamun toge. 86. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гьецIцIо тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab he~o toge. 87. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `oleb. 88. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. [uribe %on - %aginibe {inj. 89. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. [uriSa $o bazinzo;i zaral fayib Kolareb. 90. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? 91. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. [urul maduhal waqaraw Kagi, ruqa:ul maduhal for~araw Kagi. 92. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. 93. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. [urul %ona: xe% for~agi, xo%ol ;imala#daSa raj bo{agi. 94. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. 95. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. 96. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна. [uru]an kinaw wugewali {asali];iya: bicuna.

Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. [abala/cin #indiye baj hezew. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;elalde, cin furay yas roSaSe pe. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. [aba/ ;unigi, {iyanat Tade baKizogo Zolarebila. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. [aba/ ;unigi, (rapudaSa) xiyaSul ber for~ularebila. 5. Ханинибго чIичIидараб тIанчIил бетIер чIчIинтIейила. [aninibgo zizidarab Tanzil beTer ZinTeyila. 6. Ханинийго чIичIидарай, чIаратIаго гаргадарай. [aniniygo zizidaray, zaraTago gargadaray. 7. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. [a[i#e rajalda - burTida, /uti#e rajalda - ~eda. 8. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. [walil #igara baygi - zagoya#e kumekila. 9. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. [walil \inqi dandzwani, fonJolgi a#daho /uhunebila. 10. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. [wanigi yosila xiyar yas, Tunigi ba~ina kwasul kun. 11. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. [warab ba`iCa fi vurulareb. 12. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. [warab valba`aldaSa zagoyab hoygo :ijila. 13. Хвараб гIака – рахьдалаб. [warab faka - ra%dalab. 14. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. [warab me{a: xigi kinawgo :ijaw, ba\arab me{a: bujarab xugi kina#daSago `aqab. 15. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. [warab reTel na~iye, qadaraw xi rafuye. 16. Хварабниги чIорто дарайдул. [warabnigi zorto daraydul. 17. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. [waraw xi wavari#awuni, busen ]ub;uleb, [warab-arab $oya:ul bicani, rajal ]ub;ulel. 18. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. [waraw xi kaki - zagoya#e #aralila. 19. Хварав чидай, хвечIев чидай? [waraw xiday, [wezew xiday? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - jigo nu[lulaSda dande Kun rugo buqi#e unel fadamal. folo]anaS [eraSda hiqun bugo - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - [waraw xiday, [wezew xiday moloda wugew? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! - mun fadal;uni& wugew, dir was? rafarab $o guro [wezew xi, molodagi ;un, wuqi#e wosun ubew! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. folo]anxi, [eraSul \urmat `unun, wu~un Zun wugo. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - qaSi hel &wanila [eraSul rosu/e. yasa: inSuda hiqanila - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - cada] wugew xi &iw, emen? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - nu[da dande;araw dahaw faqlu hezew folo]anxi wugo, dir yas. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - &ibfagi heS haburab? &ib Karab, emen? - an `e{anila yasa:. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. - habi#egi &ib heS habileb, dir yas. diye fantal sualal puna heS. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. inSuCa yasa:e bicanila [waraw xiyaSul \aqa:u/ heS hiqarab $o. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. - fantab $o hiqun hezo{a, emen, heS duda. [waraw xi wugo {alqa:e in$it;un [waraw xi. [wezew xi wugo, $iwgo [wanigi, {alqa:e $indir i^algi ~argi na]e taraw xi. 20. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. [wara#da {adur zagoyal ri:ine behularo. 21. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. [wara#e guroni, riXan tara#e [ob bu]ulareb. 22. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. [wara#ul bicani, zagoya#ul ra\at [ola, arab-[wara:ul bicani, dandiyaSul ra\at [ola. 23. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. [waral rorzi#arulago, zagoya#ul Tom \ululeb. 24. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. [waralgi re;ila ;imala#ul rafiyalda. 25. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. [waralgi riJani, fu%bi femeral, mutafil#abigi riJani, yasal femeral. 26. Хварассе зурма щайила. [waraSe #urma &ayila. 27. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. [waraSul qulhu gurel, furaSul bertin gurel. 28. Хведал гурони, хьул къотIулареб. [wedal guroni, %ul qoTulareb. 29. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. 30. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. [we#e me{ &warab me{a: \ama voTode ba[unebila. 31. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. [we#e me{ &waraw [eraS ya Zu$u yaxuneyila, ya xu bosulebila. 32. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. [we#egi fa$al judiyab :ijila. 33. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). [we#efan zago tani, [wezogo ru\ ba]ugegi (ni/ [we#efan xi;i [ogegi). 34. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. [wel hiqun bazunaro, zora: xi `e{olaro. 35. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). [welaldego [waraw (zagogo [waraw). 36. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. [welarew zu\a, zwalarew wo{a. 37. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. [olew;i ;arabani, emen ~amu] wixilaanilan aburabila mala naSrudiniCa. 38. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. [welilan dawlad unarel, Tatinilan $o biqulareb. 39. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. 40. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. [erab vweT turuleb, tarab [ur zuntuleb. 41. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. [erab ocol _urCida {adub ra] vwaridab bujunebila. 42. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. [erab \amida ro%ob nu[ ma:i#e Kolareb. 43. Хераб бацIицца чахъу кIиго цадахъ хъамулебила. [erab ba`iCa xa]u jigo cada] ]amulebila. 44. ХерабгIан хIама сихIираб. [erabfan \ama si\irab. 45. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. «[eraw xi», - yan ja;age, mungi wujine wugewin [eraw xi. 46. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. [eraw xiyaSul {iyalal [aba/e cada] unel. 47. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. [eray yigonigi, yas :ij, {alatab bugonigi, ^ahra :ij. 48. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. [eray Zu$u yaxaraw folo]anxiyaSul bugo;i, hewgi [un, [era:e &warabila. 49. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. [eraS folo]anay :adi yaxani, jiyalgo ra#i;izeb daran Kolebila. 50. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. [eraSul - faqlu, folo]anaSul - quwat. 51. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щиб жо гьебали. [er;i bi%izogo, &iwgo [ogegi, bi%ize#da ;a#e &ib $o hebali. 52. Херлъи – гьойлъи. [er;i - hoy;i. 53. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. [er;igun hoyCa haTana:ubcin ]ub;i habuleb. 54. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). [er;idal ba` fonJol ~obalde Kolebila ([er;idal ~umgi qorqol ~obalde Kolebila). 55. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). [er;ilarew hezew, [welarew hezew ([er;ilarew wo{a, [welarew zu\a). 56. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. [er;iyaldaSa barakat bugeb $o hezebila, Tade bazun guroni, TaSa unareb. 57. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. [er;iyaldaSa kwe^ab $o - $iwgo [er;un wujin ;anguTi. 58. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba;arvuneb. 59. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. [er;unilan ba` kwanazogo Zolareb. 60. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. 61. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. 62. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. 63. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). [is-bas - ^ayTana:ul $o (dirab - diye, durab - duye). 64. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). [ob Tu_anafan, raj Tu_uleb (rap Tu_anafan, rajalgi Tu_ulel). 65. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. [olareb rafigi bujunareb, rafal hezeb awla]gi bujunareb. 66. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. [olareb raj bujunareb, ba]unareb Cin bujunareb. 67. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. [olarew xi wujunarew, [olareb ~ar bujuneb. 68. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. [olew xiyaSda Cebe nusgo sona:ul fumru Zolebila. 69. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. [ono habi#e - maduhali]e, kwana#e - roqobe. 70. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. 71. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. [ono pabun, he~o vurulareb. 72. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. [ur aSjobefan :ijila, fagar;i riJadefan :ijila. 73. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. [ur bepizeS \anzilaro, [er becizeS zamilaro. 74. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. [ur bosaraw bexe;araw, ruq bosaraw miskin;araw. 75. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. [ur bujago, raqaral, ruq bujago, ruharal. 76. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIцIул гуккулев). [ur guKuge, he: mungo dahawgi `aq guKi#e gurin (duCa [ur cin guKani, [ura: mun an`~ul guKulew). 77. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. [ur habulago, ruq [waray, ruq habulago, [ur [waray. 78. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. [ur jodo;iyaldaSa hir jodo;i :ijab. 79. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. [ur :ijab bugilan abe, Tor&el carvinibe barab me{a:, {an :ijaw wugilan abe, unqabgo qono Tad zwarab me{a:. 80. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. [ur-ruq bixun anigi, inSul qo-aS bixun unareb. 81. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. [ur ~orobe balaharab :ijab. - [ur &ay bixarab? - _urCida juTi#e gamaz batizogo. 82. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. 83. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. [ur#al rakul `uni, carval bofol `ola. 84. Хурзал чIахIиял – чIамчIам дагьал. [ur#al za\iyal - zamzam dahal. 85. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. [urib :ij $o bi$i#abi#e allahaSde Tamun toge. 86. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гьецIцIо тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab he~o toge. 87. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `oleb. 88. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. [uribe %on - %aginibe {inj. 89. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. [uriSa $o bazinzo;i zaral fayib Kolareb. 90. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? 91. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. [urul maduhal waqaraw Kagi, ruqa:ul maduhal for~araw Kagi. 92. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. 93. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. [urul %ona: xe% for~agi, xo%ol ;imala#daSa raj bo{agi. 94. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. 95. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. 96. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна. [uru]an kinaw wugewali {asali];iya: bicuna.

Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. [abala/cin #indiye baj hezew. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;elalde, cin furay yas roSaSe pe. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. [aba/ ;unigi, {iyanat Tade baKizogo Zolarebila. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. [aba/ ;unigi, (rapudaSa) xiyaSul ber for~ularebila. 5. Ханинибго чIичIидараб тIанчIил бетIер чIчIинтIейила. [aninibgo zizidarab Tanzil beTer ZinTeyila. 6. Ханинийго чIичIидарай, чIаратIаго гаргадарай. [aniniygo zizidaray, zaraTago gargadaray. 7. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. [a[i#e rajalda - burTida, /uti#e rajalda - ~eda. 8. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. [walil #igara baygi - zagoya#e kumekila. 9. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. [walil \inqi dandzwani, fonJolgi a#daho /uhunebila. 10. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. [wanigi yosila xiyar yas, Tunigi ba~ina kwasul kun. 11. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. [warab ba`iCa fi vurulareb. 12. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. [warab valba`aldaSa zagoyab hoygo :ijila. 13. Хвараб гIака – рахьдалаб. [warab faka - ra%dalab. 14. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. [warab me{a: xigi kinawgo :ijaw, ba\arab me{a: bujarab xugi kina#daSago `aqab. 15. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. [warab reTel na~iye, qadaraw xi rafuye. 16. Хварабниги чIорто дарайдул. [warabnigi zorto daraydul. 17. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. [waraw xi wavari#awuni, busen ]ub;uleb, [warab-arab $oya:ul bicani, rajal ]ub;ulel. 18. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. [waraw xi kaki - zagoya#e #aralila. 19. Хварав чидай, хвечIев чидай? [waraw xiday, [wezew xiday? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - jigo nu[lulaSda dande Kun rugo buqi#e unel fadamal. folo]anaS [eraSda hiqun bugo - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - [waraw xiday, [wezew xiday moloda wugew? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! - mun fadal;uni& wugew, dir was? rafarab $o guro [wezew xi, molodagi ;un, wuqi#e wosun ubew! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. folo]anxi, [eraSul \urmat `unun, wu~un Zun wugo. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - qaSi hel &wanila [eraSul rosu/e. yasa: inSuda hiqanila - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - cada] wugew xi &iw, emen? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - nu[da dande;araw dahaw faqlu hezew folo]anxi wugo, dir yas. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - &ibfagi heS haburab? &ib Karab, emen? - an `e{anila yasa:. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. - habi#egi &ib heS habileb, dir yas. diye fantal sualal puna heS. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. inSuCa yasa:e bicanila [waraw xiyaSul \aqa:u/ heS hiqarab $o. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. - fantab $o hiqun hezo{a, emen, heS duda. [waraw xi wugo {alqa:e in$it;un [waraw xi. [wezew xi wugo, $iwgo [wanigi, {alqa:e $indir i^algi ~argi na]e taraw xi. 20. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. [wara#da {adur zagoyal ri:ine behularo. 21. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. [wara#e guroni, riXan tara#e [ob bu]ulareb. 22. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. [wara#ul bicani, zagoya#ul ra\at [ola, arab-[wara:ul bicani, dandiyaSul ra\at [ola. 23. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. [waral rorzi#arulago, zagoya#ul Tom \ululeb. 24. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. [waralgi re;ila ;imala#ul rafiyalda. 25. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. [waralgi riJani, fu%bi femeral, mutafil#abigi riJani, yasal femeral. 26. Хварассе зурма щайила. [waraSe #urma &ayila. 27. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. [waraSul qulhu gurel, furaSul bertin gurel. 28. Хведал гурони, хьул къотIулареб. [wedal guroni, %ul qoTulareb. 29. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. 30. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. [we#e me{ &warab me{a: \ama voTode ba[unebila. 31. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. [we#e me{ &waraw [eraS ya Zu$u yaxuneyila, ya xu bosulebila. 32. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. [we#egi fa$al judiyab :ijila. 33. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). [we#efan zago tani, [wezogo ru\ ba]ugegi (ni/ [we#efan xi;i [ogegi). 34. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. [wel hiqun bazunaro, zora: xi `e{olaro. 35. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). [welaldego [waraw (zagogo [waraw). 36. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. [welarew zu\a, zwalarew wo{a. 37. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. [olew;i ;arabani, emen ~amu] wixilaanilan aburabila mala naSrudiniCa. 38. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. [welilan dawlad unarel, Tatinilan $o biqulareb. 39. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. 40. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. [erab vweT turuleb, tarab [ur zuntuleb. 41. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. [erab ocol _urCida {adub ra] vwaridab bujunebila. 42. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. [erab \amida ro%ob nu[ ma:i#e Kolareb. 43. Хераб бацIицца чахъу кIиго цадахъ хъамулебила. [erab ba`iCa xa]u jigo cada] ]amulebila. 44. ХерабгIан хIама сихIираб. [erabfan \ama si\irab. 45. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. «[eraw xi», - yan ja;age, mungi wujine wugewin [eraw xi. 46. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. [eraw xiyaSul {iyalal [aba/e cada] unel. 47. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. [eray yigonigi, yas :ij, {alatab bugonigi, ^ahra :ij. 48. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. [eray Zu$u yaxaraw folo]anxiyaSul bugo;i, hewgi [un, [era:e &warabila. 49. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. [eraS folo]anay :adi yaxani, jiyalgo ra#i;izeb daran Kolebila. 50. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. [eraSul - faqlu, folo]anaSul - quwat. 51. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щиб жо гьебали. [er;i bi%izogo, &iwgo [ogegi, bi%ize#da ;a#e &ib $o hebali. 52. Херлъи – гьойлъи. [er;i - hoy;i. 53. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. [er;igun hoyCa haTana:ubcin ]ub;i habuleb. 54. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). [er;idal ba` fonJol ~obalde Kolebila ([er;idal ~umgi qorqol ~obalde Kolebila). 55. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). [er;ilarew hezew, [welarew hezew ([er;ilarew wo{a, [welarew zu\a). 56. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. [er;iyaldaSa barakat bugeb $o hezebila, Tade bazun guroni, TaSa unareb. 57. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. [er;iyaldaSa kwe^ab $o - $iwgo [er;un wujin ;anguTi. 58. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba;arvuneb. 59. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. [er;unilan ba` kwanazogo Zolareb. 60. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. 61. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. 62. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. 63. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). [is-bas - ^ayTana:ul $o (dirab - diye, durab - duye). 64. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). [ob Tu_anafan, raj Tu_uleb (rap Tu_anafan, rajalgi Tu_ulel). 65. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. [olareb rafigi bujunareb, rafal hezeb awla]gi bujunareb. 66. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. [olareb raj bujunareb, ba]unareb Cin bujunareb. 67. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. [olarew xi wujunarew, [olareb ~ar bujuneb. 68. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. [olew xiyaSda Cebe nusgo sona:ul fumru Zolebila. 69. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. [ono habi#e - maduhali]e, kwana#e - roqobe. 70. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. 71. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. [ono pabun, he~o vurulareb. 72. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. [ur aSjobefan :ijila, fagar;i riJadefan :ijila. 73. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. [ur bepizeS \anzilaro, [er becizeS zamilaro. 74. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. [ur bosaraw bexe;araw, ruq bosaraw miskin;araw. 75. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. [ur bujago, raqaral, ruq bujago, ruharal. 76. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIцIул гуккулев). [ur guKuge, he: mungo dahawgi `aq guKi#e gurin (duCa [ur cin guKani, [ura: mun an`~ul guKulew). 77. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. [ur habulago, ruq [waray, ruq habulago, [ur [waray. 78. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. [ur jodo;iyaldaSa hir jodo;i :ijab. 79. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. [ur :ijab bugilan abe, Tor&el carvinibe barab me{a:, {an :ijaw wugilan abe, unqabgo qono Tad zwarab me{a:. 80. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. [ur-ruq bixun anigi, inSul qo-aS bixun unareb. 81. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. [ur ~orobe balaharab :ijab. - [ur &ay bixarab? - _urCida juTi#e gamaz batizogo. 82. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. 83. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. [ur#al rakul `uni, carval bofol `ola. 84. Хурзал чIахIиял – чIамчIам дагьал. [ur#al za\iyal - zamzam dahal. 85. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. [urib :ij $o bi$i#abi#e allahaSde Tamun toge. 86. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гьецIцIо тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab he~o toge. 87. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `oleb. 88. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. [uribe %on - %aginibe {inj. 89. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. [uriSa $o bazinzo;i zaral fayib Kolareb. 90. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? 91. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. [urul maduhal waqaraw Kagi, ruqa:ul maduhal for~araw Kagi. 92. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. 93. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. [urul %ona: xe% for~agi, xo%ol ;imala#daSa raj bo{agi. 94. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. 95. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. 96. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна. [uru]an kinaw wugewali {asali];iya: bicuna.

Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. [abala/cin #indiye baj hezew. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;elalde, cin furay yas roSaSe pe. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. [aba/ ;unigi, {iyanat Tade baKizogo Zolarebila. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. [aba/ ;unigi, (rapudaSa) xiyaSul ber for~ularebila. 5. Ханинибго чIичIидараб тIанчIил бетIер чIчIинтIейила. [aninibgo zizidarab Tanzil beTer ZinTeyila. 6. Ханинийго чIичIидарай, чIаратIаго гаргадарай. [aniniygo zizidaray, zaraTago gargadaray. 7. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. [a[i#e rajalda - burTida, /uti#e rajalda - ~eda. 8. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. [walil #igara baygi - zagoya#e kumekila. 9. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. [walil \inqi dandzwani, fonJolgi a#daho /uhunebila. 10. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. [wanigi yosila xiyar yas, Tunigi ba~ina kwasul kun. 11. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. [warab ba`iCa fi vurulareb. 12. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. [warab valba`aldaSa zagoyab hoygo :ijila. 13. Хвараб гIака – рахьдалаб. [warab faka - ra%dalab. 14. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. [warab me{a: xigi kinawgo :ijaw, ba\arab me{a: bujarab xugi kina#daSago `aqab. 15. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. [warab reTel na~iye, qadaraw xi rafuye. 16. Хварабниги чIорто дарайдул. [warabnigi zorto daraydul. 17. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. [waraw xi wavari#awuni, busen ]ub;uleb, [warab-arab $oya:ul bicani, rajal ]ub;ulel. 18. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. [waraw xi kaki - zagoya#e #aralila. 19. Хварав чидай, хвечIев чидай? [waraw xiday, [wezew xiday? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - jigo nu[lulaSda dande Kun rugo buqi#e unel fadamal. folo]anaS [eraSda hiqun bugo - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - [waraw xiday, [wezew xiday moloda wugew? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! - mun fadal;uni& wugew, dir was? rafarab $o guro [wezew xi, molodagi ;un, wuqi#e wosun ubew! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. folo]anxi, [eraSul \urmat `unun, wu~un Zun wugo. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - qaSi hel &wanila [eraSul rosu/e. yasa: inSuda hiqanila - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - cada] wugew xi &iw, emen? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - nu[da dande;araw dahaw faqlu hezew folo]anxi wugo, dir yas. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - &ibfagi heS haburab? &ib Karab, emen? - an `e{anila yasa:. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. - habi#egi &ib heS habileb, dir yas. diye fantal sualal puna heS. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. inSuCa yasa:e bicanila [waraw xiyaSul \aqa:u/ heS hiqarab $o. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. - fantab $o hiqun hezo{a, emen, heS duda. [waraw xi wugo {alqa:e in$it;un [waraw xi. [wezew xi wugo, $iwgo [wanigi, {alqa:e $indir i^algi ~argi na]e taraw xi. 20. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. [wara#da {adur zagoyal ri:ine behularo. 21. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. [wara#e guroni, riXan tara#e [ob bu]ulareb. 22. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. [wara#ul bicani, zagoya#ul ra\at [ola, arab-[wara:ul bicani, dandiyaSul ra\at [ola. 23. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. [waral rorzi#arulago, zagoya#ul Tom \ululeb. 24. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. [waralgi re;ila ;imala#ul rafiyalda. 25. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. [waralgi riJani, fu%bi femeral, mutafil#abigi riJani, yasal femeral. 26. Хварассе зурма щайила. [waraSe #urma &ayila. 27. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. [waraSul qulhu gurel, furaSul bertin gurel. 28. Хведал гурони, хьул къотIулареб. [wedal guroni, %ul qoTulareb. 29. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. 30. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. [we#e me{ &warab me{a: \ama voTode ba[unebila. 31. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. [we#e me{ &waraw [eraS ya Zu$u yaxuneyila, ya xu bosulebila. 32. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. [we#egi fa$al judiyab :ijila. 33. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). [we#efan zago tani, [wezogo ru\ ba]ugegi (ni/ [we#efan xi;i [ogegi). 34. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. [wel hiqun bazunaro, zora: xi `e{olaro. 35. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). [welaldego [waraw (zagogo [waraw). 36. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. [welarew zu\a, zwalarew wo{a. 37. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. [olew;i ;arabani, emen ~amu] wixilaanilan aburabila mala naSrudiniCa. 38. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. [welilan dawlad unarel, Tatinilan $o biqulareb. 39. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. 40. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. [erab vweT turuleb, tarab [ur zuntuleb. 41. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. [erab ocol _urCida {adub ra] vwaridab bujunebila. 42. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. [erab \amida ro%ob nu[ ma:i#e Kolareb. 43. Хераб бацIицца чахъу кIиго цадахъ хъамулебила. [erab ba`iCa xa]u jigo cada] ]amulebila. 44. ХерабгIан хIама сихIираб. [erabfan \ama si\irab. 45. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. «[eraw xi», - yan ja;age, mungi wujine wugewin [eraw xi. 46. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. [eraw xiyaSul {iyalal [aba/e cada] unel. 47. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. [eray yigonigi, yas :ij, {alatab bugonigi, ^ahra :ij. 48. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. [eray Zu$u yaxaraw folo]anxiyaSul bugo;i, hewgi [un, [era:e &warabila. 49. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. [eraS folo]anay :adi yaxani, jiyalgo ra#i;izeb daran Kolebila. 50. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. [eraSul - faqlu, folo]anaSul - quwat. 51. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щиб жо гьебали. [er;i bi%izogo, &iwgo [ogegi, bi%ize#da ;a#e &ib $o hebali. 52. Херлъи – гьойлъи. [er;i - hoy;i. 53. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. [er;igun hoyCa haTana:ubcin ]ub;i habuleb. 54. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). [er;idal ba` fonJol ~obalde Kolebila ([er;idal ~umgi qorqol ~obalde Kolebila). 55. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). [er;ilarew hezew, [welarew hezew ([er;ilarew wo{a, [welarew zu\a). 56. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. [er;iyaldaSa barakat bugeb $o hezebila, Tade bazun guroni, TaSa unareb. 57. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. [er;iyaldaSa kwe^ab $o - $iwgo [er;un wujin ;anguTi. 58. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba;arvuneb. 59. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. [er;unilan ba` kwanazogo Zolareb. 60. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. 61. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. 62. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. 63. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). [is-bas - ^ayTana:ul $o (dirab - diye, durab - duye). 64. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). [ob Tu_anafan, raj Tu_uleb (rap Tu_anafan, rajalgi Tu_ulel). 65. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. [olareb rafigi bujunareb, rafal hezeb awla]gi bujunareb. 66. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. [olareb raj bujunareb, ba]unareb Cin bujunareb. 67. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. [olarew xi wujunarew, [olareb ~ar bujuneb. 68. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. [olew xiyaSda Cebe nusgo sona:ul fumru Zolebila. 69. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. [ono habi#e - maduhali]e, kwana#e - roqobe. 70. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. 71. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. [ono pabun, he~o vurulareb. 72. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. [ur aSjobefan :ijila, fagar;i riJadefan :ijila. 73. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. [ur bepizeS \anzilaro, [er becizeS zamilaro. 74. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. [ur bosaraw bexe;araw, ruq bosaraw miskin;araw. 75. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. [ur bujago, raqaral, ruq bujago, ruharal. 76. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIцIул гуккулев). [ur guKuge, he: mungo dahawgi `aq guKi#e gurin (duCa [ur cin guKani, [ura: mun an`~ul guKulew). 77. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. [ur habulago, ruq [waray, ruq habulago, [ur [waray. 78. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. [ur jodo;iyaldaSa hir jodo;i :ijab. 79. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. [ur :ijab bugilan abe, Tor&el carvinibe barab me{a:, {an :ijaw wugilan abe, unqabgo qono Tad zwarab me{a:. 80. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. [ur-ruq bixun anigi, inSul qo-aS bixun unareb. 81. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. [ur ~orobe balaharab :ijab. - [ur &ay bixarab? - _urCida juTi#e gamaz batizogo. 82. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. 83. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. [ur#al rakul `uni, carval bofol `ola. 84. Хурзал чIахIиял – чIамчIам дагьал. [ur#al za\iyal - zamzam dahal. 85. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. [urib :ij $o bi$i#abi#e allahaSde Tamun toge. 86. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гьецIцIо тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab he~o toge. 87. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `oleb. 88. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. [uribe %on - %aginibe {inj. 89. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. [uriSa $o bazinzo;i zaral fayib Kolareb. 90. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? 91. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. [urul maduhal waqaraw Kagi, ruqa:ul maduhal for~araw Kagi. 92. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. 93. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. [urul %ona: xe% for~agi, xo%ol ;imala#daSa raj bo{agi. 94. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. 95. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. 96. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна. [uru]an kinaw wugewali {asali];iya: bicuna.

Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. [abala/cin #indiye baj hezew. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;elalde, cin furay yas roSaSe pe. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. [aba/ ;unigi, {iyanat Tade baKizogo Zolarebila. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. [aba/ ;unigi, (rapudaSa) xiyaSul ber for~ularebila. 5. Ханинибго чIичIидараб тIанчIил бетIер чIчIинтIейила. [aninibgo zizidarab Tanzil beTer ZinTeyila. 6. Ханинийго чIичIидарай, чIаратIаго гаргадарай. [aniniygo zizidaray, zaraTago gargadaray. 7. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. [a[i#e rajalda - burTida, /uti#e rajalda - ~eda. 8. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. [walil #igara baygi - zagoya#e kumekila. 9. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. [walil \inqi dandzwani, fonJolgi a#daho /uhunebila. 10. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. [wanigi yosila xiyar yas, Tunigi ba~ina kwasul kun. 11. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. [warab ba`iCa fi vurulareb. 12. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. [warab valba`aldaSa zagoyab hoygo :ijila. 13. Хвараб гIака – рахьдалаб. [warab faka - ra%dalab. 14. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. [warab me{a: xigi kinawgo :ijaw, ba\arab me{a: bujarab xugi kina#daSago `aqab. 15. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. [warab reTel na~iye, qadaraw xi rafuye. 16. Хварабниги чIорто дарайдул. [warabnigi zorto daraydul. 17. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. [waraw xi wavari#awuni, busen ]ub;uleb, [warab-arab $oya:ul bicani, rajal ]ub;ulel. 18. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. [waraw xi kaki - zagoya#e #aralila. 19. Хварав чидай, хвечIев чидай? [waraw xiday, [wezew xiday? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - jigo nu[lulaSda dande Kun rugo buqi#e unel fadamal. folo]anaS [eraSda hiqun bugo - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - [waraw xiday, [wezew xiday moloda wugew? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! - mun fadal;uni& wugew, dir was? rafarab $o guro [wezew xi, molodagi ;un, wuqi#e wosun ubew! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. folo]anxi, [eraSul \urmat `unun, wu~un Zun wugo. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - qaSi hel &wanila [eraSul rosu/e. yasa: inSuda hiqanila - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - cada] wugew xi &iw, emen? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - nu[da dande;araw dahaw faqlu hezew folo]anxi wugo, dir yas. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - &ibfagi heS haburab? &ib Karab, emen? - an `e{anila yasa:. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. - habi#egi &ib heS habileb, dir yas. diye fantal sualal puna heS. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. inSuCa yasa:e bicanila [waraw xiyaSul \aqa:u/ heS hiqarab $o. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. - fantab $o hiqun hezo{a, emen, heS duda. [waraw xi wugo {alqa:e in$it;un [waraw xi. [wezew xi wugo, $iwgo [wanigi, {alqa:e $indir i^algi ~argi na]e taraw xi. 20. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. [wara#da {adur zagoyal ri:ine behularo. 21. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. [wara#e guroni, riXan tara#e [ob bu]ulareb. 22. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. [wara#ul bicani, zagoya#ul ra\at [ola, arab-[wara:ul bicani, dandiyaSul ra\at [ola. 23. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. [waral rorzi#arulago, zagoya#ul Tom \ululeb. 24. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. [waralgi re;ila ;imala#ul rafiyalda. 25. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. [waralgi riJani, fu%bi femeral, mutafil#abigi riJani, yasal femeral. 26. Хварассе зурма щайила. [waraSe #urma &ayila. 27. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. [waraSul qulhu gurel, furaSul bertin gurel. 28. Хведал гурони, хьул къотIулареб. [wedal guroni, %ul qoTulareb. 29. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. 30. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. [we#e me{ &warab me{a: \ama voTode ba[unebila. 31. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. [we#e me{ &waraw [eraS ya Zu$u yaxuneyila, ya xu bosulebila. 32. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. [we#egi fa$al judiyab :ijila. 33. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). [we#efan zago tani, [wezogo ru\ ba]ugegi (ni/ [we#efan xi;i [ogegi). 34. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. [wel hiqun bazunaro, zora: xi `e{olaro. 35. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). [welaldego [waraw (zagogo [waraw). 36. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. [welarew zu\a, zwalarew wo{a. 37. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. [olew;i ;arabani, emen ~amu] wixilaanilan aburabila mala naSrudiniCa. 38. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. [welilan dawlad unarel, Tatinilan $o biqulareb. 39. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. 40. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. [erab vweT turuleb, tarab [ur zuntuleb. 41. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. [erab ocol _urCida {adub ra] vwaridab bujunebila. 42. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. [erab \amida ro%ob nu[ ma:i#e Kolareb. 43. Хераб бацIицца чахъу кIиго цадахъ хъамулебила. [erab ba`iCa xa]u jigo cada] ]amulebila. 44. ХерабгIан хIама сихIираб. [erabfan \ama si\irab. 45. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. «[eraw xi», - yan ja;age, mungi wujine wugewin [eraw xi. 46. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. [eraw xiyaSul {iyalal [aba/e cada] unel. 47. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. [eray yigonigi, yas :ij, {alatab bugonigi, ^ahra :ij. 48. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. [eray Zu$u yaxaraw folo]anxiyaSul bugo;i, hewgi [un, [era:e &warabila. 49. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. [eraS folo]anay :adi yaxani, jiyalgo ra#i;izeb daran Kolebila. 50. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. [eraSul - faqlu, folo]anaSul - quwat. 51. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щиб жо гьебали. [er;i bi%izogo, &iwgo [ogegi, bi%ize#da ;a#e &ib $o hebali. 52. Херлъи – гьойлъи. [er;i - hoy;i. 53. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. [er;igun hoyCa haTana:ubcin ]ub;i habuleb. 54. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). [er;idal ba` fonJol ~obalde Kolebila ([er;idal ~umgi qorqol ~obalde Kolebila). 55. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). [er;ilarew hezew, [welarew hezew ([er;ilarew wo{a, [welarew zu\a). 56. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. [er;iyaldaSa barakat bugeb $o hezebila, Tade bazun guroni, TaSa unareb. 57. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. [er;iyaldaSa kwe^ab $o - $iwgo [er;un wujin ;anguTi. 58. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba;arvuneb. 59. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. [er;unilan ba` kwanazogo Zolareb. 60. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. 61. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. 62. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. 63. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). [is-bas - ^ayTana:ul $o (dirab - diye, durab - duye). 64. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). [ob Tu_anafan, raj Tu_uleb (rap Tu_anafan, rajalgi Tu_ulel). 65. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. [olareb rafigi bujunareb, rafal hezeb awla]gi bujunareb. 66. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. [olareb raj bujunareb, ba]unareb Cin bujunareb. 67. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. [olarew xi wujunarew, [olareb ~ar bujuneb. 68. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. [olew xiyaSda Cebe nusgo sona:ul fumru Zolebila. 69. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. [ono habi#e - maduhali]e, kwana#e - roqobe. 70. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. 71. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. [ono pabun, he~o vurulareb. 72. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. [ur aSjobefan :ijila, fagar;i riJadefan :ijila. 73. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. [ur bepizeS \anzilaro, [er becizeS zamilaro. 74. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. [ur bosaraw bexe;araw, ruq bosaraw miskin;araw. 75. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. [ur bujago, raqaral, ruq bujago, ruharal. 76. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIцIул гуккулев). [ur guKuge, he: mungo dahawgi `aq guKi#e gurin (duCa [ur cin guKani, [ura: mun an`~ul guKulew). 77. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. [ur habulago, ruq [waray, ruq habulago, [ur [waray. 78. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. [ur jodo;iyaldaSa hir jodo;i :ijab. 79. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. [ur :ijab bugilan abe, Tor&el carvinibe barab me{a:, {an :ijaw wugilan abe, unqabgo qono Tad zwarab me{a:. 80. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. [ur-ruq bixun anigi, inSul qo-aS bixun unareb. 81. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. [ur ~orobe balaharab :ijab. - [ur &ay bixarab? - _urCida juTi#e gamaz batizogo. 82. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. 83. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. [ur#al rakul `uni, carval bofol `ola. 84. Хурзал чIахIиял – чIамчIам дагьал. [ur#al za\iyal - zamzam dahal. 85. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. [urib :ij $o bi$i#abi#e allahaSde Tamun toge. 86. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гьецIцIо тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab he~o toge. 87. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `oleb. 88. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. [uribe %on - %aginibe {inj. 89. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. [uriSa $o bazinzo;i zaral fayib Kolareb. 90. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? 91. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. [urul maduhal waqaraw Kagi, ruqa:ul maduhal for~araw Kagi. 92. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. 93. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. [urul %ona: xe% for~agi, xo%ol ;imala#daSa raj bo{agi. 94. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. 95. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. 96. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна. [uru]an kinaw wugewali {asali];iya: bicuna.

Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. [abala/cin #indiye baj hezew. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;elalde, cin furay yas roSaSe pe. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. [aba/ ;unigi, {iyanat Tade baKizogo Zolarebila. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. [aba/ ;unigi, (rapudaSa) xiyaSul ber for~ularebila. 5. Ханинибго чIичIидараб тIанчIил бетIер чIчIинтIейила. [aninibgo zizidarab Tanzil beTer ZinTeyila. 6. Ханинийго чIичIидарай, чIаратIаго гаргадарай. [aniniygo zizidaray, zaraTago gargadaray. 7. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. [a[i#e rajalda - burTida, /uti#e rajalda - ~eda. 8. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. [walil #igara baygi - zagoya#e kumekila. 9. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. [walil \inqi dandzwani, fonJolgi a#daho /uhunebila. 10. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. [wanigi yosila xiyar yas, Tunigi ba~ina kwasul kun. 11. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. [warab ba`iCa fi vurulareb. 12. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. [warab valba`aldaSa zagoyab hoygo :ijila. 13. Хвараб гIака – рахьдалаб. [warab faka - ra%dalab. 14. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. [warab me{a: xigi kinawgo :ijaw, ba\arab me{a: bujarab xugi kina#daSago `aqab. 15. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. [warab reTel na~iye, qadaraw xi rafuye. 16. Хварабниги чIорто дарайдул. [warabnigi zorto daraydul. 17. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. [waraw xi wavari#awuni, busen ]ub;uleb, [warab-arab $oya:ul bicani, rajal ]ub;ulel. 18. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. [waraw xi kaki - zagoya#e #aralila. 19. Хварав чидай, хвечIев чидай? [waraw xiday, [wezew xiday? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - jigo nu[lulaSda dande Kun rugo buqi#e unel fadamal. folo]anaS [eraSda hiqun bugo - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - [waraw xiday, [wezew xiday moloda wugew? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! - mun fadal;uni& wugew, dir was? rafarab $o guro [wezew xi, molodagi ;un, wuqi#e wosun ubew! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. folo]anxi, [eraSul \urmat `unun, wu~un Zun wugo. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - qaSi hel &wanila [eraSul rosu/e. yasa: inSuda hiqanila - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - cada] wugew xi &iw, emen? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - nu[da dande;araw dahaw faqlu hezew folo]anxi wugo, dir yas. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - &ibfagi heS haburab? &ib Karab, emen? - an `e{anila yasa:. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. - habi#egi &ib heS habileb, dir yas. diye fantal sualal puna heS. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. inSuCa yasa:e bicanila [waraw xiyaSul \aqa:u/ heS hiqarab $o. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. - fantab $o hiqun hezo{a, emen, heS duda. [waraw xi wugo {alqa:e in$it;un [waraw xi. [wezew xi wugo, $iwgo [wanigi, {alqa:e $indir i^algi ~argi na]e taraw xi. 20. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. [wara#da {adur zagoyal ri:ine behularo. 21. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. [wara#e guroni, riXan tara#e [ob bu]ulareb. 22. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. [wara#ul bicani, zagoya#ul ra\at [ola, arab-[wara:ul bicani, dandiyaSul ra\at [ola. 23. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. [waral rorzi#arulago, zagoya#ul Tom \ululeb. 24. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. [waralgi re;ila ;imala#ul rafiyalda. 25. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. [waralgi riJani, fu%bi femeral, mutafil#abigi riJani, yasal femeral. 26. Хварассе зурма щайила. [waraSe #urma &ayila. 27. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. [waraSul qulhu gurel, furaSul bertin gurel. 28. Хведал гурони, хьул къотIулареб. [wedal guroni, %ul qoTulareb. 29. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. 30. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. [we#e me{ &warab me{a: \ama voTode ba[unebila. 31. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. [we#e me{ &waraw [eraS ya Zu$u yaxuneyila, ya xu bosulebila. 32. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. [we#egi fa$al judiyab :ijila. 33. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). [we#efan zago tani, [wezogo ru\ ba]ugegi (ni/ [we#efan xi;i [ogegi). 34. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. [wel hiqun bazunaro, zora: xi `e{olaro. 35. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). [welaldego [waraw (zagogo [waraw). 36. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. [welarew zu\a, zwalarew wo{a. 37. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. [olew;i ;arabani, emen ~amu] wixilaanilan aburabila mala naSrudiniCa. 38. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. [welilan dawlad unarel, Tatinilan $o biqulareb. 39. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. 40. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. [erab vweT turuleb, tarab [ur zuntuleb. 41. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. [erab ocol _urCida {adub ra] vwaridab bujunebila. 42. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. [erab \amida ro%ob nu[ ma:i#e Kolareb. 43. Хераб бацIицца чахъу кIиго цадахъ хъамулебила. [erab ba`iCa xa]u jigo cada] ]amulebila. 44. ХерабгIан хIама сихIираб. [erabfan \ama si\irab. 45. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. «[eraw xi», - yan ja;age, mungi wujine wugewin [eraw xi. 46. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. [eraw xiyaSul {iyalal [aba/e cada] unel. 47. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. [eray yigonigi, yas :ij, {alatab bugonigi, ^ahra :ij. 48. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. [eray Zu$u yaxaraw folo]anxiyaSul bugo;i, hewgi [un, [era:e &warabila. 49. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. [eraS folo]anay :adi yaxani, jiyalgo ra#i;izeb daran Kolebila. 50. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. [eraSul - faqlu, folo]anaSul - quwat. 51. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щиб жо гьебали. [er;i bi%izogo, &iwgo [ogegi, bi%ize#da ;a#e &ib $o hebali. 52. Херлъи – гьойлъи. [er;i - hoy;i. 53. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. [er;igun hoyCa haTana:ubcin ]ub;i habuleb. 54. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). [er;idal ba` fonJol ~obalde Kolebila ([er;idal ~umgi qorqol ~obalde Kolebila). 55. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). [er;ilarew hezew, [welarew hezew ([er;ilarew wo{a, [welarew zu\a). 56. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. [er;iyaldaSa barakat bugeb $o hezebila, Tade bazun guroni, TaSa unareb. 57. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. [er;iyaldaSa kwe^ab $o - $iwgo [er;un wujin ;anguTi. 58. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba;arvuneb. 59. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. [er;unilan ba` kwanazogo Zolareb. 60. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. 61. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. 62. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. 63. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). [is-bas - ^ayTana:ul $o (dirab - diye, durab - duye). 64. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). [ob Tu_anafan, raj Tu_uleb (rap Tu_anafan, rajalgi Tu_ulel). 65. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. [olareb rafigi bujunareb, rafal hezeb awla]gi bujunareb. 66. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. [olareb raj bujunareb, ba]unareb Cin bujunareb. 67. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. [olarew xi wujunarew, [olareb ~ar bujuneb. 68. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. [olew xiyaSda Cebe nusgo sona:ul fumru Zolebila. 69. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. [ono habi#e - maduhali]e, kwana#e - roqobe. 70. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. 71. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. [ono pabun, he~o vurulareb. 72. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. [ur aSjobefan :ijila, fagar;i riJadefan :ijila. 73. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. [ur bepizeS \anzilaro, [er becizeS zamilaro. 74. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. [ur bosaraw bexe;araw, ruq bosaraw miskin;araw. 75. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. [ur bujago, raqaral, ruq bujago, ruharal. 76. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIцIул гуккулев). [ur guKuge, he: mungo dahawgi `aq guKi#e gurin (duCa [ur cin guKani, [ura: mun an`~ul guKulew). 77. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. [ur habulago, ruq [waray, ruq habulago, [ur [waray. 78. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. [ur jodo;iyaldaSa hir jodo;i :ijab. 79. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. [ur :ijab bugilan abe, Tor&el carvinibe barab me{a:, {an :ijaw wugilan abe, unqabgo qono Tad zwarab me{a:. 80. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. [ur-ruq bixun anigi, inSul qo-aS bixun unareb. 81. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. [ur ~orobe balaharab :ijab. - [ur &ay bixarab? - _urCida juTi#e gamaz batizogo. 82. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. 83. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. [ur#al rakul `uni, carval bofol `ola. 84. Хурзал чIахIиял – чIамчIам дагьал. [ur#al za\iyal - zamzam dahal. 85. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. [urib :ij $o bi$i#abi#e allahaSde Tamun toge. 86. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гьецIцIо тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab he~o toge. 87. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `oleb. 88. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. [uribe %on - %aginibe {inj. 89. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. [uriSa $o bazinzo;i zaral fayib Kolareb. 90. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? 91. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. [urul maduhal waqaraw Kagi, ruqa:ul maduhal for~araw Kagi. 92. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. 93. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. [urul %ona: xe% for~agi, xo%ol ;imala#daSa raj bo{agi. 94. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. 95. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. 96. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна. [uru]an kinaw wugewali {asali];iya: bicuna.

Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. [abala/cin #indiye baj hezew. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;elalde, cin furay yas roSaSe pe. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. [aba/ ;unigi, {iyanat Tade baKizogo Zolarebila. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. [aba/ ;unigi, (rapudaSa) xiyaSul ber for~ularebila. 5. Ханинибго чIичIидараб тIанчIил бетIер чIчIинтIейила. [aninibgo zizidarab Tanzil beTer ZinTeyila. 6. Ханинийго чIичIидарай, чIаратIаго гаргадарай. [aniniygo zizidaray, zaraTago gargadaray. 7. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. [a[i#e rajalda - burTida, /uti#e rajalda - ~eda. 8. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. [walil #igara baygi - zagoya#e kumekila. 9. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. [walil \inqi dandzwani, fonJolgi a#daho /uhunebila. 10. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. [wanigi yosila xiyar yas, Tunigi ba~ina kwasul kun. 11. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. [warab ba`iCa fi vurulareb. 12. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. [warab valba`aldaSa zagoyab hoygo :ijila. 13. Хвараб гIака – рахьдалаб. [warab faka - ra%dalab. 14. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. [warab me{a: xigi kinawgo :ijaw, ba\arab me{a: bujarab xugi kina#daSago `aqab. 15. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. [warab reTel na~iye, qadaraw xi rafuye. 16. Хварабниги чIорто дарайдул. [warabnigi zorto daraydul. 17. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. [waraw xi wavari#awuni, busen ]ub;uleb, [warab-arab $oya:ul bicani, rajal ]ub;ulel. 18. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. [waraw xi kaki - zagoya#e #aralila. 19. Хварав чидай, хвечIев чидай? [waraw xiday, [wezew xiday? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - jigo nu[lulaSda dande Kun rugo buqi#e unel fadamal. folo]anaS [eraSda hiqun bugo - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - [waraw xiday, [wezew xiday moloda wugew? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! - mun fadal;uni& wugew, dir was? rafarab $o guro [wezew xi, molodagi ;un, wuqi#e wosun ubew! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. folo]anxi, [eraSul \urmat `unun, wu~un Zun wugo. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - qaSi hel &wanila [eraSul rosu/e. yasa: inSuda hiqanila - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - cada] wugew xi &iw, emen? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - nu[da dande;araw dahaw faqlu hezew folo]anxi wugo, dir yas. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - &ibfagi heS haburab? &ib Karab, emen? - an `e{anila yasa:. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. - habi#egi &ib heS habileb, dir yas. diye fantal sualal puna heS. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. inSuCa yasa:e bicanila [waraw xiyaSul \aqa:u/ heS hiqarab $o. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. - fantab $o hiqun hezo{a, emen, heS duda. [waraw xi wugo {alqa:e in$it;un [waraw xi. [wezew xi wugo, $iwgo [wanigi, {alqa:e $indir i^algi ~argi na]e taraw xi. 20. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. [wara#da {adur zagoyal ri:ine behularo. 21. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. [wara#e guroni, riXan tara#e [ob bu]ulareb. 22. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. [wara#ul bicani, zagoya#ul ra\at [ola, arab-[wara:ul bicani, dandiyaSul ra\at [ola. 23. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. [waral rorzi#arulago, zagoya#ul Tom \ululeb. 24. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. [waralgi re;ila ;imala#ul rafiyalda. 25. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. [waralgi riJani, fu%bi femeral, mutafil#abigi riJani, yasal femeral. 26. Хварассе зурма щайила. [waraSe #urma &ayila. 27. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. [waraSul qulhu gurel, furaSul bertin gurel. 28. Хведал гурони, хьул къотIулареб. [wedal guroni, %ul qoTulareb. 29. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. 30. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. [we#e me{ &warab me{a: \ama voTode ba[unebila. 31. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. [we#e me{ &waraw [eraS ya Zu$u yaxuneyila, ya xu bosulebila. 32. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. [we#egi fa$al judiyab :ijila. 33. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). [we#efan zago tani, [wezogo ru\ ba]ugegi (ni/ [we#efan xi;i [ogegi). 34. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. [wel hiqun bazunaro, zora: xi `e{olaro. 35. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). [welaldego [waraw (zagogo [waraw). 36. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. [welarew zu\a, zwalarew wo{a. 37. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. [olew;i ;arabani, emen ~amu] wixilaanilan aburabila mala naSrudiniCa. 38. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. [welilan dawlad unarel, Tatinilan $o biqulareb. 39. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. 40. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. [erab vweT turuleb, tarab [ur zuntuleb. 41. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. [erab ocol _urCida {adub ra] vwaridab bujunebila. 42. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. [erab \amida ro%ob nu[ ma:i#e Kolareb. 43. Хераб бацIицца чахъу кIиго цадахъ хъамулебила. [erab ba`iCa xa]u jigo cada] ]amulebila. 44. ХерабгIан хIама сихIираб. [erabfan \ama si\irab. 45. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. «[eraw xi», - yan ja;age, mungi wujine wugewin [eraw xi. 46. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. [eraw xiyaSul {iyalal [aba/e cada] unel. 47. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. [eray yigonigi, yas :ij, {alatab bugonigi, ^ahra :ij. 48. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. [eray Zu$u yaxaraw folo]anxiyaSul bugo;i, hewgi [un, [era:e &warabila. 49. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. [eraS folo]anay :adi yaxani, jiyalgo ra#i;izeb daran Kolebila. 50. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. [eraSul - faqlu, folo]anaSul - quwat. 51. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щиб жо гьебали. [er;i bi%izogo, &iwgo [ogegi, bi%ize#da ;a#e &ib $o hebali. 52. Херлъи – гьойлъи. [er;i - hoy;i. 53. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. [er;igun hoyCa haTana:ubcin ]ub;i habuleb. 54. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). [er;idal ba` fonJol ~obalde Kolebila ([er;idal ~umgi qorqol ~obalde Kolebila). 55. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). [er;ilarew hezew, [welarew hezew ([er;ilarew wo{a, [welarew zu\a). 56. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. [er;iyaldaSa barakat bugeb $o hezebila, Tade bazun guroni, TaSa unareb. 57. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. [er;iyaldaSa kwe^ab $o - $iwgo [er;un wujin ;anguTi. 58. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba;arvuneb. 59. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. [er;unilan ba` kwanazogo Zolareb. 60. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. 61. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. 62. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. 63. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). [is-bas - ^ayTana:ul $o (dirab - diye, durab - duye). 64. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). [ob Tu_anafan, raj Tu_uleb (rap Tu_anafan, rajalgi Tu_ulel). 65. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. [olareb rafigi bujunareb, rafal hezeb awla]gi bujunareb. 66. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. [olareb raj bujunareb, ba]unareb Cin bujunareb. 67. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. [olarew xi wujunarew, [olareb ~ar bujuneb. 68. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. [olew xiyaSda Cebe nusgo sona:ul fumru Zolebila. 69. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. [ono habi#e - maduhali]e, kwana#e - roqobe. 70. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. 71. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. [ono pabun, he~o vurulareb. 72. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. [ur aSjobefan :ijila, fagar;i riJadefan :ijila. 73. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. [ur bepizeS \anzilaro, [er becizeS zamilaro. 74. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. [ur bosaraw bexe;araw, ruq bosaraw miskin;araw. 75. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. [ur bujago, raqaral, ruq bujago, ruharal. 76. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIцIул гуккулев). [ur guKuge, he: mungo dahawgi `aq guKi#e gurin (duCa [ur cin guKani, [ura: mun an`~ul guKulew). 77. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. [ur habulago, ruq [waray, ruq habulago, [ur [waray. 78. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. [ur jodo;iyaldaSa hir jodo;i :ijab. 79. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. [ur :ijab bugilan abe, Tor&el carvinibe barab me{a:, {an :ijaw wugilan abe, unqabgo qono Tad zwarab me{a:. 80. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. [ur-ruq bixun anigi, inSul qo-aS bixun unareb. 81. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. [ur ~orobe balaharab :ijab. - [ur &ay bixarab? - _urCida juTi#e gamaz batizogo. 82. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. 83. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. [ur#al rakul `uni, carval bofol `ola. 84. Хурзал чIахIиял – чIамчIам дагьал. [ur#al za\iyal - zamzam dahal. 85. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. [urib :ij $o bi$i#abi#e allahaSde Tamun toge. 86. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гьецIцIо тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab he~o toge. 87. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `oleb. 88. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. [uribe %on - %aginibe {inj. 89. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. [uriSa $o bazinzo;i zaral fayib Kolareb. 90. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? 91. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. [urul maduhal waqaraw Kagi, ruqa:ul maduhal for~araw Kagi. 92. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. 93. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. [urul %ona: xe% for~agi, xo%ol ;imala#daSa raj bo{agi. 94. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. 95. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. 96. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна. [uru]an kinaw wugewali {asali];iya: bicuna.

Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. [abala/cin #indiye baj hezew. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;elalde, cin furay yas roSaSe pe. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. [aba/ ;unigi, {iyanat Tade baKizogo Zolarebila. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. [aba/ ;unigi, (rapudaSa) xiyaSul ber for~ularebila. 5. Ханинибго чIичIидараб тIанчIил бетIер чIчIинтIейила. [aninibgo zizidarab Tanzil beTer ZinTeyila. 6. Ханинийго чIичIидарай, чIаратIаго гаргадарай. [aniniygo zizidaray, zaraTago gargadaray. 7. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. [a[i#e rajalda - burTida, /uti#e rajalda - ~eda. 8. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. [walil #igara baygi - zagoya#e kumekila. 9. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. [walil \inqi dandzwani, fonJolgi a#daho /uhunebila. 10. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. [wanigi yosila xiyar yas, Tunigi ba~ina kwasul kun. 11. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. [warab ba`iCa fi vurulareb. 12. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. [warab valba`aldaSa zagoyab hoygo :ijila. 13. Хвараб гIака – рахьдалаб. [warab faka - ra%dalab. 14. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. [warab me{a: xigi kinawgo :ijaw, ba\arab me{a: bujarab xugi kina#daSago `aqab. 15. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. [warab reTel na~iye, qadaraw xi rafuye. 16. Хварабниги чIорто дарайдул. [warabnigi zorto daraydul. 17. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. [waraw xi wavari#awuni, busen ]ub;uleb, [warab-arab $oya:ul bicani, rajal ]ub;ulel. 18. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. [waraw xi kaki - zagoya#e #aralila. 19. Хварав чидай, хвечIев чидай? [waraw xiday, [wezew xiday? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - jigo nu[lulaSda dande Kun rugo buqi#e unel fadamal. folo]anaS [eraSda hiqun bugo - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - [waraw xiday, [wezew xiday moloda wugew? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! - mun fadal;uni& wugew, dir was? rafarab $o guro [wezew xi, molodagi ;un, wuqi#e wosun ubew! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. folo]anxi, [eraSul \urmat `unun, wu~un Zun wugo. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - qaSi hel &wanila [eraSul rosu/e. yasa: inSuda hiqanila - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - cada] wugew xi &iw, emen? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - nu[da dande;araw dahaw faqlu hezew folo]anxi wugo, dir yas. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - &ibfagi heS haburab? &ib Karab, emen? - an `e{anila yasa:. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. - habi#egi &ib heS habileb, dir yas. diye fantal sualal puna heS. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. inSuCa yasa:e bicanila [waraw xiyaSul \aqa:u/ heS hiqarab $o. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. - fantab $o hiqun hezo{a, emen, heS duda. [waraw xi wugo {alqa:e in$it;un [waraw xi. [wezew xi wugo, $iwgo [wanigi, {alqa:e $indir i^algi ~argi na]e taraw xi. 20. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. [wara#da {adur zagoyal ri:ine behularo. 21. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. [wara#e guroni, riXan tara#e [ob bu]ulareb. 22. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. [wara#ul bicani, zagoya#ul ra\at [ola, arab-[wara:ul bicani, dandiyaSul ra\at [ola. 23. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. [waral rorzi#arulago, zagoya#ul Tom \ululeb. 24. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. [waralgi re;ila ;imala#ul rafiyalda. 25. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. [waralgi riJani, fu%bi femeral, mutafil#abigi riJani, yasal femeral. 26. Хварассе зурма щайила. [waraSe #urma &ayila. 27. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. [waraSul qulhu gurel, furaSul bertin gurel. 28. Хведал гурони, хьул къотIулареб. [wedal guroni, %ul qoTulareb. 29. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. 30. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. [we#e me{ &warab me{a: \ama voTode ba[unebila. 31. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. [we#e me{ &waraw [eraS ya Zu$u yaxuneyila, ya xu bosulebila. 32. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. [we#egi fa$al judiyab :ijila. 33. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). [we#efan zago tani, [wezogo ru\ ba]ugegi (ni/ [we#efan xi;i [ogegi). 34. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. [wel hiqun bazunaro, zora: xi `e{olaro. 35. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). [welaldego [waraw (zagogo [waraw). 36. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. [welarew zu\a, zwalarew wo{a. 37. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. [olew;i ;arabani, emen ~amu] wixilaanilan aburabila mala naSrudiniCa. 38. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. [welilan dawlad unarel, Tatinilan $o biqulareb. 39. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. 40. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. [erab vweT turuleb, tarab [ur zuntuleb. 41. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. [erab ocol _urCida {adub ra] vwaridab bujunebila. 42. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. [erab \amida ro%ob nu[ ma:i#e Kolareb. 43. Хераб бацIицца чахъу кIиго цадахъ хъамулебила. [erab ba`iCa xa]u jigo cada] ]amulebila. 44. ХерабгIан хIама сихIираб. [erabfan \ama si\irab. 45. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. «[eraw xi», - yan ja;age, mungi wujine wugewin [eraw xi. 46. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. [eraw xiyaSul {iyalal [aba/e cada] unel. 47. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. [eray yigonigi, yas :ij, {alatab bugonigi, ^ahra :ij. 48. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. [eray Zu$u yaxaraw folo]anxiyaSul bugo;i, hewgi [un, [era:e &warabila. 49. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. [eraS folo]anay :adi yaxani, jiyalgo ra#i;izeb daran Kolebila. 50. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. [eraSul - faqlu, folo]anaSul - quwat. 51. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щиб жо гьебали. [er;i bi%izogo, &iwgo [ogegi, bi%ize#da ;a#e &ib $o hebali. 52. Херлъи – гьойлъи. [er;i - hoy;i. 53. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. [er;igun hoyCa haTana:ubcin ]ub;i habuleb. 54. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). [er;idal ba` fonJol ~obalde Kolebila ([er;idal ~umgi qorqol ~obalde Kolebila). 55. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). [er;ilarew hezew, [welarew hezew ([er;ilarew wo{a, [welarew zu\a). 56. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. [er;iyaldaSa barakat bugeb $o hezebila, Tade bazun guroni, TaSa unareb. 57. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. [er;iyaldaSa kwe^ab $o - $iwgo [er;un wujin ;anguTi. 58. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba;arvuneb. 59. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. [er;unilan ba` kwanazogo Zolareb. 60. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. 61. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. 62. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. 63. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). [is-bas - ^ayTana:ul $o (dirab - diye, durab - duye). 64. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). [ob Tu_anafan, raj Tu_uleb (rap Tu_anafan, rajalgi Tu_ulel). 65. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. [olareb rafigi bujunareb, rafal hezeb awla]gi bujunareb. 66. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. [olareb raj bujunareb, ba]unareb Cin bujunareb. 67. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. [olarew xi wujunarew, [olareb ~ar bujuneb. 68. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. [olew xiyaSda Cebe nusgo sona:ul fumru Zolebila. 69. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. [ono habi#e - maduhali]e, kwana#e - roqobe. 70. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. 71. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. [ono pabun, he~o vurulareb. 72. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. [ur aSjobefan :ijila, fagar;i riJadefan :ijila. 73. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. [ur bepizeS \anzilaro, [er becizeS zamilaro. 74. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. [ur bosaraw bexe;araw, ruq bosaraw miskin;araw. 75. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. [ur bujago, raqaral, ruq bujago, ruharal. 76. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIцIул гуккулев). [ur guKuge, he: mungo dahawgi `aq guKi#e gurin (duCa [ur cin guKani, [ura: mun an`~ul guKulew). 77. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. [ur habulago, ruq [waray, ruq habulago, [ur [waray. 78. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. [ur jodo;iyaldaSa hir jodo;i :ijab. 79. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. [ur :ijab bugilan abe, Tor&el carvinibe barab me{a:, {an :ijaw wugilan abe, unqabgo qono Tad zwarab me{a:. 80. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. [ur-ruq bixun anigi, inSul qo-aS bixun unareb. 81. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. [ur ~orobe balaharab :ijab. - [ur &ay bixarab? - _urCida juTi#e gamaz batizogo. 82. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. 83. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. [ur#al rakul `uni, carval bofol `ola. 84. Хурзал чIахIиял – чIамчIам дагьал. [ur#al za\iyal - zamzam dahal. 85. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. [urib :ij $o bi$i#abi#e allahaSde Tamun toge. 86. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гьецIцIо тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab he~o toge. 87. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `oleb. 88. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. [uribe %on - %aginibe {inj. 89. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. [uriSa $o bazinzo;i zaral fayib Kolareb. 90. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? 91. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. [urul maduhal waqaraw Kagi, ruqa:ul maduhal for~araw Kagi. 92. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. 93. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. [urul %ona: xe% for~agi, xo%ol ;imala#daSa raj bo{agi. 94. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. 95. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. 96. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна. [uru]an kinaw wugewali {asali];iya: bicuna.

Гьаб буго дицца цIи гьабураб цIияб алип буго. ЦIИЯБ АЛИП `iyab ali_ d - д t - т T - тI n - н b - б _ - п P - пI m - м w - в ] - хъ q - къ c - ц C - цц ` - цI ~ - цIцI g - г [ -х { - хх v - гъ l - л h - гь k - к K - кк j - кI J - кIкI r - р # - з s - с S - сс ^ - ш & - щ $ - ж x - ч X - чч z - чI Z - чIчI y - й G - дж p - кь ; - лъ : - лъ / - лI % - хь f - гI \ - хI a - а o - о u - у i - и e - э ' - ъ G дж a - а b - б _ - п P - пI d - д t - т T - тI n - н $ - ж G - дж x - ч X - чч z - чI Z - чIчI y - й # - з s - с S - сс ^ - ш & - щ ТIасса гIодобе TaSa fodobe a а b б _ п P пI d д t т T тI n н x ч X чч z чI Z чIчI y й # з s с S сс ^ ш & щ r - р h - гь k - к K - кк j - кI J - кIкI g - г v - гъ [ - х { - хх r р h гь J кIкI k к j кI g г v гъ [ х { хх K кк l - л m - м w - в ] - хъ q - къ c - ц C - цц ` - цI ~ - цIцI o - о l л m м w в ] хъ q къ c ц C цц ` цI ~ цIцI o о p - кь ; - лъ : - лълъ / - лI % - хь f - гI \ - хI i - и e - э u - у ' - ъ p кь ; лъ : лълъ / лI % хь f гI \ хI i и e э u у ' ъ $ ж Гьел гурелги, руго «в» - ялълъул кумекалдалъун рихьизарулел лабиалиял, кIутIби цIутIизарун рахъулел гьаркьал. дв - dw, гв - gw, гъв - vw, гьв - hw, жв - $w, зв - #w, кв - kw, ккв - Kw, къв - qw, кьв - pw, кIв - jw, кIкIв - Jw, лълъв - :w, тв - tw, тIв - Tw, хв - [w, ххв - {w, хъв - ]w, хьв - %w, хIв - \w, чв - xw, ччв - Xw, чIв - zw, чIчIв - Zw, ссв - Sw, цIцIв - ~w, щв - &w Цӏияб алип ГIажаибал гIадамал руго магIарулал. 🔸 Туркиялда турклъула, 🔸 Къажаралда къажарлъула, 🔸 ГIарабалда гIараблъула, 🔸 ЛъарагIлъиялда лъарагIлъула, 🔸 Чачаналда чачанлъула, 🔸 ГIурусалда гIуруслъула. РАЧIА НИЛI КИР РУКIАНИГИ МАГIАРУЛАЛЛЪУН ХХУТIИЗЕ. fa$aibal fadamal rugo mafarulal. 🔸 turki/ turk;ula, 🔸 qa$ari/ qa$ar;ula 🔸 farabi/ farab;ula 🔸 ;araf;iyalda faraf;ula 🔸 burti/ burt;ula 🔸 forosi/ furus;ula raza ni/ kir rujanigi mafarulal;un {uTi#e

ЦIИЯБ КОДЕЛДЕРИЛ АЛИП `iyab kodelderil ali_ a - а b - б _ - п P - пI d - д t - т T - тI n - н $ - ж G - дж x - ч X - чч z - чI Z - чIчI y - й # - з s - с S - сс ^ - ш & - щ r - р h - гь k - к K - кк j - кI J - кIкI g - г v - гъ { - хх l - л m - м w - в ] - хъ q - къ c - ц C - цц ` - цI ~ - цI o - о p - кь : - лълъ % - хь f - гI \ - хI i - и e - э u - у ' - ъ Гьел гурелги, руго «в» - ялълъул кумакалълъалун рихьдерунел лабиалиял, кIутIби цIутIдерумо рахъинел гьаркьал. Гв - gw, гъв - vw, гьв - hw, дв - dw, жв - $w, зв - #w, кв - kw, ккв - Kw, къв - qw, кьв - pw, кIв - jw, кIкIв - Jw, лълъв - :w, тв - tw, тIв - Tw, ххв - {w, хьв - %w, хъв - ]w, хIв - \w, чв - xw, ччв - Xw, чIв - zw, чIчIв - Zw, ссв - Sw, цIцIв - ~w, щв - &w

МагIарул кицаби ва абиял коделдерил мацӏцӏалълъа. Маарул кица-биценал maarul kica-bicenal А a Абдалассул гIеч гIадин гьоркьоб ана. abdalaSul fex fadin horpob ana. Адан басра вурассда басрияб къо бихьиня. adan basra wuraSda basriyab qo bi%inya. Адан божиняреб гIурмуялълъасса цIунаги! adan bo$inyareb furmuya:aSa `unagi! Адан кIиго нугьалълъила загIипав вукIинев - вижинягоги, х I онягоги. adan jigo nuha:ila #afi_aw wujinew - wi$inyagogi, \onyagogi. Адан чIванеб жо – чIухIи. adan zwaneb $o - zu\i. Адамли буде гIурмуялълъулълъ кватIун букIиняреб. adamli bude furmuya:u: kwaTun bujinyareb. Адамал ритIдеруде лълъугьарав мекъав чи - рагIад битIиняреб ил. adamal riTderude :uharaw meqaw xi - rafad biTinyareb il. Адамассе къимат ролохъ кьоги. adamaSe qimat rolo] pogi. Адамассул кошли – гIамал кIодоли, гIакдал кошли – рахь биччангутIи. adamaSul ko^li - famal jodoli, fakdal ko^li - ra% biXanguTi. Абде бегьинебани, мунгияли дабго жо бугоан. abde behinebani, mungiyali dabgo $o bugoan. Абде дуда адаб буго, обай-обангутIи хханассул иш буго. abd duda adab bugo, obay-obanguTi {anaSul i^ bugo. АбдегIан рагIи – дур лагъ, абун ххадуб – мун гьелълъул лагъ. abdefan rafi - dur lav, abun {adun - mun he:ul lav. АбчIого тараб рагIи – ххазина буго. abzogo tarab rafi - {a#ina bugo. Абундачал гIемер, ячундачал дагь, ячинев чи гьечIей Чала Бариян. abundaxal femer, yaxundaxal dah, yaxinew xi hezey xala bariyan. Абундачалълъа ххадуй лълъугьарай хIабалълъ ракьа турарай цо адамалълъул хIабале ккарайила. abundaxa:a {aduy :uharay \aba: rapa turaray co adama:ul \abale Karayila. Абунщинай ясги кьенарей, кьомо щинаб рагIиги батиняреб. abun&inay yasgi penarey, pomo &inab rafigi batinyareb. Абураб нахъ буссиняро, хъвараб бацIцIиняро. aburab na] buSinyaro, ]warab ba~inyaro. Абураб рагIи — реххараб чIор. aburab rafi - re{arab zor. Абурай ясалълъа гъунив гIадин кунае. aburay yasa:a vuniw fadin kunaye. Абурассе гуро йикIиней, ячарассейин. aburaSe guro yijiney, yaxaraSeyin. АбухIанапицца хIама биччачIони, ХIанукацца оц биччаняро. abu\ana_iCa \ama biXazoni, \anukaCa oc biXanyaro. Авал гьечIеб аххирги букIиняро, аххир гьечIеб авалги букIиняро. awal hezeb a{irgi bujinyaro, a{ir hezeb awalgi bujinyaro. Аварагасул цIцIани парссахъа аде энел рукIун ратларо. awaragaSul ~ani _arSa]a ade enel rujun ratlaro. Авлахъалълъа гIи вагIани, эхIаб гъвалицца бел'эли буня. awla]a:a fi wafani, e\ab vwaliCa bel'eli bunya. Агъаз гьечIесс черхх чIваня, чехь кошасс рукъ чIваня. ava# hezeS xer{ zwanya, xe% ko^aS ruq zwanya. Агьлулун гьечIев чи бел'эрлунги тоги, гьунар гьечIеб чу рокIон чабхъадги онги. ahlulun hezew xi bel'erlungi togi, hunar hezeb xu rojon xab]adegi ongi. АгIаги махIаги гьечIого, дахIа бижиняреб (ракги лълъинги гьечIого, тIегь бижиняреб). afagi ma\agi hezogo, da\a bi$inyareb (rakgi :ingi hezogo Teh bi$inyareb). Адаб буголи – тарбия буголи. adab bugoli - tarbiya bugoli. Адаб гьечIессул адабги ккоги, жаниб гьенарессда рагIиги бицуги. adab hezeSul adabgi :ogi, $anib henareSda rafigi bicugi. Адаб гьомер бихьун гуребин, чи вихьунин буде ккенеб. adab homer bi%un gurebin, xi wi%unin bide Keneb. Адабазул эбел – калам дагьайила, хьулазул эбел – ссабруйила. adaba#ul ebel - kalam dahayila, %ula#ul ebel - Sabruyila. Ад бугеб пихъ бихьун гурони, гъотIол багьа гьаняро. ad bugeb _i] bi%un guroni, voTol baha hanyaro. Ад ракIараб чол квелълъ ккодеги гьаде ккенебила. ad rajarab xol kwe: Kodegi hade Kenebila. Адаб гуреб буни, буде ккенеб бегинеб. adab gureb buni, bude Keneb begineb. Адагьаб цаххбинисса бакIаб гьир гьечIеб. adahab ca{biniSa bajab hir hezeb. Адго арав гьоболги лълъикIго кьенеб микьирги. adgo araw hobolgi :ijgo peneb mipirgi. Адго ккочIев цIцIогьор гурев. adgo Kozew ~ohor gurew. Аде валагьарассе – рахъо, бухъинессе – хъиру. ade walaharaSe - ra]o, bu]ineSe - ]iru. Аде гьобол къотIугеги, бухъе нугь къосугеги. ade hobol qoTugegi, bu]e nuh qosungegi. Аде къо ккани, къоркъолги бацI лълъугьинеб. ade qo Kani, qorqolgi ba` :uhineb. Аде къо ккедегIан кIалалълъ гьури ккенаресс, аде къо ккараб меххалълъ, горбола белэр кконяреб. ade qo Kedefan jala: huri KenareS, ade qo Karab me{a:, gorbola bel'er Konyareb. Аде къо щодегIан кIалалълъ гьури ккенаресс, аде къо ккараб меххалълъ горбола белэр кконяреб. ade qo &odefan jala: huri KenareS, ade qo Karab me{a: gorbola bel'er Konyareb. Аде лълъин бачIиняреб хIор ххеххгого къенеб. ade :in bazinyareb \or {e{gogo qeneb. Аде хъвачIого, ракьалълъасса чияссул хIал хьоняребила. ade ]wazogo, rapa:aSa xiyaSul \al %onyarebila. Аде цоги гъедо бегьани, гъокь букIараб боржинеб гIадат. ade cogi vedo behani, vop bujarab bor$ineb fadat. Аде цIцIанагIан гIемелинебги ургъел, асса бачахъанагIан дагьлун энебги ургъел. ade ~anafan femelinebgi urvel, aSa baxa]anafan dahlun enebgi urvel. Аде чи гьанярила, чараб гьой гьанярила (бунеб ишалълъе ххеххли буейила...). ade xi hanyarila, xarab hoy hanyarila (buneb i^a:e {e{;i buyeyila...). АдегIан ругезул хIурмат лълъиццаго цIуниня, хIурмат цIуне гъокьеххун ругезул. adefan ruge#ul \urmat :iCago `uninya, \urmat `une vope{un ruge#ul. Алайдухъа гъокье гIарац баниги, чIчIужуялълъ ккочIеб рукъ бечелиняро. alaydu]a vope farac banigi, Zu$uya: Kozeb ruq bexelinyaro. АнчIиги хIаналги руня. anzigi \analgi runya. АнчIи ругеб гъадие гъоссол бутIа щоняреб. anzi rugeb vadiye voSol buTa &onyareb. АнчIил гьоцIцIо хъахIабила. anzil ho~o ]a\abila. Ассан бараб рокъи ассан хIонеб. aSan barab roqi aSan \oneb. Азарго галул нугь цо галулассан байбихьинеб. a#argo galul nuh co galulaSan baybi%ineb. Азаргоясс бураб цоясс биххинеб. a#argoyaS burab coyaS bi{ineb. Азарго галул нугь цо галулалун байбихьиня. a#argo galul nuh co galulalun baybi%inya. Азарго оц бугев цо релълъмаххалълъе ккаравила. a#argo oc bugew co re:ma{a:e Karawila. Аждагьадол рокьи росол бералълъухъ ккарабила. a$dahadol ropi rosol bera:u] Karabila. Алазан рагIала бицараб ици гухIилълъ батиня. ala#an rafala bicarab ici gu\i: batinya. Алипалълъ би ккумо, биялълъ ти ккумо. ali_a: bi Kumo, biya: ti Kumo. Алипалълъ таниги, тиялълъ йосла, тела маарулав, щоня гьарагIав. ali_a: tanigi, tiya: yosla, tela maarulaw, &onya harafaw. Аллагь разияб гIурму гуреб, адамал разияб пиша гуреб. allah ra#iyab furmu gureb, adamal ra#iyab _i^a gureb. Аллагьасс хъвай цо жо буго, вехьассги хIисаб буде ккелаан. allahaS ]way co $o bugo, we%aSgi \isab bude Kelaan. Аллагьасс бегIерараб жо зазила, адамасс бегIерараб гIучIила. allahaS beferarab $o #a#ila, adamaS beferarab fuzila. Аллагьассеги хIур рак чIвараб бокьиня. allahaSegi \ur rak zwarab bopinya. Аллагьассги хъвала, хъвадебуни. allahaSgi ]wala, ]wadebuni. Аллагьассде таваккал тIаме, хIамаги бухьун. allahaSde tawaKal Tame, \amagi bu%un. Аниб берценаб, доба ссурукъаб те, доба берценаб, аниб ссурукъаб ккое (россассе эней ясалълъа эбелалълъ). anib bercenab, doba Suruqab te, doba bercenab, anib Suruqab Koye (roSaSe eney yasa:a ebela:). Аниссан бохх бегьчIони, боххссан рал'а бегьиняро. aniSan bo{ behzoni, bo{San ral'a behinyaro. Анищазул хIур бекьун мискин бечелиняро. ani&a#ul \ur bepun miskin bexelinyaro. Анкь бараб гьалалълъер гьагIел эна, гьагIел бараб гьалаллълъер гIурму эна. anp barab hala:er hafel ena, hafel barab hala:er furmu ena. Анкьицца гIалалуналълъасса, цо къоялълъ бартилун лълъикI. anpiCa falaluna:aSa, co qoya: bartilun :ij. АнцIцIцIол борце, цен къотIе. an`~ol borce, cen qoTe. Анщинахъе нугь лълъее битIинеб, бекьанщинахъе хIур лълъее бачIинеб. an&ina]e nuh :eye biTineb, bepan&ina]e \ur :eye bazineb. Араб батиняро, тараб щоняро. arab batinyaro, tarab &onyaro. Араб те, щвараб ккое. arab te, &warab Koye. Араб, хIвараб хIоде те, ххенаб, цIияб аде цIцIай. arab, \warab \ode te, {enab, `iyab ade ~ay. Арав вегьугейги, лълъутарав ворчIугейги. araw wehugeygi, :utaraw worzugeygi. Аралълъа нелълъецца туманкI рачIчIани, бачIинесселълъ нелълъеда гIарада речIчIинеб. ara:a ne:eCa tumanj raZani, bazuneSe: ne:eda farada reZineb. Аралълъа ххадув ххапуги. ara:a {aduw {a_ugi. Аралълъа ххадув гIандинев вехь, таралълъа ххадуб гIандинеб бацI. ara:a {aduw fandinew we%, tara:a {adub fandineb ba`. Аралълъа ххадуб ракIги хIогийила, гIакълуялълъ къабул буняреб жоялълъаги божугийила. ara:a {adub rajgi \ogiyila, faqluya: qabul bunyareb $oya:a bo$ugiyila. Арасс таниги, тарасс кквела. araS tanigi, taraS Kwela. Агь таниги - цо хIакъ, кIуркIуна кваниги - цо хIакъ. ah tanigi - co \aq, jurjuna kwanigi - co \aq. Агь цIуххуги, цIцIибил коне. ah `u{ugi, ~ibil kone. Асса лълъугьа! Дур букIин гьарабани, бикълароан! BахI, дир букIинги гьамо батларин, дурго гуреблигIагищи гьачIеб? aSa :uha! dur bujin harabani, biqlaroan! wa\, dir bujingi hamo batlarin, durgo gureblifagi&i hazeb? Ассан бараб рокъи ассан хIонеб. aSan barab roqi aSan \oneb. Аххир гьечIеб авал букIиняро, хъиси гьечIеб бал букIиняро. a{ir hezeb awal bujinyaro, ]isi hezeb bal bujinyaro. АхIмакъ анищаз бечелиня. a\maq ani&a# bexelinya. АхIмакъассда гIакълу бугIчIони бичIчIиняреб. a\maqaSda faqlu bufzoni biZinyareb. АхIараб бакIалълъе энчIони — я барщанин ккенеб, я хIинкъанин ккенеб. a\arab baja:e enzoni - ya bar&anin Keneb, ya \inqanan Keneb. АхIарассул къватIиб, упарассул рукъуб. АхIи басра буги. a\araSul qwaTib, u_araSul ruqub. a\i basra bugi. АхIчIого бегьараб гьойде ракьа чухIчIого реххиня, ахIчIого вегьарав гьобол вегьаравго нугьалълъ эна. a\zogo beharab hoyde rapa xu\zogo re{inya, a\zogo weharaw hobol weharawgo nuha: ena. АхIун биччаги, ваххчун кунаги. a\un biXagi, wa{xun kunagi. Б b Бавудасса гуребила оц гьанеб, бугьудассайила. bawudaSa gurebila oc haneb, buhudaSayila. Багъарураб гIусалълъе дару — бахъи. bavarurab fusa:e daru - ba]i. Багъарураб хIатIида хIатI рекIена. bavarurab \aTida \aT rejena. Багъарураб квералълъ квасул ногьи къаня. bavarurab kwera: kwasul nohi qanya. Багьа гьечIеб гьанал гьагIо лълъикIаб букIиняро. baha hezeb hanal hafo :ijab bujinyaro. Багьана батде бигьаяб жо. bahana batde bihayab $o. Багьана гьечIого барщарав, мухь кьечIого рекъена. bahana hezogo bar&araw, mu% pezogo reqena. БагIараб ккенебилан нихьваб борчIде гурин. bafarab Kenebilan ni%wab borzde gurin. Бадиве веццуги, нахъассан какуги. badiwe weCugi, na]aSan kakugi. Бакараби раде лълъин щочIей, Лълъелълъе баде цIцIан щочIей. bakarabi rade :in &ozey, :e:e bade ~an &ozey. Бакаридол къулгьу, къилил бах Iарал. bakaridol qulhu, qilil ba\aral. Баккудасса ххелчIеб бакъалълъ, нахъа ххелиняро. baKudaSa {elzeb baqa:, na]a {elinyaro. Бакъ аги, къо аги, къоабилелълъ ххарж щваги. baq agi, qo agi, qoabile: {ar$ &wagi. Бакъ агиян – къулун, къо агиян – ворххун. baq agiyan qulun, qo agiyan wor{un. Бакъ баккани – моцIцI вагIинеб, моцIцI баккани - цIцIваби вагIинел. baq baKani mo~ wafineb, mo~ baKani ~wabi wafinel. Бакъ баккигин, моцIцI тIерхьде ккена. baq baKigin, mo~ Ter%de Kena. Бакъ бокьарал – ракьанда, рокьи ккарал – рагIала. baq boparal - rapanda, ropi Karal - rafala. Бакъ бухIинярелълъуб ракь ххелиняреб. baq bu\inyare:ub rap {elinyareb. Бакъ гьечIони, моцIцIги гвангъинеб. baq hezoni, mo~gi gwanvineb. Бакъ лълъугьиняреб рукъуве тоххтир лълъугьинев. baq :uhinyareb ruquwe to{tir :uhinew. Бакъ-моцIцI тIерхьараб меххалълъ, цIцIваби раккинел. baq-mo~ Ter%arab me{a:, ~wabi raKinel. Бакъ щинкIинелълъул, рагьдол кIала гIодор чIчIенарел. baq &injine:ul, rahdol jala fodor Zenarel. Бакъ щинкIун ххадуб рукъ лълъухьиняреб. baq &injun {adub ruq :u%unyareb. Бакъ щоняреб бакIалълъа хIучч цIцIае. baq &onyareb baja:a \uX ~aye. Бакъалълъа ххелун букIинебли ххалкъалълъаги гьаня. baqa:a {elun bujinebli {alqa:agi hanya. Бакъараб гьой гIадинан кунинелълъул хъантIуги. baqarab hoy fadinan kunane:ul ]anTugi. Бакъараб гьойцца гьуссун бацI кконяро. baqarab hoyCa huSun ba` Konyaro. Бакъараб гIанкIода микьилълъ муч бихьинебила. baqarab fanjoda mipi: mux bi%inebila. Бакъукь ххелун букIинебли лълъидаго гьанеб. baqup {elin bujinebli :idago haneb. Бакъараб хъумур гIадав, хъантIараб гьой гIадинав. baqarab ]umur fadaw, ]anTarab hoy fadinaw. Бакълухъа оц босе, Аргъванисса куй босе. baqlu]a oc bose, arvwaniSa kuy bose. Бакъуцца бухIун ххадуб лълъалан хIур бачIиняро. baquCa bu\un {adub :alan \ur bazinyaro. Балагь букIиня бегьарабги бачарабги. balah bujinya beharabgi bazarabgi. Балагь бегьлалълъер гьудул реххун тоги. balah behla:er hudul re{un togi. Балагьана, батана. Букарана, хъассана. balahana, batan. bukarana, ]aSana. Балго рахь босани, атун къелиня. balgo ra% bosani, atun qelinya. Балгояб атIиялълъасса, атараб гьоэр бокьла. balgoyab aTiya:aSa, atarab hoer bopla. Балда нахъа хIалихьат, тIабкIила нахъа багьадур. balda na]a \ali%at, Tabjila na]a bahadur. Бараб ахIулълъги ахIараб болълъгийила бихьинчи гьанев. barab a\u:gi a\arab bo:giyila bi%inxi hanew. Баркат гьуни, цоги гIемераб, гьечIони, нусгоги дагьаб. barkat huni, cogi femerab, hezoni, nusgogi dahab. Бараххщарассул боцIцIи саххаватасс кунинеб. baea{&araSul bo~i sa{awataS kunineb. Бараххщарассул къай къавол гьойцца кунинебила. bara{&araSul qay qawol hoyCa kuninebila. Бараххщарассул – чияе, чехь квешассул – жендего. bara{&araSul - xiyaye, xe% kwe^aSul - $endego. Баргъичал рокьла – мун вокьларо, кьураб жо босла – мун восларо. barvixal ropla - mun woplaro, purab $o bosla - mun woslaro. Баркала гьечIеб кечI – кири гьечIеб лаила. barkala hezeb kez - kiri hezeb laila. Баркат гьечIеб боцIцIудассаги цIунаги, гьоэли гьечIеб ригьнадассаги цIунаги. barkat hezeb bo~udaSagi `unagi, hoeli hezeb rihnadaSagi `unagi. Баркат гьечIеб боцIцIулассан баркат бахъиняреб. barkat hezeb bo~ulaSan barkat ba]inyareb. Баркиялълъеги зигараялълъеги кватIи букIиняребила. barkiya:egi #igaraya:egi kwaTi bujinyarebila. Бартигун хIур чIчIикIи лълъикI, хIамагин кIалцIи кондегIан. bartigun \ur Ziji :ij, \amagin jal`i kondefan. Басрияб гурдила цIияб къвал гъуни, къоролалълъе гьебги гьойдол буго. basriyab gurdila `iyab qwal vuni, qorola:e hebgi hoydol bugo. Басрияб наккдалълъа цIияб бугIа бахъуги. basriyab naKda:a `iyab bufa bu]ugi. Басрияб агIел тIамун гъоркь. basriyab afel Tamun vorp. Басрияй цIулалълъул цIияб гъалдибер. ЦIияй бахIаралълъул хIерав бахIарав. basriyay `ula:ul `iyab valdiber. `iyay ba\ara:ul \eraw ba\araw. Бархъалиссесс хъабида гIоркь бокьаралълъуб гъена. bar]aliSeS ]abida forp bopara:ub vena. Барщараб пихъалълъе дару — кунай. bar&arab _i]a:e daru - kunay. Барщарассе кьей гьечIеб, кьижарассе тей гьечIеб. (Гьузарассе кьенаро — кьижарассе тенаро). bar&araSe pey hezeb, pi$araSe tey hezeb. (hu#araSe penaro - pi$araSe tenaro). Барщарассе кьенаро, кьижарассе тенаро. bar&araSe penaro, pi$araSe tenaro. Барщидал кончIеб гIеч гIодобе бортон туриня. bar&idal konzeb fex fodobe borton turinya. Бассарун квералълъасса кунан эбел белгьана. Ххонон гьибиялълъасса гьанщун гьимал белгьана. baSarun kwera:aSa kunan ebel belhana. {onon hibiya:aSa han&un himal belhana. Батараб буе, бураб коне. batarab buye, burab kone. Батаралълъуб батараб буе. batara:ub batarab buye. Баххилав чияссулгин гьудули буни, бищун дой къварагIараб бакIалълъа живго гIодов чIчIена. ba{ilaw xiyaSulgin huduli buni, bi&un doy qwarafarab baja:a $iwgo fodow Zena. Бахъараб бералълъа хъат чIвамо щибулеб. ba]arab bera:a ]at zwamo &ibuleb. Бахъиняреб бакIалълъе туманкI кьвагьуги. ba]inyareb baja:e tumanj pwahugi. Бахъиняреб ццин букIиняреб, хIоняреб ракI букIиняреб. ba]inyareb Cin bujinyareb, \onyareb raj bujinyareb. Бахьиняб надаласса гьорко богIол цIенаро. Ххалатаб гарбиласса къвал ххирил бахъиняро. ba%inyab nadalaSa horko bofol `enaro. {alatab garbilaSa qwal {iril ba]inyaro. БахIарав чи рогIокълугеги хIерав чи беццугеги. ba\araw xi rofoqlugegi \eraw xi beCugegi. БахIарго хIелугеги, хIелун мискIилугеги. ba\argo \erugegi, \erun misjilugegi. БахIарчи рагъла хIоня, хIалихьат бусала хIоня. ba\arxi ravla \onya, \ali%at busala \onya. БахIарчияссул къай буго чучаб бутI гIадаб жо. ba\arxiyaSul qay bugo xuxab buT fadab $o. БахIарчияссул кIиго рочен буго, цоябниги чучани чили хIонеб. ba\arxiyaSul jigo roxen bugo, coyabnigi xuxani xili \oneb. БахIарчияссдасса хIинкъуги, хIалихьатав гьудулассдасса цIуне. ba\arxiyaSdaSa \inqugi, \ali%ataw hudulaSdaSa `une. Бацде кIваняреб кавуги рагьуги, бичде кIваняреб гарацIцIги баги. bacde jwanyareb kawugi rahugi, bixde jwanyareb gara~gi bagi. БацI бихьараб хIама хIохьокьаги хIинкъинеб. ba` bi%arab \ama \o%opagi \inqineb. БацI унтуе кьижинеб, кьалуе борчIинеб. ba` untuye pi$ineb, paluye borzineb. БацI хIинкъде хIамицца гIундул кIорокIинел. ba` \inqde \amiCa fundul jorojinel. БацIги циги багъана, царацца би чIчIикIана. ba`gi cigi bavana, caraCa bi Zijana. БацIгин багъун, чахъу белгьиняро, чугин дурун, хIама белгьиняро. ba`gin bavun, xa]u belhinyaro, xugin durun, \ama belhinyaro. БацIикьа хIинкъарасс гIи буняро. ba`ipa \inqaraS fi bunyaro. БацIил бел'эр тарщида чIчIинтIе. ba`il bel'er tar&ida ZinTe. БацIилгин гьудулиги те, гьойдолгин маххссароги те. ba`ilgin huduligi te, hoydolgin ma{Saragi te. БацIицца гурони цIцIе чIваняро, цIцIецца гурони бул'ур буняро. ba`iCa guroni ~e zwanyaro, ~eCa guroni bul'ur binyaro. БацIицца бураб гьойцца коня. ba`iCa burab hoyCa konya. БацIицца кIал чIвараб жо бацIие те. ba`iCa jal zwarab $o ba`iye te. БацIицца цIцIедое гIадин багьана буги. ba`iCa ~edoye fadin bahana bugi. Бачаялълъ чудук гIадин чи бегьларо. baxaya: xuduk fadin xi behlaro. БачIинеб, бачIиняреб гьаняреб гIурус, бегьчIого букIиняреб ххасел. bazineb, bazinyareb hanyareb fueus, behzogo bujunyareb {asel. Бегьлилан къо бегьиняро, ккелилан зияде ккенаро. behlilan qo behi nyaro, Kelilan #iyade Kenaro. Бегьиняго лълъар кквечIони, лълъутун энаго рачIчI щоняро. behinyago :ar Kwezoni, :utun enago raZ &onyaro. БачIинебги борце, энебги борце. bazinebgi borce, enebgi borce. Бащали бунагIан, гьоэли цIцIицIкIинеб. ba&ali bunafan, hoeli ~iJineb. Бащдаб бугIа бичун данде жо босе. ba&dab bufa bixun dande $o bose. Бегараб бакъун хIвараб, бахъараб гIорцIцIун хIвараб. КIалдибе борта, багIар гIеч. begarab baqun \warab, ba]arab for~un \warab. jaldibe borta, bafar fex. Бегараб бацI бакъараб, бахъараб бацI гIорцIцIараб. begarab ba` baqarab, ba]arab ba` for~arab. Бегун кьаралиняро, кьижун бечелиняро. begun paralinyaro, pi$un bexelinyaro. Бегун хIвараб гъалбацIалълъасса бахъун хIвараб гьой лълъикI. begun \warab valba`a:aSa ba]un \warab hoy :ij. Бекани бохх я ххалалинеб, я къокълинеб. bekani bo{ ya {alalineb, ya qoqlineb. Беканиги кьенарев чияссулгин хIоно чIваги. bekanigi penarew xiyaSulgin \ono zwagi. Бекарасс кваххи кье, кварасс гIакIа кье. bekaraS kwa{i pe, kwaraS faka pe. Бекарассда гурони боххдол унти гьаняро, бихьарассда гурони гIосол хIара гьаняро. bekaraSda guroni bo{dol unti hanyaro, bi%araSda guroni fosol \ara hanyaro. Бекьарассе бекьараб ракьалълъассан буссиня. beparaSe beparab rapa:aSan buSinya. БекьчIесс хIур бециняро. bepzeS \ur becinyaro. БекIкIинеб хIецIохъги валагьуги, бичIинеб цIулахъги валагьуги. beJineb \e`o]gi walahugi, bizineb `ula]gi walahugi. Бер гIункIкIрукьалълъ бацIцIе. ber funJrupa: ba~e. Бер хъантIуги, боцIцIу дасса чIухIуги. ber ]anTugi, bo~udaSa zu\ugi. Беразда гуреб канцIа бихьинеб, рокIедайин. bera#da gureb kan`a bi%ineb, rojedayin. Беразда квер гьураб меххалълъ буялълъасса, михъазда квер гьураб меххалълъ буй лълъикIаб. bera#da kwer hurab me{a: biya:aSa, mi]a#da kwer hurab me{a: buy :ijab. Беразе макьо ххирияб, рокьуе ссвади ххирияб. bera#e mapo {iriyab, ropuye Swadi {iriyab. Бералълъа бихьараб битIараб, гIенда рагIараб гьересси. bera:a bi%arab biTarab, fenda rafarab hereSi. Бералълъа бихьараб гIадаб даран букIиняро. bera:a bi%arab fadab daran bujinyaro. Белгьараб хьечIого къуралълъе лълъин щоняро. belharab %ezogo qura:e :in &onyaro. Белгьарассул ярагъ магIида букIаго, къурассул ярагь чвархъинеб. belharaSul yarav mafida bujago, quraSul yarav xwar]ineb. Белгьунгеги, къогеги, къаццандинел чIчIогеги. belhungegi, qogegi, qaCandinel Zogegi. Берценаб кIалзуе кIиго бутIа бараб. bercenab jal#uye jigo buTa barab. Берценаб бихъиналълъасса ссурукъаб бокъи лълъикIаб. bercenab bi]ina:aSa Suruqab boqi :ijab. Берценаб рагIоцца боркIадаб меэр охъ буня. bercenab rafoCa borjadab meer o] bunya. Берценаб рагIоцца маххул каву рагьиня. bercenab rafoCa ma{ul kawu rahinya. Берценавги ссуриня, ссанагIали гьечIони, ссураралги рокьиня, рокьул дангъва бугони. bercenawgi Surinya, Sanafali hezoni, Suraralgi ropinya, ropul danvwa bugoni. Бел'эр беклалълъер къае. bel'er bekla:er qaye. Бел'эр бичун, чед босуги. bel'er bixun, xed bosugi. Бел'эр бокьани, гьа, хIатIал! bel'er bopani, ha, \aTal! Бел'эр бугони угъур каминяро, ажу бугони рохьен каминяро. bel'er bugoni uvur kaminyaro, a$u bugoni ro%en kaminyaro. Бел'эр квачан хьихье, чехь бакъун хьихье. bel'er kwaxan %i%e, xe% baqun %i%e. Бел'эр рогьоле батинеб бакIалълъа гье. bel'er rohole batineb baja:a he. Болола гьеде тажалълъасса гъокь гьеде бакI лълъикIаб. bolola hede ta$a:aSa vop hede baj :ijab. Бололассан окIкIчIеб лълъин, аххалассан окIкIиняро. bololaSan oJzeb :in, a{alaSan oJinyaro. Белегьанчияссул чехь унтчIони, чиял могъ унтиняро. belehanxiyaSul xe% untzoni, xiyal mov untinyaro. Белегьанчи хIвадилан гIакдае чуриги кьумо, чIаго ххутIадилан оцое накку баги. belehanxi \wadilan fakdaye xurigi pumo, zago {uTadilan ocoye naKu bagi. Беццав чиясс нугь малълъун, нугьла витIун ккеларо. beCaw xiyaS nuh ma:un, nuhla wiTun Kelaro. Бечедассул рукъуб къойил бахIарал. bexedaSul ruqub qoyil ba\aral. Бечели хIоня, маххщел хIоняро. bexeli \onya, ma{&el \onyaro. Бидаяб чу гIадин вукIа, чалияб куй гIадин вукIа. bidayab xu fadin wuja, xaliyab kuy fadin wuja. Бидол чIорто — чIчIегIераб жо. bidol zorto - Zeferab $o. Бидулассул гьой кьарияб, гьердихъанассул къвачIа кIудаб. bidulaSul hoy pariyab, herdi]anaSul qwaza judab. Бикъарав вакъиня, вагъарав къена. biqaraw waqinya, wavaraw qena. Бикъла — вакъла. biqla - waqla. Бикъиня — вакъиня, вакъиня — бикъиня. biqinya - waqinya, waqinya - biqinya. Бикъуги — хIинкъуги, гьересси бицуги — нучуги. biqugi - \inqugi, hereSi bicugi - nuxugi. Бил'араб жо хIатIацца балагьуги, болоцца балагье. Гьересси бицуги, дой ххайирабгIаги. bil'arab $o \aTaCa balahugi, boloCa balahe. hereSi bicugi, doy {ayirabfagi. Бихъарасс бокъе къохьол зоб, (хъабарча) тIурасс бацIцIе квасул кун. bi]araS boqe qo%ol #ob, (]abarxa) TuraS ba~e kwasul kun. Бихьа-бихьараб бицде гуребила рохьобе хIама энеб. bi%a-bi%arab bicde gurebila ro%obe \ama eneb. Бихьарассда гурони, балагьалълъул кьогIли гьаняро. bi%araSda guroni, balaha:ul pofli hanyaro. Бихьарассда рагIарасс бицуги. bi%araSda rafaraS bicugi. Бихьарассул рагIи рагIарасс гьересси буги. bi%araSul rafi rafaraS hereSi bugi. Бихьде — хIан, хIанчIде — муч. bi%de - \an, \anzde - mux. Бихьинярин цIцIогьги буги, рагIинярин рагIиги бицуги. bi%inyaran ~ohgi bugi, rafinyarin rafigi bicugi. БихьунгутIи гурони, хIуккунгутIи гьечIеб. bi%unguTi guroni, \uKunguTi hezeb. БитIараб бицде бокьани гьитIиняссда гьикъе. buTarab bicde bopani hiTinyaSda hiqe. БитIараб бицде ккена, бицараб ккоде ккена. biTarab bicde Kena, bicarab Kode Kena. БитIараб жо лълъецца гъанкъиняро, цIецца бухIиняро. biTarab $o :eCa vanqinyaro, `eCa bu\inyaro. БитIараб налицца борце, тIекъаб къалмиде реххе. biTarab naliCa borce, Teqab qalmide re{e. БитIун ккараб - рокьи, мекъиссала ккараб - кьал. biTun Karab - ropi, meqiSala Karab - pal. БитIун ккани - рокьи, мекъиссала ккани - кьал, кьучIчI гьечIеб жо берзул балагьи буго. biTun Kani - ropi, meqiSala Kani - pal, puZ hezeb $o ber#ul balahi bugo. БитIун кIалгьай бурав кIодолиялълъе щоня. biTun jalhay buraw jodoliya:e &onya. БицанагIан рагIи гIемелиня, бохъанагIан ракь гIемелиня. bicanafan rafi femelinya, bo]anafan rap femelinya. Бицани бабалабги, бицани дадалабги. bicani babalabgi, bicani dadalabgi. Бица-бицарассда ххадув волълъонги. bica-bicaraSda {aduw wo:ongi. БицанагIан - рагIи, бохъанагIан - ракь. bicanafan - rafi, bo]anafan - rap. Бицанщинаб рагIиги букIиняро, хIамагIанаб бацIги букIиняро. bican&inab rafigi bujinyaro, \amafanab ba`gi bujinyaro. Бицараб рагIи кIочарассда, бицараб чиги кIочоня. bicarab rafi joxaraSda, bicarab xigi joxonya. Бицун мекъав гьаня, волълъон рекъав гьаня. bicun meqaw hanya, wo:on reqaw hanya. Бицде вортуги, буде ворта. bicde wortugi, bude worta. Бицун бахъиняреб чIамучIаб ххабар, чIаран бахъиняреб рачIчI ххалатаб хI ур. bicun ba]inyareb zamuzab {abar, zaran ba]inyareb raZ {alatab \ur. Бицуги рагIи аде чи вегьунгин къотIде тенеб. bicugi rafi ade xi wehungin qoTde teneb. Бицинеб меххалълъ гьоцIцIо, гьекъенеб меххалълъ загьру. bicineb me{a: ho~o, heqeneb me{a: #ahru. Бицухъе букIинеб - гъаримаб рагIи, абухъе букIинеб - хIатIал гьечIеб кечI. bicuneb bujineb - varimab rafi, abu]e bujineb - \aTal hezeb kez. Бичараб жо - бортараб жо. bixarab $o - bortarab $o. Босараб жо - батараб жо. bosarab $o - batarab $o. Бичинеб жоялълъа ад ратIал гьанал чIвани, томен окIаб щоня. bixineb $oya:a ad raTal hanal zwani, tomen ojab &onya. Бичун нугь босуги, боцIцIи кьомо кьал босуги. bixun nuh bosugi, bo~i pomo pal bosugi. Бищун гьоэнаб жо - макьо. bi&un hoenab $o - mapo. Бищун рахIатаб мехх буго дида бахIриги, бахIриялълъа дунги рихьчIеб мехх. bi&un ra\atab me{ bugo dida ba\rigi, ba\riya:a dungi ri%zeb me{. Бищун ххалатаб жо - мацIцI. bi&un {alatab $o - ma~. Бищун чIухIараб жо - хIелеко. bi&un zu\arab $o - \eleko. Бищунго къабихIаб жо - живго женццаго вецци, бищунго къадараб жо - жендего бокьиняреб буй. bi&ungo qabi\ab $o - $iwgo $enCago weCi, bi&ungo qadarab $o - $endego bopinyareb buy. Богол рагI - ризаб жо. bogol raf - ri#ab $o. Богин вагъарав ххеххго къена. bogin wavaraw {e{go qena. БогIол мугьгIан цоязе рокьани, гьолол мугьгIан цоязеги рокьиня. bofol muhfan coya#e ropani, holol muhfan coya#egi ropinya. БогIол рокьи букIинеб. bofol ropi bujineb. Бода гьоркьоб он биххани белегьанчияссе укъбал каминя. boda horpob on bi{ani belehanxiyaSe uqbal kaminya. Божарав чи вугилан рокIелълъ бугеб бицуги. bo$araw xi wugilan roje: bugeb bicugi. Божаравги хI ваги, щакдараравги хI ваги. bo$arawgi \wagi, &akdararawgi \wagi. Божи бугеб маардайила хIамил гIундул ххутIарал. bo$i bugeb maardayila \amil fundul {uTaral. Божуда рекIкI буги, гьерссиде реччеб тIоги. bo$uda reJ bugi, herSide reXeb Togi. Бокьа-бокьараб бунила хIамил гIундул ххалалурал. bopa-boparab bunila \amil fundul {alalural. Бокьани ццебе къотIун белълъенебила дунял, бокьани ххадуб цIцIамо бачIинебила. bopani Cebe qoTun be:unebila dunyal, bopani {adub ~amo bazinebila. Бокьанщинаб лълъеейила щвараб, мурадалълъе щомо, щивила хIварав. bopan&inab :eyeyila &warab, murada:e &omo, &iwila \waraw. Бокьараб гурони, рагIиняребила. boparab guroni, raginyarebila. Бокьараб кьуру биххде кIванебила рагIола. boparab puru bi{de jwanebila rafola. Бокьараб щвечIони, щваралълъа ракI рази буе. boparab &wezoni, &wara:a raj ra#i buye. Бокьарабщинаб буни, бокьиняребщинаб аде бачIинеб. boparab&inab buni, bopinyareb&inab ade bazineb. Бокьарасс гьетIун бице, бокьарасс битIун бице, бицинебни битIараб бице. boparaS heTun bice, boparaS biTun bice, bicinebni biTarab bice. Бокьдеяли гIемер жо бокьиня, гIархъиги гьаде ккена. bopdeyali femer $o bopinya, far]igi hade Kena. Бокьоб гIачIар гIадинан, гIергIединев вукIинев, ГIиялълъ цIцIелжо кинигин, ээдинев вукIинев. bopob fazar fadinan, ferfedinew wujinew, fiya: ~el$o kinigin, eedinew wujinew. Бокьобе гьечIеб гIи къватIибе бачIиняреб. bopobe hezeb fi qwaTibe bazinyareb. Бокьор гьунарел оцал гIадин руго. bopor hunarel ocal fadin rugo. Бокьосса къватIиве вачIун, къориниве лълъугьунги. bopoSa qwaTiwe wazun, qoroniwe :uhungi. Бокьиняреб жо рагIиняро. bopinyareb $o rafinyaro. Бокьиняреб жоялълъе инсан гIинкъавги вукIиневила, беццавги вукIиневила. bopinyareb $oya:e insan finqawgi wujinewila, beCawgi wujinewila. Бокьинярого бунеб хIалтIи гIазабила, бокьун бунеб хIалтIи роххелила. bopinyarogo buneb \alTi fa#abila, bopun buneb \alTi ro{elila. Бокьун гурони кьеде ккогеги, кьураб гурони босде ккогеги. bopun guroni pede Kogegi, purab guroni bosde Kogegi. Бокьунщи хIамида хIучч бахъинеб (гьучч бахъинеб). bopun&i \amida \uX ba]ineb (huX ba]ineb). Болгьо борк Iа луна, нугь рикIкIалуна. bolho borjaluna, nuh riJaluna. Болгьонид хIур кванан, хIамил гIулдул чухIун (чIчIахъадерил). bolhonid \ur kwanan, \amil fuldul xu\un (Za]aderil). Боржалида ххабар кьара буги. bor$alida {abar para bugi. Бортаян гьойда абун, гьаян гIанкIкIида абун. bortayan hoyda abun, hayan fanJida abun. Бортон араб нусалълъасса нахъе ххутIараб гьел лълъикIаб. borton arab nusa:aSa na]e {uTarab hel :ijab. Бортон энеб генола гибигун энеб гIеч рачIчIараб. borton eneb genola gibigun eneb fex raZarab. БоркIадаб маарде гьури ккенаро, берценай ясалълъе рагIи хоняро. borjadab maarde huri Kenaro, bercenay yasa:e rafi [onyaro. Борк I адаб ассан биччае, охъаб гъокьан биччае. borjadab aSan biXaye, o]ab vopan biXaye. Борхьил аждагьа буги. bor%il a$daha bugi. Борхьил бел'эр аждагьа лълъугьиналълъе чIчIинтIе. bor%il bel'er a$daha :uhina:e ZinTe. Босен тамагьаб тIаминеб буго, вегде къванкIараб букIлин ккена. bosen tamahab Tamineb bugo, wegde qwanjarab bujlin Kena. Босен цIилуни, ракI цIилиня. bosen `iluni, raj `ilinya. Бохх бекараб цIцIеде рицIцIил гъветI бегараб. bo{ bekarab ~ede ri~il vweT begarab. Бохъ валагье, чохъ валагье. БоцIцIи бахIарчияссда хIитIикь букIинеб. bo] walahe, xo] walahe. bo~i ba\arxiyaSda \iTip bujineb. БоцIцIи къварагIиня гьабго къоялълъ, х I вараб къоялълъги гIураб къоялълъги, гьобол вегьараб къоялълъги. bo~i qwarafunya habgo qoya:, \warab qoya:gi furab qoya:gi, hobol weharab qoya:gi. БоцIцIудасса чIухIуги, чиял гьомер бухIуги. bo~udaSa zu\ugi, xiyal homer bu\ugi. БоцIцIул квешли - хIалакъли, хIамил квешли - гIен дали. bo~ul kwe^li - \alaqli, \amil kwe^li - fen dali. БоцIцIул хьон рагIийила, гIакдал рахь руссунила. bo~ul %on rafiyila, fakdal ra% ruSunila. БоцIцIул хIисаб цIцIаги, хIара босе. bo~ul \isab ~agi, \ara bose. БоцIцIухъ гIурму бичуги, чодохъ намус бичуги. bo~u] furmu bixugi, xodo] namus bixugi. Бугеб бикъун чIчIарассда квешаб къо чIчIаги. bugeb biqun ZaraSda kwe^ab qo Zagi. Бугеб гурони, кьеде ккенаро, кьураб гурони конде ккенаро. bugeb guroni, pede Kenaro, purab guroni konde Kenaro. Бугелълъа ракI рази буе, гьечIелълъе хьулхьудаги. buge:a raj ra#i buye, heze:e %ul%udagi. Бугесс боцIцIи, гьечIесс налгьийила гьималазе ирсалълъе тенеб жо. bugeS bo~i, hezeS nalhiyila himala#e irsa:e teneb $o. Бугъие бугъа каминяро. buviye buva kaminyaro. Бугъил лълъаралълъасса цIуне, чол малалълъасса цIуне, квешаб, чияссдасса кинабго рахъалълъ цIуне. buvil :ara:aSa `une, xol mala:aSa `une, kwe^ab, xiyaSdaSa kinabgo ra]a: `une. Бугъил ракI гьураб, эхI бараб бече. buvil raj hurab, e\ barab bexe. БугIа хIурулълъ бекье, ролълъ хIарччулълъ бекье. bufa \uru: bepe, ro: \arXu: bepe. Буде бокьани, кIваняребги гьаняребги жо букIиняро. bude bopani, jwanyarebgi hanyarebgi $o bujinyaro. Буде жо вагIарасс как баня, конде жо вагIарасс кIал кконя. bude $o wafaraS kak banya, konde $o wafaraS jal Konya. Буде Карим - кунаде ГIаща. bude karim - kunade fa&a. Буде гьарассе квасул дунял, конде гьарассе нагьул дунял. bude haraSe kwasul dunyal, konde haraSe nahul dunyal. БукIараб квеш, ккараб лълъикI. bujarab kwe^, Karab :ij. БукIаралълъасса бугеб лълъикI. bujara:aSa bugeb :ij. БукIиняреб чIанкIда кIиго чIаву бадинеб (гьерекIдерил). bujinyareb zanjda jigo zawu badineb (herejderil). Бурулълъ чIагIаги чIвавулълъ квасги квешав россассда бихьуги. buru: zafagi zwawu: kwasgi kwe^aw roSaSda bi%ugi. Буняго кончIони, коняго ххутIиня. bunyago konzoni, konyago {uTinya. Бунеб жо чиял лълъикIаб, чияда рокъонгутIде мун лълъикIав. buneb $o xiyal :ijab, xiyada roqonguTde mun :ijaw. Бунелълъул гIархъи гьечIев, абуралълъул рухIел гьечIев. bune:ul far]i hezew, abura:ul ru\el hezew. Бумо-бунила гьидалълъессул гъвала лълъугьараб. bumo-bunila hida:eSul vwala :uharab. Бумо куцараб квер, комо куцараб чехь. bumo kucarab kwer, komo kucarab xe%. Буни букIинеб жо буго кеп. КIваричIеб буни, кIварич I еб лълъугьиня. buni bujineb $o bugo ke_. jwarizeb buni, jwarizeb :uhinya. Бумо щиналълъе бухIун лълъин щвана. bumo &ina:e bu\un :in &wana. Бураб куние чи каминяро. burab kuniye xi kaminyaro. Бурасс какинеб, кварасс беццинеб. buraS kakineb, kwaraS beCineb. Бурассе буде цо къоги - нусго сон, нусго сонги — цо къо. buraSe bude co qogi - nucgo son, nusgo songi - co qo. Бурассе бураб батиня, бучIессе бучIеб батиняро. buraSe burab batinya, buzeSe buzeb batinyaro. Будухъе букIинеб жо буго дунял. budu]e bujineb $o bugo dunyal. БухIараб кьечIони, бокьараб щоняро. bu\arab pezoni, boparab &onyaro. БухIаралълъуссайила къехь тIунеб. bu\ara:uSayila qe% Tuneb. БухIарасс гурони хIал буларо, унтарасс гурони агь абларо. bu\araS guroni \al bularo, untaraS guroni ah ablaro. БухIлаго конги, кондежоялълъаги пударуги. bu\lago kongi, konde$oya:egi _udarugi. БуцIцIа кIал! БуцIцIчIони борта, зур! bu~a jal! bu~zoni borta #ur! БучIеб жоялълъул цIцIар рагIларо. buzeb $oya:ul ~ar raflaro. БучIессе гьечIилан мигъилълъ хIинчIчIги ахIдиня. buzeSe hezilan mivi: \inZgi a\dinya. БучIони, жо букIиняро, бекьчIони, х I ур букIиняро. buzoni, $o bujinyaro, bepzoni, \ur bujinyaro. В w Вагъинев ккое чи. wavinew Koye xi. Вай дур кIалзул бахьили! Вай дур махьил чIчIегIели! way dur jal#ul ba%ili! way dur ma%il Zefeli! Вай нежер бахIарай, нежер бахIарай, ЧаххтIида гурони гъалги бихьчIей. Вай нежер бахIарай, нежер бахIарай, Гурдида гурони черххги бихьчIей. way ne$er ba\aray, ne$er ba\aray, xa{Tida guroni valgi bi%zey. way ne$er ba\aray, ne$er ba\aray, gurdida guroni xer{gi bi%zey. ВакъанагIан бикъиня, гIорцIцIанагIан хъантIиня Вакъанани гIодун, гIорцIцIани кьурдун, Адамассул гIамал – манзил къокъаб жо, Буголи баккарун, гьечIоли баххчун, Чангиясс хIуккучIеб байтулман боцIцIи. waqanafan biqinya, for~anafan ]anTinya waqanani fodun, for~ani purdun, fadamaSul famal - man#il qoqab $o, bugo;i baKarun, hezo;i ba{xun, xangiyaS \e%ezeb baytulman bo~i. Вакъани къадияссги бикъинеб. waqani qadiyaSgi biqineb. Вакъарав вехьассда гирун бачIинеб гьорчо чедилан ккенебила. waqaraw we%aSda girun bazineb horxo xedilan Kenebila. Вакъарав эмен кондежо будеги виччаги, квачарав цIа бакдеги виччаги. waqaraw ewen konde$o budegi wiXagi, kwaxaraw `a bakdegi wiXagi. Вакъарав къулун гьанев, гIорцIцIарав ворххун гьанев. waqaraw qulun hanew, for~araw wor{un hanew. Вакъаравги валагьун муъминчи кунинярев. waqarawgi walahun mu'minxi kuninyarew. Вакъарассда ккенебила жив киданиги гIорцIцIинярилан, гIорцIцIарассда ккенебила жив киданиги вакъинярилан. waqaraSda Kenebila $iw kidanigi for~inyarilan, for~araSda Kenebila $iw kidanigi waqinyarilan. Вакъарассе къо гьагIелгIан ххалатаб. waqaraSe qo hafelfan {alatab. Вакъарассе мочол чедги гьоэнаб, къучурассе хIорил лълъинги тIагIамаб. waqaraSe moxol xedgi hoenab, quxuraSe \oril :ingi Tafamab. Вакъарассда гьорове вогьарав лълъугьаравила. waqaraSda horowe woharaw :uharawila. Вакъи хIуккуняресс гIорцIцIиги хIуккуняребила. waqi \uKunyareS for~igi \uKunyarebila. Вакъун гIодинев, гIорцIцIун воххинев. waqid fodinew, for~id wo{inew. Вакъун хханги хIинкъиневила, хIинкъун бацIги лълъутинебила. waqid {angi \inqinewila, \inqid ba`gi :utinebila. Вакъинярилан къаде квенги тоги, роцIцIун бугилан буртинаги тоги. waqinyarilan qade kwengi togi, ro~un bugilan burtinagi togi. ВакъчIого кунаги, кеп щочIого воххуги. waqzogo kunagi, ke_ &ozogo wo{ugi. Вакъиялълъе дару - кунай, налгьиялълъе дару - бецIи. waqiya:e daru - kunay, nalhiya:e daru - be`i. Вакъун вугищи? - ГьечIо. Маарул бахIарчияссул джавабал. Къучун вугищи? - ГьечIо. Квачанев вугищи? - ГьечIо. waqun wugi&i? - hezo. maarul ba\arxiyaSul Gawabal. quxun wugi&i? - hezo. kwananew wugi&i? - hezo. Валагьарассе бигьаяб жо буго гIодоб расанди. walaharaSe bihayab $o bugo fodob rasandi. ВалагьчIого векерарассул квергIаги гIодоб чIваня. walahzogo wekeraraSul kwerfagi fodob zwanya. Вас вугев эбелалълъул дад адбосуги. was wugew ebela:ul dad adbosugi. Вас гогьдардевуни, чухъа ххалат лълъугьиня, яс гогьдардеюни, марго алаялълъа туманкI речIчIиня. was gohdardewuni xu]a {alat :uhinya, yas gohdardeyuni margo alaya:a tumanj reZinya. Вас квешав вугониги, нус лълъикIай щваги. was kwe^aw wugonigi, nus :ijay &wagi. Вас хIварай эбелалълъул гIадаб магIо букIиняреб. was \waray ebela:ul fadab mafo bujinyareb. Васаз кочIолълъ ахIиняреб, ясаз магIилълъ бахъиняреб. wasa# kozo: a\inyareb, yasa# mafi: ba]inyareb. Васал чанадинеб чиялги гIадат, эбел чанадиялълъ чара хIомо буго. wasal xanadineb xiyalgi fadat, ebel xanadiya: xara \omo bugo. Васассе ригьин буйги, ясалълъул рагIи бицинги рагIолълъе нуцIцIа рагьи буго. wasaSe rihin buygi, yasa:ul rafi bicingi rafo:e nu~a rahi bugo. Васассул гьималаз нелълъеран абурабила, ясалълъул гьималаз нежеран абурабила. wasaSul himala# ne:eran aburabila, yasa:ul himala# ne$eran aburabila. Васниги ясниги гурони чIчIужуялълъ басриял хьалбал руняро. wasnigi yasnigi guroni Zu$uya: basriyal %albal runyaro. BатIан гьечIев чи - чед гьечIеб таргьа. waTan hezew xi - xed hexeb tarha. Вахъде гьанярев гIодов чIчIедевуги. ВахIалда хIатIал рукIиняро, гьарчида берал рукIиняро. wa]de hanyarew fodow Zedewugi. wa\alda \aTal rujinyaro, harxida beral rujinyaro. Вахъун чIчIомо хIалтIарав вегун кунанев. wa]un Zomo \alTaraw wegun kunanew. Ваццан кьапIаниги, къотIиня, тушманан кьапIаниги, къотIиня. waCan paPanigi, qoTinya, tu^manan paPahigi, qoTinya. Ваццго вацц вугониги къолол бел'эр буе. waCgo waC wugonigi qolol bel'er buye. ВацIцIадав вахъчIони, хъубав атиняро. wa~adaw wa]zoni, ]ubaw atinyaro. ВачIаги гьаня дида, вачI-вачIги гьаня. wazagi hanya dida, waz-wazgi hanya. Вегьдеги гьае, эндеги гьае. wehdegi haye, endegi haye. Вегьиневги гIадат, вахъиневги гIадат. wehinewgi fadat, wa]inewgi fadat. Вегдеги гьае, вахъдеги гьае. wegdegi haye, wa]degi haye. ВоххдегIан гIодте ккена. wo{defan fodte Kena. Воре, каву рагьуги, гъванкан чияцца къанеб. wore, kawu rahugi, vwankan xiyaCa qaneb. Воре, окIлуги! Оклани, каминя. wore, ojlugi! ojlani, kaminya. Вореялълъ гьорчо ккенаро. woreya: horxo Kenaro. Вехь вокьарассе гьойги бокьинеб. we% wopalaSe hoygi bopineb. Вехь гIияда нахъа лълъикIав, гIел руккалилълъ лълъикIав. we% fiyada na]a :ijaw, fel ruKali/ :ijaw. Веццуги, какде ккеде гурин, какуги, веццде ккеде гурин. weCugi, kakde Kede gurin, kakugi, weCde Kede gurin. Векьарухъан къуни, кьал къенеб. weparu]an quni, pal qeneb. ВитIунчияссда нич гьечIеб, гьарчида бер гьечIеб. wiTunxiyaSda nix hezeb, harxida ber hezeb. Вихьде гухIлеги вахъун, ваххчде кIкIал балагьуги. wi%de gu\legi wa[un, wa{xde Jal balahugi. Виччун чи хIоняро. wiXun xi \onyaro. Вокьинярев чиясс бураб жо кинябго кошаб. wopinyarew xiyaS burab $o kinyabgo ko^ab. Вокьинярев чияссда гъунив чIчIеялълъсса ракьул гвандиниб лълъикIаб. wopinyarew xiyaSda vuniw Zeya:aSa rapul gwandinib :ijab. Вуссде ссвери вагIугеги, ссверде ватIан вагIугеги. wuSde Sweri wafugegi, Swerde waTan wafugegi. Г g Гукку хIванилан хIур бекьчIого тенаро. guKu \wanilan \ur bepzogo tenaro. Галицца буххун ралгьад вагIиняро. galiCa bu{un ralhad wafinyaro. Гама лълъикIаб букIиналълъ ракъдала хьвадиняро. gama :ijab bujina: raqdala %wadinyaro. ГамачI рачIчIаниги, хIоно, хIоно рачIчIаниги, хIоно. gamaz raZanigi, \ono, \ono raZanigi, \ono. ГамачI гебегунилан муърул багьа хIоняро. gamaz gebegunilan mu'rul baha \onyaro. ГамачI гъогъол гухIла лълъикI. gamaz vovol gu\la :ij. Гамилаги вукIун, гамихъангин вагъуги. gamilagi wujun, gami]angin wavugi. Гамихъангин кьал буги, кьурулълъан най бахъуги. gami]angin pal bugi, puru:an nay ba]ugi. Ганщида данде бани, бече омола гьена. gan&ida dande bani, bexe omola hena. ГарцIцIида ккенебила кинябго мегъ жендергойилан, къоркъода ккенебила кинялго лълъиназул иххтияр жендехъ бугебилан. gar~ida Kenebila kinyabgo mev $endergoyilan, qorqoda Kenebila kinyalgo :ina#ul i{tiyar $ende] bugebilan. Гважуда кIалдибе ил бегьуги. gwa$uda jaldibe il behugi. Гважуцца рачIчI хьвагIчIони, гьой ххадуб бачIиняро. gwa$uCa raZ %wafzoni, hoy {adub bazinyaro. Гванзаб хIал, хIораб рахь. gwan#an \al, \orab ra%. Гурга кварал, чед кварал чиядаго рагIчIо, цо квараб дир бакари годекIаниб гьумо буго. gurga kwaral, xed kwaral xiyadago rafzo, co kwarab dir bakari godejanib humo bugo. Генол гъотIоласса гIеч чIваги. genol voTolaSa fex zwagi. Гиринеб хIецIоялълъа хIет бижиняро. girineb \e`oya:a \et bi$inyaro. ГодекIан цIакъаб жо, хIикматал щвани, хIалихьатал адамал гIодор чIчIечIони. godejan `aqab $o, \ikmatal &wani, \ali%atal adamal fodor Zezoni. ГодекIаниб лълъикIаб жо — миккихIехь. godejanib :ijab $o - miKi\e%. ГодекIанив цIакъав гIалххола вагъинярев. godejaniw `aqaw fal{ola wavinyarew. Гозо ссверчIеб жоялълъ гьан коняреб. go#o Swerzeb $oya: han kunyareb. Горбола рокьо гурев, рукьал гIа цедер гурев. gorbola ripo gurew, rupal fa ceder gurew. Гордаби рагьларин чIчIарасс нуцIцIа рагьде ккенеб. gordabi rahlarin ZaraS nu~a rahde Keneb. Гордилълъ цIул буе, цIулалълъ каву буе. gordi: `ul buye, `ula: kawu buye. Гордохъан бегьараб гордохъан энеб. gordo]an beharab gordo]an eneb. Горил рагIал гьечIеб, рагIол аххир гьечIеб. goril rafal hezeb, rafol a{ir hezeb. Горо чIахIиял жалила гьимал. goro za\iyal $alila himal. ГухIла бумо, хIор чIчIенареб, кьан хIамил рачIчI букIиняреб. gu\la bumo, \or Zenareb, pan \amil raZ bujinyareb. Гудрала гIатIи гIункIкI гIорцIцIде гуребила бухьинеб, гудрацца гIункIкI ккодейила. gudrala faTi funJ for~de gurebila bu%ineb, gudraCa funJ Kodeyila. Гудрала моххмохх гурони, чIобого кьенеб жо букIиняреб. gudrala mo{mo{ guroni, zobogo peneb $o bujinyareb. Гудрала гIатIи гIункIкI гIорцIцIде гуребила банеб, гIункIкI ккодейила. gudrala faTi funJ for~de gurebila baneb, funJ Kodeyila. Гудрале ккани, гъалбацIги ккенебила. gudrale Kani, valba`gi Kenebila. Гула-ххер гьечIони, чан щоняро. gula-{er hezoni, xan &onyaro. Гулида гIанкIкI рочIчIон буго. gulida fanJ roZon bugo. Гулицца цо чи чIваня, мацIцIицца нусго чи чIваня. guliCa co xi zwanya, ma~iCa nusgo xi zwanya. Гулицца цояв чIваня, мацIцIалълъ нусгояв чIваня. guliCa coyaw zwanya, ma~a: nusgoyaw zwanya. ГунащмагIна буги, битIаралълъе нугь биччае. guna&mafna bugi, biTara:e nuh biXaye. Гургиняб ад чIчIенаро, чIчIинтIараб гириняро. gurginyab ad Zenaro, ZinTarab girinyaro. Гъ v Гъидицца гъидил бер бахъиняреб. Гъидицца ц I ц I умагъидил бер бахъараб. vidiCa vadil ber ba]inyareb. vidiCa ~umavidil ber ba]arab. ГъалбацI гьечIебли гьани, рохьоб ци басандиня. valba` hezebli hani, ro%ob ci basandinya. ГъалбацI царае ххан буго. valba` caraye {an bugo. Гъалдибералълъа месед бекьунилан, хIамил чу лълъугьиняро. valdibera:a mesed bepunilan, \amil xu :uhunyaro. Гъалдибералълъ гьод ччукIун, гьирицца хьалбал рагьун. valdibera: hod Xujun, hiriCa %albal rahun. Гъанкълищан абурабила оххоцца, балагьлинхха цоян абурабила родоцца. vanqli&an aburabila o{oCa, balahlin{a coyan aburabila rodoCa. Гъассидохъ кватIани, я гIемер лълъин гьекъена, я лълъадулгин рагIи ккена. vaSido] kwaTani, ya femer :in heqena, ya :adulgin rafi Kena. Гъассидохъ гьудул вуги. vaSido] hudul wugi. ГъветI бахIаргойин къулинеб. vweT ba\argoyin qulineb. ГъотIода ралълъараб пихъги букIиня. voToda ra:arab _i]gi bujinya. Гъедо къакъадунилан лочнол къадру х I оняро. vedo qaqadunilan loxnol qadru \onyaro. Гъогъолълъейила гьорчо реххинеб. vovo:eyila horxo re{ineb. Гъодоцца буххун, ралгьад вагIарабила. vodoCa bu{un, ralhad wafarabila. ГъотIое къимат пихъ бихьун кьена, адамассе хIалтIи бихьун кьена. voToye qimat _i] bi%un pena, adamaSe \alTi bi%un pena. ГъотIол рагIад хIохьоле ссверчIого букIиняро. voTol rafad \o%ole Swerzogo bujinyaro. ГъотIол ххал буги, пихъ коне. voTol {al bugi, _i] kone. ГъоцIцIоцца махх кконя, россасс чIчIужу кконя. vo~oCa ma{ Konya, roSaS Zu$u Konya. Гъутабазда гIасо - гъудузе бах Iарал . vutaba#da faso - vudu#e ba\aral. Гь h Гьаб кIочараб бихьугиян абурабила гирун энеб болоцца. hab joxarab bi%ugiyan aburabila girun eneb boloCa. Гьабго къоялълъщи хьихьлел? Гьабго моцIцIалълъщи? - ан гьикъинебила царацца анчIч I азда. habgo qoya:&i %i%lel? habgo mo~a:&i? - an hiqunebila caraCa anZa#da. Гьабкъого сон барав чи — гьилгьде мехх щвараб гьохъил х I ур. habqogo son baraw xi - hilhde me{ &warab ho]il \ur. ГьабцIцIол къелчIого, гIака гьаняреб. hab~ol qelzogo, faka hanyareb. ГьабцIцIол рагIа-ракьан бохъчIого, х I ур бачIиняреб. hab~ol rafa-rapan bo]zogo, \ur bazinyareb. Гьавукъли букIиня гIакълулун хIанеб, жагьили бахъиня жибги гIелму ян. hawuqli bujinya faqlulun \aneb, $ahili ba]inya $ibgi felmu yan. Гьай гьечIевгин ургъани, ургъалабалълъе ккена. hay hezewgin urvani, urvalaba:e Kena. Гьаняреб бакIалълъа адабги буги, гIорцIцIиняреб бакIалълъа вакъиги гьадебуги. hanyareb baja:a adabgi bugi, for~inyareb baja:a waqigi hadebugi. Гьанярин аби - кIалзуе бигьали, кIванярин аби - чорххое бигьали. hanyarin abi - jal#uye bihali, jwanyarin abi - xor{oye bihali. Гьанесс малълъараб бучIев мурадалълъе щоняро. haneS ma:arab buzew murada:e &onyaro. Гьанесс чу босе, гьаняресс куса босе. haneS xu bose, hanyareS kusa bose. Гьаракьа гурелила хIинкъинел, гIурукьайила. harapa gurelila \inqinel, furupayila. Гьарале гIор кIанцIана. harale for jan`ana. Гьебелазул кун, куралазул рокъи (кIиябго бецаринеб буго). hebela#ul kun, kurala#ul roqi (jiyabgo becaruleb bugo). Гьеде гьаняресс угъур бахъуги. hede hanyareS uvur ba]ugi. Гьибигьанассда гьибил дваргъи рагIиняреб. hibihanaSda hibil dwarvi rafinyareb. Гьибигьанассул чед кIудаб, чанахъанассул гьан кIудаб. hibihanaSul xed judab, xana]anaSul han judab. Гьибихъги къвачIа магь бахъараб ракъарабила (гIонкIкIол кици). hibi]gi qwaza mah ba[arab raqarabila (fonJol kici). Гьибихъ вугев вакъиняро, корохъ вугев вогьларо. hibi] wugew waqinyaro, koro] wugew wohnaro. Гьибихъа хъанда гIадин вуссана. hibi]a ]anda fadin wuSana. Гьибихъего ссверинеб дунял, чодохъего бекинеб. hibi]ego Swerineb dunyal, xodo]ego bekineb Гьакъараб муслаги, кунараб хIалалеги. haqarab muslagi, kunarab \alalegi. Гьакъарав чияссда к Iалгьад егIан горбоцца гIуру бохъиго лълъикIаб. heqarab xiyaSda jalhadefan gorboCa furu bo]igo :ijab. Гьокъон вагъинев, вигьун ваххчинев. hoqon wavinew, wihun wa{xinew. Гьокъон – хIелеко, вигьун – гIанкIо. hoqon - \eleko, wihun - fanjo. Гьекъел босинев чи – гIакълу бичинев чи. heqel bosinew xi - faqlu bixinew xi. Гьекъел босинев чи – питна босинев чи. heqel bosineb xi - _itna bosinew xi. ГьекъечIого меххтарав, меххтчIого вигьинев. heqezogo me{taraw, me{tzogo wihinew. Гьекъолдохъан ххизамалълъе тушманав, гьерссихъан кинязего тушманав. heqoldo]an ]i#ama:e tu^manaw, herSi]an kinya#ego tu^manaw. Гьекъолдохъанассда гьекъолдохъан огърол щомелиялълъухъ валагьун гьанев. heqoldo]anaSda heqoldo]an ovrol &omeliya:u] walahun hanew. Гьимал ручIессда рокьи гьаняреб, гьимал х I вечIессда рухIел гьаняреб. himal ruzeSda ropi hanyareb, himal \wezeSda ru\el hanyareb. Гьималазул унти эбел-энссол гьомер нучураб жо. himala#ul unti ebel-enSol homer nuxurab $o. Гьир бакIлуни, хIама чIчIена, хIосс бекани, гьорко чIчIена. hir bajluni, \ama Zena, \oS bekani, horko Zena. Гьирда къачIони, къвачIида батиняро. hirda qazoni, qwazida batinyaro. Гьиридасса тIутI бачахъе. Гьури хIалакъазул хIалтIуда цIа рекIиня. hiridaSa TuT baxa]e. huri \alaqa#ul \alTuda `a rejinya. ГьитIиняб гьунаралълъасса чIухIуги, кIудаб буняго хъущтIде гурин. hiTinyab hunara:aSa zu\ugi, judab bunyago ]u&Tde gurin. Гьорол къоялълъ куй биче, цIцIадал къоялълъ чу биче. horol qoya: kuy bixe, ~adal qoya: xu bixe. Гьорол къоялълъ хIелкил рачIчI гIадав. horol qoya: \elkil raZ fadaw. Гьумо бихьараб кьили лълъикIаб, къвагьун бихьараб ярагъ лълъикIаб. humo bi%arab pili :ijab, qwahun bi%arab yarav :ijab. ГI f ГIака бечIчIде гьанярелълъ «лолон гьетIун бугилан» абурабила. faka beZde hanyare: «lolon heTun bugilan» aburabila. ГIакълу зур гIаняв - гIамал зоб гIаняв. faqlu #ur fanyaw - famal #ob fanyaw. ГIакъуба бихьчIесс къо хIуккуняро. faquba bi%zeS qo \uKunyaro. ГIамал кIудав чи - адамазул тушман, лълъар бегIераб хIайван - хIайваназул тушман. famal judaw xi - adama#ul tu^man, :ar beferab \aywan - \aywana#ul tu^man. Г I арщ ралълъараб бугониги, цIцIибил бала-баладаб букIиня. far& ra:arab bugonigi, ~ibil bala-baladab bujinya. ГIашура къваридаб, къурбан гIатIидаб. fa^ura qwaridab, qurban fadinab. ГIебуда зур баги, зазида хIетIе чIчIоге. febuda #ur bagi, #a#ida \eTe Zogi. ГIебуялълъасса бегIераб жо – гIолохъанчияссул ракI, моххмоххидасса кьарияб жо – меэр. febuya:aSa beferab $o - folo]anxiyaSul raj, mo{mo{idaSa pariyab $o - meer. ГIебуялълъ гIебу борлълъиняреб. febuya: febu bor/inyareb. ГIедал течIони, х I ведал тенебила. fedal tezoni, \wedal tenebila. ГIедал щарги чIванеб, ккедал (щведал) чиги чIванев. fedal &argi zwaneb, Kedal (&wedal) xigi zwanew. ГIедал яс раса-цIцIалкIогин ягъиней. fedal yas rasa-~aljogin yaviney. ГIедал яс россассе кье, яс йиго цIцIорол цIарагI. fedal yas roSaSe pe, yas yigo ~orol `araf. ГIедал ясалълъе росс щваги, бокъиндал лалие гьури бачIаги. fedal yasa:e roS &wagi, boqindal laliye huri bazagi. ГIемераб рукъуб лълъикIаб, ракъараб ургьиб лълъикIаб. femerab ruqub :ijab, raqarab urhib :ijab. ГIемерго пударун бакъул ххели х I одебуги. femergo _udarun baqul {eli \odebugi. ГIемер чIчIейги цIцIар гуро, чIчIечIого хьвадиги рецц гуро. femer Zeygi ~ar guro, Zezogo %wadigi reC guro. ГIищтIи х Iод е нуццо гIадав, цIцIан гьечIеб чурпа гIадав. fi&Ti \ode nuCo fadaw, ~an hezeb xur_a fadaw. ГIолохъанчи диццаги рехханин, х I ерав чиясс дунги рехханилан абурабила нугьалълъ. folo]anxi diCagi re{anin, \eraw xiyaS dungi re{anilan aburabila nuha:. ГIурму буго гIурччиняб ххер гIадаб жо - балагьалълъасса ххвассарлуниги, ххириценалълъасса борчIиняреб. furmu bugo furXinyab {er fadab $o - balaha:aSa {waSarlunigi, {iricena:aSa borzinyareb. ГIурму буго рахIатгин хIалихьали, захIматгин бахIарчили бугеб жо. furmu bugo ra\atgin \ali%ali, #a\matgin ba\arxili bugeb $o. ГIор щомо букIаго цIул бахъе. for &omo bujago `ul ba]e. ГIурму - буде гьанессе талихIила. furmu bude haneSe tali\ila. ГIурму кьурасс х I велги кьенебила. furmu puraS \welgi penebila. ГIурмуги бихьарав, бихьанщинабги хIуккурассул гурони букIиняребила адамал разияб гIамал-ххассият. furmugi bi%araw, bi%an&inabgi \uKuraSul guroni bujinyarebila adamal ra#iyab famal-{aSiyat. ГIурмуялълъ хIалтIун бечелурав, гIорцIцIун х I варавила. furmuya: \alTun bexeluraw, for~un \warawila. ГIурмуялълъулълъ хIалтIи гьечIессе къо ххалатабила, рокьи ккарассе сордо ххалатабила. furmuya:u: \alTi hezeSe qo {alatabila, ropi KaraSe sordo {alatabila. ГIурмуги талихIила, х I велги талихIила. furmugi tali\ila, \welgi tali\ila. ГIурмуялълъа ракъарабила х I велги букIинеб. furmuya:a raqarabila \welgi bujineb. ГIурмуялълъул багьа цIцIамухъ кьоги. furmuya:ul baha ~amu] pogi. ГIурай яс рукъуй йигони, нусалълъе рахIат тенаро. (КIиабилей якьадалълъ нусалълъе рахIат тенаро). furay yas ruquy yigoni, nusa:e ra\at tenaro. (jiabiley yapada: nusa:e ra\at tenaro). ГIурул рагIале щочIого хьатал рахъуги. furul rafale &ozogo %atal ra]ugi. ГIурул хIарим гIоралълъ эна, гьарал хIарим гьаралълъ эна. furul \arim fora: ena, haral \arim hara: ena. ГIурччили савуялълъ бухIиня, адан – рокIел гьаваялълъ. furXili sawuya: bu\inya, adan - rojel hawaya:. ГIухьби гIемераб гIи бацIицца гъуриня. fu%bi femerab fi ba`iCa vurinya. Д d Дагьав к Iалгьа е, гIемер хIалтIе. dahaw jalhaye, femer \alTe. Дагь кIалгьанессул хIалтIи гIемераб. dah jalhaneSul \alTi femerab. ДагIнил цIцIоко кьумо, цIцIел хъвайи босуги. dafnil ~oko pumo, ~el ]wayi bosugi. Дадил ургъел гIоркь ккурасс була, гIиял тIалаб ил ккурасс була. dadil urvel forp KuraS bula, fiyal Talab il KuraS bula. Дангдеги дун дангун, донкIинивги дун тIамун. dangdegi dun dangun, donjiniwgi dun Tamun. Дандежоялълъул х I ур бекьиняреб. dande$oya:ul \ur bepinyareb. Данде ккарав чи чIвараб, чанае араб гьой чIвараб. dande Karaw xi zwarab, xanaye arab hoy zwarab. Даран рекIкIалълъ буня, ригьин реццалълъ буня. daran reJa: bunya, rihin reCa: bunya. Дармил эбел-эмен гьечIел. darmil emel-emen hezel. Дармицца къей - анкьил ургъел, х I уруцца къей - гьагIалил ургъел, ригьнацца къей - гIурмуялълъул ургъел. darmiCa wey - anpil urvel, \uruCa qey - hafalil urvel, rihnaCa qey - furmuya:ul urvel. Дару камураб унти букIиняреб, багьана камураб гьересси букIиняреб. daru kamurab unti bujinyareb, bahana kamurab hereSi bujinyareb. Дида рокIела цIцIани, цIцIаназда рокIела цIанкьеро. dida rojela ~ani, ~ana#da rojela `anpero. Дида чанги макъан гьанялилан абурабила къоркъоцца, щокъробе лълъин кIанцIун, гъанкъинебилан гуребани. dida xangi maqan hanyalilan aburabila qorqoCa, &oqrobe :in jan`un, vanqinebilan gurebani. Де хъванеб чагъана, чахъабазе бачинеб нако. de ]waneb xavana, xa]aba#e baxineb nako. Де щиби, кини кканиги! – ян абурабила гъокьа палгьаванасс. de &ibi, kini Kanigi! - yan aburabila vopa _alhawanaS. Де щибан абун буго гъокьа палгьаванасс. de &iban abun bugo vopa _alhawanaS. Дего гIоло абинеб батани, чехь бихъаги, гьирдани къвачIа ракъараб бугилан абурабила гIонкIкIоцца. dego folo abineb batani, xe% bi]agi, hirdani qwaza raqarab bugilan aburabila fonJoCa. Дидасса къеней рукъуй йигилан, къватIив къурасс чIчIужу кьапIарайила. didaSa qeney ruquy yigilan, qwaTiw quraS Zu$u paParayila. Дир аниб кунан, чиял доба къелун. dir anib kunan, xiyal doba qelun. Дир бадиссан ялагьун, дир кIалдиссан кIалгьан. dir badiSan yalahun, dir jaldiSan jalhan. Дир бикъаги, дицца бикъугеги. dir biqagi, diCa buqugegi. Дир вас гIедегIанщила рагъ ккеде чIчIомо букIараб. dir was fedefan&ila rav Kede Zomo bujarab. Дир-дуралълъул бицани, росс-лълъадолцин рагIи ккена. dir-dura:ul bicani, roS-:adolcin rafi Kena. Дир хIур багъаринеб гьечIо, дур гIи багъаринеб буго. dir \ur bavarineb hezo, dur fi bavarineb bugo. Дир хIатIал ссвакачIого, дир къварагIел обаняро. dir \aTal Swakazogo, dir qwarafel obanyaro. Дирго боцIцIи чияеги кьеларо, чиял чурпа деги бокьларо. dirgo bo~i xiyayegi pelaro, xiyal xur_a degi boplaro. Дида абинеб дуцца абуни, дицца щиби аблеб! dida abineb duCa abuni, diCa &ibi ableb! Дицца булин бахIарчили буняреб, дицца чIвалин чи чIванярев. diCa bulin ba\arxili bunyareb, diCa zwalin xi zwanyarew. Дицца кьуни, деги кьена. diCa puni, degi pena. Диццани как баня, дир куйдузни баняро. diCani kak banya, dir kuydu#ni banyaro. Добассан ик бегьчIони, аниссан моххмоххалги регьинярел. dobaSan ik behzoni, aniSan mo{mo{algi rehinyarel. Добго гьороб добго гьури (гьерссихъанассде). dobgo horob dobgo huri (herSi]anaSde). Дове цадахъ босун эневги вихьчIила, добе щодебуде эневги вихьчIила. dowe cada] bosun enewgi wi%zila, dobe &odebude enewgi wi%zila. Рогьолего бекьараб хIуралълъасса квер босе. roholego beparab \ura:aSa kwer bose. ДугIаялълъасса богIол хIуралълъе ракго рекъенебила. dufaya:aSa bofol \ura:e rakgo reqenebila. Дуда рагIа, дида бихьа. duda rafa, dida bi%a. Дуда хIама батла мучIчIдузда гогьдаринеб, кIкIалахъ гъалбацI бихьла гьекъеде лълъин щоняреб. duda \ama batla muZdu#da gohdarineb, Jala] valba` bi%la heqede :in &onyareb. Дуда ил кьапIдегIан чIчIа кьурдарде. duda il paPdefan Za purdarde. Дуда цо гьаня, царада кIиго гьаня. duda co hanya, carada jigo hanya. Дуда ццин бугони, дандеяссдаги ццурараб гьоло букIиняреб. duda Cin bugoni, dandeyaSdagi Curarab holo bujinyareb. Дудаго гьечIеб чаран чияда гьоги. dudago hezeb xaran xiyada hogi. Дудаго нал букIаго чияда бугеб рокьоб борцуги. dudago nal bujago xiyada bugeb roqob borcugi. Дени дир РахIматги йокьла, кьеларохха. deni dir ra\matgi yopla, pelaro{a. Дого бокьиняреб жо чияеги буги. dogo bopinyareb $o xiyaye bugi. Дулълъ гьечIеб реццалълъасса цIуне - адамаз мун веццде бегьла, дур квешли гьанярого. du: hezeb reCa:aSa `une - adama# mun weCde behla, dur kwe^li hanyarogo. Дун кебе! Дун кебе — ян букIинебила талихI, аххирги кьощогухIле ккенебила. dun kebe! dun kebe - yan bujinebila tali\, a{irgi po&ogu\le Kenebila. Дун хIежалълъе энилан абурабила мочол мугьалълъ. (гьунар гьечIев веццарухъан). dun \e$a:e enilan aburabila moxol muha:. (hunar hezew weCaru]an). Дун чияда хъваларо, чи дидаги хъваге. dun xiyada ]walaro, xi didagi ]wage. Дунан абуги, нилълъан абе, диран абуги, нелълъеран абе. dunan abugi, ni:an abe, diran abugi, ne:eran abe. Дунго-дун, – ан вукIинев чи чияе басралинев. dungo-dun - an wujinew xi xiyaye basralinew. Дунял буго баи, дихъего белълъенеб жо. dunyal bugo bai, di]ego be:eneb $o. Дунял буго белегьанчиясс бачухъе белълъенеб хIама гIадаб жо. dunyal bugo belehanxiyaS baxu]e be:eneb \ama fadab $o. Дунял буго гьиби гIадаб жо. dunyal bugo hibi fadab $o. Дунял буде гIакълуги кьеги, аххират буде иманги кьеги. dunyal bude faqlugi pegi, a{irat bude imangi pegi. Дунял будеги гьае, кунадеги гьае. dunyal budegi haye, kunadegi haye. Дунял буде гьанярессе - джуджахI. dunyal bude hanyareSe - GuGa\. Дунял-гIаламги гIуцIцIун, т I окIкIен гIецIцIго ххутIинебила. dunyal-falamgi fu~un, ToJen fe~go {uTinebila. Дунял къваридав чи вуго чи чIварав чи. dunyal qwaridaw xi wugo xi zwaraw xi. Дунял роцIцIун бугилан буртинаги тоги, вакъларилан къаде квенги тоги. dunyal ro~un bugilan burtinagi togi, waqlarilan qade kwengi togi. Дунял цIеде бокьараб рагIи, гIенде къулун шуре. dunyal `ede boparab rafi, fende qulun ^ure. Дунял буго бокьани гIуцIцIинеб, бокьани биххинеб жо. dunyal bugo bopani fu~ineb, bopani bi{ineb $o. Дунял буде ккани, я рокьи букIде ккена, я джахIта букIде ккена. dunyal bude Kani, ya ropi bujde Kena, ya Ga\ta bujde Kena. Дунялалълъул боцIцIи бугониги - балагь, гьечIониги - балагь. dunyala:ul bo~i bugonigi - balah, hezonigi - balah. Дунял бакъуцца буня, чи - гIакълуялълъ вуня. dunyal baquCa bunya, xi - faqluya: wunya. Дунял буго гьиби гIадин тиринеб жо. dunyal bugo hibi fadin tirineb $o. Дур-дурун хьонде энарей, хъам-хъамун бакъде энарей. dur-durun %onde enarey, ]am-]amun baqde enarey. Дур ракIалълъул паххрули, дур гъанссазул рацIцIали! dur raja:ul _a{ruli, dur vanSa#ul ra~ali! Дур ургъел бунярессдеххун ургъел бикьуги, мун вокьинярезул кумакалълъе хьул гьоги. dur urvel bunyareSde{un urvel bipugi, mun wopinyare#ul kumaka:e %ul hogi. Дур хIал дицца бихьлаан, хIарччукъили, гьадаб Аллагьассул тушман гьаваялълъа гьечIебани. dur \al diCa bi%laan, \arXuqili, hadab allahaSul tu^man hawaya:a hezebani. Дур цIцIар ахIчIого, ияян джаваб кьоги. dur ~ar a\zogo, iyayan Gawab pogi. Дураб бихьун дираб, дираб бихьун дураб. durab bi%un dirab, dirab bi%un durab. Дурго гIайибал раххчун, чиялал къватIир чIваги. durgo fayibal ra{xun, xiyalal qwaTir zwagi. Дурго рагIад кIодолун бихьуги. durgo rafad jodolun bi%ugi. Дурго рагIи ккумо чIчIоги, дандеяссухъги гIенекке. durgo rafi Kumo Zogi, dandeyaSu]gi feneKe. Дурго рачIчIалзухъ балагьун, гIегIеде, хIелеко. durgo raZal#u] balahun, fefede, \eleko. Дурго чола бараххщомо, чиял чу рокIонги. durgo xola bara{&omo, xiyal xu rojongi. Дургояб чвантиниб томо, чиял квен конги. durgoyab xwantinib tomo, xiyal kwen kongi. Дургин макъан рекъенарессулгин къайицадахъли буги. durgin maqan reqenareSulgin qayicada]li bugi. Дургин ракI ссукIарав, салам кьомо нучудевуе. durgin raj Sujaraw, slsam pomo nuxudewuye. Дуццаго бекьана, дуццаго гьилгье. duCago bepana, duCago hilhe. Дуццаго бохъаралълъуве мунго ккенев. duCago bo]ara:uwe mungo Kenew. Дуццаго веццуги, чияцца веццдегIан чIчIа. duCago weCugi, xiyaCa weCdefan Za. Дуццаго бучIони, дур ургъел цогидазги буняреб. duCago buzoni, dur urvel cogida#gi bunyareb. Дуццаго буралълъулги багьа буе. duCago bura:ulgi baha buye. Дуццаго бураб лълъикIли кIочонте, дого бураб кIочонтоги. duCago burab :ijli joxonte, dogo burab joxontogi. Дуццаго дудаго зинкIкIе, чияда зинкIкIани кини букIинебали гьаде. duCago dudago #inJe, xiyada #inJani kini bujihebali hade. Дуццаго нахъе бацIцIде ккенеб жо туги. duCago na]e ba~de Keneb $o tugi. Дуццаго реххчIел ххинкIал хIарччинисса ралагьуги. duCago re{zel {injal \arXiniSa ralahugi. Дуццаго цIеле реххчIел ххинкIал хIарччинисса ралагьуги. duCago `ele re{zel {injal \arXiniSa ralahugi. Дуццаго чед тоцIцIол комо, чияе ролълъол кье. duCago xed to~ol komo, xiyaye ro:ol pe. Дуцца эмен кунадевураб щурминиссан васасс мунги кунадевуде вугев. duCa emen kunadewurab &urminiSan wasaS mungi kunadewide wugew. Ж $ Жадол лълъар гьекъедегIан, цIадол лълъар гьекъей лълъикIаб. $adol :ar heqedefan, `adol :ar heqey :ijab. Жал бурияб бацI лълъугьчIев, лълъар ххечаб оц лълъугьчIев. $al buriyab ba` :uhzew, :ar {exab oc :uhzew. Жалацца ккочIев рачIчIалълъ кконяро. $alaCa Kozew raZa: Konyaro. Жалго гьоболассе гьубигIан кошал – гьоболухь гурони, сордо банярел. $algo hobolaSe hubifan ko^al - hobolu] guroni, sordo banyarel. Жалго гIедегIан гьималазе бищунго хIерал чи рокьинел, кIудал гIумогин бищунго хIерал чи рихьинел. $algo fedefan himala#e bi&ungo \eral xi ropinel, judal fumogin bi&ungo \eral xi ri[inel. Жаниб тани – туринел, течIого бицани – ссуринел. $anib tani - turinel, tezogo bicani - Surinel. Жанибе нударчIо, къватIибе бадарчIо, дицца гьимал кини хьихьлел? $anibe nudarzo, qwaTibe badarzo, diCa himal kini %i%lel? Жаниб угъур гьечIеб адугъур гIадав, жаниб гъвар-гъвар гьечIеб цогърол и гIадав. $anib uvur hezeb aduvur fadaw, $anib vwar-vwar hezeb covrol i fadaw. Жанир рукIун – рукъ чIунтарал, рукъур рукIун – хIур чIунтарал. $anir rujun - ruq zuntaral, ruqur rujun - \ur zuntaral. Жанир хIелаги, хIоде кватIаги. $anir \elagi, \ode kwaTagi. Жанисса гьодорав – гьаракь кIудав. $aniSa hodoraw - harap judaw. Жаниссан хIал хъубав гьалмагъ гьуссун тIамураб гьоялълъассаги кошавила. $aniSan \al ]ubaw halmav huSun Tamurab hoya:aSagi ko^awila. Жаниб жо гьечIеб къвачIа гIонкIкIоцца букъиняро. $anib $o hezeb qwaza fonJoCa buqinyaro. Жиб-жиб росолълъ гьобол лълъикIав. $ib-$ib roso: hobol :ijaw. Жиб гьитIинябгIан цIцIунцIцIрацца ракь тамагьдебуня. $ib hiTinyabfan ~un~raCa rap tamahdebunya. Жибго-жибго биччани, ябу чуги белгьиня. $ibgo-$ibgo biXani, yabu xugi belhinya. Жибго къвакъвадунила мокъокъицца босен атдебунеб. $ibgo qwaqwadunila moqoqiCa bosen atdebuneb. Живго гIодов ккарав ххеххго вуцIцIиня. $iwgo fodow Karaw {e{go wu~inya. Живго – гIодов, ракI – маарда. $iwgo - fodoq, raj - maarda. Живго – гIодов, ххиялал – зодор. $iwgo - fodow, {iyalal - #odor. Живго жендаго вихьинярессе вихьдевуде чи къварагIиня. $iwgo $endago wi%inyareSe wi%dewude xi qwarafinya. Живго жендего гIейги абдалассул иш буго. $iwgo $endego feygi abdalaSul i^ bugo. Живго жендего гIурав адамазе басралиня. $iwgo $endego furaw adama#e basralinya. Живго женццаго веццанищи — хIвана хIалтIи. $iwgo $enCago weCani&i - \wana \alTi. Живго цохIо сапаралълъе энессул берал могъалълъа нахъа рукIде ккена. $iwgo co\o sa_ara:e eneSul beral mova:a na]a rujde Kena. Жендерго росс гьечIей росдал гьоркьохъан. $endergo roS hezey rosdal horpo]an. Женда бугеб рухI бихьунила хIанчIидасса би баккинеб. $enda bugeb ru\ bi%unila \anzidaSa bi baKineb. Жендаго чийилан ккарав – чияцца хIалихьатилан тарав. $endago xiyilan Karaw - xiyaCa \ali%atilan taraw. Жендего ккараб меххалълъ чучун, чияде ккараб меххалълъ хIамалун. $endego Karab me{a: xuxun, xiyade Karab me{a: \amalun. Жендерго рукъуб къадаццаги кумак буня. $endergo ruqub qadaCagi kumak bunya. Жендерго чорххолълъ гьечIеб чияцца босларо. $endergo xor{o: hezeb xiyaCa boslaro. Жинццаго бухъаралълъубе живго ккола. $inCago bu]ara:ube $iwgo Kola. Женццаго веццарав, чияцца какиня. $enCago weCaraw, xiyaCa kakinya. Женццаго живго квегъарав каламалълъулълъ цIуниня. $enCago $iwgo kwevaraw kalama:u: `uninya. Женццаго квани, чехь унтинев, чияцца квани, могъ унтинев. $enCago kwani, xe% untinew, xiyaCa kwani, mov untinew. Женццаго квен конев, кваницца живго конев. $enCago kwen kunew, kwaniCa $iwgo kunew. Женццаго цIунчIеб къадру чияцца цIуниняреб. $enCago `unzeb qadru xiyaCa `uninyareb. Женццагоги бунев, жендегоги бунев. $enCagogi bunew, $endegogi bunew. Женццагоги коняреб, конелълъеги биччаняреб. $enCagogi konyareb, kone:egi biXanyareb. Женццайин урбаялълъа гьоцIцIо рагIдебурабилан абурабила хьодоцца. $enCayin urbaya:a ho~o rafdeburabilan aburabila %odoCa. Жого гьечIого жо букIиняро. $ogo hezogo $o bujinyaro. Жого гьечIого ссанде рахъу щваняро. $ogo hezogo Sande ra]u &wanyaro. Дж G Джавгьар цаххбинибги томо, кепек балагьуги. Gawhar ca{binibgi tomo, ke_ek balahugi. ДжамагIаталълъул пуруцц кьурдаги рекIена. Gamafata:ul _uruC purdagi rejena. З # Загьруги гьадебуе, гьекъечIого теде. #ahrugi hadebuye, heqezogo tede. Заз бекьани, заз бижиня, унти бекьани, толо бижиня. #a# bepani, #a# bi$inya, unti bepani, tolo bi$inya. Заман букIана без щоняреб, заман бегьана дарай гIенареб. #aman bujana be# &onyareb, #aman behana daray fenareb. Заманалълъ гурони чи квегъиняро. #amana: guroni xi kwevinyaro. Заман нелълъеда рекъечIони, нилълъ заманалълъа рекъенде ккена. #aman ne:eda reqezoni, ni: #amana:a reqende Kena. Заназда кьурдуги, майданалълъа кьурде. #ana#da purdugi, maydana:a purde. ЗахIмат бихьчIого рахIат бокьарасс, бекьчIого гьилгье, нил гьечIого х I ур. #a\mat bi%zogo ra\at boparaS, bepzogo hilhe, nil hezogo \ur. ЗахIмат бокьчIого рахIат бокьарасс, бакьолълъа гIункIрукьалълъ кьурун бацIцIе кIал. #a\mat bopzogo ra\at boparaS, bapo:a funjrupa: purun ba~e jal. ЗахIмат бихьун щвараб шагьи чIобого щвараб гъурщидасса кIудаб. #a\mat bi%un &warab ^ahi zobogo &warab vur&idaSa judab. ЗахIматалълъ цугъур цIена, цогъроцца рукъзал раня. #a\mata: cuvur `ena, covroCa ruq#al ranya. Зобалълъа кьвагьараб, ракьалълъа атарабила. #oba:a pwaharab, rapa:a atarabila. Зобалълъул кьералълъухъ валагьуги, ракьул куцалълъухъ валагье. #oba:ul pera:u] walahugi, rapul kuca:u] walahe. Зулму буги, мун кьижиня, дуцца зулму бурав ворчIун вукIиня. #ulmu bugi, mun pi$inya, duCa #ulmu buraw worzun wujinya. Зулмучияссда зулмучи гъежлассан ваккун вукIиня. #ulmuxiyaSda #ulmuxi ve$laSan waKun wujinya. Зурма рекъенде къили кIутIинеб. #urma reqende qili juTineb. И i Имогъ ххенаб бокьун, чахъаби рихьун. imov {enab bopun, xa]abi ri%un. Ингъилълъ векьарани, гордилълъ гьилгьариня. invi: weparani, gordi: hilharinya. Ино гьечIеб гьагьинире рудуги. (бумо щинялълъул охх энеб хIалтIи буги). ino hezeb hahinire rudugi. (bumo &inya:ul o{ eneb \alTi bugi). Ирсалълъе щвараб гъамасс цIураб меседалълъасса васассул кверзул маххщел белгьинебила. irsa:e &warab vamaS `urab meseda:aSa wasaSul kwer#ul ma{&el belhinebila. Исана сон савуд хIварабгIаги. isana son sawud \warabfagi. Иссхъалидол чухъида хъабарча бащалиняро. iS]alidol xu]ida ]abarxa ba&alinyaro. Итни къо къоялгун шагьадинеб. itni qo qoyalgun ^ahadineb. Ихх бащалдегIан божи бугеб хIур тоги. i{ ba&aldefan bo$i bugeb \ur togi. Ихх лълъамалчIони, лълъидир бакъваняреб. i{ :amalzoni, :idir baqwanyareb. Ихх эренаб бегьани, ил бегIераб букIиня. i{ erenab behani, il beferab bujinya. Иххдала гьури – гьанал барти. i{dal huri - hanal barti. Иххдала кьижани, кьиндала вакъиня. i{dala pi$ani, pindala waqinya. Иххдала нелълъецца кьенеб, ххаслихъе нелълъее кьенеб. i{dala ne:eCa peneb, {asli]e ne:eye peneb. Иххдала хIур реххун тоги, кьиндала рукъ реххун тоги. i{dala \ur re{un togi, pindala ruq re{un togi. Иххдала хIурибе бачIони, ххаслихъе цогъронибе баняреб. i{dala \uribe bazoni, {asli]e covronibe banyareb. Иххдалил лълъал - гъотIол карае, ххасалил лълъал - кьолбое. i{dalil :al - voTol karaye, {asalil :al - polboye. Иххдалил къоялълъ гьагIалицца кунадеруня. i{dalil qoya: hafaliCa kunaderunya. Ицикоги кетоги цого жойила. icikogi ketogi cogo $oyila. Иццазулин гьар лълъугьинеб, гьаразулин гIор лълъугьинеб. iCa#ulin har :uhineb, hara#ulin for :uhineb. Иццул бел'эр - охил гомог. iCul bel'er - o[il gomog. ИчIгоялълъ буе, гьабгоялълъ кунай. izgoya: buye, habgoya: kunay. Й y Йакъад конеб квен метералълъе те, метер буде бугеб хIалтIи якъад буе. yaqad koneb kwen metera:e te, meter bude bugeb \alTi yaqad buye. Йакъад мун воххарав, метер дуда воххде гурин. yaqad mun wo{araw, meter duda wo{de gurin. Йакъад тани, метер буде ккена. yaqad tani, meter bude Kena. К k Каву къасси рахI ай, радал ричIе. kawu qaSi ra\ay, radal rize. Каву тедегIан эхх, эхх тедегIан карщ. kawu tedefan e{, e{ tedefan kar&. КагIан битIарабгIаги, мунго дуццаго беццуги. kafan biTarabfagi, mungo duCago beCugi. КагIан гIадалавниги, гIебеде нугь бокьла, гIемерго гьагавниги, гьиркил шагьра бокьла. kafan fadalawnigi, febede nuh bopla, femergo hagawnigi, hirkil ^ahra bopla. КагIан дунго битIаниги, каратI битIинярин, диран абинебила борхьицца. kafan dungo biTanigi, karaT biTinyarin, diran abinebila bor%iCa. КагIан лълъухьаниги къотIиняро тIухьиялълъ жо. kafan :u%anigi qoTinyaro Tu%iya: $o. КагIан хьихьаниги, бацI рохьобе гурони балагьиняро. kafan %i%anigi, ba` ro%obe guroni balahinyaro. Какни бадебунин, алхIамгIаги цIцIалдебуе кIванеб батани. kakni badebunin, al\amfagi ~aldebuye jwaneb batani. Капек камун, шагьи босларо, шагьи камун гъурущ босларо. ka_ek kamun, ^ahi boslaro, ^ahi kamun vuru& boslaro. Камилигин моцIцI асса бекиня. kamiligin mo~ aSa bekinya. Каранццайин МухIума реххарав. karanCayin mu\uma re{araw. КартIинибе квер бегьани, гIонкIкIоццаги хIанчIиня. karTinibe kwer behani, fonJoCa \anzinya. Карщ бухIун тIей, хIисабин. kar& bu\un Tey, \isabin. Квенила кошабилан абде бегьиняребила. kwenila ko^abilan abde behinyarebila. Кванил тIагIан х I варассе ххарбил кеп букIиняреб. kwanil Tafan \waraSe {arbil ke_ bujinyareb. Кванда чIухIинярев хIалтIолаги чIухIинярев. kwanda zu\inyarew \alTolagi zu\inyarew. Кварабги гьакъарабги - нелълъер, кончIого гьекъечIого тараб - чиял. kwarabgi haqarabgi - ne:er, konzogo heqezogo tarab - xiyal. Кваралълъ эххеде, ххуралълъ гIебеде. kwara: e{ede, {ura: febede. Квен дудаго ццебесса коне. kwen dudago CebeSa kone. Квен цIуххун гьобол вегьинярев. kwen `u{un hobol wehinyarew. Квер багъарчIони, кIал багъариняро. kwer bavarzoni, jal bavarinyaro. Квер кIобочдебумо кирищ бортиняро. kwer joboxdebumo kiri& bortinyaro. Квер ракул цIечIони, кIал нагьул цIенаро. kwer rakul `ezoni, jal nahul `enaro. Кверал хIалтIиня, бел'эралълъ малълъиня. kweral \alTinya, bel'era: ma:inya. Квералълъ бичдеги кIваняреб, кIалалълъ бичдеги бегьиняреб. kwera: bixdegi jwanyareb, jala: bixdegi behinyareb. Кверазул маххщелалълъасса лълъикIаб жо щибго гьечIеб. kwera#ul ma{&ela:aSa :ijab $o &ibgo hezeb. Квеш хIалтIарассул - хIамицца, хIал барассул - гьиркицца. kwe^ \alTaraSul - \amiCa, \al baraSul - hirkiCa. Кебе аниги хIамие – хIалтIи, хIамибокьове аниги, нуцалчияссе – бахIарал. kebe anigi \amiye - \alTi, \amibopowe anigi, nucalxiyaSe - ba\aral. Кебе гъугъарабги – Гъуниб маарде. kebe vuvarabgi - vunib maarde. Кебе омо букIараб гьитIиняб? КIудаб балагьдещи? kebe omo bujarab hiTinyab? judab balahde&i? Кебе цер аниги – ххадуб рачIчI, кеве ххан аниги – ххадуб нагIана. kebe cer anigi - {adub raZ, kewe {an anigi - {adub nafana. Кеве аниги ххадув, хIабалълъеги цадахъ. kewe anigi {aduw, \aba:egi cada]. КенчIероялълъ цIа бакун, цIецца мун ххелиняро. kenzeroya: `a bakun, `eCa mun {elinyaro. Кепкил къимат буняресс гъурщилги буняреб. ke_kil qimat bunyareS vur&ilgi bunyareb. Кето рихьаразда гIункIкIаз къвал банеб. keto ri%ara#da funJa# qwal baneb. Кето хIалакъассеги хIама кьарияссеги яс кьоги. keto \alaqaSegi \ama pariyaSegi yas pogi. КечI берцелде – макъан, риба хIалалде – хIила. kez bercelde - maqan, riba \alalde - \ila. Кибалиго аждагьа къелун рагIанин. kibaligo a$daha qelun rafanin. Китида ццебе моххмоххги тоги, гIумо ххадуй ясги рукъуй тоги. kitida Cebe mo{mo{gi togi, fumo {aduy yasgi ruquy togi. Китие маххссара, гIонкIкIое гажи. kitiye ma{Sara, fonJoye ga$i. Китил кумак бугони, гIункIкIазул хIал ккенаро. kitil kumak bugoni, funJa#ul \al Kenaro. Конде жо буде вагIараб меххалълъ, жибги бичеян абинебила хьагиццаги! konde $o bude wafarab me{a:, $ibgi bixeyan abinebila %agiCagi! Кошаб нугьлассан рещтIинилан хIварав чи цониги вихьчIо, рокIон хIварав гIемер вихьана. ko^ab nuhlaSan re&Tinilan \waraw xi conigi wi%zo, rojon \waraw femer wi%ana. Кощалълъе мутIигIассда хIакъаб жо бичIчIиняро. ko^a:e muTifaSda \aqab $o biZinyaro. Кошассдассан квешли, лълъикIассдассан лълъикIли. ko^aSdaSan kwe^li, :ijaSdaSan :ijli. Кошассдассан квешли, хьагиласса лахI. ko^aSdaSan ko^li, %agilaSa la\. Кошассе вагIза буе гьоэли берцен бумо. ko^aSe waf#a buye hoeli bercen bumo. Кошлиялълъ лълъикIли буняро, гважуцца кьегIер буняро. ko^liya: :ijli bunyaro, gwa$uCa pefer bunyaro. Конярищан абураб жо - кунагиян абураб жо, гьекъеларищан абураб жо - гьокъогиян абураб жо. konyari&an aburab $o - kunagiyan aburab $o, heqelari&an aburab $o - hoqogiyan aburab $o. Конде кIваняреб бечелиялълъассаги цIунаги, россассда кьили гьурай лълъадиялълъассаги цIунаги. konde jwanyareb bexeliya:aSagi `unagi, roSaSda pili huray :adiya:aSagi `unagi. КончIеб жоялълъул баркала букIиняреб. konzeb $oya:ul barkala bujinyareb. КончIониги, гьан кьарияб лълъикI, кьечIониги, мадогьал бечедав лълъикI. konzonigi, han pariyab :ij, pezonigi, madohal bexedaw :ij. Кодоб кватIани, болгьонил цIцIоко цIцIелун бихьинебила. kodob kwaTani, bolhonil ~oko ~elun bi%inebila. Кодоб ккоде гIоркь гуреб, гIодоб гьеде ино гуреб. (ХIассил ккенареб рагIи, рагIале бахъиняреб хIалтIи). kodob Kode forp gureb, fodob hede ino gureb. (\aSil Kenareb rafi, rafale ba]inyareb \alTi). Кодобе кьураб тIокIкIен ад бураб маргъалалълъасса лълъикIаб. kodobe purab ToJen ad burab marvala:aSa :ijab. Колол гьойда хIапде гьаняреб. kolol hoyda \a_de hanyareb. Корохъ буде яс, гьибихъе энде нус. koro] bude yas, hibi]e ende nus. Кунаде бокьараб меххалълъ китицца энчI рахъдалълъ чIвачIванебила. kunade boparab me{a: kitiCa enz ra]da: zwazwanebila. Кунаде гьачIони хIалакълиня, хIалтIде гьачIони мискI илиня. kunade hazoni \alaqlinya, \alTde hazoni misjilinya. Кунае вакъун вукIаго, рокьи гIолохъанго буе. kunaye waqun wujago, ropi folo]ango buye. Кунай кьарияв, хIалтIи хIалакъав. kunay pariyaw, \alTi \alaqaw. Куниняго кIалдиб къачIони, къулчIчIиняго щокъроб къанеб. kuninyago jaldib qazoni, qulZinyago &oqrob qaneb. Куниняреб хIамицца ХIоццомеэр бегиняреб. kuninyareb \amiCa \oComeer beginyareb. Кунаде гьеч Iищи абураб жо – кунаги ян абураб жо, гьекъеде гьеч Iищи абураб жо – гьокъоги ян абураб жо. kunade hezi&i aburab $o - kunagi yan aburab $o, heqede hezi&i aburab $o - hoqogi yan aburab. Кунанел ратани, кунае, хIалтIинел ратани, хIалтIе. kunanel ratani, kunaye, \alTinel ratani, \alTe. Куниняреб баси басандиняреб. kuninyareb basi basandinyareb. Куниняреб хIамицца ХIоццоб меэр бегиняро. kuninyareb \amiCa \oCob meer beginyaro. Кунан бахъарабдай, нахъе тарабдай? kunan ba]arabday, na]e tarabday? Кунан рахъараб меххалълъ, рукъ чиялинеб. kunan ra]arab me{a:, ruq xiyalineb. Кунан гIорцIцIинярев чIчIикIунги гIорцIцIиняро. kunan for~inyarew Zijungi for~inyaro. Кунараб хIарччинибе хIацIцIо туги. kunarab \arXinibe \a~o tugi. КуначIого, гьекъечIого вакъдеги вукIуги, гIемер кунан, гIемер гьокъон, къиличехьги буги. kunazogo, heqezogo waqdegi wujugi, femer kunan, femer hoqon, qilixe%gi bugi. КуначIого хIалтIани, черхх нахъе ккенеб, хIалтIчIого кунани, рукъ нахъе ккенеб. kunazogo \alTani, xer{ na]e Keneb, \alTzogo kunani, ruq na]e Keneb. КуначIого хIалтIуги, хIалтIчIого кунаги. kunazogo \alTugi, \alTzogo kunagi. Куркьби рижани, хIинчIчI бусала чIчIенаро. kurpbi ri$ani, \inZ busala Zenaro. Кутул гьечIеб гьороб гIункIкIал расандиня. kutul hezeb horob funJal rasandinya. Къ q Къад кьергьун, къасси роцIцIен - х I ур-ххералълъе балагь, х I ерав чияссул бахIарай лълъади-рукъалълъе балагь. qad perhun, qaSi ro~en - \ur-{era:e balah, \eraw xiyaSul ba\aray :adi-ruqa:e balah. Къададаги гIундул ругел, гIалххудаги берал ругел. qadadagi fundul rugel, fal{udagi beral rugel. Къадал кьучIчI хIамайила, хIуби кьекIкIелила. qadal puZ \amayila, \ubi peZelila. Къадарав чияссул чIухIи, кьибил кIодолиялълъалун букIинеб. qadaraw xiyaSul zu\i, pibil jodoliya:alun bujineb. Къадарал жал руде бегьиняребли гьаде ккенеб гIадин, къадараб цIцIар гьеларедухъ хьвадтеги гьаде ккена. qadaral $al rude behinyarebli hade Keneb fadin, qadarab ~ar helaredu] %wadtegi ha#e Kena. Къаденахъе меэрги бегуги, бакъунде росоги тоги. qadena]e meergi begugi, baqunde rosogi togi. Къамо хIамил рачIчI чIчIенаро, хIурул бумо чед чIчIенаро. qamo \amil raZ Zenaro, \urul bumo xed Zenaro. Къандалоялълъубе реххун, гIебу баххчиняро. qandaloya:ube re{un, febu ba{xinyaro. Къараласс гважи беццун бичараб. qaralaS gwa$i beCun bixarab. Къарз ваццассе буги, гьоркьобли хIочIого букIде. qar# waCaSe bugi, horpobli \ozogo bujde. Къассд бихьун гIамалила, гIамал бихьун хIалтIийила. qaSd bi%un famalila, famal bi%un \alTiyila. Къассд ккомо щиняб жоги щоняро, тIалаб бумо щиняб жоги батиняро. qaSd Komo &inyab $ogi &onyaro, Talab bumo &inyab $ogi batunyaro. Къасси бусала гьечIеб бел'эр рогьоле аде босде батиняро (Къасси вега, рогьоле вахъа). qaSi busala ;ezeb bel'er rohole ade bosde batinyaro (qaSi wega, rohole wa]a). КъачIеб ххариниб ххер бижиняро. qazeb {arinib {er bi$inyaro. КъварагIани ахIде, ХIохьочида цIцIар гьаня. qwarafani a\de, \o%oxida ~ar hanya. КъварагIел ккомо ахIинеб меххалълъ ХIажимурадил Давуд, къварагIараб жо гьечIеб меххалълъ ХIинкIил Давуд. qwarafel Komo a\ineb me{a: \a$imuradil dawud, qwarafarab $o hezeb me{a: \injil dawud. КъварагIчIеб жо босани, къварагIараб бичде ккена. qwarafzeb $o bosani, qwarafarab bixde Kena. КъватIиб гьури-муч кIудав – рукъуб, оц тIурани, лълъаралълъа баде жо батинярев. qwaTib huri-mux judaw - ruqub, oc Turani, :ara:a bade $o batinyarew. КъватIул цIцIогьор кIулацца кконя, рукъалълъул цIцIогьор ссунццаго кконяро. qwaTul ~ohor julaCa Konya, ruqa:ul ~ohor SunCago Konyaro. Къебед чIвалароан, къасси белэр къаданиб жоялълъа гьумо букIарабани. qebed zwalaroan, qaSi bel'er qadanib $oya:a humo bujarabani. Къед биххараб меххалълъ бахъчIеб хIур нахъа бахъиняро. qed bi{arab me{a: ba]zeb \ur na]a ba]inyaro. Къелеб ракьа квараб гьой, Гьидалълъ чIчIенареб. qeleb rapa kwarab hoy, hida: Zenareb. Къенаб квер хIорго тани, хIажатаб жо щоняро. qenab kwer \orgo tani, \a$atab $o &onyaro. Къенал кверал хIорлани, хIалтIи нугьла ккенаро. qenal kweral \orlani, \alTi nuhla Kenaro. Къенал кверал хIор румо, хIалихьали баччуги. qenal kweral \or rumo, \ali%ali baXugi. Къо рогьолего буго. qo roholego bugo. Къого бихьчIого чили бокьарасс, ярагъго гьечIого рагъде къассд буе. qogo bi%zogo xili boparaS, yaravgo hezogo ravde qaSd buye. Къойилго букIиня дун аниб (хIамил хIакъалълъулълъ). qoyilgo bujinya dun anib (\amil \aqa:u:). Къокъид арав ххутIарав, ххалат арав вуссарав. qoqid araw {uTaraw, {alat araw wuSaraw. КъотIун гIодобе реххун бугониги, чол боххла божуги. qoTun fodowe re{un bugonigi, xol bo{la bo$ugi. КъочIчIоле гIебо гIадин ккана. qoZole febo fadin Kana. Къуларассе раччи, баччарассе магь. qularaSe raXi, baXaraSe mah. Уркъде кIваняреб жо хIанчIуги. urqde jwanyareb $o \anzugi. Къурассул рокIел унти - белгьарав чIванеб чIор. quraSul rojel unti - belharaw zwaneb zor. Кь p КьапIараб зур гьанада унтиня, абураб рагIи рокIеда унтиня. paPurab #ur hanada untinya, aburab rafi rojeda untinya. Кьарияб чу - лълъикIаб чу, хIалакъаб чу - кошаб чу. pariyab xu - :ijab xu, \alaqab xu - ko^ab xu. Кьвагьде ккани, цIумо букIде ккена. pwahde Kani, `umo bujde Kena. Кьвагьи гьечIеб бакIалълъе гIарада баги, кьвагьун бахъиняреб бакIалълъа гIуж баги. pwahi hezeb baja:e farada bagi, pwahun ba]inyareb baja:a fu$ bagi. Кьергьаде хъвараб ххер роцIцIаде бакIариня. perhade ]warab {er ro~ade bajarinya. Кьергьанкъо къалиняро, къокъав чи хIелиняро. perhanqo qalinyaro, qoqaw xi \elinyoro. Кьергьахъе зоб букIиняро, рещтIухъе бо букIиняро. perha]e #ob bujinyaro, re&Tu]e bo bujinyaro. Кьибил гьечIеб гъветI букIиняреб, гIагали камурав чи вукIинярев. pibil hezeb vweT bujinyareb, fagari kamuraw xi wujinyarew. Кьижарав чи - хIварав чи. pi$araw xi - \waraw xi. Кьижарассе энссол бутIа кьечIеб. pi$araSe enSol buTa pezeb. Кьили чIванилан гIурцIмадол айгъир бахъиняро. pili zwanilan fur`madol ayvir ba]inyaro. Кьодукьа гурелила хIинкъинел, гIурукьайила. podupa gurelila \inqinel, furupayila. Кьенаго босе, кьапIиняго лълъута. penago bose, paPilyago :uta. Кьолболасса чIухIде абдал те, мунго гьунаралълъасса чIухIа. polbolaSa zu\de abdal te, mungo hunara:aSa zu\a. Кьенессда гьариня, бунессда малълъиня. peneSda harinya, buneSda ma:inya. Кьураб босун барще. purab bosun bar&e. Кьураб квералълъа гьаня, квараб чехьалълъа гьаня. purab kwera:a hanya, kwarab xe%a:a hanya. Кьурасс босинеб жойила талихI. puraS bosineb $oyila tali\. Кьурассул квералълъа гурони, кварассул кIалалълъа гурони гьаняро. puraSul kwera:a guroni, kwaraSul jala:a guroni hanyaro. Кьурда хIоно чIваги. purda \ono zwagi. Кьурдун ссвакаравги кванде, гIодун ссвакаравги кванде. purdun Swakarawgi kwande, fodun Swakarawgi kwande. Кьуру биххана, борохь нахъе тана. puru bi{ana, boro% na]e tana. КI j КIал бугев чола, чу бугев гьелдго. jal bugew xola, xu bugew heldgo. КIал цIунарав разилиня, ххеххлурав пашмалиня (КIал гIемерав разилчIо, вуцIцIарав пашмаличIо). jal `unaraw ra#ilinya, {e{luraw _a^malinya (jal femeraw ra#ilzo, wu~araw _a^malizo). КIалги хъатги Хъандулалълъе, хъатиниб жо Денгассе. jalgi ]atgi ]andula:e, ]atinib $o dengaSe. КIалдибе борта багIаргIеч. jaldibe borta bafarfex. КIал цIуне, бер цIуне, чиял бицинев вукIуги. jal `une, ber `une, xiyal bicinew wujugi. КIалалълъ рии бицун, рокIелълъ кьин ккоги. jala: rii bicun, roje: pin Kogi. КIалалълъ реххиняго, ххолчаде квер бегьуги. jala: re{inyago, {olxade kwer behugi. КIалгьаде гьачIони, кIалгьачIого вукIдегIаги гьаде ккена. jalhade hazoni, jalhazogo wujdefagi hade Kena. КIалгьаняреб кIал букIиняреб, бакъваняреб ракI букIиняреб. jalhanyareb jal bujinyareb, baqwanyareb raj bujinyareb. КIалгьанев чи – гьурщинев, гIенеккарав – бищинев. jalhanew xi - hur&inew, feneKaraw - bi&inew. КIалдисса г I усал гъиналълъе пиштIе, гьаракь кIудаб бахъде. jaldiSa fusal vina:e _i^Te, harap judab ba]de. КIалдиссан араб бадибе речIчIиня. jaldiSan arab badibe reZinya. КIалдиссан энеб калам пайда гьечIеб бицуги, гIияда гъорлълъ рачIчIараб бацI гIадинан вукIуги. jaldiSan eneb kalam _ayda hezeb bicugi, fiyada vor: raZarab ba` fadinan wujugi. КIалзул гьуриялълъа гьод букIиняро, гьагал рагIабазда дун божиняро. jal#ul huriya:a hod bujinyaro, hagal rafaba#da dun bo$inyaro. КIалзул рагIи ругьналасса ссудуня. jal#ul rafi ruhnalaSa Sudunya. КIалцIи бани, чу бекериня, чури тIуни гьой багъиня. jal`i bani, xu bekerinya, xuri Tuni hoy bavinya. КIанцIани бохх бекинеб борк Iали де вагьуги. jan`ani bo{ bekineb borjalide wahugi. КIанцIараб гьой гьанярев, къелураб гважи гьанярев. jan`arab hoy hanyarew, qelurab gwa$i hanyarew. КIанцIиняго чахъдал цIцIули бихьараб цIцIе бохханила. jan`inyago xa]dal ~uli bi%arab ~e bo{abila. КIанцIун вахъиняреб бакIалълъа гIужги багийила, батиняреб рагIиги бицугийила. jan`un wa]inyareb baja:a fu$gi bagiyila, batinyareb rafigi bicugiyila. КIанцIун вахъиняреб бакIалълъа хIуч хъваги. jan`un wa]inyareb baja:a \ux ]wagi. КIартида гъуниб бухьани, бечеги кьаде ругьулинеб. jartida vunib bu%ani, bexegi pade ruhulineb. КIарччамаб кьегIер кIиго чахъдада хахинеб. jarXamab pefer jigo xa]dada [a[ineb. КIарччалигин кIкIвагIалиялълъ кIиго гьимер бунила, миск I или ян, хIакъили ян цIцIарал гьездаги гьунила. jarXaligin Jwafaliya: jigo himer bunila, misjili yan, \aqili yan ~aral he#dagi hunila. КIиго балагь аде ккани, бигьаяб асса бище. jigo balah ade Kani, bihayab aSa bi&e. КIиго бел'эрги ракъани, ункъго кверги хIалтIани, рукъ ццебе тIена. jigo bel'ergi raqani, unqgo kwergi \alTani, ruq Cebe Tena. КIиго белегьанчи разияб гуреб даран битIун ккенаро. jigo belehanxi ra#iyab gureb daran biTun Kenaro. КIиго гьойда гьоркьобе реххараб ракьа гIадин. jigo hoyda horpobe re{arab rapa fadin. КIиго гIанкIкIида ххадув векерани, цонигияб щоняро. jigo fanJida {aduw wekerani, conigiyab &onyaro. КIиго чи данде гъуни, гъветI чIчIеде ккенеб. jigo xi dande vuni, vweT Zede Keneb. КIиго чIчIужу йигев чияссул рукъ лълъухьчIого ххутIинеб. jigo Zu$u yigew xiyaSul ruq :u%zogo {uTineb. КIиго чIчIужу ячде бацI биччан те. jigo Zu$u yaxde ba` biXan te. КIиго ххарил г Iарти ялълъул киняб асса бищинебали гьачIого, хIама бакъуда х I варабила. jigo {aril fartiya:ul kinyab aSa bi&inebali hazogo, \ama baquda \warabila. КIилълъилалълъул гьин гуро, гьетIарассул си гуро. ji:ila:ul hin guro, heTaraSul si guro. КIиябго бералълъа чиял гьимал рихьараб меххалълъ, цояб бералълъаниги нелълъерго гьималги рихьде ккена. jiyabgo bera:a xiyal himal ri%arab me{a:, coyab bera:anigi ne:ergo himalgi ri%de Kena. КIудаб гъотIол кьалбал гIемерал рукIиня. judab voTol palbal femeral rujinya. КIудаб оцоцца рахъ кIудаб цIцIаня. judab ocoCa ra] judab ~anya. КIудаб унти микьицца энеб, гьитIиняб унти кваницца энеб. judab unti mipiCa eneb, hiTinyab unti kwaniCa eneb. КIудав чи х I вани рукъ бухIиня, гьитIиняв чи х I вани, керен бухIиня. judab xi \wani ruq bu\inya, hiTinyaw xi \wani, keren bu\inya. КIудал ургъалабаз гьитIинял ургъалаби кьеркьедеруня. judal urvalaba# hiTinyal urvalabi perpederunya. КIицIцIол кIанцIун, кIкIал бахъиняреб. ji~ol jan`un, Jal ba]inyareb. КIицIцIол ургъа, цен абе (анкьцIцIол борце, цен къотIе). ji~ol urve, cen abe (anp~ol borce, cen qoTe). КIицIцIол чи х I онярев, рухI цен гурони бахъиняреб. ji~ol xi zonyarew, ru\ cen guroni ba]inyareb. КIиябго бер беццасс цояб бер беццассда «Беццук! Беццук!» – илан абурабила. jiyabgo ber beCaS coyab beCaSda «beCuk! beCuk!» - ilan aburabila. КIиябго бералълъул данде ккечIогойила гьоркьоб меэр бижараб. jiyabgo bera:ul dande Kezogoyila horpob meer bi$arab. КIиябго квер кодобе кьурассда божуги. jiyabgo kwer kodobe puraSda bo$ugi. КIияздаго гIайиб гьечIого, кIиго чи къаццандиняро. jiya#dago fayib hezogo, jigo xi qaCandinyaro. КIодолиялълъе вахъде бокьарасс гьитIинявги кIодо вуня. jodoliya:e wa]de boparaS hiTinyawgi jodo wunya. КIудаб бакI ккоде ккани, кIудаб гIакълуги къварагIинеб. judab baj Kode Kani, judab faqlugi qwarafuneb. КIудаб вагIзаялълъасса гьитIиняб мисалалълъул пайда цIцIикIкIараб. judab waf#aya:aSa hiTinyab misala:ul _ayda ~iJarab. КIкI J КIкIалахъ лълъин каминяреб, рохьоб чан каминяреб. Jala] :in kaminyareb, ro%ob xan kaminyareb. КIкIара боржани, гьорко къириня. Jara bor$ani, horko qirinya. КIкIараялълъаги букIинебила жендаго ракъараб рухI. Jaraya:agi bujinebila $endago raqarab ru\. КIкIараялълъеги ххолчен бахъарав. Jaraya:egi {olxen ba]araw. КIкIвагIали месед гуро, хIалхьи гIарац гуро. Jwafali mesed guro, \al%i farac guro. КIкIвагIали – сагълиялълъул тушман, хIалтIи – сагълиялълъул гьудул. Jwafali - savliya:ul tu^man, \alTi - savliya:ul hudul. КIкIвагIал вегун хIалтIиневила, кIусун кьижиневила. Jwafal wegun \alTinewila, jusun pi$inewila. КIкIвагIал – кидаго унтарав. Jwafal - kidago untaraw. КIкIвагIалаб хIамицца ХIоццомегIер бегиняро. Jwafalab \amiCa \oComefer beginyaro. КIкIвагIалассе чиял хIалтIи бокьинебила. JwafalaSe xiyal \alTi bopinebila. КIкIвагIалълъа гъулач бугев, хIалтIола цедер бугев. Jwafa:a vulax bugew, \alTola ceder bugew. КIкIвагIалилълъ вас вунярев. Jwafaliya: was wunyarew. КIкIвагIалиялълъ лълъин гьекъенеб батани, хIалтIиялълъ гьоцIцIо гьекъенеб. Jwafaliya: :in heqeneb batani, \alTiya: ho~o heqeneb. КIкIуй гьечIеб цIа букIиняреб. Juy hezeb `a bujinyareb. КIкIвагIалав чи гIодов вукIун кьижиня, вегун куниня. Jwafalaw xi fodow wujun pi$inya, wegun kwaninya. КIкIвагIалулав чи гIодов чIчIомоги ссваканя. Jwafaluraw fodow Zomogi Swakanya. КIкIуялълъасса цIундейилан цIадаве лълъугьуги. Juya:aSa `undeyilan `adawe :uhugi. Кк K Кконяреб къо босун хIвараб хIама. Konyareb qo bosun \warab \ama. Кконяребила чIчIегIераб цер, ккоде ккани, ункъабго цадахъ кконебила. Konyarebila Zeferab cer, Kode Kani, unqabgo cada] Konebila. Л l Лабалълъа х I урги бекьуги, бугъаоцги хьихьуги. laba:a \urgi bepugi, buvaocgi %i%ugi. Лабалуда х I ур буги, гьарал рагIала рукъ баги. labaluda \ur bugi, haral rafala ruq bagi. Лагъ гIадин хIалтIе, ххан гIадин кунае. lav fadin \alTe, {an fadin kunaye. Лал тIамде бегьиняреб къоялълъ къед бадеги бегьиняреб. lal Tamde behinyareb qoya: qed badegi behinyareb. Ламадур кьуни, дадила, кьечIони, тиш ХIасан. lamadur puni, dadila, pezoni, ti^ \asan. Лачен боржаралълъуб гъедо рещтIиня. laxen bor$ara:ub vedo re&Tinya. Лачен – чанабе, гъедо – рохьобе. laxen - xanabe, vedo - ro%obe. Лаченги таринеб, тайлан хъущтIинеб, тувадахъ гурони гIодобе ккенареб. laxengi tarineb, taylan ]u&Tineb, tuwada] guroni fodob Kenareb. Лаченги чучиня чи гIемелуни, чаранги бииня цIа гьалаглуни. laxengi xuxinya xi femeruni, xarangi biinya `a halagluni. Ле гIакълугьечI, тIуруги, гIи томо гIангис кинигин, адамал томо хьвадани, хьатал х Iомо , басралинин. le faqluhez, Turugi, fi tomo fangis kinigin, adamal tomo %wadani, %atal \omo, basralinin. Ле ян абурассда я, — ян абде кIванярев чи къватIиве вахъуги. le yan aburaSda ya, - yan abde jwanyarew xi qwaTiwe wa]ugi. Лочнол болола чаргъедо чIчIедебуги. loxnol bolola xarvedo Zedebugi. Лълъ : Лълъадал берщи, рокьол гIусщи? :adal ber&i, ropol fus&i? Лълъадал къатIраялълъги гамачI борлълъинеб, цIадол хIенехIалълъги дунял бухIинеб. :adal qaTraya:gi gamaz bor:ineb, `adol \ene\a:gi dunyal bu\ineb. Лълъадаццаги жендего нугь бахъиня. :adaCagi $endego nuh ba]inya. Лълъади гьечIев россги, росс гьечIей чIчIужуги – чIобогояб рукъ. :adi hezew roSgi, roS hezey Zu$ugi - zobogoyab ruq. Лълъади кошассул гIурму гIазабалълъа гириня. :adi ko^aSul furmu fa#aba:a girinya. Лълъади лълъикIав лълъикI вуго, лълъади кошав кош вуго. :adi :ijaw :ij wugo, :adi ko^aw ko^ wugo. Лълъади ячде анцIгоявгун ургъа, йиччаде нусгоявгун ургъа. :adi yaxde an`goyawgun urva, yiXade nusgoyawgun urva. Лълъадулгин ккенеб къеццалълъасса тIагIан гьечIеб дандежо букIиняреб. :adulgin Keneb qeCa:aSa Tafan hezeb dande$o bujinyareb. Лълъеда бараб полоп гIадаб жойила росс-лълъадиялълъа гьоркьоб ккенеб кьал. :eda barab _olo_ fadab $oyila roS-:adiya:a horpob Keneb pal. Лълъеде могъ чIваги, гьерссиде ракI гьоги. :ede mov zwagi, herSide raj hogi. Лълъеда бумо накъищ чIчIенаро. :eda bumo naqi& Zenaro. Лълъецца гьиби, цIецца кор. :eCa hibi, `eCa kor. ЛълъикI букIаго, «патихIа!» :ij bujago, «_ati\a!» ЛълъикI вугилан чIухIуги, кош вукIараб меххги рокIеле щва. :ij wugilan zu\ugi, ko^ wujarab me{gi rojele &wa. ЛълъикI хьвадарав кош х I оняро, кош хьвадарав лълъикI х I оняро. :ij %wadaraw ko^ \onyaro, ko^ %wadaraw :ij \onyaro. ЛълъикIаб батани канае, кошаб батани цIадое. :ijab batani kanaye, ko^ab batani `adoye. ЛълъикIаб бугъицца къуралълъе лълъар хьвагIиняреб, лълъикIав чиясс чияе чIухIи буняреб. :ijab buviCa qura:e :ar %wafinyareb, :ijaw xiyaS xiyaye zu\i bunyareb. ЛълъикIаб дару кьогIаб букIинеб. :ijab daru pofab bujineb. ЛълъикIаб гьудули ххазинаялълъасса лълъикIаб. :ijab huduli {a#inaya:aSa :ijab. ЛълъикIаб жоялълъе къей гьечIеб, къадаралълъе белгьели гьечIеб. :ijab $oya:e qey hezeb, qadara:e belheli hezeb. ЛълъикIабги бихьаги, кошабги бихьаги. :ijabgi bi%agi, ko^abgi bi%agi. ЛълъикIаб рагIола мал баги. :ijab rafola mal bagi. ЛълъикIаб хIама бакIаб букIиня. :ijab \ama bajab bujinya. ЛълъикIав бахIарчияссул вас къадараванги тоги, къадарав чияссул вас бахIарчиянги тоги. :ijaw ba\arxiyaSul was qadarawangi togi, qadaraw xiyaSul was ba\arxiyangi togi. ЛълъикIав чияссе - цо рагIи, лълъикIаб чое - цо цIцIал :ijaw xiyaSe - co rafi, :ijab xoye - co ~al. ЛълъикIалълъа мал бани, кошалълъа къвал баде ккена. :ija:a mal bani, ko^a:a qwal bade Kena. ЛълъикIассул лълъикIлиги кошассул квешлиги кидаго кIочоняреб. :ijaSul :ijligi ko^aSul kwe^ligi kidago joxonyareb. ЛълъикIли бихьарассул кар, кошли бихьарассул малълъ. :ijli bi%araSul kar, ko^li bi%araSul ma:. ЛълъикIлиялълъа ццебе - кошли, кошлиялълъа ццебе - лълъикIли. :ijliya:a Cebe - ko^li, ko^liya:a Cebe - :ijli. Лълъин бахъинеб меххалълъ гурони чахъдада бацI кIочоняреб. :in ba]ineb me{a: guroni xa]dada ba` joxonyareb. Лълъин дагьлигин, гьибил гIузраби атиня, х I елигин чорххол гIузраби атиня. :in dahligin, hibil fu#rabi atinya, \eligin xor{ol fu#rabi atinya. Лълъин рахънибе ккена, чи нугьле ккена. :in ra]nibe Kena, xi nuhle Kena. Лълъурдул гъеде араб гъвала, гIундул къотIун бегьарабила. :urdul vede arab vwala, fundul qoTun beharabila. ЛълъутIарав щиви, бокъарав х I вад? :uTaraw &iwi, boqaraw \wad? М m Мегжида нус бабадинеб рекIенчIеб меххалълъ, кIалдиб мацIцI кIичIардинеб гьересси бицинеб меххалълъ. meg$ida nus babadineb rejenzeb me{a:, jaldib ma~ jizardineb hereSi bicineb me{a:. Мегжилълъ иман букIиняреб, рокIелълъ гурони. meg$i: iman bujinyareb, roje: guroni. Магъал гьанахъ гьоэр щоняреб (нелълъее къварагIараб къоялълъ лълъикIалълъухъги кошаб щоняреб). maval hana] hoer &onyareb (ne:eye qwarafarab qoya: :ija:u]gi ko^ab &onyareb). Мигъил ургъел бунягойила хIенчIчIил боххдол эрелурал. mivil urvel bunyagoyila \enZil bo{dol erelural. Мигъилълъ ругел хIурзабазги хIабалълъ ругел умумузул рукьбузги буде жо гьечIо – хIара хIажат буго. mivi: rugel \ur#aba#gi \aba: rugel umumu#ul rupbu#gi bude $o hezo - \ara \a$at bugo. Мигъихъ балагьун, кьурда, цер. mivi] balahun, purda, cer. Магьихъ ралагьуге, гьиркихъ ралагье. mahi] ralahuge, hirki] ralahe. Магь цIеде ссан гурел, ссахI цIеде хIур гурел. mah `ede San gurel, Sa\ `ede \ur gurel. Маарда бартиццаги лълъикIабаб кконебила. maarda bartiCagi :ijabab Konebila. Маарда гIи бугев – гIакI гьечIеб ужби, ГIиялълъ куйдул ругев – огь гьечIеб угъур. maarda fi bugew - faj hezeb u$bi, fiya: kuydul rugew - oh hezeb uvur. Маарда чан букIаго, чурун хьаг цIела гьоги. mafarda xan bujago, xurun %ag `ela hogi. Маардаги гIундул ругел, гIалгьудаги берал ругел. maardagi fundul rugel, falhudagi beral rugel. Маарде вагьаниги гьитIиняв кIодолиняревила, гондиниве рехханиги кIудав гьитIилиняревила. maarde wahanigi hiTinyaw jodolinyarewila, gondiniwe re{anigi judaw hiTilinyarewila. Маарде гъуниги, хIамицца заз гурони коняреб. maarde vunigi, \amiCa #a# guroni konyareb. Маарда гIасо баги гIухьби рукъуре регьде, гIурдаде саву ккаги вокьинессда бер чIваде. mafarda faso bagi fu%bi ruqure rehde, furdade sawu Kagi wopineSda ber zwade. Маарде гIасо бани, гIурухъе цIцIорой ккенеб. maarde faso bani, furu]e ~oroy :eneb. Маарзухъа кIалдибегIан къокъаб жойила гьересси. maar#u]a jaldibefan qoqab $oyila hereSi. «Маарзухъан бачIаги!» – ян, чед кьумо разилдевуги дун, гьомер битIун кIалгьараб кIалалълъ разилдевуе дун. «maar#u]an bazagi!» - yan, xed pumo ra#ildewugi dun, homer biTun jalharab jala: ra#ildewuye dun. МагIо-рорчIи хханассул гIадаб, хIвел-букъи гергил гIадаб. mafo-rorzi {anaSul fadab, \wel-buqi gergil fadab. МархIабаян кьапIаниги къотIиня, ма, хIамаян кьапIаниги къотIиня. mar\abayan paPanigi qoTinya, ma \amayan paPanigi qoTinya. Ма дой, ма де (даран лълъикIаб, маян дуццаги кьураб, маян диццаги кьураб). ma doy, ma de (daran :ijab, mayan duCagi purab, mayan diCagi purab). Ма, ссахIан гIака бачIинеб, кье ссахIан чу бачIинеб. ma, Sa\an faka bazineb, pe Sa\an xu bazineb. Мавол - кьей, кьовол - божи (маян кьураб жоялълъе божи цIцIикIкIараб). mawol - pey, powol - bo$i (mayan purab $oya:e bo$i ~iJarab). Магъал гьанахъ гьоэр щоняро (нелълъее къварагIараб къоялълъ лълъикIалълъулълъ кошаб щоняреб). maval hana] hoer &onyaro (ne:eye qwarafarab qoya: :ija:u: ko^ab &onyareb). Магьахъ балагьун кьурде. maha] balahun purde. Маарде гъуниги, хIамида заз гурони букъиняреб. mafarde vunigi, \amida #a# guroni buqinyareb. Маарде гIасо бани, гIурдаде саву ккена. maarde faso bani, furdade sawu Kena. Маарухъ хIур хIвани, хьиндалазул пихъги хIоня. maaru] \ur \wani, %indala#ul _i]gi [onya. МагIо рекъенде - рагIи, риба хIалалде - хIила. (МагIо рекъенде — далай). mafo reqende - rafi, riba \alalde - \ila. (mafo reqende - dalay). Мадогьалассул хIелеко хъазлун бихьинебила. madohalaSul \eleko ]a#lun bi%inebila. Макъан лълъикIаб буго, цIцIалинеб жо Къуръан батани. maqan :ijab bugo, ~alineb $o qur'an batani. Макъан лълъикIаб бугоан, цIцIалинеб жо Къулгьу батчIони. maqan :ijab bugoan, ~alineb $o qulhu batzoni. Макьо тенеб жо - ургъел, адан хIонеб жо - ххиял. mapo teneb $o - urvel, adan \oneb $o - {iyal. Макьо щварал кьижиня, рокьи ккарал ссординя. mapo &waral pi$inya, ropi Karal Sordinya. Мала-Нассрудинил далай лълъугIаниги, чIанда ххабаралълъе лълъугIел букIиняро. mala-naSrudinil dalay :ufanigi, zanda {abara:e :ufel bujinyaro. Маялълъа ццебеялълъа ххадуб. maya:a Cebeya:a {adub. Малълъараб буе, гьикъараб бице. ma:arab buye, hiqarab bice. Малълъараб буни, дагIба ккенаро. ma:arab buni, dafba Kenaro. Малълъараб бучIев ХIавал Палицца. ma:arab buzew \awal _aliCa. Малълъарассул кIал бекиняро, кIанцIарассул бохх гурони. ma:araSul jal bekinyaro, jan`araSul bo{ guroni. Малълъде чи вагIиняро, малълъараб босаги. ma:de xi wafinyaro, ma:arab bosagi. МалълъчIеб буги, гьикъчIеб бицуги. ma:zeb bugi, hiqzeb bicugi. МалълъчIого хIалтIи буги, ахIчIого кунаде онги. ma:zogo \alTi bugi, a\zogo kunade ongi. МасслихIаталълъ рекъендеруня, мацIцIицца балад руня. maSli\ata: reqenderunya, ma~iCa balad runya. Маххссара буе бакI бихьун. ma{Saro buye baj bi%un. Маххссара буе, маххссара гьанев чияссе. ma{Sara buye, ma{Sara hanew xiyaSe. Маххссара лълъикIаб кIиго чи воххараб. ma{Sara :ijab jigo xi wo{arab. Маххул нуцIцIа цIулал нуцIцIаялълъе ккараб. ma{ul nu~a `ulal nu~aya:e Karab. MацIцIкош - сег, сумкош - огоб. ma~ko^ - seg, sumko^ - ogob. МахIалълъа хIал букIаго, хIетI босе. ma\a:a \al bujago, \eT bose. МацIцI адамассул конги, хIайваналълъул коне. ma~ adamaSul kongi, \aywana:ul kone. МацIцIалълъа ракьа гьечIо, гьелълъни ракьа бекиня. ma~a:a rapa hezo, he:ni rapa bekinya. МацIцIалълъа ракьа гьечIеб. ma~a:a rapa hezeb. МацIцIалълъе гьоцIцIо тIумо, гьордилълъ жо баги. ma~a:e ho~o Tumo, hordi: $o bagi. МацIцIалълъа кIваняго, кIудалълъе ваккуги. ma~a:a jwanyago, juda:e waKugi. Маялълъа мал бани, кьеялълъа кьили чIваде ккенеб. maya:a mal bani, peya:a pili zwade Keneb. Маян кьураб босчIони, кьеян гьарде ккенеб. mayan purab boszoni, peyan harde Keneb. Мекъав, окъимагIал чIваниги, хъущтIинев. meqaw, oqimafal zwanigi, ]u&Tinew. Мекъалълъа ад рокъонги, къурассде вортанхъуги. meqa:a ad roqongi, quraSde wortan]ugi. Мекъли кебе баххчаниги, къватIибе баккчIого ххутIиняро. meqli kebe ba{xanigi, qwaTibe baKzogo {uTinyaro. Мекъли ккедал абиня илбисалълъ батлилан, кицини букIиня мунго дуццагойилан. meqli Kedal abinya ilbisa: batlilan, kicini bujinya mungo duCagoyilan. Меэр бичлалълъер ххер биче, ххер бичлалълъер хьацI биче meer bixla:er {er bixe, {er bixla:er %a` bixe (цен къадараб биче, ххадуб гурони лълъикIаб бичугиян абураб жо). (cen qadarab bixe, {adub guroni :ijab bixugiyan aburab $o). Меэр кIкIванищи, гIор кIкIванищи? meer Jwani&i, for Jwani&i? (бел'эрбахъи буде, адамазулгин хIал рекъендебуде гьедигIан бакIаб, захIматаб жоян абураб магIна). (bel'erba]i bude, adama#ulgin \al reqendebude hedifan bajab, #a\matab $oyan aburab mafna). Меэр меэралълъе ккенареб, адан адамассде ккенев. meer meera:e Kenareb, adan adamaSde Kenew. Меэр меэралълъе щомо бугилан абуни, божа, адамасс ругьунаб гIамал томо бугилан абуни, божуги. meer meera:e &omo bugilan abuni, bo$a, fadamaS ruhunab famal tomo bugilan abuni, bo$ugi. Меэр радал беге, гIор къаденахъе бахъе. meer radal bege, for qadena]e ba]e. Меэргин барщун гIанкIкI обаняро. meergin bar&un fanJ obanyaro. Месед балагьде арав бухъиняго хIваравила. mesed balahde araw bu]inyago \warawila. Месед хъвамо йилан хъирмил багьа хIоняро. mesed ]wamo yilan ]irmil baha \onyaro. Меседил кверазул багьа гьечIеб, гьел ричун росде щонярел. mesedil kwera#ul baha hezeb, hel rixun rosde &onyarel. Метер бунеб жоялълъе якъад ургъа. meter buneb $oya:e yaqad urva. Метер бунилан хIалтIиги тоги, рагIараб меххалълъ бунилан адамлиги тоги. meter bunilan \alTigi togi, rafarab me{a: bunilan adamligi togi. Метер конеб моххмоххалълъасса якъад конеб гьоэр лълъикIаб. meter koneb mo{mo{a:aSa yaqad koneb hoer :ijab. Метер къоялълъул хIисаб бучIев нахъа пашмалиня. meter qoya:ul \isab buzew na]a _a^malinya. Метер семиялълъасса якъад рагъи лълъикIаб. meter semiya:aSa yaqad ravi :ijab. Метерисса бохха, цер. meteriSa bo{a, cer. Микьие ссабру гьечIеб, рокьуе берцели гьечIеб. mipiye Sabru hezeb, ropuye berceli hezeb. МискIилиялълъе дару хIалтIийла, хIинкъиялълъе дару таваккалила. misjiliya:e daru \alTiyila, \inqiya:e daru tawaKalila. МичIчI бекьаралълъуб - мичIчI, джухI бекьаралълъуб - джухI. miZ bepara:ub - miZ, Gu\ bepara:ub - Gu\. МичIчIил кьолбола кьагIрил тIегь баняро. miZil polbola pafril Teh banyaro. Могьое гьали, гьанае кватIи. mohoye hali, hanaye kwaTi. Мокъиде хъазги бахъинабун, хIелкида къелеян абуги. moqide ]a#gi ba]inabun, \e;kida qeleyan abugi. Мокъокъида чIор рачIчIани, чIоролида зуниня. moqoqida zor reZani, zorolida #uninya. Мокърукь бел'эр тункчIого, адамассда гIакълу щоняро. moqrup bel'er tunkzogo, adamaSda faqlu &onyaro. Моххмоххида нагь багьуги. mo{mo{ida nah bahugi. Моххмоххиде хьул гьумо, хьолболасса балалуги. mo{mo{ide %ul ;umo, %olbolaSa balalugi. Моххмоххил малгьа бице, дада, моххмохх кварал гIадин рукIде. mo{mo{il malha bice, dada, mo{mo{ kwaral fadin rujde. МоцIцI нелълъехъан бугони, цIцIвабзазул ургъел ккенаро. mo~ ne:e]an bugoni, ~wab#a#ul urvel Kenaro. МочIолълъан рагIи бугин, рагIал чIвамо вилълъа. mozo:an rafi bugin, rafal zwamo wi:a. Могъ бичччIого хIур биччиняро. mov biXzogo \ur biXinyaro. Могъ чIваде къед бугони, зурил тирххи букIиня. mov zwade qed bugoni, #uril tir{i bujinya. Могъалълъ баччиялълъасса чехьалълъ баччи лълъикIаб (квен). mova: baXiya:aSa xe%a: baXi :ijab (kwen). Могъзада чед букIаго, чехь бакъде биччаги. mov#ada xed bujago, xe% baqde biXagi. Муърул гIен цIцIодораб, гIалгьул бер цIцIодораб. mu'rul fen ~ororab, falhul ber ~odorab. Муърул каву гIатIидаб. mu'rul kawu faTidab. Муърул рукъги рукъалълъул хIубиги буги (Буртинаги чIчIужуги). mu'rul ruqgi ruqa:ul \ubigi bugi (burtinagi Zu$ugi). Мун гъалбацI ватани, адамал гIанкIкIал гуро. mun valba` watani, adamal fanJal guro. Мун кунадевурав чи - мун вокьинев чи, мун гьекъедевурав - мун рихьарав чи. mun kunadewuraw xi - mun wopinew xi, mun heqedewuraw - mun ri%araw xi. Мун кида биххлебан гьикъанила къадада, хIарччуда гьикъеян джаваб кьунила къадацца. mun kida bi{leban hiqanila qadada, \arXuda hiqeyan Gawab punila qadaCa. Мун кида хIонебан гьикъараб меххалълъ, нагьуда гьикъеян абунила къородиссессул лакаялълъ. mun kida \oneban hiqarab me{a:, nahuda hiqeyan abunila qorodiSeSul lakaya: Мун кьижун вукIинев, дур тушман кьижинярев. mun pi$un wujinew, dur tu^man pi$inyarew. Мун лълъикIабилан абуни, хIамикIертги боххинебила. mun :ijabilan abuni, \amijertgi bo{ibebila. Мун цIцIалде эналълъер, дун цIцIалун вуссун вукIана. mun ~alde ena:er, dun ~alun wuSun wujana. Мунагьго гьечIей яс ялагьиняго, чIчIужуго щочIого, ххутIаравила. munahgo hezey yas yalahinyago, Zu$ugo &ozogo, {uTarawila. Мунги – ххан, дунги – ххан, хIама лълъицца гьекъелеб, хIуриве щиви энев? mungi {an, dungi {an, \ama :iCa heqeleb, \uriwe &iwi enew? Мунилан хIонев дун, дун хIабалалълъе восагиян мун. munilan \onew dun, dun \aba:e wosagiyan mun. Мунго дудаго гьачIого чияде рагIи абуги. mungo dudago hazogo xiyade rafi abugi. Мунго дуццаго веццчIого гIурму буде гьае. mungo duCago weCzogo furmu bude haye. Мунго дуццагоги веццуге, гьечIеб гьунаралълъассаги чIухIуги. mungo duCagogi weCuge, hezeb hunara:aSagi zu\ugi. Мунго гьалаг вунеб гьаваялълъа рокIонги. mungo halag wuneb hawaya:a rojongi. Мунго цIакъавилан ккомо, чи хIакъир вуги. mungo `aqawilan Komo, xi \aqir wugi. Мунилан хIонев дун, хIабалълъе дун восагиян мун. munilan \onew dun, \aba:e dun wosagiyan mun. Мун лълъили гьиркила ракIаниги, кечI гъоссул макъаналълъа ахIе. mun :ili hirkila rajanigi, kez voSul maqana:a a\e. Мунщи наиб? Дунщи наиб? mun&i naib? dun&i naib? МутагIилун вугев васассда битIараб гьомер бихьуги. matafilun wugew wasaSda biTarab homer bi%ugi. Мухь гуреб жо кьумо, вехь гурев чи тоги (вехь те, мухь кьумо те). mu% gureb $o pumo, we% gurew xi togi (we% te, mu% pumo te). МухIама хIалтIун, ХIажицца кIутIун. mu\ama \alTun, \a$iCa juTun. Н n Нагагь гьанярилан гьабго хьит бурабила. nagah hanyarilan habgo %it burabila. Найги тIутIги цадахъ хIалтIиняро. naygi TuTgi cada] \alTinyaro. Найги тIутIги цо алинир хIалтIиняро. naygi TuTgi co alinir \alTinyaro. Надала хI ур бекьиняро, кьунссрузда агь буняро. nadala \ur bepinyaro, punSru#da ah bunyaro. Наиб аралълъуссан нукарги энде ккеневила. naib ara:uSan nukargi ende Kenewila. Най тIогьоле эна, тIутI къеда чIчIена. nay Tohole ena, TuT qeda Zena. Найги тIутIги цо алинир хIалтIиняро. naygi TuTgi co alinir \alTinyaro. Найицца тIегь куниня, тIотIоцца гъосс куниня. nayiCa Teh kunanya, ToToCa voS kunanya. Наккдалълъ баххчун, варани обаняро. naKda: ba{xun, warani obanyaro. Наккдалълъ каржин къелурабила, ххерилълъ борохь къелурабила. naKda: kar$in qelurabila, {eri: boro% qelurabila. Накко гьечIеб гьороре къадакаби энаро, гIатI-эхх гьечIеб къвачIиде гIункIкIаз къассд буларо. naKo hezeb horore qadakabi enaro, faT-e{ hezeb qwazide funJa# qaSd bularo. Налгьи бецIиялълъ берцен буня, адан битIараб бициналълъ берцен вуня. nalhi be`iya: bercen bunya, adan biTarab bicina: bercen wunya. Насибалълъасса балалиняро, гIажалалълъасса ххвассалиняро. nasiba:aSa balalinyaro, fa$ala:aSa {waSalinyaro. Налил ажу, охьол хъабарча. nalil a$u, o%ol ]abarxa. Нагь гIемелун карщ хIоняро. nah femerun kar& \onyaro. Нагь ад ккена, тIухьи гъокь ккена. nah ad Kena, Tu%i vop Kena. Нагьла чIчIечIеб гъуд родола чIчIенеб. nahla Zezeb vud rodola Zeneb. Нахъбуссун дудаго речIчIинеб чIор реххуги. na]buSun dudago reZineb zor re{ugi. Нахъа бугеб куйдасса кодоб бугеб гIечго лълъикI. na]a bugeb kuydaSa kodob bugeb fexgo :ij. Нахъа гъедегIан томойила къоркъода рачIчI гъечIого ххутIараб. na]a vedefan tomoyila qorqoda raZ vezogo {uTarab. Нахъассан чухъа ккурассул чухъил кочIчIел дуццаги ккое. na]aSan xu]a KuraSul xu]il koZel duCagi Koye. Нахъе валагьун гьури биччае, ццеве валагьун гьорчо биччае. na]e walahun huri biXaye, Cewe walahun horxo biXaye. Нахъе балагьун кIалгьае, ццеве балагьун вилълъа. na]e balahun jalhaye, Cewe balahun wi:a. Нахъе гьураб жо гьималазегIаги батинеб. na]e hurab $o himala#efagi batineb. Нахъе тараб квен китицца эна. na]e tarab kwen kitiCa ena. Нахъе тараб порччое гьобол лълъикIав вегьиня. na]e tarab _orXoye hobol :ijaw wehinya. Нахъеги бицани, ружмаралълъе гIела (цого жо такрар буялълъе). na]egi bicani, ru$mara:e fela (cogo $o takrar buya:e). НацIцIие кошаде цIцIахIа бухIуги. na~iye ko^ade ~a\a bu\ugi. Наял рагъла - гьоцIцIо вагIиня. nayal ravla - ho~o wafinya. НекIссияб сон гуро, сонссеб къо гуро. nejSiyab son guro, sonSeb qo guro. НекIссияб сонги букIиняреб, сонссеб къоги букIиняреб. nejSiyab songi bujinyareb, sonSeb qogi bujinyareb. Нилълъ кьижаниги, мегъ кьижиняреб. ni: pi$anigi, mev pi$inyareb. Нилълъго нелълъехъагойилан абун буго гIатIаххинкIаз. ni:go ne/e]agoyilan abun bugo faTa{inja#. Нелълъедасса бечедаб бакIалълъассан ригьин будегIан, гьорода бадире релълъен лълъикIаб. ne:edaSa bexedab baja:aSan rihin budefan, horoda badire re:en :ijab. Нелълъер къвачIицца кконяреб чиял цIцIалкIицца кконяро. ne:er qwaziCa Konyareb xiyal ~aljiCa Konyaro. Нелълъер чияда, чиял нелълъеда. ne:er xiyada, xiyal ne:eda. Нелълъерго хьитинибе ккечIеб цIцIаялълъ хIетIе бухIиняро. ne:ergo %itinibe Kezeb ~aya: \eTe bu\inyaro. Нелълъер гIусаз ккочIеб чиял кIутIбуз кконяро. ne:er fusa# Kozeb xiyal juTbu# Konyaro. Нелълъер чехь унтун букIин чияда гьаняреб. ne:er xe% untun bujin xiyada hanyareb. Нелълъер чехьги чиял эххги бугилан чохьол чIоло чучуги. ne:er xe%gi xiyal e{gi bugilan xo%ol zolo xuxugi. Нелълъерал чияда гьанел, чиялал нелълъеда гьанел. ne:eral xiyada hanel, xiyalal ne:eda hanel. Нелълъералго ченкъел румо, чиялал ик румо, хьвадугийила. ne:eralgo xenqel rumo, xiyalal ik rumo, %wadugiyila. Нелълъерабго ченкъел, чиялаб курак. ne:erabgo xenqel, xiyalab kurak. Нелълъерго бакI – алжан, чиял бакI – джуджахI. ne:ergo baj - al$an, xiyal baj - GuGa\. Нелълъерго васассул вас лълъугьчIони, нусалълъулги яс лълъугьинярей. ne:ergo wasaSul was :uhzoni, nusa:ulgi yas /uhinyarey. Нелълъерго вугониги, чиял анищан ккаравги вукIиневила чи. ne:ergo wugonigi, xiyal ani&an Karawgi wujinewila xi. Нелълъерго гъоссодассанила нилълъго хъущтIинел. ne:ergo voSodaSanila ni:go ]u&Tinel. Нелълъерго квенги комо, нелълъерго рел'элги рогьон, чиял ургъалида рукIунгийила. ne:ergo kwengi komo, ne:ergo rel'elgi rohon, xiyal urvalida rujungiyila. Нелълъерго лаченалълъул чиял бакIалълъасса бегьараб гьадилгIан къимат буняребила. ne:ergo laxena:ul xiyal baja:aSa beharab hadilfan qimat bunyarebila. Нелълъерго гьарацца чиял гIурул хъуй рагIде тенаребила. ne:ergo haraCa xiyal furul ]uy rafde tenarebila. Нелълъерго гьарал гьаракь бугони, чиял гIурул гьаракь рагIиняреб. ne:ergo haral harap bugoni, xiyal furul harap rafinyareb. Нелълъерго хIал нелълъедаго гьаня. ne:ergo \al ne:edago hanya. Нелълъерго гьималги ццере томо, чиялазда малълъаринярел. ne:ergo himalgi Cere tomo, xiyala#da ma:arinyarel. Нелълъерго малаз гIадин нелълъер могъ хъарссиняреб. ne:ergo mala# fadin ne:er mov ]arSinyareb. Нелълъерго рукъ гIадаб бакI гьечIеб, хъизамалълъе гIадаб рекIелгъей букIиняреб. ne:ergo ruq fadab baj hezeb, ]i#ama:e fadab rejelvey bujinyareb. Нелълъерго реццалълъ гIадин, чиял реццалълъ нелълъее зарал буняребила. ne:ergo reCa: fadin, xiyal reCa: ne:eye #aral bunyarebila. Нелълъерго хъорщола чиниги томо, чиял горда бугеб щагIида баххилуги. ne:ergo ]or&ola xinigi tomo, xiyal gorda bugeb &afida ba{ilugi. Нелълъерго хьитинибе ккечIеб цIаялълъ хIетIе бухIиняро. ne:ergo %itinibe Kezeb `aya: \eTe bu\inyaro. Нелълъерго хIал нелълъеда гьаня, чиял хIал чияда гьаня. ne:ergo \al ne:eda hanya, xiyal \al xiyada hanya. Нелълъецца квараб чиял, чияцца квараб нелълъер. ne:eCa kwarab xiyal, xiyaCa kwarab ne:er. Нелълъеццаго абураб бокьинеб, чияцца абураб бокьиняреб. ne:eCago aburab bopineb, xiyaCa aburab bopinyareb. (Нисо тIамун эхх комо рукIин лълъикI, ад вугев чияссе нако чIвадегIан) (niso Tamun e{ komo rujin :ij, ad wugew xiyaSe nako zwadefan) Нелълъеццаго бучIеб нелълъее батиняро. ne:eCago buzeb ne:eye batinyaro. Нелълъецца цIцIали гьабго къоялълъ тани, цIцIалиялълъ нилълъ гьабго моцIцIалълъ тена. ne:aCa ~ali habgo qoya: tani, ~aliya: ni: habgo mo~a: tena. Нич гьечIелълъуб яхI гьечIеб. nix heze:ub ya\ hezeb. Носоцца гуреб къотIинеб, квералълъин. nosoCa gureb qoTineb, kwera:in. Нохъо томо, нохъо бацIцIалиняро, нохъо чороклинеб гIамал течIони. no]o tomo, no]o ba~alinyaro, no]o xoroklineb famal tezoni. НугI гьечIеб жо - гьересси. nuf hezeb $o - hereSi. Нусалълъа бичIчIде ясалълъа абинеб. nusa:a biZde yasa:a abineb. Нусго томеналълъул багьаябги букIиня гьересси. nusgo tomena:ul bahayabgi bujinya hereSi. Нугь бекьуги, хIур бекье. nuh bepugi, \ur bepe. Нугь гьечIеб кьуру букIиняреб, кьо гьечIеб гIор букIиняреб. nuh hezeb puru bujinyareb, po hezeb for bujinyareb. Нугь къваридав чи - хьатал къарав чи. nuh qwaridaw xi - %atal qaraw xi. Нугь лълъикIабани, нугьла ххер бижлаан. nuh :ijabani, nuhla {er bi$laan. Нугь цо буе, рорцен кIиго буе. nuh co buye, rorcen jigo buye. Нугьла вахълалълъер гьалмагъ валагье. nuhla wa]la:er halmav walahe. Нугьла энаго, рогьолего ххеххго вахъа, бакъунде ххеххго рещтIа. nuhla enago, roholego {e{go wa]a, baqunde {e{go re&Ta. Нугьла лълъин, лълъеда гьиби. nuhla :in, :eda hibi. Нугьлул ххалалиялълъе валагьуги, чIчIенеб бакIалълъе валагье. nu[lul {ala;iyalde walahuge, Zoleb bajalde walahe. НуцIцIа гъедегIан гъилди, хIур бачIинегIан пурчIина. nu~a vedefan vildi, \ur bazinefan _urzina. НуцIцIил кIалтIаго - хIеж, хIобокьго - алжан (лълъадилун ячинессей яс мадогьалихъго ятарай меххалълъ). nu~il jalTago - \e$, \obopgo - al$an (:adilun yaxineSey yas madohali]go yataray me{a:). Нугьла букIараб гьой чуруде ккани, чури хIуккунебила, чуруда букIараб нагьле ккани, нагь хIуккуняребила. nuhla bujarab hoy xurude Kani, xuri \uKunebila, xuruda bujarab nahle Kani, nah \uKunyarebila. О o Огьисса хIетIе гурони хIарччола хъваде теларилан лълъугьарав мааруласс хIарччулълъ дегIен чIванебила. ohiSa \eTe guroni \arXula ]wade telarilan :uharaw maarulaS \arXu: defen zwanebila. Огьогьоялълъ гьорчо кконяро. ohohoya: horxo Konyaro. Огърол боркIалиялълъ гуребила чияссул адегIали борцинеб. ovrol borjaliya: gurebila xiyaSul adefali borcineb. ОпорцIцI букаригин нако хъарссуги. o_or~ bukarigin nako ]arSugi. Ор чIобогояб хIалухъин ххалатаб букIиня, белэр чIобогояв чи чIухIарав вукIинев. or zobogoyab \alu]in {alatab bujinya, bel'er zobogoyaw xi zu\araw wujinew. Орол лалилаги орахьдал щарилаги щаклуги. orol lalilagi ora%dal &arilagi &aklugi. Орщел оцонибе бае. or&el oconibe baye. Огьле энде кIкIвагIалал рохьоре энде ккена. ohle ende Jwa\alal ro%ore ende Kena. Оххол гьоболассдассаги гьанал гIагалиялълъассаги ххабар лълъикI буе. o{ol hobolaSdaSagi hanal fagaliya:aSagi {abar :ij buye. Оццебессеб соналълъ бугIаги хIунчинеб, кIиабилеб соналълъ гьолоцин хIунчиняреб. oCebeSeb sona: bufagi \unxineb, jiabileb sona: holocin \unxinyareb. Оццее юрай яс - ххеххго бекьараб пурчIина. oCeye yuray yas - {e{go beparab _urzina. Ордекалълъул анчIида хIанинибго лълъин гьанеб. ordeka:ul anzida \aninibgo :in haneb. Оххолисса бекьчIеб ххаслихъе босиняреб. o{oliSa bepzeb {asli]e bosinyareb. Оххолисса карщ лълъама, ххаслихъе ххинкIал чIчIахIа. o{oliSa kar& :ama, {asli]e {injal Za\a. Оц бегьиниб жо басиялълъаго гьаня. oc behinib $o basiya:a hanya. Оц бихьун рихьи бае, басиялълъа гIурдул рае. oc bi%un ri%i baye, basiyalda furdul raye. Оц гIураб меххалълъ, гIинтIдеги ккогеги, гIолохъанчи гIурав меххалълъ, гIакълу малълъдеги ккогеги. oc furab me{a:, finTdegi Kogegi, folo]anxi furaw me{a:, faqlu ma:degi Kogegi. Оц кьумо, барщдеруня, хIелеко кьумо, рекъендеруняро (Шагьи кьумо, барщдеруги, оц кьумо, рекъендеруе). oc pumo, bar&derunya, \eleko pumo, reqenderunyago (^ahi pumo, bar&derugi, oc pumo, reqenderuye). Оц кьурул рагIале къайгин, хIамида ургъел чIванеб. oc purul rafa;e qaygin, \amida urvel zwaneb. Оц кIанцIде кватIани, гIака кIанцIинеб. oc jan`de kwaTani, faka jan`ineb. Оц лълъугьинеб жо бачидаго гьанебила. oc :uhineb $o baxidago hanebila. Оц лълъугьинеб жоялълъул лълъар бегIераб букIиня. oc :uhineb $oya:ul :ar beferab bujinya. Оц мацIцI гьанесс бикьун батаги. oc ma~ haneS bipun batagi. Оц рукьалълъа квегъиня, чи заманалълъ квегъиня. oc rupa:a kwevinya, xi #amana: kwevinya. Оц тIураниги, Марямил гIайиб, релълъ беканиги Марямил гIайиб. (Оц тIураниги – Марям, релълъ беканиги – Марям). oc Turanigi, maryamil fayib, re: bekanigi maryamil fayib. (oc Turanigi - maryam, re: bekanigi - maryam). Оц х I вани – гьан, гьорко х I вани – цIул. oc \wani - han, horko \wani - `ul. Оц х I ваниги, х I ур ххутIинеб, х I ур х I ваниги, ракь ххутIинеб. oc \wanigi, \ur {uTineb, \ur \wanigi, rap {uTineb. Оцаз бураб чоцца, рииялълъ бураб ххаселалълъ кунанебила. oca# burab xoCa, riiya: burab {asela: kunanebila. Оцал гьечIессул рекьи хIалакъаб. ocal hezeSul repi \alaqab. Оцал маарда, МухIама рагIдокь. ocal maarda, mu\ama rafdop. Оцал тIурчIони ор баняро, аде ракь хъвачIони, х I ур бачIиняро. ocal Turzoni or banyaro, ade rap ]wazoni, \ur bazinyaro. Оцола бече буеянги абуги, гIака гьиркилаги баги. ocola bexe buyeyangi abugi, faka hirkila bagi. Оцода бичIчIде, булагъада кьап Iи неб. ocoda biZde, bulavada paPineb. Оцол лълъаран хIамил гIен ккоги. ocol :aran \amil fen Kogi. Оцол омол бицчIого, омохьатазул бицуги. ocol omol biczogo, omo%ata#ul bicugi. Оцал тIурчIони, тIегь баняреб, аде ракь хъвачIони, х I ур бачIиняреб. ocal Turzonigi, Teh banyareb, ade rap ]wazoni, \ur bazinyareb. Оцол хъири бахъчIони, магIил хъуй бахъиняро. ocol ]iri ba]zoni, mafil ]uy ba]inyaro. Оцол хъири гуреб, хъурмил гьаракь гуреб. ocol ]iri gureb, ]urmil harap gureb. Оцолаб босе, басидулаб те. ocolab bose, basidulab te. П _ Пакъирассе - къварили, абдалассе - роххел. _aqiraSe - qwarili, abdalaSe - ro{el. Пакъирзаби, миск I инял бечедал чи! _aqir#abi, misjinyal bexedal xi! Палгьаван гурони квариде вахъиняро. _alhawan guroni kwaride wa[inyaro. ПасихIал рагIабацца богIол цугъур цIенаро. _asi\al rafabaCa bofol cuvur `enaro. Пахьул бололълъ меседил пикраби рукIинярел. _a%ul bolo: mesedil _ikrabi rujinyarel. Пашманассул магIо гIемераб, рокьи ккарассул ххабар гIемераб. _a^manaSul mafo femerab, ropi KaraSul {abar femerab. Пашмали гьоркьоб гьечIеб роххелги букIиняребила, роххел гьаняреб пашмалиги бачIиняребила. _a^mali horpob hezeb ro{elgi bujinyarebila, ro{el halyareb _a^maligi bazinyarebila. Пер коняресс хъал конеб. _er konyareS ]al koneb. Пикраби – маарда, къварили – могъзада нахъа. _ikrabi - maarda, qwarili - mov#ada na]a. Пикри гIемелуни, чи гIантлинев. _ikri femeluni, xi fantlinew. Пикриялълъа кIалгьани, рагIолълъ мекъи ккенаро. _ikriya:a jalhani, rafo: meqi Kenaro. Пикру ццебе, ццим ххадуб. _ikru Cebe, Cim {adub. ПиргIавние Муса каминярев. _irfawniye musa kaminyarew. Пири пирхханщинахъе зоб гъугъаняреб. _iri _ir{an&ina]e #ob vuvanyareb. Пириялълъеги гъветI кIудаб бокьинеб. _iriya:egi vweT judab bopineb. Питна бокьарасс багьана, ракь хъвалхьун, балагьинеб. _itna boparaS bahana, rap ]wal%un, balahineb. Питнабазул мугьал хьани, балагьазул гьирал раччинел. _itnaba#ul muhal %ani, balaha#ul hiral raXinel. Питнадул мугьал хьани, балагьалълъул ор баня. _itnadul muhal %ani, balaha:ul or banya. Пихъ бижиняреб гъветI гьурщиняреб. _i] bi$inyareb vweT hur&inyareb. Пихъ гьечIеб гъотIола ил речIчIиняреб, лълъин гьечIеб иццухъе гел бегьиняреб. _i] hezeb voTola il reZinyareb, :in hezeb iCu]e gel behinyareb. Пурццил гьаракь къотIани, къилил белэр каминя. _urCil harap qoTani, qilil bel'er kaminya. Р r Рагъ ххинкIазулгин лълъикIаб. rav {inja#ulgin :ijab. Рагъалълъасса рекъен лълъикIаб. rava:aSa reqen :ijab. РагьомахIогIан бегде захIматаб меэр гьечIеб. (Рукъалълъул рагьомахIо ГIакару меэргIанаб). rahoma\ofan begde #a\matab meer hezeb. (ruqa:ul rahoma\o fakaru meerfanab). РагIал бахъун хIур бекье, ракьан бахъун бокь хъващтIе. rafal ba]un \ur bepe, rapan ba]un bop ]wa&Te. РагIал гьечIеб кьуру гьечIеб, рагIал гьечIеб авлахъ гьечIеб. rafal hezeb puru hezeb, rafal hezeb awla] hezeb. РагIалалълъасса ракьан лълъикIаб (нугьлул). rafala:aSa rapan :ijab (nuhlul). РагIи бадибе лълъикIаб, ил могъалълъе лълъикIаб. rafi badibe :ijab, il mova:e :ijab. РагIи бице бакI бихьун, ургъел бикье чи вихьун. rafi bice baj bi%un, urvel bipe xi wi%un. РагIи бугеб рукъалълъасса, рукъго гьечIого, къватIир лълъикI. rafi bugeb ruqa:aSa, ruqgo hezogo, qwaTir :ij. РагIи бугеб рукъалълъасса магIо бугеб рукъ лълъикIаб. rafi bugeb ruqa:aSa mafo bugeb ruq :ijab. РагIи буде - нус, нисо конде - яс. rafi bude - nus, niso konde - yas. РагIи буняресс боцIцIи хьихьиняро. rafi bunyareS bo~i %i%inyaro. РагIи гIемералълъуб, хIалтIи дагьаб. rafi femera:ub, \alTi dahab. РагIи гьечIони кечI букIиняреб. rafi hezoni kez bujinyareb. РагIи гIарац буго, гIен тIами месед буго. rafi farac bugo, fen Tami mesed bugo. РагIи жаниб гьенарев чияссда балгояб жо бицдегIан, кочIчIел цIумо босун къотIнобе бае. rafi $anib henarew xiyaSda balgoyab $o bicdefan, koZel `umo bosun qoTnobe baye. РагIи къватIиб, дун рукъув. (КIал бугев чола, чодулав гьелдго) rafi qwaTib, dun ruquw. (jal bugew xola, xodulaw heldgo) РагIи рагIоле бачIиня, гIор кьодукье бачIиня. rafi rafole bazinya, for podupe bazinya. РагIи риидал буе, рекьи иххдал буе. rafi riidal buye, repi i{dal buye. РагIи - рокIел кIул. rafi - rojel jul. РагIи ургъун бице, кици бакI бихьун тIаме. rafi urvun bice, kici baj bi%un Tame. РагIи хIалакъаб бице, гьан кьарияб коне. rafi \alaqab bice, han pariyab kone. РагIола гвагьар гьечIин, гьурал жалго те. rafola gwahar hezin, hural $algo te. РагIул гьоло гьабуге, гьалил мигъир гьабуге. raful holo habuge, halil mivir habuge. РагIол гвагьар гьечIин, гьурал жалго те. rafol gwahar hezin, hural $algo te. РагIол гIомо буги, абдалгин дагIбадуги. rafol fomo bugi, abdalgin dafbadugi. РагIол гIомоялълъул гIарщал руги. rafol fomoya:ul far&al rugi. РагIол квешли - ххалали, ххамил квешли - гьечIоли. rafol kwe^li - {alali, {amil kwe^li - hezoli. РагIол квешли - ххалали, ххарбил квешли - гIемели. rafol kwe^li - {alali, {arbil kwe^li - femeli. РагIол анчIи риччаги, тIулида ццин бихъуги. rafol anzi riXagi, Tulida Cin bi]ugi. РагIохъ балагьуги, хIалтIохъ балагье. rafo] balahugi, \alTo] balahe. РагIоцца рагIи бахъиня, бакъуцца чIчIетI бахъиня. rafoCa rafi ba]ilya, baquCa ZeT ba]inya. Рогьоле вахъарассул кьегIер цIцIуяб. rohole wa]araSul pefer ~uyab. Рогьоле къед биххун, къаденахъе хIур бахъун. rohole qed bi{un, qadena]e \ur ba]un. Рогьоле яхъаралълъул бал окIаб. rohole ya]ara:ul bal ojab. Рогьолего бураб хIалтIи лълъикIаб, гьитIинго ячарай чIчIужу лълъикIай. roholego burab \alTi :ijab, hiTingo yaxaray Zu$u :ijay. Рижи - мискIинчияссул дандежо. ri$i - misjinxiyaSul dande$o. Рижидолълъ анкьго дару бугеб. ri$ido: anpgo daru bugeb. Рижиххуялълъул иналълъа буниги, бахIарал бетчIого ххутIиняреб. ri$i{uya:ul ina:a bunigi, ba\aral betzogo {uTinyareb. Рак гьечIого, бокь бичуги, бекьчIого хIур бичуги. rak hezogo, bop bixugi, bepzogo \ur bixugi. Ракъи-хьул, ссвак-кIкIвагI. raqi-%ul, Swak-Jwaf. Ракьулълъе рехханиги, месед хIоняро. rapu:e re{anigi, mesed \onyaro. Ракъдала джугIа чIчIенаро, цаххбиниб гIарац чIчIенаро. raqdala Gufa Zenaro, ca{binib farac Zenaro. РакъчIого кунаги, къассд букIаго жибго те. raqzogo kunagi, qaSd bujago $ibgo te. Ракъун кунани квен гьоэлиня, гьимун бицани рагIи гьоэлиня. raqun kunani kwen hoelinya, himun bicani rafi hoelinya. Ракь бижлалълъер рак бижараб. rap bi$la:er rak bi$arab. Ракьол белегьан вуго бекьарав чи. rapol belehan wugo beparaw xi. Ракьол гIанкIкI ракьол гьойцца гурони кконяреб. rapol fanJ rapol hoyCa guroni Konyareb. РакI битIдегIан мацIцI битIиняро. raj biTdefan ma~ biTinyaro. РакI бухIун гIодани, беццаб бадиссаги магIо бачIиня. raj bu\un fodani, beCab badiSagi mafo bazinya. РакI гурхIи гьечIеб хIал - хIанчIун конеб гьан. raj gur\i hezeb \al - \anzun koneb han. РакI гурхIун гъунибе бачараб бул'ур ццин бахъун бачахъиялълъе ккена. raj gur\un vunibe baxarab bul'ur Cin ba]un baxa]iya:e Kena. РакI щваралълъубе хIетI щоня. raj &wara:ube \eT &onya. РакIалълъа бугеб жо бицчIогойила цIцIумагъедо чIчIегIелураб. raja:a bugeb $o biczogoyila ~umavedo Zefelurab. РачIчI ххалатаб гьойдассаги цIуне, гьод ххалатаб чодассаги цIуне. raZ {alatab hoydaSagi `une, hod {alatab xodaSagi `une. РокIедасса рокIеде - кьо. rojedaSa rojede - po. Ралдалаги гел гье (исрап буги). raldalagi gel he (isra_ bugi). Ралдаеги щуб къварагIинеб, щубиеги бакъ къварагIинеб. raldayegi &ub qwarafineb, &ubiyegi baq qwarafineb. Ралдалълъе чIимихх бортанищи, ана нелълъедасса. ralda:e zimi{ bortani&i, ana ne:edaSa. Ралдалълъе лълъинги тIоги, рохьобе илги босуги. ralda:e :ingi Toge, ro%obe ilgi bosugi. Рас хIеренаб бихьинина хIанчIчIаз руз бетIинеб. ras \erenab bi%inina \anZa# ru# beTineb. Балад тIаминедухъ вегьуги, бохх тIаминедухъ вачIа. balad Taminedu] wehugi, bo{ Taminedu] waza. РатIалги щоняро, щигат деги гIенаро. raTalgi &onyaro, &igat degi &enaro. Ролоцца - чи, чоцца - багьадур. roloCa - xi, xoCa - bahadur. РахIараб гъанссиеги буцIцIараб кIалалълъеги рахIат букIиня. ra\arab vanSiyegi bu~arab jala:egi ra\at bujinya. Рахъдал чед барай, чиял чи веэдарай. ra]dal xed baray, xiyal xi weedaray. Рахь баккиняреб гIакдае чури кьоги. ra% baKinyareb fakdaye xuri pogi. Рахь гьечIеб гIакдацца гIартилълъ мал баня. ra% hezeb fakdaCa farTi: mal banya. Рахь хахинелълъул бече хIалакъаб. ra% [a[ine:ul bexe \alaqab. Рахьдал тIанкI гьечIони, бече лълъугьиняреб. ra%dal Tanj hezoni, bexe :uhinyareb. Рахьдалълъ рас ххеххго бихьиня. ra%da: ras {e{go bi%inya. РахIатаб гIурму бокьани, дуццаго чияего буги налгьи, чияда догоги буги. ra\atab furmu bopani, duCago xiyaye bugi nalhi, xiyada dogogi bugi. РахIатгин хIалихьали, захIматгин бахIарчили. ra\atgin \ali%ali, #a\matgin ba\arxili. Раччи бачче черххалълъа ракъараб. raXi baXe xer{a:a raqarab. РачIчI бухьун, хIама чIчIенаро. raZ bu%un, \ama Zenaro. РачIчI къотIун борохь къелълъе биччаги. raZ qoTun boro% qe:e biXagi. РачIчI кIудаб лълъугьдейилан дегIен хьихьун букIарабила, лълъурдул кIудал лълъугьун, чехь бихъде ккарабила. raZ judab :uhdeyilan defen %i%un bujarabila, :urdul judal /uhun :uhun, xe% bi]de Karabila. РачIчIалълъасса чIухIараб хIелеко гIадав. raZa:aSa zu\arab \eleko fadaw. Регьел гIуралълъубе щуб гIенеб. rehel fura:ube &ub feneb. «РегIенаро, щоняро» гIилалун рикIкIиняро. «refenaro, &onyaro» filalun ruJinyaro. Рекьи басандичIони, хIалтIол хIур бахъиняро. repi basandizoni, \alTol \ur ba]inyaro. Рекъав чияссул рагIад рекъаб букIиня. reqaw xiyaSul rafad reqab bujinya. Ракъараб рехъалълъ хъумур речIчIиняро. raqarab re]a: ]umur reZinyaro. Ралълъаралълъа ракъарабила рохьдолълъ хIайван данделинеб. ra:ara:a raqarabila ro%do: \aywan dandelineb. РекъечIеб бицарассда бокьиняреб рагIиня. reqezeb bicaraSda bopinyareb rafinya. Рокъон кунае, къецц бан хIалтIе. roqon kunaye, qeC ban \alTe. Рокъон чIчIикIаре. roqon Zijare. РакIарассда гьелав воххуги. rajaraSda helaw wo{ugi. РакIарассухъ ралагьун ракIа, рещтIарассухъ ралагьун рещтIа. rajaraSu] ralahun raja, re&TaraSu] ralahun re&Ta. РокIее иххтияр кьуни, иххтияр гьечIеб бакIалълъе ккена. rojeye i{tiyar puni, i{tiyar baja:e Kena. РокIел бер балагьчIони, бералълъа канцIа бихьиняро. rojel ber balahzoni, bera:a kan`a bi%inyaro. РокIел гIен гIенеккчIони, гIеналълъа рагIи рагIиняро. rojel fen feneKzoni, fena:a rafi rafinyaro. РокIел хIал хьарав ХIариколоссессда хIатIикь цIа бакарав кIахъияв рекъенаро. rojel \al %araw \arikoloSeSda \aTip `a bakaraw ja]iyaw reqenaro. РокIел хIуби - чехь, чохьол хIуби - чед. rojel \ubi - xe%, xo%ol \ubi - xed. РокIелълъ бугеб гьаняро, гьороб бугеб бихьиняро. roje: bugeb hanyaro, horob bugeb bi%inyaro. РекIкI бурассе хIучч битIиняро. reJ buraSe \uX biTinyaro. РокIон бихьун чу босе, гьумо бихьун кьили босе. rojon bi%un xu bose, humo bi%un pili bose. Ралълъаралълъа ракъарабила ролода рокъи банеб. ra:ara:a raqarabila roloda roqi baneb. Регьеде гурони къоги бегьчIо, регьечIого хIвараб дарайдол горде. rehede guroni qogi behzo, rehezogo \warab daraydol gorde. Рецц бумо гаргадиялълъ бецц руня, гIунгутIаби рициналълъ кантIдеруня. reC bumo gargadiya: beC runya, funguTabi ricina: kanTerunya. РещтIде гьанярев рекIендевуги. re&Tde hanyarew rejendewugi. РекIендеги гьае, рещтIдеги гьае. rejendegi haye, re&Tdegi haye. Ригь богоде, бог радакье. rih bogode, bog radape. Ригьла вега, ригьла вахъа. rihla wega, rihla wa]a. Ригьин чиялгин лълъикIаб, чи нелълъерго лълъикIав. rihin xiyalgin :ijab, xi ne:ergo :ijaw. Ригьинги ригьги ургъун буе. rihingi rihgi urvun buye. Риди меседли гьанебани, нахъеяссухъе щолароан. ridi mesedli hanebani, na]eyaSu]e &olaroan. Рии кьижун арассе кьиндала мискIилиялълъ макьо тенаро. rii pi$un araSe pindala misjiliya: mapo tenaro. Риидала макънал рачиней йикIарай, кьиндала кьурдиней йикIа. riidala maqnal raxiney yijaray, pindala purdiney yija. Риидала борохь бихьарав кьиндала гIарщикьа хIинкъиня. riidala boro% bi%araw pindala far&ipa \inqinya. Риидала гвангвара гьалчIони, кьиндала гереги гьалиняро. riidal gwangwaro halzoni, pindala geregi halinyaro. Риидала гIодобе бегьараб квер чIобого бачIиняро. riidala fodobe beharab kwer zobogo bazinyaro. Риидала гIор те, кьиндала меэр те. riidala for te, pindala meer te. Риидала де гIоло чIвае, кьиндала ножего гIоло чIвае (чол кици). riidala de folo zwaye, pindala no$ego folo zwaye (xol kici). Риидала кьижани, кьиндала гIака х I оня. riidala pi$ani, pindala faka \onya. Риидала риди ххуе, кьиндала нагь коне. riidala ridi {uye, pindala nah kone. Риидала имогъ босе, кьиндала буртина босе. riidala imov bose, pindala burtina bose. Риидала х I ерабги босуги, кьиндала хIалакъабги босуги. riidala \erabgi bosugi, pindala \alaqabgi bosugi. Риидала х I ур бекье, кьиндала кор боркье. riidala \ur bepe, pindala kor borpe. Риидала х I урив х I ва, кьиндала рукъув х I ва. riidala \uriw \wa, pindala ruquw \wa. Риидала черхх берцен буня узданаб ролоцца, кьиндала ххенаб ролоцца. riidala xer{ bercen bunya u#danab roloCa, pindala {enab roloCa. Риидала чIарадичIони, кьиндала гьороб жо букIиняреб. riidala zaradizoni, pindala horob $o bujinyareb. Риидала чIар бучIони, кьиндала гьороб жо букIиняро. riidala zar buzoni, pindala horob $o bujinyaro. Риидала – Ххассбика, кьиндала – къватIулбика. riidala - {aSbika, pindala - qwaTulbika. Риидалил цого х I ур, кьиндала гIасокь къараб, Кьиндалил цого ссугъур, боххиссан ххер баккараб. riidalil cogo \ur, pindala fasop qarab, pindalil cogo Suvur, bo{iSan {er baKarab. Риидалде гьаркал кьиндала къачIае, кьиндалде чанагъ риидала къачIае. riidalde harkal pindala qazaye, pindalde xanav riidala qazaye. Риидалил цого х I ур, кьиндала гIасолълъ къараб. riidal cogo \ur, pindala faso: qarab. Рии-риидала – чIор-чIорол, кьин-кьиндала – гуд-гудуч! rii-riidala - zor-zorol, pin-pindala - gud-gudux! Рикьи банеб къвачIинибе къили баде бегьиняро (рикьинибе къили чIехьеняреб). ripi baneb qwazinibe qili bade behinyaro (ripinibe qili ze%enyareb). Рикьол рурал ххинкIал ригьла конев алазан. ripol rural {injal rihla konew ala#an. Рикьунибе къили баги. ripunibe qili bagi. РикIкIада бугеб меседалълъасса гIагарда бугеб гIарац лълъикIаб. riJada bugeb meseda:aSa fagarda bugeb farac :ijab. РикIкIада бугеб гIагалиялълъасса гъунив вугев мадогьалго лълъикIила. riJada bugeb fagaliya:aSa vuniw wugew madohalgo :ijila. РикIкIадасса квараб къилиялълъасса гIагардасса квараб ссахI лълъикIаб. riJadaSa kwarab qiliya:aSa fagardaSa kwarab Sa\ :ijab. РикIкIада ругел гIагарал чи, унтун рагIлалълъер, х Iомо ратиня, х I омо рагIлалълъер, рукъун рагIиня. riJada rugel fagaral xi, untun rafla:er, \omo ratinya, \omo rafla:er, ruqun rafinya. РикIкIадасса квараб къилиялълъасса гIагардасса квараб ссахI лълъикIаб. riJadaSa kwarab qiliya:aSa fagardaSa kwarab Sa\ :ijab. РикIкIадассан йихьде лълъикIай чиял яс гъуний щомо йихьде жо гурей жо ятиня. riJadaSan yi%de :ijay xiual yas vuniy &omo yi%de $o gurey $o yatinya. РитIохъли ракIараб ххвалчадасса ракIараб. riTo]li rajarab {walxadaSa rajarab. Рихьанжоялълъул жо гIенареб, гургил чед гIенареб. ri%an$oya:ul $o fenareb, gurgil xed fenareb. Родоласса нагь буххуги. rodolaSa nah bu{ugi. Родолълъа бахъараб гел, нагьулълъ гьейгин кьватIарабила. rodo:a ba]arab gel, nahu: heygin pwaTarabila. Рукъуб гьечIеб талихI къватIиб къенаро. ruqub hezeb ta\i[ qwaTib qenaro. Рукъуб къир-къвар бугони, дунял къварилиня. ruqub qir-qwar bugoni, dunyal qwarilinya. Рукъуб кьечIеб талихI рохьоб кьелищи. ruqub pezeb tali\ ro%ob peli&i. Рукъубе рукъгIанаб гьецIцIо босинеб. ruqube ruqfanab he~o bosineb. Рукъуб къадру гьечIессул къватIибги букIиняреб. ruqub qadru hezeSul qwaTibgi bujinyareb. Рукъуб къвакъвадинеб, къватIиб къелинеб. ruqub qwaqwadineb, qwaTib qelineb. Рукъуб къир-къир бугони, дунял къварилиня. ruqub qir-qir bugoni, dunyal qwarilinya. Рукъуб кьечIеб талихI рохьоб кьелищилан абурабила саласселълъ. ruqub pezeb tali\ ro%ob peli&ilan aburabila salaSe:. Рукъуб ххам бугони - ххалатаб горде, ххараб жо бугони - чIахIиял ххинкIал. ruqub {am bugoni - {alatab gorde, {arab $o bugoni - za\iyal {injal. Рукъуб чед бугессда чиял мацIцI гьаняро. ruqub xed bugeSda xiyal ma~ hanyaro. Рукъубго къулгIаги томо, къватIисса лълъин баччарай. ruqubgo qulfagi tomo qwaTiSa :in baXaray. Рукъубе нугь кидаго гIагараб. ruqube nuh kidago fagarab. Рукъув гъалбацI – къватIив гIанкIкI. ruquw valba` - qwaTiw fanJ. Рукъув – дегIен, къватIив – цIцIе. ruquw - defen, qwaTiw - ~e. Рукъув кошасс рохьоб кошаб бачIиня. ruquw ko^aS ro%ob ko^ab bazinya. Рукъув цIцIогьор хIваги, ЦIцIоров дибир хIваги. ruquw ~ohor \wagi, ~orow dibir \wagi. Рукъуй йигей меххалълъ энссол рукъ, рукъуе нахъйуссун – чиял рукъ. ruquy yigey me{a: enSol ruq, ruquye na]yuSun - xiyal ruq. Рукъусса кош арав къватIивги кош ххутIиня. ruquSa ko^ araw qwaTiwgi ko^ {uTinya. Рокьи ккани, кочIохъан яхъиня, чехь бухIани, магIихъан яхъиня. ropi Kani, kozo]an ya]inya, xe% bu\ani, mafi]an ya]inya. Рокьи ккечIей адамалълъа росола нахъа чIчIомо квен буде гьаняреб. ropi Kezey adama:a rosola na]a Zomo kwen bude hanyareb. Рокьи кьерилълъ букIиня. ropi peri: bujinya. Рокьое баги, гьанае бае. ropoye bagi, hanaye baye. Ролълъол чадал рукIаго, бакариги коняро, бугъби ццере рукIаго, бусбиги квегъиняро. ro:ol xadal rujago, bakarigi konyaro, buvbi Cere rujago, busbigi kwevinyaro. Роол къо кьиндалил анкьида бащалинеб. Росдал газа кьурда рекIенеб. rool qo pindalil anpida ba&alineb. rosdal ga#a purda rejeneb. Роол рукъ - буртина, рукъалълъул хIуби - чIчIужу. rool ruq - burtina, ruqa:ul \ubi - Zu$u. Росс-лълъади цолчIони, рукъ беххе балагьиня. roS-:adi colzoni, ruq be{e balahinya. Россассе энде гIурай яцц йигев ваццассда къасси макьо щоняреб. roSaSe ende furay yaC yigew waCaSda qaSi mapo &onyreb. Россассе ани, росс ватиня, чIчIужу ячани, чIчIужу ятиня. roSaSe ani, roS watinya, Zu$u yaxani, Zu$u yatinya. Росдае гIоло бицараб рагIи - росдае гIоло бураб гъулухъ. rosdaye folo bicarab rafi - rosdaye folo burab vulu]. Росдае ххиянат бурав росдал цIецца вухIаги. rosdaye {iyanat buraw rosdal `eCa wu\agi. Росдал гIадат хIвеялълъасса, гIадатаб росо хIвей лълъикIаб. rosdal fadat \weya:aSa, fadatab roso \wey :ijab. Росдацца хIелеко хъуни, хIарпиеги бутIа кьеде ккенеб. rosdaCa \eleko ]uni, \ar_iye buTa pede Keneb. Росо бихьун си боркIадаб бае. roso bi%un si borjadab baye. Росо кIодо, ясал гIемер. roso jodo, yasal femer. Росогин дагIбадани, чиякълиня, чIчIужугин дагIбадани, куникълиня. rosogin dafbadani, xiyaqlinya, Zu$ugin dafbadani, kuniqlinya. Росдал анцIилI, бол нусилI. rosdal an`i/, bol nusi/. Росолълъ гьудул вуе, нугьла гьалмагъ ккое. roso: hudul wuye, nuhla halmav Koye. Росолълъе унти я базарганассул гьирицца бачIинеб, я гьардохъанассул къвачIицца бачIинеб. roso:e unti ya ba#arganaSul hiriCa bazineb, ya hardo]anaSul qwaziCa bazineb. Россассда лълъади гьабго къоялълъ юхIинейила, чIчIужуялълъа росс гьабго моцIцIалълъ вухIиневила. roSaSda :adi habgo qoya: yu\iyila, Zu$uya:a roS habgo mo~a: wu\inewila. Россассулал лълъадаре, лълъадолал кIалалълъ. roSaSulal :adare, :adolal jala:. Росолълъе унти я базарганассул гьирицца бачIинеб, я гьардохъанассул къвачIицца бачIинеб. rosu/e unti ya ba#arganaSul hiriCa bazuneb, ya hardo]anaSul qwaziCa bazuneb. Росолълъе щоде рес букIаго, къватIивги чIчIоги, росо рикIкIад букIин гьаняго, къасси нугьлаги вахъуги. roso:e &ode res bujago, qwaTiwgi Zogi, roso riJad bujin hanyago, qaSi nuhlagi wa]ugi. Роххел гIемералълъур кьурдухъаби рахъинел, хIвел гIемералълъур магIихъаби рахъинел. ro{el femera:ur purdu]abi ra]inel, \wel femera:ur mafi]abi ra]inel. Рохъдол чед бурай, чиял чи веэдарай. ro]dol xed buray, xiyal xi weedaray. Рохьалълъ тала босчIого тенаро. ro%a: tala boszogo tenaro. Рохьдолълъ букIиняреб чIухIухъаналълъе чIаргIараб салам дир магьил илалълъул! ro%do: bujinyareb zu\u]ana:e zarfarab salam dir mahil ila:ul! Рохьдолълъ чIчIа, рохьдолълъ хIва. ro%do: Za, ro%do: \wa. Рохьдолълъ чIчIенареб хIайваналълъа ил щоня. ro%do: Zenareb \aywana:e il &onya. Рохьил хIайван рохьоб гурони чIчIенаро. ro%il \aywan ro%ob guroni Zenaro. Рохьоб гъотIолаги кидаго цого хIал букIиняребила. ro%ob voTolagi kidago cogo \al bujinyarebila. Рохьоб хьараб хьодол пайда щибила. ro%ob %arab %odol _ayda &ibila. Рохьоб цидаги данде чIвагеги кIиго эбелцадахъ. ro%ob cidagi dande zwagegi jigo ebelcada]. Рохьоб циги ххутIугеги, цого энчIалълъа божун. ro%ob cigi {uTugegi, cogo enza:a bo$un. Рохьоб чан каминяреб, чорххолълъ унти каминяреб. ro%ob xan kaminyareb, xor{o: unti kaminyareb. Рохьобе кватIи гурони пайда гьечIилан абун буго гъадицца. ro%obe kwaTi guroni _ayda hezilan abun bugo vadiCa. Рохьобе ил босуги, илацца хIур бекьуги. ro%obe il bosugi, ilaCa \ur bepugi. Роццадасса цIцIикIкIун чуги кIанцIиняро. roCadaSa ~iJun xugi jan`inyaro. Рорцен гьечIеб огь хханассулги букIиняреб. rorcen hezeb oh {anaSulgi bujinyareb. РоцIцIагиян цIцIани, цIцIад багиян бул'ал. ro~agiyan ~ani, ~ad bagiyan bul'al. РоцIцIада ракI чIчIоги, гIорцIцIалида божуги. ro~ada raj Zogi, for~alida bo$ugi. Ругьунаб оцалълъ гIадин хIур бекьиняро. ruhunab oca: fadin \ur bepinyaro. Рукъ гьечIессда чи гьаня, чед гьечIессда мацIцI гьаня. ruq hezeSda xi hanya, xed hezeSda ma~ hanya. Рукъ къваридав чи - лълъади кошав чи. ruq qwaridaw xi - :adi ko^aw xi. Рукъ лълъухьараб меххалълъ хIур бахъинеб гIадат. ruq :u%arab me{a: \ur ba]ineb fadat. Рукъалълъ басра вурав, къватIалълъ ццеве ккенаро. ruqa: basra wuraw, qwaTa: Cewe Kenaro. Рукъалълъ белегьанчи гуро берцен вунев, белегьанчиясс рукъин. ruqa: belehanxi guro bercen wunew, belehanxiyaS ruqin. Рукъалълъул къварили къадада гьаня, дир рокIел къварили дидаго гьаня. ruqa:ul qwarili qadada hanya, dir rojel qwarili didago hanya. Рукъалълъул кIудав меххтчIони, бахIарал бетиняро. ruqa:ul judaw me{tzoni, ba\aral betinyaro. Рукъалълъул кIалтIа хIелекоги багьиня. ruqa:ul jalTa \elekogi bahinya. Рукъалълъул хIал гьималазда гьаня, къватIалълъул хIал абдалассда гьаня. ruqa:ul \al himala#da hanya, qwaTa:ul \al abdalaSda hanya. Рокъи бае каратI кIодолалълъер, дару буе унти ххалалалълъер. roqi baye karaT jodola:er, daru buye unti {alala:er. РукIниб букIун гъургъурдамо, ГъалбацIалълъ чан чIваняро. rujnib bujun vurvurdamo, valba`a: xan zwanyaro. Руссун хIелчIони, чу хIелиняро. ruSun \elzoni, xu \elinyaro. Рулби жанире ссверараб, боххдол щинкIил хъахIаб, кумариде бухIи кьурараб, квегIде жал бегараб маарул гIаларча ххадуб ккогеги. rulbi $anire Swerarab, bo{dol &injil ]a\ab, kumaride bu\i purarab, kwefde $al begarab maarul falarxa {adub Kogegi. РухI речIчIлалълъер тушман чIвачIев, рухI рачIчIараб меххалълъ тушманасс чIванев. ru\ reZla:er tu^man zwazew, ru\ raZarab me{a: tu^manaS zwanew. РухIалицца гIадин чи хIелиняро. ru\aliCa fadin xi \erinyaro. РухIел - бакъараб, ццим - гIорцIцIараб. ru\el - baqarab, Cim - for~arab. РухIел куниня, ццин куниняро. ru\el kuninya, Cin kuninyaro. Ручун кIудаб, жаниб рак гьечIеб, ино кIудаб, жаниб мугь гьечIеб. ruxun judab, $anib rak hezeb, ino judab, $anib muh hezeb. Руччабазул базаралълъ рукъ ццебе тIенаро. ruXaba#ul ba#ara: ruq Cebe Tenaro. Рущи щваралълъубе гIанкIо буссиня. ru&i &wara:ube fanjo buSinya. С s Сабаб вагIараб жо - гIажал, адан х I онеб жо - ххиял. sabab wafarab $o - fa$al, adan \oneb $o - {iyal. Саву кьомо кьаву босуги. sawu pomo pawu bosugi. Сагъри кьода бураб, гьима гIурухъ батинеб. savri poda burab, hima furu] batineb. Сапаралълъасса вачIиняго гамачI босунги чIобого вегьуге. sa_ara:aSa wazunyago gamaz bosungi zobogo wehugi. Сордо баде къадар, къо баде гIажал, къватIисса юссарай цIцIар тIамурай яс! sordo bade qadar, qo bade fa$al, qwaTiSa yuSaray ~ar Tamuray yas! (Кицилун лълъугьарал, пашманай эбелалълъул рагIаби). (kicilun :uharal, _a^manay ebela:ul rafabi). Сордо къватIиб, ххинкI рукъуб. sordo qwaTib, {inj ruqub. Сордо сардие те. sordo sardiye te. Сордойилго вачIани, вокьиневги чIаргIиня. sordoyilgo wazani, wopinewgi zarfinya. Суалалълъа рокъон, къокъ бумо кье джаваб. suala:a roqon, qoq bumo pe Gawab. Сумал чIали буги. sumal zali bugi. Сс S Ссабру буй гIенаро, рокIелълъ гIакълу гьечIони. Sabru buy fenaro, roje: faqlu hezoni. Ссабру бурассе пайда кIудаб. Sabru buraSe _ayda judab. Ссабру гьечIев чияссул бумо жо белълъенаро. Sabru hezew xiyaSul bumo $o be:enaro. Ссабру – гIакълуялълъул ххан. Sabru - faqluya:ul {an. Ссабру вагIарассухъа гIад бумо жо босуги. Sabru wafaraSu]a fad bumo $o bosugi. Ссабру ццебе ккедебуе, ццин нахъе ккедебуе. Sabru Cewe Kedebuye, Cim na]e Kedebuye. Ссабруялълъа чIчIарассе пайда каминяреб, ххеххдарухъанассул ххиялал хIорго ххутIинел. Sabruya:a ZaraSe _ayda kaminyareb, {e{daru]anaSul {iyalal \orgo {uTinel. Ссабруялълъ меэр лълъвахъанеб. Sabruya: meer :wa]aneb. Ссабруялълъул иналълъа – багIараб месед. Sabruya:ul ina:a - bafarab mesed. Ссабуралълъул аххада – роххел. Sabura:ul a{ada - ro{el. Ссабурассе бохх, виххарассе рахIа. SaburaSe bo{, wi{araSe ra\a. Ссадакъаги къаде квенги - дагьаб жо. Sadaqagi qade kwengi - dahab $o. СсахIихъ ссахI гурони щоняреб. Sa\i] Sa\ guroni &onyareb. СсахIил рорцен гьаде ккена. Sa\il rorcen hade Kena. СсахIицца къенаро, къолоцца белгьиняро. (Жо гуреб жоялълъул бицуги). Sa\iCa qenaro, qoloCa belhinyaro. ($o gureb $oya:ul bicugi). СсвакачIого чIчIани, чIчIечIого велълъенде ккена. Swakazogo Zani, Zezogo we:ende Kena. Ссверухъе валагьчIого, рагIи кьвагьуги. Sweru]e walahzogo, rafi pwahugi. Т t Тайидол чу лълъугьдегIан, белегьанчияссул гьой лълъугьиня. tayidol xu :uhdefan, belehanxiyaSul hoy :uhunya. Тайпа лълъикIалълъасса жибго лълъикIаб лълъикI. tay_a :ija:aSa $ibgo :ijab :ij. ТалихI бугев чияссул бихьинхIамаги къелинеб. tali\ bugew xiyaSul bi%in\amagi qelineb. ТалихI бугев чияссул чухъил къвал хIулиняро. tali\ bugew xiyaSul xu]il qwal \ulinyaro. ТалихI бугессул оц ияхI бугессухъе ккела. tali\ bugeSul oc iya\ bugeSu]e Kela. ТалихI бугев ригьналасса разилиня. tali\ bugew rihnalaSa ra#ilinya. ТалихI бугессул хIама хIорла къелиня. tali\ bugeSul \ama \orla qelinya. ТалихI къосарассул кверде къо бухIарав ккенев. tali\ qosaraSul kwerde qo bu\araw Kenew. ТалихI къосиналълъасса къо вагIинго лълъикI. tali\ qosina:aSa qo wafingo :ij. ТалихI бугезда ккенаро бицун гIадан божиняреб, гIодун Аллагь гурхIиняреб гьуразул унти. tali\ buge#da Kenaro bicun fadan bo$inyareb, fodun allah gur\inyareb hura#ul unti. ТалихI бугессул бихьинхIамаги къелинебила. tali\ bugeSul bi%in\amagi qelinebila. ТалихI бугессул гвай къаццандинеб. tali\ bugeSul gway qaCandineb. ТалихI бугессул оц ияхI бугессухъе ккела. tali\ bugeSul oc iya\ bugeSu]e Kela. ТалихI бугессул хIама хIорла къелинебила. tali\ bugeSul \ama \orla qelinebila. ТалихI, гьиркил кваркьа гIадин, ссоринеб, цен аде ккенеб, цен гъокье ккенеб. tali\, hirkil kwarpa fadin, Sorineb, cen ade Keneb, cen vope Keneb. ТалихI гIодобе бортон батиняреб, чIобого кьенеб жо букIиняреб. tali\ fodobe borton batinyareb, zobogo peneb $o bujinyareb. ТалихI духъан бугони, адамалги духъан рукIинел, дур талихI къосани, адамазда мунги къосинев. tali\ du]an bugoni, adamalgi du]an rujinel, dur tali\ qosani, adama#da mungi qosinew. ТалихI, кебе бахъараб? Гьудули бугелълъубе. tali\, kebe ba]arab? huduli buge:ube. Талмикьа талмикьеги хьиндалийилан абурабила гIанкIкIицца. talmipa talmipegi %indaliyilan aburabila fanJiCa. ТечIони китиццаги хъат банеб. tezoni kitiCagi ]at baneb. Тирун жо батиняро, цIуххун гурони. tirun $o batinyaro, `u{un guroni. ТуманкI гьечIев чанахъан, чухъа гьечIев багьадур. tumanj hezew xana]an, xu]a hezew bahadur. ТуманкI лълъикIаб – ххалкъалълъ цIураб, рагIи лълъикIаб – киназулго данде ккараб. tumanj :ijab - {alqa: `urab, rafi :ijab - kina#ulgo dande Karab. Тури гьокъон, къеч хьваняреб, дунял кваниги, къухьарав гIорцIцIинярев. turi hoqon, qex %wanyareb, dunyal kwanigi, qu%araw for~inyarew. Турде лълъугьараб гъотIое дару - къотIун реххи. turde :uharab voToye daru - qoTun re{i. Туркидол кири гьечIеб, кочIол хIакъ гьечIеб. turkidol kiri hezeb, kozol \aq hezeb. ТуркIе, дадал Гъазали! turje, dadal va#ali! Туххум лълъикIай дого те, жийго лълъикIай де кье. tu{um :ijay dogo te, $iygo :ijay de pe. Тушманассда бициняреб жо гьудулассдаги бицуги. tu^manaSda bicinyareb $o hudulaSdagi bicugi. Тушманассухъе кумараб рахъ кьоги. tu^manaSu]e kumarab ra] pogi. Тушмали бекьани, бекьарасс гьилгьиня. tu^mali bepani, beparaS hilhinya. Тушманзабаздасса диццаго цIуниня, Аллагь, гьудулзабаздасса дуцца цIуне. tu^man#aba#daSa diCago `uninya, allah, hudul#aba#daSa duCa `une. Тушман вукIа абе, гьобол басра вуги. tu^man quja abe, hobol basra wugi. Тушман вуде бокьани, къарзалълъ гIарац кьейила. tu^man wude bopani, qar#a: farac peyila. ТI T ТIавус зодобе боржиня, гIункIкI ракьулълъе лълъугьиня. Tawus #odobe bor$inya, funJ rapu:e :uhinya. ТIарцIцIаб куялълъасса керчаб гьой лълъикIаб. Tar~ab kuya:aSa kerxab hoy :ijab. ТIегь баняреб гъотIоле наялги руссинярел. Teh banyareb voTole nayalgi ruSinyarel. ТIегь гIемералълъасса гъветI амагь гIемераб лълъикIаб. Teh femera:aSa vweT amah femerab :ijab. ТIегь гIурдала берценаб. Teh furdala bercenab. ТIегьги ххерги бижлалълъер, лълъинги ракги бижарабила. Tehgi {ergi bi$la:er, :ingi rakgi bi$arabila. ТIегьаняреб гъотIола пихъ бижиняреб. Tehanyareb voTola _i] bi$inyareb. ТIегьаняреб гъотIоле най буссиняро. Tehanyareb voTole nay buSinyaro. ТIегьги ххерги бижлалълъер, лълъинги ракьги бижараб. Tehgi {ergi bi$la:er, :ingi rapgi bi$arab. ТIелекье ГIалибулат гIадин. Telepe falibulat fadin. ТIунярев гьудулассда бихIиняреб рагIи абуги. Tunyarew hudulaSda bi\inyareb rafi abugi. ТIогьоле хьвадчIеб найицца гьоцIцIо буняро. Tohole %wadzeb nayiCa ho~o bunyaro. У u Умумузул адаб тарасс, ххалкъалълъул нусцIцIол тена. umumu#ul adab taraS, {alqa:ul nuc~ol tena. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIиняро. umumu#ul kici conigi fodob {uTinyaro. Умумузул малълъи - магъилълъе банеб цIцIад. umumu#ul ma:i - mavi:e baneb ~ad. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. Унтарав чи меседил таххилассаги разилиняро. untaraw xi mesedil ta{ilaSagi ra#ilinyaro. Унти р охх ноцца чIванебила, т Iок Iк I ницца бищинебила. unti ro{noCa zwanebila, ToJniCa bi&ulebila. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираблун бихьуги. untigi, tu^mangi, `agi \aqirablun bi%ugi. Унтиняреб черхх букIиняреб, чуриняреб боцIцIи букIиняреб. untinyareb xer{ bujinyareb, xurinyareb bo~i bujinyareb. Унтун ххалалугеги, х Iелун басралугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {alalugegi, \erun basralugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). Ургъалида аде тIенкелгIаняй ясги юнила. urvalida ade Tenkelfanyay yasgi yunila. Ургъалицца черхх квараб, чоцца гьор квараб. urvaliCa xer{ kwarab, xoCa hor kwarab. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. Ургъел бегьинярев, багьа кьомо, восинярев. urvel behinyarew, baha pomo, wosinyarew. Ургъел бикьинярев вокьинев х Iваги, рокьул бицинярей йокьиней х Iваги. urvel bipinyarew wopinew \wagi, ropul bicinyarey yopiney \wagi. Ургъел гуребаб ургъелугеги, рухIел гуребаб рухIелугеги. urvel gurebab urvelugegi, ru\el gurebab ru\elugegi. Ургъел гьечIеб жо ракIалълъа чIчIенареб. urvel hezeb $o raja:a Zenareb. Ургъел гьечIеб жоялълъе хьихьари дагьаб. urvel hezeb $oya:e %i%ari dahab. Ургъел гьечIеб жоялълъе щакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e &akdari dahab. Ургъел гьечIеб, рукъ гьечIеб. urvel hezeb, ruq hezeb. Ургъел гьечIев чи ватчIев, чехь бухIчIеб черхх батчIеб. urvel hezew xi watzew, xe% bu\zeb xer{ batzeb. Ургъел гьечIессул гIурму ххалатаб, хIалтIи бокьинярессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul furmu {alatab, \alTi bopinyareSul hanta {alatab. Ургъел гьечIессе ворчIи дагьаб. urvel hezeSe worzi dahab. Ургъел гьечIессул гIагIай кIудаб. urvel hezeSul fafay judab. Ургъел гьечIессул макьо щулияб. urvel hezeSul mapo &uliyab. Ургъел микьигъдинеб, рокьи будинеб. urvel mipivdineb, ropi budineb. УргъчIого борчIараб рагIи — ишан ккочIого реххараб чIор. urvzogo borzarab rafi - i^an Kozogo re{arab zor. УргъчIого кIалгьарав кIицIцIол х Iоня. urvzogo jalharaw ji~ol \onya. Ургъул рагIи гъваридаб, гъвалил гIатIи биццатаб. urvul rafi vwaridab, vwalil faTi biCatab. Ургъун буе, аралълъа ххадуб ракI бухIуги. urvun buye, ara:a {adub raj bu\ugi. Ургъун гьагIеян абун буго игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan abun bugo ihaliSeS \amida. Ургьиб бугеб гьаняро, гьороб бугеб бихьларо. urhib bugeb hanyaro, horob bugeb bi%laro. Ургьиб кIекIун, кIалдиб чIамун гурони рагIи бицуги. urhib jejun, jaldib zamun guroni rafi bicugi. Ургьибе борохь биччани, ракIщи хIанчIлеб, тIулилълъ борлълъинебилан гьикъинебила. urhibe boro% biXani, raj&i \anzleb, Tuli: bor:inebilan hiqinebila. Ургьибе ккараб жоялълъе саву ккенареб. urhibe Karab $oya:e sawu Kenareb. Ургьибеги лълъугьинеб, нахъеги бачIинеб борохь. urhibegi :uhineb, na]egi bazineb boro%. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! Устар гьаня къай бихьун. ustar hanya qay bi%un. Устарассда ралълъараб букIиня хIалтIиги. ustaraSda ra:arab bujinya \alTigi. Устарассул къед кошаб, къебедассул нус кошаб. ustaraSul qed ko^ab, qebedaSul nus ko^ab. Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб. ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb. Устарассул роцц-роццго устарабила. ustaraSul roC-roCgo ustarabila. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. Устарги вукIиня, хIургIаустарги вукIиня. ustargi wujinya, \urfaustargi wujinya. Ухьдул абдалзабазе гурелила хъванел. u%dul abdal#aba#e gurelila ]wanel. Учузаб жо лълъикIаб букIиняро. uxu#ab $o :ijab bujinyaro. Хх { Ххабар гIемералълъуб иш дагьаб. {abar femera:ub i^ dahab. Ххабаралълъул лълъикIли - къокъли биццали (ЦIадасса ХIамзат). {abara:ul :ijli - qoqli biCali (`adaSa \am#at). Ххадуб ккараб жо бацIицца чIваня. {adub Karab $o ba`iCa zwanya. Ххадув пашмалиялълъ ххайир щоняро. {aduw _a^maliya: {ayir &onyaro. Ххазинаде гIарац те, гIедал яс россассе кье. {a#inade farac te, fedal yas roSaSe pe. Ххалалуни ххабар чIаргIиня. {alaluni {abar zarfinya. Ххалат бухIаги ччохIол могъзада бакъ. {alat bu\agi Xo\ol mov#ada baq. Ххалатаб жо - ччохIол бакь. {alatab $o - Xo\ol bap. Ххалкъалълъа нугь къосиняро. {alqa:a nuh qosinyaro. Ххалкъалълъул тушман – къаццандохъан. {alqa:ul tu^man - qaCando]an. Ххамиз сордо киняб магIидаян абурабила сордо цIцIарай ясалълъ. {ami# sordo kinyab mafidayan aburabila sordo ~aray yasa:. Ххамил базарган, мусру гьечIого, вукъаравила. {amil ba#argan, musru hezogo, wuqarawila. Ххан нелълъер гьобол гуро. {an ne:er hobol guro. Ххан х I одал вецце, гьимал гIедал рецце. {an \odal weCe, himal fedal reCe. Ххан х I оня, лагъги х I оня – кIиялго бащалиня. {an \onya, lavgi \onya - jiyalgo ba&alinya. Хханазда ад кIусараб гIанкIо гIадин. {ana#da ad jusarab fanjo fadin. Хханасс кьураб чол кIалдире раккинярел. {anaS purab xol jaldire raKinyarel. Хханасс цIияб чухъа рагьани, баркинебила, миск I инчиясс рагьани, гьаб кисса щварабилан гьикъинебила. {anaS `iyab xu]a rahani, barkinebila, misjinxiyaS rahani, hab kiSa &warabilan hiqinebila. Хханассда гъуниб кIиго ламадур квани, цояб маарзухъан бачIинебила. {anaSda vunib jigo lamadur kwani, coyab maar#u]an bazinebila. Хханассде лълъикIав чиян абе, х I абала ххухх-бул'ур гIорцIцIде ххер бижараб меххалълъ. {anaSde :ijaw xiyan abe, \abala {u{-bul'ur for~de {er bi$arab me{a:. Хханассда нич гьечIеб, гьарчида бер гьечIеб. {anaSda nix hezeb, harxida ber hezeb. Хханассда ццевессанги чода нахъассанги волълъонги. {anaSda CeweSangi xoda na]aSangi wo:ongi. Хханжар цIулал бугониги гIена, ракI маххул бугони. {an$ar `ulal bugonigi fena, raj ma{ul bugoni. Ххараб вагIун ххутIугеги. {arab wafun {uTugegi. Ххарахьибго бугеб тIенкел, укъбалго чIвачIеб гIала. {ara%ibgo bugeb Tenkel, uqbalgo zwazeb fala. Ххасалил ххелиялълъаги хханассул чучлиялълъаги божуги. {asalil {inliya:agi {anaSul xuxliya:agi bo$ugi. Ххаслихъе бечелуги. {asli]e bexelugi. Ххаслихъе дагIнида - гьаб гIи лълъилан гьикъараб меххалълъ - гьав бахIарчияссул ругилан абурабила. {asli]e dafnida - hab fi :ilan hiqarab me{a: - haw ba\arxiyaSul rugilan aburabila. Иххдала гьикъараб меххалълъ - бел егьабазул батлилан абурабила. i{dala hiqarab me{a: - belehaba#ul batlilan aburabila. Ххаслихъе къараб меххалълъ никIкIиццаги цIакъ хIанчIиня. {asli]e qarab me{a: niJiCagi `aq \anzinya. Ххасало меэр бацIие те. {asalo meer ba`iye te. Ххолчада гурхIел гьечIеб, гулида берал гьечIел. {olxada gur\el hezeb, gulida beral hezel. Ххолчада нахъа гьелълъа ракъараб гъежги къварагIинебила. {olxada na]a he:a raqarab ve$gi qwarafinebila. Ххолчадасса белгьарабги – хIила, тункIидасса гIужилабги – хIила. {olxadaSa belharabgi - \ila, tunjidaSa fu$ilabgi - \ila. Ххеххаб гважуцца беццаб когIо бунебила. {e{ab gwa$uCa beCab kofo bunebila. Ххеххаб гIор ралдале щоняребила. {e{ab for rakdale &onyarebila. Ххеххаб цIцIад ххеххго къотIинеб. {e{ab ~ad {e{go qoTineb. Ххеххго бачIинеб, кватIун энеб жойила къварили. {e{go bazineb, kwaTun eneb $oyila qwarili. Ххеххго гIуцIцIараб ххеххго биххинебила. {e{go fu~arab {e{go bi{inebila. Ххеххго ракIараб цIа ххеххго ссонеб. {e{go rajarab `a {e{go Soneb. Ххеххдари гIайиб буго, гIодов виччай рецц буго. {e{dari fayib bugo, fodow wiXay reC bugo. Ххенаб цIаги, цIияв россги. {enab `agi, `iyaw roSgi. ХхинкI босарасс ор босе. {inj bosaraS or bose. ХхинкIазде – щвартIиххалат, х I уриве – рагIадххалат. {inja#de - &warTi{alat, \uriwe - rafad{alat. Ххиял букIанила х I ераб гIанкIодол, х I анал рулилан, къеларилан. {iyal bujanila \erab fabjodol, \anal rulilan, qelirilan. Ххунзахъ белэр бахъде ккани, гьабго накIкIигъветI уркде ккена. {un#a] bel'er ba]de Kani, habgo naJivweT urqde Kena. Ххунздерил гIадат х I вани, гIандалазул бал х I онеб. {un#deril fadat \wani, fandala#ul bal \oneb. Ххухх кодобе босани, куй гIодобе биччаде ккена. {u{ kodobe bosani, kuy fodobe biXade Kena. Хъ ] Хъабчида ракъараб рокъи каминяро. ]abxida raqarab roqi kaminyaro. Гъазихъего къвакъвадун, къадкил кIал бихъарабила. va#i]ego qwaqwadun, qadkil jal bi]arabila. Хъархъилълъ гIанкIкI букIаго цIеда гереги гьоги. ]ar]i: fanJ bujago `eda geregi hogi. Хъат цIумо цIцIан чIчIикIарасс гел цIумо лълъин гьекъеде ккена. ]at `umo ~an ZijaraS gel `umo :in heqede Kena. ХъахIаб гIарац чIчIегIераб къоялълъе къварагIиня. ]a\ab farac Zeferab qoya:e qwarafinya. ХъахIаб чоццаги, къоролалълъул васассги рагъла къо хIуккуняро. ]a\ab xoCagi, qorola:ul wasaSgi ravla qo \uKunyaro. ХъахIал кверазе хIалтIи бокьиняро. ]a\al kwera#e \alTi bopinyaro. ХъахIал кверазе чиял захIмат бокьиня. ]a\al kwera#e xiyal #a\mat bopinya. Хъоде кьарияб бокьинеб, конде хIалакъаб бокьинеб. \ode pariyab bopineb, konde \alaqab bopineb. Хъизаналълъул гIайибал адамазе гьурщуги. ]i#ana:ul fayibal adama#e hur&ugi. Хъизаналълъул рокьи - рукъалълъул ххазина. ]i#ana:ul ropi - ruqa:ul {a#ina. Хъирисс бараб чу хъирисс бараб чола лълъулълъанеб. ]iriS barab xu ]iriS barab xola :u:aneb. Хъирмила месед гIадин. ]irmila mesed fadin. Хъукь бекьараб бугIаялълъасса ццудун бекьараб богIол накко лълъикI. ]up beparab bufaya:aSa Cudun beparab bofol naKo :ij. Хъукьаб бугIаялълъасса ццудунаб ссуссур лълъикIаб. ]upab bufaya:aSa Cudunab SuSur :ijab. ХI \ ХIайван – ассан чараб, гIадан – жаниссан чарав. \aywan - aSan xarab, fadan - $aniSan xaraw. ХIайван х I вани – ракьа, чи х I вани – ишал. \aywan \wani - rapa, xi \wani - i^al. ХIайван хIайваналълъа ралълъараб, адан адамассда ралълъарав. \aywan \aywana:a ra:arab, adan adamaSda ra:araw. ХIайваналълъа ччехI ккани, риидала кьаралиня, рукъалълъа ччехI кканани, чанги сон къварагIиня. \aywana:a Xe\ Kani, riidala paralinya, ruqa:a Xe\ Kanani, xangi son qwarafinya. ХIажалиялълъ малълъиня, магъалоялълъ квегъиня. \a$aliya: ma:inya, mavaloya: kwevinya. ХIажат гьечIеб ххабаралълъа ххадувги лълъугьуги, ккенареб ишги бололе босуги. \a$at hezeb {abara:a {aduwgi :uhugi, :enareb i^gi bolole bosugi. ХIажияссул ракI ХIавал кIалдиб. \a$iyaSul raj \awal jaldib. ХIайваналцен рагъде тIами Аллагьасс гьукъараб жойила. \aywanalcen ravde Tami allahaS huqarab $oyila. ХIакимассда ццевессанги онги, хIамида нахъассанги онги. \akimaSda CeweSangi ongi, \amida na]aSangi ongi. ХIакимзаби рихьидал, «рорчIами!» – ян вортинев, цогидазда бер чIвайдал, рихьчIеб ххвел бунев. \akim#abi ri%idal, «rorzami!» - yan wortinew, cogida#da ber zwaydal, ri%zeb {wel bunew. ХIакимассул витIи – чи балад вунгутIи. \akimaSul wiTi - xi balad wunguTi. ХIалихьатил хIетIе нахъе ккенеб, квер ццебе ккенеб. \ali%atil \eTe na]e Keneb, kwer Cebe Keneb. ХIалтIарассда гьаня ххинкIазул тIагIам. \alTaraSda hanya {inja#ul Tafam. ХIалтIи бокьинев лълъугьде гьабго сон къварагIинеб, кIкIагIал лълъугьде гьабго къо гIенеб. \alTi bopinew :uhde habgo son qwarafineb, Jwafal :uhde habgo qo feneb. ХIалтIи буго рухI гьечIеб жо. \alTi bugo ru\ hezeb $o. ХIалтIи гьечIессе къо ххалатаб. \alTi hezeSe qo {alatab. ХIалтIи гьечIессул чед гьечIеб. \alTi hezeSul xed hezeb. ХIалтIи гьечIо, лълъикIли гьечIо. \alTi hezo, :ijli hezo. ХIалтIи гьечIони, лълъикIли гьечIо, лълъикIли гьечIони, гIурму гьечIо. \alTi hezoni, :ijli hezo, :ijli hezoni, furmu hezo. ХIалтIи къена, адамал белгьиня. \alTi qena, adamal belhinya. ХIалтIи вагIун чи х I оняро. \alTi wafun xi \onyaro. ХIалтIи рихьарассул гIусал-цаби чIчIена. (Кверал хIалтIчIони, цаби хIалтIиняро.) \alTi ri%araSul fusal-cabi Zena. (kweral \alTzoni, cabi \alTinyaro.) ХIалтIчIони, хIалтIи букIиняро. \alTzoni, \alTi bujinyaro. ХIалтIчIони, чIаминяреб, чIамчIогоги гIенареб. \alTzoni, zaminyareb, zamzogogi fenareb. ХIалтIола маххссаро гьаняреб, маххссароялълъ квен кьенареб. \alTola ma{Saro hanyareb, ma{Saroya: kwen penareb. ХIалтIола ракъарабила мухьги букIинеб. \alTola raqarabila mu%gi bujineb. ХIалтIоласса хIинкъинярессдасса хIалтIи хIинкъинебила. \alTolaSa \inqinyareSdaSa \alTi \inqinebila. ХIалтIоле энелълъул ццевехъан – миск I инчи, бах Iараз е энелълъул ццевехъан – бечедав чи. \alTole ene:ul Cewe]an - misjinxi, ba\ara#e ene:ul Cewe]an - bexedaw xi. ХIалтIое – квалквад, куние – гъалбацI. \alToye - kwalkwad, kuniye - valba`. ХIалтIое – кечI, кинидае – лаилагьа. \alToye - kez, kinidaye - lailaha. ХIалтIое – пахъла, куние – хъанхъра. \alToye - _a]la, kuniye - ]an]ra. ХIалтIоле – хьадар, куние – гIедер. \alTole - %adar, kuniye - feder. ХIалтIол кошли - бунгутIи, гьудулассул кошли - хIалккунгутIи. \alTol ko^li - bunguTi, hudulaSul ko^li - \alKunguTi. ХIалтIол лълъикIли лълъугIидал гьаня, чияссул лълъикIли х I одал гьаня. \alTol :ijli :ufidal hanya, xiyaSul :ijli \odal hanya. ХIалтIол пайда гьечIеб пикри гьечIони. \alTol _ayda hezeb _ikri hezoni. ХIалтIол рагIал эрен ккурав, тIабкIил рагIал биццат ккурав. \alTol rafal eren Kuraw, Tabjil rafal biCat Kuraw. ХIалтIол ссвак хIалтIун гурони бахъиняро. \alTol Swak \alTun guroni ba]inyaro. ХIамида гъунибе гIари бачIиняро, гIорода гъунибе хIама гурони. \amida vunibe fari bazinyaro, foroda vunibe \ama guroni. ХIалтIинев гIурмуялълъго кунарав, хIалтIинярев куначIого ххутIарав. \alTinew furmuya:go kunaraw, \alTinyarew kunazogo {uTaraw. ХIамида кIерт берцен бихьинебила. \amida jert bercen bi%inebila. ХIилаялълъ балагьуги, хIалтIун балагье. \ilaya: balahugi, \alTun balahe. ХIулчIого бана гIака магIида. \ulzogo bana faka mafida. ХIабалълъ джаназа гьедегIанго, гIурай яс россассе кье. \aba: Gana#a hedefango, furay yas roSaSe pe. Ххаххде ракIалълъа бул'ида, лълъутде ракIалълъа цIцIеда. {a{de raja:a bul'ida, :utde raja:a ~eda. ХIоде вокьарав чи кьолбоцца вецце. \ode woparaw xi polboCa weCe. ХIоде гIажалги кIудаб лълъикIаб. \ode fa$algi judab :ijab. ХIерав эмен вугесс рагьла гъазахъ тоги. \eraw emen wugeS rahla va#a] togi. (ГьарагIалълъассан босараб, гьималаз умумул хIалтIдеруялълъа гIайиб чIвараб кици). (harafa:aSan bosarab, himala# umumul \alTderuya:a fayib zwarab kici). ХIерав эмен гъокье реххараб гьегь мунго реххдеги нахъе цIунун те. \eraw emen vope re{arab heh mungo re{degi na]e `unun te. ХIелун ххадуб хъарчигъа анчIацца балълъаргъинеб. \erun {adub ]arxiva anzaCa ba:arvineb. Х I елунилан бацIил цер лълъугьиняро, цаби гъунилан литIучIил багьа х I оняро. \erunilan ba`il cer :uhinyaro, cabi vunilan liTuzil baha \onyaro. Х I елунилан бацIицца бацIил гIамал тенареб. \erunilan ba`iCa ba`il famal tenareb. ХIелунилан оцолги гIалимчияссулги багьа хIоняреб. \erunilan ocolgi falimxiyaSulgi baha \onyareb. Х I велилан давлад энаро, атинилан жо бикъиняро. \welilan dawlad enaro, atinilan $o biqinyaro. Х I вараб г I ака рахьдалаб. \warab faka ra%dalab. Х I вараб бацIицца гIи чIваняро. \warab ba`iCa fi zwanyaro. Х I варав чидай молола вугев, чIагоявдай? \waraw xiday molola wugew, zagoyawday? Х I варав чияссдасса оххол къай лълъикI. \waraw xiyaSdaSa o{ol qay :ij. Х I варазе гурони, россасс риччаразе х I об бухъиняро. \wara#e guroni, roSaS riXara#e \ob bu]inyaro. Х I варал чIчIегIер ракьулълъ, чIагоял багIар бакъукь. \waral Zefer rapu:, zagoyal bafar baqup. Х I об тIупанагIан ракI тIупинеб. \ob Tu_anafan raj Tu_ineb. Х I оно - къурщил, къвакъвай - гъазил. \ono - qur&il, qwaqway - va#il. ХIунссол багьа къого гъурущ. \unSol baha qogo vuru&. Х I ур бухIаниги бакъ, рукъ бухIаниги цIа. \ur bu\anigi baq, ruq bu\anigi `a. Х I ур гуккуги, гъолълъ мун дагьавги цIакъ гуккде гурин. \ur guKuge, vo: mun dahawgi `aq guKde gurin. Х I ур гъокьеххун лълъикIаб, рукъ адеххун лълъикIаб. \ur vope{un :ijab, ruq ade{un :ijab. Х I урги дуццаго бекье, гьибихъеги мунго а. \urgi duCago bepe, hibi]egi mungo a. Х I урде туманкI кьвагьани, гъолълъ нелълъеде гIарада кьвагьиня. \urde tumanj pwahani, vo: ne:ede farada pwahinya. Х I уриб тIепаб, огьла ганжаб гамачI тоги. \urib Te_ab, ohla gan$ab gamaz toge. Х I урибе ккараб хIамицца кIал кIудаб цIена. \uribe Karab \amiCa jal judab `ena. Х I урибе хьон, хьагинибе ххинкI. \uribe %on, %aginibe {inj. Х I урщи бокьлеб, х I урлун дунщи? \ur&i bopleb, [urlun dun&i? Х I урул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. \urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. Х I урулги рукъзабазулги бутIа бакьолълъа босе. \urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapo:a bose. Х I урулги хьолболги цIцIино лълъикIаб. \urulgi %olbolgi ~ino :ijab. Ц c Царацца бацIида гьикъарабила, гьадигIан цIакъ дур габур щиби бумо биццалурабилан. caraCa ba`ida hiqarabila, hadifan `aq dur gabur &ibi bumo biCalurabilan. БацIицца джаваб кьурабила, дирго къварагIелалълъ дунго омо биццалунилан. ba`iCa Gawab purabila, dirgo qwarafela: dungo omo biCalunilan. Цаххба адагьлуни гьудулзаби дагьлинел. ca{ba adahluni hudul#abi dahlinel. Цаххбиниб гIарац бугони маардаги агь бунеб. ca{binib farac bugoni maarde ah buneb. Цаххбиниб гIарац бугони, эбелалълъул къвалакьа яхъунги, яс кьенейила. ca{binib farac bugoni, ebela:ul qwalapa ya]ungi, yas peneyila. Цаххбиниб гIарац гьечIого, базаралълъе эндегIан, гIищтIи кодоб гьечIого, рохьове эйго лълъикIаб. ca{binib farac hezogo, ba#ara:e endefan, fi&Ti kodob hezogo, ro%owe eygo :ijab. Цен буде кIкIвагIалуни, кIицIцIол буде ккена. cen bude Jwafaluni, ji~ol bude Kena. Цо гъотIол кьалбал, цо кьолбол адамал. co voTol palbal, co polbol adamal. Цо гIила гьечIого адан миск I илиняро. co fila hezogo adan misjilinyaro. Цо гIила гьечIого нугьла моххмохх гьоларилан абурабила царацца. co fila hezogo nuhla mo{mo{ holarilan aburabila caraCa. Цо гIила гьечIого цIцIад баняреб, цо гIила гьечIого бакъ щоняреб. co fila hezogo ~ad banyareb, co fila hezogo baq &onyareb. Цо гIиялълъажо хъомоги бах Iарал руейила, цIцIалкIо кIутIунги бах Iаразу лълъ роххел загьир буейила. co fiya:a$o ]umogi ba\aral ruyeyila, ~aljo juTungi ba\ara#u: ro{el #ahir buyeyila. Цо гIункIкI цогърокь бунебила, цо гIункIкI авлахъалълъа бунебила. co funJ covrop bunebila, co funJ awla]a:a bunebila. Цо жо бикъарасс кинябго бикъарабиланги ккенеб, цо гьересси бихьарассул кинябго гьерессиянги ккенеб. co $o biqaraS kinyabgo biqarabilangi Keneb, co hereSi bi%araSul kinyabgo hereSiyangi Keneb. Цо жо ракIалълъа гьечIого, гьедигIан гьитIинаб хIалтIохъ гьедигIан кIудаб мухь кьеларин дуццаян абурабила бакьмуччицца бацIида. co $o raja:a hezogo, hedifan huTinyab \alTo] hedifan judab mu% pelarilan duCayan aburabila bapmuXiCa ba`ida. Цо къоялълъ ццебе бекьараб жо анкьицца ццебе бижиня. co qoya: Cebe beparab $o anpiCa Cebe bi$inya. Цо росолълъ цо абдал гIумо вугилан абурабила ХIажимухIума-дибирасс. co roso: co abdal fumo wugilan aburabila \a$imu\uma-dibiraS. Цо-цониги гIайиб хханассул ясалълъаги ккенебила. co-conigi fayib {anaSul yasa:agi Kenebila. Цо-цониги гIакъилаб жо абдалассги бицинеб. co-conigi faqilab $o abdalaSgi bicineb. Цо-цониги гIакъилги мекъи ккеневила. co-conigi faqilgi meqi Kenewila. Цо-цониги оцол багьаябги букIинебила гьересси. co-conigi ocol bahayabgi bujinebila hereSi. Цо-цо чияссул адамли бучIого гIурму эна. co-co xiyaSul adamli buzogo furmu ena. ЦоцIцIол бицани – берценаб, кIицIцIол бицани – мухьучIаб. co~ol bicani - bercenab, ji~ol bicani - mu%uzab. ЦоцIцIол кIодолиневила чи, кIицIцIол гьитIилиневила. co~ol jodolinewila xi, ji~ol hiTilinewila. Цц C Ццебе цIа бакани, нахъа рохъо ккена. Cebe `a bakani, na]a ro]o Kena. ЦцебетIамалълъе ил бигъараб. CebeTama:e il bivarab. Ццин бахъиналълъ гIакълу энеб, гIамал кIодолиялълъ гIакълу х I онеб. Cin ba]ina: faqlu eneb, famal jodoliya: faqlu \oneb. ЦI ` ЦIадаб бачIеб чед конев Бигищ гIадин. `adab bazeb xed konew bigi& fadin. ЦIадабе бегьараб квер бухIчIого ххутIиняро. `adabe beharab kwer bu\zogo {uTinyaro. ЦIадабе нарт тIенареб. `adabe nart Tenareb. ЦIадакьаги ворчIун, гонгикье ккана. `adapagi worzun, gongipe Kana. ЦIадакьаги лълъутун, гонгикь чIчIарав. `adapagi :utun, gongip Zaraw. ЦIадолгин маххссаро те, лълъадалгин божили те. `adolgin ma{Saro te, :adalgin bo$ili te. ЦIакъ ворххани, тIепиня, тIепун чIчIани, ворххиня. `aq wor{ani, Te_inya, Te_un Zani, wor{inya. ЦIакъго чIухIарав чIванев, унти баххчарав х I онев. `aqgo zi\araw zwanew, unti ba{xaraw \onew. ЦIакъго эххеде ворххарав гIодов кош речIчIинев. `aqgo e{ede wor{araw fodow ko^ reZinew. ЦIел хIалтIи цIецца гурони буняреб. `el \alTi `eCa guroni bunyareb. ЦIцI ~ ЦIцIад хIалуни, рукъуве, бакъ хIалуни, гьорове. ~ad \aluni, ruquwe, baq \aluni, horowe. ЦIцIадал барти – буртина, гьорол къолден – къехь. ~adal barti - burtina, horol qolden - qe%. ЦIцIадал къилиялълъасса бакъул ссахI белгьинеб. ~adal qiliya:aSa baqul Sa\ belhineb. ЦIцIадал къоялълъе бакъул къо каминяреб, лабалълъа х I уралълъе цIцIадал къо каминяреб. ~adal qoya:e baqul qo kaminyareb, laba:a \ura:e ~adal qo kaminyareb. ЦIцIадал сон бакъараб, бакъул сон гIорцIцIараб. ~adal son baqarab, baqul son for~arab. ЦIцIадалаб сон ххарилаб, бакъулаб сон х I урулаб. ~adalab son {arilab, baqulab son \urulab. ЦIцIадалабги гьакъана, бакъулабги уркъана. ~adalabgi haqana, baqulabgi urqana. ЦIцIал кьумо гIенарессе, чу кьуниги гIенареб. ~al pumo fenareSe, xu punigi fenareb. ЦIцIалани, гIелму щонеб, хIалтIани, боцIцIи щонеб. ~alani felmu &oneb, \alTani bo~i &oneb. ЦIцIаланщиняв чи Къудукьа Мусалав вукIинярев, кьалде анщиняв ХIажимурад вукIинярев. ~alan&inyaw xi qudupa musalaw wujinyarew, palde an&inyaw \a$imurad wujinyarew. ЦIцIаланщиняв чияссул гIалимчи вахъинярев, цо-цо гIалимчиги вукIинев, цо-цо цIцIалунчиги вукIинев, ххутIарал чIчIинкIилалги рукIинел. ~alan&inyaw xiyaSul falimxi wa]inyarew, co-co falimxigi wujinew, co-co ~alunxigi wujinew, {uTaral Zinjilalgi rujinel. ЦIцIалараб гIенаребила, цIцIалкIдеги ккенебила. ~alarab fenarebila, ~aljdegi Kenebila. ЦIцIаларассда гIелму гьаня, бихьарассда дунял гьаня. ~alaraSda felmu hanya, bi%araSda dunyal hanya. ЦIцIалацца буххугейила жиб, кIалцIуцца буххеян абинебила чоцца. ~alaCa bu{ugeyila $ib, jal`uCa bu{eyan abinebila xoCa. ЦIцIалдохъан лълъикIав вугилан, мекъиссала кьураб джавабалълъе лълъикIаб къимат гьенареб. ~aldo]an :ijaw wugilan, meqiSala purab Gawaba:e :ijab qimat henareb. ЦIцIалкIал рекьаринел, гьаркьал гьилгьаринел. ~aljal reparinel, harpal hilharinel. ЦIцIар кIудав рел'элгьечI. ~ar judaw rel'elhez ЦIцIогьор бечелиняревила, баххил кьаралиняревила. ~ohor bexelinyarewila, ba{il paralinyarewila. ЦIцIогьор гьединя, гъахIба гIодиня. ~ohor hedinya, va\ba fodinya. ЦIцIогьор гIорцIцIинярев, гIалимчи вакъинярев. ~ohor for~inyarew, falimxi waqinyarew. ЦIцIогьор жендерго рагIалалълъукьаги хIинкъинев. ~ohor $endergo rafala:upagi \inqinew. ЦIцIогьор огърол щомелиялълъассанги балад вуде гьаневила. ~ohor ohrol &omeliya:aSangi balad wude hanebila. ЦIцIогьорассул берал могъалълъа нахъаги рукIинелила. ~ohoraSul beral mova:a na]agi rujinelila. ЦIцIогьорасс гурони цIцIогьор веццинярев. ~ohoraS guroni ~ohor weCinyarew. ЦIцIогьорасс жендерго каву щула бунеб. ~ohoraS $endergo kawu &ula buneb. ЦIцIумагъедо бахъаралълъуб хъок рещтIиня. ~umavedo ba]ara:ub ]ok re&Tinya. Ч x Чан бече бугеб бичассул рохъдолълъ. xan bexe bugeb bixaSul ro]do:. Чаргъедо парххинилан бакъул нур ссоняро. xarvedo _ar{inilan baqul nur Sonyaro. Чарухъаз бумо чакмабаз кунанеб заман бачIун буго. xaru]a# bumo xakmaba# kunaneb #aman bazun. Чарухъида хIур бахъчIони, хIарччида нагь бахъиняро. xaru]ida \ur ba]zoni, \arxida nah ba]inyaro. Чахъаби ругони вехь каминяро. xa]abi rugoni we% kaminyaru. Чахъаби цаххбинир лълъикI. xa]abi ca{binir :ij. Чахъабиги цIунун, бацIалги гIорцIцIун. xa]abigi `unun, ba`algi for~un. Чахъдал къелиялълъасса куйдол багьли белгьинеб. xa]dal qeliya:aSa kuydol bahli belhineb. Чахъдал он рагьараб чакъал гIемераб. xa]dal on raharab xaqal femerab. Чахъдал цIцIули бихьидал, цIцIе боххарабила. xa]dal ~uli bi%idal, ~e bo{arabila. Чахъдацца цIцIараб цIцIеде бачуги. xa]daCa ~arab ~ede buxugi. Чахъу гIорцIцIиняреб, гIорцIен къелиняреб. xa]u for~inyareb, for`en qelinyareb. Чахъу чIваниги, багIарабила бацIил кIал, чIвачIониги багIарабила. xa]u zwanigi bafarabila ba`il jal, zwazonigi bafabila. Чвангида кIулал рарав. xwangida julal raraw. Черххалълъа гIакъуба бихьчIони, чехьалълъа рахIат бихьиняро. xer{a:a faquba bi%zoni, xe%a:a ra\at bi%inyaro. Черххалълъасса гIорцIцIуги, къуваталълъасса чIухIуги. xer{a:aSa for~ugi, quwata:aSa zu\ugi. Черххалълъа ракI чIчIоги, чи данде ккеде гурин! xer{a:a raj Zoge, xi dande Kede gurin! Чи хIоде бегьинев женда чилун вихьинярев чияссдассанги, чи хIоде бегьинев женда жолун бихьиняреб унтиялълъассанги. xi \ode behinew $enda xilun wi%inyarew xiyaSdaSangi, xi \ode behinew $enda $olun bi%inyareb untiya:aSangi. Чияда ццебе хъат кколълъасса хъирул къоно ад байго лълъикIаб. xiyada Cebe ]at Koya:aSa ]irul qono ad baygo :ijab. Чияда ццебе хъат ккурасс черхх бичиня, чияе нако чIварасс намус бичиня. xiyada Cebe ]at KuraS xer{ bixinya, xiyaye zwaraS namus bixinya. Чияда – цедер, дудаго – рокьо. xiyada - ceder, dudago - ropo. Чиядасса окIлурассул тушман гIемер вукIиня, бажари-гьунар бугев ххашаде тушмалиня. xiyadaSa ojluraSul tu^man femer wujinya, ba$ari-hunar bugew {a^ade tu^malinya. Чияде абинелълъул, дурго эбелалълъулги пикри буе. xiyade abine:ul, durgo ebela:ulgi _ikri buye. Чияде хьамураб жендего буссинеб, чияде абураб жендего бачIинеб. xiyade %amurab $endego buSineb, xiyade aburab $endego bazineb. Чияе бухъаралълъуре нилълъго ккенел. xiyaye bu]ara:ure ni:go Kenel. Чияе бураб кумак – дого бураб кумак. xiyaye burab kumak - dogo burab kumak. Чияе гьересси бицарасс дойги бицинеб, чияе ххиянат бурасс дойги бунеб. xiyaye hereSi bicaraS doygi bicineb, xiyaye {iyanat buraS doygi buneb. Чияр кумакалълъе хьул гьоги, хIалтIун балагье. xiyar kumaka:e %ul hogi, \alTun balahe. Чиял куц-бегIалълъул бицлалълъер, цен мунго мутIуялълъуве валагье. xiyal kuc-befa:ul bicla:er, cen mungo muTuya:uwe walahe. Чияссе гьересси бицарасс дойги бицинеб, чияссе ххиянат бурасс дойги бунеб. xiyaSe hereSi bicaraS doygi bicineb, xiyaSe {iyanat buraS doygi buneb. Чорххое рахIат бурав, нахъа разилиняро. xor{oye ra\at buraw, na]a ra#ilinyaro. Чорххол гьава цIцIикIкIарав цо хIалалълъа ххутIларо. xor{ol hawa ~iJaraw co \ala:a {uTlaro. Чорххол хIал гьачIого рагIи бицуги, гьарахъе щочIого хьатал рахъуги. xor{ol \al hazogo rafi bicugi, hara]e &oxogo %atal ra]ugi. Чу кьолокье буссиня, гIор кьодокье. xu polope buSinya, for podope. ЧI z ЧIагого хIомо вегьдегIан, хIочIого ракьолълъ вукъиго лълъикI. zagogo \omo wehdefan, \ozogo rapo/ wuqigo :ij. ЧIагоязе гьиминярев, хIваразухъ гIодинярев. zagoya#e himinyarew, \wara#u] fodinyarew. ЧIагоязул пикри буни, хIваралълъ вуго, хIваразул пикри буни, Багъдадалълъа вуго. zagoya#ul _ikri buni, \wara: wugo, \wara#ul _ikri buni, bavdada:a wugo. ЧIагоязулълъги вукIиня хIварав чи, хIваразулълъги вукIиня чIагояв чи. zagoya#u:gi wujinya \waraw xi, \wara#u:gi wujinya zagoyaw xi. ЧIагоял хIванилан, хIварал рахъинярел. zagoyal \wanilan, \waral ra]inyarel. ЧIваниги хIонярев, хIваниги чIчIенарев. zwanigi \onyarew, \wanigi Zenarew. ЧIобогояб къвачIил къвакъвай кIудаб, чIобогояб болол рецц-бакъ кIудаб. zobogoyab qwazil qwaqway judab, zobogoyab bolol reC-baq judab. ЧIухIараб хIелеко, хIарччулълъ къамо хIонеб. zu\arab \eleko, \arXu: qamo \oneb. ЧIухIарав хIакъилиня, хIалимав кIодолиня. zu\araw \aqilinya, \alimaw jodolinya. ЧIухIарав чияссда цадахъ рокIон эялълъасса, гIадатав чиги ваччун эй лълъикIаб. zu\araw xiyaSda cada] rojon eya:aSa, fadataw xigi waXun ey :ijab. ЧIухIи бичун босде ккенареб. zu\i bixun bosde :enareb. ЧIухIи хIитIикье ккенеб. zu\i \iTipe Keneb. ЧIухIи хIелкие те, хIинкъи гIанкIкIие те. zu\i \elkiye te, \inqi fanJiye te. ЧIухIи хIитIикье ккенеб, бахIарчили ад ккенеб. zu\i \iTipe Keneb, ba\arxili ad Keneb. ЧIухIиялълъа ххадуб хIакъилиги хьвадинеб. zu\iya:a {adub \aqiligi %wadineb. ЧIухIуги, чIчIегIераб ракьалълъайин мун гьеде вугев. zu\uge, Zeferab rapa:ayin mun hede wugew. ЧIухIиялълъги вакъиялълъгийила КъурбангIали хIварав. zu\iya:gi waqiya:giyila qurbanfali \waraw. ЧIчI Z ЧIчIанагIан кIанцIде ккенебилан абурабила гIанкIкIицца. Zanafan jan`de Kenebilan aburabila fanJiCa. ЧIчIужу ячарай гIенареб, чIчIужуялълъе россги къварагIинев, руссунги къварагIинеб. Zu$u yaxaray fenareb, Zu$uya:e roSgi qwarafinew, ruSungi qwarafineb. ЧIчIужу яче, чияе энчIей, чу босе, чияцца рекIенчIеб. Zu$u yaxe, xiyaye enzey, xu bose, xiyaCa rejenzeb. ЧIчIужу ячин – моцIцIрол роххел, гIумруялълъул ургъел. Zu$u yaxin - mo~rol ro{el, fumruya:ul urvel. ЧIчIужу ячде – хIерав, хIоде – бахIарав. Zu$u yaxde - \eraw, \ode - ba\araw. ЧIчIужу ячуги, чодол мучари буней. Zu$u yaxugi, xodol muxari buney. ЧIчIужу ячинелълъулги чу босинелълъулги, бералги къанщун, Аллагьассде божили буе. Zu$u yaxine:ulgi xu bosine:ulgi, beralgi qan&un, allahaSde bo$ili buye. ЧIчIужуги йикIиня, чIчIужукIги йикIиня, щагIил рекелги йикIиня. Zu$ugi yijinya, Zu$ujgi yijinya, &afil rekelgi yijinya. ЧIчIужугин вагъани чехь эрелиня, росугин вагъани, рукъ нахъе ккена. Zu$ugin wavani xe% erelinya, rosugin wavani, ruq na]e Kena. ЧIчIужуадан йигила цIцIорол агIел, чIинкъани рокъи баде бегьиняреб. Zu$uadan yigila ~orol afel, zinqani roqi bade behinyareb. ЧIчIужуаданалълъасса къадарав бихьинчиги вукIинев, бихьинчияссдасса цIакъай чIчIужуаданги ятиней. Zu$uadana:aSa wadaraw bi%inxigi wujinew, bi%inxiyaSdaSa `aqay Zu$uadangi yatiney. ЧIчIужуаданалълъул гIакълу кочIчIела букIинебила, гьей аде яхъингин, бортонги энебила. Zu$uadana:ul faqlu koZela bujinebila, hey ade ya]ingin, bortongi enebila. ЧIчIужуаданалълъухъ ралагьдейила берал рижун ругел. Zu$uadana:u] ralahdeyila beral ri$un rugel. ЧIчIужукошил гьобол разилун вогенарев. Zu$ukwe^il hobol ra#ilun wogenarew. Ш ^ Шагь гIадалун ватани, Дагъистаналълъул ххалкъалълъа данде рагъде виччае. ^ah fadalun watani, davistana:ul {alqa:a dande ravde wiXaye. Шагьи гуронани, гIарацги щочIев, цо гIанкIо гурони, боцIцIиги гьечIев. ^ahi guronani, faracgi &ozew, co fanjo guroni, bo~igi hezew. Шагьи кьумо, барщдеруги, оц кьумо, рекъендеруе. ^ahi pumo, bar&derugi, oc pumo, reqenderuye. Шагьиялълъа бараххщарасс гъурущ бичде ккенеб. ^ahiya:a bara{&araS vuru& bixde Keneb. ШантIулида бадибе чугIанги валагьчIила. ^anTulida badibe xufangi walahzila. Шуша бугев – гьудул, гьан бугев – ацци. ^u^a bugew - hudul, han bugew - aCi. Щ & ЩагIил рекелалълъа чIулгIи бекуги. &afil rekela:a zulfi bekugi. ЩагIицца берал ссурай, ссукIрицца кIал бахъарай. &afiCa beral Suray, SujriCa jal ba]aray. Щай нелълъедего ккенареб хIал гIи бегIералълъе босдеян абурабила гъадицца хIамида. &ay ne:edego Kenareb \al fi befera:e bosdeyan aburabila vadiCa \amida. Щварт I алълъ нахъа ххутIарав сагIаталълъ ххадув гъенарев. &warTa: na]a {uTaraw safata: {aduw venarew. Э e Энареб дадихъ балагьун, энеб бурут Iи тоги. enareb dadi] balahun, eneb buruTi togi. Энаревила хIалихьат рохьове, ани рохьго баччун вачIиневила. enarewila \ali%at ro%owe, ani ro%go baXun wazinewila. Энессе нугь битIаги, чIчIенессе рукъ битIаги. eneSe nuh biTagi, ZeneSe ruq biTagi. Энаро дун хIорихъе, хIатIазде бакъ щочIого, (кIкIвагIалассул кици), хIетIеги бахъиняро, гурга кодоб кьечIого. enaro dun \ori]e, \aTa#de baq &ozogo, (JwafalaSul kici), \eTegi ba]inyaro, gurga kodob pezogo. Энссода малълъаруги, гьесс малълъараб буе. enSoda ma:arugi, heS ma:arab buye. Энссое йокьун васассе ячарайила, эбелалълъе вокьун яс кьурайила. enSoye yopun wasaSe yaxarayila, ebela:e wopun yas purayila. Энссоеги гьимал жендего жо кьенел рокьинел. enSoyegi himal $endego $o penel ropinel. Энссол гьоболги тоги, эбелаб нугьги тоги. enSol hobolgi togi, ebelab nuhgi togi. Энссол рател бичарасс бачаго хIал росиня. enSol ratel bixaraS baxago \al rosinya. Энссол хIатI босинярев вас вукIиняро. enSol \aT bosinyarew was wujinyaro. Энссоцца ххер бичани, васасс хIур бичинеб. enSoCa {er bixani, wasaS \ur bixineb. Энссоцца соно квани, гьималазул цаби секкинел. enSoCa sono kwani, himala#ul cabi seKinel. ЭнчIевани гьаргIиве, гьачIевани Магьдида. enzewani harfiwe, hazewani mahdida. ЭнчIого къоги беццуги, вихьчIого чиги веццуги. enzogo qogi beCugi, wi%zogo xigi weCugi. ЭнчIого ххаселги беццуги, хIочIого нуцалчиги веццуги. enzogo {aselgi beCugi, \ozogo nucalxigi weCugi. ЭнчIого, хIочIого чияссул къимат гьаняребила. enzogo, \ozogo xiyaSul qimat hanyarebila. Эмен гьечIессдасса эбел гьечIев цIцIикIкIун бесст I алавила. emen hezeSdaSa ebel hezew ~iJun beSTalawila. Эмен гьечIессул кIудав эмен валагьуги. emen hezeSul judaw emen walahugi. Эмен гьобол гIадав чи, рукъалълъул хIал эбелалълъа лълъикI гьаня. emen hobol fadaw xi, ruqa:ul \al ebela:a :ij hanya. Эмен къолохъан вугони, вас кьурдохъан вахъиневила. emen qolo]an wugoni, was purdo]an wa]inewila. Эмен къварагIиняреб къо бачIиняреб. emen qwarafinyareb qo bazinyareb. Эмен лълъикIассдасса живго лълъикIав лълъикI, эбел лълъикIалълъасса яс лълъикIай лълъикI. emen :ijaSdaSa $iwgo :ijaw :ij, ebel :ija:aSa yas :ijay :ij. Эмен рихьарав васассда живгоги рихьинев. emen ri%araw wasaSda $iwgogi ri%inew. Эмен х Iо нярев щиви, оц хъонярев щиви! (дуцца деги бучIо, дицца дойги буларо). emen \onyarew &iwi, oc ]onyarew &iwi! (duCa degi buzo, diCa doygi bularo). Эмен цен кунанев, эбел кIицIцIол кунаней, гьимал гьабцIцIол кунанел. emen cen kunanew, ebel ji~ol kunaney, himal hab~ol kunanel. Эххеде валагьарав гIодов ххутIаравила, гIодове валагьарав вахъун ккаравила. e{ede walaharaw fodow {uTarawila, fodowe walaharaw wa]un Karawila. Й y «Юргъа бачани, белегьанчих I вад, мун чияцца рекIиня». «yurva baxani , belehanxi\wad, mun xiyaCa rejinya». Юргъаялълъ – чу, ишалълъ – чи. yurvaya: - xu, i^a: - xi. Я гьанив гурев, я дова гурев. ya haniw gurew, ya dowa gurew. Я гIарцол цаххба цIела, я салул гвангвара цIела. ya farcul ca{ba `ela, ya salul gwangwara `ela. Я гIурул рагIал, я муърул ракьан. ya furul rafal, ya mu'rul rapan. Я зурзур те, я квен те. ya #ur#ur te, ya kwen te. Я къили чIвае, я зурма пуе. ya qili zwaye, ya #urma _uye. Якьадалълъ лълъухьде нусалълъ томо, нусалълъ лълъухьде якьадалълъ томо. yapada: :u%de nusa: tomo, nusa: :u%de yapada: tomo. Я хIама х Iоня , я ххан х Iоня . ya \ama \onya, ya {an \onya. Я мими гурев, я дуду гурев. ya mimi gurew, ya dudu gurew. ЯхIалълъ къо реххугеги, къуваталълъ некь реххугеги. ya\a: qo re{ugegi, quwata: nep re{ugegi. ЯхIги рухIги – бащадаб жо. ya\gi ru\gi - ba&adab $o. ЯхI-намус гьечIев нусго бечедассдасса намус бугев цо миск I инчиго лълъикI. ya\-namus hezew nusgo bexedaSdaSa namus bugew co misjinxi :ij. Яццалълъул ракI – ваццгин, ваццассул ракI – рохьоб. yaCa:ul raj - waCgin, waCaSul raj - ro%ob. Ячеян дуда гьердеде ккогеги, ячIаян мун гьердеде ккогеги. yaxeyan duda herdede Kogegi, yazayan mun herdede Kogegi. ЯчдегIан «эбелх I вад», ячун ххадуй «мунгох I вад». yaxdefan «ebel\wad», yaxun {aduy «mungo\wad». Ячлалълъер нусалълъ вакьадассда дадайилан абинебила, дагьаб ххадуб дандамадилан абинебила. yaxla:er nusa: wapadaSda dadayilan abinebila, dahab {adub dandamadilan abinebila. Ячун щваралълъасса ячIун щварай лълъикIила. yaxun &wara:aSa yazun &waray :ijila. Ячунги ячиней лълъади, ячIунги ячиней лълъади. yaxungi yaxiney :adi, yazungi yaxiney :adi. ЯчIинелълъул – «далалай», дун тенелълъул – «вабабай». yazine:ul – «dalalay», dun tene:ul – «wababay».

МагIарул кицаби ва абиял. МагIарул кицабиги абиялги mafarul kicabigo abiyalgi А a Абизе бегьулебани, мунгияли добго жо бугоан. abi#e behulebani, mungiyali dobgo $o bugoan. Абизе дуда тIадаб буго, тIубай-тIубангутIи хханассул иш буго. abi#e duda Tadab bugo, Tubay-TubanguTi {anaSul i^ bugo. АбизегIан рагIи – дур лагъ, абун ххадуб – мун гьелълъул лагъ. abi#efan rafi - dur lav, abun {adun - mun he:ul lav. АбичIого тараб рагIи – ххазина буго. abizogo tarab rafi - {a#ina bugo. Абундачал гIемер, ячундачал дагь, ячунев чи гьечIей Чала Бариян. abundaxal femer, yaxundaxal dah, yaxunes xi hezey xala bariyan. Абундачалда ххадуй лIугьарай хабалI ракьа турарай цо гIаданалълъул хабаде ккарайила. abundaxalda {aduy /uharay [ava/ rapa turaray co fadana:ul [abade Karayila. Абунщинай ясги кьоларей, кьунщинаб рагIиги батулареб. abun&inay yasgi polarey, pun&inab rafigi batulareb. Абураб нахъ буссунаро, хъвараб бацIцIунаро. aburab na] buSunaro, ]warab ba~unaro. Абураб рагIи — реххараб чIор. aburab rafi - re{arab zor. Абурай ясалда асскIов гIадин кванай. aburay yasalda aSjow fadin kwanay. Абурассе гуро йикIуней, ячарассейин. aburaSe guro yijuney, yaxaraSeyin. АбухIанапицца хIама биччачIони, ХIанукацца оц биччаларо. abu\ana_iCa \ama biXazoni, \anukaCa oc biXalaro. Авал гьечIеб аххирги букIунаро, аххир гьечIеб авалги букIунаро. awal hezeb a{irgi bujunaro, a{ir hezeb awalgi bujunaro. Аварагасул цIцIани парссахъа тIаде унел рукIун ратиларо. awaragaSul ~ani _arSa]a Tade unel rujun ratilaro. Авлахъалда гIи тIагIани, тIехIаб гъвалицца бетIерлъи гьабула. awla]alda fi Tafani, Te\ab vwaliCa beTer;i habula. Агъаз гьечIесс черхх чIвала, чехь квешасс рукъ чIвала. ava# hezeS xer{ zwala, xe% kwe^aS ruq zwala. Агьлулъун гьечIев чи бетIерлъунги тоге, гьунар гьечIеб чу рекIун чабхъадги унге. ahlu;un hezew xi beTer;ungi toge, hunar hezeb xu rejun xab]adegi unge. АгIаги махIаги гьечIого, дахIа бижулареб (ракги лълъимги гьечIого, тIегь бижулареб). afagi ma\agi hezogo, da\a bi$ulareb (rakgi :imgi hezogo Teh bi$ulareb). Адаб буголъи – тарбия буголъи. adab bugo;i - tarbiya bugo;i. Адаб гьечIессул адабги ккоге, жаниб лъоларессда рагIиги бицунге. adab hezeSul adabgi :oge, $anib ;olareSda rafigi bicunge. Адаб гьумер бихьун гуребила, чи вихьунила гьабизе кколеб. adab humer bi%un gurebila, xi wi%unila habi#e Koleb. Адабазул эбел – калам дагьайила, хьулазул эбел – ссабруйила. adaba#ul ebel - kalam dahayila, %ula#ul ebel - Sabruyila. Азарго галул нух цо галудассан байбихьулеб. a#argo galul nu[ co galudaSan baybi%uleb. Азаргоясс гьабураб цоясс биххулеб. a#argoyaS haburab coyaS bi{uleb. Азарго галул нух цо галудалъун байбихьула. a#argo galul nu[ co galuda;un baybi%ula. Азарго оц бугев цо релълъмаххалде ккаравила. a#argo oc bugew co re:ma{alde Karawila. Аздагьодул рокьи росул бералълъухъ ккарабила. a#dahodul ropi rosul bera:u] Karabila. Алазан рагIалда бицараб ици гохIилI батула. ala#an rafalda bicarab ici go\i/ batula. Алипалълъ би ккун, биялълъ ти ккун. ali_a: bi Kun, biya: ti Kun. Алипалълъ таниги, тиялълъ йосила, тела магIарулав, щвела лъарагIав. ali_a: tanigi, tiya: yosila, tela mafarulaw, &wela ;arafaw. Аллагь разияб гIумру гуреб, гIадамал разияб пиша гуреб. allah ra#iyab fumru gureb, fadamal ra#iyab _i^a gureb. Аллагьасс хъвай цо жо буго, вехьассги хIисаб гьабизе ккелаан. allahaS ]way co $o bugo, we%aSgi \isab habi#e Kelaan. Аллагьасс бегIерараб жо зазила, гIадамасс бегIерараб гIучIила. allahaS beferarab $o #a#ila, fadamaS beferarab fuzila. Аллагьассеги хур рак чIвараб бокьула. allahaSegi [ur rak zwarab bopula. Аллагьассги хъвала, хъвазабуни. allahaSgi ]wala, ]wa#abuni. Аллагьассде таваккал тIаме, хIамаги бухьун. allahaSde tawaKal Tame, \amagi bu%un. Аниб берцинаб, доба ссурукъаб те, доба берцинаб, аниб ссурукъаб ккве (россассе уней ясалда эбелалълъ). anib bercinab, doba Suruqab te, doba bercinab, anib Suruqab Kwe (roSaSe uney yasalda ebela:). Аниссан бохх бегьичIони, боххссан ратIа бегьуларо. aniSan bo{ behizoni, bo{San raTa behularo. Анищазул хур бекьун мискин бечелъиларо. ani&a#ul [ur bepun miskin bexe;ilaro. Анкь бараб лъалалде лъагIел уна, лъагIел бараб лъалалде гIумру уна. anp barab ;alalde ;afel una, ;afel barab ;alalde funru una. Анкьицца гIалалъуналдасса, цо къоялълъ бартилъун лълъикI. anpiCa fala;unaldaSa, co qoya: barti;un :ij. АнцIцIул борце, цин къотIе. an~ul borce, cin qoTe. Анщинахъе нух лълъие битIулеб, бекьанщинахъе хур лълъие бачIунеб. an&ina]e nu[ :iye biTuleb, bepan&ina]e [ur :iye bazuneb. Араб батуларо, тараб щоларо. arab batularo, tarab &olaro. Араб те, щвараб ккве. arab te, &warab Kwe. Араб, хвараб хвезе те, ххинаб, цIияб тIаде цIцIай. arab, [warab [we#e te, {inab, `iyab Tade ~ay. Арав вачIунгеги, лIутарав ворчIугеги. araw wazungegi, /utaraw worzugegi. Аралда нилIецца туманкI речIчIани, бачIунесселълъ нилIеда гIарада речIчIулеб. aralda ni/eCa tumanj reZani, bazuneSe: ni/eda farada reZuleb. Аралда ххадув ххапоге. aralda {aduw {a_oge. Аралда ххадув гIандулев вехь, таралда ххадуб гIандулеб бацI. aralda {aduw fandulew we%, taralda {adub fanduleb ba`. Аралда ххадуб ракIги хогейила, гIакълуялълъ къабул гьабулареб жоялдаги божугейила. aralda {adub rajgi [ogeyila, faqluya: qabul habulareb $oyalda bo$ugeyila. Арасс таниги, тарасс кквела. araS tanigi, taraS Kwela. Ах таниги — цо хIакъ, кIоркIона кваниги - цо хIакъ. a[ tanigi - co \aq, jorjona kwanigi - co \aq. Ах цIеххоге, цIцIибил кванай. a[ `e{oge, ~ibil kwanay. Аххир гьечIеб авал букIунаро, хиси гьечIеб балъ букIунаро. a{ir hezeb awal bujunaro, [isi hezeb ba; bujunaro. АхIмакъ анищаз бечелъула. a\maq ani&a# bexe;ula. АхIмакъассда гIакълу бугIичIони бичIчIулареб. a\maqaSda faqlu bufizoni biZulareb. АхIараб бакIалде инчIони — я барщунилан кколеб, я хIинкъунилан кколеб. a\arab bajalde inzoni - ya bar&unilan Koleb, ya \inqulilan Koleb. АхIарассул къватIиб, тIупарассул рокъоб. АхIи басра гьабуге. a\araSul qwaTib, Tu_araSul roqob. a\i basra habuge. АхIичIого бачIараб гьойде ракьа чухIичIого реххула, ахIичIого вачIарав гьобол вачIаравго нухалълъ уна. a\izogo bazarab hoyde rapa xu\izogo re{ula, a\izogo wazaraw hobol wazarawgo nu[a: una. АхIун биччаге, ваххчун кванаге. a\un biXage, wa{xun kwanage. Б b Бавудасса гуребила оц лъалеб, бугьудассайила. bawudaSa gurebila oc ;aleb, buhudaSayila. Багъарараб гIусалълъе дару — бахъи. bavararab fusa:e daru - ba]i. Багъарараб хIатIида хIатI рекIуна. bavararab \aTida \aT rejuna. Багъарараб квералълъ квасул нухи къала. bavararab kwera: kwasul nu[i qala. Багьа гьечIеб гьанал гьагIу лълъикIаб букIунаро. baha hezeb hanal hafu :ijab bujunaro. Багьана батизе бигьаяб жо. bahana bati#e bihayab $o. Багьана гьечIого барщарав, мухь кьечIого рекъола. bahana hezogo bar&araw, mu% pezogo reqola. БагIараб кколебилан нихьваб борчIизе гурин. bafarab Kolebilan ni%wab borzi#e gurin. Бадиве веццуге, нахъассан какуге. badiwe weCun, na]aSan kakuge. Баккудасса ххинлъичIеб бакъалълъ, нахъа ххинлъуларо. baKudaSa {in;izeb baqa:, na]a {in;ularo. Бакъ аги, къо аги, къоабилелълъ ххарж щваги. baq agi, qo agi, qoabile: {ar$ &wagi. Бакъ агиян – къулун, къо агиян – ворххун. baq agiyan qulun, qo agiyan wor{un. Бакъ баккани – моцIцI тIагIунеб, моцIцI баккани - цIцIваби тIагIунел. baq baKani mo~ Tafuneb, mo~ baKani ~wabi Tafunel. Бакъ баккигун, моцIцI тIерхьине ккола. baq baKigun, mo~ Ter%ine Kola. Бакъ бокьарал – ракьанда, рокьи ккарал – рагIалда. baq boparal - rapanda, ropi Karal - rafalda. Бакъ бухIуларелълъуб ракь ххинлъулареб. baq bu\ulare:ub rap {in;ulareb. Бакъ гьечIони, моцIцIги гвангъулеб. baq hezoni, mo~gi gwanvuleb. Бакъ лIугьунареб рокъове тоххтир лIугьунев. baq /uhunareb roqowe to{tir /uhunew. Бакъ-моцIцI тIерхьараб меххалълъ, цIцIваби раккулел. baq-mo~ Ter%arab me{a:, ~wabi raKulel. Бакъ тIерхьунелълъул, рагьдул кIалтIа гIодор чIчIоларел. baq Ter%une:ul, rahdul jalTa fodor Zolarel. Бакъ тIерхьун ххадуб рукъ лълъухьулареб. baq Ter%un {adub ruq :u%ulareb. Бакъ щолареб бакIалда хIучч цIцIай. baq &olareb bajalda \uX ~ay. Бакъалда ххинлъун букIунеблъи ххалкъалдаги лъала. baqalda {in;un bujuneb;i {alqaldagi ;ala. Бакъан лълъикIаб буго, цIцIалулеб жо Къуръан батани. baqan :ijab bugo, ~aluleb $o qur'an batani. Бакъан лълъикIаб бугоан, цIцIалулеб жо Къулгьу батичIони. baqan :ijab bugoan, ~aluleb $o qulhu batizoni. Бакъараб гьой гIадинан кваналелълъул хъантIуге. baqarab hoy fadinan kwanale:ul ]anTuge. Бакъараб гьойцца гьуссун бацI кквеларо. baqarab hoyCa huSun ba` Kwelaro. Бакъараб гIанкIуялда макьилI муч бихьулебила. baqarab fanjuyalda mapil mux bi%ulebila. Бакъалда ххинлъун букIунеблъи лълъидаго лъалеб. baqalda {in;i bujuneb;i :idago ;aleb. Бакъараб хъумур гIадав, хъантIараб гьой гIадинав. baqarab ]umur fadaw, ]anTarab hoy fadinaw. Бакълъухъа оц босе, Аргъванисса куй босе. baq;u]a oc bose, arvwaniSa kuy bose. Бакъуцца бухIун ххадуб лълъалъан хур бачIунаро. baquCa bu\un {adub :a;an [ur bazunaro. Балагь букIуна бачIарабги бачарабги. balah bujuna bazarabgi bazarabgi. Балагь бачIиндал гьудул реххун тоге. balah bazindal hudul re{un toge. Балагьана, батана. Букарана, хъассана. balahana, batan. bukarana, ]aSana. Балъго рахь босани, тIатун къинлъула. ba;go ra% bosani, Tatun qin;ula. Балъгояб тIатIиялдасса, тIатараб гьоэр бокьила. ba;goyab TaTiyaldaSa, Tatarab hoer bopila. Балъда нахъа хIалихьат, хIарччда нахъа багьадур. ba;da na]a \ali%at, \arXda na]a bahadur. Бараб ахIулIги ахIараб болIгийила бихьинчи лъалев. barab a\ulgi a\arab bo/giyila bi%inxi ;alew. Баракат лъуни, цоги гIемераб, лъечIони, нусгоги дагьаб. barakat ;uni, cogi femerab, ;ezoni, nusgogi dahab. Бараххщарассул боцIцIи саххаватасс кваналеб. baea{&araSul bo~i sa{awataS kwanaleb. Бараххщарассул къайи къавул гьойцца кваналебила. bara{&araSul qayi qawul hoyCa kwanalebila. Бараххщарассул – чияе, чехь квешассул – жиндиего. bara{&araSul - xiyaye, xe% kwe^aSul - $indiyego. Баргъичал рокьила – мун вокьиларо, кьураб жо босила – мун восиларо. barvixal ropila - mun wopilaro, purab $o bosila - mun wosilaro. Баркала гьечIеб кечI – кири гьечIеб лаила. barkala hezeb kez - kiri hezeb laila. Баркат гьечIеб боцIцIудассаги цIунаги, гьуинлъи гьечIеб ригьнадассаги цIунаги. barkat hezeb bo~udaSagi `unagi, huin;i hezeb rihnadaSagi `unagi. Баркат гьечIеб боцIцIиялдассан баркат бахунареб. barkat hezeb bo~iyaldaSan barkat ba[unareb. Баркиялълъеги зигараялълъеги кватIи букIунаребила. barkiya:egi #igaraya:egi kwaTi bujunarebila. Бартигун хIур чIчIикIи лълъикI, хIамагун кIалцIи квинегIан. bartigun \ur Ziji :ij, \amagun jal`i kwinefan. Басрияб гордида цIияб къвал гъуни, къоролалълъе гьебги гьвел буго. basriyab gordida `iyab qwal vuni, qorola:e hebgi hwel bugo. Басрияб наккдалълъа цIияб бугIа бахъуге. basriyab naKda:a `iyab bufa bu]uge. Басрияб тIагIел тIамун гъоркь. basriyab Tafel Tamun vorp. Басрияй цIулалълъул цIияб гъалдибер. ЦIияй бахIаралълъул херав бахIарав. basriyay `ula:ul `iyab valdiber. `iyay ba\ara:ul [eraw ba\araw. Бархъалиссесс хъабида гIоркь бокьаралълъуб гъола. bar]aliSeS ]abida forp bopara:ub vola. Барщараб пихъалълъе дару — кванай. bar&arab _i]a:e daru - kwanay. Барщарассе кьей гьечIеб, кьижарассе тей гьечIеб. (Гьузарассе кьоларо — кьижарассе толаро). bar&araSe pey hezeb, pi$araSe tey hezeb. (hu#araSe polaro - pi$araSe tolaro). Барщарассе кьоларо, кьижарассе толаро. bar&araSe polaro, pi$araSe tolaro. Барщидал квинчIеб гIеч гIодобе бортун турула. bar&idal kwinzeb fex fodobe bortun turula. Бассарун квералдасса кванан эбел бергьана. Ххенон гьобоялдасса гьанщун лъимал бергьана. baSarun kweraldaSa kwanan ebel berhana. {enon hoboyaldaSa han&un ;imal berhana. Батараб гьабе, гьабураб кванай. batarab habe, haburab kwanay. Батаралълъуб батараб гьабе. batara:ub batarab habe. Баххилав чияссулгун гьудуллъи гьабуни, бищун дуе къваригIараб бакIалда живго гIодов чIчIола. ba{ilaw xiyaSulgun hudul;i habuni, bi&un duye qwarifarab bajalda $iwgo fodow Zola. Бахъараб бералда хъат чIван щибилеб. ba]arab beralda ]at zwan &ibileb. Бахъунареб бакIалде туманкI кьвагьуге. ba]unareb bajalde tumanj pwahuge. Бахъунареб ццим букIунареб, холареб ракI букIунареб. ba]unareb Cim bujunareb, [olareb raj bujunareb. Бахьинаб надалдасса гьоко богIол цIоларо. Ххалатаб гарбидасса къвал ххарил бахъуларо. ba%inab nadaldaSa hoko bofol `olaro. {alatab garbidaSa qwal {aril ba]ularo. БахIарав чи рогIокълъугеги херав чи канлъукълъугеги. ba\araw xi rofoq;ugegi [eraw xi kan;uq;ugegi. БахIарго херлъугеги, херлъун хъарсинлъугеги. ba\argo [er;ugegi, [er;un ]arsin;ugegi. БахIарчи кьалда хола, хIалихьат бусада хола. ba\arxi palda [ola, \ali%at busada [ola. БахIарчияссул къайи буго чучаб бутI гIадаб жо. ba\arxiyaSul qayi bugo xuxab buT fadab $o. БахIарчияссул кIиго рачел буго, цоябниги чучани чилъи холеб. ba\arxiyaSul jigo raxel bugo, coyabnigi xuxani xi;i [oleb. БахIарчияссдасса хIинкъуге, хIалихьатав гьудулассдасса цIуне. ba\arxiyaSdaSa \inquge, \ali%ataw hudulaSdaSa `une. Бацизе кIолареб кIалтIуги рагьуге, бичизе кIолареб гарацIги баге. baci#e jolareb jalTugi rahuge, bixi#e jolareb gara`gi bage. БацI бихьараб хIама хIохьокьаги хIинкъулеб. ba` bi%arab \ama \o%opagi \inquleb. БацI унтуе кьижулеб, кьалуе борчIулеб. ba` untuye pi$uleb, paluye borzuleb. БацI хIинкъизе хIамицца гIундул кIорокIулел. ba` \inqi#e \amiCa fundul jorojulel. БацIги циги багъана, царацца би чIчIикIана. ba`gi cigi bavana, caraCa bi Zijana. БацIгун багъун, чахъу бергьинаро, чугун дурун, хIама бергьинаро. ba`gun bavun, xa]u berhinaro, xugun durun, \ama berhinaro. БацIикьа хIинкъарасс гIи гьабуларо. ba`ipa \inqaraS fi habularo. БацIил бетIер тарщида чIчIинтIе. ba`il beTer tar&ida ZinTe. БацIилгун гьудуллъиги те, гьойдулгун маххссароги те. ba`ilgun hudul;igi te, hoydulgun ma{Saragi te. БацIицца гурони цIцIе чIваларо, цIцIецца гурони бурутI гьабиларо. ba`iCa guroni ~e zwalaro, ~eCa guroni buruT habilaro. БацIицца гьабураб гьойцца куна. ba`iCa haburab hoyCa kuna. БацIицца кIал чIвараб жо бацIие те. ba`iCa jal zwarab $o ba`iye te. БацIицца цIцIедуе гIадин багьана гьабуге. ba`iCa ~eduye fadin bahana habuge. Бачаялълъ чудук гIадин чи бегьиларо. baxaya: xuduk fadin xi behilaro. БачIинеб, бачIинареб лъалареб гIурус, бачIинчIого букIунареб ххасел. bazineb, bazinareb ;alareb fueus, bazinzogo bujunareb {asel. БачIинилан къо бачIунаро, ккелилан зияде кколаро. bazinilan qo bazunaro, Kelilan #iyade Kolaro. БачIунаго лIар кквечIони, лIутун унаго рачIчI щоларо. bazunago /ar Kwezoni, /utun unago raZ &olaro. БачIунебги борце, унебги борце. bazunebgi borce, unebgi borce. Бащалъи гьабунагIан, гьуинлъи цIцIицIкIунеб. ba&a;i habunafan, huin;i ~iJuneb. Бащдаб бугIа бичун данде жо босе. ba&dab bufa bixun dande $o bose. Бегараб бакъун хвараб, бахъараб гIорцIцIун хвараб. КIалдибе борта, багIар гIеч. begarab baqun [warab, ba]arab for~un [warab. jaldibe borta, bafar fex. Бегараб бацI бакъараб, бахъараб бацI гIорцIцIараб. begarab ba` baqarab, ba]arab ba` for~arab. Бегун кьаралъиларо, кьижун бечелъиларо. begun para;ilaro, pi$un bexe;ilaro. Бегун хвараб гъалбацIалдасса бахъун хвараб гьой лълъикI. begun [warab valba`aldaSa ba]un [warab hoy :ij. Бекани бохх я ххалалъулеб, я къокълъулеб. bekani bo{ ya {ala;uleb, ya qoq;uleb. Беканиги кьоларев чияссулгун хоно чIваге. bekanigi polarew xiyaSulgun [ono zwage. Бекарасс кварххи кье, кварасс гIакIа кье. bekaraS kwar{i pe, kwaraS faka pe. Бекарассда гурони боххдул унти лъаларо, бихьарассда гурони гIосол хIара лъаларо. bekaraSda guroni bo{dul unti ;alaro, bi%araSda guroni fosol \ara ;alaro. Бекьарассе бекьараб ракьалдассан буссуна. beparaSe beparab rapaldaSan buSuna. БекьичIесс хур бецуларо. bepizeS [ur becularo. БекIкIулеб гьецIцIохъги валагьуге, бичIулеб цIулахъги валагьуге. beJuleb he~o]gi walahuge, bizuleb `ula]gi walahuge. Бер гIункIкIрукьалълъ бацIцIе. ber funJrupa: ba~e. Бер хъантIуге, боцIцIудасса чIухIуге. ber ]anTuge, bo~udaSa zu\uge. Беразда гуреб канлъи бихьулеб, рекIедайин. bera#da gureb kan;i bi%uleb, rejedayin. Беразда квер лъураб меххалда гьабиялдасса, михъазда квер лъураб меххалълъ гьаби лълъикIаб. bera#da kwer ;urab me{alda habiyaldaSa, mi]a#da kwer ;urab me{a: habi :ijab. Беразе макьу ххирияб, рокьуе ссвади ххирияб. bera#e mapu {iriyab, ropuye Swadi {iriyab. Бералда бихьараб битIараб, гIиналда рагIараб гьересси. beralda bi%arab biTarab, finalda rafarab hereSi. Бералда бихьараб гIадаб даран букIунаро. beralda bi%arab fadab daran bujunaro. Бергьараб хьечIого къуралълъе лълъим щоларо. berharab %ezogo qura:e :im &olaro. Бергьарассул ярагъ магIида букIаго, къурассул ярагь чвархъулеб. berharaSul yarav mafida bujago, quraSul yarav xwar]uleb. Бергьунгеги, къогеги, къаццандулел чIчIогеги. berhungegi, qogegi, qaCandulel Zogegi. Берцинаб кIалзуе кIиго бутIа бараб. bercinab jal#uye jigo buTa barab. Берцинаб бихъиналдасса ссурукъаб букъи лълъикIаб. bercinab bi]inaldaSa Suruqab buqi :ijab. Берцинаб рагIуцца борххатаб мегIер кьухъур гьабула. bercinab rafuCa bor{atab mefer pu]ur habula. Берцинаб рагIуцца маххул каву рагьула. bercinab rafuCa ma{ul kawu rahula. Берцинавги ссурула, ссанагIалъи гьечIони, ссураралги рокьула, рокьул дангъва бугони. bercinawgi Surula, Sanafa;i hezoni, Suraralgi ropula, ropul danvwa bugoni. БетIер бекилалде къай. beTer bekilalde qay. БетIер бичун, чед босуге. beTer bixun, xed bosuge. БетIер бокьани, гьа, хIатIал! beTer bopani, ha, \aTal! БетIер бугони тIагъур камуларо, тIажу бугони рухьен камуларо. beTer bugoni Tavur kamularo, Ta$u bugoni ru%en kamularo. БетIер квачан хьихье, чехь бакъун хьихье. beTer kwaxan %i%e, xe% baqun %i%e. БетIер радал батулеб бакIалда лъе. beTer radal batuleb bajalda ;e. БетIералда лъезе тажалдасса гъоркь лъезе бакI лълъикIаб. beTeralda ;e#e ta$aldaSa vorp ;e#e baj :ijab. БетIералдассан тIокIкIинчIеб лълъим, аххадассан тIокIкIунаро. beTeraldaSan ToJinzeb :im, a{adaSan ToJunaro. БетIергьанчияссул чехь унтичIони, чияр мугъ унтуларо. beTerhanxiyaSul xe% untizoni, xiyar muv untularo. БетIергьанчи хвадилан гIакдае чуриги кьун, чIаго ххутIадилан оцое накку баге. beTerhanxi [wadilan fakdaye xurigi pun, zago {uTadilan ocoye naKu bage. Беццав чиясс нух малълъун, нухда витIун ккеларо. beCaw xiyaS nu[ ma:un, nu[da wiTun Kelaro. Бечедассул рокъоб къойил бертин. bexedaSul roqob qoyil bertin. Бечелъи хола, маххщел холаро. bexe;i [ola, ma{&el [olaro. Бидаяб чу гIадин вукIа, чалияб куй гIадин вукIа. bidayab xu fadin wuja, xaliyab kuy fadin wuja. Бидул чIорто — чIчIегIераб жо. bidul zorto - Zeferab $o. Бидулассул гьой кьарияб, гьардухъанассул къвачIа кIудияб. bidulaSul hoy pariyab, hardu]anaSul qwaza judiyab. Бикъарав вакъула, вагъарав къола. biqaraw waqula, wavaraw qola. Бикъила — вакъила. biqila - waqila. Бикъула — вакъула, вакъула — бикъула. biqula - waqula, waqula - biqula. Бикъуге — хIинкъуге, гьересси бицунге — нечоге. biquge - \inquge, hereSi bicunge - nexoge. Билараб жо хIатIацца балагьуге, ботIроцца балагье. Гьересси бицунге, дуе ххайирабгIаги. bilarab $o \aTaCa balahuge, boTroCa balahe. hereSi bicunge, duye {ayirabfagi. Бихъарасс букъе къохьол зоб, (хъабарча) тIурасс бацIцIе квасул кун. bi]araS buqe qo%ol #ob, (]abarxa) TuraS ba~e kwasul kun. Бихьа-бихьараб бицине гуребила рохьобе хIама унеб. bi%a-bi%arab bicine gurebila ro%obe \ama uneb. Бихьарассда гурони, балагьалълъул кьогIлъи лъаларо. bi%araSda guroni, balaha:ul pof;i ;alaro. Бихьарассда рагIарасс бицунге. bi%araSda rafaraS bicunge. Бихьарассул рагIи рагIарасс гьересси гьабуге. bi%araSul rafi rafaraS hereSi habuge. Бихьизе — хIан, хIанчIизе — муч. bi%i#e - \an, \anzi#e - mux. Бихьиларилан цIцIогьги гьабуге, рагIиларилан рагIиги бицунге. bi%ilarilan ~ohgi habuge, rafilarilan rafigi bicunge. БихьунгутIи гурони, хIехьонгутIи гьечIеб. bi%unguTi guroni, \e%onguTi hezeb. БитIараб бицине бокьани гьитIинассда гьикъе. buTarab bicine bopani hiTinaSda hiqe. БитIараб бицине ккола, бицараб кквезе ккола. biTarab bicine Kola, bicarab Kwe#e Kola. БитIараб жо лълъецца гъанкъуларо, цIецца бухIуларо. biTarab $o :eCa vanqularo, `eCa bu\ularo. БитIараб натIицца борце, тIекъаб къалмиде реххе. biTarab naTiCa borce, Teqab qalmide re{e. БитIун ккараб - рокьи, мекъсса ккараб - кьал. biTun Karab - ropi, meqSa Karab - pal. БитIун ккани - рокьи, мекъсса ккани - кьал, кьучI гьечIеб жо берзул балагьи буго. biTun Kani - ropi, meqSa Kani - pal, puz hezeb $o ber#ul balahi bugo. БитIун кIалъай гьабурав кIодолъиялде щола. biTun ja;ay haburaw jodo;iyalde &ola. БицанагIан рагIи гIемерлъула, бухъанагIан ракь гIемерлъула. bicanafan rafi femer;ula, bu]anafan rap femer;ula. Бицани бабалабги, бицани дадалабги. bicani babalabgi, bicani dadalabgi. Бица-бицарассда ххадув вилълъунге. bica-bicaraSda {aduw wi:unge. БицанагIан - рагIи, бухъанагIан - ракь. bicanafan - rafi, bu]anafan - rap. Бицанщинаб рагIиги букIунаро, хIамагIанаб бацIги букIунаро. bican&inab rafigi bujunaro, \amafanab ba`gi bujunaro. Бицараб рагIи кIочарассда, бицараб чиги кIочола. bicarab rafi joxaraSda, bicarab xigi joxola. Бициндал тIекъав лъала, вилълъиндал рекъав лъала. bicindal Teqaw ;ala, wi:indal reqaw ;ala. Бицине вортуге, гьабизе ворта. bicine wortuge, habi#e worta. Бицун бахъунареб чIамучIаб ххабар, чIаран бахъунареб рачIчI ххалатаб хур. bicun ba]unareb zamuzab {abar, zaran ba]unareb raZ {alatab [ur. Бицунге рагIи тIаде чи вачIингун къотIизе толеб. bicunge rafi Tade xi wazingun qoTi#e toleb. Бицунеб меххалълъ гьоцIцIо, гьекъолеб меххалълъ загьру. bicuneb me{a: ho~o, heqoleb me{a: #ahru. Бицухъе букIунеб - гъаримаб рагIи, абухъе букIунеб - хIатIал гьечIеб кечI. bicuneb bujuneb - varimab rafi, abu]e bujuneb - \aTal hezeb kez. Бичараб жо - бортараб жо. bixarab $o - bortarab $o. Босараб жо - батараб жо. bosarab $o - batarab $o. Бичулеб жоялда тIад ратIал гьанал чIвани, томен тIокIаб щола. bixuleb $oyalda Tad raTal hanal zwani, tomen Tojab &ola. Бичун нух босуге, боцIцIи кьун кьал босуге. bixun nu[ bosuge, bo~i pun pal bosuge. Бищун гьуинаб жо - макьу. bi&un huinab $o - mapu. Бищун рахIатаб мехх буго дида бахIриги, бахIриялда дунги рихьичIеб мехх. bi&un ra\atab me{ bugo dida ba\rigi, ba\riyalda dungi ri%izeb me{. Бищун ххалатаб жо - мацIцI. bi&un {alatab $o - ma~. Бищун чIухIараб жо - хIелеко. bi&un zu\arab $o - \eleko. Бищунго къабихIаб жо - живго жинццаго вецци, бищунго къадараб жо - жиндиего бокьулареб гьаби. bi&ungo qabi\ab $o - $iwgo $inCago weCi, bi&ungo qadarab $o - $indiyego bopulareb habi. Богол рагI - ризаб жо. bogol raf - ri#ab $o. Богун вагъарав ххеххго къола. bogun wavaraw {e{go qola. БогIол мугьгIан цоязе рокьани, гьалил мугьгIан цоязеги рокьула. bofol muhfan coya#e ropani, halil muhfan coya#egi ropula. БогIол рокьи букIунеб. bofol ropi bujuneb. Бода гьоркьоб тIон биххани бетIергьанчияссе тIукъби камула. boda horpob Ton bi{ani beTerhanxiyaSe Tuqbi kamula. Божарав чи вугилан рекIелI бугеб бицунге. bo$araw xi wugilan reje/ bugeb bicunge. Божаравги хваги, щакдараравги хваги. bo$arawgi [wagi, &akdararawgi [wagi. Божи бугеб магIардайила хIамил гIундул ххутIарал. bo$i bugeb mafardayila \amil fundul {uTaral. Божуда рекIкI гьабуге, гьерссиде реччеб тIоге. bo$uda reJ habuge, herSide reXeb Toge. Бокьа-бокьараб гьабунила хIамил гIундул ххалалъарал. bopa-boparab habunila \amil fundul {ala;aral. Бокьани ццебе къотIун билълъунебила дуниял, бокьани ххадуб цIцIан бачIунебила. bopani Cebe qoTun bi:unebila duniyal, bopani {adub ~an bazunebila. Бокьанщинаб лълъиейила щвараб, мурадалде щун, щивила хварав. bopan&inab :iyeyila &warab, muradalde &un, &iwila [waraw. Бокьараб гурони, рагIуларебила. boparab guroni, ragularebila. Бокьараб кьуру биххизе кIолебила рагIуда. boparab puru bi{i#e jolebila rafuda. Бокьараб щвечIони, щваралда ракI рази гьабе. boparab &wezoni, &waralda raj ra#i habe. Бокьарабщинаб гьабуни, бокьуларебщинаб тIаде бачIунеб. boparab&inab habuni, bopulareb&inab Tade bazuneb. Бокьарасс гьетIун бице, бокьарасс битIун бице, бицинебни битIараб бице. boparaS heTun bice, boparaS biTun bice, bicinebni biTarab bice. Бокьизеяли гIемер жо бокьила, гIорхъиги лъазе ккола. bopi#eyali femer $o bopila, for]igi ;a#e Kola. Бокьоб гIачIар гIадинан, гIергIедулев вукIунев, ГIиялI цIцIелжо кинигин, ээдулев вукIунев. bopob fazar fadinan, ferfedulew wujunew, fiya/ ~el$o kinigin, eedulew wujunew. Бокьобе гьечIеб гIи къватIибе бачIунареб. bopobe hezeb fi qwaTibe bazunareb. Бокьор гьунарел оцал гIадин руго bopor hunarel ocal fadin rugo. Бокьосса къватIиве вачIун, къориниве лIугьунге. bopoSa qwaTiwe wazun, qoroniwe /uhunge. Бокьулареб жо рагIуларо. bopulareb $o rafularo. Бокьулареб жоялълъе инсан гIинкъавги вукIуневила, беццавги вукIуневила. bopulareb $oya:e insan finqawgi wujunewila, beCawgi wujunewila. Бокьуларого гьабулеб хIалтIи гIазабила, бокьун гьабулеб хIалтIи роххелила. bopularogo habuleb \alTi fa#abila, bopun habuleb \alTi ro{elila. Бокьун гурони кьезе ккогеги, кьураб гурони босизе ккогеги. bopun guroni pe#e Kogegi, purab guroni bosi#e Kogegi. Бокьунищ хIамида хIучч бахъунеб (гьучч бахъунеб). bopuni& \amida \uX ba]uneb (huX ba]uneb). Болъо борххалъана, нух рикIкIалъана. bo;o bor{a;ana, nu[ riJa;ana. Болъонид хIур кванан, хIамил гIулдул чухIун (чIчIахъадерил). bo;onid \ur kwanan, \amil fuldul xu\un (Za]aderil). Боржалида ххабар кьара гьабуге. bor$alida {abar para habuge. Бортаян гьойда абун, гьаян гIанкIкIида абун. bortayan hoyda abun, hayan fanJida abun. Бортун араб нусалдасса нахъе ххутIараб лъел лълъикIаб. bortun arab nusaldaSa na]e {uTarab ;el :ijab. Бортун унеб генуда гибигун унеб гIеч речIчIараб. bortun uneb genub gibigun uneb fex reZarab. Борххатаб магIарде гьури кколаро, берцинай ясалде рагIи холаро. bor{atab mafarde huri Kolaro, bercinay yasalde rafi [olaro. Борххатаб тIассан биччай, тIуццаб гъоркьан биччай. bor{atab TaSan biXay, TuCab vorpan biXay. Борхьил аздагьо гьабуге. bor%il a#daho habuge. Борхьил бетIер аздагьо лIугьиналде чIчIинтIе. bor%il beTer a#daho /uhinalde ZinTe. Бохх бекараб цIцIеде рицIцIил гъветI бегараб. bo{ bekarab ~ede ri~il vweT begarab. Бохъ валагье, чохъ валагье. БоцIцIи бахIарчияссда хIатIикь букIунеб. bo] walahe, xo] walahe. bo~i ba\arxiyaSda \aTip bujuneb. БоцIцIи къваригIуна лъабго къоялълъ, хвараб къоялълъги гIураб къоялълъги, гьобол вачIараб къоялълъги. bo~i qwarifuna ;abgo qoya:, [warab qoya:gi furab qoya:gi, hobol wazarab qoya:gi. БоцIцIудасса чIухIуге, чияр гьумер бухIуге. bo~udaSa zu\uge, xiyar humer bu\uge. БоцIцIул квешлъи - хIалакълъи, хIамил квешлъи - гIин дали. bo~ul kwe^;i - \alaq;i, \amil kwe^;i - fin dali. БоцIцIул хьон рагIийила, гIакдал рахь руссунила. bo~ul %on rafiyila, fakdal ra% ruSunila. БоцIцIул хIисаб цIцIаге, хIара босе. bo~ul \isab ~age, \ara bose. БоцIцIухъ гIумру бичуге, чадихъ намус бичуге. bo~u] fumru bixuge, xadi] namus bixuge. Бугеб бикъун чIчIарассда квешаб къо чIчIаги. bugeb biqun ZaraSda kwe^ab qo Zagi. Бугеб гурони, кьезе кколаро, кьураб гурони квине кколаро. bugeb guroni, pe#e Kolaro, purab guroni kwine Kolaro. Бугелда ракI рази гьабе, гьечIелде хьулхьудуге. bugelda raj ra#i habe, hezelde %ul%uduge. Бугесс боцIцIи, гьечIесс налъийила лъималазе ирсалълъе толеб жо. bugeS bo~i, hezeS na;iyila ;imala#e irsa:e toleb $o. Бугъие бугъа камуларо. buviye buva kamularo. Бугъил лIаралдасса цIуне, чол малалдасса цIуне, квешаб, чияссдасса кинабго рахъалълъ цIуне. buvil /araldaSa `une, xol malaldaSa `une, kwe^ab, xiyaSdaSa kinabgo ra]a: `une. Бугъил ракI лъураб, тIехI бараб бече. buvil raj ;urab, Te\ barab bexe. БугIа хIурулI бекье, ролI хIарщулI бекье. bufa \uru/ bepe, ro/ \ar&u/ bepe. БукIараб квеш, ккараб лълъикI. bujarab kwe^, Karab :ij. БукIаралдасса бугеб лълъикI. bujaraldaSa bugeb :ij. БукIунареб чIанкIда кIиго чIаву бадулеб (гьерекIдерил). bujunareb zanjda jigo zawu baduleb (herejderil). БурулI чIагIаги чIвавулI квасги квешав россассда бихьуге. buru/ zafagi zwawu/ kwasgi kwe^aw roSaSda bi%uge. Бусен тамахаб тIамулеб буго, вегизе къвакIараб букIинин ккола. busen tama[ab Tamuleb bugo, wegi#e qwajarab bujinin Kola. Бусен цIилъани, ракI цIилъула. busen `i;ani, raj `i;ula. БухIараб кьечIони, бокьараб щоларо. bu\arab pezoni, boparab &olaro. БухIаралълъуссайила къехь тIолеб. bu\ara:uSayila qe% Toleb. БухIарасс гурони хIал абуларо, унтарасс гурони агь абуларо. bu\araS guroni \al abularo, untaraS guroni ah abularo. БухIилаго кванаге, квандеги пударуге. bu\ilago kwanage, kwandegi _udaruge. БуцIцIа кIал! БуцIцIинчIони борта, зар! bu~a jal! bu~inzoni borta #ar! В w Вагъулев ккве чи. wavulew Kwe xi. Вай, дур кIалзул бахьинлъи! Вай, дур махьил чIчIегIерлъи! way dur jal#ul ba%in;i! way dur ma%il Zefer;i! Вай нижер бахIарай, нижер бахIарай, ЧаххтIида гурони гъалги бихьичIей. Вай нижер бахIарай, нижер бахIарай, Гурдида гурони черххги бихьичIей. way ni$er ba\aray, ni$er ba\aray, xa{Tida guroni valgi bi%izey. way ni$er ba\aray, ni$er ba\aray, gurdida guroni xer{gi bi%izey. ВакъанагIан бикъула, гIорцIцIанагIан хъантIула Вакъанани гIодун, гIорцIцIани кьурдун, ГIадамассул гIамал – манзил къокъаб жо, Буголъи баккарун, гьечIолъи баххчун, Чангиясс хIехьечIеб байтулман боцIцIи. waqanafan biqula, for~anafan ]anTula waqanani fodun, for~ani purdun, fadamaSul famal - man#il qoqab $o, bugo;i baKarun, hezo;i ba{xun, xangiyaS \e%ezeb baytulman bo~i. Вакъани къадияссги бикъулеб. waqani qadiyaSgi biquleb. Вакъарав вехьассда гирун бачIунеб гьорчо чедилан кколебила. waqaraw we%aSda girun bazuneb horxo xedilan Kolebila. Вакъарав квен гьабизеги виччаге, квачарав цIа бакизеги виччаге. waqaraw kwen habi#egi wiXage, kwaxaraw `a baki#egi wiXage. Вакъарав къулун лъалев, гIорцIцIарав ворххун лъалев. waqaraw qulun ;alew, for~araw wor{un ;alew. Вакъаравги валагьун, муъминчи кваналарев. waqarawgi walahun, mu'minxi kwanalarew. Вакъарассда кколебила жив киданиги гIорцIцIиларилан, гIорцIцIарассда кколебила жив кидаго вакъиларилан. waqaraSda Kolebila $iw kidanigi for~ilarilan, for~araSda Kolebila $iw kidago waqilarilan. Вакъарассе къо лъагIелгIан ххалатаб. waqaraSe qo ;afelfan {alatab. Вакъарассе мочол чедги гьуинаб, къечарассе хIорил лълъимги татуяб. waqaraSe moxol xedgi huinab, qexaraSe \oril :imgi tatuyab. Вакъарассда лъорове вугьарав лIугьаравила. waqaraSda ;orowe wuharaw /uharawila. Вакъарассул лъорове вугьарав лIугьаравила. waqaraSul ;orowe wuharaw /uharawila. Вакъи хIехьоларесс гIорцIцIиги хIехьоларебила. waqi \e%olareS for~igi \e%olarebila. Вакъидал гIодулев, гIорцIцIидал велъулев. waqidal fodulew, for~idal we;ulew. Вакъидал хханги хIинкъулевила, хIинкъидал бацIги лIутулебила. waqidal {angi \inqulewila, \inqidal ba`gi /utulebila. Вакъиларилан къаде квенги тоге, роцIцIун бугилан буртинаги тоге. waqilarilan qade kwengi toge, ro~un bugilan burtinagi toge. ВакъичIого кванаге, кеп щвечIого велъуге. waqizogo kwanage, ke_ &wezogo we;uge. Вакъиялълъе дару - кванай, налъиялълъе дару - бецIи. waqiya:e daru - kwanay, na;iya:e daru - be`i. Вакъун вугищ? - ГьечIо. МагIарул бахIарчияссул жавабал. Къечон вугищ? - ГьечIо. Квачан вугищ? - ГьечIо. waqun wugi&? - hezo. mafarul ba\arxiyaSul $awabal. qexon wugi&? - hezo. kwanan wugi&? - hezo. Валагьарассе бигьаяб жо буго гIодоб расанди. walaharaSe bihayab $o bugo fodob rasandi. ВалагьичIого векерарассул квергIаги гIодоб чIвала. walahizogo wekeraraSul kwerfagi fodob zwala. Вас вугев эбелалълъул гIеретI борххуге. was wugew ebela:ul fereT bor{uge. Вас гогьдаризавуни, чухъа ххалат лIугьуна, яс гогьдаризаюни, мерго тIалаялда тумакI речIчIула. was gohdari#awuni xu]a {alat /uhuna, yas gohdari#ayuni mergo Talayalda tumanj reZula. Вас квешав вугониги, нус лълъикIай щваги. was kwe^aw wugonigi, nus :ijay &wagi. Вас хварай эбелалълъул гIадаб магIу букIунареб. was [waray ebela:ul fadab mafu bujunareb. Васаз кочIолI ахIулареб, ясаз магIилI бахъулареб. wasa# kozo/ a\ulareb, yasa# mafi/ ba]ulareb. Васал чанадулеб чиярги гIадат, эбел чанадиялълъ чара хун буго. wasal xanaduleb xiyargi fadat, ebel xanadiya: xara [un bugo. Васассе ригьин гьабиги, ясалълъул рагIи бицинги рагIулълъе нуцIцIа рагьи буго. wasaSe rihin habigi, yasa:ul rafi bicingi rafu:e nu~a rahi bugo. Васассул лъималаз нилIеран абурабила, ясалълъул лъималаз нижеран абурабила. wasaSul ;imala# ni/eran aburabila, yasa:ul ;imala# ni$eran aburabila. Васниги ясниги гурони чIчIужуялълъ басриял хьалбал гьаруларо. wasnigi yasnigi guroni Zu$uya: basriyal %albal harularo. BатIан гьечIев чи - чед гьечIеб таргъа. waTan hezew xi - xed hexeb tarha. Вахъине лъаларев гIодов чIчIезавуге. ВахIалда хIатIал рукIунаро, гьарчида берал рукIунаро. wa]ine ;alarew fodow Ze#awuge. wa\alda \aTal rujunaro, harxida beral rujunaro. Вахъун чIчIун хIалтIарав вегун кваналев. wa]un Zun \alTaraw wegun kwanalew. Ваццан кьабуниги, къотIула, тушманан кьабуниги, къотIула. waCan pabunigi, qoTula, tu^manan pabuhigi, qoTula. Ваццго вацц вугониги къолол бетIер гьабе. waCgo waC wugonigi qolol beTer habe. ВацIцIадав вахъинчIони, хъубав тIатунаро. wa~adaw wa]inzoni, ]ubaw Tatunaro. ВачIаги лъала дида, вачI-вачIги лъала. wazagi ;ala dida, waz-wazgi ;ala. ВачIинеги лъай, инеги лъай. wazinegi ;ay, inegi ;ay. ВачIуневги гIадат, вахъуневги гIадат. wazunewgi fadat, wa]unewgi fadat. Вегизеги лъай, вахъинеги лъай. wegi#egi ;ay, wa]inegi ;ay. ВелъанагIан гIодизе ккола. we;anafan fodi#e Kola. Вере, гъапу рагьуге, гъванкан чияцца къалеб. were, va_u rahuge, vwankan xiyaCa qaleb. Вере, тIокIлъуге! ТIоклъани, камула. were, Toj;uge! Toj;ani, kamula. Вереялълъ гьорчо кколаро. wereya: horxo Kolaro. Вехь вокьарассе гьойги бокьулеб. we% wopalaSe hoygi bopuleb. Вехь гIияда нахъа лълъикIав, гIел руккалилI лълъикIав. we% fiyada na]a :ijaw, fel ruKali/ :ijaw. Веццуге, какизе ккезе гурин, какуге, веццизе ккезе гурин. weCuge, kaki#e Ke#e gurin, kakuge, weCi#e Ke#e gurin. Векьарухъан къуни, кьал къолеб. weparu]an quni, pal qoleb. ВитIунчияссда нич гьечIеб, гьарчида бер гьечIеб. wiTunxiyaSda nix hezeb, harxida ber hezeb. Вихьизе гохIдеги вахун, ваххчизе кIкIал балагьуге. wi%i#e go\degi wa[un, wa{xi#e Jal balahuge. Виччун чи холаро. wiXun xi [olaro. Вокьуларев чиясс гьабураб жо кинабго квешаб. wopularew xiyaS haburab $o kinabgo kwe^ab. Вокьуларев чияссда асскIоялдасса ракьул гвандиниб лълъикIаб. wopularew xiyaSda aSjoyaldaSa rapul gwandinib :ijab. Вуссине ссвери тIагIунгеги, ссверизе ватIан тIагIунгеги. wuSine Sweri Tafungegi, Sweri#e waTan Tafungegi. Г g Гагу хунилан хур бекьичIого толаро. gagu [unilan [ur bepizogo tolaro. Галицца буххун ралъад тIагIинаро. galiCa bu{un ra;ad Tafinaro. Гама лълъикIаб букIиналълъ ракъдада хьвадуларо. gama :ijab bujina: raqdada %wadularo. ГамачI речIчIаниги, хоно, хоно речIчIаниги, хоно. gamaz reZanigi, [ono, [ono reZanigi, [ono. Гамач гебегунилан мугIрул багьа хвеларо. gamaz gebegunilan mufrul baha [welaro. ГамачI гъогъол гохIда лълъикI. gamaz vovol go\da :ij. Гамидаги вукIун, гамихъангун вагъуге. gamidagi wujun, gami]angi wavuge. Гамихъан кьал гьавуге, кьурулIан на бахъуге. gami]an pal hawuge, puru/an na ba]uge. Ганщида данде бани, бече тIомода лъола. gan&ida dande bani, bexe Tomoda ;ola. Гаргадизе лъачIони, гаргадичIого вукIинегIаги лъазе ккола. gargadi#e ;azoni, gargadizogo wujinefagi ;a#e Kola. ГарцIцIида кколебила кинабго мегъ жиндиргойилан, къоркъода кколебила киналго лълъимазул иххтияр жиндихъ бугебилан. gar~ida Kolebila kinabgo mev $indirgoyilan, qorqoda Kolebila kinalgo :ima#ul i{tiyar $indi] bugebilan. ГаячIилълъ речIчIаниги руз холеб, гамачI речIчIаниги руз холеб. gayazi: reZanigi ru# [oleb, gamaz reZanigi ru# [oleb. Гважуда кIалдибе тIил бегьуге. gwa$uda jaldibe Til behuge. Гважуцца рачIчI хьвагIичIони, гьой ххадуб бачIунаро. gwa$uCa raZ %wafizoni, hoy {adub bazunaro. Гванзаб хIал, хIораб рахь. gwan#an \al, \orab ra%. Гурга кварал, чед кварал чиядаго рагIичIо, цо квараб дир макари годекIаниб лъун буго. gurga kwaral, xed kwaral xiyadago rafizo, co kwarab dir makari godejanib ;un bugo. Генул гъотIодасса гIеч чIваге. genul voTodaSa fex zwage. Гирулеб гьецIцIоялда хIет бижуларо. giruleb he~oyalda \et bi$ularo. ГодекIан цIакъаб жо, хIикматал щвани, хIалихьатал чагIалълъ гIодов чIчIечIони. godejan `aqab $o, \ikmatal &wani, \ali%atal xafa: fodow Zezoni. ГодекIаниб лълъикIаб жо — миккихIехь. godejanib :ijab $o - miKi\e%. ГодекIанив цIакъав гIалххуда вагъуларев. godejaniw `aqaw fal{uda wavularew. Гозо ссверичIеб жоялълъ гьан кунареб. go#o Swerizeb $oya: han kunarab. ГорботIа рокьо гурев, рукьал гIа цедер гурев. gorboTa ripo gurew, rupal fa ceder gurew. Гордаби рагьиларилан чIчIарасс нуцIцIа рагьизе кколеб. gordabi rahilarilan ZaraS nu~a rahi#e Koleb. ГордилI цIул гьабе, цIулалълъ гъабу гьабе. gordi/ `ul habe, `ula: vabu habe. Гордухъан бачIараб гордухъан унеб. gordu]an bazarab gordu]an uneb. Горил рагIал гьечIеб, рагIул аххир гьечIеб. goril rafal hezeb, raful a{ir hezeb. Горо чIахIиял жалила лъимал. goro za\iyal $alila ;imal. ГохIда гьабун, хIор чIчIолареб, кьан хIамил рачIчI букIунареб. go\da habun, \or Zolareb, pan \amil raZ bujunareb. Гудрада тIатIи гIункIкI гIорцIцIизе гуребила бухьунеб, гудрацца гIункIкI кквезейила. gudrada TaTi funJ for~i#e gurebila bu%uneb, gudraCa funJ Kwe#eyila. ГудратIа моххмохх гурони, чIобого кьолеб жо букIунареб. gudraTa mo{mo{ guroni, zobogo poleb $o bujunareb. ГудратIа тIагIи гIункIкI гIорцIцIизе гуребила балеб, гIункIкI кквезейила. gudraTa Tafi funJ for~i#e gurebila baleb, funJ Kwe#eyila. ГудратIе ккани, гъалбацIги кколебила. gudraTe Kani, valba`gi Kolebila. Гула-ххер гьечIони, чан щоларо. gula-{er hezoni, xan &olaro. Гулгун хурибе инаро, хума чIарадиларо. gulgun [uribe inaro, [uma zaradilaro. Гула-ххер гьечIони, чан щоларо. gula-{er hezoni, xan &olaro. Гулида гIанкIкI речIчIун буго. gulida fanJ reZun bugo. Гулицца цо чи чIвала, мацIцIицца нусго чи чIвала. guliCa co xi zwala, ma~iCa nusgo xi zwala. Гулицца цояв чIвала, мацIцIалълъ нусгояв чIвала. guliCa coyaw zwala, ma~a: nusgoyaw zwala. ГунащмагIна гьабуге, битIаралълъе нух биччай. guna&mafna habuge, biTara:e nu[ biXay. Гургинаб тIад чIчIеларо, чIчIинтIараб гириларо. gurginab Tad Zelaro, ZinTarab girilaro. Гучид ца бихьичIого, царад магъ хьвагIуларо. guxid ca bi%izogo, carad mav %wafularo. Гъ v Гъабу релълъараб бугониги, цIцIибил батIи-батIияб букIуна. vabu re:arab bugonigi, ~ibil baTi-baTiyab bujuna. Гъадицца гъадил бер бахъулареб. Гъадицца нухъил бер бахъараб. vadiCa vadil ber ba]ulareb. vadiCa nu]il ber ba]arab. ГъалбацI гьечIеблъи лъани, рохьоб ци басандула. valba` hezeb;i ;ani, ro%ob ci basandula. ГъалбацI царае ххан буго. valba` caraye {an bugo. Гъалдибералда месед бекьунилан, хIамил чу лIугьунаро. valdiberalda mesed bepunilan, \amil xu /uhunaro. Гъалдибералълъ гьод ччукIун, гьирицца хьалбал рагьун. valdibera: hod Xujun, hiriCa %albal rahun. Гъанкъилищан абурабила тIоххоцца, балагьилинхха цоян абурабила родоцца. vanqili&an aburabila To{oCa, balahilin{a coyan aburabila rodoCa. Гъассда кватIани, я гIемер лълъим гьекъола, я лълъадулгун рагIи ккола. vaSda kwaTani, ya femer :im heqola, ya :adulgun rafi Kola. Гъассда гьудул гьавуге. vaSda hudul hawuge. ГъветI бахIаргойин гьетIулеб. vweT ba\argoyin heTuleb. ГъветIалда релълъараб пихъги букIуна. vweTalda re:arab _i]gi bujuna. Гъеду къакъадунилан лочнол къадру хвеларо. vedu qaqadunilan loxnol qadru [welaro. ГъогъолIейила гьорчо реххулеб. vovo/eyila horxo re{uleb. Гъодоцца буххун, ралъад тIагIарабила. vodoCa bu{un, ra;ad Tafarabila. ГъотIое къимат пихъ бихьун кьола, гIадамассе хIалтIи бихьун кьола. voToye qimat _i] bi%un pola, fadamaSe \alTi bi%un pola. ГъотIол рагIад хIохьоде ссверичIого букIунаро. voTol rafad \o%ode Swerizogo bujunaro. ГъотIол ххал гьабуге, пихъ кванай. voTol {al habuge, _i] kwanay. ГъоцIцIоцца махх ккола, россасс чIчIужу ккола. vo~oCa ma{ Kola, roSaS Zu$u Kola. Гъутабазда гIазу - гъудузе бертин. vutaba#da fa#u - vudu#e bertin. Гь h Гьаб кIочараб бихьугегиян абурабила гирун унеб бетIералълъ. hab joxarab bi%ugegiyan aburabila girun uneb beTera:. Гьабигьанассда гьабил дваргъи рагIулареб. habihanaSda habil dwarvi rafulareb. Гьабигьанассул чед кIудйяб, чанахъанассул гьан кIудияб. habihanaSul xed judiyab, xana]anaSul han judiyab. Гьабизе бокьани, кIоларебги лъаларебги жо букIунаро. habi#e bopani, jolarebgi ;alarebgi $o bujunaro. Гьабизе жо тIагIарасс как бала, кваназе жо тIагIарасс кIал ккола. habi#e $o TafaraS kak bala, kwana#e $o TafaraS jal Kola. Гьабизе Карим - кваназе ГIаща. habi#e karim - kwana#e fa&a. Гьабизе лъарассе квасул дуниял, квине лъарассе нахул дуниял. habi#e ;araSe kwasul duniyal, kwine ;araSe na[ul duniyal. Гьабихъги къвачIа мах бахараб рекъарабила (гIонкIкIол кици). habi]gi qwaza ma[ ba[arab reqarabila (fonJol kici). Гьабихъ вугев вакъуларо, корохъ вугев вугьуларо. habi] wugew waqularo, koro] wugew wuhunaro. Гьабихъа хъанда гIадин вуссана. habi]a ]anda fadin wuSana. Гьабихъего ссверулеб дуниял, чадихъего бекулеб. habi]ego Sweruleb duniyal, xadi]ego bekuleb. ГьабичIеб жоялълъул цIцIар рагIиларо. habizeb $oya:ul ~ar rafilaro. ГьабичIессе гьечIилан магъилI хIинчIчIги ахIдола. habizeSe hezilan mavi/ \inZgi a\dola. ГьабичIони, жо букIунаро, бекьичIони, хур букIунаро. habizoni, $o bujunaro, bepizoni, [ur bujunaro. Гьабулаго квинчIони, кунаго ххутIула. habulago kwinzoni, kunago {uTula. Гьабулеб жо чияр лълъикIаб, чияда рекъонгутIизе мун лълъикIав. habuleb $o xiyar :ijab, xiyada reqonguTi#e mun :ijaw. Гьабулелълъул гIорхъи гьечIев, абуралълъул рухIел гьечIев. habule:ul for]i hezew, abura:ul ru\el hezew. Гьабун-гьабунила гьидалIессул гъвала лIугьараб. habun-habunila hida/eSul vwala /uharab. Гьабун куцараб квер, кванан куцараб чехь. habun kucarab kwer, kwanan kucarab xe%. Гьабуни букIунеб жо буго кеп. КIваричIеб гьабуни, кIварич I еб лIугьуна. habuni bujuneb $o bugo ke_. jwarizeb habuni, jwarizeb /uhuna. Гьабунщиналде бухIун лълъим щвана. habun&inalde bu\un :im &wana. Гьабураб квание чи камуларо. haburab kwaniye xi kamularo. Гьабурасс какулеб, кварасс беццулеб. haburaS kakuleb, kwaraS beCuleb. Гьабурассе гьабизе цо къоги - нусго сон, нусго сонги — цо къо. haburaSe habi#e co qogi - nucgo son, nusgo songi - co qo. Гьабурассе гьабураб батула, гьабичIессе гьабичIеб батуларо. haburaSe haburab batula, habizeSe habizeb batularo. Гьабухъе букIунеб жо буго дуниял. habu]e bujuneb $o bugo duniyal. Гьавудила - гIорцIцIила, гIодов чIчIела - вакъила. hawudila - for~ila, fodow Zela - waqila. ГьарудичIони, кваналаро, квалквадичIони, букIунаро. harudizoni, kwanalaro, kwalkwadizoni, bujunaro. Гьарудуларел квераз квасул нухи къаларо. harudularel kwera# kwasul nu[i qalaro. Гьекъараб муслъаги, кванараб хIалаллъаги. heqarab mus;agi, kwanarab \alal;agi. Гьекъарав чигун гаргадизегIан горбоцца гIуру бухъиго лълъикIаб. heqarab xigun gargadi#efan gorboCa furu bu]igo :ijab. Гьекъедал вагъулев, вигьиндал ваххчулев. heqedal wavulew, wihindal wa{xulew. Гьекъедал – хIелеко, вигьиндал – гIанкIу. heqedal - \eleko, wihindal - fanju. Гьекъел босулев чи – гIакълу бичулев чи. heqel bosulew xi - faqlu bixulew xi. Гьекъел босулев чи – питна босулев чи. heqel bosuleb xi - _itna bosulew xi. ГьекъечIого меххтарав, меххтичIого вигьунев. heqezogo me{taraw, me{tizogo wihunew. Гьекъолдухъан хъизаналълъе тушманав, гьерссихъан киназего тушманав. heqoldu]an ]i#ana:e tu^manaw, herSi]an kina#ego tu^manaw. Гьекъолдухъанассда гьекъолдухъан тIаргъил щомериялълъухъ валагьун лъалев. heqoldu]anaSda heqoldu]an Tarvil &omeliya:u] walahun ;alew. Гьир бакIлъани, хIама чIчIола, хIосс бекани, гьоко чIчIола. hir baj;ani, \ama Zola, \oS bekani, hoko Zola. Гьирда къачIони, къвачIида батуларо. hirda qazoni, qwazida batularo. Гьиридасса тIутI бачахъе. Гьури хIалакъазул хIалтIуда цIа рекIуна. hiridaSa TuT baxa]e. huri \alaqa#ul \alTuda `a rejuna. ГьитIинаб гьунаралдасса чIухIуге, кIудияб гьабулаго хъущтIизе гурин. hiTinab hunaraldaSa zu\uge, judiyab habulago ]u&Ti#e gurin. Гьойдул ххвалчен - чурийила, чодул малъар - кIалцIийин. hoydul {walzen - xuriyila, xodul ma;ar - jal`iyin. Гьорол къоялълъ куй биче, цIцIадал къоялълъ чу биче. horol qoya: kuy bixe, ~adal qoya: xu bixe. Гьорол къоялълъ хIелкил рачIчI гIадав. horol qoya: \elkil raZ fadaw. ГI f ГIабдалассул гIеч гIадин гьоркьоб ана. fabdalaSul fex fadin horpob ana. ГIадан басра гьавурассда басрияб къо бихьула. fadan basra hawuraSda basriyab qo bi%ula. ГIадан божулареб гIумруялдасса цIунаги! fadan bo$ulareb fumruyaldaSa `unagi! ГIадан кIиго нухалълъила загIипав вукIунев - вижулагоги, холагоги. fadan jigo nu[a:ila #afi_aw wujunew - wi$ulagogi, [olagogi. ГIадан чIвалеб жо – чIухIи. fadan zwaleb $o - zu\i. ГIаданлъи гьабизе гIумруялълъулI кватIун букIунареб. fadan;i habi#e fumruya:u/ kwaTun bujunareb. ГIадамал ритIизаризе лIугьарав тIекъав чи - рагIад битIулареб тIил. fadamal riTi#ari#e /uharaw Teqaw xi - rafad biTulareb Til. ГIадамассе къимат ратIлихъ кьоге. fadamaSe qimat raTli] poge. ГIадамассул квешлъи – гIамал кIодолъи, гIакдал квешлъи – рахь биччангутIи. fadamaSul kwe^;i - famal jodo;i, fakdal kwe^;i - ra% biXanguTi. ГIака бечIчIизе лъаларелълъ «лолон гьетIун бугилан» абурабила. faka beZi#e ;alare: «lolon heTun bugilan» aburabila. ГIакълу зар гIанав - гIамал зоб гIанав. faqlu #ar fanaw - famal #ob fanaw. ГIакъуба бихьичIесс къо хIехьоларо. faquba bi%izeS qo \e%olaro. ГIамал кIудияв чи - гIадамазул тушман, лIар бегIераб хIайван - хIайваназул тушман. famal judiyaw xi - fadama#ul tu^man, /ar beferab \aywan - \aywana#ul tu^man. ГIащтIи хвезе ноцIцI гIадав, цIцIан гьечIеб чурпа гIадав. fa&Ti [we#e no~ fadaw, ~an hezeb xur_a fadaw. ГIашура къваридаб, къурбан гIатIидаб. fa^ura qwaridab, qurban fadinab. ГIебуда зар баге, зазида хIетIе чIчIоге. febuda #ar bage, #a#ida \eTe Zoge. ГIебуялдасса бегIераб жо – гIолохъанчияссул ракI, моххмоххидасса кьарияб жо – мегIер. febuyaldaSa beferab $o - folo]anxiyaSul raj, mo{mo{idaSa pariyab $o - mefer. ГIебуялълъ гIебу борлIулареб. febuya: febu bor/ulareb. ГIедал течIони, хведал толебила. fedal tezoni, [wedal tolebila. ГIедал щарги чIвалеб, ккедал (щведал) чиги чIвалев. fedal &argi zwaleb, Kedal (&wedal) xigi zwaleb. ГIедал яс раса-цIцIалкIугун ягъулей. fedal yas rasa-~aljugun yavuley. ГIедал яс россассе кье, яс йиго цIцIорол цIарагI. fedal yas roSaSe pe, yas yigo ~orol `araf. ГIедал ясалълъе росс щваги, бокъиндал лалие гьури бачIаги. fedal yasa:e roS &wagi, boqindal laliye huri bazagi. ГIемераб рокъоб лълъикIаб, рекъараб ургьиб лълъикIаб. femerab roqob :ijab, reqab urhib :ijab. ГIемерго пударун бакъул ххинлъи хвезабуге. femergo _udarun baqul {in;i [we#abuge. ГIемер чIчIейги цIцIар гуро, чIчIечIого вилълъинги рецц гуро. femer Zeygi ~ar guro, Zezogo wi:ingi reC guro. ГIолохъанчи диццаги рехханин, херав чиясс дунги рехханилан абурабила нухалълъ. folo]anxi diCagi re{anin, [eraw xiyaS dungi re{anilan aburabila nu[a:. ГIумру буго гIурччинаб ххер гIадаб жо - балагьалдасса ххвассарлъаниги, ххарицелалдасса борчIулареб. fumru bugo furXinab {er fadab $o - balahaldaSa {waSar;anigi, {aricelaldaSa borzunareb. ГIумру буго рахIатгун хIалихьалъи, захIматгун бахIарчилъи бугеб жо. fumru bugo ra\atgun \ali%a;i, #a\matgun ba\arxi;i bugeb $o. ГIор щун букIаго цIул бахъе. for &un bujago `ul ba]e. ГIумру - гьабизе лъалессе талихIила. fumru habi#e ;aleSe tali\ila. ГIумру кьурасс хвелги кьолебила. fumru puraS [welgi polebila. ГIумруги бихьарав, бихьанщинабги хIехьарассул гурони букIунаребила гIадамал разияб гIамал-ххассият. fumrugi bi%araw, bi%an&inabgi \e%araSul guroni bujunarebila fadamal ra#iyab famal-{aSiyat. ГIумруялълъ хIалтIун бечелъарав, гIорцIцIун хваравила. fumruya: \alTun bexe;araw, for~un [warawila. ГIумруялълъулI хIалтIи гьечIессе къо ххалатабила, рокьи ккарассе сордо ххалатабила. fumruya:u/ \alTi hezeSe qo {alatabila, ropi KaraSe sordo {alatabila. ГIумруги талихIила, хвелги талихIила. fumrugi tali\ila, [welgi tali\ila. ГIумруялда рекъарабила хвелги букIунеб. fumruyalda reqarabila [welgi bujuneb. ГIумруялълъул багьа цIцIанихъ кьоге. fumruya:ul baha ~ani] poge. ГIурай яс рокъой йигони, нусалълъе рахIат толаро. (КIиабилей якьадалълъ нусалълъе рахIат толаро). furay yas roqoy yigoni, nusa:e ra\at tolaro. (jiabiley yapada: nusa:e ra\at tolaro). ГIурул рагIалде щвечIого хьитал рахъуге. furul rafalde &wezogo %ital ra]uge. ГIурул хIарим гIоралълъ уна, лъарал хIарим лъаралълъ уна. furul \arim fora: una, ;aral \arim ;ara: una. ГIурччинлъи савуялълъ бухIула, гIадан – рекIел гьаваялълъ. furXin;i sawuya: bu\ula, fadan - rejel hawaya:. ГIухьби гIемераб гIи бацIицца гъурула. fu%bi femerab fi ba`iCa vurula. Д d Дагьав гаргаде, гIемер хIалтIе. dahaw gargade, femer \alTe. Дагь кIалъалессул хIалтIи гIемераб. dah ja;aleSul \alTi femerab. ДагIнил цIцIоко кьун, цIцIел хъвайи босуге. dafnil ~oko pun, ~el ]wayi bosuge. Дадил ургъел гIоркь ккурасс гьабила, гIиял тIалаб тIил ккурасс гьабила. dadil urvel forp KuraS habila, fiyal Talab Til KuraS habila. Дангизеги дун дангун, донкIинивги дун тIамун. dangi#egi dun dangun, donjiniwgi dun Tamun. Дандежоялълъул хур бекьулареб. dande$oya:ul [ur bepulareb. Данде ккарав чи чIвараб, чанай араб гьой чIвараб. dande Karaw xi zwarab, xanay arab hoy zwarab. Даран рекIкIалълъ гьабула, ригьин реццалълъ гьабула. daran reJa: habula, rihin reCa: habula. Дармил эбел-эмен гьечIел. darmil emel-emen hezel. Дармицца къей - анкьил ургъел, хуруцца къей - лъагIалил ургъел, ригьнацца къей - гIумруялълъул ургъел. darmiCa wey - anpil urvel, [uruCa qey - ;afalil urvel, rihnaCa qey - fumruya:ul urvel. Дару камураб унти букIунареб, багьана камураб гьересси букIунареб. daru kamurab unti bujunareb, bahana kamurab hereSi bujunareb. Дида ракIалда цIцIани, цIцIаназда ракIалда цIанкьеро. dida rajalda ~ani, ~ana#da rajalda `anpero. Дида чанги бакъан лъалаанилан абурабила къоркъоцца, щокъробе лълъим кIанцIун, гъанкъилебилан гуребани. dida xangi baqan ;alaanilan aburabila qorqoCa, &oqrobe :im jan`un, vanqilebilan gurebani. Дие хъвалеб чагъана, чахъабазе бачунеб наку. diye ]waleb xavana, xa]aba#e baxuneb naku. Дие щиб, кин кканиги! – ян абурабила гъоркьа палугьанасс. diye &ib, kin Kanigi! - yan aburabila vorpa _aluhanaS. Дие щибан абун буго гъоркьа палугьанасс. diye &iban abun bugo vorpa _aluhanaS. Диего гIоло абулеб батани, чехь бихъаги, гьирдани къвачIа рекъараб бугилан абурабила гIонкIкIоцца. diye folo abuleb batani, xe% bi]agi, hirdani qwaza reqarab bugilan aburabila fonJoCa. Дикьа къолей рокъой йигилан, къватIив къурасс чIчIужу юххарайила. dipa qoley roqoy yigilan, qwaTiw quraS Zu$u yu{arayila. Дир аниб кванан, чияр доба къинлъун. dir anib kwanan, xiyar doba qin;un. Дир бадиссан ялагьун, дир кIалдиссан кIалъан. dir badiSan yalahun, dir jaldiSan ja;an. Дир бикъаги, дицца бикъугеги. dir biqagi, diCa buqugegi. Дир вас гIезегIанищила рагъ ккезе чIчIун букIараб. dir was fe#efabi&ila rav Ke#e Zun bujarab. Дир-дуралълъул бицани, росс-лълъадулцин рагIи ккола. dir-dura:ul bicani, roS-:adulcin rafi Kola. Дир хур багъарулеб гьечIо, дур гIи багъарулеб буго. dir [ur bavaruleb hezo, dur fi bavaruleb bugo. Дир хIатIал ссвакачIого, дир къваригIел тIубаларо. dir \aTal Swakazogo, dir qwarifel Tubalaro. Дирго боцIцIи чияеги кьеларо, чияр чурпа диеги бокьиларо. dirgo bo~i xiyaye pelaro, xiyar xur_a diyegi bopilaro. Дида абилеб дуцца абуни, дицца щиб абилеб! dida abileb duCa abuni, diCa &ib abileb! Дицца гьабилилан бахIарчилъи гьабулареб, дицца чIвалилан чи чIваларев. diCa habililan ba\arxi;i habulareb, diCa zwalin xi zwararew. Дицца кьуни, диеги кьола. diCa puni, diyegi pola. Диццани как бала, дирни куйдуз баларо. diCani kak bala, dirni kuydu# balaro. Добассан цIулакьо бегьичIони, аниссан моххмоххалги регьуларел. dobaSan `ulapo behizoni, aniSan mo{mo{algi rehularel. Добго гьороб добго гьури (гьерссихъанассде). dobgo horob dobgo huri (herSi]anaSde). Дове цадахъ босун уневги вихьичIила, добе щвезабизе уневги вихьичIила. dowe cada] bosun unewgi wi%izila, dobe &we#abi#e unewgi wi%izila. Долого бекьараб хуралдасса квер босе. dologo beparab [uraldaSa kwer bose. Доморун вега, долого вахъа. domorun wega, dologo wa]a. Доморун вегарав диндарун вахъуна. domorun wegaraw dindarun wa]una. ДугIаялдасса богIол хуралълъе ракго рекъолебила. dufayaldaSa bofol [ura:e rakgo reqolebila. Дуда рагIа, дида бихьа. duda rafa, dida bi%a. Дуда хIама батила мучIчIдузда гогьдарулеб, кIкIалахъ гъалбацI бихьила гьекъезе лълъим щолареб. duda \ama batila muZdu#da gohdaruleb, Jala] valba` bi%ila heqe#e :im &olareb. Дуда тIил кьабизегIан чIчIа кьурдизе. duda Til pabi#efan Za purdi#e. Дуда цо лъала, царада кIиго лъала. duda co ;ala, carada jigo ;ala. Дуда ццин бугони, дандеяссдаги ццурараб гьоло букIунареб. duda Cin bugoni, dandeyaSdagi Curarab holo bujunareb. Дудаго гьечIеб чаран чияда лъоге. dudago hezeb xaran xiyada ;oge. Дудаго натI букIаго чияда бугеб рокьоб борцунге. dudago naT bujago xiyada bugeb roqob borcunge. Дуени дир РахIматги йокьила, кьеларохха. duyeni dir ra\matgi yopila, pelaro{a. Дуего бокьулареб жо чияеги гьабуге. duyego bopulareb $o xiyaye habuge. ДулI гьечIеб реццалдасса цIуне - гIадамаз мун веццизе бегьула, дур квешлъи лъаларого. du/ hezeb reCaldaSa `une - fadama# mun weCi#e behula, dur kwe^;i ;alarogo. Дун кибе! Дун кибе — ян букIунебила талихI, аххирги рощногохIде кколебила. dun kibe! dun kibe - yan bujunebila tali\, a{irgi ro&nogo\de Kolebila. Дун хIежалде инилан абурабила мочол мугьалълъ. (гьунар гьечIев веццарухъан). dun \e$alde inilan aburabila moxol muha:. (hunar hezew weCaru]an). Дун чияда хъваларо, чи дидаги хъваге. dun xiyada ]walaro, xi didagi ]wage. Дунан абуге, нилIан абе, диран абуге, нилIеран абе. dunan abuge, ni/an abe, diran abuge, ni/eran abe. Дунго-дун, – ан вукIунев чи чияе басралъулев. dungo-dun - an wujunew xi xiyaye basra;ulew. Дуниял буго баи, дихъего билълъунеб жо. duniyal bugo bai, di]ego bi:uneb $o. Дуниял буго бетIергьанчиясс бачухъе билълъунеб хIама гIадаб жо. duniyal bugo beTerhanxiyaS baxu]e bi:uneb \ama fadab $o. Дуниял буго гьобо гIадаб жо. duniyal bugo hobo fadab $o. Дуниял гьабизе гIакълуги кьеги, аххират гьабизе иманги кьеги. duniyal habi#e faqlugi pegi, a{irat habi#e imangi pegi. Дуниял гьабизеги лъай, кваназеги лъай. duniyal habi#egi ;ay, kwana#egi ;ay. Дуниял гьабизе лъаларессе - жужахI. duniyal habi#e ;alareSe - $u$a\. Дуниял-гIаламги гIуцIцIун, рокIкIен гIицIцIго ххутIулебила. duniyal-falamgi fu~un, roJen fi~go {uTulebila. Дуниял къваридав чи вуго чи чIварав чи. duniyal qwaridaw xi wugo xi zwaraw xi. Дуниял роцIцIун бугилан буртинаги тоге, вакъиларилан къаде квенги тоге. duniyal ro~un bugilan burtinagi toge, waqilarilan qade kwengi toge. Дуниял цIезе бокьараб рагIи, гIинде къулун шуре. duniyal `e#e boparab rafi, finde qulun ^ure. Дунял буго бокьани гIуцIцIулеб, бокьани биххулеб жо. dunyal bugo bopani fu~uleb, bopani bi{uleb $o. Дунял гьабизе ккани, я рокьи букIине ккола, я жахIда букIине ккола. dunyal hebi#e Kani, ya ropi Kola, ya $a\da bujine Kola. Дунялалълъул боцIцIи бугониги - балагь, гьечIониги - балагь. dunyala:ul bo~i bugonigi - balah, hezonigi - balah. Дунялалълъул талихI - ригьнал талихI, аххираталълъул талихI - хабал талихI. dunyala:ul tali\ - rihnal tali\, a{irata:ul tali\ - [aba/ tali\. Дунял бакъуцца гьабула, чи - гIакълуялълъ гьавула. dunyal baquCa habula, xi - faqluya: hawula. Дунял буго гьобо гIадин тирулеб жо. dunyal bugo hobo fadin tiruleb $o. Дур-дурун хьонде унарей, хъам-хъамун бакъде унарей. dur-durun %onde unarey, ]am-]amun baqde unarey. Дур ракIалълъул паххрулъи, дур гъанссазул рацIцIалъи! dur raja:ul _a{ru;i, dur vanSa#ul ra~a;i! Дур ургъел гьабуларессдеххун ургъел бикьуге, мун вокьуларезул кумекалде хьул лъоге. dur urvel habulareSde{un urvel bipuge, mun wopulare#ul kumekalde %ul ;oge. Дур хIал дицца бихьилаан, хIарщукъали, гьадаб Аллагьассул тушман гьаваялда гьечIебани. dur \al diCa bi%ilaan, \ar&uqali, hadab allahaSul tu^man hawayalda hezebani. Дур цIцIар ахIичIого, ияян жаваб кьоге. dur ~ar a\izogo, iyayan $awab poge. Дураб бихьун дираб, дираб бихьун дураб. durab bi%un dirab, dirab bi%un durab. Дурго гIайибал раххчун, чиярал къватIир чIваге. durgo fayibal ra{xun, xiyaral qwaTir zwage. Дурго рагIад кIодолъун бихьуге. durgo rafad jodo;un bi%uge. Дурго рагIи ккун чIчIоге, дандеяссухъги гIенекке. durgo rafi Kun Zoge, dandeyaSu]gi feneKe. Дурго рачIчIалзухъ балагьун, гIегIеде, хIелеко. durgo raZal#u] balahun, fefede, \eleko. Дурго чода бараххщун, чияр чу рекIунге. durgo xoda bara{&un, xiyar xu rejunge. Дургояб чвантиниб тун, чияр квен кванаге. durgoyab xwantinib tun, xiyar kwen kwanage. Дургун бакъан рекъоларессулгун къайицадахълъи гьабуге. durgun baqan reqolareSulgun qayicada];i habuge. Дургун ракI ссукIарав, салам кьун нечезаве. durgun raj Sujaraw, slsam pun nexe#awe. Дуццаго бекьана, дуццаго лъилъе. duCago bepana, duCago ;i;e. Дуццаго бухъаралълъуве мунго кколев. duCago bu]ara:uwe mungo Kolew. Дуццаго веццуге, чияцца веццизегIан чIчIа. duCago weCuge, xiyaCa weCi#efan Za. Дуццаго гьабичIони, дур ургъел цогидазги гьабулареб. duCago habizoni, dur urvel cogida#gi habulareb. Дуццаго гьабуралълъулги багьа гьабе. duCago habura:ulgi baha habe. Дуццаго гьабураб лълъикIлъи кIочене те, дуего гьабураб кIочон тоге. duCago haburab :ij;i joxene te, duyego haburab joxon toge. Дуццаго дудаго зинкIкIе, чияда зинкIкIани кин букIунебали лъазе. duCago dudago #inJe, xiyada #inJani kin bujuhebali ;a#e. Дуццаго нахъе бацIцIине кколеб жо туге. duCago na]e ba~ine Koleb $o tuge. Дуццаго реххичIел ххинкIал хIарччинисса ралагьуге. duCago re{izel {injal \arXiniSa ralahuge. Дуццаго цIетIе реххичIел ххинкIал хIарччинисса ралагьуге. duCago `eTe re{izel {injal \arXiniSa ralahuge. Дуццаго чед тIохьтIол кун, чияе ролIул кье. duCago xed To%Tol kun, xiyaye ro/ul pe. Дуцца эмен кваназавураб щурминиссан васасс мунги кваназавизе вугев. duCa emen kwana#awurab &urminiSan wasaS mungi kwana#awi#e wugew. Ж $ Жавгьар кисинибги тун, кепек балагьуге. $awhar kisinibgi tun, ke_ek balahuge. Жадул лIар гьекъезегIан, цIадул лIар гьекъей лълъикIаб. $adul /ar heqe#efan, `adul /ar heqey :ijab. Жакъа кунеб квен метералде те, метер гьабизе бугеб хIалтIи жакъа гьабе. $aqa kuneb kwen meteralde te, meter habi#e bugeb \alTi $awa habe. Жакъа мун велъарав, метер дуда велъизе гурин. $aqa mun we;araw, meter duda we;i#e gurin. Жакъа тани, метер гьабизе ккола. $aqa tani, meter habi#e Kola. Жал бурияб бацI лIугьинчIев, лIар ххечаб оц лIугьинчIев. $al buriyab ba` /uhinzew, /ar {exab oc /uhinzew. Жалацца кквечIев рачIчIалълъ кколаро. $alaCa Kwezew raZa: Kolaro. Жалго гьоболассе гьабигIан квешал – гьоболлъухь гурони, сордо баларел. $algo hobolaSe habifan kwe^al - hobol;u] guroni, sordo balarel. Жалго гIезегIан лъималазе бищунго херал чагIи рокьулел, кIудиял гIейгун бищунго херал чагIи рихунел. $algo fe#efan ;imala#e bi&ungo [eral xafi ropulel, judiyal feygun bi&ungo [eral xafi ri[unel. Жаниб тани – турулел, течIого бицани – ссурулел. $anib tani - turulel, tezogo bicani - Surulel. Жанибе нударичIо, къватIибе бадаричIо, дицца лъимал кин хьихьилел? $anibe nudarizo, qwaTibe badarizo, diCa ;imal kin %i%ilel? Жаниб тIагъур гьечIеб тIадгIагъур гIадав, жаниб гъвар-гъвар гьечIеб царгъил тIи гIадав. $anib Tavur hezeb Tadfavur fadaw, $anib vwar-vwar hezeb carvil Ti fadaw. Жанир рукIун – рукъ чIунтарал, рокьор рукIун – хур чIунтарал. $anir rujun - ruq zuntaral, roqor rujun - [ur zuntaral. Жанир херлъаги, хвезе кватIаги. $anir [er;agi, [we#e kwaTagi. Жанисса гьодорав – гьаракь кIудияв. $aniSa hodoraw - harap judiyaw. Жаниссан хIал хъубав гьалмагъ гьуссун тIамураб гьоялдассаги квешавила. $aniSan \al ]ubaw halmav huSun Tamurab hoyaldaSagi kwe^awila. ЖамагIаталълъул пуруцц кьурдаги рекIуна. $amafata:ul _uruC purdagi rejuna. Жаниб жо гьечIеб къвачIа гIункIкIицца букъуларо. $anib $o hezeb qwaza funJiCa buqularo. Жиб-жиб росолI гьобол лълъикIав. $ib-$ib roso/ hobol :ijaw. Жиб гьитIинабгIан цIцIунцIцIраялълъ ракь гьобогьуна. $ib hiTinabfan ~un~raya: rap hobohuna. Жибго-жибго биччани, ябу чуги бергьуна. $ibgo-$ibgo biXani, yabu xugi berhuna. Жибго къвакъвадунила мокъокъицца бусен тIатинабулеб. $ibgo qwaqwadunila moqoqiCa busen Tatinabuleb. Живго гIодов ккарав ххеххго вуцIцIуна. $iwgo fodow Karaw {e{go wu~una. Живго – гIодов, ракI – магIарда. $iwgo - fodoq, raj - mafarda. Живго – гIодов, ххиялал – зодор. $iwgo - fodow, {iyalal - #odor. Живго жиндаго вихьуларессе вихьизавизе чи къваригIуна. $iwgo $indago wi%ulareSe wi%i#awi#e xi qwarifuna. Живго жиндиего гIейги гIабдалассул иш буго. $iwgo $indiyego feygi fabdalaSul i^ bugo. Живго жиндиего гIурав гIадамазе басралъула. $iwgo $indiyego furaw fadama#e basra;ula. Живго жинццаго веццанищ — хвана хIалтIи. $iwgo $inCago weCani& - [wana \alTi. Живго цохIо сапаралде унессул берал мугъалда нахъа рукIине ккола. $iwgo co\o sa_aralde uneSul beral muvalda na]a rujine Kola. Жиндийго росс гьечIей росдал гьоркьохъан. $indiygo roS hezey rosdal horpo]an. Жинда бугеб рухI бихьунила хIанчIидасса би баккулеб. $inda bugeb ru\ bi%unila \anzidaSa bi baKuleb. Жиндаго чийилан ккарав – чияцца хIалихьатилан тарав. $indago xiyilan Karaw - xiyaCa \ali%atilan taraw. Жиндего ккараб меххалълъ чучун, чияде ккараб меххалълъ хIамалъун. $indego Karab me{a: xuxun, xiyade Karab me{a: \ama;un. Жиндирго рокъоб къадаццаги кумек гьабула. $indirgo roqob qadaCagi kumek habula. Жиндирго чорххолI гьечIеб чияцца босуларо. $indirgo xor{o/ hezeb xiyaCa bosularo. Жинццаго бухъаралълъубе живго ккола. $inCago bu]ara:ube $iwgo Kola. Жинццаго веццарав, чияцца какула. $inCago weCaraw, xiyaCa kakula. Жинццаго живго квегъарав каламалълъулI цIунула. $inCago $iwgo kwevaraw kalama:u/ `unula. Жинццаго квани, чехь унтулев, чияцца квани, мугъ унтулев. $inCago kwani, xe% untulew, xiyaCa kwani, muv untulew. Жинццаго квен кунев, кванцца живго кунев. $inCago kwen kunew, kwanCa $iwgo kunew. Жинццаго цIуничIеб къадру чияцца цIунулареб. $inCago `unizeb qadru xiyaCa `unulareb. Жинццагоги гьабулев, жиндиегоги гьабулев. $inCagogi habulew, $indiyegogi habulew. Жинццагоги кунареб, кунелълъеги биччалареб. $inCagogi kunareb, kune:egi biXalareb. Жинццайин урбаялда гьоцIцIо рагIизабурабилан абурабила хьодоцца. $inCayin urbayalda ho~o rafi#aburabilan aburabila %odoCa. Жого гьечIого жо букIунаро. $ogo hezogo $o bujunaro. Жого гьечIого ссанде рахъу щваларо. $ogo hezogo Sande ra]u &walaro. З # Загьруги лъазабе, гьекъечIого тезе. #ahrugi ;a#abe, heqezogo te#e. ЗагIипассде къавукъунге, къадарав чияссулгун хоноги чIваге. #afi_aSde qawuqunge, qadaraw xiyaSulgun [onogi zwage. Заз бекьани, заз бижула, унти бекьани, толо бижула. #a# bepani, #a# bi$ula, unti bepani, tolo bi$ula. Заман букIана боз щолареб, заман бачIана дарай гIолареб. #aman bujana bo# &olareb, #aman bazana daray folareb. Заманалълъ гурони чи квегъуларо. #amana: guroni xi kwevularo. Заман нилIеда рекъечIони, нилI заманалда рекъезе ккола. #aman ni/eda reqezoni, ni/ #amanalda reqe#e Kola. Заназда кьурдуге, майданалда кьурде. #ana#da purduge, maydanalda purde. ЗахIмат бихьичIого, рахIат бокьарасс, бекьичIого лъилъе, нилъ гьечIого хур. #a\mat bi%izogo, ra\at boparaS, bepizogo ;i;e, ni; hezogo [ur. ЗахIмат бокьичIого, рахIат бокьарасс, бакьулIа гIункIрукьалълъ кьурун бацIцIе кIал. #a\mat bopizogo, ra\at boparaS, bapu/a funjrupa: purun ba~e jal. ЗахIмат бихьун щвараб шагьи чIобого щвараб гъурщидасса кIудияб. #a\mat bi%un &warab ^ahi zobogo &warab vur&idaSa judiyab. ЗахIматалълъ цагъур цIола, царгъицца рукъзал рала. #a\mata: cavur `ola, carviCa ruq#al rala. Зобалда кьвагьараб, ракьалда тIатарабила. #obalda pwaharab, rapalda Tatarabila. Зобалълъул кьералълъухъ валагьуге, ракьул куцалълъухъ валагье. #oba:ul pera:u] walahuge, rapul kuca:u] walahe. Зулму гьабуге, мун кьижула, дуцца зулму гьабурав ворчIун вукIуна. #ulmu habuge, mun pi$ula, duCa #ulmu haburaw worzun wujuna. Зулмучияссда зулмучи гъеждассан ваккун вукIуна. #ulmuxiyaSda #ulmuxi ve$daSan waKun wujuna. Зурма рекъезе къали кIутIулеб. #urma reqe#e qali juTuleb. И i Инаро дун хIорихъе, хIатIазде бакъ щвечIого, (кIкIухIалассул кици), хIетIеги бахъиларо, гурга кодоб кьечIого. inaro dun \ori]e, \aTa#de baq &wezogo, (Ju\alaSul kici), \eTegi ba]ilaro, gurga kodob pezogo. Инссуда малълъаруге, гьесс малълъараб гьабе. inSuda ma:aruge, heS ma:arab habe. Инссуе йокьун, васассе ячарайила, эбелалълъе вокьун, яс кьурайила. inSuye yopun, wasaSe yaxarayila, ebela:e wopun, yas purayila. Инссуеги лъимал жиндиего жо кьолел рокьулел. inSuyegi ;imal $indiyego $o polel ropulel. Инссул гьоболги тоге, эбелаб нухги тоге. inSul hobolgi toge, ebelab nu[gi toge. Инссул рател бичарасс бачаго хIал росула. inSul ratel bixaraS baxago \al rosula. Инссул хIатI босуларев вас вукIунаро. inSul \aT bosularew was wujunaro. Инссуцца ххер бичани, васасс хур бичулеб. inSuCa {er bixani, wasaS [ur bixuleb. Инссуцца соно квани, лъималазул цаби секколел. inSuCa sono kwani, ;imala#ul cabi seKolel. ИнчIевани лъаргIиве, лъачIевани Магьдида. inzewani ;arfiwe, ;azewani mahdida. ИнчIого къоги беццуге, вихьичIого чиги веццуге. inzogo qogi beCuge, wi%izogo xigi weCuge. ИнчIого ххаселги беццуге, хвечIого нуцалчиги веццуге. inzogo {aselgi beCuge, [wezogo nucalxigi weCuge. ИнчIого, хвечIого чияссул къимат лъаларебила. inzogo, [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. Ирсалълъе щвараб гъамасс цIураб меседалдасса васассул кверзул маххщел бергьунебила. irsa:e &warab vamaS `urab mesedaldaSa wasaSul kwer#ul ma{&el berhunebila. Исана сон савуд хварабгIаги. isana son sawud [warabfagi. Иссхъалидул чухъида хъабарча бащалъиларо. iS]alidul xu]ida ]abarxa ba&a;ilaro. Итни къо къоялгун шагьадулеб. itni qo qoyalgun ^ahaduleb. Их бащалъизегIан божи бугеб хур тоге. i[ ba&a;i#efan bo$i bugeb [ur toge. Их лълъамалъичIони, лълъидир бакъвалъулареб. i[ :ama;izoni, :idir baqwa;ulareb. Их тIеренаб бачIани, тIил бегIераб букIуна. i[ Terenab bazani, Til beferab bujuna. Ихдал гьури – гьанал барти. i[dal huri - hanal barti. Ихдал кьижани, кьиндал вакъула. i[dal pi$ani, pindal waqula. Ихдал нилIецца къолеб, ххаслихъе нилIее кьолеб. i[dal ni/eCa qoleb, {asli]e ni/eye poleb. Ихдал хур реххун тоге, ххасало рукъ реххун тоге. i[dal [ur re{un toge, {asalo ruq re{un toge. Ихдал хурибе бачIони, ххаслихъе цагъринибе балареб. i[dal [uribe bazoni, {asli]e cavrinibe balareb. Ихдалил лълъалъ - гъотIол карае, ххасалил лълъалъ - кьолбое. i[dal :a; - voTol karaye, {asalil :a; - polboye. Ихдалил къоялълъ лъагIалицца кваназарула. i[dalil qoya: ;afaliCa kwana#arula. Ицикоги кетоги цого жойила. icikogi ketogi cogo $oyila. Иццазулин лъар лIугьунеб, лъаразулин гIор лIугьунеб. iCa#ulin ;ar /uhuneb, ;ara#ulin for /uhuneb. Иццул бетIер - тIохил гомог. iCul beTer - To[il gomog. ИчIгоялълъ гьабе, лъабгоялълъ кванай. izgoya: habe, ;abgoya: kwanay. К k Каву къасси рахай, радал ричIе. kawu qaSi ra[ay, radal rize. Каву тезегIан тIехх, тIехх тезегIан карщ. kawu te#efan Te{, Te{ te#efan kar&. Какни базабунин, алхIамгIаги цIцIализабе кIолеб батани. kakni ba#abunin, al\amfagi ~ali#abe joleb batani. Капек камун, шагьи босуларо, шагьи камун гъурущ босуларо. ka_ek kamun, ^ahi bosularo, ^ahi kamun vuru& bosularo. Камиллъигун моцIцI тIасса бекула. kamil;igun mo~ TaSa bekula. Каранццайин МухIама реххарав. karanCayin mu\ama re{araw. КартIинибе квер бегьани, гIонкIкIоццаги хIанчIула. karTinibe kwer behani, fonJoCa \anzula. Карщ бухIун тIей, хIисабин. kar& bu\un Tey, \isabin. Катида ццебе моххмоххги тоге, гIун ххадуй ясги рокъой тоге. katida Cebe mo{mo{gi toge, fun {aduy yasgi roqoy toge. Катие маххссара, гIонкIкIое гажи. katiye ma{Sara, fonJoye ga$i. Катил кумек бугони, гIункIкIазул хIал кколаро. katil kumek bugoni, funJa#ul \al Kolaro. Кваназе бокьараб меххалълъ катицца тIинчI рахъдалI чIвачIвалебила. kwana#e boparab me{a: katiCa Tinz ra]da/ zwazwalebila. Кваназе лъачIони хIалакълъула, хIалтIизе лъачIони мискинлъула. kwana#e ;azoni \alaq;ula, \alTi#e ;azoni miskin;ula. Кванай вакъидал, рокьи гIолохъанго гьабе. kwanay waqidal, ropi folo]ango habe. Кванай кьарияв, хIалтIи хIалакъав. kwanay pariyaw, \alTi \alaqaw. Кваналаго кIалдиб къачIони, къулчIчIулаго щокъроб къалеб. kwanalago jaldib qazoni, qulZulago &oqrob qaleb. Кваналареб хIамицца ХIоццомегIер бегулареб. kwanalareb \amiCa \oComefer begulareb. Кваналарищан абураб жо – кванагеян абураб жо, гьекъеларищан абураб жо – гьекъогеян абураб жо. kwanalari&an aburab $o - kwanageyan aburab $o, heqelari&an aburab $o - heqogeyan aburab. Кваналел ратани, кванай, хIалтIулел ратани, хIалтIе. kwanalel ratani, kwanay, \alTulel ratani, \alTe. Кваналареб баси басандулареб. kwanalareb basi basandulareb. Кваналареб хIамицца ХIоццоб мегIер бегуларо. kwanalareb \amiCa \oCob mefer begularo. Кванан бахъарабдай, нахъе тарабдай? kwanan ba]arabday, na]e tarabday? Кванан рахъараб меххалълъ, рукъ чиярлъулеб. kwanan ra]arab me{a:, ruq xiyar;uleb. Кванан гIорцIцIуларев чIчIикIунги гIорцIцIиларо. kwanan for~ularew Zijungi for~ilaro. Кванараб хIарччинибе хIацIцIу туге. kwanarab \arXinibe \a~u tuge. КваначIого, гьекъечIого вакъизеги вукIунге, гIемер кванан, гIемер гьекъон, къаличехьги гьабуге. kwanazogo, heqezogo waqi#egi wujunge, femer kwanan, femer heqon, qalixe%gi habuge. КваначIого хIалтIани, черхх нахъе кколеб, хIалтIичIого кванани, рукъ нахъе кколеб. kwanazogo \alTani, xer{ na]e Koleb, \alTizogo kwanani, ruq na]e Koleb. КваначIого хIалтIуге, хIалтIичIого кванаге. kwanazogo \alTuge, \alTizogo kwanage. Кванда квешабилан абизе бегьуларебила. kwanda kwe^abilan abi#e behularebila. Кванил тIагIам хварассе ххарбил кеп букIунареб. kwanil Tafam [waraSe {arbil ke_ bujunareb. Кванда чIухIуларев хIалтIудаги чIухIуларев. kwanda zu\ularew \alTudagi zu\ularew. Кварабги гьекъарабги - нилIер, квинчIого гьекъечIого тараб - чияр. kwarabgi heqarabgi - ni/er, kwinzogo heqezogo tarab - xiyar. Кваралълъ эххеде, ххуралълъ гIебеде. kwara: e{ede, {ura: febede. КвартIил гIуж лъунилан гIарцул къимат холаро. kwarTil fu$ ;unilan farcul qimat [olaro. Квасул куналълъ зоб кквеларо, зулмучиясс ракь кквеларо. kwasul kuna: #ob Kwelaro, #ulmuxiyaS rap Kwelaro. Квачан цо рас бортизегIан, ххинлъун цIцIоко хIулизе бокьилилан абурабила царацца. kwaxan co ras borti#efan, {in;un ~oko \uli#e bopililan aburabila caraCa. Квен гьабизе жо тIагIараб меххалълъ, жибги бичеян абулебила хьагиццаги! kwen habi#e $o Tafarab me{a:, $ibgi bixeyan abulebila %agiCagi! Квен дудаго ццебесса кванай. kwen dudago CebeSa kwanay. Квен цIеххон гьобол вачIунарев. kwen `e{on hobol wazunarew. Квер багъаричIони, кIал багъаруларо. kwer bavarizoni, jal bavarularo. Квер кIобокIунилан килищ бортуларо. kwer jobojunilan kili& bortularo. Квер ракул цIечIони, кIал нахул цIоларо. kwer rakul `ezoni, jal na[ul `olaro. Кверал хIалтIула, бетIералълъ малълъула. kweral \alTula, beTera: ma:ula. Квералълъ бичизеги кIолареб, кIалалълъ бичизеги бегьулареб. kwera: bixi#egi jolareb, jala: bixi#egi behulareb. Кверазул маххщелалдасса лълъикIаб жо щибго гьечIеб. kwera#ul ma{&elaldaSa :ijab $o &ibgo hezeb. Квеш хIалтIарассул - хIамицца, хIал барассул - гьакицца. kwe^ \alTaraSul - \amiCa, \al baraSul - hakiCa. Квешаб нухдассан рещтIунилан хварав чи цониги вихьичIо, рекIун хварав гIемер вихьана. kwe^ab nu[daSan re&Tunilan [waraw xi conigi wi%izo, rejun [waraw femer wi%ana. Квещалде мутIигIассда хIакъаб жо бичIчIуларо. kwe^alde muTifaSda \aqab $o biZularo. Квешассдассан квешлъи, лълъикIассдассан лълъикIлъи. kwe^aSdaSan kwe^;i, :ijaSdaSan :ij;i. Квешассдассан квешлъи, хьагидасса лахI. kwe^aSdaSan kwe^;i, %agidaSa la\. Квешассе вагIза гьабе гьуинлъи берцин гьабун. kwe^aSe waf#a habe huin;i bercin habun. Квешлъиялълъ лълъикIлъи гьабуларо, гважуцца кьегIер гьабуларо. kwe^;iya: :ij;i habularo, gwa$uCa pefer habularo. Квинарищан абураб жо - кванагеян абураб жо, гьекъеларищан абураб жо - гьекъогеян абураб жо. kwinari&an aburab $o - kwanageyan aburab $o, heqelari&an aburab $o - heqogeyan aburab $o. Квине кIолареб бечелъиялдассаги цIунаги, россассда кьили лъурай лълъадиялдассаги цIунаги. kwine jolareb bexe;iyaldaSagi `unagi, roSaSda pili ;uray :adiyaldaSagi `unagi. КвинчIеб жоялълъул баркала букIунареб. kwinzeb $oya:ul barkala bujunareb. КвинчIониги, гьан кьарияб лълъикI, кьечIониги, мадугьал бечедав лълъикI. kwinzonigi, han pariyab :ij, pezonigi, maduhal bexedaw :ij. КенчIероялълъ цIа бакун, цIецца мун ххинлъиларо. kenzeroya: `a bakun, `eCa mun {in;ilaro. Кепкил къимат гьабуларесс гъурщилги гьабулареб. ke_kil qimat habulareS vur&ilgi habulareb. Кето рихаразда гIункIкIаз къвал балеб. keto ri[ara#da funJa# qwal baleb. Кето хIалакъассеги хIама кьарияссеги яс кьоге. keto \alaqaSegi \ama pariyaSegi yas poge. КечI берцинлъизе – бакъан, риба хIалаллъизе – хIила. kez bercin;i#e - baqan, riba \alal;i#e - \ila. Кибалиго аздагьо къинлъун рагIулила. kibaligo a#daho qin;un rafulila. Кибе аниги хIамие – хIалтIи, хIамибокьове аниги, нуцалчияссе – бертин. kibe anigi \amiye - \alTi, \amibopowe anigi, nucalxiyaSe - bertin. Кибе гъугъарабги – Гъуниб магIарде. kibe vuvarabgi - vunib mafarde. Кибе ун букIараб гьитIинаб? КIудияб балагьизейищ? kibe un bujarab hiTinab? judiyab balahi#eyi&? Кибе цер аниги – ххадуб рачIчI, киве ххан аниги – ххадуб нагIана. kibe cer anigi - {adub raZ, kiwe {an anigi - {adub nafana. Киве аниги ххадув, хабалIеги цадахъ. kiwe anigi {aduw, [aba/egi cada]. КигIан битIарабгIаги, мунго дуццаго беццуге. kifan biTarabfagi, mungo duCago beCuge. КигIан гIадалавниги, гIебеде нух бокьила, гIемерго гьагавниги, гьакил шагьра бокьила. kifan fadalawnigi, febede nu[ bopila, femergo hagawnigi, hakil ^ahra bopila. КигIан дунго битIаниги, каратI битIуларин, диран абулебила борхьицца. kifan dungo biTanigi, karaT biTularin, diran abulebila bor%iCa. КигIан лълъухьаниги къотIуларо тIухьиялълъ жо. kifan :u%anigi qoTularo Tu%iya: $o. КигIан хьихьаниги, бацI рохьобе гурони балагьуларо. kifan %i%anigi, ba` ro%obe guroni balahularo. Кидаго вехь гванзаб чол бетIергьан. kidago we% gwan#ab xol beTerhan. Кидадай дун херлъила, бахIараб меххалълъ гьарурал гьунарал рицине. kidaday dun [er;ila, ba\arab me{a: harural hunaral ricine. Кинабго балагьалълъул бетIер - гIакълу гьечIолъи, гIакълу гьечIолъиялълъулги бетIер - гIамал кIодолъи. kinabgo balaha:ul beTer - faqlu hezo;i, faqlu hezo;iya:ulgi beTer - famal jodo;i. Кинабго оцода гуребила рекIелI ракьа букIунеб. kinabgo ocoda gurebila reje/ rapa bujuneb. Кинавго чиясс пуни, гьури багъарулеб. kinawgo xiyaS _uni, huri bavaruleb. Кинидассанго байбихье, хвезегIан цIцIалде. kinidaSango baybi%e, [we#efan ~alde. Кинисса гьабуниги — дие гъедо. (Кинисса гьабуниги, дие мекъсса ккола). kiniSa habunigi - diye vedo. (kiniSa habunigi, diye meqSa Kola). Кисса катие бахъухъ (КвинчIо катицца бахъухъ). kiSa katiye ba]u] (kwinzo katiCa ba]u]). Кисса щварабали лъалареб боцIцIи, кибе арабали лъачIого тIагIуна. kiSa &warabali ;alareb bo~i, kibe arabali ;azogo Tafuna. Киссан гирарабги гьорчо кIкIалахъе. kiSan girarabgi horxo Jala]e. Кодоб кватIани, болъонил цIцIоко цIеллъун бихьулебила. kodob kwaTani, bo;onil ~oko `el;un bi%ulebila. Кодоб кквезе гIоркь гуреб, гIодоб лъезе тIино гуреб. (ХIассил кколареб рагIи, рагIалде бахъунареб хIалтIи). kodob Kwe#e forp gureb, fodob ;e#e Tino gureb. (\aSil Kolareb rafi, rafalde ba]unareb \alTi). Кодобе кьураб рукIкIен тIад гьабураб маргъалалдасса лълъикIаб. kodobe purab ruJen Tad haburab marvalaldaSa :ijab. Колол гьойда хIапизе лъалареб. kolol hoyda \a_i#e ;alareb. Корохъ гьабизе яс, гьабихъе ине нус. koro] habi#e yas, habi]e ine nus. Куркьби рижани, хIинчIчI бусада чIчIоларо. kurpbi ri$ani, \inZ busada Zolaro. Кутул гьечIеб гьороб гIункIкIал расандула. kutul hezeb horob funJal rasandula. Къ q Къад кьерхун, къасси роцIцIен - хур-ххералълъе балагь, херав чияссул бахIарай лълъади-рукъалълъе балагь. qad per[un, qaSi ro~en - [ur-{era:e balah, [eraw xiyaSul ba\aray :adi-ruqa:e balah. Къададаги гIундул ругел, гIалххудаги берал ругел. qadadagi fundul rugel, fal{udagi beral rugel. Къадал кьучIчI хIамайила, хIуби кьекIкIелила. qadal puZ \amayila, \ubi peZelila. Къадарав чияссул чIухIи, кьибил кIодолъиялдалъун букIунеб. qadaraw xiyaSul zu\i, pibil jodo;iyalda;un bujuneb. Къадарал жал гьаризе бегьулареблъи лъазе кколеб гIадин, къадараб цIцIар лъеларедухъ хьвадизеги лъазе ккола. qadaral $al hari#e behulareb;i ;a#e Koleb fadin, qadarab ~ar ;elaredu] %wadi#egi ;a#e Kola. Къаденахъе мегIерги бегуге, бакъанида росоги тоге. qadena]e mefergi beguge, baqanida rosogi toge. Къан хIамил рачIчI чIчIоларо, хIурул гьабун чед чIчIоларо. qan \amil raZ Zolaro, \urul habun xed Zolaro. Къандалъоялълъубе реххун, гIебу баххчиларо. qanda;oya:ube re{un, febu ba{xilaro. Къараласс гважи беццун бичараб. qaralaS gwa$i beCun bixarab. Къарз ваццассе гьабуге, гьоркьоблъи хунгутIизе. qar# waCaSe habuge, horpob;i [unguTi#e. Къассд бихьун гIамалила, гIамал бихьун хIалтIийила. qaSd bi%un famalila, famal bi%un \alTiyila. Къассд кканщинаб жоги щоларо, тIалаб гьабунщинаб жоги батуларо. qaSd Kan&inab $ogi &olaro, Talab habun&inab $ogi batularo. Къасси бусада лъечIеб бетIер радал тIаде босизе батуларо (Къасси вега, радал вахъа). qaSi busada ;ezeb beTer radal Tade bosi#e batularo (qaSi wega, radal wa]a). КъачIеб ххариниб ххер бижуларо. qazeb {arinib {er bi$ularo. КъваригIани ахIизе, ХIохьочида цIцIар лъала. qwarifani a\i#e, \o%oxida ~ar ;ala. КъваригIел ккун ахIулеб меххалълъ ХIажимурадил Давуд, къваригIараб жо гьечIеб меххалълъ ХIинкIил Давуд. qwarifel Kun a\uleb me{a: \a$imuradil dawud, qwarifarab $o hezeb me{a: \injil dawud. КъваригIинчIеб жо босани, къваригIараб бичизе ккола. qwarifinzeb $o bosani, qwarifarab bixi#e Kola. КъватIиб гьури-муч кIудияв – рокъоб, оц тIурани, лIаралда базе жо батуларев. qwaTib huri-mux judiyaw - roqob, oc Turani, /aralda ba#e $o batularew. КъватIул цIцIогьор кIулацца ккола, рукъалълъул цIцIогьор ссунццаго кколаро. qwaTul ~ohor julaCa Kola, ruqa:ul ~ohor SunCago Kolaro. Къебед чIвалароан, къасси бетIер къаданиб жоялда лъун букIарабани. qebed zwalaroan, qaSi beTer qadanib $oyalda ;un bujarabani. Къед биххараб меххалълъ бахъинчIеб хIур нахъа бахъунаро. qed bi{arab me{a: ba]inzeb \ur na]a ba]unaro. Къелеб ракьа квараб гьве, ГьидалI чIчIолареб. qeleb rapa kwarab hwe, hida/ Zolareb. Къинаб квер хIорго тани, хIажатаб жо щоларо. qinab kwer \orgo tani, \a$atab $o &olaro. Къинал кверал хIор гьарун, хIалихьалъи баччуге. qinal kweral \or harun, \ali%a;i baXuge. Къинал ккарал хIор гьарун, хIалихьалъи баччуге. qinal Karal \or harun, \ali%a;i baXuge. Къо радалго буго. qo radalgo bugo. Къого бихьичIого чилъи бокьарасс, ярагъго гьечIого рагъде къассд гьабе. qogo bi%izogo xi;i boparaS, yaravgo hezogo ravde qaSd habe. Къойилго букIуна дун аниб (хIамил хIакъалълъулI). qoyilgo bujuna dun anib (\amil \aqa:u/). Къокъид арав ххутIарав, ххалат арав вуссарав. qoqid araw {uTaraw, {alat araw wuSaraw. КъотIун гIодобе реххун бугониги, чол боххалда божуге. qoTun fodowe re{un bugonigi, xol bo{alda bo$uge. КъочIчIоде гIебо гIадин ккана. qoZode febo fadin Kana. Къуларассе раччи, баччарассе магь. qularaSe raXi, baXaraSe mah. Къулиладайилан могьода гьикъарай, къотIиладайилан сумада гьикъарай. quliladayilan mohoda hiqaray, qoTiladayilan sumada hiqaray. КъулчIчIизе кIолареб жо хIанчIуге. qulZi#e jolareb $o \anzuge. Къурассул рекIел унти - бергьарав чIвалеб чIор. quraSul rejel unti - berharaw zwaleb zor. Кь p Кьабураб зар гьанада унтула, абураб рагIи рекIеда унтула. paburab #ar hanada untula, aburab rafi rejeda untula. Кьарияб чу - лълъикIаб чу, хIалакъаб чу - квешаб чу. pariyab xu - :ijab xu, \alaqab xu - kwe^ab xu. Кьвагьизе ккани, цIун букIине ккола. pwahi#e Kani, `un bujine Kola. Кьвагьи гьечIеб бакIалде гIарада баге, кьвагьун бахъунареб бакIалда гIуж баге. pwahi hezeb bajalde farada bage, pwahun ba]unareb bajalda fu$ bage. Кьерхаде хъвараб ххер роцIцIаде бакIарула. per[ade ]warab {er ro~ade bajarula. Кьерханкъо къалъуларо, къокъав чи херлъуларо. per[anqo qa;uaro, qoqaw xi [er;ularo. Кьерхахъе зоб букIунаро, рещтIухъе бо букIунаро. per[a]e #ob bujunaro, re&Tu]e bo bujunaro. Кьибил гьечIеб гъветI букIунареб, гIагарлъи камурав чи вукIунарев. pibil hezeb vweT bujunareb, fagar;i kamuraw xi wujunarew. Кьижарав чи - хварав чи. pi$araw xi - [waraw xi. Кьижарассе инссул бутIа кьечIеб. pi$araSe inSul buTa pezeb. Кьили чIванилан гIурцIмадул айгъир бахъинаро. pili zwanilan fur`madul ayvir ba]inaro. Кьодукьа гурелила хIинкъулел, гIурукьайила. podupa gurelila \inqulel, furupayila. Кьолаго босе, кьабулаго лIуте. polago bose, pabulago /ute. Кьолбодасса чIухIизе гIабдал те, мунго гьунаралдасса чIухIе. polbodaSa zu\i#e fabdal te, mungo hunaraldaSa zu\e. Кьолессда гьарула, гьабулессда малълъула. poleSda harula, habuleSda ma:ula. Кьураб босун барще. purab bosun bar&e. Кьураб квералда лъала, квараб чехьалда лъала. purab kweralda ;ala, kwarab xe%alda ;ala. Кьурасс босулеб жойила талихI. puraS bosuleb $oyila tali\. Кьурассул квералда гурони, кварассул кIалалда лъаларо. puraSul kweralda guroni, kwaraSul jalalda ;alaro. Кьурда хоно чIваге. purda [ono zwage. Кьурдун ссвакаравги кванде, гIодун ссвакаравги кванде. purdun Swakarawgi kwande, fodun Swakarawgi kwande. Кьуру биххана, борохь нахъе тана. puru bi{ana, boro% na]e tana. КI j КIал бугев чода, чу бугев лъелго. jal bugew xoda, xu bugew ;elgo. КIал цIунарав воххула, ххеххлъарав пашманлъула (КIал гIемерав воххичIо, вуцIцIарав пашманлъичIо). jal `unaraw wo{ula, {e{;araw _a^man;ula (jal femeraw wo{izo, wu~araw _a^man;izo). КIалги хъатги Хъандулалълъе, хъатиниб жо Денгассе. jalgi ]atgi ]andula:e, ]atinib $o dengaSe. КIалдибе борта багIаргIеч. jaldibe borta bafarfex. КIал цIуне, бер цIуне, чияр бицунев вукIунге. jal `une, ber `une, xiyar bicunew wujunge. КIалалълъ рии бицун, рекIелI ххасел ккоге. jala: rii bicun, reje/ {asel Koge. КIалалълъ реххулаго, ххвалчаде квер бегьуге. jala: re{ulago, {walxade kwer behuge. КIалдисса цаби гъиналде пиштIе, гьаракь кIудияб бахъине. jaldiSa cabi vinalde _i^Te, harap judiyab ba]ine. КIалдиссан араб бадиб речIчIула. jaldiSan arab badib reZula. КIалдиссан унеб калам пайда гьечIеб бицунге, гIияда гъорлI речIчIараб бацI гIадинан вукIунге. jaldiSan uneb kalam _ayda hezeb bicunge, fiyada vor/ reZarab ba` fadinan wujunge. КIалзул гьуриялда гьод букIунаро, гьагал рагIабазда дун божуларо. jal#ul huriyalda hod bujunaro, hagal rafaba#da dun bo$ularo. КIалзул рагIи ругьнадасса ссудула. jal#ul rafi ruhnadaSa Sudula. КIалцIи бани, чу бекерула, чури тIуни гьой багъула. jal`i bani, xu bekerula, xuri Tuni hoy bavula. КIалъалареб кIал букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. ja;alareb jal bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. КIалъалев чи – гьурщулев, гIенеккарав – бищулев. ja;alew xi - hur&ulew, feneKaraw - bi&ulew. КIанцIани бохх бекулеб борххалъуде вахунге. jan`ani bo{ bekuleb bor{a;ude wa[unge. КIанцIараб гьой лъаларев, къинлъараб гважи лъаларев. jan`arab hoy ;alarew, qin;arab gwa$i ;alarew. КIанцIулаго чахъдал цIцIулъи бихьараб цIцIе белъарабила. jan`ulago xa]dal ~u;i bi%arab ~e be;arabila. КIанцIун вахъунареб бакIалда гIужги багейила, батулареб рагIиги бицунгейила. jan`un wa]unareb bajalda fu$gi bageyila, batulareb rafigi bicungeyila. КIанцIун вахъунареб бакIалда хIуч хъваге. jan`un wa]unareb bajalda \ux ]wage. КIартида асскIоб бухьани, бечеги кьазе ругьунлъулеб. jartida aSjob bu%ani, bexegi pa#e ruhun;uleb. КIарчамаб кьегIер кIиго чахъдада хахулеб. jarxamab pefer jigo xa]dada [a[uleb. КIарчанлъигун кIкIухIаллъиялълъ кIиго лъимер гьабунила, мискинлъи ян, хIакъирлъи ян цIцIарал гьездаги лъунила. jarxan;igun Ju\al;iya: jigo ;imer habunila, miskin;i yan, \aqir;i yan ~aral he#dagi ;unila. КIиго балагь тIаде ккани, бигьаяб тIасса бище. jigo balah Tade Kani, bihayab TaSa bi&e. КIиго бетIерги рекъани, ункъго кверги хIалтIани, рукъ ццебе тIола. jigo beTergi reqani, unqgo kwergi \alTani, ruq Cebe Tola. КIиго бетIергьанчи разияб гуреб даран битIун кколаро. jigo beTerhanxi ra#iyab gureb daran biTun Kolaro. КIиго гьведа гьоркьобе реххараб ракьа гIадин. jigo hweda horpobe re{arab rapa fadin. КIиго гIанкIкIида ххадув векерани, цонигияб щоларо. jigo fanJida {aduw wekerani, conigiyab &olaro. КIиго чи данде гъуни, гъветI чIчIезе кколеб. jigo xi dande vuni, vweT Ze#e Koleb. КIиго чIчIужу йигев чияссул рукъ лълъухьичIого ххутIулеб. jigo Zu$u yigew xiyaSul ruq :u%izogo {uTuleb. КIиго чIчIужу ячине бацI биччан те. jigo Zu$u yaxine ba` biXan te. КIиго ххарил квацIиялълъул кинаб тIасса бищилебали лъачIого, хIама бакъуда хварабила. jigo {aril kwa`iya:ul kinab TaSa bi&ilebali ;azogo, \ama baquda [warabila. КIилълъилалълъул гьин гуро, гьетIарассул си гуро. ji:ila:ul hin guro, heTaraSul si guro. КIиябго бералда чияр лъимал рихьараб меххалълъ, цояб бералданиги нилIерго лъималги рихьизе ккола. jiyabgo beralda xiyar ;imal ri%arab me{a:, coyab beraldanigi ni/ergo ;imalgi ri%i#e Kola. КIудияб гъотIол кьалбал гIемерал рукIуна. judiyab voTol palbal femeral rujuna. КIудияб оцоцца рахъ кIудияб цIцIала. judiyab ocoCa ra] judiyab ~ala. КIудияб унти макъицца унеб, гьитIинаб унти кваницца унеб. judiyab unti maqiCa uneb, hiTinab unti kwaniCa uneb. КIудияв чи хвани рукъ бухIула, гьитIинав чи хвани, керен бухIула. judiyab xi [wani ruq bu\ula, hiTinaw xi [wani, keren bu\ula. КIудиял ургъалабаз гьитIинал ургъалаби кьеркьезарула. judiyal urvalaba# hiTinal urvalabi perpe#arula. КIицIцIул кIанцIун, кIкIал бахунареб. ji~ul jan`un, Jal ba[unareb. КIицIцIул ургъе, цин абе (анкьцIцIул борце, цин къотIе). ji~ul urve, cin abe (anp~ul borce, cin qoTe). КIицIцIул чи холарев, рухI цин гурони бахъулареб. ji~ul xi [olarew, ru\ cin guroni ba]ulareb. КIиябго бер беццасс цояб бер беццассда «Беццук! Беццук!» – илан абурабила. jiyabgo ber beCaS coyab beCaSda «beCuk! beCuk!» - ilan aburabila. КIиябго бералда чияр лъимал рихьараб меххалълъ, цояб бералданиги нилIерго лъималги рихьизе кколел. jiyabgo beralda xiyar ;imal ri%arab me{a:, coyab beraldanigi ni/ergo ;imalgi ri%i#e Kolel. КIиябго бералълъул данде ккечIогойила гьоркьоб мегIер бижараб. jiyabgo bera:ul dande Kezogoyila horpob mefer bi$arab. КIиябго квер кодобе кьурассда божуге. jiyabgo kwer kodobe puraSda bo$uge. КIияздаго гIайиб гьечIого, кIиго чи къаццандуларо. jiya#dago fayib hezogo, jigo xi qaCandularo. КIодолъиялде вахине бокьарасс гьитIинавги кIодо гьавула. jodo;iyalde wa[ine boparaS hiTinawgi jodo hawula. КIудияб бакI кквезе ккани, кIудияб гIакълуги къваригIунеб. judiyab baj Kwe#e Kani, judiyab faqlugi qwarifuneb. КIудияб вагIзаялдасса гьитIинаб мисалалълъул пайда цIцIикIкIараб. judiyab waf#ayaldaSa hiTinab misala:ul _ayda ~iJarab. КIкI J КIкIалахъ лълъим камулареб, рохьоб чан камулареб. Jala] :im kamulareb, ro%ob xan kamulareb. КIкIара боржани, гьоко къирула. Jara bor$ani, hoko qirula. КIкIараялдаги букIунебила жиндаго рекъараб рухI. Jarayaldagi bujunebila $indago reqarab ru\. КIкIараялдеги ххвалчен бахъарав. Jarayaldegi {walxen ba]araw. КIкIвахI месед гуро, хIалхьи гIарац гуро. Jwa\ mesed guro, \al%i farac guro. КIкIвахI – сахлъиялълъул тушман, хIалтIи – сахлъиялълъул гьудул. Jwa\ - sa[;iya:ul tu^man, \alTi - sa[;iya:ul hudul. КIкIвахIал вегун хIалтIулевила, кIусун кьижулевила. Jwa\al wegun \alTulewila, jusun pi$ulewila. КIкIвахIал – кидаго унтарав. Jwa\al - kidago untaraw. КIкIвахIалаб хIамицца ХIоццомегIер бегуларо. Jwa\alab \amiCa \oComefer begularo. КIкIвахIалассе чияр хIалтIи бокьулебила. Jwa\alaSe xiyar \alTi bopulebila. КIкIвахIалда гъулач бугев, хIалтIуда цедер бугев. Jwa\alda vulax bugew, \alTuda ceder bugew. КIкIвахIалълъ вас гьавуларев. Jwa\a: was hawularew. КIкIвахIалълъ лълъим гьекъолеб батани, хIалтIиялълъ гьоцIцIо гьекъолеб. Jwa\a: :im heqoleb batani, \alTiya: ho~o heqoleb. КIкIуй гьечIеб цIа букIунареб. Juy hezeb `a bujunareb. КIкIухIал гIодов вукIун кьижула, вегун кванала. Ju\al fodow wujun pi$ula, wegun kwanala. КIкIухIал гIодов чIчIунги ссвакала. Ju\al fodow Zungi Swakala. КIкIуялдасса цIунизейилан цIадаве лIугьунге. JuyaldaSa `uni#eyilan `adawe /uhunge. Кк K Кколареб къо босун хвараб хIама. Kolareb qo bosun [warab \ama. Кколаребила чIчIегIераб цер, кквезе ккани, ункъабго цадахъ кколебила. Kolarebila Zeferab cer, Kwe#e Kani, unqabgo cada] Kolebila. Л l Лабалда хурги бекьуге, бугъаоцги хьихьуге. labalda [urgi bepuge, buvaocgi %i%uge. Лабаллъуда хур гьабуге, лъарал рагIалда рукъ гьабуге. labal;uda [ur habuge, ;aral rafalda ruq habuge. Лагъ гIадин хIалтIе, ххан гIадин кванай. lav fadin \alTe, {an fadin kwanay. Лал тIамизе бегьулареб къоялълъ къед гьабизеги бегьулареб. lal Tami#e behulareb qoya: qed habi#egi behulareb. Ламадур кьуни, дадила, кьечIони, тиш ХIасан. lamadur puni, dadila, pezoni, ti^ \asan. Лачен боржаралълъуб гъеду рещтIуна. laxen bor$ara:ub vedu re&Tuna. Лачен – чанабе, гъеду – рохьобе. laxen - xanabe, vedu - ro%obe. Лаченги тарулеб, тайлан хъущтIулеб, тувадахъ гурони гIодоб кколареб. laxengi taruleb, taylan ]u&Tuleb, tuwada] guroni fodob Kolareb. Лаченги чучула чи гIемерлъани, чаранги биуна цIа гьалаглъани. laxengi xuxula xi femer;ani, xarangi biuna `a halag;ani. Ле гIакълугьечI, тIуруге, гIи тун гIангис кинигин, гIадамал тун хьвадани, хьитал хун, басралъулин. le faqluhez, Turuge, fi tun fangis kinigin, fadamal tun %wadani, %ital [un, basra;ulin. Ле ян абурассда я, — ян абизе кIоларев чи къватIиве вахъунге. le yan aburaSda ya, - yan abi#e jolarew xi qwaTiwe wa]unge. Лочнол бетIералда чаргъеду чIчIезабуге. loxnol beTeralda xarvedu Ze#abuge. Лъ ; Лъабго къоялълъищ хьихьилел? Лъабго моцIцIалълъищ? - ан гьикъулебила царацца тIанчIазда. ;abgo qoya:i& %i%ilel? ;abgo mo~a:i&? - an hiqulebila caraCa Tanza#da. Лъабкъого сон барав чи — лъилъизе мехх щвараб гьохъил хур. ;abqogo son baraw xi - ;i;i#e me{ &warab ho]il [ur. ЛъабцIцIул къинлъичIого, гIака лъалареб. ;ab~ul qin;izogo, faka ;alareb. ЛъабцIцIул рагIа-ракьан бухъичIого, хур бачIунареб. ;ab~ul rafa-rapan bu]izogo, [ur bazunareb. Лъавукълъи букIуна гIакълулъун хIалеб, жагьиллъи бахъуна жибги гIелму ян. ;awuq;i bujuna faqlu;un \aleb, $ahil;i ba]una $ibgi felmu yan. Лъай гьечIевгун ургъани, ургъалабалълъе ккола. ;ay hezewgun urvani, urvalaba:e Kola. Лъалареб бакIалда адабги гьабуге, гIорцIцIулареб бакIалда вакъиги лъазабуге. ;alareb bajalda adabgi habuge, for~ulareb bajalda waqigi ;a#abuge. Лъаларилан аби - кIалзуе бигьалъи, кIоларилан аби - чорххое бигьалъи. ;alarilab abi - jal#uye biha;i, jolarilan abi - xor{oye biha;i. Лъалесс малълъараб гьабичIев мурадалде щоларо. ;aleS ma:arab habizew muradalde &olaro. Лъалесс чу босе, лъаларесс куса босе. ;aleS xu bose, ;alareS kusa bose. Лъаракьа гурелила хIинкъулел, гIурукьайила. ;arapa gurelila \inqulel, furupayila. ЛъаратIе гIор кIанцIана. ;araTe for jan`ana. Лъебелазул кун, куралазул рукъи (кIиябго бецарулеб буго). ;ebela#ul kun, kurala#ul ruqi (jiyabgo becaruleb bugo). Лъезе лъаларесс тIагъур бахъуге. ;e#e ;alareS Tavur ba]uge. Лъимал гьаричIессда рокьи лъалареб, лъимал хвечIессда рухIел лъалареб. ;imal harizeSda ropi ;alareb, ;imal [wezeSda ru\el ;alareb. Лъималазул унти эбел-инссул гьумер ничараб жо. ;imala#ul unti ebel-inSul humer nixarab $o. Лъун бихьараб кьили лълъикIаб, къвагьун бихьараб ярагъ лълъикIаб. ;un bi%arab pili :ijab, qwahun bi%arab yarav :ijab. Лълъ : Лълъадал берищ, рокьол гIусищ? :adal beri&, ropol fusi&? Лълъадал къатIраялълъги гамачI борлIулеб, цIадул хIенехIалълъги дунял бухIулеб. :adal qaTraya:gi gamaz bor/uleb, `adul \ene\a:gi dunyal bu\uleb. Лълъадаццаги жиндиего нух бахъула. :adaCagi $indiye nu[ ba]ula. Лълъади гьечIев россги, росс гьечIей чIчIужуги – чIобогояб рукъ. :adi hezew roSgi, roS hezey Zu$ugi - zobogoyab ruq. Лълъади квешассул гIумру гIазабалда гирула. :adi kwe^aSul fumru fa#abalda girula. Лълъади лълъикIав лълъикI вуго, лълъади квешав квеш вуго. :adi :ijaw :ij wugo, :adi kwe^aw kwe^ wugo. Лълъади ячине анцIгоявгун ургъе, йиччазе нусгоявгун ургъе. :adi yaxine an`goyawgun urve, yiXa#e nusgoyawgun urve. Лълъадулгун кколеб къеццалдасса тIагIан гьечIеб дандежо букIунареб. :adulgun Koleb qeCaldaSa Tafan hezeb dande$o bujunareb. Лълъеда бараб полоп гIадаб жойила росс-лълъадиялда гьоркьоб кколеб кьал. :eda barab _olo_ fadab $oyila roS-:adiyalda horpob Koleb pal. Лълъеде мугъ чIваге, гьерссиде ракI гьоге. :ede muv zwage, herSide raj hoge. Лълъеда гьабун накъищ чIчIоларо. :eda habun naqi& Zolaro. Лълъецца гьобо, цIецца кор. :eCa hobo, `eCa kor. ЛълъикI букIаго, «патихIа!» :ij bujago, «_ati\a!» ЛълъикI вугилан чIухIуге, квеш вукIараб меххги ракIалде щва. :ij wugilan zu\uge, kwe^ wujarab me{gi rajalde &wa. ЛълъикI хьвадарав квеш холаро, квеш хьвадарав лълъикI холаро. :ij %wadaraw kwe^ [olaro, kwe^ %wadaraw :ij [olaro. ЛълъикIаб батани канае, квешаб батани цIадуе. :ijab batani kanaye, kwe^ab batani `aduye. ЛълъикIаб бугъицца къуралде лIар хьвагIулареб, лълъикIав чиясс чияе чIухIи гьабулареб. :ijab buviCa quralde /ar %wafulareb, :ijaw xiyaS xiyaye zu\i habulareb. ЛълъикIаб дару кьогIаб букIунеб. :ijab daru pofab bujuneb. ЛълъикIаб гьудуллъи ххазинаялдасса лълъикIаб. :ijab hudul;i {a#inayaldaSa :ijab. ЛълъикIаб жоялълъе къей гьечIеб, къадаралълъе бергьенлъи гьечIеб. :ijab $oya:e qey hezeb, qadara:e berhen;i hezeb. ЛълъикIабги бихьаги, квешабги бихьаги. :ijabgi bi%agi, kwe^abgi bi%agi. ЛълъикIаб рагIуда мал баге. :ijab rafuda mal bage. ЛълъикIаб хIама бакIаб букIуна. :ijab \ama bajab bujuna. ЛълъикIав бахIарчияссул вас къадараванги тоге, къадарав чияссул вас бахIарчиянги тоге. :ijaw ba\arxiyaSul was qadarawangi toge, qadaraw xiyaSul was ba\arxiyangi toge. ЛълъикIав чияссе - цо рагIи, лълъикIаб чое - цо цIцIал :ijaw xiyaSe - co rafi, :ijab xoye - co ~al. ЛълъикIалда мал бани, квешалда къвал базе ккола. :ijalda mal bani, kwe^alda qwal ba#e Kola. ЛълъикIассул лълъикIлъиги квешассул квешлъиги кидаго кIочонареб. :ijaSul :ij;igi kwe^aSul kwe^;igi kidago joxonareb. ЛълъикIлъи бихьарассул кар, квешлъи бихьарассул малълъ. :ij;i bi%araSul kar, kwe^;i bi%araSul ma:. ЛълъикIлъиялда ццебе - квешлъи, квешлъиялда ццебе - лълъикIлъи. :ij;iyalda Cebe - kwe^;i, kwe^;iyalda Cebe - :ij;i. Лълъим бахунеб меххалълъ гурони чахъдада бацI кIочонареб. :im ba[uneb me{a: guroni xa]dada ba` joxonareb. Лълъим гьечIеб магIарда чу кIутIулареб, къачIеб магIардасса ххер бедулареб. :im hezeb mafarda xu juTulareb, qazeb mafardaSa {er bedulareb. Лълъим дагьлъигун, гьабил гIузраби тIатуна, ххерлъигун чорххол гIузраби тIатуна. :im dah;igun, habil fu#rabi Tatuna, {er;igun xor{ol fu#rabi Tatuna. Лълъим рахънибе ккола, чи нухде ккола. :im ra]nibe Kola, xi nu[de Kola. ЛI / ЛIурдул гъезе араб гъвала, гIундул къотIун бачIарабила. /urdul ve#e arab vwala, fundul qoTun bazarabila. ЛIутIарав щив, букъарав хвад? (маххщаликъав устар гIад гьавун). /uTaraw &iw, buqaraw [wad? (ma{&aliqaw ustar fad hawun). М m Магжида нус бабадулеб рекIинчIеб меххалълъ, кIалдиб мацIцI кIичIардулеб гьересси бицунеб меххалълъ. mag$ida nus babaduleb rejinzeb me{a:, jaldib ma~ jizarduleb hereSi bicuneb me{a:. МагжилI иман букIунареб, рекIелI гурони. mag$i/ iman bujunareb, reje/ guroni. Магъал гьанахъ гьоэр щолареб (нилIее къваригIараб къоялълъ лълъикIалълъухъги квешаб щолареб). maval hana] hoer &olareb (ni/eye qwarifarab qoya: :ija:u]gi kwe^ab &olareb). Магъил ургъел гьабулагойила хIанчIчIил боххдул тIеренлъарал. mavil urvel habulagoyila \anZil bo{dul Teren;aral. МагъилI ругел хурзабазги хабалI ругел умумузул рукьбузги гьабизе жо гьечIо – хIара хIажат буго. mavi/ rugel [ur#aba#gi [aba/ rugel umumu#ul rupbu#gi habi#e $o hezo - \ara \a$at bugo. Магъихъ балагьун, кьурде, цер. mavi] balahun, purde, cer. Магьихъ ралагьуге, гьакихъ ралагье. mahi] ralahuge, haki] ralahe. Магь цIезе ссан гурел, ссахI цIезе хур гурел. mah `e#e San gurel, Sa\ `e#e [ur gurel. МагIарда бартиццаги лълъикIабаб кколебила. mafarda bartiCagi :ijabab Kolebila. МагIарда гIи бугев – гIаг гьечIеб шарбал, ГIиялI куйдул ругев – тIох гьечIеб тIагъур. mafarda fi bugew - fag hezeb ^arbal, fiya/ kuydul rugew - To[ hezeb Tavur. МагIарда чан букIаго, чурун хьаг цIеда лъоге. mafarda xan bujago, xurun %ag `eda ;oge. МагIардаги гIундул ругел, гIалххудаги берал ругел. mafardagi fundul rugel, fal{udagi beral rugel. МагIарде ваханиги гьитIинав кIодолъуларевила, гвандиниве рехханиги кIудияв гьитIинлъуларевила. mafarde wa[anigi hiTinaw jodo;ularewila, gwandiniwe re{anigi judiyaw hiTin;ularewila. МагIарде гъуниги, хIамицца заз гурони кунареб. mafarde vunigi, \amiCa #a# guroni kunareb. МагIарде гIазу баги гIухьби рокъой рачIине, гIурдаде саву ккаги вокьулессда бер чIвазе. mafarde fa#u bagi fu%bi roqoy razine, furdade sawu Kagi wopuleSda ber zwa#e. МагIарде гIазу бани, гIурухъе цIцIорой кколеб. mafarde fa#u bani, furu]e ~oroy :oleb. МагIарзухъа кIалдибегIан къокъаб жойила гьересси. mafar#u]a jaldibefan qoqab $oyila hereSi. «МагIарзухъан бачIаги!» – ян, чед кьун воххизавуге дун, гьумер битIун кIалъараб кIалалълъ воххизаве дун. «mafar#u]an bazagi!» - yan, xed pun wo{i#awuge dun, humer biTun ja;arab jala: wo{i#awe dun. МагIу-рорчIи хханассул гIадаб, хвел-букъи гергил гIадаб. mafu-rorzi {anaSul fadab, [wel-buqi gergil fadab. МархIабаян кьабуниги къотIула, ма, хIамаян кьабуниги къотIула. mar\abayan pabunigi qoTula, ma \amayan pabunigi qoTula. Ма дуе, ма дие (даран лълъикIаб, маян дуццаги кьураб, маян диццаги кьураб). ma duye, ma diye (daran :ijab, mayan duCagi purab, mayan diCagi purab). Ма, ссахIан гIака бачIунеб, кье ссахIан чу бачIунеб. ma, Sa\an faka bazuneb, pe Sa\an xu bazuneb. Мавул - кьей, кьовул - божи (маян кьураб жоялде божи цIцIикIкIараб). mawul - pey, powul - bo$i (mayan purab $oyalde bo$i ~iJarab). Магъал гьанахъ гьоэр щоларо (нилIее къваригIараб къоялълъ лълъикIалълъулI квешаб щолареб). maval hana] hoer &olaro (ni/eye qwarifarab qoya: :ija:u/ kwe^ab &olareb). Магьахъ балагьун кьурде. maha] balahun purde. Магъил ургъел гьабулагойила хIанчIчIил боххдул тIеренлъарал. mavil urvel habulagoyila \anZil bo{dul Teren;aral. Магьихъ ралагьуге, гьакихъ ралагье. mahi] ralahuge, haki] ralahe. МагIарда чан букIаго, чурун хьаг цIеда лъоге. mafarda xan bujago, xurun %ag `eda ;oge. МагIарде гъуниги, хIамида заз гурони букъулареб. mafarde vunigi, \amida #a# guroni buqulareb. МагIарде гIазу бани, гIурдаде саву ккола. mafarde fa#u bani, furdade sawu Kola. МагIарзухъан кIалдибегIан къокъаб жойила гьересси. mafar#u]an jaldibefan qoqab $oyila hereSi. МагIарухъ хур хвани, хьиндалазул пихъги хола. mafaru] [ur [wani, %indala#ul _i]gi [ola. МагIу рекъезе - рагIи, риба хIалаллъизе - хIила. (МагIу рекъезе — далай). mafu reqe#e - rafi, riba \alal;i#e - \ila. (mafu reqe#e - dalay). Мадугьалассул хIелеко хъазлъун бихьулебила. maduhalaSul \eleko ]a#;un bi%ulebila. Макьие ссабру гьечIеб, рокьуе берцинлъи гьечIеб. mapiye Sabru hezeb, ropuye bercin;i hezeb. Макьу толеб жо - ургъел, гIадан холеб жо - ххиял. mapu toleb $o - urvel, fadan [oleb $o - {iyal. Макьу щварал кьижула, рокьи ккарал ссвердула. mapu &waral pi$ula, ropi Karal Swerdula. Мала-Нассрудинил далай лIугIаниги, чIанда ххабаралълъе лIугIел букIунаро. mala-naSrudinil dalay /ufanigi, zanda {abara:e /ufel bujunaro. Маялълъа ццебеялда ххадуб. maya:a Cebeyalda {adub. Малълъараб гьабе, гьикъараб биде. ma:arab habe, hiqarab bide. Малълъараб гьабуни, дагIба кколаро. ma:arab habuni, dafba Kolaro. Малълъараб гьабичIев ХIавал Палицца. ma:arab habizew \awal _aliCa. Малълъарассул кIал бекуларо, кIанцIарассул бохх гурони. ma:araSul jal bekularo, jan`araSul bo{ guroni. Малълъизе чи тIагIунаро, малълъараб босаги. ma:i#e xi Tafunaro, ma:arab bosagi. МалълъичIеб гьабуге, гьикъичIеб бицунге. ma:izeb habuge, hiqizeb bicunge. МалълъичIого хIалтIи гьабуге, ахIичIого кваназе унге. ma:izogo \alTi habuge, a\izogo kwana#e unge. МасслихIаталълъ рекъезарула, мацIцIицца ратIа гьарула. maSli\ata: reqe#arula, ma~iCa raTa harula. Маххссара гьабе бакI бихьун. ma{Saro habe baj bi%un. Маххссара гьабе, маххссара лъалев чияссе. ma{Sara habe, ma{Sara ;alew xiyaSe. Маххссара лълъикIаб кIиго чи велъараб. ma{Sara :ijab jigo xi we;arab. Маххул нуцIцIа цIулал нуцIцIаялде ккараб. ma{ul nu~a `ulal nu~ayalde Karab. Маххщалицца квен гьабуларо, жинццаго кьола. ma{&aliCa kwen habularo, $inCago pola. MацIцIквеш - сег, сумквеш - огоб. ma~kwe^ - seg, sumkwe^ - ogob. МахIалда хIал букIаго, хIетI босе. ma\alde \al bujago, \eT bose. МацIцI гIадамассул кунге, хIайваналълъул кун. ma~ fadamaSul kunge, \aywana:ul kun. МацIцIалда ракьа гьечIо, гьелълъни ракьа бекула. ma~alda rapa hezo, he:ni rapa bekula. МацIцIалда ракьа гьечIеб. ma~alda rapa hezeb. МацIцIалде гьоцIцIо тIун, гьордилI жо баге. ma~alde ho~o Tun, hordi/ $o bage. МацIцIалда кIолаго, кIудиялде ваккуге. ma~alda jolago, judiyalde waKuge. МацIцIид чи чIвала, цIцIогьод оц хъола. ma~id xi zwala, ~ohod oc ]ola. Маялда мал бани, кьеялда кьили чIвазе кколеб. mayalda mal bani, peyalda pili zwa#e Koleb. Маян кьураб босичIони, кьеян гьаризе кколеб. mayan purab bosizoni, peyan hari#e Koleb. МегIер бичилалде ххер биче, ххер бичилалде хьацI биче mefer bixilalde {er bixe, {er bixilalde %a` bixe (цин къадараб биче, ххадуб гурони лълъикIаб бичугеян абураб жо). (cin qadarab bixe, {adub guroni :ijab bixugeyan aburab $o). МегIер кIкIванищ, гIор кIкIванищ? mefer Jwani&, for Jwani&? (бетIербахъи гьабизе, гIадамазулгун хIал рекъезабизе гьедигIан бакIаб, захIматаб жоян абураб магIна). (beTerba]i habi#e, fadama#ulgun \al reqe#abi#e hedifan bajab, #a\matab $oyan aburab mafna). МегIер мегIералде кколареб, гIадан гIадамассде кколев. mefer mereralde Kolareb, fadan fadamaSde Kolew. МегIер мегIералде щун бугилан абуни, божа, гIадамасс ругьунаб гIамал тун бугилан абуни, божуге. mefer meferalde &un bugilan abuni, bo$a, fadamaS ruhunab famal tun bugilan abuni, bo$uge. МегIер радал беге, гIор къаденахъе бахе. mefer radal bege, for qadena]e ba[e. МегIергун барщун гIанкIкI тIубаларо. mefergun bar&un fanJ Tubalaro. Месед балагьизе арав бухъулаго хваравила. mesed balahi#e araw bu]ulago [warawila. Месед хъванилан хъирмил багьа холаро. mesed ]wanilan ]irmil baha [olaro. Меседил кверазул багьа гьечIеб, гьел ричун росизе щоларел. mesedil kwera#ul baha hezeb, hel rixun rosi#e &olarel. Метер гьабулеб жоялде жакъа ургъе. meter habuleb $oyalde $aqa urve. Метер гьабилилан хIалтIиги тоге, регIараб меххалълъ гьабилилан гIаданлъиги тоге. meter habililan \alTigi toge, refarab me{a: habililan fadan;igi toge. Метер кунеб моххмоххалдасса жакъа кунеб гьоэр лълъикIаб. meter kuneb mo{mo{aldaSa $aqa kuneb hoer :ijab. Метер къоялълъул хIисаб гьабичIев нахъа пашманлъула. meter qoya:ul \isab habizew na]a _a^man;ula. Метер семиялдасса жакъа рагъи лълъикIаб. meter semiyaldaSa $aqa ravi :ijab. Метерисса бохха, цер. meteriSa bo{a, cer. Мискинлъиялълъе дару хIалтIийла, хIинкъиялълъе дару таваккалила. miskin;iya:e daru \alTiyila, \inqiya:e daru tawaKalila. МичIчI бекьаралълъуб - мичIчI, жух бекьаралълъуб - жух. miZ bepara:ub - miZ, $u[ bepara:ub - $u[. МичIчIил кьолбода кьагIрил тIегь баларо. miZil polboda pafril Teh balaro. Могьой гьали, гьанай кватIи. mohoy hali, hanay kwaTi. Мокъиде хъазги бахинабун, хIелкида къинлъеян абуге. moqide ]a#gi ba[inabun, \e;kida qin;eyan abuge. Мокъокъида чIор речIчIани, чIоролида зунула. moqoqida zor reZani, zorolida #unula. Мокърукь бетIер тункичIого, гIадамассда гIакълу щоларо. moqrup beTer tunkizogo, fadamaSda faqlu &olaro. Моххмоххида нах бахунге. mo{mo{ida na[ ba[unge. Моххмоххиде хьул лъун, хьолбодасса ватIалъуге. mo{mo{ide %ul ;un, %olbodaSa waTa;uge. Моххмоххил маргьа бице, дада, моххмохх кварал гIадин рукIине. mo{mo{il marha bice, dada, mo{mo{ kwaral fadin rujine. МоцIцI нилIехъан бугони, цIцIвабзазул ургъел кколаро. mo~ ni/e]an bugoni, ~wab#a#ul urvel Kolaro. МочIолIан рагIи бугин, рагIал чIван вилълъа. mozo/an rafi bugin, rafal zwan wi:a. Мугъ биччичIого хур биччуларо. muv biXizogo [ur biXularo. Мугъ чIвазе къед бугони, зарул тирххи букIуна. muv zwa#e qed bugoni, #arul tir{i bujuna. Мугъалълъ баччиялдасса чехьалълъ баччи лълъикIаб (квен). muva: baXiyaldaSa xe%a: baXi :ijab (kwen). Мугъзада чед букIаго, чехь бакъизе биччаге. muv#ada xed bujago, xe% baqi#e biXage. МугIрул гIин цIцIодораб, гIалххул бер цIцIодораб. mufrul fin ~ororab, fal{ul ber ~odorab. МугIрул каву гIатIидаб. mufrul kawu faTidab. МугIрул рукъги рукъалълъул хIубиги гьабуге (Буртинаги чIчIужуги). mufrul ruqgi ruqa:ul \ubigi habuge (burtinagi Zu$ugi). Мун гъалбацI ватани, гIадамал гIанкIкIал гуро. mun valba` watani, fadamal fanJal guro. Мун кваназавурав чи - мун вокьулев чи, мун гьекъезавурав - мун рихарав чи. mun kwana#awuraw xi - mun wopulew xi, mun heqe#awuraw - mun ri[araw xi. Мун кида биххилебан гьикъанила къадада, хIарщуда гьикъеян жаваб кьунила къадацца. mun kida bi{ileban hiqanila qadada, \ar&uda hiqeyan $awab punila qadaCa. Мун кида холебан гьикъараб меххалълъ, нахуда гьикъеян абунила къородиссессул лакаялълъ. mun kida [oleban hiqarab me{a:, na[uda hiqeyan abunila qorodiSeSul lakaya:/ Мун кьижун вукIунев, дур тушман кьижуларев. mun pi$un wujunew, dur tu^man pi$ularew. Мун лълъикIабилан абуни, хIамикIертги боххулебила. mun :ijabilan abuni, \amijertgi bo{ulebila. Мун цIцIализе иналде, дун цIцIалун вуссун вукIана. mun ~ali#e inalde, dun ~alun wuSun wujana. Мунагьго гьечIей яс ялагьулаго, чIчIужуго щвечIого, ххутIаравила. munahgo hezey yas yalahulago, Zu$ugo &wezogo, {uTarawila. Мунги – ххан, дунги – ххан, хIама лълъицца гьекъелеб, хуриве щив инев? mungi {an, dungi {an, \ama :iCa heqeleb, [uriwe &iw inew? Мунилан холев дун, дун хабалалIе восагиян мун. munilan [olew dun, dun [aba/e wosagiyan mun. Мунго дудаго лъачIого чияде рагIи абуге. mungo dudago ;azogo xiyade rafi abuge. Мунго дуццаго веццичIого гIумру гьабизе лъай. mungo duCago weCizogo fumru habi#e ;ay. Мунго дуццагоги веццуге, гьечIеб гьунаралдассаги чIухIуге. mungo duCagogi weCuge, hezeb hunaraldaSagi zu\uge. Мунго гьалаг гьавулеб гьаваялда рекIунге. mungo halag hawuleb hawayalda rejunge. Мунго цIакъавилан ккун, чи хIакъир гьавуге. mungo `aqawilan Kun, xi \aqir hawuge. Мунилан холев дун, хабалIе дун восагиян мун. munilan [olew dun, [aba/e dun wosagiyan mun. Мун лълъил гьакида рекIаниги, кечI гъоссул бакъаналда ахIе. mun :il hakida rejanigi, kez voSul baqanalda a\e. Мунищ наиб? Дунищ наиб? muni& naib? duni& naib? МутагIиллъун вугев васассда битIараб гьумер бихьуге. matafil;un wugew wasaSda biTarab humer bi%uge. Мухь гуреб жо кьун, вехь гурев чи тоге (вехь те, мухь кьун те). mu% gureb $o pun, we% gurew xi toge (we% te, mu% pun te). МухIама хIалтIун, ХIажицца кIутIун. mu\ama \alTun, \a$iCa juTun. Н n Нагагь лъаларилан лъабго хьит гьабурабила. nagah ;alarilan ;abgo %it haburabila. Наги тIутIги цадахъ хIалтIуларо. nagi TuTgi cada] \alTularo. Наги тIутIги цо тIалинир хIалтIиларо. nagi TuTgi co Talinir \alTilaro. Надалда хур бекьуларо, кьунссрузда ах гьабуларо. nadalda [ur bepularo, punSru#da a[ habularo. Наиб аралълъуссан нукарги ине кколевила. naib ara:uSan nukargi ine Kolewila. Най тIогьотIе уна, тIутI къетIа чIчIола. nay TohoTe una, TuT qeTa Zola. Найги тIутIги цо тIалинир хIалтIуларо. naygi TuTgi co Talinir \alTularo. Найицца тIегь кванала, тIотIоцца гъвесс кванала. nayiCa Teh kwanala, ToToCa vweS kwanala. Наккдалълъ баххчун, варани тIубаларо. naKda: ba{xun, warani Tubalaro. Наккдалълъ каржин къинлъарабила, ххарилI борохь къинлъарабила. naKda: kar$in qin;arabila, {ari/ boro% qin;arabila. Накку гьечIеб гьороре къадакаби унаро, гIатI-тIехх гьечIеб къвачIиде гIункIкIаз къассд гьабуларо. naKu hezeb horore qadakabi unaro, faT-Te{ hezeb qwazide funJa# qaSd habularo. Налъи бецIиялълъ берцин гьабула, гIадан битIараб бициналълъ берцин гьавула. na;i be`iya: bercin habula, fadan biTarab bicina: bercin hawula. Насибалдасса ратIалъиларо, гIажалалдасса ххвассарлъиларо. nasibaldaSa raTa;ilaro, fa$alaldaSa {waSar;ilaro. НатIил тIажу, тIохьол хъабарча. naTil Ta$u, To%ol ]abarxa. Нах гIемерлъун карщ холаро. na[ femer;un kar& [olaro. Нах тIад ккола, тIухьи гъоркь ккола. na[ Tad Kola, Tu%i vorp Kola. Нахда чIчIечIеб гъуд родода чIчIолеб. na[da Zezeb vud rododa Zoleb. Нахъбуссун дудаго речIчIулеб чIор реххуге. na]buSun dudago reZuleb zor re{uge. Нахъа бугеб куйдасса кодоб бугеб гIечго лълъикI. na]a bugeb kuydaSa kodob bugeb fexgo :ij. Нахъа гъезегIан тунила къоркъода рачIчI гъечIого ххутIараб. na]a ve#efan tunila qorqoda raZ vezogo {uTarab. Нахъассан чухъа ккурассул чухъил квенчIчIел дуццаги ккве. na]aSan xu]a KuraSul xu]il kwenZel duCagi Kwe. Нахъе валагьун гьури биччай, ццеве валагьун гьорчо биччай. na]e walahun huri biXay, Cewe walahun horxo biXay. Нахъе балагьун кIалъай, ццеве балагьун вилълъа. na]e balahun ja;ay, Cewe balahun wi:a. Нахъе лъураб жо лъималазегIаги батулеб. na]e ;urab $o ;imala#efagi batuleb. Нахъе тараб квен катицца уна. na]e tarab kwen katiCa una. Нахъе тараб порччое гьобол лълъикIав вачIуна. na]e tarab _orXoye hobol :ijaw wazuna. Нахъеги бицани, рузманалълъе гIела (цого жо такрар гьабиялде). na]egi bicani, ru#mana:e fela (cogo $o takrar habiyalde). НацIцIие квешезе цIцIаха бухIуге. na~iye kwe^e#e ~a[a bu\uge. Наял рагъила - гьоцIцIо тIагIина. nayal ravila - ho~o Tafina. НекIссияб сон гуро, сонссияб къо гуро. nejSiyab son guro, sonSiyab qo guro. НекIссияб сонги букIунареб, сонссияб къоги букIунареб. nejSiyab songi bujunareb, sonSiyab qogi bujunareb. НилI кьижаниги, мегъ кьижулареб. ni/ pi$anigi, mev pi$ulareb. НилIго нилIехъангойилан абун буго гIатIаххинкIаз. ni/go ni/e]angoyilan abun bugo faTa{inja#. НилIедасса бечедаб бакIалдассан ригьин гьабизегIан, гьорода бадире рилълъин лълъикIаб. ni/edaSa bexedab bajaldaSan rihin habi#efan, horoda badire ri:in :ijab. НилIер къвачIид кколареб чияр цIцIалкIид кколаро. ni/er qwazid Kolareb xiyar ~aljid Kolaro. НилIер чияда, чияр нилIеда. ni/er xiyada, xiyar ni/eda. НилIерго хьитинибе ккечIеб цIцIаялълъ хIецIе бухIуларо. ni/ergo %itinibe Kezeb ~aya: \e`e bu\ularo. НилIер цабзаз кквечIеб чияр кIутIбуз кколаро. ni/er cab#a# Kwezeb xiyar juTbu# Kolaro. НилIер чехь унтун букIин чияда лъалареб. ni/er xe% untun bujin xiyada ;alareb. НилIер чехьги чияр тIеххги бугилан чохьол чIоло чучуге. ni/er xe%gi xiyar Te{gi bugilan xo%ol zolo xuxuge. НилIерал чияда лъалел, чиярал нилIеда лъалел. ni/eral xiyada ;alel, xiyaral ni/eda ;alel. НилIералго чинква гьарун, чиярал цIулакьо гьарун, хьвадугейила. ni/eralgo xinkwa harun, xiyaral `ulapo harun, %wadugeyila. НилIерабго чинква (чинкир), чияраб курак. ni/erabgo xinkwa (xinkir), xiyarab kurak. НилIерго бакI – алжан, чияр бакI – жужахI. ni/ergo baj - al$an, xiyar baj - $u$a\. НилIерго васассул вас лIугьинчIони, нусалълъулги яс лIугьунарей. ni/ergo wasaSul was /uhinzoni, nusa:ulgi yas /uhunarey. НилIерго вугониги, чияр анищан ккаравги вукIуневила чи. ni/ergo wugonigi, xiyar ani&an Karawgi wujunewila xi. НилIерго гъоссодассанила нилIго хъущтIулел. ni/ergo voSodaSanila ni/go ]u&Tulel. НилIерго квенги кванан, нилIерго ретIелги ретIун, чияр ургъалида рукIунгейила. ni/ergo kwengi kwanan, ni/ergo reTelgi reTun, xiyar urvalida rujungeyila. НилIерго лаченалълъул чияр бакIалдасса бачIараб гьадилгIан къимат гьабуларебила. ni/ergo laxena:ul xiyar bajaldaSa bazarab hadilfan qimat habularebila. НилIерго лъарацца чияр гIурул хъуй рагIизе толаребила. ni/ergo ;araCa xiyar furul ]uy rafi#e tolarebila. (НилIерго лъарал гьаракь бугони, чияр гIурул гьаракь рагIулареб). (ni/ergo ;aral harap bugoni, xiyar furul harap rafulareb). НилIерго лъарал гьаракь бугони, чияр гIоралълъул хъуй рагIуларо. ni/ergo ;aral harap bugoni, xiyar fora:ul ]uy rafularo. НилIерго хIал нилIедаго лъала. ni/ergo \al ni/edago ;ala. НилIерго лъималги ццере тун, чияразда малълъаруларел. ni/ergo ;imalgi Cere tun, xiyara#da ma:arularel. НилIерго малъаз гIадин нилIер мугъ хъассулареб. ni/ergo ma;a# fadin ni/er muv ]aSulareb. НилIерго рукъ гIадаб бакI гьечIеб, хъизамалде гIадаб рекIелгъей букIунареб. ni/ergo ruq fadab baj hezeb, ]i#amalde fadab rejelvey bujunareb. НилIерго реццалълъ гIадин, чияр реццалълъ нилIее зарал гьабуларебила. ni/ergo reCa: fadin, xiyar reCa: ni/eye #aral habularebila. НилIерго хъорщода чиниги тун, чияр горда бугеб щагIида баххиллъуге. ni/ergo ]or&oda xinigi tun, xiyar gorda bugeb &afida ba{il;uge. НилIерго хьитинибе ккечIеб цIаялълъ хIетIе бухIуларо. ni/ergo %itinibe Kezeb `aya: \eTe bu\ularo. НилIерго хIал нилIеда лъала, чияр хIал чияда лъала. ni/ergo \al ni/eda ;ala, xiyar \al xiyada ;ala. НилIецца квараб чияр, чияцца квараб нилIер. ni/eCa kwarab xiyar, xiyaCa kwarab ni/er. НилIеццаго абураб бокьулеб, чияцца абураб бокьулареб. ni/eCago aburab bopuleb, xiyaCa aburab bopulareb. (Нису тIамун тIехх кванан рукIин лълъикI, тIад вугев чияссе наку чIвазеIан) (nisu Tamun Te{ kwanan rujin :ij, Tad wugew xiyaSe naku zwa#efan) НилIеццаго гьабичIеб нилIее батуларо. ni/eCago habizeb ni/eye batularo. НилIецца цIцIали лъабго къоялълъ тани, цIцIалиялълъ нилI лъабго моцIцIалълъ тола. ni/aCa ~ali ;abgo qoya: tani, ~aliya: ni/ ;abgo mo~a: tola. Нич гьечIелълъуб яхI гьечIеб. nix heze:ub ya\ hezeb. Носоцца гуреб къотIулеб, квералълъин. nosoCa gureb qoTuleb, kwera:in. Нохъо тун, нохъо бацIцIалъиларо, нохъо чороклъулеб гIамал течIони. no]o tun, no]o ba~a;ilaro, no]o xorok;uleb famal tezoni. НугI гьечIеб жо - гьересси. nuf hezeb $o - hereSi. Нусалда бичIчIизе ясалда абулеб. nusalda biZi#e yasalda abuleb. Нусго томеналълъул багьаябги букIуна гьересси. nusgo tomena:ul bahayabgi bujuna hereSi. Нух бекьуге, хур бекье. nu[ bepuge, [ur bepe. Нух гьечIеб кьуру букIунареб, кьо гьечIеб гIор букIунареб. nu[ hezeb puru bujunareb, po hezeb for bujunareb. Нух къваридав чи - хьитал къарав чи. nu[ qwaridaw xi - %ital qaraw xi. Нух лълъикIабани, нухда ххер бижилаан. nu[ :ijabani, nu[da {er bi$ilaan. Нух цо гьабе, роцен кIиго гьабе. nu[ co habe, rocen jigo habe. Нухда иналде гьалмагъ валагье. nu[da inalde halmav walahe. Нухда унаго, радал ххеххго вахъа, бакъанида ххеххго рещтIа. nu[da unago, radal {e{go wa]a, baqanida {e{go re&Ta. Нухда лълъим, лълъеда гьобо. nu[da :im, :eda hobo. Нухлул ххалалъиялде валагьуге, чIчIолеб бакIалде валагье. nu[lul {ala;iyalde walahuge, Zoleb bajalde walahe. Нухъа бахъаралълъуб хъвек рещтIуна. nu]a ba]ara:ub ]wek re&Tuna. НуцIцIа гъезегIан гъелдареч, хур бачIинегIан пурчIина. nu~a ve#efan veldarex, [ur bazinefan _urzina. НуцIцIил кIалтIаго - хIеж, хIобокьго - алжан (лълъадилъун ячинессей яс мадугьалихъго ятараб меххалълъ). nu~il jalTago - \e$, \obopgo - al$an (:adi;un yaxineSey yas maduhali]go yatarab me{a:). Нухда букIараб гьой чуруде ккани, чури хIехьолебила, чуруда букIараб нахде ккани, нах хIехьоларебила. nu[da bujarab hoy xurude Kani, xuri \e%olebila, xuruda bujarab na[de Kani, na[ \e%olarebila. О o Огьогьоялъ гьорчо кколаро. ohohoya: horxo Kolaro. Ордекалълъул тIанчIида ханинибго лълъин лъалеб. ordeka:ul Tanzida [aninibgo :in ;aleb. Оххолисса бекьичIеб ххаслихъе босулареб. o{oliSa bepizeb {asli]e bosulareb. Оххолисса карщ лълъама, ххаслихъе ххинкIал чIчIахIа. o{oliSa kar& :ama, {asli]e {injal Za\a. Оц бегьиниб жо басиялдаго лъала. oc behinib $o basiyalda ;ala. Оц бихьун рихьи бай, басиялда гIурдул рай. oc bi%un ri%i bay, basiyalda furdul ray. Оц гIураб меххалълъ, гIинтIизеги ккогеги, гIолохъанчи гIураб меххалълъ, гIакълу малълъизеги ккогеги. oc furab me{a:, finTi#egi Kogegi, folo]anxi furab me{a:, faqlu ma:i#egi Kogegi. Оц кьун, барщизарула, хIелеко кьун, рекъезаруларо (Шагьи кьун, барщизаруге, оц кьун, рекъезаре). oc pun, bar&i#arula, \eleko pun, reqe#arulago (^ahi pun, bar&i#aruge, oc pun, reqe#are). Оц кьурул рагIалде къайгун, хIамида ургъел чIвалеб. oc purul rafa;de qaygun, \amida urvel zwaleb. Оц кIанцIизе кватIани, гIака кIанцIулеб. oc jan`i#e kwaTani, faka jan`uleb. Оц лIугьунеб жо бачидаго лъалебила. oc /uhuneb $o baxidago ;alebila. Оц лIугьунеб жоялълъул лIар бегIераб букIуна. oc /uhuneb $oya:ul /ar beferab bujuna. Оц мацIцI лъалесс бикьун батаги. oc ma~ ;aleS bipun batagi. Оц рукьалда квегъула, чи заманалълъ квегъула. oc rupalda kwevula, xi #amana: kwevula. Оц тIураниги, Марямил гIайиб, релълъ беканиги Марямил гIайиб. (Оц тIураниги – Марям, релълъ беканиги – Марям). oc Turanigi, maryamil fayib, re: bekanigi maryamil fayib. (oc Turanigi - maryam, re: bekanigi - maryam). Оц хвани – гьан, гьоко хвани – цIул. oc [wani - han, hoko [wani - `ul. Оц хваниги, хур ххутIулеб, хур хваниги, ракь ххутIулеб. oc [wanigi, [ur {uTuleb, [ur [wanigi, rap {uTuleb. Оцаз гьабураб чоцца, рииялълъ гьабураб ххаселалълъ кваналебила. oca# haburab xoCa, riiya: haburab {asela: kwanalebila. Оцал гьечIессул рекьи хIалакъаб. ocal hezeSul repi \alaqab. Оцал магIарда, МухIама рагIдукь. ocal mafarda, mu\ama rafdup. Оцал тIуричIони тIор баларо, тIаде ракь хъвачIони, хур бачIунаро. ocal Turizoni Tor balaro, Tade rap ]wazoni, [ur bazunaro. Оцода бече гьабеянги абуге, гIака гьакидаги баге. ocoda bexe habeyangi abuge, faka hakida bage. Оцода бичIчIизе, булагъада кьабулеб. ocoda biZi#e, bulavada pabuleb. Оцол лIаран хIамил гIин ккоге. ocol /aran \amil fin Koge. Оцол тIомол бицинчIого, тIомохьитазул бицунге. ocol Tomol bicinzogo, Tomo%ita#ul bicunge. Оцал тIуричIони, тIегь балареб, тIаде ракь хъвачIони, хур бачIунареб. ocal Turizonigi, Teh balareb, Tade rap ]wazoni, [ur bazunareb. Оцол хъири бахъинчIони, магIил хъуй бахъунаро. ocol ]iri ba]inzoni, mafil ]uy ba]unaro. Оцол хъири гуреб, хъурмил гьаракь гуреб. ocol ]iri gureb, ]urmil harap gureb. Оцолаб босе, басидулаб те. ocolab bose, basidulab te. П _ Пакъирассе - къварилъи, гIабдалассе - роххел. _aqiraSe - qwari;i, fabdalaSe - ro{el. Пакъирзаби, мискинал бечедал чагIи! _aqir#abi, miskinal bexedal xafi! Палугьан гурони квариде вахунаро. _aluhan guroni kwaride wa[unaro. Панкъ гьабизе лълъим щвечIей, ЛълъелIе базе цIцIан щвечIей. _anq habi#e :im &wezey, :e/e ba#e ~an &wezey. Панкъил къулгьу, къолол бертин. _anqil qulhu, qolol bertin. ПасихIал рагIабацца богIол цагъур цIеларо. _asi\al rafabaCa bofol cavur `elaro. Пахьул бетIералда жанир меседил пикраби рукIунарел. _a%ul beTeralda $anir mesedil _ikrabi rujunarel. Пашманассул магIу гIемераб, рокьи ккарассул ххабар гIемераб. _a^manaSul mafu femerab, ropi KaraSul {abar femerab. Пашманлъи гьоркьоб гьечIеб роххелги букIунаребила, роххел лъалареб пашманлъиги бачIунаребила. _a^man;i horpob hezeb ro{elgi bujunarebila, ro{el ;alareb _a^man;igi bazunarebila. Пер кунаресс хъал кунеб. _er kunareS ]al kuneb. Пикраби – магIарда, къварилъи – мугъзада нахъа. _ikrabi - mafarda, qwari;i - muv#ada na]a. Пикру гIемерлъани, чи гIадаллъулев. _ikru femer;ani, xi fadal;ulew. Пикру гIемерлъани, чи гIадаллъула. _ikru femer;ani, xi fadal;ula. Пикруялда кIалъани, рагIулI мекъи кколаро. _ikruyalda ja;ani, rafu/ meqi Kolaro. Пикру ццебе, ццим ххадуб. _ikru Cebe, Cim {adub. ПиргIавние Муса камуларев. _irfawniye musa kamularew. Пири пирхханщинахъе зоб гъугъалареб. _iri _ir{an&ina]e #ob vuvalareb. Пириялълъеги гъветI кIудияб бокьулеб. _iriya:egi vweT judiyab bopuleb. Питна бокьарасс багьана, ракь хъвалхьун, балагьулеб. _itna boparaS bahana, rap ]wal%un, balahuleb. Питнабазул мугьал хьани, балагьазул гьирал раччулел. _itnaba#ul muhal %ani, balaha#ul hiral raXulel. Питнадул мугьал хьани, балагьалълъул тIор бала. _itnadul muhal %ani, balaha:ul Tor bala. Пихъ бижулареб гъветI гьурщулареб. _i] bi$ulareb vweT hur&ulareb. Пихъ гьечIеб гъотIода тIил речIчIулареб, лълъим гьечIеб иццухъе гел бегьулареб. _i] hezeb voToda Til reZulareb, :im hezeb iCu]e gel behulareb. Пурццил гьаракь къотIани, къолол бетIер камула. _urCil harap qoTani, qolol beTer kamula. Р r Рагъ ххинкIазулгун лълъикIаб. rav {inja#ulgun :ijab. Рагъалдасса рекъел лълъикIаб. ravaldaSa reqel :ijab. РагьумахIугIан бегизе захIматаб мегIер гьечIеб. (Рукъалълъул рагьумахIу ГIакару мегIергIанаб). rahuma\ufan begi#e #a\matab mefer hezeb. (ruqa:ul rahuma\u fakaru meferfanab). РагIал бахъун хур бекье, ракьан бахъун бокь хъващтIе. rafal ba]un [ur bepe, rapan ba]un bop ]wa&Te. РагIал гьечIеб кьуру гьечIеб, рагIал гьечIеб авлахъ гьечIеб. rafal hezeb puru hezeb, rafal hezeb awla] hezeb. РагIалалдасса ракьан лълъикIаб (нухлул). rafalaldaSa rapan :ijab (nu[lul). РагIи бадибе лълъикIаб, тIил мугъалде лълъикIаб. rafi badibe :ijab, Til muvalde :ijab. РагIи бице бакI бихьун, ургъел бикье чи вихьун. rafi bice baj bi%un, urvel bipe xi wi%un. РагIи бугеб рукъалдасса, рукъго гьечIого, къватIир лълъикI. rafi bugeb ruqaldaSa, ruqgo hezogo, qwaTir :ij. РагIи бугеб рукъалдасса магIу бугеб рукъ лълъикIаб. rafi bugeb ruqaldaSa mafu bugeb ruq :ijab. РагIи гьабизе - нус, нису квине - яс. rafi habi#e - nus, nisu kwine - yas. РагIи гьабуларесс боцIцIи хьихьиларо. rafi habulareS bo~i %i%ilaro. РагIи гIемералълъуб, хIалтIи дагьаб. rafi femera:ub, \alTi dahab. РагIи гьечIони кечI букIунареб. rafi hezoni kez bujunareb. РагIи гIарац буго, гIин тIами месед буго. rafi farac bugo, fin Tami mesed bugo. РагIи жаниб лъоларев чияссда балъгояб жо бицинегIан, квенчIчIел цIун босун къотIнобе бай. rafi $anib ;olarew xiyaSda ba;goyab $o bicinefan, kwenZel `un bosun qoTnobe bay. РагIи къватIиб, дун рокъов. (КIал бугев чода, чодулав лъелго) rafi qwaTib, dun roqow. (jal bugew xoda, xodulaw ;elgo) РагIи рагIуде бачIуна, гIор кьодукье бачIуна. rafi rafude bazuna, for podupe bazuna. РагIи риидал гьабе, рекьи ихдал гьабе. rafi riidal habe, repi i[dal habe. РагIи - рекIел кIул. rafi - rejel jul. РагIи ургъун бице, кици бакI бихьун тIаме. rafi urvun bice, kici baj bi%un Tame. РагIи хIалакъаб биде, гьан кьарияб кванай. rafi \alaqab bide, han pariyab kwanay. РагIуда гугьар гьечIин, гьурал жалго те. rafuda guhar hezin, hural $algo te. РагIул гьоло гьабуге, гьалил мигъир гьабуге. raful holo habuge, halil mivir habuge. РагIул гугьар гьечIин, гьурал жалго те. raful guhar hezin, hural $algo te. РагIул гIомо гьабуге, гIабдалгун щагъадуге. raful fomo habuge, fabdalgun &avaduge. РагIул гIомоялълъул гIарщал гьаруге. raful fomoya:ul far&al haruge. РагIул квешлъи - ххалалъи, ххамил квешлъи - гьечIолъи. raful kwe^;i - {ala;i, {amil kwe^;i - hezo;i. РагIул квешлъи - ххалалъи, ххарбил квешлъи - гIемерлъи. raful kwe^;i - {ala;i, {arbil kwe^;i - femer;i. РагIул тIанчIи риччаге, тIулида ццин бихъуге. raful Tanzi riXage, Tulida Cin bi]uge. РагIухъ балагьуге, хIалтIухъ балагье. rafu] balahuge, \alTu] balahe. РагIуцца рагIи бахъула, бакъуцца чIчIетI бахъула. rafuCa rafi ba]ula, baquCa ZeT ba]ula. Радал вахъарассул кьегIер цIцIуяб. radal wa]araSul pefer ~uyab. Радал къед биххун, къаденахъе хIур бахъун. radal qed bi{un, qadena]e \ur ba]un. Радал яхъаралълъул балъ тIокIаб. radal ya]ara:ul ba; Tojab. Радалго гьабураб хIалтIи лълъикIаб, гьитIинго ячарай чIчIужу лълъикIай. radalgo haburab \alTi :ijab, hiTingo yaxaray Zu$u :ijay. Ражи - мискинчияссул данде жо. ra$i - miskinxiyaSul dande $o. РажидулI анкьго дару бугеб. ra$idu/ anpgo daru bugeb. Ражиххуялълъул тIиналда гьабуниги, бертин бетичIого ххутIулареб. ra$i{uya:ul Tinalda habunigi, bertin betizogo {uTulareb. Рак гьечIого, бокь бичуге, бекьичIого хур бичуге. rak hezogo, bop bixuge, bepizogo [ur bixuge. Ракъи-хьул, ссвак-кIкIвахI. raqi-%ul, Swak-Jwa\. РакьулIе рехханиги, месед холаро. rapu/e re{anigi, mesed [olaro. Ракъдада ччугIа чIчIоларо, чвантиниб гIарац чIчIоларо. raqdada Xufa Zolaro, xwantinib farac Zolaro. РакъичIого кванаге, къассд букIаго жибго те. raqizogo kwanage, qaSd bujago $ibgo te. Ракъун кванани квен гьуинлъула, гьимун бицани рагIи гьуинлъула. raqun kwanani kwen huin;ula, himun bicani rafi huin;ula. Ракь бижилалде рак бижараб. rap bi$ilalde rak bi$arab. Ракьул бетIергьан вуго бекьарав чи. rapul beTerhan wugo beparaw xi. Ракьул гIанкIкI ракьул гьойцца гурони кколареб. rapul fanJ rapul hoyCa guroni Kolareb. РакI битIизегIан мацIцI битIуларо. raj biTi#efan ma~ biTularo. РакI бухIун гIодани, беццаб бадиссаги магIу бачIуна. raj bu\un fodani, beCab badiSagi mafu bazuna. РакI гурхIи гьечIеб хIал - хIанчIун кунеб гьан. raj gur\i hezeb \al - \anzun kuneb han. РакI гурхIун асскIобе бачараб бурутI ццин бахъун бачахъиялде ккола. raj gur\un aSjobe baxarab buruT Cin ba]un baxa]iyalde Kola. РакI щваралълъубе хIетI щола. raj &wara:ube \eT &ola. РакIалда бугеб жо бицинчIогойила нухъа чIчIегIерлъараб. rajalda bugeb $o bicinzogoyila nu]a Zefer;arab. РачIчI ххалатаб гьойдассаги цIуне, гьод ххалатаб чодассаги цIуне. raZ {alatab hoydaSagi `une, hod {alatab xodaSagi `une. РекIедасса рекIеде - кьо. rejedaSa rejede - po. Ралъдадаги гел лъе (исрап гьабуге). ra;dadagi gel ;e (isra_ habuge). Ралъдаеги щуб къваригIунеб, щубаеги бакъ къваригIунеб. ra;dayegi &ub qwarifuneb, &ubayegi baq qwarifuneb. РалъдалIе чIимихх бортанищ, ана нилIедасса. ra;da/e zimi{ bortani&, ana ni/edaSa. РалъдалIе лълъимги тIоге, рохьобе тIилги босуге. ra;da/e :imgi Toge, ro%obe Tilgi bosuge. Рас хIеренаб бихьунила хIанчIчIаз руз бетIулеб. ras \erenab bi%unila \anZa# ru# beTuleb. РатIа тIамиледухъ вачIунге, бохх тIамиледухъ вачIа. raTa Tamiledu] wazunge, bo{ Tamiledu] waza. РатIалги щоларо, щигат диеги гIоларо. raTalgi &olaro, &igat diyegi &olaro. РатIлицца - чи, чоцца - багьадур. raTliCa - xi, xoCa - bahadur. Рахараб гъанссиеги буцIцIараб кIалалълъеги рахIат букIуна. ra[arab vanSiyegi bu~arab jala:egi ra\at bujuna. Рахъдал чед гьабурай, чияр чи веэдарай. ra]dal xed haburay, xiyar xi weedaray. Рахь баккулареб гIакдае чури кьоге. ra% baKulareb fakdaye xuri poge. Рахь гьечIеб гIакдацца гIартилI мал бала. ra% hezeb fakdaCa farTi/ mal bala. Рахь хахулелълъул бече хIалакъаб. ra% [a[ule:ul bexe \alaqab. Рахьдал тIанкI гьечIони, бече лIугьунареб. ra%dal Tanj hezoni, bexe /uhanareb. РахьдалI рас ххеххго бихьула. ra%da/ ras {e{go bi%ula. РахIатаб гIумру бокьани, дуццаго чияего гьабуге налъи, чияда дуегоги гьабуге. ra\atab fumru bopani, duCago xiyaye habuge na;i, xiyada duyegogi habuge. РахIатгун хIалихьалъи, захIматгун бахIарчилъи. ra\atgun \ali%a;i, #a\matgun ba\arxi;i. Раччи бачче черххалда рекъараб. raXi baXe xer{alda reqarab. РачIчI бухьун, хIама чIчIоларо. raZ bu%un, \ama Zolaro. РачIчI къотIун борохь къелIе биччаге. raZ qoTun boro% qe/e biXage. РачIчI кIудияб лIугьинебилан дегIен хьихьун букIарабила, лIурдул кIудиял лIугьун, чехь бихъизе ккарабила. raZ judiyab /uhinebilan defen %i%un bujarabila, /urdul judiyal /uhun, xe% bi]i#e Karabila. РачIчIалдасса чIухIараб хIелеко гIадав. raZaldaSa zu\arab \eleko fadaw. Регьел гIуралълъубе щуб гIолеб. rehel fura:ube &ub foleb. «РегIуларо, щоларо» гIилалъун рикIкIунаро. «refularo, &olaro» fila;un ruJunaro. Рекьи басандичIони, хIалтIул хIур бахъунаро. repi basandizoni, \alTul \ur ba]unaro. Рекъав чияссул рагIад рекъаб букIуна. reqaw xiyaSul rafad reqab bujuna. Рекъараб рехъалълъ хъумур речIчIуларо. reqarab re]a: ]umur reZularo. Релълъаралда рекъарабила рохьдолI хIайван данделъулеб. re:aralda reqarabila ro%do/ \aywan dande;uleb. РекъечIеб бицарассда бокьулареб рагIула. reqezeb bicaraSda bopulareb rafula. Рекъон кванай, къецц бан хIалтIе. reqon kwanay, qeC ban \alTe. Рекъон чIчIикIаре. reqon Zijare. РекIарассда лъелав велъуге. rejaraSda ;elaw we;uge. РекIарассухъ ралагьун рекIа, рещтIарассухъ ралагьун рещтIа. rejaraSu] ralahun reja, re&TaraSu] ralahun re&Ta. РекIее иххтияр кьуни, иххтияр гьечIеб бакIалде ккола. rejeye i{tiyar puni, i{tiyar bajalde Kola. РекIел бер балагьичIони, бералда канлъи бихьуларо. rejel ber balahizoni, beralda kan;i bi%ularo. РекIел гIин гIенеккичIони, гIиналда рагIи рагIуларо. rejel fin feneKizoni, finalda rafi rafularo. РекIел хIал хьарав ХIариколоссессда хIатIикь цIа бакарав кIахъияв рекъеларо. rejel \al %araw \arikoloSeSda \aTip `a bakaraw ja]iyaw reqelaro. РекIел хIуби - чехь, чохьол хIуби - чед. rejel \ubi - xe%, xo%ol \ubi - xed. РекIелI бугеб лъаларо, лъороб бугеб бихьуларо. reje/ bugeb ;alaro, ;orob bugeb bi%ularo. РекIкI гьабурассе хIучч битIуларо. reJ haburaSe \uX biTularo. РекIун бихьун чу босе, лъун бихьун кьили босе. rejun bi%un xu bose, ;un bi%un pili bose. Релълъаралда рекъарабила ратIлида рукъи балеб. re:aralda reqarabila raTlida ruqi baleb. РетIине гурони къоги бачIинчIо, ретIинчIого хвараб дарайдул горде. reTine guroni qogi bazinzo, reTizogo [warab daraydul gorde. Рецц гьабун гаргадиялълъ бецц гьарула, гIунгутIаби рициналълъ кантIизарула. reC habun gargadiya: beC harula, funguTabi ricina: kanTi#arula. РещтIине лъаларев рекIинавуге. re&Tine ;alarew rejinawuge. РекIинеги лъай, рещтIинеги лъай. rejinegi ;ay, re&Tinegi ;ay. Ригь богоде, бог радакье. rih bogode, bog radape. Ригьда вега, ригьда вахъа. rihda wega, rihda wa]a. Ригьин чияргун лълъикIаб, чи нилIерго лълъикIав. rihin xiyargun :ijab, xi ni/ergo :ijaw. Ригьинги ригьги ургъун гьабе. rihingi rihgi urvun habe. Риди меседлъи лъалебани, нахъеяссухъе щвелароан. ridi mesed;i ;alebani, na]eyaSu]e &welaroan. Рии кьижун арассе кьиндал мискинлъиялълъ макьу толаро. rii pi$un araSe pindal miskin;iya: mapu tolaro. Риидал бакънал рачуней йикIарай, ххасало кьурдулей йикIа. riidal baqnal raxuney yijaray, {asalo purduley yija. Риидал борохь бихьарав ххасало гIарщикьа хIинкъула. riidal boro% bi%araw {asalo far&ipa \inqula. Риидал гвангвара гьаличIони, ххасало гереги гьалуларо. riidal gwangwaro halizoni, {asalo geregi halularo. Риидал гIодобе бегьараб квер чIобого бачIунаро. riidal fodobe beharab kwer zobogo bazunaro. Риидал гIор те, ххасало мегIер те. riidal for te, {asalo mefer te. Риидал дие гIоло чIвай, ххасало нужеего гIоло чIвай (чол кици). riidal diye folo zway, {asalo nu$eyego folo zway (xol kici). Риидал кьижани, кьиндал гIака хола. riidal pi$ani, pindal faka [ola. Риидал риди ххуй, ххасало нах кун. riidal ridi {uy, {asalo na[ kun. Риидал тIимугъ босе, ххасало буртина босе. riidal Timuv bose, {asalo burtina bose. Риидал херабги босуге, ххасало хIалакъабги босуге. riidal [erabgi bosuge, {asalo \alaqabgi bosuge. Риидал хур бекье, кьиндал кор боркье. riidal [ur bepe, pindal kor borpe. Риидал хурив хва, ххасало рокъов хва. riidal [uriw [wa, {asalo roqow [wa. Риидал черхх берцин гьабула узданаб ретIелалълъ, ххасало ххинаб ретIелалълъ. riidal xer{ bercin habula u#danab reTela:, {asalo {inab reTela:. Риидал чIарадичIони, ххасало гьороб жо букIунареб. riidal zaradizoni, {asalo horob $o bujunareb. Риидал чIар гьабичIони, ххасало гьороб жо букIунаро. riidal zar habizoni, {asalo horob $o bujunaro. Риидала – Ххассбика, ххасало – къватIулбика. riidala - {aSbika, {asalo - qwaTulbika. Риидалил цого хур, ххасало гIазукь къараб, Ххасалил цого ссугъур, боххиссан ххер баккараб. riidalil cogo [ur, {asalo fa#up qarab, {asalil cogo Suvur, bo{iSan {er baKarab. Риидалиде гьакал ххасало къачIай, ххасалоялде чанагъ риидал къачIай. riidalide hakal {asalo qazay, {asaloyalde xanav riidal qazay. Риидалил цого хур, ххасало гIазулI къараб. riidal cogo [ur, {asalo fa#u/ qarab. Рии-риидал – чIор-чIорол, ххаса-ххасало – гуд-гудуч! rii-riidal - zor-zorol, {asa-{asalo - gud-gudux! Рикьи балеб къвачIинибе къали базе бегьуларо (рикьунибе къали чIехьолареб). ripi baleb qwazinibe qali ba#e behularo (ripunibe qali ze%olareb). Рикьул гьарурал ххинкIал ригьда кунев алазан. ripul harural {injal rihda kunew ala#an. Рикьунибе къали баге. ripunibe qali bage. РикIкIада бугеб меседалдасса гIагарда бугеб гIарац лълъикIаб. riJada bugeb mesedaldaSa fagarda bugeb farac :ijab. РикIкIада бугеб гIагарлъиялдасса асскIов вугев мадугьалго лълъикIила. riJada bugeb fagar;iyaldaSa aSjow wugew maduhalgo :ijila. РикIкIадасса квараб къалиялдасса гIагардасса квараб ссахI лълъикIаб. riJadaSa kwarab qaliyaldaSa fagardaSa kwarab Sa\ :ijab. РикIкIада ругел гIагарал чагIи, унтун рагIилалде, хун ратула, хун рагIилалде, рукъун рагIула. riJada rugel fagaral xafi, untun rafilalde, [un ratula, [un rafilalde, ruqun rafula. РикIкIадасса квараб къалиялдасса гIагардасса квараб ссахI лълъикIаб. riJadaSa kwarab qaliyaldaSa fagardaSa kwarab Sa\ :ijab. РикIкIадассан йихьизе лълъикIай чияр яс асскIоре щун йихьизе жо гурей жо ятула. riJadaSan yi%i#e :ijay xiuar yas aSjore &un yi%i#e $o gurey $o yatula. РитIухълъи рекIараб ххвалчадасса рекIараб. riTu];i rejarab {walxadaSa rejarab. Риханжоялълъул жо гIолареб, гургил чед гIолареб. ri[an$oya:ul $o folareb, gurgil xed folareb. Рододасса нах буххуге. rododaSa na[ bu{uge. РодолIа бахъараб гел, нахулI лъейгун кьватIарабила. rodo/a ba]arab gel, na[u/ ;eygun pwaTarabila. Рокъоб гьечIеб талихI къватIиб къоларо. roqob hezeb ta\i[ qwaTib qolaro. Рокъоб къир-къвар бугони, дуниял къварилъула. roqob qir-qwar bugoni, duniyal qwari;ula. Рокъоб кьечIеб талихI рохьоб кьелищ. roqob pezeb tali\ ro%ob peli&. Рокъобе рукъгIанаб гьецIцIо босулеб. roqobe ruqfanab he~o bosuleb. Рокъоб къадру гьечIессул къватIибги букIунареб. roqob qadru hezeSul qwaTibgi bujunareb. Рокъоб къвакъвадулеб, къватIиб къинлъулеб. roqob qwaqwaduleb, qwaTib qin;uleb. Рокъоб къир-къир бугони, дуниял къварилъула. roqob qir-qir bugoni, duniyal qwari;ula. Рокъоб кьечIеб талихI рохьоб кьелищилан абурабила салтIасселълъ. roqob pezeb tali\ ro%ob peli&ilan aburabila salTaSe:. Рокъоб ххам бугони - ххалатаб гурде, ххараб жо бугони - чIахIиял ххинкIал. roqob {am bugoni - {alatab gurde, {arab $o bugoni - za\iyal {injal. Рокъоб чед бугессда чияр мацIцI лъаларо. roqob xed bugeSda xiyar ma~ ;alaro. Рокъобго къулгIаги тун, къватIисса лълъим баччарай. roqobgo qulfagi tun, qwaTiSa :im baXaray. Рокъобе нух кидаго гIагараб. roqobe nu[ kidago fagarab. Рокъов гъалбацI – къватIив гIанкIкI. roqow valba` - qwaTiw fanJ. Рокъов – дегIен, къватIив – цIцIе. roqow - defen, qwaTiw - ~e. Рокъов квешасс рохьоб квешаб бачIуна. roqow kwe^aS ro%ob kwe^ab bazuna. Рокъов цIцIогьор хваги, ЦIцIоров дибир хваги. roqow ~ohor [wagi, ~orow dibir [wagi. Рокъой йигеб меххалълъ инссул рукъ, рокъое юссиндал – чияр рукъ. roqoy yigeb me{a: inSul ruq, roqoye yuSindal - xiyar ruq. Рокъосса квеш арав къватIивги квеш ххутIула. roqoSa kwe^ araw qwaTiwgi kwe^ {uTula. Рокьи ккани, кочIохъан яхъуна, чехь бухIани, магIихъан яхъуна. ropi Kani, kozo]an ya]una, xe% bu\ani, mafi]an ya]una. Рокьи ккечIей гIаданалда росода нахъа чIчIун квен гьабизе лъалареб. ropi Kezey fadanalda rosoda na]a Zun kwen habi#e ;alareb. Рокьи кьерилI букIуна. ropi peri/ bujuna. Рокьое баге, гьанае бай. ropoye bage, hanaye bay. РолIул чадал рукIаго, мучариги квинаро, бугъби ццере рукIаго, бусбиги квегъиларо. ro/ul xadal rujago, muxarigi kwinaro, buvbi Cere rujago, busbigi kwevilaro. Роол къо ххасалил анкьида бащалъулеб. Росдал газа кьурда рекIунеб. rool qo {asalil anpida ba&a;uleb. rosdal ga#a purda rejuneb. Роол рукъ - буртина, рукъалълъул хIуби - чIчIужу. rool ruq - burtina, ruqa:ul \ubi - Zu$u. Росс-лълъади цолъичIони, рукъ беххе балагьула. roS-:adi co;izoni, ruq be{e balahula. Россассе ине гIурай яцц йигев ваццассда къасси макьу щолареб. roSaSe ine furay yaC yigew waCaSda qaSi mapu &olareb. Россассе ани, росс ватула, чIчIужу ячани, чIчIужу ятула. roSaSe ani, roS watula, Zu$u yaxani, Zu$u yatula. Росдае гIоло бицараб рагIи - росдае гIоло гьабураб хъулухъ. rosdaye folo bicarab rafi - rosdaye folo haburab ]ulu]. Росдае ххиянат гьабурав росдал цIецца вухIаги. rosdaye {iyanat haburaw rosdal `eCa wu\agi. Росдал гIадат хвеялдасса, гIадатаб росу хвей лълъикIаб. rosdal fadat [weyaldaSa, fadatab rosu [wey :ijab. Росдацца хIелеко хъуни, хIарпиеги бутIа кьезе кколеб. rosdaCa \eleko ]uni, \ar_iye buTa pe#e Koleb. Росу бихьун си борххатаб бай. rosu bi%un si bor{atab bay. Росу кIодо, ясал гIемер. rosu jodo, yasal femer. Росугун дагIбадани, чиякълъула, чIчIужугун дагIбадани, кваникълъула. rosugun dafbadani, xiyaq;ula, Zu$ugun dafbadani, kwaniq;ula. Росдал анцIилI, бол нусилI. rosdal an`i/, bol nusi/. РосулI гьудул гьаве, нухда гьалмагъ ккве. rosu/ hudul hawe, nu[da halmav Kwe. РосулIе унти я базарганассул гьирацца бачIунеб, я гьардухъанассул къвачIицца бачIунеб. rosu/e unti ya ba#arganaSul hiriCa bazuneb, ya hardu]anaSul qwaziCa bazuneb. Россассда лълъади лъабго къоялълъ юхIулейила, чIчIужуялда росс лъабго моцIцIалълъ вухIулевила. roSaSda :adi ;abgo qoya: yu\uyila, Zu$uyalda roS ;abgo mo~a: wu\ulewila. Россассулал лълъадаре, лълъадулал кIалалълъ. roSaSulal :adare, :adulal jala:. РосулIе унти я базарганассул гьирицца бачIунеб, я гьардохъанассул къвачIицца бачIунеб. rosu/e unti ya ba#arganaSul hiriCa bazuneb, ya hardo]anaSul qwaziCa bazuneb. РосулIе щвезе рес букIаго, къватIивги чIчIоге, росу рикIкIад букIин лъалаго, къасси нухдаги вахъунге. rosu/e &we#e res bujago, qwaTiwgi Zoge, rosu riJad bujin ;alago, qaSi nu[dagi wa]unge. Роххел гIемералълъур кьурдухъаби рахъунел, хвел гIемералълъур магIихъаби рахъунел. ro{el femera:ur purdu]abi ra]unel, [wel femera:ur mafi]abi ra]unel. Рохол багьа къого гъурущ. ro[ol baha qogo vuru&. Рохъдол чед гьабурай, чияр чи веэдарай. ro]dol xed haburay, xiyar xi weedaray. Рохьалълъ тала босичIого толаро. ro%a: tala bosizogo tolaro. РохьдолI букIунареб чIухIухъаналде чIалгIараб салам дир махил тIилалълъул! ro%do/ bujunareb zu\u]analde zalfarab salam dir ma[il Tila:ul! РохьдолI чIчIа, рохьдолI хва. ro%do/ Za, ro%do/ [wa. РохьдолI чIчIолареб хIайваналда тIил щола. ro%do/ Zolareb \aywanalde Til &ola. Рохьил хIайван рохьоб гурони чIчIоларо. ro%il \aywan ro%ob guroni Zolaro. Рохьоб гъотIодаги кидаго цого хIал букIунаребила. ro%ob voTodagi kidago cogo \al bujunarebila. Рохьоб хьараб хьодул пайда щибила. ro%ob %arab %odul _ayda &ibila. Рохьоб цидаги данде чIвагеги кIиго эбелцадахъ. ro%ob cidagi dande zwagegi jigo ebelcada]. Рохьоб циги ххутIугеги, цого тIинчIалда божун. ro%ob cigi {uTugegi, cogo Tinzalda bo$un. Рохьоб чан камулареб, чорххолI унти камулареб. ro%ob xan kamulareb, xor{o/ unti kamulareb. Рохьобе кватIи гурони пайда гьечIилан абун буго гъадицца. ro%obe kwaTi guroni _ayda hezilan abun bugo vadiCa. Рохьобе тIил босуге, тIилацца хур бекьуге. ro%obe Til bosuge, TilaCa [ur bepuge. Роццадасса цIцIикIкIун чуги кIанцIуларо. roCadaSa ~iJun xugi jan`ularo. Роцен гьечIеб тIох хханассулги букIунареб. rocen hezeb To[ {anaSulgi bujunareb. РоцIцIагиян цIцIани, цIцIад багиян буртIал. ro~agiyan ~ani, ~ad bagiyan burTal. РоцIцIада ракI чIчIоге, гIорцIцIалида божуге. ro~ada raj Zoge, for~alida bo$uge. Ругьунаб оцалълъ гIадин хур бекьуларо. ruhunab oca: fadin [ur bepularo. Рукъ гьечIессда чи лъала, чед гьечIессда мацIцI лъала. ruq hezeSda xi ;ala, xed hezeSda ma~ ;ala. Рукъ къваридав чи - лълъади квешав чи. ruq qwaridaw xi - :adi kwe^aw xi. Рукъ лълъухьараб меххалълъ хIур бахъунеб гIадат. ruq :u%arab me{a: \ur ba]uneb fadat. Рукъалълъ басра гьавурав, къватIалълъ ццеве кколаро. ruqa: basra hawuraw, qwaTa: Cewe Kolaro. Рукъалълъ бетIергьанчи гуро берцин гьавулев, бетIергьанчиясс рукъин. ruqa: beTerhanxi guro bercin hawulew, beTerhanxiyaS ruqin. Рукъалълъул къварилъи къадада лъала, дир рекIел къварилъи дидаго лъала. ruqa:ul qwari;i qadada ;ala, dir rejel qwari;i didago ;ala. Рукъалълъул кIудияв меххтичIони, бертин бетуларо. ruqa:ul judiyaw me{tizoni, bercin betularo. Рукъалълъул кIалтIа хIелекоги багьула. ruqa:ul jalTa \elekogi bahula. Рукъалълъул хIал лъималазда лъала, къватIалълъул хIал гIабдалассда лъала. ruqa:ul \al ;imala#da ;ala, qwaTa:ul \al fabdalaSda ;ala. Рукъи бай каратI кIодолъилалде, дару гьабе унти ххалалъилалде. ruqi bay karaT jodo;iyalde, daru habe unti {ala;ilalde. РукIниб букIун гъулгъудун, ГъалбацIалълъ чан чIваларо. rujnib bujun vulvudun, valba`a: xan zwalaro. Руссун херлъичIони, чу херлъуларо. ruSun [er;izoni, xu [er;ularo. РутIби жанире ссверараб, боххдул щинкIил хъахIаб, квараниде бухIи кьурараб, квегIиде жал бегараб магIарул гIаларча ххадуб ккогеги. ruTbi $anire Swerarab, bo{dul &injil ]a\ab, kwaranide bu\i purarab, kwefide $al begarab mafarul falarxa {adub Kogegi. РухI речIчIилалде тушман чIвачIев, рухI речIчIараб меххалълъ тушманасс чIвалев. ru\ reZilalde tu^man zwazew, ru\ reZarab me{a: tu^manaS zwalew. РухIалицца гIадин чи херлъуларо. ru\aliCa fadin xi [er;ularo. РухIел - бакъараб, ццим - гIорцIцIараб. ru\el - baqarab, Cim - for~arab. РухIел кванала, ццин кваналаро. ru\el kwanala, Cin kwanalaro. Ручун кIудияб, жаниб рак гьечIеб, тIину кIудияб, жаниб мугь гьечIеб. ruxun judiyab, $anib rak hezeb, Tinu judiyab, $anib muh hezeb. Руччабазул базаралълъ рукъ ццебе тIоларо. ruXaba#ul ba#ara: ruq Cebe Tolaro. Рущи щваралълъубе гIанкIу буссуна. ru&i &wara:ube fanju buSuna. С s Сабаб тIагIараб жо - гIажал, гIадан холеб жо - ххиял. sabab Tafarab $o - fa$al, fadan [oleb $o - {iyal. Саву кьун кьаву босуге. sawu pun pawu bosuge. Сагъри кьода гьабураб, гьима гIурухъ батулеб. savri poda haburab, hima furu] batuleb. Сапаралдасса вачIунаго гамачI босунги чIобого вачIунге. sa_araldaSa wazunago gamaz bosungi zobogo wazunge. Сордо базе къадар, къо базе гIажал, къватIисса юссарай цIцIар тIамурай яс! sordo ba#e qadar, qo ba#e fa$al, qwaTiSa yuSaray ~ar Tamuray yas! (Кицилъун лIугьарал, пашманай эбелалълъул рагIаби). (kici;un /uharal, _a^manay ebela:ul rafabi). Сордо къватIиб, ххинкI рокъоб. sordo qwaTib, {inj roqob. Сордо сардие те. sordo sardiye te. Сордойилго вачIани, вокьулевги чIалгIуна. sordoyilgo wazani, wopulewgi zalfuna. Суалалда рекъон, къокъ гьабун кье жаваб. sualalda reqon, qoq habun pe $awab. Сумал чIалу гьабуге. sumal zalu habuge. Сс S Ссабру гьаби гIоларо, рекIелI гIакълу гьечIони. Sabru habi folaro, reje/ faqlu hezoni. Ссабру гьабурассе пайда кIудияб. Sabru haburaSe _ayda judiyab. Ссабру гьечIев чияссул гьабун жо белълъунаро. Sabru hezew xiyaSul habun $o be:unaro. Ссабру – гIакълуялълъул ххан. Sabru - faqluya:ul {an. Ссабру тIагIарассухъа гIад гьабун жо босуге. Sabru TafaraSu]a fad habun $o bosuge. Ссабру ццебе ккезабе, ццин нахъе ккезабе. Sabru Cewe Ke#abe, Cim na]e Ke#abe. Ссабруялда чIчIарассе пайда камулареб, ххеххдарухъанассул ххиялал хIорго ххутIулел. Sabruyalda ZaraSe _ayda kamulareb, {e{daru]anaSul {iyalal \orgo {uTulel. Ссабруялълъ мегIер лълъухъалеб. Sabruya: mefer :u]aleb. Ссабруялълъул тIиналда – багIараб месед. Sabruya:ul Tinalda - bafarab mesed. Ссабуралълъул аххада – роххел. Sabura:ul a{ada - ro{el. Ссабурассе бохх, виххарассе рахIа. SaburaSe bo{, wi{araSe ra\a. Ссадакъаги къаде квенги - дагьаб жо. Sadaqagi qade kwengi - dahab $o. СсахIихъ ссахI гурони щолареб. Sa\i] Sa\ guroni &olareb. СсахIил роцен лъазе ккола. Sa\il rocen ;a#e Kola. СсахIицца къеларо, къолоцца бергьинаро. (Жо гуреб жоялълъул бицунге). Sa\iCa qelaro, qoloCa berhinaro. ($o gureb $oya:ul bicunge). СсвакачIого чIчIани, чIчIечIого вилълъине ккола. Swakazogo Zani, Zezogo wi:ine Kola. Ссверухъе валагьичIого, рагIи кьвагьуге. Sweru]e walahizogo, rafi pwahuge. Т t Тайидул чу лIугьинегIан, бетIергьанчияссул гьой лIугьуна. tayidul xu /uhinefan, beTerhanxiyaSul hoy /uhuna. Тайпа лълъикIалдасса жибго лълъикIаб лълъикI. tay_a :ijaldaSa $ibgo :ijab :ij. ТалихI бугеб рокъове къоркъочилай лIугьинаро. tali\ bugeb roqobe qorqoxilay /uhinaro. ТалихI бугев чияссул бихьинхIамаги къинлъулеб. tali\ bugew xiyaSul bi%in\amagi qin;uleb. ТалихI бугев чияссул чухъил къвал хIулиларо. tali\ bugew xiyaSul xu]il qwal \ulilaro. ТалихI бугессул оц ияхI бугессухъе ккела. tali\ bugeSul oc iya\ bugeSu]e Kela. ТалихI бугев ригьнадасса воххила. tali\ bugew rihnadaSa wo{ila. ТалихI бугессул хIама хIортIа къинлъила. tali\ bugeSul \ama \orTa qin;ila. ТалихI къосарассул кверде къо бухIарав кколев. tali\ qosaraSul kwerde qo bu\araw Kolew. ТалихI къосиналдасса къо тIагIинго лълъикI. tali\ qosinaldaSa qo Tafingo :ij. ТалихI бугезда ккеларо бицун гIадан божулареб, гIодун Аллагь гурхIулареб гьуразул унти. tali\ buge#da Kelaro bicun fadan bo$ulareb, fodun allah gur\ulareb hura#ul unti. ТалихI бугессул бихьинхIамаги къинлъулебила. tali\ bugeSul bi%in\amagi qin;ulebila. ТалихI бугессул гвай къаццандулеб. tali\ bugeSul gway qaCanduleb. ТалихI бугессул оц ияхI бугессухъе ккела. tali\ bugeSul oc iya\ bugeSu]e Kela. ТалихI бугессул хIама хIортIа къинлъулебила. tali\ bugeSul \ama \orTa qin;ulebila. ТалихI, гьакил милъир гIадин, ссверулеб, цин тIаде кколеб, цин гъоркье кколеб. tali\, hakil mi;ir fadin, Sweruleb, cin Tade Koleb, cin vorpe Koleb. ТалихI гIодобе бортун батулареб, чIобого кьолеб жо букIунареб. tali\ fodobe bortun batulareb, zobogo poleb $o bujunareb. ТалихI духъан бугони, гIадамалги духъан рукIунел, дур талихI къосани, гIадамазда мунги къосунев. tali\ du]an bugoni, fadamalgi du]an rujunel, dur tali\ qosani, fadama#da mungi qosunew. ТалихI, кибе бахъараб? Гьудуллъи бугелълъубе. tali\, kibe ba]arab? hudul;i buge:ube. Талмикьа талмикьеги хьиндаллъийилан абурабила гIанкIкIицца. talmipa talmipegi %indal;iyilan aburabila fanJiCa. ТечIони катиццаги хъат балеб. tezoni katiCagi ]at baleb. Тирун жо батуларо, цIеххон гурони. tirun $o batularo, `e{on guroni. ТуманкI гьечIев чанахъан, чухъа гьечIев багьадур. tumanj hezew xana]an, xu]a hezew bahadur. ТуманкI лълъикIаб – ххалкъалълъ цIураб, рагIи лълъикIаб – киназулго данде ккараб. tumanj :ijab - {alqa: `urab, rafi :ijab - kina#ulgo dande Karab. Тури гьекъон, къеч хьвалареб, дуниял кваниги, къарум гIорцIцIуларев. turi heqon, qex %walareb, duniyal kwanigi, qarum for~ularew. Туризе лIугьараб гъотIое дару - къотIун реххи. turi#e /uharab voToye daru - qoTun re{i. Туркидул кири гьечIеб, кочIол хIакъ гьечIеб. turkidul kiri hezeb, kozol \aq hezeb. ТуркIе, дадал Гъазали! turje, dadal va#ali! Туххум лълъикIай дуего те, жийго лълъикIай дие кье. tu{um :ijay duyego te, $iygo :ijay diye pe. Тушманассда бицунареб жо гьудулассдаги бицунге. tu^manaSda bicunareb $o hudulaSdagi bicunge. Тушманассухъе кваранаб рахъ кьоге. tu^manaSu]e kwaranab ra] poge. Тушманлъи бекьани, бекьарасс лъилъула. tu^man;i bepani, beparaS ;i;ula. Тушманзабаздасса диццаго цIунила, Аллагь, гьудулзабаздасса дуцца цIуне. tu^man#aba#daSa diCago `unila, allah, hudul#aba#daSa duCa `une. Тушман вукIа абе, гьобол басра гьавуге. tu^man quja abe, hobol basra hawuge. Тушман гьавизе бокьани, къарзалълъ гIарац кьейила. tu^man hawi#e bopani, qar#a: farac peyila. ТI T ТIавус зодобе боржуна, гIункIкI ракьулIе лIугьуна. Tawus #odobe bor$una, funJ rapu/e /uhuna. ТIад бугеб пихъ бихьун гурони, гъотIол багьа лъаларо. Tad bugeb _i] bi%un guroni, voTol baha ;araro. ТIад рекIараб чол квелълъ кквезеги лъазе кколебила. Tad rejarab xol kwe: Kwe#egi ;a#e Kolebila. ТIадаб гуреб гьабуни, гьабизе кколеб бегулеб. Tadab gureb habuni, habi#e Koleb beguleb. ТIадагьаб чвантидасса бакIаб гьир гьечIеб. Tadahab xwantiniSa bajab hir hezeb. ТIадго арав гьоболги лълъикIго кьолеб микьирги. Tadgo araw hobolgi :ijgo poleb mipirgi. ТIадго кквечIев цIцIогьор гурев. Tadgo Kwezew ~ohor gurew. ТIаде валагьарассе – рахъу, бухъулессе – хъиру. Tade walaharaSe - ra]u, bu]uleSe - ]iru. ТIаде гьобол къотIугеги, гьабихъе нух къосунгеги. Tade hobol qoTugegi, habi]e nu[ qosungegi. ТIаде къо ккани, къоркъолги бацI лIугьунеб. Tade qo Kani, qorqolgi ba` /uhuneb. ТIаде къо ккезегIан кIалалълъ гьури кколаресс, тIаде къо ккараб меххалълъ, горбода бетIер кколареб. Tade qo Ke#efan jala: huri KolareS, Tade qo Karab me{a:, gorboda beTer Kolareb. ТIаде къо щвезегIан кIалалълъ гьури кколаресс, тIаде къо ккараб меххалълъ горбода бетIер кколареб. Tade qo &we#efan jala: huri KolareS, Tade qo Karab me{a: gorboda beTer Kolareb. ТIаде лълъим бачIунареб хIор ххеххгого къунеб. Tade :im bazunareb \or {e{gogo quneb. ТIаде хъвачIого, ракьалдасса чияссул хIал хьоларебила. Tade ]wazogo, rapaldaSa xiyaSul \al %olarebila. ТIаде цоги гъеду бачIани, гъоркь букIараб боржунеб гIадат. Tade cogi vedu bazani, vorp bujarab bor$uneb fadat. ТIаде цIцIанагIан гIемерлъулебги ургъел, тIасса бачахъанагIан дагьлъун унебги ургъел. Tade ~anafan femer;ulebgi urvel, TaSa baxa]anafan dah;un unebgi urvel. ТIаде чи лъаларила, чараб гьой лъаларила (гьабулеб ишалълъе ххеххлъи гьабейила...). Tade xi ;alarila, xarab hoy ;alarila (habuleb i^a:e {e{;i habeyila...). ТIадегIан ругезул хIурмат лълъиццаго цIунула, хIурмат цIуне гъоркьеххун ругезул. Tadefan ruge#ul \urmat :iCago `unula, \urmat `une vorpe{un ruge#ul. ТIалайдухъа гъоркье гIарац баниги, чIчIужуялълъ кквечIеб рукъ бечелъуларо. Talaydu]a vorpe farac banigi, Zu$uya: Kwezeb ruq bexe;ularo. ТIанчIиги ханалги гьарила. Tanzigi [analgi harila. ТIанчIи ругеб гъадие гъоссол бутIа щолареб. Tanzi rugeb vadiye voSol buTa &olareb. ТIанчIил гьоцIцIо хъахIабила. Tanzil ho~o ]a\abila. ТIассан бараб рукъи тIассан холеб. TaSan barab ruqi TaSan [oleb. ТIаргъил борххалъиялълъ гуребила чияссул тIадегIанлъи борцунеб. Tarvil bor{a;iya: gurebila xiyaSul Tadefan;i borcuneb. ТIарцIцIаб куялдасса керчаб гьой лълъикIаб. Tar~ab kuyaldaSa kerxab hoy :ijab. ТIасса лIугьа! Дур букIин лъарабани, бикъилароан! BахI, дир букIинги лъан батиларин, дурго гуреблъигIагийищ лъачIеб? TaSa /uha! dur bujin ;arabani, biqilaroan! wa\, dir bujingi ;an batilarin, durgo gureb;ifagiyi& ;azeb? ТIассан бараб рукъи тIассан холеб. TaSan barab ruqi TaSan [oleb. ТIахьал гIабдалзабазе гурелила хъвалел. Ta%al fabdal#aba#e gurelila ]walel. ТIегь балареб гъотIоде наялги руссунарел. Teh balareb voTode nayalgi ruSunarel. ТIегь гIемералдасса гъветI тIамах гIемераб лълъикIаб. Teh femeraldaSa vweT Tama[ femerab :ijab. ТIегь гIурдада берцинаб. Teh furdada bercinab. ТIегьги ххерги бижилалде, лълъимги ракги бижарабила. Tehgi {ergi bi$ilalde, :imgi rakgi bi$arabila. ТIегьалареб гъотIода пихъ бижулареб. Tehalareb voToda _i] bi$ulareb. ТIегьалареб гъотIоде на буссунаро. Tehalareb voTode na buSunaro. ТIегьги ххерги бижилалде, лълъимги ракьги бижараб. Tehgi {ergi bi$ilalde, :imgi rapgi bi$arab. ТIекъав, тIикъвамагIал чIваниги, хъущтIулев. Teqaw, Tiqwamafal zwanigi, ]u&Tulew. ТIекъалда тIад рекъоге, къурассде вортанхъуге. Teqalda Tad reqoge, quraSde wortan]uge. ТIекълъи киб баххчаниги, къватIибе баккичIого ххутIуларо. Teq;i kib ba{xanigi, qwaTibe baKizogo {uTularo. ТIекълъи ккедал абула илбисалълъ батилилан, кицини букIуна мунго дуццагойилан. Teq;i Kedal abula ilbisa: batililan, kicini bujuna mungo duCagoyilan. ТIелекье ГIалибулат гIадин. Telepe falibulat fadin. ТIимугъ ххинаб бокьун, чахъаби рихун. Timuv {inab bopun, xa]abi ri[un. ТIингъилI векьарани, гордилI лъилъарула. Tinvi/ weparani, gordi/ ;i;arula. ТIину гьечIеб гьагьинире, гьарудуге. (гьабунщиналълъул охх унеб хIалтIи гьабуге). Tinu hezeb hahinire, haruduge. (habun&ina:ul o{ uneb \alTi habuge). ТIогьисса хIетIе гурони хIарщуда хъвазе теларилан лIугьарав магIаруласс хIарщулI дегIен чIвалебила. TohiSa \eTe guroni \ar&uda ]wa#e telarilan /uharaw mafarulaS \ar&u/ defen zwalebila. ТIоларев гьудулассда бихIунареб рагIи абуге. Tolarew hudulaSda bi\unareb rafi abuge. ТIоноцIцI букаригун нако хъассуге. Tono~ bukarigun nako ]aSuge. ТIогьоде хьвадичIеб найицца гьоцIцIо гьабуларо. Tohode %wadizeb nayiCa ho~o habularo. ТIор чIобогояб хIалухъин ххалатаб букIуна, бетIер чIобогояв чи чIухIарав вукIунев. Tor zobogoyab \alu]in {alatab bujuna, beTer zobogoyaw xi zu\araw wujunew. ТIорол лалидаги тIорахьдал щаридаги щаклъуге. Torol lalidagi Tora%dal &aridagi &ak;uge. ТIорщел оцонибе бай. Tor&el oconibe bay. ТIохде ине кIкIухIалал рохьоре ине ккола. To[de ine Ju\alal ro%ore ine Kola. ТIоххол гьоболассдассаги гьанал гIагарлъиялдассаги ххабар лълъикI гьабе. To{ol hobolaSdaSagi hanal fagar;iyaldaSagi {abar :ij habe. ТIоццебессеб соналълъ бугIаги хIунчулеб, кIиабилеб соналълъ гьолоцин хIунчулареб. ToCebeSeb sona: bufagi \unxuleb, jiabileb sona: holocin \unxulareb. ТIоццее гьаюрай яс - ххеххго бекьараб пурчIина. ToCeye hayuray yas - {e{go beparab _urzina. У u Умумузул адаб тарасс, ххалкъалълъул нусцIцIул тола. umumu#ul adab taraS, {alqa:ul nuc~ul tola. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIуларо. umumu#ul kici conigi fodob {uTularo. Умумузул малълъи - магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma:i - mavi/e baleb ~ad. Унареб гIертIихъ балагьун, унеб парччи тоге. unareb ferTi] balahun, uneb _arXi toge. Унаревила хIалихьат рохьове ани, рохьго баччун вачIуневила. unarewila \ali%at ro%owe ani, ro%go baXun wazunewila. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. Унтарав чи меседил таххидассаги разилъуларо. untaraw xi mesedil ta{idaSagi ra#i;ularo. Унти раххнацца чIвалебила, рокIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, roJaCa bi&ulebila. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираблъун бихьуге. untigi, tu^mangi, `agi \aqirab;un bi%uge. Унтулареб черхх букIунареб, чурулареб боцIцIи букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, xurulareb bo~i bujunareb. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. Ургъалицца черхх квараб, чоцца гьор квараб. urvaliCa xer{ kwarab, xoCa hor kwarab. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. Ургъел гьечIеб жоялълъе хьихьари дагьаб. urvel hezeb $oya:e %i%ari dahab. Ургъел гьечIеб жоялълъе щакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e &akdari dahab. Ургъел гьечIеб, рукъ гьечIеб. urvel hezeb, ruq hezeb. Ургъел гьечIев чи ватичIев, чехь бухIичIеб черхх батичIеб. urvel hezew xi watizew, xe% bu\izeb xer{ batizeb. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. Ургъел гьечIессе ворчIи дагьаб. urvel hezeSe worzi dahab. Ургъел гьечIессул гIагIай кIудияб. urvel hezeSul fafay judiyab. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. УргъичIого борчIараб рагIи — ишан кквечIого реххараб чIор. urvizogo borzarab rafi - i^an Kwezogo re{arab zor. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул хола. urvizogo ja;araw ji~ul [ola. Ургъул рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvul rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. Ургъун гьагIеян абун буго игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan abun bugo ihaliSeS \amida. Ургьиб бугеб лъаларо, лъороб бугеб бихьуларо. urhib bugeb ;alaro, ;orob bugeb bi%ularo. Ургьиб кIвекIун, кIалдиб чIамун гурони рагIи бицунге. urhib jwejun, jaldib zamun guroni rafi bicunge. Ургьибе борохь биччани, ракIищ хIанчIилеб, тIулилI борлIилебилан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, raji& \anzileb, Tuli/ bor/ilebilan hiqulebila. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! Устар лъала къайи бихьун. ustar ;ala qayi bi%un. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб. ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab. Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб. ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb. Устарассул роцц-роццго устарабила. ustaraSul roC-roCgo ustarabila. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. Устарги вукIуна, хIургIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urfaustargi wujuna. Учузаб жо лълъикIаб букIунаро. uxu#ab $o :ijab bujunaro. Х [ ХабалI жаназа лъезегIанго, гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;e#efango, furay yas roSaSe pe. Хахизе ракIалда буртIида, лIутизе ракIалда цIцIеда. [a[i#e rajalda burTida, /uti#e rajalda ~eda. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. Хвезе гIажалги кIудияб лълъикIаб. [we#e fa$algi judiyab :ijab. Херав эмен вугесс рагьда хъазахъ тоге. [eraw emen wugeS rahda ]a#a] toge. (ЛъарагIалдассан босараб, лъималаз умумул хIалтIизариялда гIайиб чIвараб кици). (;arafaldaSan bosarab, ;imala# umumul \alTi#ariyalda fayib zwarab kici). Херав эмен гъоркье реххараб гьегь мунго реххизеги нахъе цIунун те. [eraw emen vorpe re{arab heh mungo re{i#egi na]e `unun te. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балълъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba:arvuneb. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. Хвелилан давлад унаро, тIатинилан жо бикъуларо. [welilan dawlad unaro, Tatinilan $o biqularo. Хвараб г I ака рахьдалаб. [warab faka ra%dalab. Хвараб бацIицца гIи чIваларо. [warab ba`iCa fi zwalaro. Хварав чидай молода вугев, чIагоявдай? [waraw xiday moloda wugew, zagoyawday? Хварав чияссдасса тIоххол къайи лълъикI. [waraw xiyaSdaSa To{ol qayi :ij. Хваразе гурони, россасс риччаразе хоб бухъуларо. [wara#e guroni, roSaS riXara#e [ob bu]ularo. Хварал чIчIегIер ракьулI, чIагоял багIар бакъукь. [waral Zefer rapu/, zagoyal bafar baqup. Хоб тIупанагIан ракI тIупулеб. [ob Tu_anafan raj Tu_uleb. Хоно - къурщил, къвакъвай - хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. Хур бухIаниги, бакъ, рукъ бухIаниги, цIа. [ur bu\anigi, baq, ruq bu\anigi, `a. Хур гуккуге, гъолълъ мун дагьавги цIакъ гуккизе гурин. [ur guKuge, vo: mun dahawgi `aq guKi#e gurin. Хур гъоркьеххун лълъикIаб, рукъ тIадеххун лълъикIаб. [ur vorpe{un :ijab, ruq Tade{un :ijab. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. Хурде туманкI кьвагьани, гъолълъ нилIеде гIарада кьвагьула. [urde tumanj pwahani, vo: ni/ede farada pwahula. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гамачI тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab gamaz toge. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIола. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `ola. Хурибе хьон, хьагинибе ххинкI. [uribe %on, %aginibe {inj. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. Хх { Ххабар гIемералълъуб иш дагьаб. {abar femera:ub i^ dahab. Ххабаралълъул лълъикIлъи - къокълъи биццалъи (ЦIадасса ХIамзат). {abara:ul :ij;i - qoq;i biCa;i (`adaSa \am#at). Ххадуб ккараб жо бацIицца чIвала. {adub Karab $o ba`iCa zwala. Ххадув пашманлъиялълъ ххайир щоларо. {aduw _a^man;iya: {ayir &olaro. Ххазинаде гIарац те, гIедал яс россассе кье. {a#inade farac te, fedal yas roSaSe pe. Ххалалъани ххабар чIалгIуна. {ala;ani {abar zalfuna. Ххалат бухIаги ччохIол мугъзада бакъ. {alat bu\agi Xo\ol muv#ada baq. Ххалатаб жо - ччохIол бакь. {alatab $o - Xo\ol bap. Ххалкъалда нух къосунаро. {alqalda nu[ qosunaro. Ххалкъалълъул тушман – къаццандухъан. {alqa:ul tu^man - qaCandu]an. Ххамиз сордо кинаб магIидаян абурабила сордо цIцIарай ясалълъ. {ami# sordo kinab mafidayan aburabila sordo ~aray yasa:. Ххамил базарган, мусру гьечIого, вукъаравила. {amil ba#argan, musru hezogo, wuqarawila. Ххан нилIер гьобол гуро. {an ni/er hobol guro. Ххан хведал вецце, лъимал гIедал рецце. {an [wedal weCe, ;imal fedal reCe. Ххан хола, лагъги хола – кIиялго бащалъула. {an [ola, lavgi [ola - jiyalgo ba&a;ula. Хханазда тIад кIусараб гIанкIу гIадин. {ana#da Tad jusarab fanju fadin. Хханасс кьураб чол кIалдире раккуларел. {anaS purab xol jaldire raKularel. Хханасс цIияб чухъа ретIани, баркулебила, мискинчиясс ретIани, гьаб кисса щварабилан гьикъулебила. {anaS `iyab xu]a reTani, barkulebila, miskinxiyaS reTani, hab kiSa &warabilan hiqularebila. Хханассда асскIоб кIиго ламадур квани, цояб магIарзухъан бачIунебила. {anaSda aSjob jigo lamadur kwani, coyab mafar#u]an bazunebila. Хханассде лълъикIав чиян абе, хабада ххухх-бурутI гIорцIцIизе ххер бижараб меххалълъ. {anaSde :ijaw xiyan abe, [abada {u{-buruT for~i#e {er bi$arab me{a:. Хханассда нич гьечIеб, гьарчида бер гьечIеб. {anaSda nix hezeb, harxida ber hezeb. Хханассда ццевессанги чода нахъассанги вилълъунге. {anaSda CeweSangi xoda na]aSangi wi:unge. Хханжар цIулал бугониги гIола, ракI маххул бугони. {an$ar `ulal bugonigi fola, raj ma{ul bugoni. Ххараб тIагIун ххутIугеги. {arab Tafun {uTugegi. Ххарахьибго бугеб тIенкел, тIукъбиго чIвачIеб гIала. {ara%ibgo bugeb Tenkel, Tuqbigo zwazeb fala. Ххасалил ххинлъиялдаги хханассул чучлъиялдаги божуге. {asalil {in;iyaldagi {anaSul xux;iyaldagi bo$uge. Ххаслихъе бечелъуге. {asli]e bexe;uge. Ххаслихъе дагIнида - гьаб гIи лълъилан гьикъараб меххалълъ - гьав бахIарчияссул ругилан абурабила. {asli]e dafnida - hab fi :ilan hiqarab me{a: - haw ba\arxiyaSul rugilan aburabila. Ихдал гьикъараб меххалълъ - бет I ергьабазул батилилан абурабила. i[dal hiqarab me{a: - beTerhaba#ul batililan aburabila. Ххаслихълъиялде къараб меххалълъ никIкIиццаги цIакъ хIанчIула. {asli];iyalde qarab me{a: niJiCagi `aq \anzula. Ххасало мегIер бацIие те. {asalo mefer ba`iye te. Ххвалчада гурхIел гьечIеб, гулида берал гьечIел. {walxada gur\el hezeb, gulida beral hezel. Ххвалчада нахъа гьелда рекъараб гъежги къваригIунебила. {walxada na]a helda reqarab ve$gi qwarifunebila. Ххвалчадасса бергьарабги – хIила, тункIидасса гIужилабги – хIила. {walxadaSa berharabgi - \ila, tunjidaSa fu$ilabgi - \ila. Ххеххаб гважуцца беццаб когIо гьабулебила. {e{ab gwa$uCa beCab kofo habulebila. Ххеххаб гIор ралъдахъе щоларебила. {e{ab for ra;da]e &olarebila. Ххеххаб цIцIад ххеххго къотIулеб. {e{ab ~ad {e{go qoTuleb. Ххеххго бачIунеб, кватIун унеб жойила къварилъи. {e{go bazuneb, kwaTun uneb $oyila qwari;i. Ххеххго гIуцIцIараб ххеххго биххулебила. {e{go fu~arab {e{go bi{ulebila. Ххеххго рекIараб цIа ххеххго ссунеб. {e{go rejarab `a {e{go Suneb. Ххеххдари гIайиб буго, гIодов виччай рецц буго. {e{dari fayib bugo, fodow wiXay reC bugo. Ххинаб цIаги, цIияв россги. {inab `agi, `iyaw roSgi. ХхинкI босарасс тIор босе. {inj bosaraS Tor bose. ХхинкIазде – щвартIиххалат, хуриве – рагIадххалат. {inja#de - &warTi{alat, [uriwe - rafad{alat. Ххиял букIанила хераб гIанкIудул, ханал гьарилилан, къинлъарилилан. {iyal bujanila [erab fabjudul, [anal harililan, qin;ilarilan. Ххунзахъ бетIер бахъизе ккани, лъабго накIкIигъветI кIкIвине ккола. {un#a] beTer ba]i#e Kani, ;abgo naJivweT Jwine Kola. Ххунздерил гIадат хвани, гIандалазул балъ холеб. {un#deril fadat [wani, fandala#ul ba; [oleb. Ххухх кодобе босани, куй гIодобе биччазе ккола. {u{ kodobe bosani, kuy fodobe biXa#e Kola. Хъ ] Хъабчида рекъараб рукъи камиларо. ]abxida reqarab ruqi kamilaro. Хъазихъего къвакъвадун, къадкил кIал бихъарабила. ]a#i]ego qwaqwadun, qadkil jal bi]arabila. ХъархъилI гIанкIкI букIаго цIеда гереги лъоге. ]ar]i/ fanJ bujago `eda geregi ;oge. Хъат цIун цIцIам чIчIикIарасс гел цIун лълъим гьекъезе ккола. ]at `un ~am ZijaraS gel `un :im heqe#e Kola. ХъахIаб гIарац чIчIегIераб къоялълъе къваригIуна. ]a\ab farac Zeferab qoya:e qwarifuna. ХъахIаб чол чIоло заманалда къай. ]a\ab xol zolo #amanalda qay. ХъахIаб чоццаги, къоролалълъул васассги рагъда къо хIехьоларо. ]a\ab xoCagi, qorola:ul wasaSgi ravda qo \e%olaro. ХъахIал кверазе хIалтIи бокьуларо. ]a\al kwera#e \alTi bopularo. ХъахIал кверазе чияр захIмат бокьула. ]a\al kwera#e xiyar #a\mat bopula. Хъвезе кьарияб бокьулеб, квине хIалакъаб бокьулеб. ]we#e pariyab bopuleb, kwine \alaqab bopuleb. Хъизаналълъул гIайибал гIадамазе гьурщуге. ]i#ana:ul fayibal fadama#e hur&uge. Хъизаналълъул рокьи - рукъалълъул ххазина. ]i#ana:ul ropi - ruqa:ul {a#ina. Хъирисс бараб чу хъирисс бараб чода лIулIалеб. ]iriS barab xu ]iriS barab xoda /u/aleb. Хъирмида месед гIадин. ]irmida mesed fadin. Хъукь бекьараб бугIаялдасса ццудун бекьараб богIол накку лълъикI. ]up beparab bufayaldaSa Cudun beparab bofol naKu :ij. Хъукьаб бугIаялдасса ццудунаб ссуссур лълъикIаб. ]upab bufayaldaSa Cudunab SuSur :ijab. ХI \ ХIайван – тIассан чараб, гIадан – жаниссан чарав. \aywan - TaSan xarab, fadan - $aniSan xaraw. ХIайван хвани – ракьа, чи хвани – ишал. \aywan [wani - rapa, xi [wani - i^al. ХIайван хIайваналда релълъараб, гIадан гIадамассда рельлъарав. \aywan \aywanalda re:arab, fadan fadamaSda re:araw. ХIайваналда ччехI ккани, риидал кьаралъула, рукъалда ччехI кканани, чанги сон къваригIуна. \aywanalda Xe\ Kani, riidal para;ula, ruqalda Xe\ Kanani, xangi son qwarifuna. ХIажалъиялълъ малълъула, магъалоялълъ квегъула. \a$a;iya: ma:ula, mavaloya: kwevula. ХIажат гьечIеб ххабаралда ххадувги лIугьунге, кколареб ишги бетIералде босуге. \a$at hezeb {abaralda {aduwgi /uhunge, :olareb i^gi beTeralde bosuge. ХIажияссул ракI ХIавал кIалдиб. \a$iyaSul raj \awal jaldib. ХIайваналцин рагъизе тIами Аллагьасс гьукъараб жойила. \aywanalcin ravi#e Tami allahaS huqarab $oyila. ХIакимассда ццевессанги унге, хIамида нахъассанги унге. \akimaSda CeweSangi unge, \amida na]aSangi unge. ХIакимзаби рихьидал, «рорчIами!» – ян вортулев, цогидазда бер чIвайдал, рихьичIеб ххвел гьабулев. \akim#abi ri%idal, «rorzami!» - yan wortulew, cogida#da ber zwaydal, ri%izeb {wel habulew. ХIакимассул витIи – чи ватIа гьавунгутIи. \akimaSul wiTi - xi waTa hawunguTi. ХIалихьатил хIетIе нахъе кколеб, квер ццебе кколеб. \ali%atil \eTe na]e Koleb, kwer Cebe Koleb. ХIалтIарассда лъала ххинкIазул тIагIам. \alTaraSda ;ala {inja#ul Tafam. ХIалтIи бокьулев лIугьине лъабго сон къваригIунеб, кIкIухIал лIугьине лъабго къо гIолеб. \alTi bopulew /uhine ;abgo son qwarifuneb, Ju\al /uhine ;abgo qo foleb. ХIалтIи буго рухI гьечIеб жо. \alTi bugo ru\ hezeb $o. ХIалтIи гьечIессе къо ххалатаб. \alTi hezeSe qo {alatab. ХIалтIи гьечIессул чед гьечIеб. \alTi hezeSul xed hezeb. ХIалтIи гьечIо, лълъикIлъи гьечIо. \alTi hezo, :ij;i hezo. ХIалтIи гьечIони, лълъикIлъи гьечIо, лълъикIлъи гьечIони, гIумру гьечIо. \alTi hezoni, :ij;i hezo, :ij;i hezoni, fumru hezo. ХIалтIи къола, гIадамал бергьуна. \alTi qola, fadamal berhuna. ХIалтIи тIагIун чи холаро. \alTi Tafun xi [olaro. ХIалтIи рихарассул гIусал-цаби чIчIола. (Кверал хIалтIичIони, цаби хIалтIуларо.) \alTi ri[araSul fusal-cabi Zola. (kweral \alTizoni, cabi \alTularo.) ХIалтIичIони, хIалтIи букIунаро. \alTizoni, \alTi bujunaro. ХIалтIичIони, чIамулареб, чIамичIогоги гIолареб. \alTizoni, zamulareb, zamizogogi folareb. ХIалтIуда маххссара лъалареб, маххссараялълъ квен кьолареб. \alTuda ma{Sara ;alareb, ma{Saraya: kwen polareb. ХIалтIуда рекъарабила мухьги букIунеб. \alTuda reqarabila mu%gi bujuneb. ХIалтIудасса хIинкъуларессдасса хIалтIи хIинкъулебила. \alTudaSa \inqulareSdaSa \alTi \inqulebila. ХIалтIуде унелълъул ццевехъан – мискинчи, берталълъе унелълъул ццевехъан – бечедав чи. \alTude une:ul Cewe]an - miskinxi, berta:e une:ul Cewe]an - bexedaw xi. ХIалтIуе – квалквад, квание – гъалбацI. \alTuye - kwalkwad, kwaniye - valba`. ХIалтIуе – кечI, кинидае – лаилагьа. \alTuye - kez, kinidaye - lailaha. ХIалтIуе – пахъла, квание – хъанхъра. \alTuye - _a]la, kwaniye - ]an]ra. ХIалтIуде – хьадар, квание – гIедер. \alTude - %adar, kwaniye - feder. ХIалтIул квешлъи - гьабунгутIи, гьудулассул квешлъи - хIалккунгутIи. \alTul kwe^;i - habunguTi, hudulaSul kwe^;i - \alKunguTi. ХIалтIул лълъикIлъи лIугIидал лъала, чияссул лълъикIлъи хведал лъала. \alTul :ij;i /ufidal ;ala, xiyaSul :ij;i [wedal ;ala. ХIалтIул пайда гьечIеб пикру гьечIони. \alTul _ayda hezeb _ikru hezoni. ХIалтIул рагIал тIерен ккурав, тIабкIил рагIал биццат ккурав. \alTul rafal Teren Kuraw, Tabjil rafal biCat Kuraw. ХIалтIул ссвак хIалтIун гурони бахъуларо. \alTul Swak \alTun guroni ba]ularo. ХIамида асскIобе гIари бачIунаро, гIорода асскIобе хIама гурони. \amida aSjobe fari bazunaro, foroda aSjobe \ama guroni. ХIалтIулев гIумруялълъго кванарав, хIалтIуларев кваначIого ххутIарав. \alTulew fumruya:go kwanaraw, \alTularew kwanazogo {uTaraw. ХIамида кIерт берцин бихьулебила. \amida jert bercin bi%ulebila. ХIилаялълъ балагьуге, хIалтIун балагье. \ilaya: balahuge, \alTun balahe. ХIуличIого бана гIака магIида. \ulizogo bana faka mafida. Ц c Царацца бацIида гьикъарабила, гьадигIан цIакъ дур габур щиб гьабун биццалъарабилан. caraCa ba`ida hiqarabila, hadifan `aq dur gabur &ib habun biCa;arabilan. БацIицца жаваб кьурабила, дирго къваригIелалълъ дунго ун биццалъанилан. ba`iCa $awab purabila, dirgo qwarifela: dungo un biCa;anilan. Цин гьабизе кIкIухIаллъани, кIицIцIул гьабизе ккола. cin habi#e Ju\al;ani, ji~ul habi#e Kola. Цо гъотIол кьалбал, цо кьолбол гIадамал. co voTol palbal, co polbol fadamal. Цо гIила гьечIого гIадан мискинлъуларо. co fila hezogo fadan miskin;ularo. Цо гIила гьечIого нухда моххмохх лъоларилан абурабила царацца. co fila hezogo nu[da mo{mo{ ;olarilan aburabila caraCa. Цо гIила гьечIого цIцIад балареб, цо гIила гьечIого бакъ щолареб. co fila hezogo ~ad balareb, co fila hezogo baq &olareb. Цо гIиялълъажо хъунги бертин гьабейила, цIцIалкIу кIутIунги берталълъ роххел загьир гьабейила. co fiya:a$o ]ungi bertin habeyila, ~alju juTungi berta: ro{el #ahir habeyila. Цо гIункIкI царгъикь гьабулебила, цо гIункIкI авлахъалда гьабулебила. co funJ carvip habulebila, co funJ awla]alda habulebila. Цо жо бикъарасс кинабго бикъарабиланги кколеб, цо гьересси бихьарассул кинабго гьерессиянги кколеб. co $o biqaraS kinabgo biqarabilangi Koleb, co hereSi bi%araSul kinabgo hereSiyangi Koleb. Цо жо ракIалда гьечIого, гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ гьедигIан кIудияб мухь кьеларин дуццаян абурабила бакьучалълъ бацIида. co $o rajalda hezogo, hedifan huTinab \alTu] hedifan judiyab mu% pelarilan duCayan aburabila bapuxa: ba`ida. Цо къоялълъ ццебе бекьараб жо анкьицца ццебе бижула. co qoya: Cebe beparab $o anpiCa Cebe bi$ula. Цо росулI цо гIабдал гIун вугилан абурабила ХIажихIума-дибирасс. co rosu/ co fabdal fun wugilan aburabila \a$i\uma-dibiraS. Цо-цониги гIайиб хханассул ясалдаги кколебила. co-conigi fayib {anaSul yasaldagi Kolebila. Цо-цониги гIакъилаб жо гIабдалассги бицунеб. co-conigi faqilab $o fabdalaSgi bicuneb. Цо-цониги гIакъилги мекъи кколевила. co-conigi faqilgi meqi Kolewila. Цо-цониги оцол багьаябги букIунебила гьересси. co-conigi ocol bahayabgi bujunebila hereSi. Цо-цо чияссул гIаданлъи гьабичIого гIумру уна. co-co xiyaSul fadan;i habizogo fumru una. ЦоцIцIул бицани – берцинаб, кIицIцIул бицани – мухьучIаб. co~ul bicani - bercinab, ji~ul bicani - mu%uzab. ЦоцIцIул кIодолъулевила чи, кIицIцIул гьитIинлъулевила. co~ul jodo;ulewila xi, ji~ul hiTin;ulewila. Цц C Ццебе цIа бакани, нахъа рахъу ккола. Cebe `a bakani, na]a ra]u Kola. ЦцебетIамалълъе тIил бигъараб. CebeTama:e Til bivarab. Ццим бахъиналълъ гIакълу унеб, гIамал кIодолъиялълъ гIакълу холеб. Cim ba]ina: faqlu uneb, famal jodo;iya: faqlu [oleb. ЦI ` ЦIадаб бачIеб чед кунев Бигищ гIадин. `adab bazeb xed kunew bigi& fadin. ЦIадабе бегьараб квер бухIичIого ххутIуларо. `adabe beharab kwer bu\izogo {uTularo. ЦIадабе нарт тIолареб. `adabe nart Tolareb. ЦIадакьаги ворчIун, гонгикье ккана. `adapagi worzun, gongipe Kana. ЦIадакьаги лIутун, гонгикь чIчIарав. `adapagi /utun, gongip Zaraw. ЦIадулгун маххссара те, лълъадалгун божилъи те. `adulgun ma{Sara te, :adalgun bo$i;i te. ЦIакъ ворххани, тIепула, тIепун чIчIани, ворххула. `aq wor{ani, Te_ula, Te_un Zani, wor{ula. ЦIакъго чIухIарав чIвалев, унти баххчарав холев. `aqgo zi\araw zwalew, unti ba{xaraw [olew. ЦIакъго эххеде ворххарав гIодов квеш речIчIулев. `aqgo e{ede wor{araw fodow kwe^ reZulew. ЦIел хIалтIи цIецца гурони гьабулареб. `el \alTi `eCa guroni habulareb. ЦIцI ~ ЦIцIад хIаллъани, рокъове, бакъ хIаллъани, гьорове. ~ad \al;ani, roqowe, baq \al;ani, horowe. ЦIцIадал барти – буртина, гьорол къолден – къехь. ~adal barti - burtina, horol qolden - qe%. ЦIцIадал къалиялдасса бакъул ссахI бергьунеб. ~adal qaliyaldaSa baqul Sa\ berhuneb. ЦIцIадал къоялълъе бакъул къо камулареб, лабалда хуралълъе цIцIадал къо камулареб. ~adal qoya:e baqul qo kamulareb, labalda [ura:e ~adal qo kamulareb. ЦIцIадал сон бакъараб, бакъул сон гIорцIцIараб. ~adal son baqarab, baqul son for~arab. ЦIцIадалаб сон ххарилаб, бакъулаб сон хурулаб. ~adalab son {arilab, baqulab son [urulab. ЦIцIадалабги гьекъана, бакъулабги къулчIчIана. ~adalabgi heqana, baqulabgi qulZana. ЦIцIал кьун гIоларессе, чу кьуниги гIолареб. ~al pun folareSe, xu punigi folareb. ЦIцIалани, гIелму щолеб, хIалтIани, боцIцIи щолеб. ~alani felmu &oleb, \alTani bo~i &oleb. ЦIцIаланщинав чи Къудукьа Мусалав вукIунарев, кьалде анщинав ХIажимурад вукIунарев. ~alan&inaw xi qudupa musalaw wujunarew, palde an&inaw \a$imurad wujunarew. ЦIцIаланщинав чияссул гIалимчи вахъунарев, цо-цо гIалимчиги вукIунев, цо-цо цIцIалунчиги вукIунев, ххутIарал чIчIинкIилалги рукIунел. ~alan&inaw xiyaSul falimxi wa]unarew, co-co falimxigi wujunew, co-co ~alunxigi wujunew, {uTaral Zinjilalgi rujunel. ЦIцIалараб гIоларебила, цIцIалкIизеги кколебила. ~alarab folarebila, ~alji#egi Kolebila. ЦIцIаларассда гIелму лъала, бихьарассда дунял лъала. ~alaraSda felmu ;ala, bi%araSda dunyal ;ala. ЦIцIалацца буххугейила жиб, кIалцIуцца буххеян абулебила чоцца. ~alaCa bu{ugeyila $ib, jal`uCa bu{eyan abulebila xoCa. ЦIцIалдохъан лълъикIав вугилан, мекъсса кьураб жавабалълъе лълъикIаб къимат лъолареб. ~aldo]an :ijaw wugilan, meqSa purab $awaba:e :ijab qimat ;olareb. ЦIцIалкIал рекьарулел, гьаркьал лъилъарулел. ~aljal reparulel, harpal ;i;arulel. ЦIцIар кIудияв ретIелгьечI. ~ar judiyaw reTelhez ЦIцIогьор бечелъуларевила, баххил кьаралъуларевила. ~ohor bexe;ularewila, ba{il para;ularewila. ЦIцIогьор гьедула, хъахIба гIодула. ~ohor hedula, ]a\ba fodula. ЦIцIогьор гIорцIцIуларев, гIалимчи вакъуларев. ~ohor for~ularew, falimxi waqularew. ЦIцIогьор жиндирго рагIадалълъукьаги хIинкьулев. ~ohor $indirgo rafada:upagi \inqulew. ЦIцIогьор тIаргъил щомериялдассанги ватIа гьавизе лъалевила. ~ohor farhil &ome. ЦIцIогьорассул берал мугъалда нахъаги рукIунелила. ~ohoraSul beral muvalda na]agi rujunelila. ЦIцIогьорасс гурони цIцIогьор веццуларев. ~ohoraS guroni ~ohor weCularew. ЦIцIогьорасс жиндирго каву щула гьабулеб. ~ohoraS $indirgo kawu &ula habuleb. Ч x Чан бече бугеб бичассул рохъдолI. xan bexe bugeb bixaSul ro]do/. Чаргъеду парххунилан бакъул нур ссвинаро. xarvedu _ar{unilan baqul nur Swinaro. Чарухъаз гьабун чакмабаз кваналеб заман бачIун буго. xaru]a# habun xakmaba# kwanaleb #aman bazun. Чарухъида хIур бахинчIони, хIарчида нах бахунаро. xaru]ida \ur ba[inzoni, \arxida na[ ba[unaro. Чахъаби ругони вехь камиларо. xa]abi rugoni we% kamilaru. Чахъаби чвантинир лълъикI. xa]abi xwantinir :ij. Чахъабиги цIунун, бацIалги гIорцIцIун. xa]abigi `unun, ba`algi for~un. Чахъдал къинлъиялдасса куйдул багьлъи бергьунеб. xa]dal qin;iyaldaSa kuydul bah;i berhuneb. Чахъдал тIом ретIараб чакъал гIемераб. xa]dal Tom reTarab xaqal femerab. Чахъдал цIцIулъи бихьидал, цIцIе белъарабила. xa]dal ~u;i bi%idal, ~e be;arabila. Чахъдацца цIцIараб цIцIеде бачунге. xa]daCa ~arab ~ede buxunge. Чахъу гIорцIцIулареб, гIорцIен къинлъулареб. xa]u for~ulareb, for`en qin;ulareb. Чахъу чIваниги, багIарабила бацIил кIал, чIвачIониги багIарабила. xa]u zwanigi bafarabila ba`il jal, zwazonigi bafabila. Чванта тIадагьлъани гьудулзаби дагьлъулел. xwanta Tadah;ani hudul#abi dah;ulel. Чвангида кIулал рарав. xwangida julal raraw. Чвантиниб гIарац бугони магIардаги ах гьабулеб. xwantinib farac bugoni mafarde a[ habuleb. Чвантиниб гIарац бугони, эбелалълъул къвалакьа яхъунги, яс кьолейила. xwantinib farac bugoni, ebela:ul qwalapa ya]ungi, yas poleyila. Чвантиниб гIарац гьечIого, базаралде инегIан, гIащтIи кодоб гьечIого, рохьове инго лълъикIаб. xwantinib farac hezogo, ba#aralde inefan, fa&Ti kodob hezogo, ro%owe ingo :ijab. Черххалда гIакъуба бихьичIони, чехьалда рахIат бихьуларо. xer{alda faquba bi%izoni, xe%alda ra\at bi%ularo. Черххалдасса гIорцIцIуге, къуваталдасса чIухIуге. xer{aldaSa for~uge, quwataldaSa zu\uge. Черххалда ракI чIчIоге, чи данде ккезе гурин! xer{alda raj Zoge, xi dande Ke#e gurin! Чи хвезе бегьулев жинда чилъун вихьуларев чияссдассанги, чи хвезе бегьулев жинда жолъун бихьулареб унтиялдассанги. xi [we#e behulew $inda xi;un wi%ularew xiyaSdaSangi, xi [we#e behulew $inda $o;un bi%ulareb untiyalaSangi. Чияда ццебе хъат кквеялдасса хъирул къоно тIад байго лълъикIаб. xiyada Cebe ]at KweyaldaSa ]irul qono Tad baygo :ijab. Чияда ццебе хъат ккурасс черхх бичула, чияе наку чIварасс намус бичула. xiyada Cebe ]at KuraS xer{ bixula, xiyaye zwaraS namus bixula. Чияда – цедер, дудаго – рокьо. xiyada - ceder, dudago - ropo. Чиядасса тIокIлъарассул тушман гIемер вукIуна, бажари-гьунар бугев ххашазе тушманлъула. xiyadaSa Toj;araSul tu^man femer wujuna, ba$ari-hunar bugew {a^a#e tu^man;ula. Чияде абулелълъул, дурго эбелалълъулги пикру гьабе. xiyade abule:ul, durgo ebela:ulgi _ikru habe. Чияде хьамураб жиндего буссунеб, чияде абураб жиндего бачIунеб. xiyade %amurab $indego buSuneb, xiyade aburab $indego bazuneb. Чияе бухъаралълъуре нилIго кколел. xiyaye bu]ara:ure ni/go Kolel. Чияе гьабураб кумек – дуего гьабураб кумек. xiyaye haburab kumek - duyego haburab kumek. Чияе гьересси бицарасс дуеги бицунеб, чияе ххиянат гьабурасс дуеги гьабулеб. xiyaye hereSi bicaraS duyegi bicuneb, xiyaye {iyanat haburaS duyegi habuleb. Чияр кумекалде хьул лъоге, хIалтIун балагье. xiyar kumekalde %ul ;oge, \alTun balahe. Чияр куц-бегIалълъул бициналде, цин мунго матIуялълъуве валагье. xiyar kuc-befa:ul bicinalde, cin mungo maTuya:uwe walahe. Чияссе гьересси бицарасс дуеги бицунеб, чияссе ххиянат гьабурасс дуеги гьабулеб. xiyaSe hereSi bicaraS duyegi bicuneb, xiyaSe {iyanat haburaS duyegi habuleb. Чорххое рахIат гьабурав, нахъа разилъуларо. xor{oye ra\at haburaw, na]a ra#i;ularo. Чорххол гьава цIцIикIкIарав цо хIалалда ххутIуларо. xor{ol hawa ~iJaraw co \alalda {uTularo. Чу кьолокье буссуна, гIор кьодукье. xu polope buSuna, for podupe. ЧI z ЧIагого хун вачIинегIан, хвечIого ракьулI вукъиго лълъикI. zagogo [un wazinefan, [wezogo rapu/ wuqigo :ij. ЧIагоязе гьимуларев, хваразухъ гIодуларев. zagoya#e himularew, [wara#u] fodularew. ЧIагоязул пикру гьабуни, хваралълъ вуго, хваразул пикру гьабуни, Багъдадалда вуго. zagoya#ul _ikru habuni, [wara: wugo, [wara#ul _ikru habuni, bavdadalda wugo. ЧIагоязулIги вукIуна хварав чи, хваразулIги вукIуна чIагояв чи. zagoya#u/gi wujuna [waraw xi, [wara#u/gi wujuna zagoyaw xi. ЧIагоял хунилан, хварал рахъунарел. zagoyal [unilan, [waral ra]unarel. ЧIваниги холарев, хваниги чIчIоларев. zwanigi [olarew, [wanigi Zolarew. ЧIобогояб къвачIил къвакъвай кIудияб, чIобогояб ботIрол рецц-бакъ кIудияб. zobogoyab qwazil qwaqway judiyab, zobogoyab boTrol reC-baq judiyab. ЧIухIараб хIелеко, хIарщулI къан холеб. zu\arab \eleko, \ar&u/ qan [oleb. ЧIухIарав хIакъирлъула, хIалимав кIодолъула. zu\araw \aqir;ula, \alimaw jodo;ula. ЧIухIарав чияссда цадахъ рекIун иналдасса, гIадатав чиги ваччун ин лълъикIаб. zu\araw xiyaSda cada] rejun inaldaSa, fadataw xigi waXun in :ijab. ЧIухIи бичун босизе кколареб. zu\i bixun bosi#e :olareb. ЧIухIи хIатIикье кколеб. zu\i \aTipe Koleb. ЧIухIи хIелкие те, хIинкъи гIанкIкIие те. zu\i \elkiye te, \inqi fanJiye te. ЧIухIи хIатIикье кколеб, бахIарчилъи тIад кколеб. zu\i \aTipe Koleb, ba\arxi;i Tad Koleb. ЧIухIиялда ххадуб хIакъирлъиги хьвадулеб. zu\iyalda {adub \aqir;igi %waduleb. ЧIухIуге, чIчIегIераб ракьалдайин мун лъезе вугев. zu\uge, Zeferab rapaldayin mun ;e#e wugew. ЧIухIиялълъги вакъиялълъгийила КъурбангIали хварав. zu\iya:gi waqiya:giyila qurbanfali [waraw. ЧIухIуге, чIчIегIераб ракьалдайин мун лъезе вугев. zu\uge, Zeferab rapaldayin mun ;e#e wugew. ЧIчI Z ЧIчIанагIан кIанцIизе кколебилан абурабила гIанкIкIицца. Zanafan jan`i#e Kolebilan aburabila fanJiCa. ЧIчIужу ячарай гIолареб, чIчIужуялълъе россги къваригIунев, руссунги къваригIунеб. Zu$u yaxaray folareb, Zu$uya:e roSgi qwarifunew, ruSungi qwarifuneb. ЧIчIужу яче, чияе инчIей, чу босе, чияцца рекIинчIеб. Zu$u yaxe, xiyaye inzey, xu bose, xiyaCa rejinzeb. ЧIчIужу ячин – моцIцIрол роххел, гIумруялълъул ургъел. Zu$u yaxin - mo~rol ro{el, fumruya:ul urvel. ЧIчIужу ячине – херав, хвезе – бахIарав. Zu$u yaxine - [eraw, [we#e - ba\araw. ЧIчIужу ячунге, чадил мучари гьабулей. Zu$u yaxunge, xadil muxari habuley. ЧIчIужу ячунелълъулги чу босулелълъулги, бералги къанщун, Аллагьассде божилъи гьабе. Zu$u yaxune:ulgi xu bosule:ulgi, beralgi qan&un, allahaSde bo$i;i habe. ЧIчIужуги йикIуна, чIчIужукIги йикIуна, щагIил рекелги йикIуна. Zu$ugi yijuna, Zu$ujgi yijuna, &afil rekelgi yijuna. ЧIчIужугун вагъани, чехь тIеренлъула, росугун вагъани, рукъ нахъе ккола. Zu$ugun wavani, xe% Teren;ula, rosugun wavani, ruq na]e Kola. ЧIчIужугIадан йигила цIцIорол тIагIел, чIинкъани рукъи базе бегьулареб. Zu$ufadan yigila ~orol Tafel, zinqani ruqi ba#e behulareb. ЧIчIужугIаданалдасса къадарав бихьинчиги вукIунев, бихьинчияссдасса цIакъай чIчIужугIаданги ятулей. Zu$ufadanaldaSa wadaraw bi%inxigi wujunew, bi%inxiyaSdaSa `aqay Zu$ufadangi yatuley. ЧIчIужугIаданалълъул гIакълу квенчIчIелтIа букIунебила, гьей тIаде яхъингун, бортунги унебила. Zu$ufadana:ul faqlu kwenZelTa bujunebila, hey Tade ya]ingun, bortungi unebila. ЧIчIужугIаданалълъухъ ралагьизейила берал рижун ругел. Zu$ufadana:u] ralahi#eyila beral ri$un rugel. ЧIчIужуквешил гьобол воххун унарев. Zu$ukwe^il hobol wo{un unarew. Ш ^ Шагь гIадаллъун ватани, Дагъистаналълъул ххалкъалда данде рагъде виччай. ^ah fadal;un watani, davistana:ul {alqalda dande ravde wiXay. Шагьи гуронани, гIарацги щвечIев, цо гIанкIу гурони, боцIцIиги гьечIев. ^ahi guronani, faracgi &wezew, co fanju guroni, bo~igi hezew. Шагьи кьун, барщизаруге, оц кьун, рекъезаре. ^ahi pun, bar&i#aruge, oc pun, reqe#are. Шагьиялда бараххщарасс гъурущ бичизе кколеб. ^ahiyalda bara{&araS vuru& bixi#e Koleb. ШантIулида бадибе чугIанги валагьичIила. ^anTulida badibe xufangi walahizila. Шиша бугев – гьудул, гьан бугев – дацци. ^i^a bugew - hudul, han bugew - daCi. Щ & ЩагIил рекелалда чIулгIи бекуге. &afil rekelalda zulfi bekuge. ЩагIицца берал ссурай, ссуркIицца кIал бахъарай. &afiCa beral Suray, SurjiCa jal ba]aray. Щай нилIедего кколареб хIал гIи бегIералде босизеян абурабила гъадицца хIамида. &ay ni/edego Kolareb \al fi beferalde bosi#eyan aburabila vadiCa \amida. Щварт I алълъ нахъа ххутIарав сагIаталълъ ххадув гъоларев. &warTa: na]a {uTaraw safata: {aduw volarew. Э e Эмен гьечIессдасса эбел гьечIев цIцIикIкIун бессдалавила. emen hezeSdaSa ebel hezew ~iJun beSdalawila. Эмен гьечIессул кIудияв эмен валагьуге. emen hezeSul judiyaw emen walahuge. Эмен гьобол гIадав чи, рукъалълъул хIал эбелалда лълъикI лъала. emen hobol fadaw xi, ruqa:ul \al ebelalda :ij ;ala. Эмен къолохъан вугони, вас кьурдухъан вахъуневила. emen qolo]an wugoni, was purdu]an wa]unewila. Эмен къваригIунареб къо бачIунареб. emen qwarifunareb qo bazunareb. Эмен лълъикIассдасса живго лълъикIав лълъикI, эбел лълъикIалдасса яс лълъикIай лълъикI. emen :ijaSdaSa $iwgo :ijaw :ij, ebel :ijaldaSa yas :ijay :ij. Эмен рихарав васассда живгоги рихунев. emen ri[araw wasaSda $iwgogi ri[unew. Эмен хвеларев щив, оц хъвеларев щив! (дуцца диеги гьабичIо, дицца дуеги гьабиларо). emen [welarew &iw, oc ]welarew &iw! (duCa diyegi habizo, diCa duyegi habilaro). Эмен цин кваналев, эбел кIицIцIул кваналей, лъимал лъабцIцIул кваналел. emen cin kwanalew, ebel ji~ul kwanaley, ;imal ;ab~ul kwanalel. Эххеде валагьарав гIодов ххутIаравила, гIодове валагьарав вахъун ккаравила. e{ede walaharaw fodow {uTarawila, fodowe walaharaw wa]un Karawila. Й y «Юргъа бачани, бетIергьанчихвад, мун чияцца рекIуна». «yurva baxani , beTerhanxi[wad, mun xiyaCa rejuna». Юргъаялълъ – чу, ишалълъ – чи. yurvaya: - xu, i^a: - xi. Я гьанив гурев, я дова гурев. ya haniw gurew, ya dowa gurew. Я гIарцул чванта цIела, я салул гвангвара цIела. ya farcul xwanta `ela, ya salul gwangwara `ela. Я гIурул рагIал, я мугIрул ракьан. ya furul rafal, ya mufrul rapan. Я зурзур те, я квен те. ya #ur#ur te, ya kwen te. Я къали чIвай, я зурма пуй. ya qali zway, ya #urma _uy. Якьадалълъ лълъухьизе нусалълъ тун, нусалълъ лълъухьизе якьадалълъ тун. yapada: :u%i#e nusa: tun, nusa: :u%i#e yapada: tun. Я хIама хвела, я ххан хвела. ya \ama [wela, ya {an [wela. Я мими гурев, я дуду гурев. ya mimi gurew, ya dudu gurew. ЯхIалълъ къо реххугеги, къуваталълъ некь реххугеги. ya\a: qo re{ugegi, quwata: nep re{ugegi. ЯхIги рухIги – бащадаб жо. ya\gi ru\gi - ba&adab $o. ЯхI-намус гьечIев нусго бечедассдасса намус бугев цо мискинчиго лълъикI. ya\-namus hezew nusgo bexedaSdaSa namus bugew co miskinxi :ij. Яццалълъул ракI – ваццгун, ваццассул ракI – рохьоб. yaCa:ul raj - waCgun, waCaSul raj - ro%ob. Ячеян дуда гьардезе ккогеги, ячIаян мун гьардезе ккогеги. yaxeyan duda harde#e Kogegi, yazayan mun harde#egi Kogegi. ЯчинегIан «эбелхвад», ячун ххадуй «мунгохвад». yaxinefan «ebel[wad», yaxun {aduy «mungo[wad». Ячудасса нусалълъ вакьадассде дадайилан абулебила, дагьаб ххадуб дандамадилан абулебила. yaxudaSa nusa: wapadaSde dadayilan abulebila, dahab {adub dandamadilan abulebila. Ячун щваралдасса ячIун щварай лълъикIила. yaxun &waraldaSa yazun &waray :ijila. Ячунги ячуней лълъади, ячIунги ячуней лълъади. yaxungi yaxuney :adi, yazungi yaxuney :adi. Ячуней мекълъугеги, ячIуней тIекълъугеги. yaxuney meq;ugegi, yazuney Teq;ugegi. ЯчIунелълъул – «далалай», дун толелълъул – «вабабай». yazune:ul – «dalalay», dun tole:ul – «wababay».

Нусигьиналълъа хIалтIизарулел цIиял рагIаби Нусигьиналда цIиял рагIаби nusihinalda `iyal rafabi نۇسێهێنالدا ڝێيال راعابێ Асар asar اسار - реакция Багъаринеб ссурат bavarineb Surat باغارێنېب صۇرات - анимация БалъгорагIи ba;gorafi باڸڬۈراعێ - пароль Билълъанхъур bi:an]ur بێڷانڅۇر - программа (для компа) или приложение (для смартфона) БитIукIутI biTujuT بێطۇگۇط - клавиша энтер БаххчибакI ba{xibaj باخچێباگ - кэш памяти (телефона, компа) Бихьарихь bi%ari% بێڮارێڮ - сторис Бихькоцоч bi%kocox بێڮكۈښۈچ - видеоаватар Бихьругьел bi%ruhel بێڮرۇهېل - видеосообщение Бихьрухь bi%ru% بێڮرۇڮ - медиофайл Биц bic بێښ - микрофон ГодекIан (цойги магIна) godejan ڬۈدېگان - видеочат (в телеграме например) Гьаркьикъали harpiqali هارڨێقالێ - динамик Гьаркьиругьел harpiruhel هارڨێرۇهېل - голосовое сообщение Гьаркьирухь harpiru% هارڨێرۇڮ - аудиофайл Гьаракь-макъан harap-maqan هاراڨ- ماقان - рингтон Гьимел himel هێمېل - смайлик, эмодзи ГIарцул тартиб farcul tartib عارښۇل تارتێب - денежная система ГIарцур farcur عارښۇر - банковская карта ГIисспара fiS_ara عێصفارا - микросекунда ГIункIкIуч funJux عۇنڴۇچ - компьютерная мышка ГIуцIцI fu~ عۇڞ - тема (в телеграме) Дандебураб dandeburab داندېبۇراب - набор ЖибгобацIцIи $ibgoba~i جێبڬۈباڞێ - автоудаление Заманаялълъе гьабураб рукъалълъ вугев бакIалълъул хъвай #amanaya:e haburab ruqa: wugew baja:ul ]way زاماناياڷې هابۇراب رۇقاڷ وۇڬېو باگاڷۇل څواي - временная прописка КанхъвабакI kan]wabaj صۇرطێباگ - галерея (гаргаро) Канхъвай бахъиялълъул хIалтIиро kan]way ba]iya:ul \alTiro صۇرات- څواي باڅێياڷۇل حالطێرۈ - графический движок Коцоч (куц) kocox كۈښۈچ - иконка КумекрагIи, малълъари kumekrafi, ma:ari كۇمېكراعێ، ماڷارێ - подсказка Кьереч perex ڨېرېچ - пиксель КъваригIараб баян qwarifarab bayan قوارێعاراب بايان - реквизит КъватIибе битIи qwaTibe biTi قواطێبې بێطێ - экспорт КъватIисса баччи qwaTiSa baXi قواطێصا باڿێ - импорт КъотIел qoTel قۈطېل - виджет (цойги магIна) КIетIеро jeTero گېطېرۈ - клавиатура КIутI juT گۇط - клавиша (цойги магIна) Лъезабизе ;e#abi#e ڸېزابێزې - загрузить Мухьлул тартиб mu%lul tartib مۇڮلۇل تارتێب - платежная система Мухьлул баян mu%lul bayan مۇڮلۇل بايان - платежная информация НакIкIулаб балгорагIи naJulab ba;gorafi ناڴۇلاب باڸڬۈراعێ - облачный пароль Нахъакьер na]aper ناڅاڨېر - фон НусигIунтI nusifunT نۇسێعۇنط - ссылка НусигIунтI-балагьи nusifunT-balahi نۇسێعۇنط- بالهێ - предпросмотр сайта НугIкагъат nufkavat نۇعكاغات - документ Нусирихь nusiri% نۇسێرێڮ - нейросеть ПочрикIкIен _oxriJen فۈچرێڴېن - индекс РигьрикIкI rihriJ رێهرێڴ - таймер Риччазе ракIарун щинал riXa#e rajarun &inal رێڿازې راگارۇن ۺێنال - плей-лист РугьелбитI ruhelbiT رۇهېلبێط - мессенджер Ругьел-гьаракь ruhel-harap رۇهېل- هاراڨ - уведомления Рухь ru% رۇڮ - файл СияхIбакI siya\-baj سێياحباگ - меню (в телефоне) Ссвера-хъери Swera-]eri صوېرا- څېرێ - версия (цойги магIна) ТIАБ-ТIамач (ТIАБкIо) Tab-Tamax (Tabjo) طاب - طاماچ - СИМ-карта ТIадхIалтIарав Tad\alTaraw طادحالطاراو - разработчик ТIанчибакI Tanxibaj طانچێباگ - профиль аккаунта ТIанчихIал Tanxi\al طانچێحال - статус (в телеграме, соцсетях) ТIанчицIцIар Tanx~ar طانچێڞار - логин ТIон Ton طۈن - фон ХхалрикIкIен {alriJen خالرێڴېن - код ХхалакIутI {alajuT خالاگۇط - клавиша-пробел ХъвабакI ]wabaj څواباگ - лог Хъулухъ-ругьел ]ulu]0ruhel څۇلۇڅ- رۇهېل - служебное уведомление ХIужа-кагъат \u$a-kavat حۇجاكاغات - справка Ццебебихь Cebebi% بێڮېل - экран Ццебесса канбахъ CebeSa kanba] ڛېبېصا كانباڅ - селфи Ццеберахъ Cebera] ڛېبېراڅ - обложка Ццебебихьканхъвай Cebebi%kan]way بێڮېلصۇرات - скриншот ЦцебесияхI Cebesiya\ بێڮسێياح - меню Ццевевахъун Cewewa]un (ццееяхъун Ceyeya]un) ڛېوېواڅۇن (ڛېيېياڅۇن) - онлайн Ццерерахъи Cerera]i ڛېرېراڅێ - прямой эфир (трансляция) ЦIехх-рехх хIай `e{-re{ \ay ڝېخ- رېخ حاي - викторина ЦIунуб `unub ڝۇنباگ - память телефона ЦIцIалунбахъи ~alunba]i ڞالۇنباڅێ - сканирование ЦIцIалунбахъ ~alunba] ڞالۇنباڅ - сканер ЦIцIан бахъараб канхъай ~an ba]arab kan]way ڞان باڅاراب كانڅواي - скан ЦIцIан бищизе ~an bi&i#e ڞان بێۺێزې - выделить ЧIамучIреццел zamuzreCel ڃامۇڃرېڛېل - спам ЧIчIейбакI Zeybaj ڄېيباگ - локация, местонахождение ЧIчIегIералълъубе реххарав Zefera:ube re{araw ڄېعېراڷۇبې رېخاراو - заблокированный ЧIчIегIерхъвай Zefer]way ڄېعېرڅواي - черновик Шапакъат-хIай ^a_aqat-\ay شافاقات - حاي - розыгрыш Щвен &wen ۺوېن - очко, бал (в игре) Чиярхъвай xiyar]way چێيارڅواي - цитата ГамачI gamaz ڬاماڃ - процессор Эбелаб къоно ebelab qono ئېبېلاب قۈنۈ - эбелаб къоно материнское плато SD - г I адатго бихьизабулеб - Г I Б fadatgo bi%i#abuleb - f.b. HD - лълъик I го бихьизабулеб - ЛЪБ :ijgo bi%i#abuleb - :.b. FHD - ц I акъ лълъик I го бихьизабулеб Ц I ЛЪБ `aq :ijgo bi%i#abuleb - `.:.b. 2K - к I иц I ц I ул лълъик I бихьизабулеб 2ЛЪБ ji~ul :ij bi%i#abuleb - 2 :.b. 4K - ункъц I ц I ул лълъик I бихьизабулеб 4ЛЪБ unq~ul :ij bi%i#abuleb - 4 :.b. 8K - микьц I ц I ул лълъик I бихьизабулеб 8ЛЪБ mip~ul :ij bi%i#abuleb - 8 :.b.