ЛI / ЛIар бекараб цо цIцIецца тIолабго рехъен ссурукъ гьабулеб. /ar bekarab co ~eCa Tilabgo re]en Suruq habuleb. ЛIар бугеб гIакдадасса лIар гьечIеб гъвалаги бергьунебила. /ar bugeb fakdadaSa /ar hezeb vwalagi berhunebila. ЛIурдул гъезе араб гъвала, рачIчIги къотIун бачIарабила. /urdul ve#e arab vwala, raZgi qoTun bazarabila. ЛIугьаралдасса пашманлъуге, щоларелде хьул лъоге. /uharaldaSa _a^man;uge, &olarelde %ul ;oge. ЛIугьунареб бицарасс лIугьунеб гьабуларо. /uhunareb bicaraS /uhuneb habularo. ЛIугьунареб бицунессда бицине мацIцI кIочон таги. /uhunareb bicuneSda bicine ma~ joxon tagi. ЛIугIи гьечIеб хIалтIи – рачIчI гьечIеб барти. /ufi hezeb \alTi - raZ hezeb barti. ЛIутаян гIанкIкIида абун, гьаян гьойда абун. /utayan fanJida abun, hayan hoyda abun. ЛIутизеги тIадагьав, тIуризеги хIадурав. /uti#egi Tadahaw, Turi#egi \aduraw. ЛIутизе хIинкъарав чи – гьеле гьев чи бахIарчи. /uti#e \inqaraw xi - hele hew xi ba\arxi. ЛIутIарав щив, букъарав хвад! /uTaraw &iw, buqaraw [wad!

М m «Ма» бокьулев, «кье» рихарав. «ma» bopulew, «pe» ri[araw. «Ма ссахI!» – ан бачIунеб гIака, «ma Sa\!» - an bazuneb faka, «Кье ссахI!» – ан бачIунеб чу. «pe Sa\!» - an bazuneb xu. «Ма» – ялда ццебе хIетIе лъоге. «ma!» - yalda Cebe \eTe ;oge. Мавул рокьи букIунеб, кьовул божи букIунеб. mawul ropi bujuneb, powul bo$i bujuneb. Магжида нус бабадулеб рекIинчIеб меххалълъ, кIалдиб мацIцI кIичIардулеб гьересси бицунеб меххалълъ. mag$ida nus babaduleb rejinzeb me{a:, jaldib ma~ jizarduleb hereSi bicuneb me{a:. Магъал гьанахъ гьоэр щолареб (нилIее къваригIараб къоялълъ лълъикIалълъухъги квешаб щолареб). maval hana] hoer &olareb (ni/eye qwarifarab qoya: :ija:u]gi kwe^ab &olareb). Магъил гIел тезеги Аллагьассул хIукмуйила. mavil fel te#egi allahaSul \ukmuyila. Магъил ургъел гьабулагойила хIанчIчIил боххдул тIеренлъарал. mavil urvel habulagoyila \anZil bo{dul Teren;aral. МагъилI ругел хурзабазги хабалI ругел умумузул рукьбузги гьабизе жо гьечIо – хIара хIажат буго. mavi/ rugel [ur#aba#gi [aba/ rugel umumu#ul rupbu#gi habi#e - \ara \a$at bugo. Магъихъ балагьун, кьурде, цер. mavi] balahun, purdde, cer. Магь цIезе ссан гурел, ссахI цIезе хур гурел. mah `e#e San gurel, Sa\ `e#e [ur gurel. Магъихъ ралагьуге, гьакихъ ралагье. mavi] ralahuge, haki] ralahe. МагIарда бартуццаги лълъикIабаб кколебила. mafarda bartuCagi :ijabab Kolebila. МагIарда гIи бугев – гIаг гьечIеб шарбал, гIиялI куйдул ругев – тIох гьечIеб тIагъур. mafarda fi bugew - fag hezeb ^arbal, fiya/ kuydul rugew - To[ hezeb Tavur. МагIарда чан букIаго, чурун хьаг цIеда лъоге. mafarda xan bujago, xurun %ag `eda ;oge. МагIардаги гIундул ругел, гIалхудаги берал ругел. mafardagi fundul rugel, fal[udagi beral rugel. МагIарде ваханиги, гьитIинав кIодолъуларевила, гвандиниве рехханиги, кIудияв гьитIинлъуларевила. mafarde wa[anigi, hiTinaw jodo;ularewila, gwandiniwe re{anigi, judiyaw hiTin;ularewila. МагIарде гъуниги, хIамицца заз гурони кунареб. mafarde vunigi, \amiCa #a# guroni kunareb. МагIарде гIазу баги, гIухьби рокъой рачIине, гIурдаде саву ккаги, вокьулессда бер чIвазе. mafarde fa#u bagi, fu%bi roqoy razine, furdade sawu Kagi, wopuleSda ber zwa#e. МагIарде гIазу бани, гIурухъе цIцIорой кколеб. mafarde fa#u bani, furu]e ~oroy Koleb. МагIарзухъа кIалдибегIан къокъаб жойила гьересси. mafar#u]a jaldibefan qoqab $oyila hereSi. «МагIарзухъан бачIаги!» - ян, чед кьун, воххизавуге дун, гьумер битIун кIалъараб кIалалълъ воххизаве дун. «mafar#u]an bazagi!» - yan, xed pun, wo{i#awuge dun, humer biTun ja;arab jala: wo{i#awe dun. МагIарул киниялълъ гIадин магIарул чияссул черхх лълъадаруларо. mafarul kiniya: fadin mafarul xiyaSul xer{ :adarularo. МагIарул мацIцIалда кечI ахIулел, гIурус мацIцIалълъ гаргадулел магIарулал. mafarul ma~alda kez a\ulel, furus ma~a: gargadulel mafarulal. МагIарухъ дибирлъи щоларев – лъарагIалде, лъарагIалда дибирлъи щоларев – Нугъаялде. mafaru] dibir;i &olarew - ;arafalde, ;arafalda dibir;i &olarew - nuvayalde. МагIарухъе вачIани, дурго гьобол лъаларев, Буртилӏе вачIани, дурго хIама лъаларев. mafaru]e wazani, durgo hobol ;alarew, burti/e wazani, durgo \ama ;alarew. МагIирокъоб гIоди рекъараб, берталълъ аваданлъи рекъараб. mafiroqob fodi reqarab, berta: awadan;i reqarab. МагIицца квен босарай, кочIоцца росс восарай. mafiCa kwen bosaray, kozoCa roS wosaray. МагIицца магIирукъ берцин гьабулеб. mafiCa mafiruq bercin habuleb. МагIу кIиго батIияб букIунебила, цояб чваххун бачIунеб, цояб бачIинабураб. mafu jigo baTiyab bujunebila, coyab xwa{un bazuneb, coyab bazinaburab. МагIу-рагIиялълъул ххалалъиго щиб, ххарицел гуреб жо мокърукьги гьечIин. Гьуя-гьараялълъул гьарзалъиго щиб, хъандиро гуреб жо магIида гьечIин. mafu-rafiya:ul {ala;igo &ib, {aricel gureb $o moqrupgi hezin. vuya-haraya:ul har#a;igo &ib, ]andiro gureb $o mafida hezin. НекIо кицилъун тIиритIарал гьал рагIабаз бичIчIизабулеб буго мискинчияссухъ гIоди гIададиссеб бугилан. МагIихъаналда рагIун букIун гьечIо - «БоцIцIи хIажат гьечIо, хIара къваригIун буго», – абураб битIараб кици. nejo kici;un TiriTaral hal rafaba# biZi#abuleb bugo miskinxiyaSu] fodi fadadiSeb bugilan. mafi]analda rafun bujun hezo - «bo~i \a$at hezo, \ara qwarifun bugo», - aburab biTarab kici. МагIу рекъезе – рагIи, кечI рекъезе – далалай. mafu reqe#e - rafi, kez reqe#e - dalalay. МагIу-рорчIи хханассул гIадаб, хвел букъи Гергил гIадаб. mafu-rorzi {anaSul fadab, [wel buqi gergil fadab. МагIу хвалилI ахIе, кечI берталI ахIе. mafu [wali/ a\e, kez berta/ a\e. МагIуги кечIги, рекIеда бухIараб меххалълъ гурони, бачIунаро. mafugi kezgi, rejeda bu\arab me{a: guroni, bazunaro. Мадугьал квешлъани – рукъ хисе, чIчIужу квешлъани – цIцIар тIаме, чу квешлъани – биче. maduhal kwe^;ani - ruq [ise, Zu$u kwe^;ani - ~ar Tame, xu kwe^;ani - bixe. Мадугьал лълъикIав гьоркьоб къед борххатав, гьудул лълъикIав рукъ рикIкIадав. maduhal :ijaw horpob qed bor{araw, hudul :ijaw ruq riJadaw. Мадугьал лълъикIассул ражихо-хоно россассе арабила, мадугьал квешассул лълъикIай яс рокъой ххутIарайила. maduhal :ijaSul ra$i[o-[ono roSaSe arabila, maduhal kwe^aSul :ijay yas roqoy {uTarayila. Мадугьалассда велъуге, бадибчIвай бихьизе гурин. maduhalaSda we;uge, badibzway bi%i#e gurin. Мадугьалассул гьобол хунилан, Гьолокье магIиде арай. maduhalaSul hobol [unilan, holope mafide aray. Мадугьалассул хIалтIи малълъунги, ясал чIчIун тогейила. maduhalaSul \alTi ma:ungi, yasal Zun togeyila. Мадугьалассул хIелеко хъазлъун бихьулебила. maduhalaSul \eleko ]a#;un bi%ulebila. Мадугьалассул чед гьуинаб, чияр чIчIужу берцинай. maduhalaSul xed huinab, xiyar Zu$u bercinay. Мадугьалассулгун гьоркьоблъи бокьарасс рагьда гьой хьихьулареб. maduhalaSulgun horpob;i boparaS rahda hoy %i%ulareb. Мадугьалзабазги беццани, цIцIилцIцIиеги росс щолевила (цIцIилицIцIги россассе унебила). maduhal#aba#gi beCani, ~il~iyegi roS &olewila (~ili~gi roSaSe unebila). Мадугьалихъ йигей палихъаналда щибго лъалареб, лъаларей рикIкIадегIан йигелда «кинабго лъалеб». maduhali] yigey _ali]anajda &ibgo ;alareb, ;alarey ruJadefan yigelda «kinabgo ;aleb». Мадугьалихъги ватугеги кIкIухIалав чи, хобги асскIобе ккогеги хIалихьатав чияссда. maduhali]gi watugegi Ju\alaw xi, [obgi aSjobe Kogegi \ali%ataw xiyaSda. Мазандаран дарай диеги щвечIо, жулпакатаналда дунги рекъечIо. ma#andaran daray diyegi &wezo, $ul_akatanalda dungi reqezo. Майданалда баххчун, цер чанахъанасс толаро. maydanalda ba{xun, cer xana]anaS tolaro. Мазлумассе зулмуялълъул къоялдасса залимассе гIадлуялълъул къо захIмалъулеб. ma#lumaSe #ulmuya:ul qoyaldaSa #alimaSe fadluya:ul qo #a\ma;uleb. Макру-хIила гIемерасс цо тIабигIат кколаро. makru-\ila femeraS co Tabifat Kolaro. Макьидасса бергьараб жо гьечIебила. mapidaSa berharab $o hezebila. Макьие гурони, вегизе ккогеги. mapiye guroni, wegi#e Kogegi. Макьие ссабру гьечIеб, рокьуе берцинлъи гьечIеб. mapiye Sabru hezeb, ropuye bercin;i hezeb. Макьу гьуинал беразда сардил ххалалъи лъалареб. mapu huinal bera#da sardil {ala;i ;alareb. Макьу тарав тушман ххадув ккогеги. mapu taraw tu^man {aduw Kogegi. Макьу толеб жо – ургъел, гIадан холеб жо – ххиял. mapu toleb $o - urvel, fadan [oleb $o - {iyal. Макьу щварал кьижула, рокьи ккарал ссвердула. mapu &waral pi$ula, ropi Karal Swerdula. Мали Къвегъадаго, къвал мажгитухъго. mali qwevadago, qwal ma$gitu]go. Къвегъада буго ххунздерил хабалазда асскIоб бугеб хварал росулеб мали лъолеб бакI. Кици хIалтIизабула молода лъоларевги къвалицца вухьунаревги чи вукIунарин, чIухIдаруге абураб магIнаялда. qwevada bugo {un#deril [abala#da aSjob bugeb [waral rosuleb mali ;oleb baj. kici \alTi#abula moloda ;olarewgi qwaliCa wu%unarewgi xi wujunarin, zu\daruge aburab mafnayalda. Мала Нассрудинида гьикъарабила жаназадул молол ццебейищин лълъикI букIунеб, нахъайищилан. Ццебе-нахъаялълъул батIалъи гьечIин, тIад лълъикIаб букIунарилан абурабила гьесс. mala naSrudiniCa hiqarabila $ana#adul molol Cebeyi&in :ij bujuneb, na]ayi&ilan. Cebe-na]aya:ul baTa;i hezin, Tad :ijab bujunarilan aburabila heS. Мала Нассрудинил далай лIугIаниги, чIандаххабаралълъе лIугIи гьечIебила. mala naSrudinil dalay /ufanigi, zanda{abara:e /ufi hezebila. Мала Нассрудинидаги илбисалдаги гьоркьоб къотIи ккун букIарабила, цо-цо кечI ахIун бахъинегIан, цоцазул гъежда рекIине. Цин илбисалълъул гъежда рекIарав Мала Нассрудиницца ахIарабила лIугIиго гьечIеб «далай-далай». «ЛIугIуларищ? ЛIугIуларищ?» – ан зигардулебги букIун, илбисалълъ гьарарабила, жиб дур гъеждаги рекIинарин, кечIги ахIиларин, талихI кьегийин, гъоркье лIугьаян. mala naSrudinidagi ilbisaldagi horpob qoTi Kun bujarabila, co-co kez a\un ba]inefan, coca#ul ve$da rejine. cin ilbisa:ul ve$da rejaraw mala naSrudiniCa a\arabila /ufigo hezeb «dalay-dalay». «/ufulari&? /ufulari&?» - an #igardulebgi bujun, ilbisa: hararabila, $ib dur ve$dagi rejinarin, kezgi a\ilarin, tali\ pegiyin, vorpe /ufayan. МалахIосен ахIарав ахIе, ХIункърае кьурассе кье. mala\osen a\araw a\e, \unqraye puraSe pe. Малъ кIутIаниги, ботIрода унтулеб. ma; juTanigi, boTroda untuleb. Малълъаниги лъалареб, бетIер гьодораб бугони, малълъичIониги босулеб, бетIер цIцIодораб бугони. ma:anigi ;alareb, beTer hodorab bugoni, ma:izonigi bosuleb, beTer ~odorab bugoni. Малълъараб босизе чи тIагIун ххутIугегийила. ma:arab bosi#e xi Tafun {uTugeyila. Малълъараб босуларевги – ахIмакъ, босуларессда малълъаравги – гIабдал. ma:arab bosularewgi - a\maq, bosulareSda ma:arawgi - fabdal. Малълъараб гьабе, гьикъараб бице. ma:arab habe, hiqarab bice. Малълъараб гьабичIев ХIавал ГIалицца хIуличIого бана гIака магIида. ma:arab habizew \awal faliCa \ulizogo bana faka mafida. Малълъараб гьабуни, дагIба кколаро, гьикъараб бицани, кьал букIунаро. ma:arab habuni, dafba Kolaro, hiqarab bicani, pal bujunaro. Малълъараб гьабуни, мекъсса кколаро. ma:arab habuni, meqSa Kolaro. Малълъараб гьудуласс – гьабураб дицца. ma:arab hudulaS - haburab diCa. Малълъарабги гьабичIо, гьикъун бихье жиндаго, гьикъарабги бицинчIо, гьеле живго чи ццеве. ma:arabgi habizo, hiqun bi%e $indago, hiqarabgi bicinzo, hele $iwgo xi Cewe. Малълъарабги лъаларей, лъарабги гьабуларей. ma:arabgi ;alarey, ;arabgi habularey. Малълъарассул кIал бекулареб, кIанцIарассул бохх гурони. ma:araSul jal bekulareb, jan`araSul bo{ guroni. Малълъарассул малълъарабги гьабунила жиндир эбел хварайилан абурабила Мала Нассрудиницца. ma:araSul ma:arabgi habunila $indir ebel [warayilan aburabila mala naSrudiniCa. Малълъаризе цIакъав, гьабизе къадарав. ma:ari#e `aqaw, habi#e qadaraw. Малълъарун чи лIугьунарев, буххун хIамил чу лIугьунареб. ma:arun xi /uhunarew, bu{un \amil xu /uhunareb. Малълъарухъаби гIемерлъани, гIадлу холеб. ma:aru]abi femer;ani, fadlu [oleb. Малълъизе киназдаго лъалеб, гьабизе цояссда гурони лъалареб. ma:i#e kina#dago ;aleb, habi#e coyaSda guroni ;alareb. Малълъизе чи камуларо, малълъараб босизе бетIер букIине ккола. ma:i#e xi kamularo, ma:arab bosi#e beTer bujine Kola. «Малълъизе чи тIагIаги дур лъималазе!» - ян абурабила цоялълъ. «Малълъизе чи тIагIунаро, малълъараб босугеги дуразго!» – ян абурабила дандеялълъ. «ma:i#e xi Tafagi dur ;imala#e!» - yan aburabila coya:. «ma:i#e xi Tafunaro, ma:arab bosugegi dura#go!» - yan aburabila dandeya:. Малълъизе чи тIагIагиян гьарарабила цоялълъ, малълъараб босизе чи нужерги тIагIагиян хьамурабила дандеялълъ. ma:i#e xi Tafagiyan hararabila coya:, ma:arab bosi#e xi nu$ergi Tafagiyan %amurabila dandeya:. Малълъизе чи тIагIунаро, малълъараб босаги. ma:i#e xi Tafunaro, ma:arab bosagi. МалълъичIеб гьабуге, гьикъичIеб бицунге. ma:izeb habuge, hiqizeb bicunge. МалълъичIеб гьабурав, кьечIеб босарав. ma:izeb haburaw, pezeb bosaraw. МалълъичIониги лъалеб, лъалесс гьабулелълъухъ ралагьани. ma:izonigi ;aleb, ;aleS habule:u] ralahani. МалълъичIониги лъалей, лъачIониги гьабулей. ma:izonigi ;aley, ;azonigi habuley. Малълъ босе гьитIинго, лъеберилI малълъизе ккарассдасса Аллагьасс цIунаги. ma: bose hiTingo, ;eberi/ ma:i#e KaraSdaSa allahaS `unagi. Малълъа ццебеялдасса ххадуб. ma:a CebeyaldaSa {adub. Малълъулел гIемерлъани, гIенеккулел дагьлъула. ma:ulel femer;ani, feneKulel dah;ula. Малълъун гуребила лъалеб, бихьунила (Малълъун гурелила цIцIодорлъулел, бихьунила). ma:un gurebila ;aleb, bi%unila (ma:un gurelila ~odor;ulel, bi%unila). Малълъун гуро чудкицца балкан кунеб, куцан гуро царацца къехь бищулеб. ma:un guro xudkiCa balkan kuneb, kucan guro caraCa qe% bi&uleb. МалълъичIого цIцIаларав, цIцIаличIого дурусав. ma:izogo ~alaraw, ~alizogo durusaw. Малълъун чиги лIугьунарев, рахъдал мучариги лIугьунареб. ma:un xigi /uhunarew, ra]dal muxarigi /uhunareb. Малълъухъе хьваде, хьихьухъе рукIа. ma:u]e %wade, %i%u]e ruja. Марагадал гурга габунибги бан, гаргаралълъул хъаба хъорщодаги лъун. maragadal gurga gabunibgi ban, gargara:ul ]aba ]or&odagi ;un. Маргъалалълъул берцинлъи, кунада ххун, цIцIикIкIуна, къадруги дагьлъуларо, ххечIого тунин абун. marvala:ul bercin;i, kunada {un, ~iJuna, qadrugi dah;ularo, {ezogo tunin abun. Маргьабацца кантIула, магъалоялълъ кIвекIула. marhabaCa kanTula, mavaloya: jwejula. МаркIачIуде вачIунев кIичIудеги вачIунев, кIичIван тIагъур гIинда бан, богодеги вачIунев. marjazude wazunew jizudegi wazunew, jizwan Tavur finda ban, bogodegi wazunew. МасслихIаталълъ рекъезарула, мацIцIицца ратIа гьарула. maSli\ata: reqe#arula, ma~iCa raTa harula. МатIу квешаб бугилан, гIайиб гьелде реххуге, матIуялда гIайиб щиб, дур куц квешаб бугони. (МатIуялда гIайиб щиб, щайтIадул куц бугони). maTu kwe^ab bugilan, fayib helde re{uge, maTuyalda fayib &ib, dur kuc kwe^ab bugoni. (maTuyalda fayib &ib, &ayTadul kuc bugoni). МатIуялда лъураб тIанкI ххеххго бихьулареб. maTuyalda ;urab Tanj {e{go bi%ulareb. МатIуялда лъураб цо тIанкIалълъ тIолабго матIу ссурукъ гьабула, цо кIкIухIалай гIаданалълъ тIолабго гвай ссуризабула. maTuyalda ;urab co Tanja: Tolabgo maTu Suruq habula, co Ju\ulay fadana: Tolabgo gway Suri#abula. Маххссара гажиялде ссверулеб, меххтел огьогьоялда лIугIулеб. ma{Sara ga$iyalde Sweruleb, me{tel ohohoyalda /ufuleb. Маххссара гьабе, бакI бихьун. ma{Sara habe, baj bi%un. Маххссара лъаларессе маххссара гьабулареб. ma{Sara ;alareSe ma{Sara habulareb. Маххссара лълъикIаб, кIиго чи велъараб. ma{Sara :ijab, jigo xi we;arab. Маххссараялълъе гIологи гьересси бищунгейила. ma{Saraya:e fologi hereSi bi&ungeyila. Махх кьавуялълъ куна, гIадан ургъалицца куна. ma{ pawuya: kuna, fadan urvaliCa kuna. Маххул гел цIулал гелалде ккарабила, маххул нуцIцIа цIулал нуцIцIаялде ккарабила. ma{ul gel `ulal gelalde Karabila, ma{ul nu~a `ulal nu~ayalde Karabila. Маххщалицца нилIеда квен гьаруларо, жинццаго нилIее кьола. ma{&aliCa ni/eda kwen harularo, $inCago ni/eye pola. «Маххщел бугев» ХIасанил ГIали вукIаго, цоябги оц хъве! «ma{&el bugew» \asanil fali wujago, coyab oc ]we! Маххщел гьечIев гьабигьан – агьлулъун гьечIев дибир. ma{&el hezew habihan - ahlu;un hezew dibir. Маххщелги гьунарги – гьадингояб жо, гьудуллъи бугони, нухда ккола иш. ma{&elgi hunargi - hadingoyab $o, hudul;i bugoni, nu[da Kola i^. Маххщелги гьунарги ххвалчацца къотIулареб. ma{&elgi hunargi {walxaCa qoTulareb. МахI квешалълъуб тIутI гIемераб. ma\ kwe^a:ub TuT femerab. МахIаги гIагIаги гьечIони, мама букIунареб. ma\agi fafagi hezoni, mama bijunareb. МахIалда хIал букIаго, хIетI босе. ma\alda \al bujago, \eT bose. МахIамалъун пер гурев, ГьатIиналъун цIцIам гурев. ma\ama;un _er gurew, haTina;un ~am gurew. МахIцараб рекIелIан тIокIкIараб рагIи бачIунареб. ma\carab reje/an ToJarab rafi bazunareb. МацIцI борхьилги лъан лълъикIаб. ma~ bor%ilgi ;an :ijab. МацIцI гьой гуро, гьеб раххссида чIчIоларо. ma~ hoy guro, heb ra{Sida Zolaro. МацIцI гIадамассул кванаге, гIиял кванай. ma~ fadamaSul kwanage, fiyal kwanay. МацIцI кунаро, кваназе жо кье. ma~ kunaro, kwana#e $o pe. МацIцI кIалдиб те, кIал богIое те. ma~ jaldib te, jal bofoye te. МацIцI лъаларев цIцIогьор хваги, цIцIар лъаларев тушман хваги. ma~ ;alarew ~ohor [wagi, ~ar ;alarew tu^man [wagi. МацIцI лъалев – чода, чол бетIергьан – лъелго. ma~ ;alew - xoda, xol beTerhan - ;elgo. МацIцI ххалатассул гIакълу къокъабила. ma~ {alataSul faqlu qoqabila. МацIцIалда гьоцIцIо бугев, рекIелI загьру бугев. ma~alda ho~o bugew, reje/ #ahru bugew. МацIцIалда нацIцI барав (МацIцI букарарав чи). ma~alda na~ baraw (ma~ bukararaw xi). МацIцIалда ракьа гьечIеб, гьелълъни ракьа бекулеб. ma~alda rapa hezeb, he:ni rapa bekuleb. МацIцIалда тIад – гьоцIцIо, мацIцIалда гъоркь – загьру. ma~alda Tad - ho~o, ma~alda vorp - #ahru. МацIцIалда хIал кIолаго, кIудиялде ваккуге, каламалълъ реххулаго, ххвалчаде квер бегьуге. ma~alda \al joraro, judiyalde waKuge, kalama: re{ulago, {walxade kwer bepuge. МацIцIалда цIцIам бугев – цIцIанда борохь барав. ma~alda ~am bugew - ~anda boro% baraw. МацIцIалда чаран лъурай мунги, чарххида цаби ккурай дунги. ma~alda xaran ;uray mungi, xar{ida cabi Kuray dungi. МацIцIалде гьоцIцIо тIун, гьодилI жо балев. ma~alde ho~o Tun, hodi/ $o balew. МацIцIид чи чIвала, цIцIогьод оц хъола. ma~id xi zwala, ~ohod oc ]ola. МацIцIил цIцIад барав, цIцIогьол гIор щварав. ma~il ~ad baraw, ~ohor for &waraw. МацIцIихъанасс чияр рукъ, цIа гъвечIого, бухIулеб. ma~i]anaS xiyar ruq, `a vwezogo, bu\uleb. МацIцIихъанассул кIал цIцIороги, цIцIогьорассул бер бахъаги. ma~i]anaSul jal ~orogi, ~ohoraSul ber ba]agi. МацIцIихъанассул кIалалдасса цIунаги, цIцIогьорассул квердасса цIунаги. ma~i]anaSul jalaldaSa `unagi, ~ohoraSul kwerdaSa `unagi. МацIцIицца чи чIвалев, боцIцIуцца вичун восулев. ma~iCa xi zwalew, bo~uCa wixun wosulew. МацIцIххалат, гIакълукъокъ. ma~{alat, faqluqoq. МачIчIадалда хIанчIида бадиб тIатIи бихьарабила. maZadalda \anzida badib TaTi bi%arabila. Маялда мал бани, кьеялда къвал базе кколеб. mayalda mal bani, peyalda qwal ba#e Koleb. Маян бихьизе кодобеги кьолебила дуниял, кьурун бахъун, кодоссаги унебила дуниял. mayan bi%i#e kodobegi polebila duniyal, purun ba]un, kodoSagi unebila duniyal. Маян кьечIони, дунги хваги, кьураб босичIони, мунги хваги. mayan pezoni, dungi [wagi, purab bosizoni, mungi [wagi. Маян кьолеб гурони, кьеян гьарулеб къо бачIунгеги. mayan poleb guroni, peyan haruleb qo bazungegi. Маян кьураб босичIони, кьеян гьаризе кколеб. mayan purab bosizoni, $oyalde hari#e Koleb. Маян кьураб жоялде божи цIцIикIкIараб. mayan purab $oyalde bo$i ~iJarab 151. Маян кьураб кьагIрил гьан квине лъачIев хIалихьат, ЦIцIай эххеде, беххеб, хераб гIакдал тIеренчехь. mayan purab pafril han kwine ;azew \ali%at, ~ay e{ede, be{eb, [erab fakdal Terenxe%. 152. Мегеж танщинав гIакъил гуревила. mege$ tan&inaSul faqil gurewila. 153. Мегеж ххалатассул гIакълу къокъабила. mege$ {alataSul faqlu qoqabila. Цо цIцIалунчияссда гьедин хъван батарабила тIехьалда. Валлагьин, дир хIакъалълъулIги гьединаб пикру ккезе бегьулилан, зарукьги ккун, ххутIараб мегеж чIурхIулев вукIанила гьев. Магжида парххараб цIаялълъ гьессул михъалги чIурхIун рехханила. Цинги доб тIехьалда батараб абиялда гъоркь гьесс хъванила - «Валлагь, битIарабги букIун буго!» co ~alunxiyaSda hedin ]wan batarabila Te%alda. walahin, dir \aqa:u/gi hedinab _ikru Ke#e behulilan, #arupgi Kun, {uTarab mege$ zur\ulew wujanila hew. mag$ida _ar{arab `aya: heSul mi]algi zur\un re{anila. cingi dob Te%alda batarab abiyalda vorp heS ]wanila - «wlwh, biTarabgi bujun bugo!» 154. Мегеж хъахIлъанагIан гIакълу ботIролIе. mege$ ]a\;anafan faqlu boTro/e. 155. Мегеж хIурул цIун букIаниги кIваричIила, чехь гIорцIцIун бугони. mege$ \urul `un bujanigi jwarizila, xe% for~un bugoni. 156. Мегежали дагIнидаги букIунеб, михъалали катидаги рукIунел. mege$ali dafnidagi bujuneb, mi]alali katidagi rujunel. 157. Мегежги михъалги гIолелани, бегунги бихьинчи йикIинаан. mege$gi mi]algi folelani, begungi bi%inxi yijinaan. 158. Мегежни кIудияб бугоан, гIакълу гьитIинаб гьечIебани. mege$ni judiyab bugoan, faqlu hiTinab hezebani. 159. Мегьед кьурай – каранда, керен кьурай – мугъалда. mehed puray - karanda, keren puray - muvalda. 160. МегIер бичилалде ххер биче, ххер бичилалде хьацIцI биче (къадараб ццебе биче, лълъикIаб ххадуб биче). mefer bixilalde {er bixe, {er bixilalde %a~ bixe (qadarab Cebe bixe, :ijab {adub bixe). 161. МегIер мегIералде кколаребила, гIадан гIадамассде кколевила. mefer meferalde Kolarebila, fadan fadamaSde Kolewila. 162. МегIералда нахъаги мегIер батизе бегьулебила. meferalda na]agi mefer bati#e behulebila. 163. МегIералълъул рикъзи метер бачIунеб. mefera:ul riq#i meter bazuneb. 164. МегIералълъ кквечIеб авлахъалълъ кколареб. mefera: Kwezeb awla]a: Kolareb. 165. МегIер кIкIванищ? ГIор кIкIванищ? (Яшав гьабизеги гIадамазулгун хIал рекъезабизеги гьедигIанассеб захIмат баччизе кколилан абураб магIна). mefer Jwani&? for Jwani&? (ya^aw habi#egi fadama#ulgun \al reqe#abi#egi hedifanaSeb #a\mat baXi#e Kolilan aburab mafna). 166. МегIер мегIералде щун бугилан абуни, божа, гIадамасс ругьунаб гIамал тун бугилан абуни, божуге. mefer meferalde &un bugilan abuni, bo$a, fadamaS ruhunab famal tun bugilan abuni, bo$uge. 167. МегIер радал беге, гIор къаденахъе беге. mefer radal bege, for qadena]e bege. 168. МегIер цIураб гIиялIа гIангис гIоркIкIен бищарав, хъутан цIурал цIцIаналIа цIцIодегIен балагьарав. mefer `urab fiya/a fangis forJen bi&araw, ]utan `ural ~ana/a ~odefen balaharaw. 169. МегIергун барщун, гIанкIкI тIубаларо. mefergun bar&un, fanJ Tubalaro. 170. Мекъаб нух ккурассе битIараб нух бецIцIаб. meqab nu[ KuraSe biTarab nu[ be~ab. 171. Мекъаб цIул гIадав, цIулалълъ ноцIцI гIадав. meqab `ul fadaw, `ula: no~ fadaw. 172. Мекъалда асскIоссанила ритIухълъи унеб. meqalda aSjoSanila riTu];i uneb. 173. Мекълъи – гIакълуялълъул загIиплъи. meq;i - faqluya:ul #afi_;i. 174. Мекъиял нухал гIемер рукIуна, битIараб цо гурони букIунаро. meqiyal nu[al femer rujuna, biTarab co guroni bujunaro. 175. Мекъсса гьабуниги, цин-цин битIун кколеб, битIун гьабурабги цин-цин мекъсса кколеб. meqSa habunigi, cin-cin biTun Koleb, biTun haburabgi Cin-cin meqSa Koleb. 176. Мекъи кколарев гIакъил ватичIев, нух къосунарев ццевехъан ватичIев. meqi Kolarew faqil watizew, nu[ qosunarew Cewe]an watizew. 177. Мелъел – лъолъол, лъеретI – гъогъол, гъедел – цIулал, цIцIилкьал – ролIул. me;el - ;o;ol, ;ereT - vovol, vedel - `ulal, ~ilpal - ro/ul. 178. Мергил зуни зобалазде рагIарай. mergil #uni #obala#de rafaray. 179. Мерго меседилай, тIагъди гIарцулай. mergo mesedilay, Tavdi farculay. 180. Месед балагьизе арав, гьеб бухъулаго хваравила. mesed balahi#e araw, heb bu]ulago [warawila. 181. Месед букIин гIоларо, меседил квералги рукIине ккола. mesed bujin folaro, mesedil kweralgi rujine Kola. 182. Месед кьавуялълъ кунареб, гIарац гIонкIкIоцца унареб. mesed pawuya: kunareb, farac fonJoCa unareb. 183. Месед лъала биани, чи лъала боцIцIуда гьоркьов, чу лъала рилълъадалъун, квешай чIчIужугIаданалълъул макруялда ххадув щивниги гъоларо. mesed ;ala biani, xi ;ala bo~uda horpow, xu ;ala ri:ida;un, kwe^ay Zu$ufadana:ul makruyalda {aduw &iwnigi volaro. 184. Месед хъванилан, хъирмил багьа холареб. mesed ]wanilan, ]irmil baha [olareb. 185. Меседалда асскIоб лъуни, маххги кенчIолебила. mesedalda aSjob ;uni ma{gi kenzolebila. 186. Меседалдасса меседил кверал лълъикIал. mesedaldaSa mesedil kweral :ijal. 187. Меседалълъ ракъи кколаро, гIарацалълъ къеч хьваларо, нахърател богIол гьабе. meseda: raqi Kolaro, faraca: qex %walaro, na]ratel bofol habe. 188. Меседги какула, кодой щвечIони, какизе бегьилищ, дуе щвечIони. mesedgi kakula, kodoy &wezoni, kaki#e behili&, duye &wezoni. 189. Меседил бацIцIалъи бииндал лъала, чияссул вацIцIалъи вихьидал лъала. mesedil ba~a;i biindal ;ala, xiyaSul wa~a;i wi%idal ;ala. 190. Меседил кверазул багьа гьечIеб, гьел ричун росизе щоларел. mesedil kwera#ul baha hezeb, hel rixun rosi#e &olarel. 191. Меседил къимат къотIаралълъубила букIунеб. mesedil qimat qoTara:ubila bujuneb. 192. Меседил къимат устарассда лъала. mesedil qimat ustaraSda ;ala. 193. Меседил кьили чIваниги, хIама хIама буго, чу чу буго. mesedil pili zwanigi, \ama \ama bugo, xu xu bugo. 194. Меседил лълъикIлъи – кьаву чIвангутIи, чияссул лълъикIлъи – гьересси бицунгутIи. mesedil :ij;i - pawu zwanguTi, xiyaSul :ij;i - hereSi bicunguTi. 195. Меседил хIал цIадабила лъалеб, чияссул хIал хIалтIулIила лъалеб. mesedil \al `adabila ;aleb, xiyaSul \al \alTu/ila ;aleb. 196. Меседил ца бугев, царал рачIчI бугев. mesedil ca bugew, caral raZ bugew. 197. Меседил цаби ругессе гIемер хьимхьидизе бокьулеб. mesedil cabi rugeSe femer %im%idi#e bopuleb. 198. Метер вачIа, хьул ххалатав инссул вас. meter waza, %ul {alataw inSul was. Мадугьалассул вас вачIун вуго, метер лалде оц биччаларищан гьикъизе витIанин инссуццайилан. maduhalaSul was wazun wugo, meter lalde oc biXalari&an hiqi#e wiTanin inSuCayilan. - Метер вачIа, хьул ххалатав инссул вас, - ан абун буго мадугьаласс. - meter waza, %ul {alataw inSul was, - an abun bugo maduhalaS. 199. Метер лал тIамилалде, лалил бетIергьан хун вуго. meter lal Tamilalde, lalil beTerhan [un wugo. Кициялълъ бицунеб буго инсанассул гIумру лахIзаталълъги божи бугеб жо гурилан. kiciya: bicuneb bugo insanaSul fumru la\#ata:gi bo$i bugeb $o gurilan. 200. Метер гьабилилан хIалтIиги тоге, метер цIцIалилилан дарсалги тоге. meter habililan \alTigi toge, meter ~alililan darsalgi toge. 201. Метер гьабилилан хIалтIиги тоге, регIараб меххалълъ гьабилилан гIаданлъиги тоге. meter habililan \alTigi toge, refarab me{a: habililan fadan;igi toge. 202. Метер гьабулелде жакъа ургъе. meter habulelde $aqa urve. 203. Метер жужазе бугилан, жакъа рукъ лълъухьичIого тоге. meter $u$a#e bugilan, $aqa ruq, :u%izogo toge. 204. Метер кколелълъул пикру гьабулессул бахIарчи вахъунаревила. meter Kole:ul _ikru habuleSul ba\arxi wa]unarewila. 205. Метер къоялълъул хIисаб гьабичIев нахъа пашманлъулев. meter qoya:ul \isab habizeb na]a _a^man;ulew. 206. Метер семиялдасса жакъа рагъи лълъикI. meter semiyaldaSa $aqa ravi :ij. 207. Метер щолел гьаналI пурщабаздасса жакъа щолел хъабхъилI пурщабиго лълъикI. meter &olel hana/ _ur&aba#daSa $aqa &olel ]ab]i/ _ur&abigo :ij. 208. Метералде тараб ссезеялде нахъбахъарабила, ссезеялде тараб гьоркьоб арабила. meteralde tarab Se#eyalde na]ba]arabila, Se#eyalde tarab horpob arabila. 209. Метерго хвелел гIадин динги гьабейила, кидаго хвеларел гIадин дунялги гьабейила. metergo [welel fadin dingi habeyila, kidago [welarel fadin dunyalgi habeyila. 210. Метерисселълъул пикру гьабуларессул жакъассебги букIунареб. meteriSe:ul _ikru habulareSul $aqaSebgi bujunareb. 211. Метерисса бохха, цер! (Билълъидалго бохха, цер!) meteriSa bo{a, cer! (bi:idalgo bo{a, cer!) ЦаратIинчI ун букIун буго къватIибе. Гьелда гIодоб батун буго цо нус. Гьеб берцин бихьараб царатIинчIалълъ нус кIкIун биччан тун буго. ЦIакъ боххун рокъобеги бачIун, жинда батараб носол хIакъалълъулI эбелалълъе бицун буго. caraTinz un bujun bugo qwaTibe. helda fodob batun bugo co nus. heb bercin bi%arab caraTinza: nus Jun biXan tun bugo. `aq bo{un roqobegi bazun, $inda batarab nosol \aqa:u/ ebela:e bicun bugo. - Кибхха гьеб бугеб? - kib{a heb bugeb? - Дицца гьеб къулчIчIана, эбел. - diCa heb qulZana, ebel. - Метерисса бохха, цер! - meteriSa bo{a, cer! Метерисса царатIинчI, чохьол унтиги бахъун, хун буго. meteriSa caraTinz, xo%ol untigi ba]un, [un bugo. 212. Мехх щварал къинлъила, къо щварал хвела. me{ &waral qin;ila, qo &waral [wela. 213. Меххтараб гIонкIкIоцца катида инссул цIцIар цIеххарабила. me{tarab fonJoCa katida inSul ~ar `e{arabila. 214. Меххтарав чияссе кьураб гIакълу – гIурулIе реххараб чIимихх. me{taraw xiyaSe purab faqlu - furu/e re{arab zimi{. 215. Меххтарассул дагIба-рагIи гIемераб, дандеяссул зарул пирххи гIедераб. me{taraSul dafba-rafi femerab, dandeyaSul #arul _ir{i federab. 216. Меххтарухъанассда яхI букIунареб, хIинкъарассда нич букIунареб. me{taru]anaSda ya\ bujunareb, \inqaraSda nix bujunareb. 217. Меххтизабуни цIцIелжо бацIгун багъулебила. me{ti#abuni ~al$o ba`gun bavulebila. 218. Меххтун велъила, вигьун гIодила. me{tun we;ila, wihun fodila. 219. Микк чIчIаралълъуб микк бижула, чинари чIчIаралълъуб чинари бижула. miK Zara:ub miK bi$ula, xinari Zara:ub xinari bi$ula. 220. Милат кIудияб букIунила, гьелълъул тарихх кIудияб бугони. milat judiyab bujunila, he:ul tari{ judiyab bugoni. 221. Милаталда тIад вугев чияссул бетIер гьегьгIанаб букIине кколеб. milatalda Tad wugew xiyaSul beTer hehfanab bujine Koleb. 222. Мимидулеб катихъе кидаго гIункIкI щолареб. mimiduleb kati]e kidago funJ &olareb. 223. Мина базе захIматаб, биххизе бигьаяб жойила. mina ba#e #a\matab, bi{i#e bihayab $oyila. 224. Мина босулелълъул, мадугьал цIеххе. mina bosule:ul, maduhal `e{e. Налъукьеги ккун, цоясс мина бичулеб букIун буго. Гьелълъул багьа чIчIезабун буго къого томен. Минаялълъул бетIергьан чIчIун вуго жинцца гьеб кIикъого томеналдасса гъоркье кьеларилан. Босулев чи чIчIун вуго къого томеналълъул багьаяб минаялълъухъги кIикъого томен абиялълъул магIна жинда бичIчIунарилан. Бичулесс гьессие жаваб кьун буго, къого томен рукъзабазухъги кколила, къого томен мадугьалассухъги кколилан. Босулев чIчIун вуго минаялда цадахъ мадугьалги вичулевлъи жинда рагIун букIинчIилан. Минаялълъул бетIергьанасс абун буго, рес букIарабани, азарго томен дуцца кьуниги, мадугьалассдассаги минаялдассаги жив ватIалъилароанилан. na;upegi Kun, coyaS mina bixuleb bujun bugo. he:ul baha Ze#abun bujun bugo qogo tomen. minaya:ul beTerhan Zun wugo $inCa heb jiqogo tomenaldaSa vorpe pelarilan. bosulew xi Zun wugo qogo tomena:ul bahayab minaya:u]gi jiqogo tomen abiya:ul mafna $inda biZularilan. bixuleS heSiye $awab pun bugo, qogo tomen ruq#aba#u]gi Kolila, qogo tomen maduhalaSu]gi Kolilan. bosulew Zun wugo minayalda cada] maduhalgi wixulew;i $inda rafun bujinzilan. minaya:ul beTerhanaS abun bugo, res bujarabani, a#argo tomen duCa punigi, maduhalaSdaSagi minayaldaSagi $iw waTa;ilaroan. Ургъун вихьилилан, мина босулев нахъе ун вуго. urvun wi%ililan, mina bosulew na]e un wugo. Сапаралдасса вуссарав мадугьалассда бицун буго гьессул мадугьаласс рукъзал ричулел ругилан. АхIун рокъовегун, гьесс мадугьалассда гьикъун буго, кигIан налъийила дуда бугеб, щайила дуцца рукъзал ричулел ругел? sa_araldaSa wuSaraw maduhalaSda bicun bugo heSul maduhalaS ruq#al rixulel rugilan. a\un roqowegun, heS maduhalaSda hiqun bugo, kifan na;iyilan dudu bugeb, &ayila duCa ruq#al rixulel rugel? Мадугьаласс, кисиниссаги бахъун, гьессие къого томенги кьун буго, дагьабги хIажалъани, нахъеги вачIаянги абун буго. maduhalaS, kisiniSagi ba]un, heSiye qogo tomengi pun bugo, dahabgi \a$a;ani, na]egi wazayan abun bugo. Цо заманалдассан дов чи вачIун вуго жиндир хIукму кканин, дуцца абураб багьаги кьун, рукъзал росизеян. Рукъзабазул бетIергьанасс гьессие мадугьалассулги жиндиргоги ккараб бицун буго. co #amanaldaSan dow xi wazun wugo $indir \ukmu Kanin, duCa aburab bahagi pun, ruq#al rosi#eyan. ruq#aba#ul beTerhanaS heSiye maduhalaSulgi $indirgogi Karab bicun bugo. Дур мадугьалассул багьа къого томен букIун гьечIин, азарго букIун бугилан абунила гьесс рукъзабазул бетIергьанассда. dur maduhalaSul baha qogo tomen bujun hezin, a#argo bujun bugilan abunila heS ruq#aba#ul beTerhanaSda. 225. Мискинаб рукъалълъул мискинлъи баххчулеб жойила гIака. miskinab ruqa:ul miskin;i ba{xuleb $oyila faka. 226. Мискинав ваццассдасса бечедав ццинагIал вокьулевила. miskinaw waCaSdaSa bexedaw Cinafal wopulewila. 227. Мискинав вачIун, гьарун ина, залимав вачIун, бахъун ина (Мискинав вачIун, гьарун инебги лъаларо, залимав вачIун, бахъун инебги лъаларо). miskinaw wazun, harun ina, #alimaw wazun, ba]un ina (miskinaw wazun, harun inebgi ;alaro, #alimaw wazun, ba]un inebgi ;alaro). 228. Мискинав ваццгIал – ццинагIал, бечедав ццинагIал - ваццгIал. miskinaw waCfal - Cinafal, bexedaw Cinafal - waCfal. 229. Мискинав вукIа, бечедав вукIа, доре унелълъул – цого мусру. miskinaw wuja, bexedaw wuja, dore une:ul - cogo musru. 230. Мискинавилан росулI рагIизегIан, къарумавилан цIцIоралде рагIизе бокьилила. miskinawilan rosu/ rafi#efan, qarumawilan ~oralde rafi#e bopilila. 231. Мискинассде гьойги ххеххго бортулеб. miskinaSde hoygi {e{go bortuleb. 232. МискинавгIан чи яхI-намус цIцIикIкIарав вукIуневила. miskinawfan xi ya\-namus ~iJaraw wujunewila. 233. Мискинассе заз гIадав, залимассе нах гIадав (ХIалимассе – хъиру, хъачIассе – квасквас). miskinaSe #a# fadaw, #alimaSe na[ fadaw (\alimaSe - ]iru, ]azaSe - kwaskwas). 234. Мискинассе къваригIиндалила гIор къунеб. miskinaSe qwarifindalila for quneb. 235. Мискинассеги вакъарассеги бокьараб тIагъур данде кколебила. miskinaSegi waqaraSegi boparab Tavur dande Kolebila. 236. Мискинассул – гьари, бечедассул – хIал. miskinaSul - hari, bexedaSul - \al. 237. Мискинлъаниги рагъулел росс-лълъади, бечелъаниги рагъулел. miskin;anigi ravulel roS-:adi, bexe;anigi ravulel. 238. Мискинлъи баххчулев бечелъуларев, бечелъи ххирияв жо гIун холарев. miskin;i ba{xulew bexe;ularew, bexe;i {iriyaw $o fun [olarew. 239. Мискинлъи бугила балагь, гIагарлъи нахъе цIцIалеб, тушманлъи тIаде цIцIалеб. miskin;i bugila balah, fagar;i na]e ~aleb, tu^man;i Tade ~aleb. 240. Мискинлъи лълъикIаб жо ани, бищун ццебе дибирасс жиндиего гьарилаан. miskin;i :ijab $o ani, bi&un Cebe dibiraS $indiyego harilaan. 241. Мискинлъи рогьо гуро, бечелъи гьунар гуро. miskin;i roho guro, bexe;i hunar guro. 242. Мискинлъиги ракъиги – яццгIалзабийила. miskin;igi raqigi - yaCfal#abiyila. 243. МискинлъичIого гьудул лъаларевила. miskin;izogo hudul ;alarewila. 244. Мискинлъиялда велъулев, вежа-велъун вахъинчIев. miskin;iyalda we;ulew, we$a-we;un wa]inzew. 245. Мискинлъиялдасса бакIаб гьир гьечIеб. miskin;iyaldaSa bajab hir hezeb. 246. Мискинлъиялълъе дару – хIалтIийила, хIинкъиялълъе дару – таваккалила. miskin;iya:e daru - \alTiyila, \inqiya:e daru - tawaKalila. 247. Мискинчи бечелъани, кIиго чIчIужу ячуней, бечедав мискинлъани, цIцIогьодизе лIугьунев. miskinxi bexe;ani, jigo Zu$u yaxuney, bexedaw miskin;ani, ~ohodi#e /uhunew. 248. Мискинчи вукъизе кьураб нусго гъурущалдасса чIаго вукIаго гьессие кьураб гъурущ бергьунебила. miskin;i wuqi#e purab nusgo vuru&aldaSa zago wujago heSiye purab vuru& berhunebila. 249. Мискинчи - живго мискинав, къарумассул – ракI мискинаб. miskinxi - $iwgo miskinaw, qarumaSul - raj miskinab. 250. Мискинлъи – росдал балагь, ссадакъа – ракъул балагь. miskin;i - rosdal balah, Sadaqa - raqul balah. 251. Мискинчи тIадеялълъул бечедав. miskinxi Tadeya:ul bexedaw. 252. Мискинчи ххасало лъалев. miskinxi {asalo ;alew. 253. Мискинчи ххиялаз бечелъулевила. miskinxi {iyala# bexe;ulewila. 254. Мискинчиясс бечелъи хIехьолареб, бечедав чиясс мискинлъи хIехьолареб. miskinxiyaS bexe;i \e%olareb, bexedaw xiyaS miskin;i \e%olareb. 255. Мискинчиясс ссахIие гIоло мегIер бегулеб. miskinxiyaS Sa\iye folo mefer beguleb. 256. Мискинчияссда велъуге, бечедассде хьул лъоге. miskinxiyaSda we;uge, bexedaSde %ul ;oge. 257. Мискинчияссе дару – хвей. miskinxiyaSe daru - [wey. Мискинчияссул букIун буго, гьелълъул мугъалда хур бекьун, хъизан хьихьараб цо гьирил чу. Цин-цин, дагьабниги тIаде гьан бахинеян, гьесс гьеб гъолеб букIун буго магIарде. Чолни гьод цIцIоролалдего, гъарим мискинчи ине кколев вукIун вуго гьеб нахъе бачине. БетIергьанчи вихьараб меххалълъ, чу хIихIидулеб букIун буго. Ассги жаваб кьолеб букIун буго - «ХIи-хIи-хIи! - щиб букIинеб, дир гъарим, я мун хваги, я дун хваги! Гурони нилIее рахIат гьечIо!» miskinxiyaSul bujun bugo, he:ul muvalda [ur bepun, ]i#an %i%arab co hiril xu. cin-cin, dahabnigi Tade han ba[inefan, heS heb voleb bujun bugo mafarde. xolni hod ~orolaldego, varim miskinxi ine Kolew wujun wugo heb na]e baxine. beTerhanxi wi%arab me{a:, xu \i\iduleb bujun bugo. aSgi $awab poleb bujun bugo - «\i-\i-\i-! &ib bujineb, dir varim, ya mun [wagi, ya dun [wagi! guroni ni/eye ra\at hezo!» 258. Мискинчияссе квекIен гIемераб, бечедав чияссе кумек гIемераб. miskinxiyaSe kwejen femerab, bexedaw xiyaSe kumek femerab. 259. Мискинчияссе цIцIамуда ччураб ххинкIги гьуинаб, бечедав чияссе гьоцIцIоги цIцIекIаб, цIцIибилги кьогIаб. miskinxiyaSe ~amuda Xurab {injgi huinab, bexedaw xiyaSe ho~ogi ~ejab, ~ibilgi pofab. 260. Мискинчияссул багьа – къого куй, нуцалчияссул багьа – нусго куй. miskinxiyaSul baha - qogo kuy, nacalxiyaSul baha - nusgo kuy. Тариххаз гIемерал мисалаздалъун нилIеда бицуна ракьул бетIергьабаз кигIан цIакъ жидерго къимат гьабулеб букIараб, мискинчи кигIан къимат гьечIевлъун, гIодовегIанавлъун гьез рикIкIунев вукIаравали. Ракьул бетIергьабаз жидер балъазда, ххассал балъазда, рихьизарулел рукIун руго лагъассул, узденассул, нуцалчияссул батIи-батIиял къиматал. Гьел къиматал хIисабалде росулел рукIун руго чIвай-хъвей, лIукъа-къотIи ккараб меххалълъ рахъулел рецIелазеги. tari{a# femeral misala#da;un ni/eda bicuna rapul beTerhaba# kifan `aq $idergo qimat habuleb bujarab, miskinxi kifan qimat hezew;un, fodowefanaw;un he# riJunew wujarawali. rapul beTerhaba# $ider ba;a#da, {aSal ba;a#da, ri%i#arulel rujun rugo lavaSul, u#denaSul, nucalxiyaSul baTi-baTiyal qimatal. hel qimatal \isabalde rosulel rujun rugo zway-]wey, /uqa-qoTi Karab me{a: ra]ulel re`ela#egi. 261. Мискинчияссул бечелъи – сахлъи. miskinxiyaSul bexe;i - sa[;i. 262. Мискинчияссул гьудул дагьав, рохь гьечIеб магIарда чан дагьаб. miskinxiyaSul hudul dahaw, ro% hezeb mafarda xan dahab. 263. Мискинчияссул нуцIцIида нахъа жул букIунебила, рокъобе бачIараб бечелъи лълъухьун реххизе. miskinxiyaSul nu~ida na]a $ul bujunebila, roqobe bazarab bexe;i :u%un re{i#e. 264. Мискинчияссул рокъоб къецц гIемераб. miskinxiyaSul roqob qeC femerab. 265. Мискинчияссул рукъ – росу рагIалда, апарагассул хоб – хабалазул рагIалда. miskinxiyaSul ruq - rosu rafalda, a_aragaSul [ob - [abala#ul rafalda. 266. Мискинчияссул тушман гьечIев, лълъиегони вокьуларев. miskinxiyaSul tu^man hezew, :iyegoni wopularew. 267. Мискинчияссул хур хханассул мегIералда бащадаб. miskinxiyaSul [ur {anaSul meferalda ba&adab. 268. Мискинчияссул хIорго ххутIарал гъудал. miskinxiyaSul \orgo {uTaral vudal. Мискинчиясс жиндирго хуриб бекьун букIун буго цIцIороссоролI. Гьава-бакъ рекъараб сон букIиналълъги, чIаран, хъуссун лълъикIго хъулухъ гьабидалги цIцIороссоролI цIакъ хIалигъун бижун бачIунеб букIанила. Мискинчиясс пикру гьабунила, исана дие хурисса лълъикIаб бачIин щвезехъин буго. ТIаде-гъоркье чагIиги рачIина, киназегони гIурал гъудал дир къавулI гьечIо. Валлагь, бачIин бакIарилалде, дун рохьове гъудал гьаризе ун лълъикI! miskinxiyaS $indirgo [urib bepun bujun bugo ~oroSoro/. hawa-baq reqarab son bujina:gi, zaran, ]uSun :ijgo ]ulu] habidalgi ~oroSoro/ `aq \alivun bi$un bazuneb bujanila. miskinxiyaS _ikru habunila, isana diye [uriSa :ijab bazin &we#e]in bugo. Tade-vorpe xafigi razina, kina#egoni fural vudal dir qawu/ hezo. walah, bazin bajarilalde, dun ro%owe vudal hari#e un :ij! Жиб-жиб къоялълъ хъулухъ гьабулеб букIараб хурги жибго тун, мискинчи, гIащтIиги бикIароги босун, рохьове къокъанила. КъотIанила цо лъорил гъветIги, гьарунила гIезегIанго гъудалги. $ib-$ib qoya: ]ulu] habuleb bujarab [urgi $ibgo tun, miskinxi, fa&Tigi bijarogi bosun, ro%owe qoqanila. qoTanila co ;oril vweTgi, harunila fe#efango vudalgi. Мискинчи тIад вуссиналде, рохьил болъоназ пасат гьабун батанила хур. Бахъун чIчIараб цо хIуби цIцIороссоролIулги тун гьечIоанила, бухъ-бухъун бан хурги хвезабун бугоанила… miskinxi Tad wuSinalde, ro%il bo;ona# _asat habun batanila [ur. ba]un Zarab co \ubi ~oroSoro/ulgi tun hezoanila, bu]-bu]un ban [urgi [we#abun bugoanila... Гьеле гьедин хIорго ххутIун руго мискинчияссул гъудал. hele hedin \orgo {uTun rugo miskinxiyaSul vudal. 269. Мискинчияссул яс берцинай лIугьаги, вас лебалав лIугьаги. miskinxiyaSul yas bercinay /uhagi, was lebalaw /uhagi. 270. Михъида квер бахъулеб меххалълъ гьабичIеб жо магжида квер бахъулеб меххалълъ гьабун бажарулареб. mi]ida kwer ba]uleb me{a: habizeb $o mag$ida kwer ba]uleb me{a: habun ba$arulareb. 271. МичIчI бекьаралълъуб – мичIчI, жух бекьаралълъуб – жух. miZ bepara:ub - miZ, $u[ bepara:ub - $u[. 272. МичIчIида мичIчI бижулеб, жухида жух бижулеб. miZida miZ bi$uleb, $u[ida $u[ bi$uleb. 273. МичIчIил кьолбода кьагIрил ххер бижуларо, кьурул нохъода гIарац-месед бижуларо. miZil polboda pafril {er bi$ularo, purul no]oda farac-mesed bi$ularo. 274. Могоро бан гуревила дибир реххулев. mogoro ban gurewila dibir re{ulew. Дибирассда лъазабун буго метер бачазул иргаялде айилан. Дибирассул чIчIужу гIелгун къаццандизе лIугьун йиго, дибир бачазул иргаялде витIулеб гIадат гьечIилан. dibiraSda ;a#abun bugo meter baxa#ul irgayalde ayilan. dibiraSul Zu$u felgun qaCandi#e /uhun yigo, dibir baxa#ul irgayalde wiTuleb fadat hezilan. - Мун юцIцIун чIчIа! Могоро бан, дибир реххуларев, бачазул иргаялде аян лъазабураб гIола, - ян абун буго дибирасс. - mun yu~un Za! mogoro ban, dibir re{ularew, baxa#ul irgayalde ayan ;a#aburab fola, - yan abun bugo dibiraS. 275. Могьое – гьали, гьанае – кватIи. mohoye - hali, hanaye - kwaTi. 276. Могьол хIурмат гьабурав вакъун ххутIуларев. mohol \urmat haburaw waqun {uTularew. 277. Мокъ гьечIеб гIанкIу гIадин ххутIун вугила. moq hezeb fanju fadin {uTun wugila. 278. Мокъ ккун босизе кини гурел, квер ккун бачине лъимер гурел. moq Kun bosi#e kini gurel, kwer Kun baxine ;imer gurel. 279. Мокъиде хъазги бахинабун, хIелкида къинлъеян абуге. moqide ]a#gi ba[inabun, \elkida qin;eyan abuge. 280. Мокъокъ буго къвакъвалеб къасси бертин бугилан, микки буго гъулгъулеб цадахъ жибги бачеян. moqoq bugo qwaqwaleb qaSi bertin bugilan, miKi bugo vulvuleb cada] $ibgi baxeyan. 281. Мокъокъида чIор речIчIани, чIоролида зунтIулеб. moqoqida zor reZani, zorolida #unTuleb. 282. Мокърукь бетIер тункичIого, гIакълу щолареб. moqrup beTer tunkizogo, faqlu &olareb. 283. Моххмоххалълъул нахалда чIоролодул нах бахунареб. mo{mo{a:ul na[alda zorolodul na[ ba[unareb. 284. Моххмоххги кIудияб, квасги ризаб куй букIунареб. mo{mo{gi judiyab, kwasgi ri#ab kuy bujunareb. 285. Моххмоххиде хьулги лъун, хьолбодассаги ватIалъун. mo{mo{ide %ulgi ;un, %olbodaSagi waTa;un. 286. Моххмоххил маргьа бице, дада, моххмохх кварал гIадин рукIине. mo{mo{il marha bice, dada, mo{mo{ kwaral fadin rujine. 287. Моххрода хоно бухьунге, оцода данде баси баге. mo{roda [ono bu%unge, ocoda dande basi bage. 288. МоцIцI бугони, цIцIваби щай? mo~ bugoni, ~wabi &ay? 289. МоцIцI канлъулеб ращалъидал, яс берцинлъулей балугълъидал. mo~ kan;uleb ra&a;idal, yas bercin;uley baluv;idal. 290. МоцIцI нилIехъан бугони, цIцIвабзазул хIал кколаро. mo~ ni/e]an bugoni, ~wab#a#ul \al Kolaro. 291. МоцIцIиде гьабураб щвартIалдеги биххулеб. mo~ide haburab &warTaldegi bi{uleb. 292. МоцIцIроде хIапдолеб гьой гIадин. mo~rode \a_doleb hoy fadin. 293. МоцIцIрол гьумералдаги тIанкIал рукIунел. mo~rol humeraldagi Tanjal rujunel. 294. Мочол мугь гIанассел нилI рокьани, оцол бергIанниги нилIееги рокьулелила. moxol muh fanaSel ni/ ropani, ocol berfannigi ni/eyegi ropulelila. 295. Мугъ бекаяссул эбел, вас гьавулей йикIарай, оц гIорцIцIизе чIарги хун, чIвараб накуги унтун! muv bekayaSul ebel, was hawuley yijaray, oc for~i#e zargi [un, zwarab nakugi untun! Кицилъун лIугьарал ххалкъалълъул рагIаби руго хIалихьатав васассде абурал. Абун ратизеги бегьула гьессие гIоло наку чIварай эбелалълъ. kici;un /uharal {alqa:ul rafabi rugo \ali%ataw wasaSde abural. abun rati#egi behula heSiye folo naku zwaray ebela:. Кициялълъ бицунеб буго некIого нилIеда кIочон тараб цоги жоялълъулги. РацIцIалъи букIиналълъул мурадалда, хIара чIварай чIчIужугIаданалда гъоркье реххулеб букIун буго бакъвараб чIарал квацIи. ЧIарахъан абураб рагIиги гьелдассан бачIараб букIине ккола. kiciya: bicuneb bugo nejogo ni/eda joxon tarab cogi $oya:ulgi. ra~a;i bujina:ul muradalda, \ara zwaray Zu$ufadanalda vorpe re{uleb bujun bugo baqwarab zaral kwa`i. zara]an aburab rafigi heldaSan bazarab bujine Kola. 296. Мугъ биччичIони, хур биччулареб. muv biXizoni, [ur biXulareb. 297. Мугъ ссверунги чехь бугев. muv Serungi xe% bugew. 298. Мугъ ххалатаб чу гуро, чехь кIудияб оц гуро. muv {alatab xu guro, xe% judiyab oc guro. 299. Мугъ чIвазе бакI бугони, зарул пирххи букIуна. muv zwa#e baj bugoni, #arul _ir{i bujuna. 300. Мугъ чIвазе бегьулев гьудулассде щвараб жо щибго гьечIеб. muv zwa#e behulew hudulaSde &warab $o &ibgo hezeb. 301. Мугъалда квер бахъулев, чахьалда малал ралев. muvalda kwer ba]ulew, xa%alda malal ralew. 302. Мугъалълъ баччиялдасса чехьалълъ баччи лълъикIаб. muva: baXiyaldaSa xe%a: baXi :ijab. 303. Мугъзада чед букIаго, чехь бакъизе биччаге. muv#ada xed bujago, xe% baqi#e biXage. 304. Мугь бищун, бечелъуларевила, борч тIубан, мискинлъуларевила. muh bi&un, bexe;ularewila, borx Tuban, miskin;ularewila. 305. Мугь гIемер гьализабе, гьан кватIизегIан гьагIдалI те (Могьое-гьали, гьанае – кватIи). muh femer hali#abe, han kwaTi#efan hafda/ te (mohoye-hali, hanaye - kwaTi). 306. Мугь-мугь ккун реххунила гIанххрил мигьирги гIолеб. muh-muh Kun re{unila fan{ril mihirgi foleb. 307. Мугь цIубайдал, тIор къулулеб, пихъ бакIлъидал, гъветI къулулеб. muh `ubaydal, Tor qululeb, _i] baj;idal, vweT qululeb. 308. Мугьалде мугь реххунила къали гIолеб. muhalde muh re{unila qali foleb. 309. МугьгIаналълъул тIагъур гьабуге, тIутIгIаналълъул пил гьабуге. muhfana:ul Tavur habuge, TuTfana:ul _il habuge. 310. МугIрул гIариялдассаги цIунаги, гIи гьечIеб хъвехъариялдассаги цIунаги. mudrul fariyaldaSagi `unagi, fi hezeb ]we]ariyaldaSagi `unagi. 311. МугIрул гIундул цIцIодорал, гIалхул берал цIцIодорал. mufrul fundul ~odoral, fal[ul beral ~odoral. 312. МугIрул каву гIатIидаб, гIалхул берал цIцIодорал. mufrul kawu faTidab, fal[ul beral ~odoral. 313. МугIрул ракьандаги гIурул рагIалдаги чи вакъичIевила. mufrul rapandagi furul rafaldagi xi waqizewali. 314. МугIрул рохьаз берцин гьарула, рукъ лъималаз берцин гьабула. mufrul ro%a# bercin harula, ruq ;imala# bercin habula. 315. МугIрул рукъ – буртина, рукъалълъул хIуби – чIчIужу. mufrul ruq - burtina, ruqa:ul \ubi - Zu$u. 316. МугIрул рукъги рукъалълъул хIубиги гьаруларебила. mufrul ruqgi ruqa:ul \ubigi harularebila. Цо гIандиссев буртабалълъе ун вукIанила. Цо лъалев-хъвалев буртисесс гьассда жиндирго гьобол цIехханила. Дагьал къояздассан жив ГIандиве вачIине вугин, цинги гьоболассда буртина гьаризе бугиланги бицанила. co fandiSew burtaba:e un wujanila. co ;alew-]walew burtiSew haSda $indirgo hobol `e{anila. dahal qoya#daSan $iw fandiwe wazine wugin, cingi hobolaSda burtina hari#e bugilangi bicanila. ГIандиссев рокъове щванила. Буртиссессул гьоболассда гьев буртиссев вачIинехъин вукIинги гьесс буртина гьаризехъин букIинги бицанила. Гьарани кьелеб батилаххаян гIандиссессги абунила. fandiSew roqowe &wanila. burtiSeSul hobolaSda hew burtiSew wazine]in wujingi heS burtina hari#e]in bujingi bicanila. harani peleb batila{ayan fandiSeSgi abunila. Цо анкьидассан буртиссев вачIанила ГIандиве. Цо кIудияб къваригIелго гьечIого вачIиналълъул, гьоболассда гьаризе цо жо букIиналълъул бицанила. ГIандиссесс, буртиссессул бицунеб жоги гьоркьоб къотIизабун, абунила. co anpidaSan burtiSew wazanila fandiwe. co judiyab qwarifelgo hezogo wazina:ul, hobolaSda hari#e co $o bujina:ul bicanila. fandiSeS, burtiSeSul bicuneb $ogi horpob qoTi#abun, abunila. - ЛълъикI буго, гьобол, бокьараб жо гьаре, кьела. Цинги мугIрулги, рукъги, рукъалълъул хIубиги гьаризе бегьуларебхха. Хъассулаго гъванщагун, буртинаялде букIараб хьулги хIорлъун, буртиссев нахъ вуссун ун вуго. - :ij bugo, hobol, boparab $o hare, pela. cingi mufrulgi, ruqgi, ruqa:ul \ubigi hari#e behulareb{a. ]aSulago vwan&agun, burtinayalde bujarab %ulgi \or;un, burtiSew na] wuSun un wugo. 317. МугIрул хьон битIаги, хьиндал пихъ битIаги. mufrul %on biTagi, %indal _i] biTagi. 318. Макъан – Гъуниб, кьурдулел – Ххунзахъ. maqan - vunib, purdulel - {un#a]. 319. МукIурлъиги – бахIарчилъи. mujur;igi - ba\arxi;i. 320. Мун, букIинчIеб рокъоб рекъечIеб кето, нухтIа битIун билълъа, бетIергьанчихвад. mun, bujinzeb roqob reqezeb keto, nu[Ta biTun bi:a, beTerhanxi[wad. 321. Мун вахине гохI балагьулев дун – дун реххизе кIкIал балагьулев мун. mun wa[ine go\ balahulew dun - dun re{i#e Jal balahulew mun. 322. Мун вихьила, дун йихьилаялълъул лълъикIаб жо кколаро. mun wi%ila, dun yi%ilaya:ul :ijab $o Kolaro. 323. Мун вичIчIуларезде ургъел бикьулареб. mun wiZulare#de urvel bipulareb. 324. Мун вокьулев чийилан рекIелI бугеб бицунге, дуццаго цIуничIеб жо чияцца цIунулареб. mun wopulew xiyilan reje/ bugeb bicunge, duCago `unizeb $o xiyaCa `unulareb. 325. Мун гъалбацI ватани, гIадамалги гIанкIкIал гурел. mun valba` watani, fadamalgi fanJal gurel. 326. Мун гIадиналин гIадамалги рукIунел, дуе гIадинин гъозиеги бокьулеб. mun fadinalin fadamalgi rujunel, duye fadinin vo#iyegi bopuleb. 327. Мун кидаго, квартIа гIадин, кIетIолебги букIунин, дурни устарги киданиги бахъинчIилан абурабила бацIицца гъотIоркIоялда. mun kidago, kwarTa fadin, jeTolebgi bujunin, durni ustargi kidanigi ba]inxilan aburabila ba`iCa voTorjoyalda. Рехъалълъа кьегIерги хъамун, тIурун унеб букIанила бацI. Цо гъотIокье щвейгун, гьелда чIинхъи чIванила. ГъотIода чи вугиланги ккун, гIодобе кьегIерги реххун, тIуранила бацI. Дагьаб добегIан щвейгун, лъалхъизеги лъалхъун, нахъбалагьанила. ГъотIода чи вукIун гьечIила, роххти борлIулеб гъотIоркIо букIун бугила. «Дуда чIчIегIераб къо чIчIад! – ан абунила бацIицца гьелда. – Мун кидаго, квартIа гIадин, кIетIолебги букIуна, дурни устарги киданиги бахъинчIо!». re]a:a pefergi ]amun, Turun uneb bujanila ba`. co voTope &weygun, helda zin]i zwanila. voToda xi wugilangi Kun, fodobe pefergi re{un, Turanila ba`. dahab dobefan &weygun, ;al]i#egi ;al]un, na]balahanila. voToda xi wujun hezila, ro{ti bor/uleb voTorjo bujun bugila. «duda Zeferab qo Zad! - an abunila ba`iCa helda, - mun kidago, kwarTa fadin, jeTolebgi bujuna, durni ustar kidanigi ba]inzo!». ГъотIоркIоялълъ данде гьадин къотIанила - «ЧIчIегIераб къоги, бацI, дудаго чIчIаги! ГIумру чахъаби рикъулаго аниги, дурги гIияхъан лIугьинчIо». voTorjoya: dande hadin qoTanila - «Zeferab qogi, ba`, dudagi Zagi! fumru xa]abi riqulago anigi, durgi fiya]an /uhinzo». Гьалда щай жиб кIалъарабан ракIалдеги ккун, бацIицца ххазабунила. halda &ay $ib ja;araban rajaldegi Kun, ba`iCa {a#abunila. 328. Мун кьижун вукIунев, дур тушман кьижуларев. mun pi$un wujunew, dur tu^man pi$ularew. 329. Мун кIодо гьавурав дуццаги кIодо гьаве, даим кIодолъи жиндиего къваригIарассда асскIовеги къаге. mun jodo hawuraw duCagi jodo hawe, daim jodo;i $indiyego qwarifaraSda aSjowegi qage. 330. Мун кIочон тезегIан гIемерги кьогейила, Аллагь, дие боцIцIи, гIадамал гурхIизегIан дагьабги кьогейила. mun joxon te#efan femergi pogeyila, allah, diye bo~i, fadamal gur\i#efan dahabgi pogeyila. 331. Мун лъелго вилълъине ккелароан, чода кIалдиб таргьа балебани. mun ;elgo wi:ine Kelaroan, xoda jaldib tarha balebani. 332. Мун лълъикIабилан абуни, хIамикIертги боххулеб. mun :ijabilan abuni, \amijertgi bo{uleb. 333. Мун лълъил гьакида рекIаниги, кечI гьессул бакъаналда ахIе. mun :il hakida rejanigi, kez heSul baqalda a\e. 334. Мун мегIер ватаниги, цогидал мугIруздеги мугъчIвай гьабе. mun mefer watanigi, cogidal mufru#degi muvzway habe. 335. Мун хвела, дур лълъикIлъи кидаго хвеларо. mun [wela, dur :ij;i kidago [welaro. 336. Мун хIинкъизе кколаро – ккезе биччаге мунагь, гьеб чуризе кколаро – гьабуге ххияналъи. mun \inqi#e Kolaro - Ke#e biXage munah, heb xuri#e Kolaro - habuge {iyana;i. 337. Мун цер ватани, дунги царал рачIчI ккола. mun cer watani, dungi caral raZ Kola. 338. Мун цIакъабилан абуни, хIамикIучIги кьурдулебила. mun `aqabilan abuni, \amijuzgi purdulebila. 339. Мун цIцIализе унелълъул, дун цIцIалун вачIунев вукIана. mun ~ali#e une:ul, dun ~alun wazunew wujuna. 340. Мун чи ватани, чухъа ретIараб гIоларо, чорххолI гIадамассул тIабгIги букIине ккола. mun xi watani, xu]a reTarab folaro, xor{o/ fadamaSul Tabfgi bujine Kola. 341. Мун чи ватилилан восун вукIана, тIад пихъ бижулареб чинаридул гъветI. Чи мун вугилан ккун, восун вукIана, чурун бацIцIунареб цIцIел квасул турут. mun xi watililan wosun wujana, Tad _i] bi$ulareb xinaridul vweT. xi mun wugilan Kun, wosun wujana, xurun ba~unareb ~el kwasul turut. 342. Мунагь камурав чи вукIунарев, гIайиб камураб квен букIунареб. munah kamuraw xi wujunarew, fayib kamurab kwen bujunareb. 343. Мунагьазул унтиялълъе дару – тавбу гьаби, чорххол унтиялълъе дару – кванил низам чIчIезаби. munaha#ul untiya:e daru - tawbu habi, xor{ol untiya:e daru - kwanil ni#am Ze#avi. 344. Мунагьго гьечIей яс ялагьулаго, чIчIужуго щвечIого ххутIаравила. munahgo hezey yas yalahulago, Zu$ugo &wezogo {uTarawila. 345. Мунги ххан, дунги ххан, хIама лълъицца гьекъелеб, хуриве щив инев? mungi {an, dungi {an, \ama :iCa heqeleb, [uriwe &iw inew? 346. Мунилан холев дун, дун хабалалълъе восагиян мун. 347. Мунго дудаго лъачIого, чияде рагIи абуге. mungo dudago ;azogo, xiyade rafi abuge. 348. Мунго дуццаго! mugo duCago! Вехь вукIаравила хъощнив ххинкIал гьарулев. БачIарабила гьессда асскIобе цо щайтаналълъул тIинчI. Гьеб гогьаб тIанчIицца гьессул лъел цIураб парччи бегизабурабила, хьагинибе лахI бортизабурабила. Вехьасс кигIан лълъикIаб бицаниги, гьелълъ вехь цо хIалалда течIевила. Ццин бахъарав вехьасс щайтIаналълъул тIинчI, бан малгун, къватIибе реххарабила. ЧIичIидулаго гьеб лIутун унеб меххалълъ, ахIарабила вехьасс - «Дицца гуро мун, мунго дуццаго!» – ян. ЧIичIидулаго жидер тIинчI бачIунеб бихьараб меххалълъ, щайтIабазул ахIи бахъарабила. «Лълъица мун? Щиб дуе?» – ян вехьассул хъош бугеб рахъалде рекерулел рукIаралила. ЩайтIаналълъул тIинчIалълъ жаваб гьабурабила - «Дунго диццаго, дунго диццаго!» - ян. Мунго дуццаго бугеб меххалълъ, щай ниж ахIуд рахъинаруралан, щайтIаби, тIинчIги буххулаго, нахъ руссаралила. we% wujarawila ]o&niw {injal harulew. bazarabila heSda aSjobe co &ayTana:ul Tinz. heb gohab TanziCa heSul ;el `urab _arXi begi#aburabila, %aginibe la\ borti#aburabila. we%aS kifan :ijab bicanigi, he: we% co \alalda tezewila. Cim ba]araw we%aS &ayTana:ul Tinz, ban malgun, qwaTibe re{arabila. zizidulago heb /utun uneb me{a:, a\arabila we%aS - «diCa guro mun, muhgo duCago!» - yan. zizidulago $ider Tinz bazuneb bi%arab me{a:, &ayTaba#ul a\i ba]arabila. «:iCa mun? &ib duye?» - yan we%aSul ]o& bugeb ra]alde rekerulel rujaralila. &ayTana:ul Tinza: $awab haburabila - «dungo diCago, dungo diCago!» - yan. mungo duCago bugeb me{a:, &ay ni$ a\ud ra]inaruralan, &ayTabi, Tinzgi bu{ulago, na] ruSaralila. 349. Мунго дуццагоги веццуге, гьечIеб гьунаралдассаги чIухIуге. mungo duCagogi weCuge, hezeb hunaraldaSagi zu\uge. 350. Мунго гьалаг гьавулеб гьаваялда рекIунге. mungo halag hawuleb hawayalda rejunge. 351. Мунго тIассайилан мунги ватила, тIассатIохда рукIун, дудаго релъулел гIадамалги лъаларого. mungo TaSayilan mungi watila, TaSaTo[da rujun, dudago re;ulel fadamalgi ;alarogo. 352. Мунищ наиб, дунищ наиб? muhi& naib, duni& naib? Гьадин абула, гIагарав чияссул хIакимлъиялде мугъги чIван, жидерго хIакимлъи билълъинабизе бокьулел, кколарел ишал бетIералде росулел гIадамазул хIакъалълъулI. hadin abula, fagaraw xiyaSul \akim;iyalde muvgi zwan, $idergo \akim;i bi:inabi#e bopulel, Kolarel i^al beTeralde rosulel fadama#ul \aqa:u/. Аби бачIун буго Шамилил наиб Инквачилассдассан. Гьессул эбел лIугьуней йикIун йиго гIарзалълъ рачIаразул ишалда гъоркьое. Наибасс эбелалда абулел рукIун руго гьал рагIаби. abi bazun bugo ^amilil naib inkwaxilaSdaSab. heSul ebel /uhuney yijun yigo far#a: razara#ul i^alda vorpoye. naibaS ebelalde abulel rujun rugo hal rafabi. 353. Мурадалде щун, щивниги хвечIевила. muradalde &un, &iwnigi [wezewila. 354. Муса аварагасс Аллагьассда гьарарабила жинде гIадамал гаргадизе риччагейилан. Аллагьасс абурабила жиндего гаргадизе гьукъуларел гьел дуде гаргадизе кинин гьукъилелилан. musa awaragaS allahaSda hararabila $inde fadamal gargadi#e riXageyilan. allahaS aburabila $indego gargadi#e huqularel hel dude gargadi#e kinin huqilelilan. 355. Муса хурив вугониги, хурив Муса вугониги – цого жо. musa [uriw wugonigi, [uriw musa wugonigi - cogo $o. 356. МутагIилзабазул цIцIалиялдасса цIцIогьол гьанал цIураб къвачIа бокьила. mutafil#aba#ul ~aliyadaSa ~ohol hanal `urab qwaza bopila. 357. МутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал, гIухьбиги рикIкIани, гIантал гIемерал (хварал гIемерал). mutafil#abigi riJani, yasal femeral, fu%bigi riJani, fantal femeral ([waral femeral). 358. МутагIиллъун вас вугесс яс гьечIилан абуге. mutafil;un was wugeS yas hezilan abuge. 359. МутагIиллъун вугев васассдассаги россассе кьурай ясалдаги гьимун ца бихьуге. mutafil;un wugew wasaSdaSagi roSaSe puray yasaldagi himun ca bi%uge. 360. МухIума хвеялдасса ГIума хвейго лълъикIила. mu\uma [weyaldaSa fuma [weygo :ijila. 361. Мучариги чед гуро, чухъаги ретIел гуро. muxarigi xed guro, xu]agi reTel guro. 362. Мухь босиларилан аби – устарассулги гьересси, россассе инарилан чIчIей – ясалълъулги гьересси. mu% bosilarilan abi - ustaraSulgi hereSi, roSaSe inarilan Zey - yasa:ulgi hereSi. 363. Мухь гуреб жо кьун, вехь гурев чи тоге. mu% gureb $o pun, we% gurew xi toge. 364. Мухь щолареб хIалтIухъ баркалаги – мухь. mu% &olareb \alTu] barkalagi - mu%. 365. Мухьни кьеларин, баркалагIаги щай кьолареб? mu%ni pelarin, barkalafagi &ay polareb? 366. МухIканлъи – шартI (МухIканлъи шартIилан, Мала Нассрудиницца хварай эбелалда махх барабила). mu\kan;i - ^arT (mu\kan;i ^arTilan, mala naSrudiniCa [waray ebelalda ma{ barabila). «МухIканлъи шартI» абураб кици тола, Мала Нассрудиницца хварай эбелалда махх баялда бухьинабун, релъа-роххун. Гьебни буго мухIканлъиялълъул хIакъалълъулI бугеб гIакъилаб кици. «mu\kan;i ^arT» aburab kici tola, mala naSrudiniCa [waray ebelalde ma{ bayalda bu%inabun, re;a-ro{un. hebni bugo mu\kan;iya:ul \aqa:u/ bugeb faqilab kici. Хханасс пикру гьабулеб букIанила, жиндир вазирзабазда гьоркьосса кинавдай пуланаб вилаяталде хIакимлъун витIилаян. Гьесс хъулухъчагIазда буюранила, жиндир тIотIола гъадринибе тIун лълъимги лъе, къотIараб рахъги гъоркьеххун гьабун, гьенибе бащдаб гIечги реххеян. {anaS _ikru habuleb bujanila, $indirgo wa#ir#aba#da horpoSa kinawday _ulanab wilayatalde \akim;un wiTilayan. heS ]ulu]xafa#da buyuranila, $indir ToTola vadrinibe Tun :imgi ;e, qoTarab ra]gi vorpe{un habun, henibe ba&dab fexgi re{eyan. Цинги ахIанила цо вазир. Гьикъанила гьессда гьаб гъадриниб бугеб жо щибилан. Вазирасс жаваб кьунила гIеч бугилан. Нух битIагиян гьессдаги абун, ахIанила цоги вазир. Гьессиеги кьунила гьагъабго суал. Гьессги жаваб кьунила лълъелIе реххараб гIеч бугохха, хханилан. cingi a\anila co wa#ir. hiqanila heSda hab vadrinib bugeb $o &ibilan. wa#iraS $awab punila fex bugilan. nu[ biTagiyan heSdagi abun, a\anila cogi wa#ir. heSiyegi punila havabgo sual. heSgi $awab punila :e/e re{arab fex bugo{a, {anilan. Нух битIагиян гьессдаги абун, ахIанила лъабабилевги. Гьессиеги такрар гьабунила гьагъабго суал. nu[ biTagiyan heSdagi abun, a\anila ;ababilewgi. heSiyegi takrar habunila havabgo sual. - МухIканлъи – шартIан абун гьечIищхха, кIудияв ххан, – анги абун, лъабабилев вазирасс цо гьитIинаб гIучI балагьанила. Цинги, бегунисса реххун, битIунисса реххун гъадриниб бугеб жогун, хханассе кьучIаб жаваб кьунила - «Гьаб бугохха, ххан, лълъелIе реххараб бащдаб гIеч». - mu\kan;i - ^arTan abun hezi&{a, judiyaw {an, - angi abun, ;ababilew wa#iraS co hiTinab fuz balahanila. cingi, beguniSa re{un, biTuniSa re{un vadrinib bugeb $ogun, {anaSe puzab $awab punila - «hab bugo{a, {an, :e/e re{arab ba&dab fex». Хханасс гьев вазир витIанила доб вилаяталде хIакимлъун. {anaS hew wa#ir wiTanila dob wilayatalde \akim;un.

Хь % Хьаг чIчIегIерабгIаги, хъахIал ххинкIал релъуна, щакъи чIчIегIерабгIаги, хъахIаб кагъат басуна. %ag Zeferabfagi, ]a\al {injal re;una, &aqi Zeferabfagi, ]a\ab kavat basuna. Хьагида лълъурани, лахI бахуна, квешав чигун лIугьани, квешлъи бахуна. %agida :urani, la\ ba[una, kwe^aw xigun /uhani, kwe^;i ba[una. Хьагил хIал галида лъала, рукъалълъул хIал жанив вугессда лъала. %agil \al galida ;ala, ruqa:ul \al $aniw wugeSda ;ala. Хьагил цIири гуреб цIцIогьохъе бертин, цIцIалкIил кIутIи гуреб балъгояб ригьин. %agil `iri gureb ~oho]e bertin, ~aljil juTi gureb ba;goyab rihin. Хьагинире рачIел ххинкIал хьагинир ратилищила. %aginire razel {injal %aginir ratili&ila. Хьагинисса гелгIанги камуларев. %aginiSa gelfangi kamularew. Хьамараб дудего буссунеб. %amarab dudego buSuneb. Хьандон гIадамал холелани, ярагъ къваригIинароан. %andon fadamal [olebani, yarav qwarifinaroan. Хьаралда рекъонила хуриссаги бачIунеб. %aralda reqonila [uriSagi bazuneb. Хьаралълъуб хьараб бижулеб, питна бекьани, питна бижулеб. %ara:ub %arab bi$uleb, _itna bepani, _itna bi$uleb. Хьиндалаз ххинкIал бакъде рахъулелила, ражи хьонде тIолебила. %indala# {injal baqde ra]ulelila, ra$i %onde Tolebila. Хьитаз гьабураб, чакмабаз кунеб. %ita# haburab, xakmaba# kuneb. Хьитал къваридав чи – нух къваридав чи. %ital qwaridaw xi - nu[ qwaridaw xi. Хьитал тIадго гIор бахунге. %ital Tadgo for ba[unge. ХьодолI анкьго дару бугебила. %odo/ anpgo daru bugebila. Хьон къадараб, хурул рижи къадараб. %on qadarab, [urul ri$i qadarab. ХьонбакIил бутIрул гIадин, цоцаздасса кьурун руссарал росс-лълъадиялда асскIобалдасса кьурул нохъодаго лълъикIила. %onbajil buTrul fadin, coca#daSa purun ruSaral roS-:adiyalda aSjobaldaSa purul no]odago :ijila. Хьонлъуда бакъваралдасса бакълъул гIатIгояб лълъикIабила (цIул). %on;uda baqwaraldaSa baq;un faTgoyab :ijabila (`ul). Хьопода кьуричIони, тIилида бекизе кIолареб. %o_oda purizoni, Tilida beki#e jolareb. ХьуйидалIго гьечIеб гIанкIкI – цIетIа лъураб гереги. %uyida/go hezeb fanJ - `eTa ;urab geregi. Хьул лъурассул хIакъалдасса цIунаги. %ul ;uraSul \aqaldaSa `unagi. Хьул ххалат, хIалтIи къокъ. %ul {alat, \alTi qoq. Хьул – ххалатаб жо, заман – къокъаб жо (Хьул ххалатаб жо, ххиял гIемераб жо). %ul - {alatab $o, #aman - qoqab $o (%ul {alatab $o, {iyak femerab). Хьул ххалатабила, хвел гIагарабила. %ul {alatabila, [wel fagarabila. Хьулал – рахъ-рахъалде щущан, хвел – гьезде чан къан. %ulal - ra]-ra]alde &u&an, [wel - he#de xan qan. Хьулалълъул къвачIа ххалатаб жойила (Хьул ххалатаб жойила). %ula:ul qwaza {alatab $oyila (%ul {alatab $oyila). ХьуцIцIал гIемералълъур иццал гIемерал, иццал гIемералълъур лъарал гIемерал. %u~al femera:ur iCal femeral, iCal femera:ur ;aral femeral. ХьуцIцIилI къараб хIамие бетIергьанчияссул гурони цIцIайи щолареб. %u~i/ qarab \amiye beTerhanxiyaSul guroni ~ayi &olareb.

МагIарул кицаби ва абиял коделдерил мацӏцӏалълъа. Маарул кица-биценал maarul kica-bicenal А a Абдалассул гIеч гIадин гьоркьоб ана. abdalaSul fex fadin horpob ana. Абдалассул - зур, гIакъилассул - кIал. abdalaSul - #ur, faqilaSul - jal. Абде бегьинебани, мунгияли дабго жо бугоан. abde behinebani, mungiyali dabgo $o bugoan. Абде дуда адаб буго, обай-обангутIи хханассул иш буго. abd duda adab bugo, obay-obanguTi {anaSul i^ bugo. АбдегIан рагIи – дур лагъ, абун ххадуб – мун гьелълъул лагъ. abdefan rafi - dur lav, abun {adun - mun he:ul lav. АбчIого тараб рагIи – ххазина буго. abzogo tarab rafi - {a#ina bugo. Абундачал гIемер, ячундачал дагь, ячинев чи гьечIей Чала Бариян. abundaxal femer, yaxundaxal dah, yaxinew xi hezey xala bariyan. Абундачалълъа ххадуй лълъугьарай хIабалълъ ракьа турарай цо адамалълъул хIабале ккарайила. abundaxa:a {aduy :uharay \aba: rapa turaray co adama:ul \abale Karayila. Абунщинай ясги кьенарей, кьомо щинаб рагIиги батиняреб. abun&inay yasgi penarey, pomo &inab rafigi batinyareb. Абураб нахъ буссиняро, хъвараб бацIцIиняро. aburab na] buSinyaro, ]warab ba~inyaro. Абураб рагIи — реххараб чIор. aburab rafi - re{arab zor. Абурай ясалълъа гъунив гIадин кунае. aburay yasa:a vuniw fadin kunaye. Абурассе гуро йикIиней, ячарассейин. aburaSe guro yijiney, yaxaraSeyin. АбухIанапицца хIама биччачIони, ХIанукацца оц биччаняро. abu\ana_iCa \ama biXazoni, \anukaCa oc biXanyaro. Авал гьечIеб аххирги букIиняро, аххир гьечIеб авалги букIиняро. awal hezeb a{irgi bujinyaro, a{ir hezeb awalgi bujinyaro. Аварагасул цIцIани парссахъа аде энел рукIун ратларо. awaragaSul ~ani _arSa]a ade enel rujun ratlaro. Авлахъалълъа гIи вагIани, эхIаб гъвалицца бел'эли буня. awla]a:a fi wafani, e\ab vwaliCa bel'eli bunya. Агъаз гьечIесс черхх чIваня, чехь кошасс рукъ чIваня. ava# hezeS xer{ zwanya, xe% ko^aS ruq zwanya. Агь таниги - цо хIакъ, кIуркIуна кваниги - цо хIакъ. ah tanigi - co \aq, jurjuna kwanigi - co \aq. Агь цIуххуги, цIцIибил коне. ah `u{ugi, ~ibil kone. Агьлулун гьечIев чи бел'эрлунги тоги, гьунар гьечIеб чу рокIон чабхъадги онги. ahlulun hezew xi bel'erlungi togi, hunar hezeb xu rojon xab]adegi ongi. АгIаги махIаги гьечIого, дахIа бижиняреб (ракги лълъинги гьечIого, тIегь бижиняреб). afagi ma\agi hezogo, da\a bi$inyareb (rakgi :ingi hezogo Teh bi$inyareb). Ад бугеб пихъ бихьун гурони, гъотIол багьа гьаняро. ad bugeb _i] bi%un guroni, voTol baha hanyaro. Ад ракIараб чол квелълъ ккодеги гьаде ккенебила. ad rajarab xol kwe: Kodegi hade Kenebila. Адаб буголи – тарбия буголи. adab bugoli - tarbiya bugoli. Адаб гьечIессул адабги ккоги, жаниб гьенарессда рагIиги бицуги. adab hezeSul adabgi :ogi, $anib henareSda rafigi bicugi. Адаб гьомер бихьун гуребин, чи вихьунин буде ккенеб. adab homer bi%un gurebin, xi wi%unin bide Keneb. Адабазул эбел – калам дагьайила, хьулазул эбел – ссабруйила. adaba#ul ebel - kalam dahayila, %ula#ul ebel - Sabruyila. Адаб гуреб буни, буде ккенеб бегинеб. adab gureb buni, bude Keneb begineb. Адагьаб цаххбинисса бакIаб гьир гьечIеб. adahab ca{biniSa bajab hir hezeb. Адан басра вурассда басрияб къо бихьиня. adan basra wuraSda basriyab qo bi%inya. Адан божиняреб гIурмуялълъасса цIунаги! adan bo$inyareb furmuya:aSa `unagi! Адан кIиго нугьалълъила загIипав вукIинев - вижинягоги, х I онягоги. adan jigo nuha:ila #afi_aw wujinew - wi$inyagogi, \onyagogi. Адан чIванеб жо – чIухIи. adan zwaneb $o - zu\i. Адамли буде гIурмуялълъулълъ кватIун букIиняреб. adamli bude furmuya:u: kwaTun bujinyareb. Адамал ритIдеруде лълъугьарав мекъав чи - рагIад битIиняреб ил. adamal riTderude :uharaw meqaw xi - rafad biTinyareb il. Адамассе къимат ролохъ кьоги. adamaSe qimat rolo] pogi. Адамассул кошли – гIамал кIодоли, гIакдал кошли – рахь биччангутIи. adamaSul ko^li - famal jodoli, fakdal ko^li - ra% biXanguTi. Адго арав гьоболги лълъикIго кьенеб микьирги. adgo araw hobolgi :ijgo peneb mipirgi. Адго ккочIев цIцIогьор гурев. adgo Kozew ~ohor gurew. Аде валагьарассе – рахъо, бухъинессе – хъиру. ade walaharaSe - ra]o, bu]ineSe - ]iru. Аде гьобол къотIугеги, бухъе нугь къосугеги. ade hobol qoTugegi, bu]e nuh qosungegi. Аде къо ккани, къоркъолги бацI лълъугьинеб. ade qo Kani, qorqolgi ba` :uhineb. Аде къо ккедегIан кIалалълъ гьури ккенаресс, аде къо ккараб меххалълъ, горбола белэр кконяреб. ade qo Kedefan jala: huri KenareS, ade qo Karab me{a:, gorbola bel'er Konyareb. Аде къо щодегIан кIалалълъ гьури ккенаресс, аде къо ккараб меххалълъ горбола белэр кконяреб. ade qo &odefan jala: huri KenareS, ade qo Karab me{a: gorbola bel'er Konyareb. Аде лълъин бачIиняреб хIор ххеххгого къенеб. ade :in bazinyareb \or {e{gogo qeneb. Аде хъвачIого, ракьалълъасса чияссул хIал хьоняребила. ade ]wazogo, rapa:aSa xiyaSul \al %onyarebila. Аде цоги гъедо бегьани, гъокь букIараб боржинеб гIадат. ade cogi vedo behani, vop bujarab bor$ineb fadat. Аде цIцIанагIан гIемелинебги ургъел, асса бачахъанагIан дагьлун энебги ургъел. ade ~anafan femelinebgi urvel, aSa baxa]anafan dahlun enebgi urvel. Аде чи гьанярила, чараб гьой гьанярила (бунеб ишалълъе ххеххли буейила...). ade xi hanyarila, xarab hoy hanyarila (buneb i^a:e {e{;i buyeyila...). АдегIан ругезул хIурмат лълъиццаго цIуниня, хIурмат цIуне гъокьеххун ругезул. adefan ruge#ul \urmat :iCago `uninya, \urmat `une vope{un ruge#ul. Азарго галул нугь цо галулассан байбихьинеб. a#argo galul nuh co galulaSan baybi%ineb. Азаргоясс бураб цоясс биххинеб. a#argoyaS burab coyaS bi{ineb. Азарго галул нугь цо галулалун байбихьиня. a#argo galul nuh co galulalun baybi%inya. Азарго оц бугев цо релълъмаххалълъе ккаравила. a#argo oc bugew co re:ma{a:e Karawila. Аждагьадол рокьи росол бералълъухъ ккарабила. a$dahadol ropi rosol bera:u] Karabila. Алайдухъа гъокье гIарац баниги, чIчIужуялълъ ккочIеб рукъ бечелиняро. alaydu]a vope farac banigi, Zu$uya: Kozeb ruq bexelinyaro. Алазан рагIала бицараб ици гухIилълъ батиня. ala#an rafala bicarab ici gu\i: batinya. Алипалълъ би ккумо, биялълъ ти ккумо. ali_a: bi Kumo, biya: ti Kumo. Алипалълъ таниги, тиялълъ йосла, тела маарулав, щоня гьарагIав. ali_a: tanigi, tiya: yosla, tela maarulaw, &onya harafaw. Аллагь разияб гIурму гуреб, адамал разияб пиша гуреб. allah ra#iyab furmu gureb, adamal ra#iyab _i^a gureb. Аллагьасс хъвай цо жо буго, вехьассги хIисаб буде ккелаан. allahaS ]way co $o bugo, we%aSgi \isab bude Kelaan. Аллагьасс бегIерараб жо зазила, адамасс бегIерараб гIучIила. allahaS beferarab $o #a#ila, adamaS beferarab fuzila. Аллагьассеги хIур рак чIвараб бокьиня. allahaSegi \ur rak zwarab bopinya. Аллагьассги хъвала, хъвадебуни. allahaSgi ]wala, ]wadebuni. Аллагьассде таваккал тIаме, хIамаги бухьун. allahaSde tawaKal Tame, \amagi bu%un. Аниб берценаб, доба ссурукъаб те, доба берценаб, аниб ссурукъаб ккое (россассе эней ясалълъа эбелалълъ). anib bercenab, doba Suruqab te, doba bercenab, anib Suruqab Koye (roSaSe eney yasa:a ebela:). Аниссан бохх бегьчIони, боххссан рал'а бегьиняро. aniSan bo{ behzoni, bo{San ral'a behinyaro. Анищазул хIур бекьун мискин бечелиняро. ani&a#ul \ur bepun miskin bexelinyaro. Анкь бараб гьалалълъер гьагIел эна, гьагIел бараб гьалаллълъер гIурму эна. anp barab hala:er hafel ena, hafel barab hala:er furmu ena. Анкьицца гIалалуналълъасса, цо къоялълъ бартилун лълъикI. anpiCa falaluna:aSa, co qoya: bartilun :ij. АнцIцIцIол борце, цен къотIе. an`~ol borce, cen qoTe. Анщинахъе нугь лълъее битIинеб, бекьанщинахъе хIур лълъее бачIинеб. an&ina]e nuh :eye biTineb, bepan&ina]e \ur :eye bazineb. Апарагассул рукъ - росо рагIала, хIоб хIабалазул рагIала. a_aragaSul ruq - roso rafala, \ob \abala#ul rafala. Араб батиняро, тараб щоняро. arab batinyaro, tarab &onyaro. Араб те, щвараб ккое. arab te, &warab Koye. Араб, хIвараб хIоде те, ххенаб, цIияб аде цIцIай. arab, \warab \ode te, {enab, `iyab ade ~ay. Арав вегьугейги, лълъутарав ворчIугейги. araw wehugeygi, :utaraw worzugeygi. Аралълъа нелълъецца туманкI рачIчIани, бачIинесселълъ нелълъеда гIарада речIчIинеб. ara:a ne:eCa tumanj raZani, bazuneSe: ne:eda farada reZineb. Аралълъа ххадув ххапуги. ara:a {aduw {a_ugi. Аралълъа ххадув гIандинев вехь, таралълъа ххадуб гIандинеб бацI. ara:a {aduw fandinew we%, tara:a {adub fandineb ba`. Аралълъа ххадуб ракIги хIогийила, гIакълуялълъ къабул буняреб жоялълъаги божугийила. ara:a {adub rajgi \ogiyila, faqluya: qabul bunyareb $oya:a bo$ugiyila. Арасс таниги, тарасс кквела. araS tanigi, taraS Kwela. Асса лълъугьа! Дур букIин гьарабани, бикълароан! BахI, дир букIинги гьамо батларин, дурго гуреблигIагищи гьачIеб? aSa :uha! dur bujin harabani, biqlaroan! wa\, dir bujingi hamo batlarin, durgo gureblifagi&i hazeb? Ассан бараб рокъи ассан хIонеб. aSan barab roqi aSan \oneb. Аххир гьечIеб авал букIиняро, хъиси гьечIеб бал букIиняро. a{ir hezeb awal bujinyaro, ]isi hezeb bal bujinyaro. АхIмакъ анищаз бечелиня. a\maq ani&a# bexelinya. АхIмакъассда гIакълу бугIчIони бичIчIиняреб. a\maqaSda faqlu bufzoni biZinyareb. АхIараб бакIалълъе энчIони — я барщанин ккенеб, я хIинкъанин ккенеб. a\arab baja:e enzoni - ya bar&anin Keneb, ya \inqanan Keneb. АхIарассул къватIиб, упарассул рукъуб. АхIи басра буги. a\araSul qwaTib, u_araSul ruqub. a\i basra bugi. АхIчIого бегьараб гьойде ракьа чухIчIого реххиня, ахIчIого вегьарав гьобол вегьаравго нугьалълъ эна. a\zogo beharab hoyde rapa xu\zogo re{inya, a\zogo weharaw hobol weharawgo nuha: ena. АхIун биччаги, ваххчун кунаги. a\un biXagi, wa{xun kunagi. Б b Бавудасса гуребила оц гьанеб, бугьудассайила. bawudaSa gurebila oc haneb, buhudaSayila. Багъарураб гIусалълъе дару — бахъи. bavarurab fusa:e daru - ba]i. Багъарураб хIатIида хIатI рекIена. bavarurab \aTida \aT rejena. Багъарураб квералълъ квасул ногьи къаня. bavarurab kwera: kwasul nohi qanya. Багьа гьечIеб гьанал гьагIо лълъикIаб букIиняро. baha hezeb hanal hafo :ijab bujinyaro. Багьана батде бигьаяб жо. bahana batde bihayab $o. Багьана гьечIого барщарав, мухь кьечIого рекъена. bahana hezogo bar&araw, mu% pezogo reqena. БагIараб ккенебилан нихьваб борчIде гурин. bafarab Kenebilan ni%wab borzde gurin. Бадиве веццуги, нахъассан какуги. badiwe weCugi, na]aSan kakugi. Бажалиняреб жо бучIого те. ba$alinyareb $o buzogo te. Бакараби раде лълъин щочIей, Лълъелълъе баде цIцIан щочIей. bakarabi rade :in &ozey, :e:e bade ~an &ozey. Бакаридол къулгьу, къилил бах Iарал. bakaridol qulhu, qilil ba\aral. Баккудасса ххелчIеб бакъалълъ, нахъа ххелиняро. baKudaSa {elzeb baqa:, na]a {elinyaro. Бакъ аги, къо аги, къоабилелълъ ххарж щваги. baq agi, qo agi, qoabile: {ar$ &wagi. Бакъ агиян – къулун, къо агиян – ворххун. baq agiyan qulun, qo agiyan wor{un. Бакъ баккани – моцIцI вагIинеб, моцIцI баккани - цIцIваби вагIинел. baq baKani mo~ wafineb, mo~ baKani ~wabi wafinel. Бакъ баккигин, моцIцI тIерхьде ккена. baq baKigin, mo~ Ter%de Kena. Бакъ бокьарал – ракьанда, рокьи ккарал – рагIала. baq boparal - rapanda, ropi Karal - rafala. Бакъ бухIинярелълъуб ракь ххелиняреб. baq bu\inyare:ub rap {elinyareb. Бакъ гьечIони, моцIцIги гвангъинеб. baq hezoni, mo~gi gwanvineb. Бакъ лълъугьиняреб рукъуве тоххтир лълъугьинев. baq :uhinyareb ruquwe to{tir :uhinew. Бакъ-моцIцI тIерхьараб меххалълъ, цIцIваби раккинел. baq-mo~ Ter%arab me{a:, ~wabi raKinel. Бакъ щинкIинелълъул, рагьдол кIала гIодор чIчIенарел. baq &injine:ul, rahdol jala fodor Zenarel. Бакъ щинкIун ххадуб рукъ лълъухьиняреб. baq &injun {adub ruq :u%unyareb. Бакъ щоняреб бакIалълъа хIучч цIцIае. baq &onyareb baja:a \uX ~aye. Бакъалълъа ххелун букIинебли ххалкъалълъаги гьаня. baqa:a {elun bujinebli {alqa:agi hanya. Бакъараб гьой гIадинан кунинелълъул хъантIуги. baqarab hoy fadinan kunane:ul ]anTugi. Бакъараб гьойцца гьуссун бацI кконяро. baqarab hoyCa huSun ba` Konyaro. Бакъараб гIанкIода микьилълъ муч бихьинебила. baqarab fanjoda mipi: mux bi%inebila. Бакъукь ххелун букIинебли лълъидаго гьанеб. baqup {elin bujinebli :idago haneb. Бакъуцца бухIун ххадуб, лълъалан хIур бачIиняреб. baquCa bu\un {adub, :alan \ur bazinyareb. Бакъараб хъумур гIадав, хъантIараб гьой гIадинав. baqarab ]umur fadaw, ]anTarab hoy fadinaw. Бакълухъа оц босе, Аргъванисса куй босе. baqlu]a oc bose, arvwaniSa kuy bose. Бакъуцца бухIун ххадуб лълъалан хIур бачIиняро. baquCa bu\un {adub :alan \ur bazinyaro. Балагь букIиня бегьарабги бачарабги. balah bujinya beharabgi bazarabgi. Балагь бегьлалълъер гьудул реххун тоги. balah behla:er hudul re{un togi. Балагьана, батана. Букарана, хъассана. balahana, batan. bukarana, ]aSana. Балго рахь босани, атун къелиня. balgo ra% bosani, atun qelinya. Балгояб атIиялълъасса, атараб гьоэр бокьла. balgoyab aTiya:aSa, atarab hoer bopla. Балда нахъа хIалихьат, тIабкIила нахъа багьадур. balda na]a \ali%at, Tabjila na]a bahadur. Бараб ахIулълъги ахIараб болълъгийила бихьинчи гьанев. barab a\u:gi a\arab bo:giyila bi%inxi hanew. Баркат гьуни, цоги гIемераб, гьечIони, нусгоги дагьаб. barkat huni, cogi femerab, hezoni, nusgogi dahab. Бараххщарассул боцIцIи саххаватасс кунинеб. baea{&araSul bo~i sa{awataS kunineb. Бараххщарассул къай къавол гьойцца кунинебила. bara{&araSul qay qawol hoyCa kuninebila. Бараххщарассул – чияе, чехь квешассул – жендего. bara{&araSul - xiyaye, xe% kwe^aSul - $endego. Баргъичал рокьла – мун вокьларо, кьураб жо босла – мун восларо. barvixal ropla - mun woplaro, purab $o bosla - mun woslaro. Баркала гьечIеб кечI – кири гьечIеб лаила. barkala hezeb kez - kiri hezeb laila. Баркат гьечIеб боцIцIудассаги цIунаги, гьоэли гьечIеб ригьнадассаги цIунаги. barkat hezeb bo~udaSagi `unagi, hoeli hezeb rihnadaSagi `unagi. Баркат гьечIеб боцIцIулассан баркат бахъиняреб. barkat hezeb bo~ulaSan barkat ba]inyareb. Баркиялълъеги зигараялълъеги кватIи букIиняребила. barkiya:egi #igaraya:egi kwaTi bujinyarebila. Бартигун хIур чIчIикIи лълъикI, хIамагин кIалцIи кондегIан. bartigun \ur Ziji :ij, \amagin jal`i kondefan. Басрияб гурдила цIияб къвал гъуни, къоролалълъе гьебги гьойдол буго. basriyab gurdila `iyab qwal vuni, qorola:e hebgi hoydol bugo. Басрияб наккдалълъа цIияб бугIа бахъуги. basriyab naKda:a `iyab bufa bu]ugi. Басрияб агIел тIамун гъоркь. basriyab afel Tamun vorp. Басрияй цIулалълъул цIияб гъалдибер. ЦIияй бахIаралълъул хIерав бахIарав. basriyay `ula:ul `iyab valdiber. `iyay ba\ara:ul \eraw ba\araw. Бархъалиссесс хъабида гIоркь бокьаралълъуб гъена. bar]aliSeS ]abida forp bopara:ub vena. Барщараб пихъалълъе дару — кунай. bar&arab _i]a:e daru - kunay. Барщарассе кьей гьечIеб, кьижарассе тей гьечIеб. (Гьузарассе кьенаро — кьижарассе тенаро). bar&araSe pey hezeb, pi$araSe tey hezeb. (hu#araSe penaro - pi$araSe tenaro). Барщарассе кьенаро, кьижарассе тенаро. bar&araSe penaro, pi$araSe tenaro. Барщидал кончIеб гIеч гIодобе бортон туриня. bar&idal konzeb fex fodobe borton turinya. Бассарун квералълъасса кунан эбел белгьана. Ххонон гьибиялълъасса гьанщун гьимал белгьана. baSarun kwera:aSa kunan ebel belhana. {onon hibiya:aSa han&un himal belhana. Батараб буе, бураб коне. batarab buye, burab kone. Батаралълъуб батараб буе. batara:ub batarab buye. Баххилав чияссулгин гьудули буни, бищун дой къварагIараб бакIалълъа живго гIодов чIчIена. ba{ilaw xiyaSulgin huduli buni, bi&un doy qwarafarab baja:a $iwgo fodow Zena. Бахъараб бералълъа хъат чIвамо щибулеб. ba]arab bera:a ]at zwamo &ibuleb. Бахъиняреб бакIалълъе туманкI кьвагьуги. ba]inyareb baja:e tumanj pwahugi. Бахъиняреб ццин букIиняреб, хIоняреб ракI букIиняреб. ba]inyareb Cin bujinyareb, \onyareb raj bujinyareb. Бахьиняб надаласса гьорко богIол цIенаро. Ххалатаб гарбиласса къвал ххирил бахъиняро. ba%inyab nadalaSa horko bofol `enaro. {alatab garbilaSa qwal {iril ba]inyaro. БахIарав чи рогIокълугеги хIерав чи беццугеги. ba\araw xi rofoqlugegi \eraw xi beCugegi. БахIарго хIелугеги, хIелун мискIилугеги. ba\argo \erugegi, \erun misjilugegi. БахIарчи рагъла хIоня, хIалихьат бусала хIоня. ba\arxi ravla \onya, \ali%at busala \onya. БахIарчияссул къай буго чучаб бутI гIадаб жо. ba\arxiyaSul qay bugo xuxab buT fadab $o. БахIарчияссул кIиго рочен буго, цоябниги чучани чили хIонеб. ba\arxiyaSul jigo roxen bugo, coyabnigi xuxani xili \oneb. БахIарчияссдасса хIинкъуги, хIалихьатав гьудулассдасса цIуне. ba\arxiyaSdaSa \inqugi, \ali%ataw hudulaSdaSa `une. Бацде кIваняреб кавуги рагьуги, бичде кIваняреб гарацIцIги баги. bacde jwanyareb kawugi rahugi, bixde jwanyareb gara~gi bagi. БацI бихьараб хIама хIохьокьаги хIинкъинеб. ba` bi%arab \ama \o%opagi \inqineb. БацI гьечIеб рохь букIиняреб, вехь гьечIеб гIи букIиняреб. ba` hezeb ro% bujinyareb, we% hezeb fi bujinyareb. БацI унтуе кьижинеб, кьалуе борчIинеб. ba` untuye pi$ineb, paluye borzineb. БацI хIинкъделун хIамицца гIундул кIорокIинел. ba` \inqdelun \amiCa fundul jorojinel. БацIги циги багъана, царацца би чIчIикIана. ba`gi cigi bavana, caraCa bi Zijana. БацIгин багъун, чахъу белгьиняро, чугин дурун, хIама белгьиняро. ba`gin bavun, xa]u belhinyaro, xugin durun, \ama belhinyaro. БацIида микьилълъ гIи бихьинеб, китида микьилълъ гIункIкI бихьинеб. ba`ida mipi: fi bi%ineb, kitida mipi: funJ bi%ineb. БацIикьа хIинкъарасс гIи буняро. ba`ipa \inqaraS fi bunyaro. БацIил бел'эр тарщида чIчIинтIе. ba`il bel'er tar&ida ZinTe. БацIилгин гьудулиги те, гьойдолгин маххссароги те. ba`ilgin huduligi te, hoydolgin ma{Saragi te. БацIицца гурони цIцIе чIваняро, цIцIецца гурони бул'ур буняро. ba`iCa guroni ~e zwanyaro, ~eCa guroni bul'ur binyaro. БацIицца бураб гьойцца коня. ba`iCa burab hoyCa konya. БацIицца кIал чIвараб жо бацIие те. ba`iCa jal zwarab $o ba`iye te. БацIицца цIцIедое гIадин багьана буги. ba`iCa ~edoye fadin bahana bugi. Бачаялълъ чудук гIадин чи бегьларо. baxaya: xuduk fadin xi behlaro. БачIинеб, бачIиняреб гьаняреб гIурус, бегьчIого букIиняреб ххасел. bazineb, bazinyareb hanyareb fueus, behzogo bujunyareb {asel. Бегьлилан къо бегьиняро, ккелилан зияде ккенаро. behlilan qo behi nyaro, Kelilan #iyade Kenaro. Бегьиняго лълъар кквечIони, лълъутун энаго рачIчI щоняро. behinyago :ar Kwezoni, :utun enago raZ &onyaro. БачIинебги борце, энебги борце. bazinebgi borce, enebgi borce. Бащали бунагIан, гьоэли цIцIицIкIинеб. ba&ali bunafan, hoeli ~iJineb. Бащдаб бугIа бичун данде жо босе. ba&dab bufa bixun dande $o bose. Бегараб бакъун хIвараб, бахъараб гIорцIцIун хIвараб. КIалдибе борта, багIар гIеч. begarab baqun \warab, ba]arab for~un \warab. jaldibe borta, bafar fex. Бегараб бацI бакъараб, бахъараб бацI гIорцIцIараб. begarab ba` baqarab, ba]arab ba` for~arab. Бегун кьаралиняро, кьижун бечелиняро. begun paralinyaro, pi$un bexelinyaro. Бегун хIвараб гъалбацIалълъасса бахъун хIвараб гьой лълъикI. begun \warab valba`a:aSa ba]un \warab hoy :ij. Без босде рес гьечIеб меххалълъ, дарай босде лълъугьуги. be# bosde res hezeb me{a:, daray bosde :uhugi. Бекани бохх я ххалалинеб, я къокълинеб. bekani bo{ ya {alalineb, ya qoqlineb. Беканиги кьенарев чияссулгин хIоно чIваги. bekanigi penarew xiyaSulgin \ono zwagi. Бекарасс кваххи кье, кварасс гIакIа кье. bekaraS kwa{i pe, kwaraS faka pe. Бекарассда гурони боххдол унти гьаняро, бихьарассда гурони гIосол хIара гьаняро. bekaraSda guroni bo{dol unti hanyaro, bi%araSda guroni fosol \ara hanyaro. Бекьарассе бекьараб ракьалълъассан буссиня. beparaSe beparab rapa:aSan buSinya. БекьчIесс хIур бециняро. bepzeS \ur becinyaro. БекIкIинеб хIецIохъги валагьуги, бичIинеб цIулахъги валагьуги. beJineb \e`o]gi walahugi, bizineb `ula]gi walahugi. Бер гIункIкIрукьалълъ бацIцIе. ber funJrupa: ba~e. Бер хъантIуги, боцIцIу дасса чIухIуги. ber ]anTugi, bo~udaSa zu\ugi. Беразда гуреб канцIа бихьинеб, рокIедайин. bera#da gureb kan`a bi%ineb, rojedayin. Беразда квер гьураб меххалълъ буялълъасса, михъазда квер гьураб меххалълъ буй лълъикIаб. bera#da kwer hurab me{a: biya:aSa, mi]a#da kwer hurab me{a: buy :ijab. Беразе макьо ххирияб, рокьуе ссвади ххирияб. bera#e mapo {iriyab, ropuye Swadi {iriyab. Бералълъа бихьараб битIараб, гIенда рагIараб гьересси. bera:a bi%arab biTarab, fenda rafarab hereSi. Бералълъа бихьараб гIадаб даран букIиняро. bera:a bi%arab fadab daran bujinyaro. Белгьараб хьечIого къуралълъе лълъин щоняро. belharab %ezogo qura:e :in &onyaro. Белгьарассул ярагъ магIида букIаго, къурассул ярагь чвархъинеб. belharaSul yarav mafida bujago, quraSul yarav xwar]ineb. Белгьунгеги, къогеги, къаццандинел чIчIогеги. belhungegi, qogegi, qaCandinel Zogegi. Берценаб кIалзуе кIиго бутIа бараб. bercenab jal#uye jigo buTa barab. Берценаб бихъиналълъасса ссурукъаб бокъи лълъикIаб. bercenab bi]ina:aSa Suruqab boqi :ijab. Берценаб рагIоцца боркIадаб меэр охъ буня. bercenab rafoCa borjadab meer o] bunya. Берценаб рагIоцца маххул каву рагьиня. bercenab rafoCa ma{ul kawu rahinya. Берценавги ссуриня, ссанагIали гьечIони, ссураралги рокьиня, рокьул дангъва бугони. bercenawgi Surinya, Sanafali hezoni, Suraralgi ropinya, ropul danvwa bugoni. Бел'эр беклалълъер къае. bel'er bekla:er qaye. Бел'эр бичун, чед босуги. bel'er bixun, xed bosugi. Бел'эр бокьани, гьа, хIатIал! bel'er bopani, ha, \aTal! Бел'эр бугони угъур каминяро, ажу бугони рохьен каминяро. bel'er bugoni uvur kaminyaro, a$u bugoni ro%en kaminyaro. Бел'эр квачан хьихье, чехь бакъун хьихье. bel'er kwaxan %i%e, xe% baqun %i%e. Бел'эр рогьоле батинеб бакIалълъа гье. bel'er rohole batineb baja:a he. Болола гьеде тажалълъасса гъокь гьеде бакI лълъикIаб. bolola hede ta$a:aSa vop hede baj :ijab. Бололассан окIкIчIеб лълъин, аххалассан окIкIиняро. bololaSan oJzeb :in, a{alaSan oJinyaro. Белегьанчияссул чехь унтчIони, чиял могъ унтиняро. belehanxiyaSul xe% untzoni, xiyal mov untinyaro. Белегьанчи хIвадилан гIакдае чуриги кьумо, чIаго ххутIадилан оцое накку баги. belehanxi \wadilan fakdaye xurigi pumo, zago {uTadilan ocoye naKu bagi. Берценай яс - нугьла бугеб гьолол хIур. bercenay yas - nuhla bugeb holol \ur. Беццав чиясс нугь малълъун, нугьла витIун ккеларо. beCaw xiyaS nuh ma:un, nuhla wiTun Kelaro. Бечедассул рукъуб къойил бахIарал. bexedaSul ruqub qoyil ba\aral. Бечели хIоня, маххщел хIоняро. bexeli \onya, ma{&el \onyaro. Бидаяб чу гIадин вукIа, чалияб куй гIадин вукIа. bidayab xu fadin wuja, xaliyab kuy fadin wuja. Бидол чIорто — чIчIегIераб жо. bidol zorto - Zeferab $o. Бидулассул гьой кьарияб, гьердихъанассул къвачIа кIудаб. bidulaSul hoy pariyab, herdi]anaSul qwaza judab. Бикъарав вакъиня, вагъарав къена. biqaraw waqinya, wavaraw qena. Бикъла — вакъла. biqla - waqla. Бикъиня — вакъиня, вакъиня — бикъиня. biqinya - waqinya, waqinya - biqinya. Бикъуги — хIинкъуги, гьересси бицуги — нучуги. biqugi - \inqugi, hereSi bicugi - nuxugi. Бил'араб гIарац батиня, гIадада араб заман батиняро. bil'arab farac batinya, fadada arab #aman batinyaro. Бил'араб жо хIатIацца балагьуги, болоцца балагье. Гьересси бицуги, дой ххайирабгIаги. bil'arab $o \aTaCa balahugi, boloCa balahe. hereSi bicugi, doy {ayirabfagi. Бихъарасс бокъе къохьол зоб, (хъабарча) тIурасс бацIцIе квасул кун. bi]araS boqe qo%ol #ob, (]abarxa) TuraS ba~e kwasul kun. Бихьа-бихьараб бицде гуребила рохьобе хIама энеб. bi%a-bi%arab bicde gurebila ro%obe \ama eneb. Бихьарассда гурони, балагьалълъул кьогIли гьаняро. bi%araSda guroni, balaha:ul pofli hanyaro. Бихьарассда рагIарасс бицуги. bi%araSda rafaraS bicugi. Бихьарассул рагIи рагIарасс гьересси буги. bi%araSul rafi rafaraS hereSi bugi. Бихьде — хIан, хIанчIде — муч. bi%de - \an, \anzde - mux. Бихьинярин цIцIогьги буги, рагIинярин рагIиги бицуги. bi%inyaran ~ohgi bugi, rafinyarin rafigi bicugi. БихьунгутIи гурони, хIуккунгутIи гьечIеб. bi%unguTi guroni, \uKunguTi hezeb. БитIараб бицде бокьани гьитIиняссда гьикъе. buTarab bicde bopani hiTinyaSda hiqe. БитIараб бицде ккена, бицараб ккоде ккена. biTarab bicde Kena, bicarab Kode Kena. БитIараб жо лълъецца гъанкъиняро, цIецца бухIиняро. biTarab $o :eCa vanqinyaro, `eCa bu\inyaro. БитIараб налицца борце, тIекъаб къалмиде реххе. biTarab naliCa borce, Teqab qalmide re{e. БитIун ккараб - рокьи, мекъиссала ккараб - кьал. biTun Karab - ropi, meqiSala Karab - pal. БитIун ккани - рокьи, мекъиссала ккани - кьал, кьучIчI гьечIеб жо берзул балагьи буго. biTun Kani - ropi, meqiSala Kani - pal, puZ hezeb $o ber#ul balahi bugo. БитIун кIалгьай бурав кIодолиялълъе щоня. biTun jalhay buraw jodoliya:e &onya. БицанагIан рагIи гIемелиня, бохъанагIан ракь гIемелиня. bicanafan rafi femelinya, bo]anafan rap femelinya. Бицани бабалабги, бицани дадалабги. bicani babalabgi, bicani dadalabgi. Бица-бицарассда ххадув волълъонги. bica-bicaraSda {aduw wo:ongi. БицанагIан - рагIи, бохъанагIан - ракь. bicanafan - rafi, bo]anafan - rap. Бицанщинаб рагIиги букIиняро, хIамагIанаб бацIги букIиняро. bican&inab rafigi bujinyaro, \amafanab ba`gi bujinyaro. Бицараб рагIи кIочарассда, бицараб чиги кIочоня. bicarab rafi joxaraSda, bicarab xigi joxonya. Бицде бигьалинеб, буде захIмалинеб. bicde bihalineb, bude #a\malineb. Бицде вортуги, буде ворта. bicde wortugi, bude worta. Бицинеб меххалълъ гьоцIцIо, гьекъенеб меххалълъ загьру. bicineb me{a: ho~o, heqeneb me{a: #ahru. Бицун мекъав гьаня, волълъон рекъав гьаня. bicun meqaw hanya, wo:on reqaw hanya. Бицун бахъиняреб чIамучIаб ххабар, чIаран бахъиняреб рачIчI ххалатаб хI ур. bicun ba]inyareb zamuzab {abar, zaran ba]inyareb raZ {alatab \ur. Бицуги рагIи аде чи вегьунгин къотIде тенеб. bicugi rafi ade xi wehungin qoTde teneb. Бицухъе букIинеб - гъаримаб рагIи, абухъе букIинеб - хIатIал гьечIеб кечI. bicuneb bujineb - varimab rafi, abu]e bujineb - \aTal hezeb kez. Бичараб жо - бортараб жо. bixarab $o - bortarab $o. Босараб жо - батараб жо. bosarab $o - batarab $o. Бичинеб жоялълъа ад ратIал гьанал чIвани, томен окIаб щоня. bixineb $oya:a ad raTal hanal zwani, tomen ojab &onya. Бичун нугь босуги, боцIцIи кьомо кьал босуги. bixun nuh bosugi, bo~i pomo pal bosugi. Бищун гьоэнаб жо - макьо. bi&un hoenab $o - mapo. Бищун рахIатаб мехх буго дида бахIриги, бахIриялълъа дунги рихьчIеб мехх. bi&un ra\atab me{ bugo dida ba\rigi, ba\riya:a dungi ri%zeb me{. Бищун ххалатаб жо - мацIцI. bi&un {alatab $o - ma~. Бищун чIухIараб жо - хIелеко. bi&un zu\arab $o - \eleko. Бищунго къабихIаб жо - живго женццаго вецци, бищунго къадараб жо - жендего бокьиняреб буй. bi&ungo qabi\ab $o - $iwgo $enCago weCi, bi&ungo qadarab $o - $endego bopinyareb buy. Богол рагI - ризаб жо. bogol raf - ri#ab $o. Богин вагъарав ххеххго къена. bogin wavaraw {e{go qena. БогIол мугьгIан цоязе рокьани, гьолол мугьгIан цоязеги рокьиня. bofol muhfan coya#e ropani, holol muhfan coya#egi ropinya. БогIол рокьи букIинеб. bofol ropi bujineb. Бода гьоркьоб он биххани белегьанчияссе укъбал каминя. boda horpob on bi{ani belehanxiyaSe uqbal kaminya. Божарав чи вугилан рокIелълъ бугеб бицуги. bo$araw xi wugilan roje: bugeb bicugi. Божаравги хI ваги, щакдараравги хI ваги. bo$arawgi \wagi, &akdararawgi \wagi. Божи бугеб маардайила хIамил гIундул ххутIарал. bo$i bugeb maardayila \amil fundul {uTaral. Божуда рекIкI буги, гьерссиде реччеб тIоги. bo$uda reJ bugi, herSide reXeb Togi. Бокьа-бокьараб бунила хIамил гIундул ххалалурал. bopa-boparab bunila \amil fundul {alalural. Бокьани ццебе къотIун белълъенебила дунял, бокьани ххадуб цIцIамо бачIинебила. bopani Cebe qoTun be:unebila dunyal, bopani {adub ~amo bazinebila. Бокьанщинаб лълъеейила щвараб, мурадалълъе щомо, щивила хIварав. bopan&inab :eyeyila &warab, murada:e &omo, &iwila \waraw. Бокьараб гурони, рагIиняребила. boparab guroni, raginyarebila. Бокьараб кьуру биххде кIванебила рагIола. boparab puru bi{de jwanebila rafola. Бокьараб щвечIони, щваралълъа ракI рази буе. boparab &wezoni, &wara:a raj ra#i buye. Бокьарабщинаб буни, бокьиняребщинаб аде бачIинеб. boparab&inab buni, bopinyareb&inab ade bazineb. Бокьарасс гьетIун бице, бокьарасс битIун бице, бицинебни битIараб бице. boparaS heTun bice, boparaS biTun bice, bicinebni biTarab bice. Бокьдеяли гIемер жо бокьиня, гIархъиги гьаде ккена. bopdeyali femer $o bopinya, far]igi hade Kena. Бокьоб гIачIар гIадинан, гIергIединев вукIинев, ГIиялълъ цIцIелжо кинигин, ээдинев вукIинев. bopob fazar fadinan, ferfedinew wujinew, fiya: ~el$o kinigin, eedinew wujinew. Бокьобе гьечIеб гIи къватIибе бачIиняреб. bopobe hezeb fi qwaTibe bazinyareb. Бокьор гьунарел оцал гIадин руго. bopor hunarel ocal fadin rugo. Бокьосса къватIиве вачIун, къориниве лълъугьунги. bopoSa qwaTiwe wazun, qoroniwe :uhungi. Бокьиняреб жо рагIиняро. bopinyareb $o rafinyaro. Бокьиняреб жоялълъе инсан гIинкъавги вукIиневила, беццавги вукIиневила. bopinyareb $oya:e insan finqawgi wujinewila, beCawgi wujinewila. Бокьинярого бунеб хIалтIи гIазабила, бокьун бунеб хIалтIи роххелила. bopinyarogo buneb \alTi fa#abila, bopun buneb \alTi ro{elila. Бокьун гурони кьеде ккогеги, кьураб гурони босде ккогеги. bopun guroni pede Kogegi, purab guroni bosde Kogegi. Бокьунщи хIамида хIучч бахъинеб (гьучч бахъинеб). bopun&i \amida \uX ba]ineb (huX ba]ineb). Болгьо борк Iа луна, нугь рикIкIалуна. bolho borjaluna, nuh riJaluna. Болгьонид хIур кванан, хIамил гIулдул чухIун (чIчIахъадерил). bolhonid \ur kwanan, \amil fuldul xu\un (Za]aderil). Боржалида ххабар кьара буги. bor$alida {abar para bugi. Бортаян гьойда абун, гьаян гIанкIкIида абун. bortayan hoyda abun, hayan fanJida abun. Бортон араб нусалълъасса нахъе ххутIараб гьел лълъикIаб. borton arab nusa:aSa na]e {uTarab hel :ijab. Бортон энеб генола гибигун энеб гIеч рачIчIараб. borton eneb genola gibigun eneb fex raZarab. БоркIадаб маарде гьури ккенаро, берценай ясалълъе рагIи хоняро. borjadab maarde huri Kenaro, bercenay yasa:e rafi [onyaro. Борк I адаб ассан биччае, охъаб гъокьан биччае. borjadab aSan biXaye, o]ab vopan biXaye. Борхьил аждагьа буги. bor%il a$daha bugi. Борхьил бел'эр аждагьа лълъугьиналълъе чIчIинтIе. bor%il bel'er a$daha :uhina:e ZinTe. Босен тамагьаб тIаминеб буго, вегде къванкIараб букIлин ккена. bosen tamahab Tamineb bugo, wegde qwanjarab bujlin Kena. Босен цIилуни, ракI цIилиня. bosen `iluni, raj `ilinya. Бохх бекараб цIцIеде рицIцIил гъветI бегараб. bo{ bekarab ~ede ri~il vweT begarab. Бохъ валагье, чохъ валагье. БоцIцIи бахIарчияссда хIитIикь букIинеб. bo] walahe, xo] walahe. bo~i ba\arxiyaSda \iTip bujineb. БоцIцIи къварагIиня гьабго къоялълъ, х I вараб къоялълъги гIураб къоялълъги, гьобол вегьараб къоялълъги. bo~i qwarafunya habgo qoya:, \warab qoya:gi furab qoya:gi, hobol weharab qoya:gi. БоцIцIудасса чIухIуги, чиял гьомер бухIуги. bo~udaSa zu\ugi, xiyal homer bu\ugi. БоцIцIул квешли - хIалакъли, хIамил квешли - гIен дали. bo~ul kwe^li - \alaqli, \amil kwe^li - fen dali. БоцIцIул хьон рагIийила, гIакдал рахь руссунила. bo~ul %on rafiyila, fakdal ra% ruSunila. БоцIцIул хIисаб цIцIаги, хIара босе. bo~ul \isab ~agi, \ara bose. БоцIцIухъ гIурму бичуги, чодохъ намус бичуги. bo~u] furmu bixugi, xodo] namus bixugi. Бугеб бикъун чIчIарассда квешаб къо чIчIаги. bugeb biqun ZaraSda kwe^ab qo Zagi. Бугеб гурони, кьеде ккенаро, кьураб гурони конде ккенаро. bugeb guroni, pede Kenaro, purab guroni konde Kenaro. Бугеб кьечIони дунги хIваги, кьураб кончIони, мунги хIваги. bugeb pezoni dungi \wagi, purab konzoni veyub \wagi. Бугелълъа ракI рази буе, гьечIелълъе хьулхьудаги. buge:a raj ra#i buye, heze:e %ul%udagi. Бугесс боцIцIи, гьечIесс налгьийила гьималазе ирсалълъе тенеб жо. bugeS bo~i, hezeS nalhiyila himala#e irsa:e teneb $o. Бугъие бугъа каминяро. buviye buva kaminyaro. Бугъил лълъаралълъасса цIуне, чол малалълъасса цIуне, квешаб, чияссдасса кинабго рахъалълъ цIуне. buvil :ara:aSa `une, xol mala:aSa `une, kwe^ab, xiyaSdaSa kinabgo ra]a: `une. Бугъил ракI гьураб, эхI бараб бече. buvil raj hurab, e\ barab bexe. БугIа хIурулълъ бекье, ролълъ хIарччулълъ бекье. bufa \uru: bepe, ro: \arXu: bepe. Буде бокьани, кIваняребги гьаняребги жо букIиняро. bude bopani, jwanyarebgi hanyarebgi $o bujinyaro. Буде жо вагIарасс как баня, конде жо вагIарасс кIал кконя. bude $o wafaraS kak banya, konde $o wafaraS jal Konya. Буде Карим - кунаде ГIащат. bude karim - kunade fa&at. Буде гьарассе квасул дунял, конде гьарассе нагьул дунял. bude haraSe kwasul dunyal, konde haraSe nahul dunyal. Буде гьанярев, малълъде цIакъав. bude hanyarew, ma:de `aqaw. Будеги гьае, кунадеги гьае. budegi haye, kunadegi haye. БукIараб квеш, ккараб лълъикI. bujarab kwe^, Karab :ij. БукIаралълъасса бугеб лълъикI. bujara:aSa bugeb :ij. БукIаралълъул бицуги, бугелълъул бице. bujara:ul bicugi, buge:ul bice. БукIиняреб чIанкIда кIиго чIаву бадинеб (гьерекIдерил). bujinyareb zanjda jigo zawu badineb (herejderil). Бурулълъ чIагIаги чIвавулълъ квасги квешав россассда бихьуги. buru: zafagi zwawu: kwasgi kwe^aw roSaSda bi%ugi. Буняго кончIони, коняго ххутIиня. bunyago konzoni, konyago {uTinya. Бунеб жо чиял лълъикIаб, чияда рокъонгутIде мун лълъикIав. buneb $o xiyal :ijab, xiyada roqonguTde mun :ijaw. Бунелълъул гIархъи гьечIев, абуралълъул рухIел гьечIев. bune:ul far]i hezew, abura:ul ru\el hezew. Бумо-бунила гьидалълъессул гъвала лълъугьараб. bumo-bunila hida:eSul vwala :uharab. Бумо куцараб квер, комо куцараб чехь. bumo kucarab kwer, komo kucarab xe%. Буни букIинеб жо буго кеп. КIваричIеб буни, кIварич I еб лълъугьиня. buni bujineb $o bugo ke_. jwarizeb buni, jwarizeb :uhinya. Бумо щиналълъе бухIун лълъин щвана. bumo &ina:e bu\un :in &wana. Бураб куние чи каминяро. burab kuniye xi kaminyaro. Бурасс какинеб, кварасс беццинеб. buraS kakineb, kwaraS beCineb. Бурассе буде цо къоги - нусго сон, нусго сонги — цо къо. buraSe bude co qogi - nucgo son, nusgo songi - co qo. Бурассе бураб батиня, бучIессе бучIеб батиняро. buraSe burab batinya, buzeSe buzeb batinyaro. Будухъе букIинеб жо буго дунял. budu]e bujineb $o bugo dunyal. БухIараб кьечIони, бокьараб щоняро. bu\arab pezoni, boparab &onyaro. БухIаралълъуссайила къехь тIунеб. bu\ara:uSayila qe% Tuneb. БухIарасс гурони хIал буларо, унтарасс гурони агь абларо. bu\araS guroni \al bularo, untaraS guroni ah ablaro. БухIлаго конги, кондежоялълъаги пударуги. bu\lago kongi, konde$oya:egi _udarugi. БуцIцIа кIал! БуцIцIчIони борта, зур! bu~a jal! bu~zoni borta #ur! БучIеб жоялълъул цIцIар рагIларо. buzeb $oya:ul ~ar raflaro. БучIессе гьечIилан мигъилълъ хIинчIчIги ахIдиня. buzeSe hezilan mivi: \inZgi a\dinya. БучIони, жо букIиняро, бекьчIони, х I ур букIиняро. buzoni, $o bujinyaro, bepzoni, \ur bujinyaro. В w Вагъинев ккое чи. wavinew Koye xi. Вай дур кIалзул бахьили! Вай дур махьил чIчIегIели! way dur jal#ul ba%ili! way dur ma%il Zefeli! Вай нежер бахIарай, нежер бахIарай, ЧаххтIида гурони гъалги бихьчIей. Вай нежер бахIарай, нежер бахIарай, Гурдида гурони черххги бихьчIей. way ne$er ba\aray, ne$er ba\aray, xa{Tida guroni valgi bi%zey. way ne$er ba\aray, ne$er ba\aray, gurdida guroni xer{gi bi%zey. ВакъанагIан бикъиня, гIорцIцIанагIан хъантIиня Вакъанани гIодун, гIорцIцIани кьурдун, Адамассул гIамал – манзил къокъаб жо, Буголи баккарун, гьечIоли баххчун, Чангиясс хIуккучIеб байтулман боцIцIи. waqanafan biqinya, for~anafan ]anTinya waqanani fodun, for~ani purdun, fadamaSul famal - man#il qoqab $o, bugo;i baKarun, hezo;i ba{xun, xangiyaS \e%ezeb baytulman bo~i. Вакъани гIодун, гIорцIцIани кьурдун. waqani fodun, for~ani purdun. Вакъани къадияссги бикъинеб. waqani qadiyaSgi biqineb. Вакъарав вехьассда гирун бачIинеб гьорчо чедилан ккенебила. waqaraw we%aSda girun bazineb horxo xedilan Kenebila. Вакъарав эмен кондежо будеги виччаги, квачарав цIа бакдеги виччаги. waqaraw ewen konde$o budegi wiXagi, kwaxaraw `a bakdegi wiXagi. Вакъарав къулун гьанев, гIорцIцIарав ворххун гьанев. waqaraw qulun hanew, for~araw wor{un hanew. Вакъаравги валагьун муъминчи кунинярев. waqarawgi walahun mu'minxi kuninyarew. Вакъарассда ккенебила жив киданиги гIорцIцIинярилан, гIорцIцIарассда ккенебила жив киданиги вакъинярилан. waqaraSda Kenebila $iw kidanigi for~inyarilan, for~araSda Kenebila $iw kidanigi waqinyarilan. Вакъарассе къо гьагIелгIан ххалатаб. waqaraSe qo hafelfan {alatab. Вакъарассе мочол чедги гьоэнаб, къучурассе хIорил лълъинги тIагIамаб. waqaraSe moxol xedgi hoenab, quxuraSe \oril :ingi Tafamab. Вакъарассда гьорове вогьарав лълъугьаравила. waqaraSda horowe woharaw :uharawila. Вакъи хIуккуняресс гIорцIцIиги хIуккуняребила. waqi \uKunyareS for~igi \uKunyarebila. Вакъун гIодинев, гIорцIцIун воххинев. waqid fodinew, for~id wo{inew. Вакъун хханги хIинкъиневила, хIинкъун бацIги лълъутинебила. waqid {angi \inqinewila, \inqid ba`gi :utinebila. Вакъинярилан къаде квенги тоги, роцIцIун бугилан буртинаги тоги. waqinyarilan qade kwengi togi, ro~un bugilan burtinagi togi. ВакъчIого кунаги, кеп щочIого воххуги. waqzogo kunagi, ke_ &ozogo wo{ugi. Вакъиялълъе дару - кунай, налгьиялълъе дару - бецIи. waqiya:e daru - kunay, nalhiya:e daru - be`i. Вакъун вугищи? - ГьечIо. Маарул бахIарчияссул джавабал. Къучун вугищи? - ГьечIо. Квачанев вугищи? - ГьечIо. waqun wugi&i? - hezo. maarul ba\arxiyaSul Gawabal. quxun wugi&i? - hezo. kwananew wugi&i? - hezo. Валагьарассе бигьаяб жо буго гIодоб расанди. walaharaSe bihayab $o bugo fodob rasandi. ВалагьчIого векерарассул квергIаги гIодоб чIваня. walahzogo wekeraraSul kwerfagi fodob zwanya. Вас вугев эбелалълъул дад адбосуги. was wugew ebela:ul dad adbosugi. Вас гогьдардевуни, чухъа ххалат лълъугьиня, яс гогьдардеюни, марго алаялълъа туманкI речIчIиня. was gohdardewuni xu]a {alat :uhinya, yas gohdardeyuni margo alaya:a tumanj reZinya. Вас квешав вугониги, нус лълъикIай щваги. was kwe^aw wugonigi, nus :ijay &wagi. Вас хIварай эбелалълъул гIадаб магIо букIиняреб. was \waray ebela:ul fadab mafo bujinyareb. Васаз кочIолълъ ахIиняреб, ясаз магIилълъ бахъиняреб. wasa# kozo: a\inyareb, yasa# mafi: ba]inyareb. Васал чанадинеб чиялги гIадат, эбел чанадиялълъ чара хIомо буго. wasal xanadineb xiyalgi fadat, ebel xanadiya: xara \omo bugo. Васассе ригьин буйги, ясалълъул рагIи бицинги рагIолълъе нуцIцIа рагьи буго. wasaSe rihin buygi, yasa:ul rafi bicingi rafo:e nu~a rahi bugo. Васассул гьималаз нелълъеран абурабила, ясалълъул гьималаз нежеран абурабила. wasaSul himala# ne:eran aburabila, yasa:ul himala# ne$eran aburabila. Васниги ясниги гурони чIчIужуялълъ басриял хьалбал руняро. wasnigi yasnigi guroni Zu$uya: basriyal %albal runyaro. BатIан гьечIев чи - чед гьечIеб таргьа. waTan hezew xi - xed hexeb tarha. ВатIан тарав чи тусснахъ вукIиня. waTan taraw xi tuSna] wujinya. ВатIан цIунделун рухIалълъаги бараххщуги. waTan `undelun ru\a:agi bara{&ugi. Вахъде гьанярев гIодов чIчIедевуги. ВахIалда хIатIал рукIиняро, гьарчида берал рукIиняро. wa]de hanyarew fodow Zedewugi. wa\alda \aTal rujinyaro, harxida beral rujinyaro. Вахъун чIчIомо хIалтIарав вегун кунанев. wa]un Zomo \alTaraw wegun kunanew. Ваццан кьапIаниги, къотIиня, тушманан кьапIаниги, къотIиня. waCan paPanigi, qoTinya, tu^manan paPahigi, qoTinya. Ваццго вацц вугониги къолол бел'эр буе. waCgo waC wugonigi qolol bel'er buye. ВацIцIадав вахъчIони, хъубав атиняро. wa~adaw wa]zoni, ]ubaw atinyaro. ВачIаги гьаня дида, вачI-вачIги гьаня. wazagi hanya dida, waz-wazgi hanya. Вегьдеги гьае, эндеги гьае. wehdegi haye, endegi haye. Вегьиневги гIадат, вахъиневги гIадат. wehinewgi fadat, wa]inewgi fadat. Вегдеги гьае, вахъдеги гьае. wegdegi haye, wa]degi haye. Вехьассе буртина - кIиабилеб рукъ. we%aSe burtina - jiabileb ruq. Вехьассул тушман - бацI, бацIил тушман - вехьги, гьойги. we%aSul tu^man - ba`, ba`il tu^man - we%gi, hoygi. Виччунилан чи хIонярев, чурунилан колълъен хIоняреб. wiXunilan xi \onyarew, xurunilan ko:en \onyareb. ВоххдегIан гIодте ккена. wo{defan fodte Kena. Воре, каву рагьуги, гъванкан чияцца къанеб. wore, kawu rahugi, vwankan xiyaCa qaneb. Воре, окIлуги! Оклани, каминя. wore, ojlugi! ojlani, kaminya. Вореялълъ гьорчо ккенаро. woreya: horxo Kenaro. Вехь вокьарассе гьойги бокьинеб. we% wopalaSe hoygi bopineb. Вехь гIияда нахъа лълъикIав, гIел руккалилълъ лълъикIав. we% fiyada na]a :ijaw, fel ruKali/ :ijaw. Веццуги, какде ккеде гурин, какуги, веццде ккеде гурин. weCugi, kakde Kede gurin, kakugi, weCde Kede gurin. Векьарухъан къуни, кьал къенеб. weparu]an quni, pal qeneb. ВитIунчияссда нич гьечIеб, гьарчида бер гьечIеб. wiTunxiyaSda nix hezeb, harxida ber hezeb. Вихьде гухIлеги вахъун, ваххчде кIкIал балагьуги. wi%de gu\legi wa[un, wa{xde Jal balahugi. Виччун чи хIоняро. wiXun xi \onyaro. Вокьинярев чиясс бураб жо кинябго кошаб. wopinyarew xiyaS burab $o kinyabgo ko^ab. Вокьинярев чияссда гъунив чIчIеялълъсса ракьул гвандиниб лълъикIаб. wopinyarew xiyaSda vuniw Zeya:aSa rapul gwandinib :ijab. Вуссде ссвери вагIугеги, ссверде ватIан вагIугеги. wuSde Sweri wafugegi, Swerde waTan wafugegi. Г g Гукку хIванилан хIур бекьчIого тенаро. guKu \wanilan \ur bepzogo tenaro. Галицца буххун ралгьад вагIиняро. galiCa bu{un ralhad wafinyaro. Гама лълъикIаб букIиналълъ ракъдала хьвадиняро. gama :ijab bujina: raqdala %wadinyaro. ГамачI рачIчIаниги, хIоно, хIоно рачIчIаниги, хIоно. gamaz raZanigi, \ono, \ono raZanigi, \ono. ГамачI гебегунилан муърул багьа хIоняро. gamaz gebegunilan mu'rul baha \onyaro. ГамачI гъогъол гухIла лълъикI. gamaz vovol gu\la :ij. Гамилаги вукIун, гамихъангин вагъуги. gamilagi wujun, gami]angin wavugi. Гамихъангин кьал буги, кьурулълъан най бахъуги. gami]angin pal bugi, puru:an nay ba]ugi. Ганщида данде бани, бече омола гьена. gan&ida dande bani, bexe omola hena. ГарцIцIида ккенебила кинябго мегъ жендергойилан, къоркъода ккенебила кинялго лълъиназул иххтияр жендехъ бугебилан. gar~ida Kenebila kinyabgo mev $endergoyilan, qorqoda Kenebila kinyalgo :ina#ul i{tiyar $ende] bugebilan. Гважуда кIалдибе ил бегьуги. gwa$uda jaldibe il behugi. Гважуцца рачIчI хьвагIчIони, гьой ххадуб бачIиняро. gwa$uCa raZ %wafzoni, hoy {adub bazinyaro. Гванзаб хIал, хIораб рахь. gwan#an \al, \orab ra%. Гурга кварал, чед кварал чиядаго рагIчIо, цо квараб дир бакари годекIаниб гьумо буго. gurga kwaral, xed kwaral xiyadago rafzo, co kwarab dir bakari godejanib humo bugo. Генол гъотIоласса гIеч чIваги. genol voTolaSa fex zwagi. Гиринеб хIецIоялълъа хIет бижиняро. girineb \e`oya:a \et bi$inyaro. ГодекIан цIакъаб жо, хIикматал щвани, хIалихьатал адамал гIодор чIчIечIони. godejan `aqab $o, \ikmatal &wani, \ali%atal adamal fodor Zezoni. ГодекIаниб лълъикIаб жо — миккихIехь. godejanib :ijab $o - miKi\e%. ГодекIанив цIакъав гIалгьола вагъинярев. godejaniw `aqaw falhola wavinyarew. Гозо ссверчIеб жоялълъ гьан коняреб. go#o Swerzeb $oya: han kunyareb. Горбола рокьо гурев, рукьал гIа цедер гурев. gorbola ripo gurew, rupal fa ceder gurew. Гордаби рагьларин чIчIарасс нуцIцIа рагьде ккенеб. gordabi rahlarin ZaraS nu~a rahde Keneb. Гордилълъ цIул буе, цIулалълъ каву буе. gordi: `ul buye, `ula: kawu buye. Гордохъан бегьараб гордохъан энеб. gordo]an beharab gordo]an eneb. Горил рагIал гьечIеб, рагIол аххир гьечIеб. goril rafal hezeb, rafol a{ir hezeb. Горо чIахIиял жалила гьимал. goro za\iyal $alila himal. ГухIла бумо, хIор чIчIенареб, кьан хIамил рачIчI букIиняреб. gu\la bumo, \or Zenareb, pan \amil raZ bujinyareb. Гудрала гIатIи гIункIкI гIорцIцIде гуребила бухьинеб, гудрацца гIункIкI ккодейила. gudrala faTi funJ for~de gurebila bu%ineb, gudraCa funJ Kodeyila. Гудрала моххмохх гурони, чIобого кьенеб жо букIиняреб. gudrala mo{mo{ guroni, zobogo peneb $o bujinyareb. Гудрала гIатIи гIункIкI гIорцIцIде гуребила банеб, гIункIкI ккодейила. gudrala faTi funJ for~de gurebila baneb, funJ Kodeyila. Гудрале ккани, гъалбацIги ккенебила. gudrale Kani, valba`gi Kenebila. Гукку хIванилан, хIур бекьчIого тенареб. guKu \wanilan, \ur bepzogo tenareb. Гула-ххер гьечIони, чан щоняро. gula-{er hezoni, xan &onyaro. Гулида гIанкIкI рочIчIон буго. gulida fanJ roZon bugo. Гулицца цо чи чIваня, мацIцIицца нусго чи чIваня. guliCa co xi zwanya, ma~iCa nusgo xi zwanya. Гулицца цояв чIваня, мацIцIалълъ нусгояв чIваня. guliCa coyaw zwanya, ma~a: nusgoyaw zwanya. ГунащмагIна буги, битIаралълъе нугь биччае. guna&mafna bugi, biTara:e nuh biXaye. Гургиняб ад чIчIенаро, чIчIинтIараб гириняро. gurginyab ad Zenaro, ZinTarab girinyaro. Гъ v Гъидицца гъидил бер бахъиняреб. Гъидицца ц I ц I умагъидил бер бахъараб. vidiCa vadil ber ba]inyareb. vidiCa ~umavidil ber ba]arab. Гъалай хъванилан, маххул г I арац лълъугьиняреб. valay ]wanilan, ma{ul farac :uhinyareb. ГъалбацI гьечIебли гьани, рохьоб ци басандиня. valba` hezebli hani, ro%ob ci basandinya. ГъалбацI царае ххан буго. valba` caraye {an bugo. Гъалдибералълъа месед бекьунилан, хIамил чу лълъугьиняро. valdibera:a mesed bepunilan, \amil xu :uhunyaro. Гъалдибералълъ гьод ччукIун, гьирицца хьалбал рагьун. valdibera: hod Xujun, hiriCa %albal rahun. Гъанкълищан абурабила оххоцца, балагьлинхха цоян абурабила родоцца. vanqli&an aburabila o{oCa, balahlin{a coyan aburabila rodoCa. Гъассидохъ кватIани, я гIемер лълъин гьекъена, я лълъадулгин рагIи ккена. vaSido] kwaTani, ya femer :in heqena, ya :adulgin rafi Kena. Гъассидохъ гьудул вуги. vaSido] hudul wugi. Гъассидохъ кето кьарияб - бокьоб боцIцIи хIалакъаб. vaSido] keto pariyab - bopob bo~i \alaqab. Гъассидохъ цIа гьечIого, огьла кIкIуй букIиняреб. vaSido] `a hezogo, ohla Juy bujinyareb. ГъветI бахIаргойин къулинеб. vweT ba\argoyin qulineb. ГъотIода ралълъараб пихъги букIиня. voToda ra:arab _i]gi bujinya. Гъедо къакъадунилан лочнол къадру х I оняро. vedo qaqadunilan loxnol qadru \onyaro. Гъогъолълъейила гьорчо реххинеб. vovo:eyila horxo re{ineb. Гъодоцца буххун, ралгьад вагIарабила. vodoCa bu{un, ralhad wafarabila. ГъотIое къимат пихъ бихьун кьена, адамассе хIалтIи бихьун кьена. voToye qimat _i] bi%un pena, adamaSe \alTi bi%un pena. ГъотIол рагIад хIохьоле ссверчIого букIиняро. voTol rafad \o%ole Swerzogo bujinyaro. ГъотIол ххал буги, пихъ коне. voTol {al bugi, _i] kone. ГъоцIцIоцца махх кконя, россасс чIчIужу кконя. vo~oCa ma{ Konya, roSaS Zu$u Konya. Гъутабазда гIасо - гъудузе бах Iарал . vutaba#da faso - vudu#e ba\aral. Гь h Гьаб кIочараб бихьугиян абурабила гирун энеб болоцца. hab joxarab bi%ugiyan aburabila girun eneb boloCa. Гьабго къоялълъщи хьихьлел? Гьабго моцIцIалълъщи? - ан гьикъинебила царацца анчIч I азда. habgo qoya:&i %i%lel? habgo mo~a:&i? - an hiqunebila caraCa anZa#da. Гьабкъого сон барав чи — гьилгьде мехх щвараб гьохъил х I ур. habqogo son baraw xi - hilhde me{ &warab ho]il \ur. ГьабцIцIол къелчIого, гIака гьаняреб. hab~ol qelzogo, faka hanyareb. ГьабцIцIол рагIа-ракьан бохъчIого, х I ур бачIиняреб. hab~ol rafa-rapan bo]zogo, \ur bazinyareb. Гьавукъли букIиня гIакълулун хIанеб, жагьили бахъиня жибги гIелму ян. hawuqli bujinya faqlulun \aneb, $ahili ba]inya $ibgi felmu yan. Гьай гьечIевгин ургъани, ургъалабалълъе ккена. hay hezewgin urvani, urvalaba:e Kena. Гьаняреб бакIалълъа адабги буги, гIорцIцIиняреб бакIалълъа вакъиги гьадебуги. hanyareb baja:a adabgi bugi, for~inyareb baja:a waqigi hadebugi. Гьанярин аби - кIалзуе бигьали, кIванярин аби - чорххое бигьали. hanyarin abi - jal#uye bihali, jwanyarin abi - xor{oye bihali. Гьанесс малълъараб бучIев мурадалълъе щоняро. haneS ma:arab buzew murada:e &onyaro. Гьанесс чу босе, гьаняресс куса босе. haneS xu bose, hanyareS kusa bose. Гьаракьа гурелила хIинкъинел, гIурукьайила. harapa gurelila \inqinel, furupayila. Гьарале гIор кIанцIана. harale for jan`ana. ГьацIцIулълъе цIцIанги баги, цIцIамулълъе ракьги баги. ha~u:e ~angi bagi, ~amu:e rapgi bagi. Гьебелазул кун, куралазул рокъи (кIиябго бецаринеб буго). hebela#ul kun, kurala#ul roqi (jiyabgo becaruleb bugo). Гьеде гьаняресс угъур бахъуги. hede hanyareS uvur ba]ugi. Гьибигьанассда гьибил дваргъи рагIиняреб. hibihanaSda hibil dwarvi rafinyareb. Гьибигьанассул чед кIудаб, чанахъанассул гьан кIудаб. hibihanaSul xed judab, xana]anaSul han judab. Гьибихъги къвачIа магь бахъараб ракъарабила (гIонкIкIол кици). hibi]gi qwaza mah ba[arab raqarabila (fonJol kici). Гьибихъ вугев вакъиняро, корохъ вугев вогьларо. hibi] wugew waqinyaro, koro] wugew wohnaro. Гьибихъа хъанда гIадин вуссана. hibi]a ]anda fadin wuSana. Гьибихъего ссверинеб дунял, чодохъего бекинеб. hibi]ego Swerineb dunyal, xodo]ego bekineb. Гьит I иняб г I оч I олги буе къимат, къвараг I араб къоялълъ ц I а бакдег I аги батинеб. hiTinyab fozolgi buye qimat, qwarafarab qoya: `a bakdefagi batineb. Гьит I иняб к I ваг I алълъ к I удаб зарал бунеб. hiTinyab jwafa: judab #aral buneb. Гьакъараб муслаги, кунараб хIалалеги. haqarab muslagi, kunarab \alalegi. Гьакъарав чияссда к Iалгьад егIан горбоцца гIуру бохъиго лълъикIаб. heqarab xiyaSda jalhadefan gorboCa furu bo]igo :ijab. Гьокъон вагъинев, вигьун ваххчинев. hoqon wavinew, wihun wa{xinew. Гьокъон – хIелеко, вигьун – гIанкIо. hoqon - \eleko, wihun - fanjo. Гьекъел босинев чи – гIакълу бичинев чи. heqel bosinew xi - faqlu bixinew xi. Гьекъел босинев чи – питна босинев чи. heqel bosineb xi - _itna bosinew xi. ГьекъечIого меххтарав, меххтчIого вигьинев. heqezogo me{taraw, me{tzogo wihinew. Гьекъолдохъан ххизамалълъе тушманав, гьерссихъан кинязего тушманав. heqoldo]an ]i#ama:e tu^manaw, herSi]an kinya#ego tu^manaw. Гьекъолдохъанассда гьекъолдохъан огърол щомелиялълъухъ валагьун гьанев. heqoldo]anaSda heqoldo]an ovrol &omeliya:u] walahun hanew. Гьимал ручIессда рокьи гьаняреб, гьимал х I вечIессда рухIел гьаняреб. himal ruzeSda ropi hanyareb, himal \wezeSda ru\el hanyareb. Гьималазул унти эбел-энссол гьомер нучураб жо. himala#ul unti ebel-enSol homer nuxurab $o. Гьир бакIлуни, хIама чIчIена, хIосс бекани, гьорко чIчIена. hir bajluni, \ama Zena, \oS bekani, horko Zena. Гьирда къачIони, къвачIида батиняро. hirda qazoni, qwazida batinyaro. Гьиридасса тIутI бачахъе. Гьури хIалакъазул хIалтIуда цIа рекIиня. hiridaSa TuT baxa]e. huri \alaqa#ul \alTuda `a rejinya. ГьитIиняб гьунаралълъасса чIухIуги, кIудаб буняго хъущтIде гурин. hiTinyab hunara:aSa zu\ugi, judab bunyago ]u&Tde gurin. Гьорол къоялълъ куй биче, цIцIадал къоялълъ чу биче. horol qoya: kuy bixe, ~adal qoya: xu bixe. Гьорол къоялълъ хIелкил рачIчI гIадав. horol qoya: \elkil raZ fadaw. ГьоцIцIо гIадинги вукIуги, чияцца цIцIумо вагIдевудегIан. ho~o fadingi wujugi, xiyaCa ~umo wafdewudefan. Гьумо бихьараб кьили лълъикIаб, къвагьун бихьараб ярагъ лълъикIаб. humo bi%arab pili :ijab, qwahun bi%arab yarav :ijab. ГI f ГIака бечIчIде гьанярелълъ «лолон гьетIун бугилан» абурабила. faka beZde hanyare: «lolon heTun bugilan» aburabila. ГIакъилассул хIалтIи гIемераб. faqilaSul \alTi femerab. ГIакълу зур гIаняв - гIамал зоб гIаняв. faqlu #ur fanyaw - famal #ob fanyaw. ГIакъуба бихьчIесс къо хIуккуняро. faquba bi%zeS qo \uKunyaro. ГIамал кIудав чи - адамазул тушман, лълъар бегIераб хIайван - хIайваназул тушман. famal judaw xi - adama#ul tu^man, :ar beferab \aywan - \aywana#ul tu^man. Г I арщ ралълъараб бугониги, цIцIибил бала-баладаб букIиня. far& ra:arab bugonigi, ~ibil bala-baladab bujinya. ГIашура къваридаб, къурбан гIатIидаб. fa^ura qwaridab, qurban fadinab. ГIебуда зур баги, зазида хIетIе чIчIоге. febuda #ur bagi, #a#ida \eTe Zogi. ГIебуялълъасса бегIераб жо – гIолохъанчияссул ракI, моххмоххидасса кьарияб жо – меэр. febuya:aSa beferab $o - folo]anxiyaSul raj, mo{mo{idaSa pariyab $o - meer. ГIебуялълъ гIебу борлълъиняреб. febuya: febu bor/inyareb. ГIедал течIони, х I ведал тенебила. fedal tezoni, \wedal tenebila. ГIедал щарги чIванеб, ккедал (щведал) чиги чIванев. fedal &argi zwaneb, Kedal (&wedal) xigi zwanew. ГIедал яс раса-цIцIалкIогин ягъиней. fedal yas rasa-~aljogin yaviney. ГIедал яс россассе кье, яс йиго цIцIорол цIарагI. fedal yas roSaSe pe, yas yigo ~orol `araf. ГIедал ясалълъе росс щваги, бокъиндал лалие гьури бачIаги. fedal yasa:e roS &wagi, boqindal laliye huri bazagi. ГIемераб рукъуб лълъикIаб, ракъараб ургьиб лълъикIаб. femerab ruqub :ijab, raqarab urhib :ijab. ГIемерго пударун бакъул ххели х I одебуги. femergo _udarun baqul {eli \odebugi. ГIемер чIчIейги цIцIар гуро, чIчIечIого хьвадиги рецц гуро. femer Zeygi ~ar guro, Zezogo %wadigi reC guro. ГIищтIи х Iод е нуццо гIадав, цIцIан гьечIеб чурпа гIадав. fi&Ti \ode nuCo fadaw, ~an hezeb xur_a fadaw. ГIолохъанчи диццаги рехханин, х I ерав чиясс дунги рехханилан абурабила нугьалълъ. folo]anxi diCagi re{anin, \eraw xiyaS dungi re{anilan aburabila nuha:. ГIурму буго гIурччиняб ххер гIадаб жо - балагьалълъасса ххвассарлуниги, ххириценалълъасса борчIиняреб. furmu bugo furXinyab {er fadab $o - balaha:aSa {waSarlunigi, {iricena:aSa borzinyareb. ГIурму буго рахIатгин хIалихьали, захIматгин бахIарчили бугеб жо. furmu bugo ra\atgin \ali%ali, #a\matgin ba\arxili bugeb $o. ГIор щомо букIаго цIул бахъе. for &omo bujago `ul ba]e. ГIурму - буде гьанессе талихIила. furmu bude haneSe tali\ila. ГIурму кьурасс х I велги кьенебила. furmu puraS \welgi penebila. ГIурмуги бихьарав, бихьанщинабги хIуккурассул гурони букIиняребила адамал разияб гIамал-ххассият. furmugi bi%araw, bi%an&inabgi \uKuraSul guroni bujinyarebila adamal ra#iyab famal-{aSiyat. ГIурмуялълъ хIалтIун бечелурав, гIорцIцIун х I варавила. furmuya: \alTun bexeluraw, for~un \warawila. ГIурмуялълъулълъ хIалтIи гьечIессе къо ххалатабила, рокьи ккарассе сордо ххалатабила. furmuya:u: \alTi hezeSe qo {alatabila, ropi KaraSe sordo {alatabila. ГIурмуги талихIила, х I велги талихIила. furmugi tali\ila, \welgi tali\ila. ГIурмуялълъа ракъарабила х I велги букIинеб. furmuya:a raqarabila \welgi bujineb. ГIурмуялълъул багьа цIцIамухъ кьоги. furmuya:ul baha ~amu] pogi. ГIурай яс рукъуй йигони, нусалълъе рахIат тенаро. (КIиабилей якьадалълъ нусалълъе рахIат тенаро). furay yas ruquy yigoni, nusa:e ra\at tenaro. (jiabiley yapada: nusa:e ra\at tenaro). ГIурул рагIале щочIого хьатал рахъуги. furul rafale &ozogo %atal ra]ugi. ГIурул хIарим гIоралълъ эна, гьарал хIарим гьаралълъ эна. furul \arim fora: ena, haral \arim hara: ena. ГIурччили савуялълъ бухIиня, адан – рокIел гьаваялълъ. furXili sawuya: bu\inya, adan - rojel hawaya:. ГIухьби гIемераб гIи бацIицца гъуриня. fu%bi femerab fi ba`iCa vurinya. Д d Дагьав к Iалгьа е, гIемер хIалтIе. dahaw jalhaye, femer \alTe. Дагьав кIалгьанессул хIалтIи гIемераб. dahaw jalhaneSul \alTi femerab. ДагIнил цIцIоко кьумо, цIцIел хъвайи босуги. dafnil ~oko pumo, ~el ]wayi bosugi. Дадил ургъел гIоркь ккурасс була, гIиял тIалаб ил ккурасс була. dadil urvel forp KuraS bula, fiyal Talab il KuraS bula. Дангдеги дун дангун, донкIинивги дун тIамун. dangdegi dun dangun, donjiniwgi dun Tamun. Дандежоялълъул х I ур бекьиняреб. dande$oya:ul \ur bepinyareb. Данде ккарав чи чIвараб, чанае араб гьой чIвараб. dande Karaw xi zwarab, xanaye arab hoy zwarab. Дарай рогьонилан, хIамил чу лълъугьиняреб. daray rohonilan, \amil xu :uhinyareb. Даран рекIкIалълъ буня, ригьин реццалълъ буня. daran reJa: bunya, rihin reCa: bunya. Дармил эбел-эмен гьечIел. darmil emel-emen hezel. Дармицца къей - анкьил ургъел, х I уруцца къей - гьагIалил ургъел, ригьнацца къей - гIурмуялълъул ургъел. darmiCa wey - anpil urvel, \uruCa qey - hafalil urvel, rihnaCa qey - furmuya:ul urvel. Дару камураб унти букIиняреб, багьана камураб гьересси букIиняреб. daru kamurab unti bujinyareb, bahana kamurab hereSi bujinyareb. Дида рокIела цIцIани, цIцIаназда рокIела цIанкьеро. dida rojela ~ani, ~ana#da rojela `anpero. Дида чанги макъан гьанялилан абурабила къоркъоцца, щокъробе лълъин кIанцIун, гъанкъинебилан гуребани. dida xangi maqan hanyalilan aburabila qorqoCa, &oqrobe :in jan`un, vanqinebilan gurebani. Де хъванеб чагъана, чахъабазе бачинеб нако. de ]waneb xavana, xa]aba#e baxineb nako. Де щиби, кини кканиги! – ян абурабила гъокьа палгьаванасс. de &ibi, kini Kanigi! - yan aburabila vopa _alhawanaS. Де щибан абун буго гъокьа палгьаванасс. de &iban abun bugo vopa _alhawanaS. Дего гIоло абинеб батани, чехь бихъаги, гьирдани къвачIа ракъараб бугилан абурабила гIонкIкIоцца. dego folo abineb batani, xe% bi]agi, hirdani qwaza raqarab bugilan aburabila fonJoCa. Дидасса къеней рукъуй йигилан, къватIив къурасс чIчIужу кьапIарайила. didaSa qeney ruquy yigilan, qwaTiw quraS Zu$u paParayila. Дир аниб кунан, чиял доба къелун. dir anib kunan, xiyal doba qelun. Дир бадиссан ялагьун, дир кIалдиссан кIалгьан. dir badiSan yalahun, dir jaldiSan jalhan. Дир бикъаги, дицца бикъугеги. dir biqagi, diCa buqugegi. Дир вас гIедегIанщила рагъ ккеде чIчIомо букIараб. dir was fedefan&ila rav Kede Zomo bujarab. Дир-дуралълъул бицани, росс-лълъадолцин рагIи ккена. dir-dura:ul bicani, roS-:adolcin rafi Kena. Дир хIур багъаринеб гьечIо, дур гIи багъаринеб буго. dir \ur bavarineb hezo, dur fi bavarineb bugo. Дир хIатIал ссвакачIого, дир къварагIел обаняро. dir \aTal Swakazogo, dir qwarafel obanyaro. Дирго боцIцIи чияеги кьеларо, чиял чурпа деги бокьларо. dirgo bo~i xiyayegi pelaro, xiyal xur_a degi boplaro. Дида абинеб дуцца абуни, дицца щиби аблеб! dida abineb duCa abuni, diCa &ibi ableb! Дицца булин бахIарчили буняреб, дицца чIвалин чи чIванярев. diCa bulin ba\arxili bunyareb, diCa zwalin xi zwanyarew. Дицца кьуни, деги кьена. diCa puni, degi pena. Диццани как баня, дир куйдузни баняро. diCani kak banya, dir kuydu#ni banyaro. Дицца царада малълъун, царацца дида малълъун. diCa carada ma:un, caraCa dida ma:un. Добассан ик бегьчIони, аниссан моххмоххалги регьинярел. dobaSan ik behzoni, aniSan mo{mo{algi rehinyarel. Добго гьороб добго гьури (гьерссихъанассде). dobgo horob dobgo huri (herSi]anaSde). Дове цадахъ босун эневги вихьчIила, добе щодебуде эневги вихьчIила. dowe cada] bosun enewgi wi%zila, dobe &odebude enewgi wi%zila. Рогьолего бекьараб хIуралълъасса квер босе. roholego beparab \ura:aSa kwer bose. ДугIаялълъасса богIол хIуралълъе ракго рекъенебила. dufaya:aSa bofol \ura:e rakgo reqenebila. Дуда рагIа, дида бихьа. duda rafa, dida bi%a. Дуда хIама батла мучIчIдузда гогьдаринеб, кIкIалахъ гъалбацI бихьла гьекъеде лълъин щоняреб. duda \ama batla muZdu#da gohdarineb, Jala] valba` bi%la heqede :in &onyareb. Дуда ил кьапIдегIан чIчIа кьурдарде. duda il paPdefan Za purdarde. Дуда цо гьаня, царада кIиго гьаня. duda co hanya, carada jigo hanya. Дуда ццин бугони, дандеяссдаги ццурараб гьоло букIиняреб. duda Cin bugoni, dandeyaSdagi Curarab holo bujinyareb. Дудаго гьечIеб чаран чияда гьоги. dudago hezeb xaran xiyada hogi. Дудаго нал букIаго чияда бугеб рокьоб борцуги. dudago nal bujago xiyada bugeb roqob borcugi. Дени дир РахIматги йокьла, кьеларохха. deni dir ra\matgi yopla, pelaro{a. Дого бокьиняреб жо чияеги буги. dogo bopinyareb $o xiyaye bugi. Дулълъ гьечIеб реццалълъасса цIуне - адамаз мун веццде бегьла, дур квешли гьанярого. du: hezeb reCa:aSa `une - adama# mun weCde behla, dur kwe^li hanyarogo. Дун кебе! Дун кебе — ян букIинебила талихI, аххирги кьощогухIле ккенебила. dun kebe! dun kebe - yan bujinebila tali\, a{irgi po&ogu\le Kenebila. Дун хIежалълъе энилан абурабила мочол мугьалълъ. (гьунар гьечIев веццарухъан). dun \e$a:e enilan aburabila moxol muha:. (hunar hezew weCaru]an). Дун чияда хъваларо, чи дидаги хъваге. dun xiyada ]walaro, xi didagi ]wage. Дунан абуги, нилълъан абе, диран абуги, нелълъеран абе. dunan abugi, ni:an abe, diran abugi, ne:eran abe. Дунго-дун, – ан вукIинев чи чияе басралинев. dungo-dun - an wujinew xi xiyaye basralinew. Дунял буго баи, дихъего белълъенеб жо. dunyal bugo bai, di]ego be:eneb $o. Дунял буго белегьанчиясс бачухъе белълъенеб хIама гIадаб жо. dunyal bugo belehanxiyaS baxu]e be:eneb \ama fadab $o. Дунял буго гьиби гIадаб жо. dunyal bugo hibi fadab $o. Дунял буде гIакълуги кьеги, аххират буде иманги кьеги. dunyal bude faqlugi pegi, a{irat bude imangi pegi. Дунял будеги гьае, кунадеги гьае. dunyal budegi haye, kunadegi haye. Дунял буде гьанярессе - джуджахI. dunyal bude hanyareSe - GuGa\. Дунял-гIаламги гIуцIцIун, т I окIкIен гIецIцIго ххутIинебила. dunyal-falamgi fu~un, ToJen fe~go {uTinebila. Дунял къваридав чи вуго чи чIварав чи. dunyal qwaridaw xi wugo xi zwaraw xi. Дунял роцIцIун бугилан буртинаги тоги, вакъларилан къаде квенги тоги. dunyal ro~un bugilan burtinagi togi, waqlarilan qade kwengi togi. Дунял цIеде бокьараб рагIи, гIенде къулун шуре. dunyal `ede boparab rafi, fende qulun ^ure. Дунял буго бокьани гIуцIцIинеб, бокьани биххинеб жо. dunyal bugo bopani fu~ineb, bopani bi{ineb $o. Дунял буде ккани, я рокьи букIде ккена, я джахIта букIде ккена. dunyal bude Kani, ya ropi bujde Kena, ya Ga\ta bujde Kena. Дунялалълъул боцIцIи бугониги - балагь, гьечIониги - балагь. dunyala:ul bo~i bugonigi - balah, hezonigi - balah. Дунял бакъуцца буня, чи - гIакълуялълъ вуня. dunyal baquCa bunya, xi - faqluya: wunya. Дунял буго гьиби гIадин тиринеб жо. dunyal bugo hibi fadin tirineb $o. Дур-дурун хьонде энарей, хъам-хъамун бакъде энарей. dur-durun %onde enarey, ]am-]amun baqde enarey. Дур ракIалълъул паххрули, дур гъанссазул рацIцIали! dur raja:ul _a{ruli, dur vanSa#ul ra~ali! Дур ургъел бунярессдеххун ургъел бикьуги, мун вокьинярезул кумакалълъе хьул гьоги. dur urvel bunyareSde{un urvel bipugi, mun wopinyare#ul kumaka:e %ul hogi. Дур хIал дицца бихьлаан, хIарччукъили, гьадаб Аллагьассул тушман гьаваялълъа гьечIебани. dur \al diCa bi%laan, \arXuqili, hadab allahaSul tu^man hawaya:a hezebani. Дур цIцIар ахIчIого, ияян джаваб кьоги. dur ~ar a\zogo, iyayan Gawab pogi. Дураб бихьун дираб, дираб бихьун дураб. durab bi%un dirab, dirab bi%un durab. Дурго гIайибал раххчун, чиялал къватIир чIваги. durgo fayibal ra{xun, xiyalal qwaTir zwagi. Дурго рагIад кIодолун бихьуги. durgo rafad jodolun bi%ugi. Дурго рагIи ккумо чIчIоги, дандеяссухъги гIенекке. durgo rafi Kumo Zogi, dandeyaSu]gi feneKe. Дурго рачIчIалзухъ балагьун, гIегIеде, хIелеко. durgo raZal#u] balahun, fefede, \eleko. Дурго чола бараххщомо, чиял чу рокIонги. durgo xola bara{&omo, xiyal xu rojongi. Дургояб чвантиниб томо, чиял квен конги. durgoyab xwantinib tomo, xiyal kwen kongi. Дургин макъан рекъенарессулгин къайицадахъли буги. durgin maqan reqenareSulgin qayicada]li bugi. Дургин ракI ссукIарав, салам кьомо нучудевуе. durgin raj Sujaraw, slsam pomo nuxudewuye. Дуццаго бекьана, дуццаго гьилгье. duCago bepana, duCago hilhe. Дуццаго бохъаралълъуве мунго ккенев. duCago bo]ara:uwe mungo Kenew. Дуццаго веццуги, чияцца веццдегIан чIчIа. duCago weCugi, xiyaCa weCdefan Za. Дуццаго бучIони, дур ургъел цогидазги буняреб. duCago buzoni, dur urvel cogida#gi bunyareb. Дуццаго буралълъулги багьа буе. duCago bura:ulgi baha buye. Дуццаго бураб лълъикIли кIочонте, дого бураб кIочонтоги. duCago burab :ijli joxonte, dogo burab joxontogi. Дуццаго дудаго зинкIкIе, чияда зинкIкIани кини букIинебали гьаде. duCago dudago #inJe, xiyada #inJani kini bujihebali hade. Дуццаго нахъе бацIцIде ккенеб жо туги. duCago na]e ba~de Keneb $o tugi. Дуццаго реххчIел ххинкIал хIарччинисса ралагьуги. duCago re{zel {injal \arXiniSa ralahugi. Дуццаго цIеле реххчIел ххинкIал хIарччинисса ралагьуги. duCago `ele re{zel {injal \arXiniSa ralahugi. Дуццаго чед тоцIцIол комо, чияе ролълъол кье. duCago xed to~ol komo, xiyaye ro:ol pe. Дуцца эмен кунадевураб щурминиссан васасс мунги кунадевуде вугев. duCa emen kunadewurab &urminiSan wasaS mungi kunadewide wugew. Ж $ Жадол лълъар гьекъедегIан, цIадол лълъар гьекъей лълъикIаб. $adol :ar heqedefan, `adol :ar heqey :ijab. Жал бурияб бацI лълъугьчIев, лълъар ххечаб оц лълъугьчIев. $al buriyab ba` :uhzew, :ar {exab oc :uhzew. Жалацца ккочIев рачIчIалълъ кконяро. $alaCa Kozew raZa: Konyaro. Жалго гьоболассе гьубигIан кошал – гьоболухь гурони, сордо банярел. $algo hobolaSe hubifan ko^al - hobolu] guroni, sordo banyarel. Жалго гIедегIан гьималазе бищунго хIерал чи рокьинел, кIудал гIумогин бищунго хIерал чи рихьинел. $algo fedefan himala#e bi&ungo \eral xi ropinel, judal fumogin bi&ungo \eral xi ri[inel. Жаниб тани – туринел, течIого бицани – ссуринел. $anib tani - turinel, tezogo bicani - Surinel. Жанибе нударчIо, къватIибе бадарчIо, дицца гьимал кини хьихьлел? $anibe nudarzo, qwaTibe badarzo, diCa himal kini %i%lel? Жаниб угъур гьечIеб адугъур гIадав, жаниб гъвар-гъвар гьечIеб цогърол и гIадав. $anib uvur hezeb aduvur fadaw, $anib vwar-vwar hezeb covrol i fadaw. Жанир рукIун – рукъ чIунтарал, рукъур рукIун – хIур чIунтарал. $anir rujun - ruq zuntaral, ruqur rujun - \ur zuntaral. Жанир хIелаги, хIоде кватIаги. $anir \elagi, \ode kwaTagi. Жанисса гьодорав – гьаракь кIудав. $aniSa hodoraw - harap judaw. Жаниссан хIал хъубав гьалмагъ гьуссун тIамураб гьоялълъассаги кошавила. $aniSan \al ]ubaw halmav huSun Tamurab hoya:aSagi ko^awila. Жаниб жо гьечIеб къвачIа гIонкIкIоцца букъиняро. $anib $o hezeb qwaza fonJoCa buqinyaro. Жиб-жиб росолълъ гьобол лълъикIав. $ib-$ib roso: hobol :ijaw. Жиб гьитIинябгIан цIцIунцIцIрацца ракь тамагьдебуня. $ib hiTinyabfan ~un~raCa rap tamahdebunya. Жибго-жибго биччани, ябу чуги белгьиня. $ibgo-$ibgo biXani, yabu xugi belhinya. Жибго къвакъвадунила мокъокъицца босен атдебунеб. $ibgo qwaqwadunila moqoqiCa bosen atdebuneb. Живго гIодов ккарав ххеххго вуцIцIиня. $iwgo fodow Karaw {e{go wu~inya. Живго – гIодов, ракI – маарда. $iwgo - fodoq, raj - maarda. Живго – гIодов, ххиялал – зодор. $iwgo - fodow, {iyalal - #odor. Живго жендаго вихьинярессе вихьдевуде чи къварагIиня. $iwgo $endago wi%inyareSe wi%dewude xi qwarafinya. Живго жендего гIейги абдалассул иш буго. $iwgo $endego feygi abdalaSul i^ bugo. Живго жендего гIурав адамазе басралиня. $iwgo $endego furaw adama#e basralinya. Живго женццаго веццанищи — хIвана хIалтIи. $iwgo $enCago weCani&i - \wana \alTi. Живго цохIо сапаралълъе энессул берал могъалълъа нахъа рукIде ккена. $iwgo co\o sa_ara:e eneSul beral mova:a na]a rujde Kena. Жендерго росс гьечIей росдал гьоркьохъан. $endergo roS hezey rosdal horpo]an. Женда бугеб рухI бихьунила хIанчIидасса би баккинеб. $enda bugeb ru\ bi%unila \anzidaSa bi baKineb. Жендаго чийилан ккарав – чияцца хIалихьатилан тарав. $endago xiyilan Karaw - xiyaCa \ali%atilan taraw. Жендего ккараб меххалълъ чучун, чияде ккараб меххалълъ хIамалун. $endego Karab me{a: xuxun, xiyade Karab me{a: \amalun. Жендерго рукъуб къадаццаги кумак буня. $endergo ruqub qadaCagi kumak bunya. Жендерго чорххолълъ гьечIеб чияцца босларо. $endergo xor{o: hezeb xiyaCa boslaro. Жинццаго бухъаралълъубе живго ккола. $inCago bu]ara:ube $iwgo Kola. Женццаго веццарав, чияцца какиня. $enCago weCaraw, xiyaCa kakinya. Женццаго живго квегъарав каламалълъулълъ цIуниня. $enCago $iwgo kwevaraw kalama:u: `uninya. Женццаго квани, чехь унтинев, чияцца квани, могъ унтинев. $enCago kwani, xe% untinew, xiyaCa kwani, mov untinew. Женццаго квен конев, кваницца живго конев. $enCago kwen kunew, kwaniCa $iwgo kunew. Женццаго цIунчIеб къадру чияцца цIуниняреб. $enCago `unzeb qadru xiyaCa `uninyareb. Женццагоги бунев, жендегоги бунев. $enCagogi bunew, $endegogi bunew. Женццагоги коняреб, конелълъеги биччаняреб. $enCagogi konyareb, kone:egi biXanyareb. Женццайин урбаялълъа гьоцIцIо рагIдебурабилан абурабила хьодоцца. $enCayin urbaya:a ho~o rafdeburabilan aburabila %odoCa. Жого гьечIого жо букIиняро. $ogo hezogo $o bujinyaro. Жого гьечIого ссанде рахъу щваняро. $ogo hezogo Sande ra]u &wanyaro. Дж G Джавгьар цаххбинибги томо, кепек балагьуги. Gawhar ca{binibgi tomo, ke_ek balahugi. ДжамагIаталълъул пуруцц кьурдаги рекIена. Gamafata:ul _uruC purdagi rejena. З # Загьруги гьадебуе, гьекъечIого теде. #ahrugi hadebuye, heqezogo tede. Заз бекьани, заз бижиня, унти бекьани, толо бижиня. #a# bepani, #a# bi$inya, unti bepani, tolo bi$inya. Заман букIана без щоняреб, заман бегьана дарай гIенареб. #aman bujana be# &onyareb, #aman behana daray fenareb. Заманалълъ гурони чи квегъиняро. #amana: guroni xi kwevinyaro. Заман нелълъеда рекъечIони, нилълъ заманалълъа рекъенде ккена. #aman ne:eda reqezoni, ni: #amana:a reqende Kena. Заназда кьурдуги, майданалълъа кьурде. #ana#da purdugi, maydana:a purde. ЗахIмат бихьчIого рахIат бокьарасс, бекьчIого гьилгье, нил гьечIого х I ур. #a\mat bi%zogo ra\at boparaS, bepzogo hilhe, nil hezogo \ur. ЗахIмат бокьчIого рахIат бокьарасс, бакьолълъа гIункIрукьалълъ кьурун бацIцIе кIал. #a\mat bopzogo ra\at boparaS, bapo:a funjrupa: purun ba~e jal. ЗахIмат бихьун щвараб шагьи чIобого щвараб гъурщидасса кIудаб. #a\mat bi%un &warab ^ahi zobogo &warab vur&idaSa judab. ЗахIматалълъ цугъур цIена, цогъроцца рукъзал раня. #a\mata: cuvur `ena, covroCa ruq#al ranya. Зобалълъа кьвагьараб, ракьалълъа атарабила. #oba:a pwaharab, rapa:a atarabila. Зобалълъул кьералълъухъ валагьуги, ракьул куцалълъухъ валагье. #oba:ul pera:u] walahugi, rapul kuca:u] walahe. Зулму буги, мун кьижиня, дуцца зулму бурав ворчIун вукIиня. #ulmu bugi, mun pi$inya, duCa #ulmu buraw worzun wujinya. Зулмучияссда зулмучи гъежлассан ваккун вукIиня. #ulmuxiyaSda #ulmuxi ve$laSan waKun wujinya. Зурма рекъенде къили кIутIинеб. #urma reqende qili juTineb. И i Имогъ ххенаб бокьун, чахъаби рихьун. imov {enab bopun, xa]abi ri%un. Ингъилълъ векьарани, гордилълъ гьилгьариня. invi: weparani, gordi: hilharinya. Ино гьечIеб гьагьинире рудуги. (бумо щинялълъул охх энеб хIалтIи буги). ino hezeb hahinire rudugi. (bumo &inya:ul o{ eneb \alTi bugi). Ирсалълъе щвараб гъамасс цIураб меседалълъасса васассул кверзул маххщел белгьинебила. irsa:e &warab vamaS `urab meseda:aSa wasaSul kwer#ul ma{&el belhinebila. Исана сон савуд хIварабгIаги. isana son sawud \warabfagi. Иссхъалидол чухъида хъабарча бащалиняро. iS]alidol xu]ida ]abarxa ba&alinyaro. Итни къо къоялгун шагьадинеб. itni qo qoyalgun ^ahadineb. Ихх бащалдегIан божи бугеб хIур тоги. i{ ba&aldefan bo$i bugeb \ur togi. Ихх лълъамалчIони, лълъидир бакъваняреб. i{ :amalzoni, :idir baqwanyareb. Ихх эренаб бегьани, ил бегIераб букIиня. i{ erenab behani, il beferab bujinya. Иххдала гьури – гьанал барти. i{dal huri - hanal barti. Иххдала кьижани, кьиндала вакъиня. i{dala pi$ani, pindala waqinya. Иххдала нелълъецца кьенеб, ххаслихъе нелълъее кьенеб. i{dala ne:eCa peneb, {asli]e ne:eye peneb. Иххдала хIур реххун тоги, кьиндала рукъ реххун тоги. i{dala \ur re{un togi, pindala ruq re{un togi. Иххдала хIурибе бачIони, ххаслихъе цогъронибе баняреб. i{dala \uribe bazoni, {asli]e covronibe banyareb. Иххдалил лълъал - гъотIол карае, ххасалил лълъал - кьолбое. i{dalil :al - voTol karaye, {asalil :al - polboye. Иххдалил къоялълъ гьагIалицца кунадеруня. i{dalil qoya: hafaliCa kunaderunya. Ицикоги кетоги цого жойила. icikogi ketogi cogo $oyila. Иццазулин гьар лълъугьинеб, гьаразулин гIор лълъугьинеб. iCa#ulin har :uhineb, hara#ulin for :uhineb. Иццул бел'эр - охил гомог. iCul bel'er - o[il gomog. ИчIгоялълъ буе, гьабгоялълъ кунай. izgoya: buye, habgoya: kunay. Й y Йакъад конеб квен метералълъе те, метер буде бугеб хIалтIи якъад буе. yaqad koneb kwen metera:e te, meter bude bugeb \alTi yaqad buye. Йакъад мун воххарав, метер дуда воххде гурин. yaqad mun wo{araw, meter duda wo{de gurin. Йакъад тани, метер буде ккена. yaqad tani, meter bude Kena. К k Каву къасси рахI ай, радал ричIе. kawu qaSi ra\ay, radal rize. Каву тедегIан эхх, эхх тедегIан карщ. kawu tedefan e{, e{ tedefan kar&. КагIан битIарабгIаги, мунго дуццаго беццуги. kafan biTarabfagi, mungo duCago beCugi. КагIан гIадалавниги, гIебеде нугь бокьла, гIемерго гьагавниги, гьиркил шагьра бокьла. kafan fadalawnigi, febede nuh bopla, femergo hagawnigi, hirkil ^ahra bopla. КагIан дунго битIаниги, каратI битIинярин, диран абинебила борхьицца. kafan dungo biTanigi, karaT biTinyarin, diran abinebila bor%iCa. КагIан лълъухьаниги къотIиняро тIухьиялълъ жо. kafan :u%anigi qoTinyaro Tu%iya: $o. КагIан мимиданиги мун дир кето гуреб. kafan mimidanigi mun dir keto gureb. КагIан хьихьаниги, бацI рохьобе гурони балагьиняро. kafan %i%anigi, ba` ro%obe guroni balahinyaro. Какни бадебунин, алхIамгIаги цIцIалдебуе кIванеб батани. kakni badebunin, al\amfagi ~aldebuye jwaneb batani. Капек камун, шагьи босларо, шагьи камун гъурущ босларо. ka_ek kamun, ^ahi boslaro, ^ahi kamun vuru& boslaro. Камилигин моцIцI асса бекиня. kamiligin mo~ aSa bekinya. Каранццайин МухIума реххарав. karanCayin mu\uma re{araw. КартIинибе квер бегьани, гIонкIкIоццаги хIанчIиня. karTinibe kwer behani, fonJoCa \anzinya. Карщ бухIун тIей, хIисабин. kar& bu\un Tey, \isabin. Квенила кошабилан абде бегьиняребила. kwenila ko^abilan abde behinyarebila. Кванил тIагIан х I варассе ххарбил кеп букIиняреб. kwanil Tafan \waraSe {arbil ke_ bujinyareb. Кванда чIухIинярев хIалтIолаги чIухIинярев. kwanda zu\inyarew \alTolagi zu\inyarew. Кварабги гьакъарабги - нелълъер, кончIого гьекъечIого тараб - чиял. kwarabgi haqarabgi - ne:er, konzogo heqezogo tarab - xiyal. Кваралълъ эххеде, ххуралълъ гIебеде. kwara: e{ede, {ura: febede. Квен дудаго ццебесса коне. kwen dudago CebeSa kone. Квен цIуххун гьобол вегьинярев. kwen `u{un hobol wehinyarew. Квер багъарчIони, кIал багъариняро. kwer bavarzoni, jal bavarinyaro. Квер кIобочдебумо кирищ бортиняро. kwer joboxdebumo kiri& bortinyaro. Квер ракул цIечIони, кIал нагьул цIенаро. kwer rakul `ezoni, jal nahul `enaro. Кверал хIалтIиня, бел'эралълъ малълъиня. kweral \alTinya, bel'era: ma:inya. Квералълъ бичдеги кIваняреб, кIалалълъ бичдеги бегьиняреб. kwera: bixdegi jwanyareb, jala: bixdegi behinyareb. Кверазул маххщелалълъасса лълъикIаб жо щибго гьечIеб. kwera#ul ma{&ela:aSa :ijab $o &ibgo hezeb. Квеш хIалтIарассул - хIамицца, хIал барассул - гьиркицца. kwe^ \alTaraSul - \amiCa, \al baraSul - hirkiCa. Кебе аниги хIамие – хIалтIи, хIамибокьове аниги, нуцалчияссе – бахIарал. kebe anigi \amiye - \alTi, \amibopowe anigi, nucalxiyaSe - ba\aral. Кебе гъугъарабги – Гъуниб маарде. kebe vuvarabgi - vunib maarde. Кебе омо букIараб гьитIиняб? КIудаб балагьдещи? kebe omo bujarab hiTinyab? judab balahde&i? Кебе цер аниги – ххадуб рачIчI, кеве ххан аниги – ххадуб нагIана. kebe cer anigi - {adub raZ, kewe {an anigi - {adub nafana. Кеве аниги ххадув, хIабалълъеги цадахъ. kewe anigi {aduw, \aba:egi cada]. КенчIероялълъ цIа бакун, цIецца мун ххелиняро. kenzeroya: `a bakun, `eCa mun {elinyaro. Кепкил къимат буняресс гъурщилги буняреб. ke_kil qimat bunyareS vur&ilgi bunyareb. Кето рихьаразда гIункIкIаз къвал банеб. keto ri%ara#da funJa# qwal baneb. Кето хIалакъассеги хIама кьарияссеги яс кьоги. keto \alaqaSegi \ama pariyaSegi yas pogi. КечI берцелде – макъан, риба хIалалде – хIила. kez bercelde - maqan, riba \alalde - \ila. Кибалиго аждагьа къелун рагIанин. kibaligo a$daha qelun rafanin. Китида ццебе моххмоххги тоги, гIумо ххадуй ясги рукъуй тоги. kitida Cebe mo{mo{gi togi, fumo {aduy yasgi ruquy togi. Китие маххссара, гIонкIкIое гажи. kitiye ma{Sara, fonJoye ga$i. Китил кумак бугони, гIункIкIазул хIал ккенаро. kitil kumak bugoni, funJa#ul \al Kenaro. Конде жо буде вагIараб меххалълъ, жибги бичеян абинебила хьагиццаги! konde $o bude wafarab me{a:, $ibgi bixeyan abinebila %agiCagi! Кошаб нугьлассан рещтIинилан хIварав чи цониги вихьчIо, рокIон хIварав гIемер вихьана. ko^ab nuhlaSan re&Tinilan \waraw xi conigi wi%zo, rojon \waraw femer wi%ana. Кощалълъе мутIигIассда хIакъаб жо бичIчIиняро. ko^a:e muTifaSda \aqab $o biZinyaro. Кошассдассан квешли, лълъикIассдассан лълъикIли. ko^aSdaSan kwe^li, :ijaSdaSan :ijli. Кошассдассан квешли, хьагиласса лахI. ko^aSdaSan ko^li, %agilaSa la\. Кошассе вагIза буе гьоэли берцен бумо. ko^aSe waf#a buye hoeli bercen bumo. Кошлиялълъ лълъикIли буняро, гважуцца кьегIер буняро. ko^liya: :ijli bunyaro, gwa$uCa pefer bunyaro. Конярищан абураб жо - кунагиян абураб жо, гьекъеларищан абураб жо - гьокъогиян абураб жо. konyari&an aburab $o - kunagiyan aburab $o, heqelari&an aburab $o - hoqogiyan aburab $o. Конде кIваняреб бечелиялълъассаги цIунаги, россассда кьили гьурай лълъадиялълъассаги цIунаги. konde jwanyareb bexeliya:aSagi `unagi, roSaSda pili huray :adiya:aSagi `unagi. КончIеб жоялълъул баркала букIиняреб. konzeb $oya:ul barkala bujinyareb. КончIониги, гьан кьарияб лълъикI, кьечIониги, мадогьал бечедав лълъикI. konzonigi, han pariyab :ij, pezonigi, madohal bexedaw :ij. Кодоб кватIани, болгьонил цIцIоко цIцIелун бихьинебила. kodob kwaTani, bolhonil ~oko ~elun bi%inebila. Кодоб ккоде гIоркь гуреб, гIодоб гьеде ино гуреб. (ХIассил ккенареб рагIи, рагIале бахъиняреб хIалтIи). kodob Kode forp gureb, fodob hede ino gureb. (\aSil Kenareb rafi, rafale ba]inyareb \alTi). Кодобе кьураб тIокIкIен ад бураб маргъалалълъасса лълъикIаб. kodobe purab ToJen ad burab marvala:aSa :ijab. Колол гьойда хIапде гьаняреб. kolol hoyda \a_de hanyareb. Корохъ буде яс, гьибихъе энде нус. koro] bude yas, hibi]e ende nus. Кунаде бокьараб меххалълъ китицца энчI рахъдалълъ чIвачIванебила. kunade boparab me{a: kitiCa enz ra]da: zwazwanebila. Кунаде гьачIони хIалакълиня, хIалтIде гьачIони мискI илиня. kunade hazoni \alaqlinya, \alTde hazoni misjilinya. Кунае вакъун вукIаго, рокьи гIолохъанго буе. kunaye waqun wujago, ropi folo]ango buye. Кунай кьарияв, хIалтIи хIалакъав. kunay pariyaw, \alTi \alaqaw. Куниняго кIалдиб къачIони, къулчIчIиняго щокъроб къанеб. kuninyago jaldib qazoni, qulZinyago &oqrob qaneb. Куниняреб хIамицца ХIоццомеэр бегиняреб. kuninyareb \amiCa \oComeer beginyareb. Кунаде гьеч Iищи абураб жо – кунаги ян абураб жо, гьекъеде гьеч Iищи абураб жо – гьокъоги ян абураб жо. kunade hezi&i aburab $o - kunagi yan aburab $o, heqede hezi&i aburab $o - hoqogi yan aburab. Кунанел ратани, кунае, хIалтIинел ратани, хIалтIе. kunanel ratani, kunaye, \alTinel ratani, \alTe. Куниняреб баси басандиняреб. kuninyareb basi basandinyareb. Куниняреб хIамицца ХIоццоб меэр бегиняро. kuninyareb \amiCa \oCob meer beginyaro. Кунан бахъарабдай, нахъе тарабдай? kunan ba]arabday, na]e tarabday? Кунан рахъараб меххалълъ, рукъ чиялинеб. kunan ra]arab me{a:, ruq xiyalineb. Кунан гIорцIцIинярев чIчIикIунги гIорцIцIиняро. kunan for~inyarew Zijungi for~inyaro. Кунараб хIарччинибе хIацIцIо туги. kunarab \arXinibe \a~o tugi. КуначIого, гьекъечIого вакъдеги вукIуги, гIемер кунан, гIемер гьокъон, къиличехьги буги. kunazogo, heqezogo waqdegi wujugi, femer kunan, femer hoqon, qilixe%gi bugi. КуначIого хIалтIани, черхх нахъе ккенеб, хIалтIчIого кунани, рукъ нахъе ккенеб. kunazogo \alTani, xer{ na]e Keneb, \alTzogo kunani, ruq na]e Keneb. КуначIого хIалтIуги, хIалтIчIого кунаги. kunazogo \alTugi, \alTzogo kunagi. Куркьби рижани, хIинчIчI бусала чIчIенаро. kurpbi ri$ani, \inZ busala Zenaro. Кутул гьечIеб гьороб гIункIкIал расандиня. kutul hezeb horob funJal rasandinya. Къ q Къад кьергьун, къасси роцIцIен - х I ур-ххералълъе балагь, х I ерав чияссул бахIарай лълъади-рукъалълъе балагь. qad perhun, qaSi ro~en - \ur-{era:e balah, \eraw xiyaSul ba\aray :adi-ruqa:e balah. Къададаги гIундул ругел, гIалгьудаги берал ругел. qadadagi fundul rugel, falhudagi beral rugel. Къадал кьучIчI хIамайила, хIуби кьекIкIелила. qadal puZ \amayila, \ubi peZelila. Къадарав чияссул чIухIи, кьибил кIодолиялълъалун букIинеб. qadaraw xiyaSul zu\i, pibil jodoliya:alun bujineb. Къадарал жал руде бегьиняребли гьаде ккенеб гIадин, къадараб цIцIар гьеларедухъ хьвадтеги гьаде ккена. qadaral $al rude behinyarebli hade Keneb fadin, qadarab ~ar helaredu] %wadtegi ha#e Kena. Къаденахъе меэрги бегуги, бакъунде росоги тоги. qadena]e meergi begugi, baqunde rosogi togi. Къамо хIамил рачIчI чIчIенаро, хIурул бумо чед чIчIенаро. qamo \amil raZ Zenaro, \urul bumo xed Zenaro. Къандалоялълъубе реххун, гIебу баххчиняро. qandaloya:ube re{un, febu ba{xinyaro. Къараласс гважи беццун бичараб. qaralaS gwa$i beCun bixarab. Къарз ваццассе буги, гьоркьобли хIочIого букIде. qar# waCaSe bugi, horpobli \ozogo bujde. Къассд бихьун гIамалила, гIамал бихьун хIалтIийила. qaSd bi%un famalila, famal bi%un \alTiyila. Къассд ккомо щиняб жоги щоняро, тIалаб бумо щиняб жоги батиняро. qaSd Komo &inyab $ogi &onyaro, Talab bumo &inyab $ogi batunyaro. Къасси бусала гьечIеб бел'эр рогьоле аде босде батиняро (Къасси вега, рогьоле вахъа). qaSi busala ;ezeb bel'er rohole ade bosde batinyaro (qaSi wega, rohole wa]a). КъачIеб ххариниб ххер бижиняро. qazeb {arinib {er bi$inyaro. КъварагIани ахIде, ХIохьочида цIцIар гьаня. qwarafani a\de, \o%oxida ~ar hanya. КъварагIел ккомо ахIинеб меххалълъ ХIажимурадил Давуд, къварагIараб жо гьечIеб меххалълъ ХIинкIил Давуд. qwarafel Komo a\ineb me{a: \a$imuradil dawud, qwarafarab $o hezeb me{a: \injil dawud. КъварагIчIеб жо босани, къварагIараб бичде ккена. qwarafzeb $o bosani, qwarafarab bixde Kena. КъватIиб гьури-муч кIудав – рукъуб, оц тIурани, лълъаралълъа баде жо батинярев. qwaTib huri-mux judaw - ruqub, oc Turani, :ara:a bade $o batinyarew. КъватIул цIцIогьор кIулацца кконя, рукъалълъул цIцIогьор ссунццаго кконяро. qwaTul ~ohor julaCa Konya, ruqa:ul ~ohor SunCago Konyaro. Къебед чIвалароан, къасси белэр къаданиб жоялълъа гьумо букIарабани. qebed zwalaroan, qaSi bel'er qadanib $oya:a humo bujarabani. Къед биххараб меххалълъ бахъчIеб хIур нахъа бахъиняро. qed bi{arab me{a: ba]zeb \ur na]a ba]inyaro. Къелеб ракьа квараб гьой, Гьидалълъ чIчIенареб. qeleb rapa kwarab hoy, hida: Zenareb. Къенаб квер хIорго тани, хIажатаб жо щоняро. qenab kwer \orgo tani, \a$atab $o &onyaro. Къенал кверал хIорлани, хIалтIи нугьла ккенаро. qenal kweral \orlani, \alTi nuhla Kenaro. Къенал кверал хIор румо, хIалихьали баччуги. qenal kweral \or rumo, \ali%ali baXugi. Къо рогьолего буго. qo roholego bugo. Къого бихьчIого чили бокьарасс, ярагъго гьечIого рагъде къассд буе. qogo bi%zogo xili boparaS, yaravgo hezogo ravde qaSd buye. Къойилго букIиня дун аниб (хIамил хIакъалълъулълъ). qoyilgo bujinya dun anib (\amil \aqa:u:). Къокъид арав ххутIарав, ххалат арав вуссарав. qoqid araw {uTaraw, {alat araw wuSaraw. КъотIун гIодобе реххун бугониги, чол боххла божуги. qoTun fodowe re{un bugonigi, xol bo{la bo$ugi. КъочIчIоле гIебо гIадин ккана. qoZole febo fadin Kana. Къуларассе раччи, баччарассе магь. qularaSe raXi, baXaraSe mah. Уркъде кIваняреб жо хIанчIуги. urqde jwanyareb $o \anzugi. Къурассул рокIел унти - белгьарав чIванеб чIор. quraSul rojel unti - belharaw zwaneb zor. Кь p КьапIараб зур гьанада унтиня, абураб рагIи рокIеда унтиня. paPurab #ur hanada untinya, aburab rafi rojeda untinya. Кьарияб чу - лълъикIаб чу, хIалакъаб чу - кошаб чу. pariyab xu - :ijab xu, \alaqab xu - ko^ab xu. Кьвагьде ккани, цIумо букIде ккена. pwahde Kani, `umo bujde Kena. Кьвагьи гьечIеб бакIалълъе гIарада баги, кьвагьун бахъиняреб бакIалълъа гIуж баги. pwahi hezeb baja:e farada bagi, pwahun ba]inyareb baja:a fu$ bagi. Кьергьаде хъвараб ххер роцIцIаде бакIариня. perhade ]warab {er ro~ade bajarinya. Кьергьанкъо къалиняро, къокъав чи хIелиняро. perhanqo qalinyaro, qoqaw xi \elinyoro. Кьергьахъе зоб букIиняро, рещтIухъе бо букIиняро. perha]e #ob bujinyaro, re&Tu]e bo bujinyaro. Кьибил гьечIеб гъветI букIиняреб, гIагали камурав чи вукIинярев. pibil hezeb vweT bujinyareb, fagari kamuraw xi wujinyarew. Кьижарав чи - хIварав чи. pi$araw xi - \waraw xi. Кьижарассе энссол бутIа кьечIеб. pi$araSe enSol buTa pezeb. Кьили чIванилан гIурцIмадол айгъир бахъиняро. pili zwanilan fur`madol ayvir ba]inyaro. Кьин ххенаб бугони, ихх квачараб бачIинеб. pin {enab bugoni, i{ kwaxarab bazineb. Кьодукьа гурелила хIинкъинел, гIурукьайила. podupa gurelila \inqinel, furupayila. Кьенаго босе, кьапIиняго лълъута. penago bose, paPilyago :uta. Кьолболасса чIухIде абдал те, мунго гьунаралълъасса чIухIа. polbolaSa zu\de abdal te, mungo hunara:aSa zu\a. Кьенессда гьариня, бунессда малълъиня. peneSda harinya, buneSda ma:inya. Кьураб босун барще. purab bosun bar&e. Кьураб квералълъа гьаня, квараб чехьалълъа гьаня. purab kwera:a hanya, kwarab xe%a:a hanya. Кьурасс босинеб жойила талихI. puraS bosineb $oyila tali\. Кьурассул квералълъа гурони, кварассул кIалалълъа гурони гьаняро. puraSul kwera:a guroni, kwaraSul jala:a guroni hanyaro. Кьурда хIоно чIваги. purda \ono zwagi. Кьурдардеги тIаминев гьекълицца, гьердедеги тIаминев гьекълицца. purdardegi Taminew heqliCa, herdedegi Taminew heqliCa. Кьурдун ссвакаравги кванде, гIодун ссвакаравги кванде. purdun Swakarawgi kwande, fodun Swakarawgi kwande. Кьуру биххана, борохь нахъе тана. puru bi{ana, boro% na]e tana. КI j КIал бугев чола, чу бугев гьелдго. jal bugew xola, xu bugew heldgo. КIал цIунарав разилиня, ххеххлурав пашмалиня (КIал гIемерав разилчIо, вуцIцIарав пашмаличIо). jal `unaraw ra#ilinya, {e{luraw _a^malinya (jal femeraw ra#ilzo, wu~araw _a^malizo). КIалги хъатги Хъандулалълъе, хъатиниб жо Денгассе. jalgi ]atgi ]andula:e, ]atinib $o dengaSe. КIалдибе борта багIаргIеч. jaldibe borta bafarfex. КIал цIуне, бер цIуне, чиял бицинев вукIуги. jal `une, ber `une, xiyal bicinew wujugi. КIалалълъ рии бицун, рокIелълъ кьин ккоги. jala: rii bicun, roje: pin Kogi. КIалалълъ реххиняго, ххолчаде квер бегьуги. jala: re{inyago, {olxade kwer behugi. КIалгьаде гьачIони, кIалгьачIого вукIдегIаги гьаде ккена. jalhade hazoni, jalhazogo wujdefagi hade Kena. КIалгьаняреб кIал букIиняреб, бакъваняреб ракI букIиняреб. jalhanyareb jal bujinyareb, baqwanyareb raj bujinyareb. КIалгьанев чи – гьурщинев, гIенеккарав – бищинев. jalhanew xi - hur&inew, feneKaraw - bi&inew. КIалдисса г I усал гъиналълъе пиштIе, гьаракь кIудаб бахъде. jaldiSa fusal vina:e _i^Te, harap judab ba]de. КIалдиссан араб бадибе речIчIиня. jaldiSan arab badibe reZinya. КIалдиссан энеб калам пайда гьечIеб бицуги, гIияда гъорлълъ рачIчIараб бацI гIадинан вукIуги. jaldiSan eneb kalam _ayda hezeb bicugi, fiyada vor: raZarab ba` fadinan wujugi. КIалзул гьуриялълъа гьод букIиняро, гьагал рагIабазда дун божиняро. jal#ul huriya:a hod bujinyaro, hagal rafaba#da dun bo$inyaro. КIалзул рагIи ругьналасса ссудуня. jal#ul rafi ruhnalaSa Sudunya. КIалцIи бани, чу бекериня, чури тIуни гьой багъиня. jal`i bani, xu bekerinya, xuri Tuni hoy bavinya. КIанцIани бохх бекинеб борк Iали де вагьуги. jan`ani bo{ bekineb borjalide wahugi. КIанцIараб гьой гьанярев, къелураб гважи гьанярев. jan`arab hoy hanyarew, qelurab gwa$i hanyarew. КIанцIиняго чахъдал цIцIули бихьараб цIцIе бохханила. jan`inyago xa]dal ~uli bi%arab ~e bo{abila. КIанцIун вахъиняреб бакIалълъа гIужги багийила, батиняреб рагIиги бицугийила. jan`un wa]inyareb baja:a fu$gi bagiyila, batinyareb rafigi bicugiyila. КIанцIун вахъиняреб бакIалълъа хIуч хъваги. jan`un wa]inyareb baja:a \ux ]wagi. КIартида гъуниб бухьани, бечеги кьаде ругьулинеб. jartida vunib bu%ani, bexegi pade ruhulineb. КIарччамаб кьегIер кIиго чахъдада хахинеб. jarXamab pefer jigo xa]dada [a[ineb. КIарччалигин кIкIвагIалиялълъ кIиго гьимер бунила, миск I или ян, хIакъили ян цIцIарал гьездаги гьунила. jarXaligin Jwafaliya: jigo himer bunila, misjili yan, \aqili yan ~aral he#dagi hunila. КIиго балагь аде ккани, бигьаяб асса бище. jigo balah ade Kani, bihayab aSa bi&e. КIиго бел'эрги ракъани, ункъго кверги хIалтIани, рукъ ццебе тIена. jigo bel'ergi raqani, unqgo kwergi \alTani, ruq Cebe Tena. КIиго белегьанчи разияб гуреб даран битIун ккенаро. jigo belehanxi ra#iyab gureb daran biTun Kenaro. КIиго гьойда гьоркьобе реххараб ракьа гIадин. jigo hoyda horpobe re{arab rapa fadin. КIиго гIанкIкIида ххадув векерани, цонигияб щоняро. jigo fanJida {aduw wekerani, conigiyab &onyaro. КIиго чи данде гъуни, гъветI чIчIеде ккенеб. jigo xi dande vuni, vweT Zede Keneb. КIиго чIчIужу йигев чияссул рукъ лълъухьчIого ххутIинеб. jigo Zu$u yigew xiyaSul ruq :u%zogo {uTineb. КIиго чIчIужу ячде бацI биччан те. jigo Zu$u yaxde ba` biXan te. КIиго ххарил г Iарти ялълъул киняб асса бищинебали гьачIого, хIама бакъуда х I варабила. jigo {aril fartiya:ul kinyab aSa bi&inebali hazogo, \ama baquda \warabila. КIилълъилалълъул гьин гуро, гьетIарассул си гуро. ji:ila:ul hin guro, heTaraSul si guro. КIиябго бералълъа чиял гьимал рихьараб меххалълъ, цояб бералълъаниги нелълъерго гьималги рихьде ккена. jiyabgo bera:a xiyal himal ri%arab me{a:, coyab bera:anigi ne:ergo himalgi ri%de Kena. КIудаб гъотIол кьалбал гIемерал рукIиня. judab voTol palbal femeral rujinya. КIудаб оцоцца рахъ кIудаб цIцIаня. judab ocoCa ra] judab ~anya. КIудаб унти микьицца энеб, гьитIиняб унти кваницца энеб. judab unti mipiCa eneb, hiTinyab unti kwaniCa eneb. КIудав чи х I вани рукъ бухIиня, гьитIиняв чи х I вани, керен бухIиня. judab xi \wani ruq bu\inya, hiTinyaw xi \wani, keren bu\inya. КIудал ургъалабаз гьитIинял ургъалаби кьеркьедеруня. judal urvalaba# hiTinyal urvalabi perpederunya. КIицIцIол кIанцIун, кIкIал бахъиняреб. ji~ol jan`un, Jal ba]inyareb. КIицIцIол ургъа, цен абе (анкьцIцIол борце, цен къотIе). ji~ol urve, cen abe (anp~ol borce, cen qoTe). КIицIцIол чи х I онярев, рухI цен гурони бахъиняреб. ji~ol xi zonyarew, ru\ cen guroni ba]inyareb. КIиябго бер беццасс цояб бер беццассда «Беццук! Беццук!» – илан абурабила. jiyabgo ber beCaS coyab beCaSda «beCuk! beCuk!» - ilan aburabila. КIиябго бералълъул данде ккечIогойила гьоркьоб меэр бижараб. jiyabgo bera:ul dande Kezogoyila horpob meer bi$arab. КIиябго квер кодобе кьурассда божуги. jiyabgo kwer kodobe puraSda bo$ugi. КIияздаго гIайиб гьечIого, кIиго чи къаццандиняро. jiya#dago fayib hezogo, jigo xi qaCandinyaro. КIодолиялълъе вахъде бокьарасс гьитIинявги кIодо вуня. jodoliya:e wa]de boparaS hiTinyawgi jodo wunya. КIудаб бакI ккоде ккани, кIудаб гIакълуги къварагIинеб. judab baj Kode Kani, judab faqlugi qwarafuneb. КIудаб вагIзаялълъасса гьитIиняб мисалалълъул пайда цIцIикIкIараб. judab waf#aya:aSa hiTinyab misala:ul _ayda ~iJarab. КIудав чиян кIалгьаги, мунги вукIде вугин кIудав. judaw xiyan jalhagi, mungi wujde wugin judaw. КIкI J КIкIалахъ лълъин каминяреб, рохьоб чан каминяреб. Jala] :in kaminyareb, ro%ob xan kaminyareb. КIкIара боржани, гьорко къириня. Jara bor$ani, horko qirinya. КIкIараялълъаги букIинебила жендаго ракъараб рухI. Jaraya:agi bujinebila $endago raqarab ru\. КIкIараялълъеги ххолчен бахъарав. Jaraya:egi {olxen ba]araw. КIкIвагIали месед гуро, хIалхьи гIарац гуро. Jwafali mesed guro, \al%i farac guro. КIкIвагIали – сагълиялълъул тушман, хIалтIи – сагълиялълъул гьудул. Jwafali - savliya:ul tu^man, \alTi - savliya:ul hudul. КIкIвагIал вегун хIалтIиневила, кIусун кьижиневила. Jwafal wegun \alTinewila, jusun pi$inewila. КIкIвагIал – кидаго унтарав. Jwafal - kidago untaraw. КIкIвагIалаб хIамицца ХIоццомегIер бегиняро. Jwafalab \amiCa \oComefer beginyaro. КIкIвагIалассе чиял хIалтIи бокьинебила. JwafalaSe xiyal \alTi bopinebila. КIкIвагIалълъа гъулач бугев, хIалтIола цедер бугев. Jwafa:a vulax bugew, \alTola ceder bugew. КIкIвагIалилълъ вас вунярев. Jwafaliya: was wunyarew. КIкIвагIалиялълъ лълъин гьекъенеб батани, хIалтIиялълъ гьоцIцIо гьекъенеб. Jwafaliya: :in heqeneb batani, \alTiya: ho~o heqeneb. КIкIуй гьечIеб цIа букIиняреб. Juy hezeb `a bujinyareb. КIкIвагIалав чи гIодов вукIун кьижиня, вегун куниня. Jwafalaw xi fodow wujun pi$inya, wegun kwaninya. КIкIвагIалулав чи гIодов чIчIомоги ссваканя. Jwafaluraw fodow Zomogi Swakanya. КIкIуялълъасса цIундейилан цIадаве лълъугьуги. Juya:aSa `undeyilan `adawe :uhugi. Кк K Кконяреб къо босун хIвараб хIама. Konyareb qo bosun \warab \ama. Кконяребила чIчIегIераб цер, ккоде ккани, ункъабго цадахъ кконебила. Konyarebila Zeferab cer, Kode Kani, unqabgo cada] Konebila. Л l Лабалълъа х I урги бекьуги, бугъаоцги хьихьуги. laba:a \urgi bepugi, buvaocgi %i%ugi. Лабалуда х I ур буги, гьарал рагIала рукъ баги. labaluda \ur bugi, haral rafala ruq bagi. Лагъ гIадин хIалтIе, ххан гIадин кунае. lav fadin \alTe, {an fadin kunaye. Лал тIамде бегьиняреб къоялълъ къед бадеги бегьиняреб. lal Tamde behinyareb qoya: qed badegi behinyareb. Ламадур кьуни, дадила, кьечIони, тиш ХIасан. lamadur puni, dadila, pezoni, ti^ \asan. Лачен боржаралълъуб гъедо рещтIиня. laxen bor$ara:ub vedo re&Tinya. Лачен – чанабе, гъедо – рохьобе. laxen - xanabe, vedo - ro%obe. Лаченги таринеб, тайлан хъущтIинеб, тувадахъ гурони гIодобе ккенареб. laxengi tarineb, taylan ]u&Tineb, tuwada] guroni fodob Kenareb. Лаченги чучиня чи гIемелуни, чаранги бииня цIа гьалаглуни. laxengi xuxinya xi femeruni, xarangi biinya `a halagluni. Ле гIакълугьечI, тIуруги, гIи томо гIангис кинигин, адамал томо хьвадани, хьатал х Iомо , басралинин. le faqluhez, Turugi, fi tomo fangis kinigin, adamal tomo %wadani, %atal \omo, basralinin. Ле ян абурассда я, — ян абде кIванярев чи къватIиве вахъуги. le yan aburaSda ya, - yan abde jwanyarew xi qwaTiwe wa]ugi. Лочнол болола чаргъедо чIчIедебуги. loxnol bolola xarvedo Zedebugi. Лълъ : Лълъадал берщи, рокьол гIусщи? :adal ber&i, ropol fus&i? Лълъадал къатIраялълъги гамачI борлълъинеб, цIадол хIенехIалълъги дунял бухIинеб. :adal qaTraya:gi gamaz bor:ineb, `adol \ene\a:gi dunyal bu\ineb. Лълъадаццаги жендего нугь бахъиня. :adaCagi $endego nuh ba]inya. Лълъади гьечIев россги, росс гьечIей чIчIужуги – чIобогояб рукъ. :adi hezew roSgi, roS hezey Zu$ugi - zobogoyab ruq. Лълъади кошассул гIурму гIазабалълъа гириня. :adi ko^aSul furmu fa#aba:a girinya. Лълъади лълъикIав лълъикI вуго, лълъади кошав кош вуго. :adi :ijaw :ij wugo, :adi ko^aw ko^ wugo. Лълъади ячде анцIгоявгун ургъа, йиччаде нусгоявгун ургъа. :adi yaxde an`goyawgun urva, yiXade nusgoyawgun urva. Лълъадулгин ккенеб къеццалълъасса тIагIан гьечIеб дандежо букIиняреб. :adulgin Keneb qeCa:aSa Tafan hezeb dande$o bujinyareb. Лълъеда бараб полоп гIадаб жойила росс-лълъадиялълъа гьоркьоб ккенеб кьал. :eda barab _olo_ fadab $oyila roS-:adiya:a horpob Keneb pal. Лълъеде могъ чIваги, гьерссиде ракI гьоги. :ede mov zwagi, herSide raj hogi. Лълъеда бумо накъищ чIчIенаро. :eda bumo naqi& Zenaro. Лълъецца гьиби, цIецца кор. :eCa hibi, `eCa kor. ЛълъикI букIаго, «патихIа!» :ij bujago, «_ati\a!» ЛълъикI вугилан чIухIуги, кош вукIараб меххги рокIеле щва. :ij wugilan zu\ugi, ko^ wujarab me{gi rojele &wa. ЛълъикI хьвадарав кош х I оняро, кош хьвадарав лълъикI х I оняро. :ij %wadaraw ko^ \onyaro, ko^ %wadaraw :ij \onyaro. ЛълъикIаб батани канае, кошаб батани цIадое. :ijab batani kanaye, ko^ab batani `adoye. ЛълъикIаб бугъицца къуралълъе лълъар хьвагIиняреб, лълъикIав чиясс чияе чIухIи буняреб. :ijab buviCa qura:e :ar %wafinyareb, :ijaw xiyaS xiyaye zu\i bunyareb. ЛълъикIаб дару кьогIаб букIинеб. :ijab daru pofab bujineb. ЛълъикIаб гьудули ххазинаялълъасса лълъикIаб. :ijab huduli {a#inaya:aSa :ijab. ЛълъикIаб жоялълъе къей гьечIеб, къадаралълъе белгьели гьечIеб. :ijab $oya:e qey hezeb, qadara:e belheli hezeb. ЛълъикIабги бихьаги, кошабги бихьаги. :ijabgi bi%agi, ko^abgi bi%agi. ЛълъикIаб рагIола мал баги. :ijab rafola mal bagi. ЛълъикIаб хIама бакIаб букIиня. :ijab \ama bajab bujinya. ЛълъикIав бахIарчияссул вас къадараванги тоги, къадарав чияссул вас бахIарчиянги тоги. :ijaw ba\arxiyaSul was qadarawangi togi, qadaraw xiyaSul was ba\arxiyangi togi. ЛълъикIав чияссе - цо рагIи, лълъикIаб чое - цо цIцIал :ijaw xiyaSe - co rafi, :ijab xoye - co ~al. ЛълъикIалълъа мал бани, кошалълъа къвал баде ккена. :ija:a mal bani, ko^a:a qwal bade Kena. ЛълъикIассул лълъикIлиги кошассул квешлиги кидаго кIочоняреб. :ijaSul :ijligi ko^aSul kwe^ligi kidago joxonyareb. ЛълъикIли бихьарассул кар, кошли бихьарассул малълъ. :ijli bi%araSul kar, ko^li bi%araSul ma:. ЛълъикIлиялълъа ццебе - кошли, кошлиялълъа ццебе - лълъикIли. :ijliya:a Cebe - ko^li, ko^liya:a Cebe - :ijli. Лълъин бахъинеб меххалълъ гурони чахъдада бацI кIочоняреб. :in ba]ineb me{a: guroni xa]dada ba` joxonyareb. Лълъин дагьлигин, гьибил гIузраби атиня, х I елигин чорххол гIузраби атиня. :in dahligin, hibil fu#rabi atinya, \eligin xor{ol fu#rabi atinya. Лълъин рахънибе ккена, чи нугьле ккена. :in ra]nibe Kena, xi nuhle Kena. Лълъурдул гъеде араб гъвала, гIундул къотIун бегьарабила. :urdul vede arab vwala, fundul qoTun beharabila. ЛълъутIарав щиви, бокъарав х I вад? :uTaraw &iwi, boqaraw \wad? М m Мегжида нус бабадинеб рекIенчIеб меххалълъ, кIалдиб мацIцI кIичIардинеб гьересси бицинеб меххалълъ. meg$ida nus babadineb rejenzeb me{a:, jaldib ma~ jizardineb hereSi bicineb me{a:. Мегжилълъ иман букIиняреб, рокIелълъ гурони. meg$i: iman bujinyareb, roje: guroni. Магъал гьанахъ гьоэр щоняреб (нелълъее къварагIараб къоялълъ лълъикIалълъухъги кошаб щоняреб). maval hana] hoer &onyareb (ne:eye qwarafarab qoya: :ija:u]gi ko^ab &onyareb). Мигъил ургъел бунягойила хIенчIчIил боххдол эрелурал. mivil urvel bunyagoyila \enZil bo{dol erelural. Мигъилълъ ругел хIурзабазги хIабалълъ ругел умумузул рукьбузги буде жо гьечIо – хIара хIажат буго. mivi: rugel \ur#aba#gi \aba: rugel umumu#ul rupbu#gi bude $o hezo - \ara \a$at bugo. Мигъихъ балагьун, кьурда, цер. mivi] balahun, purda, cer. Магьихъ ралагьуге, гьиркихъ ралагье. mahi] ralahuge, hirki] ralahe. Магь цIеде ссан гурел, ссахI цIеде хIур гурел. mah `ede San gurel, Sa\ `ede \ur gurel. Маарда бартиццаги лълъикIабаб кконебила. maarda bartiCagi :ijabab Konebila. Маарда гIи бугев – гIакI гьечIеб ужби, ГIиялълъ куйдул ругев – огь гьечIеб угъур. maarda fi bugew - faj hezeb u$bi, fiya: kuydul rugew - oh hezeb uvur. Маарда чан букIаго, чурун хьаг цIела гьоги. mafarda xan bujago, xurun %ag `ela hogi. Маардаги гIундул ругел, гIалгьудаги берал ругел. maardagi fundul rugel, falhudagi beral rugel. Маарде вагьаниги гьитIиняв кIодолиняревила, гондиниве рехханиги кIудав гьитIилиняревила. maarde wahanigi hiTinyaw jodolinyarewila, gondiniwe re{anigi judaw hiTilinyarewila. Маарде гъуниги, хIамицца заз гурони коняреб. maarde vunigi, \amiCa #a# guroni konyareb. Маарда гIасо баги гIухьби рукъуре регьде, гIурдаде саву ккаги вокьинессда бер чIваде. mafarda faso bagi fu%bi ruqure rehde, furdade sawu Kagi wopineSda ber zwade. Маарде гIасо бани, гIурухъе цIцIорой ккенеб. maarde faso bani, furu]e ~oroy :eneb. Маарзухъа кIалдибегIан къокъаб жойила гьересси. maar#u]a jaldibefan qoqab $oyila hereSi. «Маарзухъан бачIаги!» – ян, чед кьумо разилдевуги дун, гьомер битIун кIалгьараб кIалалълъ разилдевуе дун. «maar#u]an bazagi!» - yan, xed pumo ra#ildewugi dun, homer biTun jalharab jala: ra#ildewuye dun. МагIо-рорчIи хханассул гIадаб, хIвел-букъи гергил гIадаб. mafo-rorzi {anaSul fadab, \wel-buqi gergil fadab. МархIабаян кьапIаниги къотIиня, ма, хIамаян кьапIаниги къотIиня. mar\abayan paPanigi qoTinya, ma \amayan paPanigi qoTinya. Ма дой, ма де (даран лълъикIаб, маян дуццаги кьураб, маян диццаги кьураб). ma doy, ma de (daran :ijab, mayan duCagi purab, mayan diCagi purab). Ма, ссахIан гIака бачIинеб, кье ссахIан чу бачIинеб. ma, Sa\an faka bazineb, pe Sa\an xu bazineb. Мавол - кьей, кьовол - божи (маян кьураб жоялълъе божи цIцIикIкIараб). mawol - pey, powol - bo$i (mayan purab $oya:e bo$i ~iJarab). Магъал гьанахъ гьоэр щоняро (нелълъее къварагIараб къоялълъ лълъикIалълъулълъ кошаб щоняреб). maval hana] hoer &onyaro (ne:eye qwarafarab qoya: :ija:u: ko^ab &onyareb). Магьахъ балагьун кьурде. maha] balahun purde. Маарде гъуниги, хIамида заз гурони букъиняреб. mafarde vunigi, \amida #a# guroni buqinyareb. Маарде гIасо бани, гIурдаде саву ккена. maarde faso bani, furdade sawu Kena. Маарухъ хIур хIвани, хьиндалазул пихъги хIоня. maaru] \ur \wani, %indala#ul _i]gi [onya. МагIо рекъенде - рагIи, риба хIалалде - хIила. (МагIо рекъенде — далай). mafo reqende - rafi, riba \alalde - \ila. (mafo reqende - dalay). Мадогьалассул хIелеко хъазлун бихьинебила. madohalaSul \eleko ]a#lun bi%inebila. Макъан лълъикIаб буго, цIцIалинеб жо Къуръан батани. maqan :ijab bugo, ~alineb $o qur'an batani. Макъан лълъикIаб бугоан, цIцIалинеб жо Къулгьу батчIони. maqan :ijab bugoan, ~alineb $o qulhu batzoni. Макьо тенеб жо - ургъел, адан хIонеб жо - ххиял. mapo teneb $o - urvel, adan \oneb $o - {iyal. Макьо щварал кьижиня, рокьи ккарал ссординя. mapo &waral pi$inya, ropi Karal Sordinya. Мала-Нассрудинил далай лълъугIаниги, чIанда ххабаралълъе лълъугIел букIиняро. mala-naSrudinil dalay :ufanigi, zanda {abara:e :ufel bujinyaro. Маялълъа ццебеялълъа ххадуб. maya:a Cebeya:a {adub. Мала Нассрудинил далай лълъугIаниги, чIанда-ххабаралълъе лълъугIи гьечIеб. mala naSrudinil dalay :ufanigi, zanda-{abara:e :ufi hezeb. Малълъараб буе, гьикъараб бице. ma:arab buye, hiqarab bice. Малълъараб буни, дагIба ккенаро. ma:arab buni, dafba Kenaro. Малълъараб бучIев ХIавал Палицца. ma:arab buzew \awal _aliCa. Малълъарассул кIал бекиняро, кIанцIарассул бохх гурони. ma:araSul jal bekinyaro, jan`araSul bo{ guroni. Малълъде чи вагIиняро, малълъараб босаги. ma:de xi wafinyaro, ma:arab bosagi. МалълъчIеб буги, гьикъчIеб бицуги. ma:zeb bugi, hiqzeb bicugi. МалълъчIого хIалтIи буги, ахIчIого кунаде онги. ma:zogo \alTi bugi, a\zogo kunade ongi. МасслихIаталълъ рекъендеруня, мацIцIицца балад руня. maSli\ata: reqenderunya, ma~iCa balad runya. Маххссара буе бакI бихьун. ma{Saro buye baj bi%un. Маххссара буе, маххссара гьанев чияссе. ma{Sara buye, ma{Sara hanew xiyaSe. Маххссара лълъикIаб кIиго чи воххараб. ma{Sara :ijab jigo xi wo{arab. Маххул нуцIцIа цIулал нуцIцIаялълъе ккараб. ma{ul nu~a `ulal nu~aya:e Karab. MацIцIкош - сег, сумкош - огоб. ma~ko^ - seg, sumko^ - ogob. МахIалълъа хIал букIаго, хIетI босе. ma\a:a \al bujago, \eT bose. МацIцI адамассул конги, хIайваналълъул коне. ma~ adamaSul kongi, \aywana:ul kone. МацIцIалълъа ракьа гьечIо, гьелълъни ракьа бекиня. ma~a:a rapa hezo, he:ni rapa bekinya. МацIцIалълъа ракьа гьечIеб. ma~a:a rapa hezeb. МацIцIалълъе гьоцIцIо тIумо, гьордилълъ жо баги. ma~a:e ho~o Tumo, hordi: $o bagi. МацIцIалълъа кIваняго, кIудалълъе ваккуги. ma~a:a jwanyago, juda:e waKugi. МацIцIицца чи чIваня, цIцIогьалълъ оц хъоня. ma~iCa xi zwanya, ~oha: oc ]onya. Маялълъа мал бани, кьеялълъа кьили чIваде ккенеб. maya:a mal bani, peya:a pili zwade Keneb. Маян кьураб босчIони, кьеян гьарде ккенеб. mayan purab boszoni, peyan harde Keneb. Мекъав, окъимагIал чIваниги, хъущтIинев. meqaw, oqimafal zwanigi, ]u&Tinew. Мекъалълъа ад рокъонги, къурассде вортанхъуги. meqa:a ad roqongi, quraSde wortan]ugi. Мекъли кебе баххчаниги, къватIибе баккчIого ххутIиняро. meqli kebe ba{xanigi, qwaTibe baKzogo {uTinyaro. Мекъли ккедал абиня илбисалълъ батлилан, кицини букIиня мунго дуццагойилан. meqli Kedal abinya ilbisa: batlilan, kicini bujinya mungo duCagoyilan. Меэр бичлалълъер ххер биче, ххер бичлалълъер хьацI биче meer bixla:er {er bixe, {er bixla:er %a` bixe (цен къадараб биче, ххадуб гурони лълъикIаб бичугиян абураб жо). (cen qadarab bixe, {adub guroni :ijab bixugiyan aburab $o). Меэр кIкIванищи, гIор кIкIванищи? meer Jwani&i, for Jwani&i? (бел'эрбахъи буде, адамазулгин хIал рекъендебуде гьедигIан бакIаб, захIматаб жоян абураб магIна). (bel'erba]i bude, adama#ulgin \al reqendebude hedifan bajab, #a\matab $oyan aburab mafna). Меэр меэралълъе ккенареб, адан адамассде ккенев. meer meera:e Kenareb, adan adamaSde Kenew. Меэр меэралълъе щомо бугилан абуни, божа, адамасс ругьунаб гIамал томо бугилан абуни, божуги. meer meera:e &omo bugilan abuni, bo$a, fadamaS ruhunab famal tomo bugilan abuni, bo$ugi. Меэр радал беге, гIор къаденахъе бахъе. meer radal bege, for qadena]e ba]e. Меэргин барщун гIанкIкI обаняро. meergin bar&un fanJ obanyaro. Месед балагьде арав бухъиняго хIваравила. mesed balahde araw bu]inyago \warawila. Месед хъвамо йилан хъирмил багьа хIоняро. mesed ]wamo yilan ]irmil baha \onyaro. Меседил кверазул багьа гьечIеб, гьел ричун росде щонярел. mesedil kwera#ul baha hezeb, hel rixun rosde &onyarel. Метер бунеб жоялълъе якъад ургъа. meter buneb $oya:e yaqad urva. Метер бунилан хIалтIиги тоги, рагIараб меххалълъ бунилан адамлиги тоги. meter bunilan \alTigi togi, rafarab me{a: bunilan adamligi togi. Метер конеб моххмоххалълъасса якъад конеб гьоэр лълъикIаб. meter koneb mo{mo{a:aSa yaqad koneb hoer :ijab. Метер къоялълъул хIисаб бучIев нахъа пашмалиня. meter qoya:ul \isab buzew na]a _a^malinya. Метер семиялълъасса якъад рагъи лълъикIаб. meter semiya:aSa yaqad ravi :ijab. Метерисса бохха, цер. meteriSa bo{a, cer. Микьие ссабру гьечIеб, рокьуе берцели гьечIеб. mipiye Sabru hezeb, ropuye berceli hezeb. МискIилиялълъе дару хIалтIийла, хIинкъиялълъе дару таваккалила. misjiliya:e daru \alTiyila, \inqiya:e daru tawaKalila. МичIчI бекьаралълъуб - мичIчI, джухI бекьаралълъуб - джухI. miZ bepara:ub - miZ, Gu\ bepara:ub - Gu\. МичIчIил кьолбола кьагIрил тIегь баняро. miZil polbola pafril Teh banyaro. Могьое гьали, гьанае кватIи. mohoye hali, hanaye kwaTi. Мокъиде хъазги бахъинабун, хIелкида къелеян абуги. moqide ]a#gi ba]inabun, \e;kida qeleyan abugi. Мокъокъида чIор рачIчIани, чIоролида зуниня. moqoqida zor reZani, zorolida #uninya. Мокърукь бел'эр тункчIого, адамассда гIакълу щоняро. moqrup bel'er tunkzogo, adamaSda faqlu &onyaro. Моххмоххида нагь багьуги. mo{mo{ida nah bahugi. Моххмоххиде хьул гьумо, хьолболасса балалуги. mo{mo{ide %ul ;umo, %olbolaSa balalugi. Моххмоххил малгьа бице, дада, моххмохх кварал гIадин рукIде. mo{mo{il malha bice, dada, mo{mo{ kwaral fadin rujde. МоцIцI нелълъехъан бугони, цIцIвабзазул ургъел ккенаро. mo~ ne:e]an bugoni, ~wab#a#ul urvel Kenaro. МочIолълъан рагIи бугин, рагIал чIвамо вилълъа. mozo:an rafi bugin, rafal zwamo wi:a. Могъ бичччIого хIур биччиняро. mov biXzogo \ur biXinyaro. Могъ чIваде къед бугони, зурил тирххи букIиня. mov zwade qed bugoni, #uril tir{i bujinya. Могъалълъ баччиялълъасса чехьалълъ баччи лълъикIаб (квен). mova: baXiya:aSa xe%a: baXi :ijab (kwen). Могъзада чед букIаго, чехь бакъде биччаги. mov#ada xed bujago, xe% baqde biXagi. Муърул гIен цIцIодораб, гIалгьул бер цIцIодораб. mu'rul fen ~ororab, falhul ber ~odorab. Муърул каву гIатIидаб. mu'rul kawu faTidab. Муърул рукъги рукъалълъул хIубиги буги (Буртинаги чIчIужуги). mu'rul ruqgi ruqa:ul \ubigi bugi (burtinagi Zu$ugi). Мун гъалбацI ватани, адамал гIанкIкIал гуро. mun valba` watani, adamal fanJal guro. Мун кунадевурав чи - мун вокьинев чи, мун гьекъедевурав - мун рихьарав чи. mun kunadewuraw xi - mun wopinew xi, mun heqedewuraw - mun ri%araw xi. Мун кида биххлебан гьикъанила къадада, хIарччуда гьикъеян джаваб кьунила къадацца. mun kida bi{leban hiqanila qadada, \arXuda hiqeyan Gawab punila qadaCa. Мун кида хIонебан гьикъараб меххалълъ, нагьуда гьикъеян абунила къородиссессул лакаялълъ. mun kida \oneban hiqarab me{a:, nahuda hiqeyan abunila qorodiSeSul lakaya: Мун кьижун вукIинев, дур тушман кьижинярев. mun pi$un wujinew, dur tu^man pi$inyarew. Мун лълъикIабилан абуни, хIамикIертги боххинебила. mun :ijabilan abuni, \amijertgi bo{ibebila. Мун цIцIалде эналълъер, дун цIцIалун вуссун вукIана. mun ~alde ena:er, dun ~alun wuSun wujana. Мунагьго гьечIей яс ялагьиняго, чIчIужуго щочIого, ххутIаравила. munahgo hezey yas yalahinyago, Zu$ugo &ozogo, {uTarawila. Мунги – ххан, дунги – ххан, хIама лълъицца гьекъелеб, хIуриве щиви энев? mungi {an, dungi {an, \ama :iCa heqeleb, \uriwe &iwi enew? Мунилан хIонев дун, дун хIабалалълъе восагиян мун. munilan \onew dun, dun \aba:e wosagiyan mun. Мунго дудаго гьачIого чияде рагIи абуги. mungo dudago hazogo xiyade rafi abugi. Мунго дуццаго веццчIого гIурму буде гьае. mungo duCago weCzogo furmu bude haye. Мунго дуццагоги веццуге, гьечIеб гьунаралълъассаги чIухIуги. mungo duCagogi weCuge, hezeb hunara:aSagi zu\ugi. Мунго гьалаг вунеб гьаваялълъа рокIонги. mungo halag wuneb hawaya:a rojongi. Мунго цIакъавилан ккомо, чи хIакъир вуги. mungo `aqawilan Komo, xi \aqir wugi. Мунилан хIонев дун, хIабалълъе дун восагиян мун. munilan \onew dun, \aba:e dun wosagiyan mun. Мун лълъили гьиркила ракIаниги, кечI гъоссул макъаналълъа ахIе. mun :ili hirkila rajanigi, kez voSul maqana:a a\e. Мунщи наиб? Дунщи наиб? mun&i naib? dun&i naib? МутагIилун вугев васассда битIараб гьомер бихьуги. matafilun wugew wasaSda biTarab homer bi%ugi. Мухь босларин аби - устарассулги гьересси, россассе энарилан аби - ясалълъулги гьересси. mu% boslarilan abi - ustaraSulgi hereSi, roSaSe enarilan abi - yasa:ul hereSi. Мухь гуреб жо кьумо, вехь гурев чи тоги (вехь те, мухь кьумо те). mu% gureb $o pumo, we% gurew xi togi (we% te, mu% pumo te). МухIама хIалтIун, ХIажицца кIутIун. mu\ama \alTun, \a$iCa juTun. Н n Нагагь гьанярилан гьабго хьит бурабила. nagah hanyarilan habgo %it burabila. Найги тIутIги цадахъ хIалтIиняро. naygi TuTgi cada] \alTinyaro. Найги тIутIги цо алинир хIалтIиняро. naygi TuTgi co alinir \alTinyaro. Надала хI ур бекьиняро, кьунссрузда агь буняро. nadala \ur bepinyaro, punSru#da ah bunyaro. Наиб аралълъуссан нукарги энде ккеневила. naib ara:uSan nukargi ende Kenewila. Най тIогьоле эна, тIутI къеда чIчIена. nay Tohole ena, TuT qeda Zena. Найги тIутIги цо алинир хIалтIиняро. naygi TuTgi co alinir \alTinyaro. Найицца тIегь куниня, тIотIоцца гъосс куниня. nayiCa Teh kunanya, ToToCa voS kunanya. Наккдалълъ баххчун, варани обаняро. naKda: ba{xun, warani obanyaro. Наккдалълъ каржин къелурабила, ххерилълъ борохь къелурабила. naKda: kar$in qelurabila, {eri: boro% qelurabila. Накко гьечIеб гьороре къадакаби энаро, гIатI-эхх гьечIеб къвачIиде гIункIкIаз къассд буларо. naKo hezeb horore qadakabi enaro, faT-e{ hezeb qwazide funJa# qaSd bularo. Налгьи бецIиялълъ берцен буня, адан битIараб бициналълъ берцен вуня. nalhi be`iya: bercen bunya, adan biTarab bicina: bercen wunya. Насибалълъасса балалиняро, гIажалалълъасса ххвассалиняро. nasiba:aSa balalinyaro, fa$ala:aSa {waSalinyaro. Налил ажу, охьол хъабарча. nalil a$u, o%ol ]abarxa. Нагь гIемелун карщ хIоняро. nah femerun kar& \onyaro. Нагь ад ккена, тIухьи гъокь ккена. nah ad Kena, Tu%i vop Kena. Нагьла чIчIечIеб гъуд родола чIчIенеб. nahla Zezeb vud rodola Zeneb. Нахъбуссун дудаго речIчIинеб чIор реххуги. na]buSun dudago reZineb zor re{ugi. Нахъа бугеб куйдасса кодоб бугеб гIечго лълъикI. na]a bugeb kuydaSa kodob bugeb fexgo :ij. Нахъа гъедегIан томойила къоркъода рачIчI гъечIого ххутIараб. na]a vedefan tomoyila qorqoda raZ vezogo {uTarab. Нахъассан чухъа ккурассул чухъил кочIчIел дуццаги ккое. na]aSan xu]a KuraSul xu]il koZel duCagi Koye. Нахъе валагьун гьури биччае, ццеве валагьун гьорчо биччае. na]e walahun huri biXaye, Cewe walahun horxo biXaye. Нахъе балагьун кIалгьае, ццеве балагьун вилълъа. na]e balahun jalhaye, Cewe balahun wi:a. Нахъе гьураб жо гьималазегIаги батинеб. na]e hurab $o himala#efagi batineb. Нахъе тараб квен китицца эна. na]e tarab kwen kitiCa ena. Нахъе тараб порччое гьобол лълъикIав вегьиня. na]e tarab _orXoye hobol :ijaw wehinya. Нахъеги бицани, ружмаралълъе гIела (цого жо такрар буялълъе). na]egi bicani, ru$mara:e fela (cogo $o takrar buya:e). НацIцIие кошаде цIцIахIа бухIуги. na~iye ko^ade ~a\a bu\ugi. Наял рагъла - гьоцIцIо вагIиня. nayal ravla - ho~o wafinya. НекIссияб сон гуро, сонссеб къо гуро. nejSiyab son guro, sonSeb qo guro. НекIссияб сонги букIиняреб, сонссеб къоги букIиняреб. nejSiyab songi bujinyareb, sonSeb qogi bujinyareb. Нилълъ кьижаниги, мегъ кьижиняреб. ni: pi$anigi, mev pi$inyareb. Нилълъго нелълъехъагойилан абун буго гIатIаххинкIаз. ni:go ne/e]agoyilan abun bugo faTa{inja#. Нелълъедасса бечедаб бакIалълъассан ригьин будегIан, гьорода бадире релълъен лълъикIаб. ne:edaSa bexedab baja:aSan rihin budefan, horoda badire re:en :ijab. Нелълъер къвачIицца кконяреб чиял цIцIалкIицца кконяро. ne:er qwaziCa Konyareb xiyal ~aljiCa Konyaro. Нелълъер чияда, чиял нелълъеда. ne:er xiyada, xiyal ne:eda. Нелълъерго бакI - алжан, чиял бакI - джуджахI. ne:ergo baj - al$an, xiyal baj - GuGa\. Нелълъерго улка - эбел, чиял улка - бесстIал эбел. ne:ergo ulka - ebel, xiyal ulka - beSTal ebel. Нелълъерго хьитинибе ккечIеб цIцIаялълъ хIетIе бухIиняро. ne:ergo %itinibe Kezeb ~aya: \eTe bu\inyaro. Нелълъер гIусаз ккочIеб чиял кIутIбуз кконяро. ne:er fusa# Kozeb xiyal juTbu# Konyaro. Нелълъер чехь унтун букIин чияда гьаняреб. ne:er xe% untun bujin xiyada hanyareb. Нелълъер чехьги чиял эххги бугилан чохьол чIоло чучуги. ne:er xe%gi xiyal e{gi bugilan xo%ol zolo xuxugi. Нелълъерал чияда гьанел, чиялал нелълъеда гьанел. ne:eral xiyada hanel, xiyalal ne:eda hanel. Нелълъералго ченкъел румо, чиялал ик румо, хьвадугийила. ne:eralgo xenqel rumo, xiyalal ik rumo, %wadugiyila. Нелълъерабго ченкъел, чиялаб курак. ne:erabgo xenqel, xiyalab kurak. Нелълъерго бакI – алжан, чиял бакI – джуджахI. ne:ergo baj - al$an, xiyal baj - GuGa\. Нелълъерго васассул вас лълъугьчIони, нусалълъулги яс лълъугьинярей. ne:ergo wasaSul was :uhzoni, nusa:ulgi yas /uhinyarey. Нелълъерго вугониги, чиял анищан ккаравги вукIиневила чи. ne:ergo wugonigi, xiyal ani&an Karawgi wujinewila xi. Нелълъерго гъоссодассанила нилълъго хъущтIинел. ne:ergo voSodaSanila ni:go ]u&Tinel. Нелълъерго квенги комо, нелълъерго рел'элги рогьон, чиял ургъалида рукIунгийила. ne:ergo kwengi komo, ne:ergo rel'elgi rohon, xiyal urvalida rujungiyila. Нелълъерго лаченалълъул чиял бакIалълъасса бегьараб гьадилгIан къимат буняребила. ne:ergo laxena:ul xiyal baja:aSa beharab hadilfan qimat bunyarebila. Нелълъерго гьарацца чиял гIурул хъуй рагIде тенаребила. ne:ergo haraCa xiyal furul ]uy rafde tenarebila. Нелълъерго гьарал гьаракь бугони, чиял гIурул гьаракь рагIиняреб. ne:ergo haral harap bugoni, xiyal furul harap rafinyareb. Нелълъерго хIал нелълъедаго гьаня. ne:ergo \al ne:edago hanya. Нелълъерго гьималги ццере томо, чиялазда малълъаринярел. ne:ergo himalgi Cere tomo, xiyala#da ma:arinyarel. Нелълъерго малаз гIадин нелълъер могъ хъарссиняреб. ne:ergo mala# fadin ne:er mov ]arSinyareb. Нелълъерго рукъ гIадаб бакI гьечIеб, хъизамалълъе гIадаб рекIелгъей букIиняреб. ne:ergo ruq fadab baj hezeb, ]i#ama:e fadab rejelvey bujinyareb. Нелълъерго реццалълъ гIадин, чиял реццалълъ нелълъее зарал буняребила. ne:ergo reCa: fadin, xiyal reCa: ne:eye #aral bunyarebila. Нелълъерго хъорщола чиниги томо, чиял горда бугеб щагIида баххилуги. ne:ergo ]or&ola xinigi tomo, xiyal gorda bugeb &afida ba{ilugi. Нелълъерго хьитинибе ккечIеб цIаялълъ хIетIе бухIиняро. ne:ergo %itinibe Kezeb `aya: \eTe bu\inyaro. Нелълъерго хIал нелълъеда гьаня, чиял хIал чияда гьаня. ne:ergo \al ne:eda hanya, xiyal \al xiyada hanya. Нелълъецца квараб чиял, чияцца квараб нелълъер. ne:eCa kwarab xiyal, xiyaCa kwarab ne:er. Нелълъеццаго абураб бокьинеб, чияцца абураб бокьиняреб. ne:eCago aburab bopineb, xiyaCa aburab bopinyareb. (Нисо тIамун эхх комо рукIин лълъикI, ад вугев чияссе нако чIвадегIан) (niso Tamun e{ komo rujin :ij, ad wugew xiyaSe nako zwadefan) Нелълъеццаго бучIеб нелълъее батиняро. ne:eCago buzeb ne:eye batinyaro. Нелълъецца цIцIали гьабго къоялълъ тани, цIцIалиялълъ нилълъ гьабго моцIцIалълъ тена. ne:aCa ~ali habgo qoya: tani, ~aliya: ni: habgo mo~a: tena. Нич гьечIелълъуб яхI гьечIеб. nix heze:ub ya\ hezeb. Носоцца гуреб къотIинеб, квералълъин. nosoCa gureb qoTineb, kwera:in. Нохъо томо, нохъо бацIцIалиняро, нохъо чороклинеб гIамал течIони. no]o tomo, no]o ba~alinyaro, no]o xoroklineb famal tezoni. НугI гьечIеб жо - гьересси. nuf hezeb $o - hereSi. Нусалълъа бичIчIде ясалълъа абинеб. nusa:a biZde yasa:a abineb. Нусго томеналълъул багьаябги букIиня гьересси. nusgo tomena:ul bahayabgi bujinya hereSi. Нугь бекьуги, хIур бекье. nuh bepugi, \ur bepe. Нугь гьечIеб кьуру букIиняреб, кьо гьечIеб гIор букIиняреб. nuh hezeb puru bujinyareb, po hezeb for bujinyareb. Нугь къваридав чи - хьатал къарав чи. nuh qwaridaw xi - %atal qaraw xi. Нугь лълъикIабани, нугьла ххер бижлаан. nuh :ijabani, nuhla {er bi$laan. Нугь цо буе, рорцен кIиго буе. nuh co buye, rorcen jigo buye. Нугьла вахълалълъер гьалмагъ валагье. nuhla wa]la:er halmav walahe. Нугьла энаго, рогьолего ххеххго вахъа, бакъунде ххеххго рещтIа. nuhla enago, roholego {e{go wa]a, baqunde {e{go re&Ta. Нугьла лълъин, лълъеда гьиби. nuhla :in, :eda hibi. Нугьлул ххалалиялълъе валагьуги, чIчIенеб бакIалълъе валагье. nu[lul {ala;iyalde walahuge, Zoleb bajalde walahe. НуцIцIа гъедегIан гъилди, хIур бачIинегIан пурчIина. nu~a vedefan vildi, \ur bazinefan _urzina. НуцIцIил кIалтIаго - хIеж, хIобокьго - алжан (лълъадилун ячинессей яс мадогьалихъго ятарай меххалълъ). nu~il jalTago - \e$, \obopgo - al$an (:adilun yaxineSey yas madohali]go yataray me{a:). Нугьла букIараб гьой чуруде ккани, чури хIуккунебила, чуруда букIараб нагьле ккани, нагь хIуккуняребила. nuhla bujarab hoy xurude Kani, xuri \uKunebila, xuruda bujarab nahle Kani, nah \uKunyarebila. О o Огьисса хIетIе гурони хIарччола хъваде теларилан лълъугьарав мааруласс хIарччулълъ дегIен чIванебила. ohiSa \eTe guroni \arXula ]wade telarilan :uharaw maarulaS \arXu: defen zwanebila. Огьогьоялълъ гьорчо кконяро. ohohoya: horxo Konyaro. Огърол боркIалиялълъ гуребила чияссул адегIали борцинеб. ovrol borjaliya: gurebila xiyaSul adefali borcineb. ОпорцIцI букаригин нако хъарссуги. o_or~ bukarigin nako ]arSugi. Ор чIобогояб хIалухъин ххалатаб букIиня, белэр чIобогояв чи чIухIарав вукIинев. or zobogoyab \alu]in {alatab bujinya, bel'er zobogoyaw xi zu\araw wujinew. Орол лалилаги орахьдал щарилаги щаклуги. orol lalilagi ora%dal &arilagi &aklugi. Орщел оцонибе бае. or&el oconibe baye. Огьле энде кIкIвагIалал рохьоре энде ккена. ohle ende Jwa\alal ro%ore ende Kena. Оххол гьоболассдассаги гьанал гIагалиялълъассаги ххабар лълъикI буе. o{ol hobolaSdaSagi hanal fagaliya:aSagi {abar :ij buye. Оццебессеб соналълъ бугIаги хIунчинеб, кIиабилеб соналълъ гьолоцин хIунчиняреб. oCebeSeb sona: bufagi \unxineb, jiabileb sona: holocin \unxinyareb. Оццее юрай яс - ххеххго бекьараб пурчIина. oCeye yuray yas - {e{go beparab _urzina. Ордекалълъул анчIида хIанинибго лълъин гьанеб. ordeka:ul anzida \aninibgo :in haneb. Оххолисса бекьчIеб ххаслихъе босиняреб. o{oliSa bepzeb {asli]e bosinyareb. Оххолисса карщ лълъама, ххаслихъе ххинкIал чIчIахIа. o{oliSa kar& :ama, {asli]e {injal Za\a. Оц бегьиниб жо басиялълъаго гьаня. oc behinib $o basiya:a hanya. Оц бихьун рихьи бае, басиялълъа гIурдул рае. oc bi%un ri%i baye, basiyalda furdul raye. Оц гIураб меххалълъ, гIинтIдеги ккогеги, гIолохъанчи гIурав меххалълъ, гIакълу малълъдеги ккогеги. oc furab me{a:, finTdegi Kogegi, folo]anxi furaw me{a:, faqlu ma:degi Kogegi. Оц кьумо, барщдеруня, хIелеко кьумо, рекъендеруняро (Шагьи кьумо, барщдеруги, оц кьумо, рекъендеруе). oc pumo, bar&derunya, \eleko pumo, reqenderunyago (^ahi pumo, bar&derugi, oc pumo, reqenderuye). Оц кьурул рагIале къайгин, хIамида ургъел чIванеб. oc purul rafa;e qaygin, \amida urvel zwaneb. Оц кIанцIде кватIани, гIака кIанцIинеб. oc jan`de kwaTani, faka jan`ineb. Оц лълъугьинеб жо бачидаго гьанебила. oc :uhineb $o baxidago hanebila. Оц лълъугьинеб жоялълъул лълъар бегIераб букIиня. oc :uhineb $oya:ul :ar beferab bujinya. Оц мацIцI гьанесс бикьун батаги. oc ma~ haneS bipun batagi. Оц рукьалълъа квегъиня, чи заманалълъ квегъиня. oc rupa:a kwevinya, xi #amana: kwevinya. Оц тIураниги, Марямил гIайиб, релълъ беканиги Марямил гIайиб. (Оц тIураниги – Марям, релълъ беканиги – Марям). oc Turanigi, maryamil fayib, re: bekanigi maryamil fayib. (oc Turanigi - maryam, re: bekanigi - maryam). Оц х I вани – гьан, гьорко х I вани – цIул. oc \wani - han, horko \wani - `ul. Оц х I ваниги, х I ур ххутIинеб, х I ур х I ваниги, ракь ххутIинеб. oc \wanigi, \ur {uTineb, \ur \wanigi, rap {uTineb. Оцаз бураб чоцца, рииялълъ бураб ххаселалълъ кунанебила. oca# burab xoCa, riiya: burab {asela: kunanebila. Оцал гьечIессул рекьи хIалакъаб. ocal hezeSul repi \alaqab. Оцал маарда, МухIама рагIдокь. ocal maarda, mu\ama rafdop. Оцал тIурчIони ор баняро, аде ракь хъвачIони, х I ур бачIиняро. ocal Turzoni or banyaro, ade rap ]wazoni, \ur bazinyaro. Оцола бече буеянги абуги, гIака гьиркилаги баги. ocola bexe buyeyangi abugi, faka hirkila bagi. Оцода бичIчIде, булагъада кьап Iи неб. ocoda biZde, bulavada paPineb. Оцол лълъаран хIамил гIен ккоги. ocol :aran \amil fen Kogi. Оцол омол бицчIого, омохьатазул бицуги. ocol omol biczogo, omo%ata#ul bicugi. Оцал тIурчIони, тIегь баняреб, аде ракь хъвачIони, х I ур бачIиняреб. ocal Turzonigi, Teh banyareb, ade rap ]wazoni, \ur bazinyareb. Оцол хъири бахъчIони, магIил хъуй бахъиняро. ocol ]iri ba]zoni, mafil ]uy ba]inyaro. Оцол хъири гуреб, хъурмил гьаракь гуреб. ocol ]iri gureb, ]urmil harap gureb. Оцолаб босе, басидулаб те. ocolab bose, basidulab te. П _ Пакъирассе - къварили, абдалассе - роххел. _aqiraSe - qwarili, abdalaSe - ro{el. Пакъирзаби, миск I инял бечедал чи! _aqir#abi, misjinyal bexedal xi! Палгьаван гурони квариде вахъиняро. _alhawan guroni kwaride wa[inyaro. ПасихIал рагIабацца богIол цугъур цIенаро. _asi\al rafabaCa bofol cuvur `enaro. Пахьул бололълъ меседил пикраби рукIинярел. _a%ul bolo: mesedil _ikrabi rujinyarel. Пашманассул магIо гIемераб, рокьи ккарассул ххабар гIемераб. _a^manaSul mafo femerab, ropi KaraSul {abar femerab. Пашмали гьоркьоб гьечIеб роххелги букIиняребила, роххел гьаняреб пашмалиги бачIиняребила. _a^mali horpob hezeb ro{elgi bujinyarebila, ro{el halyareb _a^maligi bazinyarebila. Пер коняресс хъал конеб. _er konyareS ]al koneb. Пикраби – маарда, къварили – могъзада нахъа. _ikrabi - maarda, qwarili - mov#ada na]a. Пикри гIемелуни, чи гIантлинев. _ikri femeluni, xi fantlinew. Пикриялълъа кIалгьани, рагIолълъ мекъи ккенаро. _ikriya:a jalhani, rafo: meqi Kenaro. Пикру ццебе, ццим ххадуб. _ikru Cebe, Cim {adub. ПиргIавние Муса каминярев. _irfawniye musa kaminyarew. Пири пирхханщинахъе зоб гъугъаняреб. _iri _ir{an&ina]e #ob vuvanyareb. Пириялълъеги гъветI кIудаб бокьинеб. _iriya:egi vweT judab bopineb. Питна бокьарасс багьана, ракь хъвалхьун, балагьинеб. _itna boparaS bahana, rap ]wal%un, balahineb. Питнабазул мугьал хьани, балагьазул гьирал раччинел. _itnaba#ul muhal %ani, balaha#ul hiral raXinel. Питнадул мугьал хьани, балагьалълъул ор баня. _itnadul muhal %ani, balaha:ul or banya. Пихъ бижиняреб гъветI гьурщиняреб. _i] bi$inyareb vweT hur&inyareb. Пихъ гьечIеб гъотIола ил речIчIиняреб, лълъин гьечIеб иццухъе гел бегьиняреб. _i] hezeb voTola il reZinyareb, :in hezeb iCu]e gel behinyareb. Пурццил гьаракь къотIани, къилил белэр каминя. _urCil harap qoTani, qilil bel'er kaminya. Р r Рагъ ххинкIазулгин лълъикIаб. rav {inja#ulgin :ijab. Рагъалълъасса рекъен лълъикIаб. rava:aSa reqen :ijab. РагьомахIогIан бегде захIматаб меэр гьечIеб. (Рукъалълъул рагьомахIо ГIакару меэргIанаб). rahoma\ofan begde #a\matab meer hezeb. (ruqa:ul rahoma\o fakaru meerfanab). РагIал бахъун хIур бекье, ракьан бахъун бокь хъващтIе. rafal ba]un \ur bepe, rapan ba]un bop ]wa&Te. РагIал гьечIеб кьуру гьечIеб, рагIал гьечIеб авлахъ гьечIеб. rafal hezeb puru hezeb, rafal hezeb awla] hezeb. РагIалалълъасса ракьан лълъикIаб (нугьлул). rafala:aSa rapan :ijab (nuhlul). РагIи бадибе лълъикIаб, ил могъалълъе лълъикIаб. rafi badibe :ijab, il mova:e :ijab. РагIи бице бакI бихьун, ургъел бикье чи вихьун. rafi bice baj bi%un, urvel bipe xi wi%un. РагIи бугеб рукъалълъасса, рукъго гьечIого, къватIир лълъикI. rafi bugeb ruqa:aSa, ruqgo hezogo, qwaTir :ij. РагIи бугеб рукъалълъасса магIо бугеб рукъ лълъикIаб. rafi bugeb ruqa:aSa mafo bugeb ruq :ijab. РагIи буде - нус, нисо конде - яс. rafi bude - nus, niso konde - yas. РагIи буняресс боцIцIи хьихьиняро. rafi bunyareS bo~i %i%inyaro. РагIи гIемералълъуб, хIалтIи дагьаб. rafi femera:ub, \alTi dahab. РагIи гьечIони кечI букIиняреб. rafi hezoni kez bujinyareb. РагIи гIарац буго, гIен тIами месед буго. rafi farac bugo, fen Tami mesed bugo. РагIи жаниб гьенарев чияссда балгояб жо бицдегIан, кочIчIел цIумо босун къотIнобе бае. rafi $anib henarew xiyaSda balgoyab $o bicdefan, koZel `umo bosun qoTnobe baye. РагIи къватIиб, дун рукъув. (КIал бугев чола, чодулав гьелдго) rafi qwaTib, dun ruquw. (jal bugew xola, xodulaw heldgo) РагIи рагIоле бачIиня, гIор кьодукье бачIиня. rafi rafole bazinya, for podupe bazinya. РагIи риидал буе, рекьи иххдал буе. rafi riidal buye, repi i{dal buye. РагIи - рокIел кIул. rafi - rojel jul. РагIи ургъун бице, кици бакI бихьун тIаме. rafi urvun bice, kici baj bi%un Tame. РагIи хIалакъаб бице, гьан кьарияб коне. rafi \alaqab bice, han pariyab kone. РагIола гвагьар гьечIин, гьурал жалго те. rafola gwahar hezin, hural $algo te. РагIул гьоло гьабуге, гьалил мигъир гьабуге. raful holo habuge, halil mivir habuge. РагIол гвагьар гьечIин, гьурал жалго те. rafol gwahar hezin, hural $algo te. РагIол гIомо буги, абдалгин дагIбадуги. rafol fomo bugi, abdalgin dafbadugi. РагIол гIомоялълъул гIарщал руги. rafol fomoya:ul far&al rugi. РагIол квешли - ххалали, ххамил квешли - гьечIоли. rafol kwe^li - {alali, {amil kwe^li - hezoli. РагIол квешли - ххалали, ххарбил квешли - гIемели. rafol kwe^li - {alali, {arbil kwe^li - femeli. РагIол анчIи риччаги, тIулида ццин бихъуги. rafol anzi riXagi, Tulida Cin bi]ugi. РагIохъ балагьуги, хIалтIохъ балагье. rafo] balahugi, \alTo] balahe. РагIоцца рагIи бахъиня, бакъуцца чIчIетI бахъиня. rafoCa rafi ba]ilya, baquCa ZeT ba]inya. Рогьоле вахъарассул кьегIер цIцIуяб. rohole wa]araSul pefer ~uyab. Рогьоле къед биххун, къаденахъе хIур бахъун. rohole qed bi{un, qadena]e \ur ba]un. Рогьоле яхъаралълъул бал окIаб. rohole ya]ara:ul bal ojab. Рогьолего бураб хIалтIи лълъикIаб, гьитIинго ячарай чIчIужу лълъикIай. roholego burab \alTi :ijab, hiTingo yaxaray Zu$u :ijay. Рижи - мискIинчияссул дандежо. ri$i - misjinxiyaSul dande$o. Рижидолълъ анкьго дару бугеб. ri$ido: anpgo daru bugeb. Рижиххуялълъул иналълъа буниги, бахIарал бетчIого ххутIиняреб. ri$i{uya:ul ina:a bunigi, ba\aral betzogo {uTinyareb. Рак гьечIого, бокь бичуги, бекьчIого хIур бичуги. rak hezogo, bop bixugi, bepzogo \ur bixugi. Ракъи-хьул, ссвак-кIкIвагI. raqi-%ul, Swak-Jwaf. Ракьулълъе рехханиги, месед хIоняро. rapu:e re{anigi, mesed \onyaro. Ракъдала джугIа чIчIенаро, цаххбиниб гIарац чIчIенаро. raqdala Gufa Zenaro, ca{binib farac Zenaro. РакъчIого кунаги, къассд букIаго жибго те. raqzogo kunagi, qaSd bujago $ibgo te. Ракъун кунани квен гьоэлиня, гьимун бицани рагIи гьоэлиня. raqun kunani kwen hoelinya, himun bicani rafi hoelinya. Ракь бижлалълъер рак бижараб. rap bi$la:er rak bi$arab. Ракьол белегьан вуго бекьарав чи. rapol belehan wugo beparaw xi. Ракьол гIанкIкI ракьол гьойцца гурони кконяреб. rapol fanJ rapol hoyCa guroni Konyareb. РакI битIдегIан мацIцI битIиняро. raj biTdefan ma~ biTinyaro. РакI бухIун гIодани, беццаб бадиссаги магIо бачIиня. raj bu\un fodani, beCab badiSagi mafo bazinya. РакI гурхIи гьечIеб хIал - хIанчIун конеб гьан. raj gur\i hezeb \al - \anzun koneb han. РакI гурхIун гъунибе бачараб бул'ур ццин бахъун бачахъиялълъе ккена. raj gur\un vunibe baxarab bul'ur Cin ba]un baxa]iya:e Kena. РакI щваралълъубе хIетI щоня. raj &wara:ube \eT &onya. РакIалълъа бугеб жо бицчIогойила цIцIумагъедо чIчIегIелураб. raja:a bugeb $o biczogoyila ~umavedo Zefelurab. РачIчI ххалатаб гьойдассаги цIуне, гьод ххалатаб чодассаги цIуне. raZ {alatab hoydaSagi `une, hod {alatab xodaSagi `une. РокIедасса рокIеде - кьо. rojedaSa rojede - po. Ралдалаги гел гье (исрап буги). raldalagi gel he (isra_ bugi). Ралдаеги щуб къварагIинеб, щубиеги бакъ къварагIинеб. raldayegi &ub qwarafineb, &ubiyegi baq qwarafineb. Ралдалълъе чIимихх бортанищи, ана нелълъедасса. ralda:e zimi{ bortani&i, ana ne:edaSa. Ралдалълъе лълъинги тIоги, рохьобе илги босуги. ralda:e :ingi Toge, ro%obe ilgi bosugi. Рас хIеренаб бихьинина хIанчIчIаз руз бетIинеб. ras \erenab bi%inina \anZa# ru# beTineb. Балад тIаминедухъ вегьуги, бохх тIаминедухъ вачIа. balad Taminedu] wehugi, bo{ Taminedu] waza. РатIалги щоняро, щигат деги гIенаро. raTalgi &onyaro, &igat degi &enaro. Ролоцца - чи, чоцца - багьадур. roloCa - xi, xoCa - bahadur. РахIараб гъанссиеги буцIцIараб кIалалълъеги рахIат букIиня. ra\arab vanSiyegi bu~arab jala:egi ra\at bujinya. Рахъдал чед барай, чиял чи веэдарай. ra]dal xed baray, xiyal xi weedaray. Рахь баккиняреб гIакдае чури кьоги. ra% baKinyareb fakdaye xuri pogi. Рахь гьечIеб гIакдацца гIартилълъ мал баня. ra% hezeb fakdaCa farTi: mal banya. Рахь хахинелълъул бече хIалакъаб. ra% [a[ine:ul bexe \alaqab. Рахьдал тIанкI гьечIони, бече лълъугьиняреб. ra%dal Tanj hezoni, bexe :uhinyareb. Рахьдалълъ рас ххеххго бихьиня. ra%da: ras {e{go bi%inya. РахIатаб гIурму бокьани, дуццаго чияего буги налгьи, чияда догоги буги. ra\atab furmu bopani, duCago xiyaye bugi nalhi, xiyada dogogi bugi. РахIатгин хIалихьали, захIматгин бахIарчили. ra\atgin \ali%ali, #a\matgin ba\arxili. Раччи бачче черххалълъа ракъараб. raXi baXe xer{a:a raqarab. РачIчI бухьун, хIама чIчIенаро. raZ bu%un, \ama Zenaro. РачIчI къотIун борохь къелълъе биччаги. raZ qoTun boro% qe:e biXagi. РачIчI кIудаб лълъугьдейилан дегIен хьихьун букIарабила, лълъурдул кIудал лълъугьун, чехь бихъде ккарабила. raZ judab :uhdeyilan defen %i%un bujarabila, :urdul judal /uhun :uhun, xe% bi]de Karabila. РачIчIалълъасса чIухIараб хIелеко гIадав. raZa:aSa zu\arab \eleko fadaw. Регьел гIуралълъубе щуб гIенеб. rehel fura:ube &ub feneb. «РегIенаро, щоняро» гIилалун рикIкIиняро. «refenaro, &onyaro» filalun ruJinyaro. Рекьи басандичIони, хIалтIол хIур бахъиняро. repi basandizoni, \alTol \ur ba]inyaro. Рекъав чияссул рагIад рекъаб букIиня. reqaw xiyaSul rafad reqab bujinya. Ракъараб рехъалълъ хъумур речIчIиняро. raqarab re]a: ]umur reZinyaro. Ралълъаралълъа ракъарабила рохьдолълъ хIайван данделинеб. ra:ara:a raqarabila ro%do: \aywan dandelineb. РекъечIеб бицарассда бокьиняреб рагIиня. reqezeb bicaraSda bopinyareb rafinya. Рокъон кунае, къецц бан хIалтIе. roqon kunaye, qeC ban \alTe. Рокъон чIчIикIаре. roqon Zijare. РакIарассда гьелав воххуги. rajaraSda helaw wo{ugi. РакIарассухъ ралагьун ракIа, рещтIарассухъ ралагьун рещтIа. rajaraSu] ralahun raja, re&TaraSu] ralahun re&Ta. РокIее иххтияр кьуни, иххтияр гьечIеб бакIалълъе ккена. rojeye i{tiyar puni, i{tiyar baja:e Kena. РокIел бер балагьчIони, бералълъа канцIа бихьиняро. rojel ber balahzoni, bera:a kan`a bi%inyaro. РокIел гIен гIенеккчIони, гIеналълъа рагIи рагIиняро. rojel fen feneKzoni, fena:a rafi rafinyaro. РокIел хIал хьарав ХIариколоссессда хIатIикь цIа бакарав кIахъияв рекъенаро. rojel \al %araw \arikoloSeSda \aTip `a bakaraw ja]iyaw reqenaro. РокIел хIуби - чехь, чохьол хIуби - чед. rojel \ubi - xe%, xo%ol \ubi - xed. РокIелълъ бугеб гьаняро, гьороб бугеб бихьиняро. roje: bugeb hanyaro, horob bugeb bi%inyaro. РекIкI бурассе хIучч битIиняро. reJ buraSe \uX biTinyaro. РокIон бихьун чу босе, гьумо бихьун кьили босе. rojon bi%un xu bose, humo bi%un pili bose. Ралълъаралълъа ракъарабила ролода рокъи банеб. ra:ara:a raqarabila roloda roqi baneb. Регьеде гурони къоги бегьчIо, регьечIого хIвараб дарайдол горде. rehede guroni qogi behzo, rehezogo \warab daraydol gorde. Рецц бумо гаргадиялълъ бецц руня, гIунгутIаби рициналълъ кантIдеруня. reC bumo gargadiya: beC runya, funguTabi ricina: kanTerunya. РещтIде гьанярев рекIендевуги. re&Tde hanyarew rejendewugi. РекIендеги гьае, рещтIдеги гьае. rejendegi haye, re&Tdegi haye. Ригь богоде, бог радакье. rih bogode, bog radape. Ригьла вега, ригьла вахъа. rihla wega, rihla wa]a. Ригьин чиялгин лълъикIаб, чи нелълъерго лълъикIав. rihin xiyalgin :ijab, xi ne:ergo :ijaw. Ригьинги ригьги ургъун буе. rihingi rihgi urvun buye. Риди меседли гьанебани, нахъеяссухъе щолароан. ridi mesedli hanebani, na]eyaSu]e &olaroan. Рии кьижун арассе кьиндала мискIилиялълъ макьо тенаро. rii pi$un araSe pindala misjiliya: mapo tenaro. Риидала макънал рачиней йикIарай, кьиндала кьурдиней йикIа. riidala maqnal raxiney yijaray, pindala purdiney yija. Риидала борохь бихьарав кьиндала гIарщикьа хIинкъиня. riidala boro% bi%araw pindala far&ipa \inqinya. Риидала гвангвара гьалчIони, кьиндала гереги гьалиняро. riidal gwangwaro halzoni, pindala geregi halinyaro. Риидала гIодобе бегьараб квер чIобого бачIиняро. riidala fodobe beharab kwer zobogo bazinyaro. Риидала гIор те, кьиндала меэр те. riidala for te, pindala meer te. Риидала де гIоло чIвае, кьиндала ножего гIоло чIвае (чол кици). riidala de folo zwaye, pindala no$ego folo zwaye (xol kici). Риидала кьижани, кьиндала гIака х I оня. riidala pi$ani, pindala faka \onya. Риидала риди ххуе, кьиндала нагь коне. riidala ridi {uye, pindala nah kone. Риидала имогъ босе, кьиндала буртина босе. riidala imov bose, pindala burtina bose. Риидала х I ерабги босуги, кьиндала хIалакъабги босуги. riidala \erabgi bosugi, pindala \alaqabgi bosugi. Риидала х I ур бекье, кьиндала кор боркье. riidala \ur bepe, pindala kor borpe. Риидала х I урив х I ва, кьиндала рукъув х I ва. riidala \uriw \wa, pindala ruquw \wa. Риидала черхх берцен буня узданаб ролоцца, кьиндала ххенаб ролоцца. riidala xer{ bercen bunya u#danab roloCa, pindala {enab roloCa. Риидала чIарадичIони, кьиндала гьороб жо букIиняреб. riidala zaradizoni, pindala horob $o bujinyareb. Риидала чIар бучIони, кьиндала гьороб жо букIиняро. riidala zar buzoni, pindala horob $o bujinyaro. Риидала – Ххассбика, кьиндала – къватIулбика. riidala - {aSbika, pindala - qwaTulbika. Риидалил цого х I ур, кьиндала гIасокь къараб, Кьиндалил цого ссугъур, боххиссан ххер баккараб. riidalil cogo \ur, pindala fasop qarab, pindalil cogo Suvur, bo{iSan {er baKarab. Риидалде гьаркал кьиндала къачIае, кьиндалде чанагъ риидала къачIае. riidalde harkal pindala qazaye, pindalde xanav riidala qazaye. Риидалил цого х I ур, кьиндала гIасолълъ къараб. riidal cogo \ur, pindala faso: qarab. Рии-риидала – чIор-чIорол, кьин-кьиндала – гуд-гудуч! rii-riidala - zor-zorol, pin-pindala - gud-gudux! Рикьи банеб къвачIинибе къили баде бегьиняро (рикьинибе къили чIехьеняреб). ripi baneb qwazinibe qili bade behinyaro (ripinibe qili ze%enyareb). Рикьол рурал ххинкIал ригьла конев алазан. ripol rural {injal rihla konew ala#an. Рикьунибе къили баги. ripunibe qili bagi. РикIкIада бугеб меседалълъасса гIагарда бугеб гIарац лълъикIаб. riJada bugeb meseda:aSa fagarda bugeb farac :ijab. РикIкIада бугеб гIагалиялълъасса гъунив вугев мадогьалго лълъикIила. riJada bugeb fagaliya:aSa vuniw wugew madohalgo :ijila. РикIкIадасса квараб къилиялълъасса гIагардасса квараб ссахI лълъикIаб. riJadaSa kwarab qiliya:aSa fagardaSa kwarab Sa\ :ijab. РикIкIада ругел гIагарал чи, унтун рагIлалълъер, х Iомо ратиня, х I омо рагIлалълъер, рукъун рагIиня. riJada rugel fagaral xi, untun rafla:er, \omo ratinya, \omo rafla:er, ruqun rafinya. РикIкIадасса квараб къилиялълъасса гIагардасса квараб ссахI лълъикIаб. riJadaSa kwarab qiliya:aSa fagardaSa kwarab Sa\ :ijab. РикIкIадассан йихьде лълъикIай чиял яс гъуний щомо йихьде жо гурей жо ятиня. riJadaSan yi%de :ijay xiual yas vuniy &omo yi%de $o gurey $o yatinya. РитIохъли ракIараб ххвалчадасса ракIараб. riTo]li rajarab {walxadaSa rajarab. Рихьанжоялълъул жо гIенареб, гургил чед гIенареб. ri%an$oya:ul $o fenareb, gurgil xed fenareb. Родоласса нагь буххуги. rodolaSa nah bu{ugi. Родолълъа бахъараб гел, нагьулълъ гьейгин кьватIарабила. rodo:a ba]arab gel, nahu: heygin pwaTarabila. Рукъалълъасса ххирияб бакI гьечIеб, гьимадасса ххирияб жо гьечIеб. ruqa:aSa {iriyab baj hezeb, himadaSa {iriyab $o hezeb. Рукъуб гьечIеб талихI къватIиб къенаро. ruqub hezeb ta\i[ qwaTib qenaro. Рукъуб къир-къвар бугони, дунял къварилиня. ruqub qir-qwar bugoni, dunyal qwarilinya. Рукъуб кьечIеб талихI рохьоб кьелищи. ruqub pezeb tali\ ro%ob peli&i. Рукъубе рукъгIанаб гьецIцIо босинеб. ruqube ruqfanab he~o bosineb. Рукъуб къадру гьечIессул къватIибги букIиняреб. ruqub qadru hezeSul qwaTibgi bujinyareb. Рукъуб къвакъвадинеб, къватIиб къелинеб. ruqub qwaqwadineb, qwaTib qelineb. Рукъуб къир-къир бугони, дунял къварилиня. ruqub qir-qir bugoni, dunyal qwarilinya. Рукъуб кьечIеб талихI рохьоб кьелищилан абурабила саласселълъ. ruqub pezeb tali\ ro%ob peli&ilan aburabila salaSe:. Рукъуб ххам бугони - ххалатаб горде, ххараб жо бугони - чIахIиял ххинкIал. ruqub {am bugoni - {alatab gorde, {arab $o bugoni - za\iyal {injal. Рукъуб чед бугессда чиял мацIцI гьаняро. ruqub xed bugeSda xiyal ma~ hanyaro. Рукъубго къулгIаги томо, къватIисса лълъин баччарай. ruqubgo qulfagi tomo qwaTiSa :in baXaray. Рукъубе нугь кидаго гIагараб. ruqube nuh kidago fagarab. Рукъув гъалбацI – къватIив гIанкIкI. ruquw valba` - qwaTiw fanJ. Рукъув – дегIен, къватIив – цIцIе. ruquw - defen, qwaTiw - ~e. Рукъув кошасс рохьоб кошаб бачIиня. ruquw ko^aS ro%ob ko^ab bazinya. Рукъув цIцIогьор хIваги, ЦIцIоров дибир хIваги. ruquw ~ohor \wagi, ~orow dibir \wagi. Рукъуй йигей меххалълъ энссол рукъ, рукъуе нахъйуссун – чиял рукъ. ruquy yigey me{a: enSol ruq, ruquye na]yuSun - xiyal ruq. Рукъусса кош арав къватIивги кош ххутIиня. ruquSa ko^ araw qwaTiwgi ko^ {uTinya. Рокьи ккани, кочIохъан яхъиня, чехь бухIани, магIихъан яхъиня. ropi Kani, kozo]an ya]inya, xe% bu\ani, mafi]an ya]inya. Рокьи ккечIей адамалълъа росола нахъа чIчIомо квен буде гьаняреб. ropi Kezey adama:a rosola na]a Zomo kwen bude hanyareb. Рокьи кьерилълъ букIиня. ropi peri: bujinya. Рокьое баги, гьанае бае. ropoye bagi, hanaye baye. Ролълъол чадал рукIаго, бакариги коняро, бугъби ццере рукIаго, бусбиги квегъиняро. ro:ol xadal rujago, bakarigi konyaro, buvbi Cere rujago, busbigi kwevinyaro. Роол къо кьиндалил анкьида бащалинеб. Росдал газа кьурда рекIенеб. rool qo pindalil anpida ba&alineb. rosdal ga#a purda rejeneb. Роол рукъ - буртина, рукъалълъул хIуби - чIчIужу. rool ruq - burtina, ruqa:ul \ubi - Zu$u. Росс-лълъади цолчIони, рукъ беххе балагьиня. roS-:adi colzoni, ruq be{e balahinya. Россассе энде гIурай яцц йигев ваццассда къасси макьо щоняреб. roSaSe ende furay yaC yigew waCaSda qaSi mapo &onyreb. Россассе ани, росс ватиня, чIчIужу ячани, чIчIужу ятиня. roSaSe ani, roS watinya, Zu$u yaxani, Zu$u yatinya. Росдае гIоло бицараб рагIи - росдае гIоло бураб гъулухъ. rosdaye folo bicarab rafi - rosdaye folo burab vulu]. Росдае ххиянат бурав росдал цIецца вухIаги. rosdaye {iyanat buraw rosdal `eCa wu\agi. Росдал гIадат хIвеялълъасса, гIадатаб росо хIвей лълъикIаб. rosdal fadat \weya:aSa, fadatab roso \wey :ijab. Росдацца хIелеко хъуни, хIарпиеги бутIа кьеде ккенеб. rosdaCa \eleko ]uni, \ar_iye buTa pede Keneb. Росо бихьун си боркIадаб бае. roso bi%un si borjadab baye. Росо кIодо, ясал гIемер. roso jodo, yasal femer. Росо томо арав хIоде росолълъе вачIинев. roso tomo araw \ode roso:e wazinew. Росогин дагIбадани, чиякълиня, чIчIужугин дагIбадани, куникълиня. rosogin dafbadani, xiyaqlinya, Zu$ugin dafbadani, kuniqlinya. Росдал анцIилI, бол нусилI. rosdal an`i/, bol nusi/. Росолълъ гьудул вуе, нугьла гьалмагъ ккое. roso: hudul wuye, nuhla halmav Koye. Росолълъе унти я базарганассул гьирицца бачIинеб, я гьардохъанассул къвачIицца бачIинеб. roso:e unti ya ba#arganaSul hiriCa bazineb, ya hardo]anaSul qwaziCa bazineb. Россассда лълъади гьабго къоялълъ юхIинейила, чIчIужуялълъа росс гьабго моцIцIалълъ вухIиневила. roSaSda :adi habgo qoya: yu\iyila, Zu$uya:a roS habgo mo~a: wu\inewila. Россассулал лълъадаре, лълъадолал кIалалълъ. roSaSulal :adare, :adolal jala:. Росолълъе унти я базарганассул гьирицца бачIинеб, я гьардохъанассул къвачIицца бачIинеб. rosu/e unti ya ba#arganaSul hiriCa bazuneb, ya hardo]anaSul qwaziCa bazuneb. Росолълъе щоде рес букIаго, къватIивги чIчIоги, росо рикIкIад букIин гьаняго, къасси нугьлаги вахъуги. roso:e &ode res bujago, qwaTiwgi Zogi, roso riJad bujin hanyago, qaSi nuhlagi wa]ugi. Роххел гIемералълъур кьурдухъаби рахъинел, хIвел гIемералълъур магIихъаби рахъинел. ro{el femera:ur purdu]abi ra]inel, \wel femera:ur mafi]abi ra]inel. Рохъдол чед бурай, чиял чи веэдарай. ro]dol xed buray, xiyal xi weedaray. Рохьалълъ тала босчIого тенаро. ro%a: tala boszogo tenaro. Рохьдолълъ букIиняреб чIухIухъаналълъе чIаргIараб салам дир магьил илалълъул! ro%do: bujinyareb zu\u]ana:e zarfarab salam dir mahil ila:ul! Рохьдолълъ чIчIа, рохьдолълъ хIва. ro%do: Za, ro%do: \wa. Рохьдолълъ чIчIенареб хIайваналълъа ил щоня. ro%do: Zenareb \aywana:e il &onya. Рохьил хIайван рохьоб гурони чIчIенаро. ro%il \aywan ro%ob guroni Zenaro. Рохьоб гъотIолаги кидаго цого хIал букIиняребила. ro%ob voTolagi kidago cogo \al bujinyarebila. Рохьоб хьараб хьодол пайда щибила. ro%ob %arab %odol _ayda &ibila. Рохьоб цидаги данде чIвагеги кIиго эбелцадахъ. ro%ob cidagi dande zwagegi jigo ebelcada]. Рохьоб циги ххутIугеги, цого энчIалълъа божун. ro%ob cigi {uTugegi, cogo enza:a bo$un. Рохьоб чан каминяреб, чорххолълъ унти каминяреб. ro%ob xan kaminyareb, xor{o: unti kaminyareb. Рохьобе кватIи гурони пайда гьечIилан абун буго гъадицца. ro%obe kwaTi guroni _ayda hezilan abun bugo vadiCa. Рохьобе ил босуги, илацца хIур бекьуги. ro%obe il bosugi, ilaCa \ur bepugi. Роццадасса цIцIикIкIун чуги кIанцIиняро. roCadaSa ~iJun xugi jan`inyaro. Рорцен гьечIеб огь хханассулги букIиняреб. rorcen hezeb oh {anaSulgi bujinyareb. РоцIцIагиян цIцIани, цIцIад багиян бул'ал. ro~agiyan ~ani, ~ad bagiyan bul'al. РоцIцIада ракI чIчIоги, гIорцIцIалида божуги. ro~ada raj Zogi, for~alida bo$ugi. Ругьунаб оцалълъ гIадин хIур бекьиняро. ruhunab oca: fadin \ur bepinyaro. Рукъ гьечIессда чи гьаня, чед гьечIессда мацIцI гьаня. ruq hezeSda xi hanya, xed hezeSda ma~ hanya. Рукъ къваридав чи - лълъади кошав чи. ruq qwaridaw xi - :adi ko^aw xi. Рукъ лълъухьараб меххалълъ хIур бахъинеб гIадат. ruq :u%arab me{a: \ur ba]ineb fadat. Рукъалълъ басра вурав, къватIалълъ ццеве ккенаро. ruqa: basra wuraw, qwaTa: Cewe Kenaro. Рукъалълъ белегьанчи гуро берцен вунев, белегьанчиясс рукъин. ruqa: belehanxi guro bercen wunew, belehanxiyaS ruqin. Рукъалълъул къварили къадада гьаня, дир рокIел къварили дидаго гьаня. ruqa:ul qwarili qadada hanya, dir rojel qwarili didago hanya. Рукъалълъул кIудав меххтчIони, бахIарал бетиняро. ruqa:ul judaw me{tzoni, ba\aral betinyaro. Рукъалълъул кIалтIа хIелекоги багьиня. ruqa:ul jalTa \elekogi bahinya. Рукъалълъул хIал гьималазда гьаня, къватIалълъул хIал абдалассда гьаня. ruqa:ul \al himala#da hanya, qwaTa:ul \al abdalaSda hanya. Рокъи бае каратI кIодолалълъер, дару буе унти ххалалалълъер. roqi baye karaT jodola:er, daru buye unti {alala:er. РукIниб букIун гъургъурдамо, ГъалбацIалълъ чан чIваняро. rujnib bujun vurvurdamo, valba`a: xan zwanyaro. Руссун хIелчIони, чу хIелиняро. ruSun \elzoni, xu \elinyaro. Рулби жанире ссверараб, боххдол щинкIил хъахIаб, кумариде бухIи кьурараб, квегIде жал бегараб маарул гIаларча ххадуб ккогеги. rulbi $anire Swerarab, bo{dol &injil ]a\ab, kumaride bu\i purarab, kwefde $al begarab maarul falarxa {adub Kogegi. РухI речIчIлалълъер тушман чIвачIев, рухI рачIчIараб меххалълъ тушманасс чIванев. ru\ reZla:er tu^man zwazew, ru\ raZarab me{a: tu^manaS zwanew. РухIалицца гIадин чи хIелиняро. ru\aliCa fadin xi \erinyaro. РухIел - бакъараб, ццим - гIорцIцIараб. ru\el - baqarab, Cim - for~arab. РухIел куниня, ццин куниняро. ru\el kuninya, Cin kuninyaro. Ручун кIудаб, жаниб рак гьечIеб, ино кIудаб, жаниб мугь гьечIеб. ruxun judab, $anib rak hezeb, ino judab, $anib muh hezeb. Руччабазул базаралълъ рукъ ццебе тIенаро. ruXaba#ul ba#ara: ruq Cebe Tenaro. Рущи щваралълъубе гIанкIо буссиня. ru&i &wara:ube fanjo buSinya. С s Сабаб вагIараб жо - гIажал, адан х I онеб жо - ххиял. sabab wafarab $o - fa$al, adan \oneb $o - {iyal. Саву кьомо кьаву босуги. sawu pomo pawu bosugi. Сагъри кьода бураб, гьима гIурухъ батинеб. savri poda burab, hima furu] batineb. Сапаралълъасса вачIиняго гамачI босунги чIобого вегьуге. sa_ara:aSa wazunyago gamaz bosungi zobogo wehugi. Сордо баде къадар, къо баде гIажал, къватIисса юссарай цIцIар тIамурай яс! sordo bade qadar, qo bade fa$al, qwaTiSa yuSaray ~ar Tamuray yas! (Кицилун лълъугьарал, пашманай эбелалълъул рагIаби). (kicilun :uharal, _a^manay ebela:ul rafabi). Сордо къватIиб, ххинкI рукъуб. sordo qwaTib, {inj ruqub. Сордо сардие те. sordo sardiye te. Сордойилго вачIани, вокьиневги чIаргIиня. sordoyilgo wazani, wopinewgi zarfinya. Суалалълъа рокъон, къокъ бумо кье джаваб. suala:a roqon, qoq bumo pe Gawab. Сумал чIали буги. sumal zali bugi. Сс S Ссабру буй гIенаро, рокIелълъ гIакълу гьечIони. Sabru buy fenaro, roje: faqlu hezoni. Ссабру бурассе пайда кIудаб. Sabru buraSe _ayda judab. Ссабру гьечIев чияссул бумо жо белълъенаро. Sabru hezew xiyaSul bumo $o be:enaro. Ссабру – гIакълуялълъул ххан. Sabru - faqluya:ul {an. Ссабру вагIарассухъа гIад бумо жо босуги. Sabru wafaraSu]a fad bumo $o bosugi. Ссабру ццебе ккедебуе, ццин нахъе ккедебуе. Sabru Cewe Kedebuye, Cim na]e Kedebuye. Ссабруялълъа чIчIарассе пайда каминяреб, ххеххдарухъанассул ххиялал хIорго ххутIинел. Sabruya:a ZaraSe _ayda kaminyareb, {e{daru]anaSul {iyalal \orgo {uTinel. Ссабруялълъ меэр лълъвахъанеб. Sabruya: meer :wa]aneb. Ссабруялълъул иналълъа – багIараб месед. Sabruya:ul ina:a - bafarab mesed. Ссабуралълъул аххада – роххел. Sabura:ul a{ada - ro{el. Ссабурассе бохх, виххарассе рахIа. SaburaSe bo{, wi{araSe ra\a. Ссадакъаги къаде квенги - дагьаб жо. Sadaqagi qade kwengi - dahab $o. СсахIихъ ссахI гурони щоняреб. Sa\i] Sa\ guroni &onyareb. СсахIил рорцен гьаде ккена. Sa\il rorcen hade Kena. СсахIицца къенаро, къолоцца белгьиняро. (Жо гуреб жоялълъул бицуги). Sa\iCa qenaro, qoloCa belhinyaro. ($o gureb $oya:ul bicugi). СсвакачIого чIчIани, чIчIечIого велълъенде ккена. Swakazogo Zani, Zezogo we:ende Kena. Ссверухъе валагьчIого, рагIи кьвагьуги. Sweru]e walahzogo, rafi pwahugi. Т t Тайидол чу лълъугьдегIан, белегьанчияссул гьой лълъугьиня. tayidol xu :uhdefan, belehanxiyaSul hoy :uhunya. Тайпа лълъикIалълъасса жибго лълъикIаб лълъикI. tay_a :ija:aSa $ibgo :ijab :ij. ТалихI бугев чияссул бихьинхIамаги къелинеб. tali\ bugew xiyaSul bi%in\amagi qelineb. ТалихI бугев чияссул чухъил къвал хIулиняро. tali\ bugew xiyaSul xu]il qwal \ulinyaro. ТалихI бугессул оц ияхI бугессухъе ккела. tali\ bugeSul oc iya\ bugeSu]e Kela. ТалихI бугев ригьналасса разилиня. tali\ bugew rihnalaSa ra#ilinya. ТалихI бугессул хIама хIорла къелиня. tali\ bugeSul \ama \orla qelinya. ТалихI къосарассул кверде къо бухIарав ккенев. tali\ qosaraSul kwerde qo bu\araw Kenew. ТалихI къосиналълъасса къо вагIинго лълъикI. tali\ qosina:aSa qo wafingo :ij. ТалихI бугезда ккенаро бицун гIадан божиняреб, гIодун Аллагь гурхIиняреб гьуразул унти. tali\ buge#da Kenaro bicun fadan bo$inyareb, fodun allah gur\inyareb hura#ul unti. ТалихI бугессул бихьинхIамаги къелинебила. tali\ bugeSul bi%in\amagi qelinebila. ТалихI бугессул гвай къаццандинеб. tali\ bugeSul gway qaCandineb. ТалихI бугессул оц ияхI бугессухъе ккела. tali\ bugeSul oc iya\ bugeSu]e Kela. ТалихI бугессул хIама хIорла къелинебила. tali\ bugeSul \ama \orla qelinebila. ТалихI, гьиркил кваркьа гIадин, ссоринеб, цен аде ккенеб, цен гъокье ккенеб. tali\, hirkil kwarpa fadin, Sorineb, cen ade Keneb, cen vope Keneb. ТалихI гIодобе бортон батиняреб, чIобого кьенеб жо букIиняреб. tali\ fodobe borton batinyareb, zobogo peneb $o bujinyareb. ТалихI духъан бугони, адамалги духъан рукIинел, дур талихI къосани, адамазда мунги къосинев. tali\ du]an bugoni, adamalgi du]an rujinel, dur tali\ qosani, adama#da mungi qosinew. ТалихI, кебе бахъараб? Гьудули бугелълъубе. tali\, kebe ba]arab? huduli buge:ube. Талмикьа талмикьеги хьиндалийилан абурабила гIанкIкIицца. talmipa talmipegi %indaliyilan aburabila fanJiCa. ТечIони китиццаги хъат банеб. tezoni kitiCagi ]at baneb. Тирун жо батиняро, цIуххун гурони. tirun $o batinyaro, `u{un guroni. ТуманкI гьечIев чанахъан, чухъа гьечIев багьадур. tumanj hezew xana]an, xu]a hezew bahadur. ТуманкI лълъикIаб – ххалкъалълъ цIураб, рагIи лълъикIаб – киназулго данде ккараб. tumanj :ijab - {alqa: `urab, rafi :ijab - kina#ulgo dande Karab. Тури гьокъон, къеч хьваняреб, дунял кваниги, къухьарав гIорцIцIинярев. turi hoqon, qex %wanyareb, dunyal kwanigi, qu%araw for~inyarew. Турде лълъугьараб гъотIое дару - къотIун реххи. turde :uharab voToye daru - qoTun re{i. Туркидол кири гьечIеб, кочIол хIакъ гьечIеб. turkidol kiri hezeb, kozol \aq hezeb. ТуркIе, дадал Гъазали! turje, dadal va#ali! Туххум лълъикIай дого те, жийго лълъикIай де кье. tu{um :ijay dogo te, $iygo :ijay de pe. Тушманассда бициняреб жо гьудулассдаги бицуги. tu^manaSda bicinyareb $o hudulaSdagi bicugi. Тушманассухъе кумараб рахъ кьоги. tu^manaSu]e kumarab ra] pogi. Тушмали бекьани, бекьарасс гьилгьиня. tu^mali bepani, beparaS hilhinya. Тушманзабаздасса диццаго цIуниня, Аллагь, гьудулзабаздасса дуцца цIуне. tu^man#aba#daSa diCago `uninya, allah, hudul#aba#daSa duCa `une. Тушман вукIа абе, гьобол басра вуги. tu^man quja abe, hobol basra wugi. Тушман вуде бокьани, къарзалълъ гIарац кьейила. tu^man wude bopani, qar#a: farac peyila. ТI T ТIавус зодобе боржиня, гIункIкI ракьулълъе лълъугьиня. Tawus #odobe bor$inya, funJ rapu:e :uhinya. ТIарцIцIаб куялълъасса керчаб гьой лълъикIаб. Tar~ab kuya:aSa kerxab hoy :ijab. ТIегь баняреб гъотIоле наялги руссинярел. Teh banyareb voTole nayalgi ruSinyarel. ТIегь гIемералълъасса гъветI амагь гIемераб лълъикIаб. Teh femera:aSa vweT amah femerab :ijab. ТIегь гIурдала берценаб. Teh furdala bercenab. ТIегьги ххерги бижлалълъер, лълъинги ракги бижарабила. Tehgi {ergi bi$la:er, :ingi rakgi bi$arabila. ТIегьаняреб гъотIола пихъ бижиняреб. Tehanyareb voTola _i] bi$inyareb. ТIегьаняреб гъотIоле най буссиняро. Tehanyareb voTole nay buSinyaro. ТIегьги ххерги бижлалълъер, лълъинги ракьги бижараб. Tehgi {ergi bi$la:er, :ingi rapgi bi$arab. ТIелекье ГIалибулат гIадин. Telepe falibulat fadin. ТIунярев гьудулассда бихIиняреб рагIи абуги. Tunyarew hudulaSda bi\inyareb rafi abugi. ТIогьоле хьвадчIеб найицца гьоцIцIо буняро. Tohole %wadzeb nayiCa ho~o bunyaro. У u Умумузул адаб тарасс, ххалкъалълъул нусцIцIол тена. umumu#ul adab taraS, {alqa:ul nuc~ol tena. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIиняро. umumu#ul kici conigi fodob {uTinyaro. Умумузул малълъи - магъилълъе банеб цIцIад. umumu#ul ma:i - mavi:e baneb ~ad. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. Унтарав чи меседил таххилассаги разилиняро. untaraw xi mesedil ta{ilaSagi ra#ilinyaro. Унти р охх ноцца чIванебила, т Iок Iк I ницца бищинебила. unti ro{noCa zwanebila, ToJniCa bi&ulebila. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираблун бихьуги. untigi, tu^mangi, `agi \aqirablun bi%ugi. Унтиняреб черхх букIиняреб, чуриняреб боцIцIи букIиняреб. untinyareb xer{ bujinyareb, xurinyareb bo~i bujinyareb. Унтун ххалалугеги, х Iелун басралугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {alalugegi, \erun basralugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). Ургъалида аде тIенкелгIаняй ясги юнила. urvalida ade Tenkelfanyay yasgi yunila. Ургъалицца черхх квараб, чоцца гьор квараб. urvaliCa xer{ kwarab, xoCa hor kwarab. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. Ургъел бегьинярев, багьа кьомо, восинярев. urvel behinyarew, baha pomo, wosinyarew. Ургъел бикьинярев вокьинев х Iваги, рокьул бицинярей йокьиней х Iваги. urvel bipinyarew wopinew \wagi, ropul bicinyarey yopiney \wagi. Ургъел гуребаб ургъелугеги, рухIел гуребаб рухIелугеги. urvel gurebab urvelugegi, ru\el gurebab ru\elugegi. Ургъел гьечIеб жо ракIалълъа чIчIенареб. urvel hezeb $o raja:a Zenareb. Ургъел гьечIеб жоялълъе хьихьари дагьаб. urvel hezeb $oya:e %i%ari dahab. Ургъел гьечIеб жоялълъе щакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e &akdari dahab. Ургъел гьечIеб, рукъ гьечIеб. urvel hezeb, ruq hezeb. Ургъел гьечIев чи ватчIев, чехь бухIчIеб черхх батчIеб. urvel hezew xi watzew, xe% bu\zeb xer{ batzeb. Ургъел гьечIессул гIурму ххалатаб, хIалтIи бокьинярессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul furmu {alatab, \alTi bopinyareSul hanta {alatab. Ургъел гьечIессе ворчIи дагьаб. urvel hezeSe worzi dahab. Ургъел гьечIессул гIагIай кIудаб. urvel hezeSul fafay judab. Ургъел гьечIессул макьо щулияб. urvel hezeSul mapo &uliyab. Ургъел микьигъдинеб, рокьи будинеб. urvel mipivdineb, ropi budineb. УргъчIого борчIараб рагIи — ишан ккочIого реххараб чIор. urvzogo borzarab rafi - i^an Kozogo re{arab zor. УргъчIого кIалгьарав кIицIцIол х Iоня. urvzogo jalharaw ji~ol \onya. Ургъул рагIи гъваридаб, гъвалил гIатIи биццатаб. urvul rafi vwaridab, vwalil faTi biCatab. Ургъун буе, аралълъа ххадуб ракI бухIуги. urvun buye, ara:a {adub raj bu\ugi. Ургъун гьагIеян абун буго игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan abun bugo ihaliSeS \amida. Ургьиб бугеб гьаняро, гьороб бугеб бихьларо. urhib bugeb hanyaro, horob bugeb bi%laro. Ургьиб кIекIун, кIалдиб чIамун гурони рагIи бицуги. urhib jejun, jaldib zamun guroni rafi bicugi. Ургьибе борохь биччани, ракIщи хIанчIлеб, тIулилълъ борлълъинебилан гьикъинебила. urhibe boro% biXani, raj&i \anzleb, Tuli: bor:inebilan hiqinebila. Ургьибе ккараб жоялълъе саву ккенареб. urhibe Karab $oya:e sawu Kenareb. Ургьибеги лълъугьинеб, нахъеги бачIинеб борохь. urhibegi :uhineb, na]egi bazineb boro%. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! Устар гьаня къай бихьун. ustar hanya qay bi%un. Устарассда ралълъараб букIиня хIалтIиги. ustaraSda ra:arab bujinya \alTigi. Устарассул къед кошаб, къебедассул нус кошаб. ustaraSul qed ko^ab, qebedaSul nus ko^ab. Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб. ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb. Устарассул роцц-роццго устарабила. ustaraSul roC-roCgo ustarabila. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. Устарги вукIиня, хIургIаустарги вукIиня. ustargi wujinya, \urfaustargi wujinya. Ухьдул абдалзабазе гурелила хъванел. u%dul abdal#aba#e gurelila ]wanel. Учузаб жо лълъикIаб букIиняро. uxu#ab $o :ijab bujinyaro. Хх { Ххабар гIемералълъуб иш дагьаб. {abar femera:ub i^ dahab. Ххабаралълъул лълъикIли - къокъли биццали (ЦIадасса ХIамзат). {abara:ul :ijli - qoqli biCali (`adaSa \am#at). Ххадуб ккараб жо бацIицца чIваня. {adub Karab $o ba`iCa zwanya. Ххадув пашмалиялълъ ххайир щоняро. {aduw _a^maliya: {ayir &onyaro. Ххазинаде гIарац те, гIедал яс россассе кье. {a#inade farac te, fedal yas roSaSe pe. Ххалалуни ххабар чIаргIиня. {alaluni {abar zarfinya. Ххалат бухIаги ччохIол могъзада бакъ. {alat bu\agi Xo\ol mov#ada baq. Ххалатаб жо - ччохIол бакь. {alatab $o - Xo\ol bap. Ххалкъалълъа нугь къосиняро. {alqa:a nuh qosinyaro. Ххалкъалълъул тушман – къаццандохъан. {alqa:ul tu^man - qaCando]an. Ххамиз сордо киняб магIидаян абурабила сордо цIцIарай ясалълъ. {ami# sordo kinyab mafidayan aburabila sordo ~aray yasa:. Ххамил базарган, мусру гьечIого, вукъаравила. {amil ba#argan, musru hezogo, wuqarawila. Ххан нелълъер гьобол гуро. {an ne:er hobol guro. Ххан х I одал вецце, гьимал гIедал рецце. {an \odal weCe, himal fedal reCe. Ххан х I оня, лагъги х I оня – кIиялго бащалиня. {an \onya, lavgi \onya - jiyalgo ba&alinya. Хханазда ад кIусараб гIанкIо гIадин. {ana#da ad jusarab fanjo fadin. Хханасс кьураб чол кIалдире раккинярел. {anaS purab xol jaldire raKinyarel. Хханасс цIияб чухъа рагьани, баркинебила, миск I инчиясс рагьани, гьаб кисса щварабилан гьикъинебила. {anaS `iyab xu]a rahani, barkinebila, misjinxiyaS rahani, hab kiSa &warabilan hiqinebila. Хханассда гъуниб кIиго ламадур квани, цояб маарзухъан бачIинебила. {anaSda vunib jigo lamadur kwani, coyab maar#u]an bazinebila. Хханассде лълъикIав чиян абе, х I абала ххухх-бул'ур гIорцIцIде ххер бижараб меххалълъ. {anaSde :ijaw xiyan abe, \abala {u{-bul'ur for~de {er bi$arab me{a:. Хханассда нич гьечIеб, гьарчида бер гьечIеб. {anaSda nix hezeb, harxida ber hezeb. Хханассда ццевессанги чода нахъассанги волълъонги. {anaSda CeweSangi xoda na]aSangi wo:ongi. Хханжар цIулал бугониги гIена, ракI маххул бугони. {an$ar `ulal bugonigi fena, raj ma{ul bugoni. Ххараб вагIун ххутIугеги. {arab wafun {uTugegi. Ххарахьибго бугеб тIенкел, укъбалго чIвачIеб гIала. {ara%ibgo bugeb Tenkel, uqbalgo zwazeb fala. Ххасалил ххелиялълъаги хханассул чучлиялълъаги божуги. {asalil {inliya:agi {anaSul xuxliya:agi bo$ugi. Ххаслихъе бечелуги. {asli]e bexelugi. Ххаслихъе дагIнида - гьаб гIи лълъилан гьикъараб меххалълъ - гьав бахIарчияссул ругилан абурабила. {asli]e dafnida - hab fi :ilan hiqarab me{a: - haw ba\arxiyaSul rugilan aburabila. Иххдала гьикъараб меххалълъ - бел егьабазул батлилан абурабила. i{dala hiqarab me{a: - belehaba#ul batlilan aburabila. Ххаслихъе къараб меххалълъ никIкIиццаги цIакъ хIанчIиня. {asli]e qarab me{a: niJiCagi `aq \anzinya. Ххасало меэр бацIие те. {asalo meer ba`iye te. Ххолчада гурхIел гьечIеб, гулида берал гьечIел. {olxada gur\el hezeb, gulida beral hezel. Ххолчада нахъа гьелълъа ракъараб гъежги къварагIинебила. {olxada na]a he:a raqarab ve$gi qwarafinebila. Ххолчадасса белгьарабги – хIила, тункIидасса гIужилабги – хIила. {olxadaSa belharabgi - \ila, tunjidaSa fu$ilabgi - \ila. Ххеххаб гважуцца беццаб когIо бунебила. {e{ab gwa$uCa beCab kofo bunebila. Ххеххаб гIор ралдале щоняребила. {e{ab for rakdale &onyarebila. Ххеххаб цIцIад ххеххго къотIинеб. {e{ab ~ad {e{go qoTineb. Ххеххго бачIинеб, кватIун энеб жойила къварили. {e{go bazineb, kwaTun eneb $oyila qwarili. Ххеххго гIуцIцIараб ххеххго биххинебила. {e{go fu~arab {e{go bi{inebila. Ххеххго ракIараб цIа ххеххго ссонеб. {e{go rajarab `a {e{go Soneb. Ххеххдари гIайиб буго, гIодов виччай рецц буго. {e{dari fayib bugo, fodow wiXay reC bugo. Ххенаб цIаги, цIияв россги. {enab `agi, `iyaw roSgi. ХхинкI босарасс ор босе. {inj bosaraS or bose. ХхинкIазде – щвартIиххалат, х I уриве – рагIадххалат. {inja#de - &warTi{alat, \uriwe - rafad{alat. Ххиял букIанила х I ераб гIанкIодол, х I анал рулилан, къеларилан. {iyal bujanila \erab fabjodol, \anal rulilan, qelirilan. Ххунзахъ белэр бахъде ккани, гьабго накIкIигъветI уркде ккена. {un#a] bel'er ba]de Kani, habgo naJivweT urqde Kena. Ххунздерил гIадат х I вани, гIандалазул бал х I онеб. {un#deril fadat \wani, fandala#ul bal \oneb. Ххухх кодобе босани, куй гIодобе биччаде ккена. {u{ kodobe bosani, kuy fodobe biXade Kena. Хъ ] Хъабчида ракъараб рокъи каминяро. ]abxida raqarab roqi kaminyaro. Гъазихъего къвакъвадун, къадкил кIал бихъарабила. va#i]ego qwaqwadun, qadkil jal bi]arabila. Хъархъилълъ гIанкIкI букIаго цIеда гереги гьоги. ]ar]i: fanJ bujago `eda geregi hogi. Хъат цIумо цIцIан чIчIикIарасс гел цIумо лълъин гьекъеде ккена. ]at `umo ~an ZijaraS gel `umo :in heqede Kena. ХъахIаб гIарац чIчIегIераб къоялълъе къварагIиня. ]a\ab farac Zeferab qoya:e qwarafinya. ХъахIаб чоццаги, къоролалълъул васассги рагъла къо хIуккуняро. ]a\ab xoCagi, qorola:ul wasaSgi ravla qo \uKunyaro. ХъахIал кверазе хIалтIи бокьиняро. ]a\al kwera#e \alTi bopinyaro. ХъахIал кверазе чиял захIмат бокьиня. ]a\al kwera#e xiyal #a\mat bopinya. Хъоде кьарияб бокьинеб, конде хIалакъаб бокьинеб. \ode pariyab bopineb, konde \alaqab bopineb. Хъизаналълъул гIайибал адамазе гьурщуги. ]i#ana:ul fayibal adama#e hur&ugi. Хъизаналълъул рокьи - рукъалълъул ххазина. ]i#ana:ul ropi - ruqa:ul {a#ina. Хъирисс бараб чу хъирисс бараб чола лълъулълъанеб. ]iriS barab xu ]iriS barab xola :u:aneb. Хъирмила месед гIадин. ]irmila mesed fadin. Хъукь бекьараб бугIаялълъасса ццудун бекьараб богIол накко лълъикI. ]up beparab bufaya:aSa Cudun beparab bofol naKo :ij. Хъукьаб бугIаялълъасса ццудунаб ссуссур лълъикIаб. ]upab bufaya:aSa Cudunab SuSur :ijab. ХI \ ХIайван – ассан чараб, гIадан – жаниссан чарав. \aywan - aSan xarab, fadan - $aniSan xaraw. ХIайван х I вани – ракьа, чи х I вани – ишал. \aywan \wani - rapa, xi \wani - i^al. ХIайван хIайваналълъа ралълъараб, адан адамассда ралълъарав. \aywan \aywana:a ra:arab, adan adamaSda ra:araw. ХIайваналълъа ччехI ккани, риидала кьаралиня, рукъалълъа ччехI кканани, чанги сон къварагIиня. \aywana:a Xe\ Kani, riidala paralinya, ruqa:a Xe\ Kanani, xangi son qwarafinya. ХIажалиялълъ малълъиня, магъалоялълъ квегъиня. \a$aliya: ma:inya, mavaloya: kwevinya. ХIажат гьечIеб ххабаралълъа ххадувги лълъугьуги, ккенареб ишги бололе босуги. \a$at hezeb {abara:a {aduwgi :uhugi, :enareb i^gi bolole bosugi. ХIажияссул ракI ХIавал кIалдиб. \a$iyaSul raj \awal jaldib. ХIайваналцен рагъде тIами Аллагьасс гьукъараб жойила. \aywanalcen ravde Tami allahaS huqarab $oyila. ХIакимассда ццевессанги онги, хIамида нахъассанги онги. \akimaSda CeweSangi ongi, \amida na]aSangi ongi. ХIакимзаби рихьидал, «рорчIами!» – ян вортинев, цогидазда бер чIвайдал, рихьчIеб ххвел бунев. \akim#abi ri%idal, «rorzami!» - yan wortinew, cogida#da ber zwaydal, ri%zeb {wel bunew. ХIакимассул витIи – чи балад вунгутIи. \akimaSul wiTi - xi balad wunguTi. ХIалихьатил хIетIе нахъе ккенеб, квер ццебе ккенеб. \ali%atil \eTe na]e Keneb, kwer Cebe Keneb. ХIалтIарассда гьаня ххинкIазул тIагIам. \alTaraSda hanya {inja#ul Tafam. ХIалтIи бокьинев лълъугьде гьабго сон къварагIинеб, кIкIагIал лълъугьде гьабго къо гIенеб. \alTi bopinew :uhde habgo son qwarafineb, Jwafal :uhde habgo qo feneb. ХIалтIи буго рухI гьечIеб жо. \alTi bugo ru\ hezeb $o. ХIалтIи гьечIессе къо ххалатаб. \alTi hezeSe qo {alatab. ХIалтIи гьечIессул чед гьечIеб. \alTi hezeSul xed hezeb. ХIалтIи гьечIо, лълъикIли гьечIо. \alTi hezo, :ijli hezo. ХIалтIи гьечIони, лълъикIли гьечIо, лълъикIли гьечIони, гIурму гьечIо. \alTi hezoni, :ijli hezo, :ijli hezoni, furmu hezo. ХIалтIи къена, адамал белгьиня. \alTi qena, adamal belhinya. ХIалтIи вагIун чи х I оняро. \alTi wafun xi \onyaro. ХIалтIи рихьарассул гIусал-цаби чIчIена. (Кверал хIалтIчIони, цаби хIалтIиняро.) \alTi ri%araSul fusal-cabi Zena. (kweral \alTzoni, cabi \alTinyaro.) ХIалтIчIони, хIалтIи букIиняро. \alTzoni, \alTi bujinyaro. ХIалтIчIони, чIаминяреб, чIамчIогоги гIенареб. \alTzoni, zaminyareb, zamzogogi fenareb. ХIалтIола маххссаро гьаняреб, маххссароялълъ квен кьенареб. \alTola ma{Saro hanyareb, ma{Saroya: kwen penareb. ХIалтIола ракъарабила мухьги букIинеб. \alTola raqarabila mu%gi bujineb. ХIалтIоласса хIинкъинярессдасса хIалтIи хIинкъинебила. \alTolaSa \inqinyareSdaSa \alTi \inqinebila. ХIалтIоле энелълъул ццевехъан – миск I инчи, бах Iараз е энелълъул ццевехъан – бечедав чи. \alTole ene:ul Cewe]an - misjinxi, ba\ara#e ene:ul Cewe]an - bexedaw xi. ХIалтIое – квалквад, куние – гъалбацI. \alToye - kwalkwad, kuniye - valba`. ХIалтIое – кечI, кинидае – лаилагьа. \alToye - kez, kinidaye - lailaha. ХIалтIое – пахъла, куние – хъанхъра. \alToye - _a]la, kuniye - ]an]ra. ХIалтIоле – хьадар, куние – гIедер. \alTole - %adar, kuniye - feder. ХIалтIол кошли - бунгутIи, гьудулассул кошли - хIалккунгутIи. \alTol ko^li - bunguTi, hudulaSul ko^li - \alKunguTi. ХIалтIол лълъикIли лълъугIидал гьаня, чияссул лълъикIли х I одал гьаня. \alTol :ijli :ufidal hanya, xiyaSul :ijli \odal hanya. ХIалтIол пайда гьечIеб пикри гьечIони. \alTol _ayda hezeb _ikri hezoni. ХIалтIол рагIал эрен ккурав, тIабкIил рагIал биццат ккурав. \alTol rafal eren Kuraw, Tabjil rafal biCat Kuraw. ХIалтIол ссвак хIалтIун гурони бахъиняро. \alTol Swak \alTun guroni ba]inyaro. ХIамида гъунибе гIари бачIиняро, гIорода гъунибе хIама гурони. \amida vunibe fari bazinyaro, foroda vunibe \ama guroni. ХIалтIинев гIурмуялълъго кунарав, хIалтIинярев куначIого ххутIарав. \alTinew furmuya:go kunaraw, \alTinyarew kunazogo {uTaraw. ХIамида кIерт берцен бихьинебила. \amida jert bercen bi%inebila. ХIилаялълъ балагьуги, хIалтIун балагье. \ilaya: balahugi, \alTun balahe. ХIулчIого бана гIака магIида. \ulzogo bana faka mafida. ХIабалълъ джаназа гьедегIанго, гIурай яс россассе кье. \aba: Gana#a hedefango, furay yas roSaSe pe. Ххаххде ракIалълъа бул'ида, лълъутде ракIалълъа цIцIеда. {a{de raja:a bul'ida, :utde raja:a ~eda. ХIоде вокьарав чи кьолбоцца вецце. \ode woparaw xi polboCa weCe. ХIоде гIажалги кIудаб лълъикIаб. \ode fa$algi judab :ijab. ХIерав эмен вугесс рагьла гъазахъ тоги. \eraw emen wugeS rahla va#a] togi. (ГьарагIалълъассан босараб, гьималаз умумул хIалтIдеруялълъа гIайиб чIвараб кици). (harafa:aSan bosarab, himala# umumul \alTderuya:a fayib zwarab kici). ХIерав эмен гъокье реххараб гьегь мунго реххдеги нахъе цIунун те. \eraw emen vope re{arab heh mungo re{degi na]e `unun te. ХIелун ххадуб хъарчигъа анчIацца балълъаргъинеб. \erun {adub ]arxiva anzaCa ba:arvineb. Х I елунилан бацIил цер лълъугьиняро, цаби гъунилан литIучIил багьа х I оняро. \erunilan ba`il cer :uhinyaro, cabi vunilan liTuzil baha \onyaro. Х I елунилан бацIицца бацIил гIамал тенареб. \erunilan ba`iCa ba`il famal tenareb. ХIелунилан оцолги гIалимчияссулги багьа хIоняреб. \erunilan ocolgi falimxiyaSulgi baha \onyareb. Х I велилан давлад энаро, атинилан жо бикъиняро. \welilan dawlad enaro, atinilan $o biqinyaro. Х I вараб г I ака рахьдалаб. \warab faka ra%dalab. Х I вараб бацIицца гIи чIваняро. \warab ba`iCa fi zwanyaro. Х I варав чидай молола вугев, чIагоявдай? \waraw xiday molola wugew, zagoyawday? Х I варав чияссдасса оххол къай лълъикI. \waraw xiyaSdaSa o{ol qay :ij. Х I варазе гурони, россасс риччаразе х I об бухъиняро. \wara#e guroni, roSaS riXara#e \ob bu]inyaro. Х I варал чIчIегIер ракьулълъ, чIагоял багIар бакъукь. \waral Zefer rapu:, zagoyal bafar baqup. Х I об тIупанагIан ракI тIупинеб. \ob Tu_anafan raj Tu_ineb. Х I оно - къурщил, къвакъвай - гъазил. \ono - qur&il, qwaqway - va#il. ХIунссол багьа къого гъурущ. \unSol baha qogo vuru&. Х I ур бухIаниги бакъ, рукъ бухIаниги цIа. \ur bu\anigi baq, ruq bu\anigi `a. Х I ур гуккуги, гъолълъ мун дагьавги цIакъ гуккде гурин. \ur guKuge, vo: mun dahawgi `aq guKde gurin. Х I ур гъокьеххун лълъикIаб, рукъ адеххун лълъикIаб. \ur vope{un :ijab, ruq ade{un :ijab. Х I урги дуццаго бекье, гьибихъеги мунго а. \urgi duCago bepe, hibi]egi mungo a. Х I урде туманкI кьвагьани, гъолълъ нелълъеде гIарада кьвагьиня. \urde tumanj pwahani, vo: ne:ede farada pwahinya. Х I уриб тIепаб, огьла ганжаб гамачI тоги. \urib Te_ab, ohla gan$ab gamaz toge. Х I урибе ккараб хIамицца кIал кIудаб цIена. \uribe Karab \amiCa jal judab `ena. Х I урибе хьон, хьагинибе ххинкI. \uribe %on, %aginibe {inj. Х I урщи бокьлеб, х I урлун дунщи? \ur&i bopleb, [urlun dun&i? Х I урул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. \urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. Х I урулги рукъзабазулги бутIа бакьолълъа босе. \urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapo:a bose. Х I урулги хьолболги цIцIино лълъикIаб. \urulgi %olbolgi ~ino :ijab. Ц c Царацца бацIида гьикъарабила, гьадигIан цIакъ дур габур щиби бумо биццалурабилан. caraCa ba`ida hiqarabila, hadifan `aq dur gabur &ibi bumo biCalurabilan. БацIицца джаваб кьурабила, дирго къварагIелалълъ дунго омо биццалунилан. ba`iCa Gawab purabila, dirgo qwarafela: dungo omo biCalunilan. Цаххба адагьлуни гьудулзаби дагьлинел. ca{ba adahluni hudul#abi dahlinel. Цаххбиниб гIарац бугони маардаги агь бунеб. ca{binib farac bugoni maarde ah buneb. Цаххбиниб гIарац бугони, эбелалълъул къвалакьа яхъунги, яс кьенейила. ca{binib farac bugoni, ebela:ul qwalapa ya]ungi, yas peneyila. Цаххбиниб гIарац гьечIого, базаралълъе эндегIан, гIищтIи кодоб гьечIого, рохьове эйго лълъикIаб. ca{binib farac hezogo, ba#ara:e endefan, fi&Ti kodob hezogo, ro%owe eygo :ijab. Цен буде кIкIвагIалуни, кIицIцIол буде ккена. cen bude Jwafaluni, ji~ol bude Kena. Цо гъотIол кьалбал, цо кьолбол адамал. co voTol palbal, co polbol adamal. Цо гIила гьечIого адан миск I илиняро. co fila hezogo adan misjilinyaro. Цо гIила гьечIого нугьла моххмохх гьоларилан абурабила царацца. co fila hezogo nuhla mo{mo{ holarilan aburabila caraCa. Цо гIила гьечIого цIцIад баняреб, цо гIила гьечIого бакъ щоняреб. co fila hezogo ~ad banyareb, co fila hezogo baq &onyareb. Цо гIиялълъажо хъомоги бах Iарал руейила, цIцIалкIо кIутIунги бах Iаразу лълъ роххел загьир буейила. co fiya:a$o ]umogi ba\aral ruyeyila, ~aljo juTungi ba\ara#u: ro{el #ahir buyeyila. Цо гIункIкI цогърокь бунебила, цо гIункIкI авлахъалълъа бунебила. co funJ covrop bunebila, co funJ awla]a:a bunebila. Цо жо бикъарасс кинябго бикъарабиланги ккенеб, цо гьересси бихьарассул кинябго гьерессиянги ккенеб. co $o biqaraS kinyabgo biqarabilangi Keneb, co hereSi bi%araSul kinyabgo hereSiyangi Keneb. Цо жо ракIалълъа гьечIого, гьедигIан гьитIинаб хIалтIохъ гьедигIан кIудаб мухь кьеларин дуццаян абурабила бакьмуччицца бацIида. co $o raja:a hezogo, hedifan huTinyab \alTo] hedifan judab mu% pelarilan duCayan aburabila bapmuXiCa ba`ida. Цо къоялълъ ццебе бекьараб жо анкьицца ццебе бижиня. co qoya: Cebe beparab $o anpiCa Cebe bi$inya. Цо росолълъ цо абдал гIумо вугилан абурабила ХIажимухIума-дибирасс. co roso: co abdal fumo wugilan aburabila \a$imu\uma-dibiraS. Цо-цониги гIайиб хханассул ясалълъаги ккенебила. co-conigi fayib {anaSul yasa:agi Kenebila. Цо-цониги гIакъилаб жо абдалассги бицинеб. co-conigi faqilab $o abdalaSgi bicineb. Цо-цониги гIакъилги мекъи ккеневила. co-conigi faqilgi meqi Kenewila. Цо-цониги оцол багьаябги букIинебила гьересси. co-conigi ocol bahayabgi bujinebila hereSi. Цо-цо чияссул адамли бучIого гIурму эна. co-co xiyaSul adamli buzogo furmu ena. ЦоцIцIол бицани – берценаб, кIицIцIол бицани – мухьучIаб. co~ol bicani - bercenab, ji~ol bicani - mu%uzab. ЦоцIцIол кIодолиневила чи, кIицIцIол гьитIилиневила. co~ol jodolinewila xi, ji~ol hiTilinewila. Цц C Ццебе цIа бакани, нахъа рохъо ккена. Cebe `a bakani, na]a ro]o Kena. ЦцебетIамалълъе ил бигъараб. CebeTama:e il bivarab. Ццин бахъиналълъ гIакълу энеб, гIамал кIодолиялълъ гIакълу х I онеб. Cin ba]ina: faqlu eneb, famal jodoliya: faqlu \oneb. ЦI ` ЦIадаб бачIеб чед конев Бигищ гIадин. `adab bazeb xed konew bigi& fadin. ЦIадабе бегьараб квер бухIчIого ххутIиняро. `adabe beharab kwer bu\zogo {uTinyaro. ЦIадабе нарт тIенареб. `adabe nart Tenareb. ЦIадакьаги ворчIун, гонгикье ккана. `adapagi worzun, gongipe Kana. ЦIадакьаги лълъутун, гонгикь чIчIарав. `adapagi :utun, gongip Zaraw. ЦIадолгин маххссаро те, лълъадалгин божили те. `adolgin ma{Saro te, :adalgin bo$ili te. ЦIакъ ворххани, тIепиня, тIепун чIчIани, ворххиня. `aq wor{ani, Te_inya, Te_un Zani, wor{inya. ЦIакъго чIухIарав чIванев, унти баххчарав х I онев. `aqgo zi\araw zwanew, unti ba{xaraw \onew. ЦIакъго эххеде ворххарав гIодов кош речIчIинев. `aqgo e{ede wor{araw fodow ko^ reZinew. ЦIел хIалтIи цIецца гурони буняреб. `el \alTi `eCa guroni bunyareb. ЦIцI ~ ЦIцIад хIалуни, рукъуве, бакъ хIалуни, гьорове. ~ad \aluni, ruquwe, baq \aluni, horowe. ЦIцIадал барти – буртина, гьорол къолден – къехь. ~adal barti - burtina, horol qolden - qe%. ЦIцIадал къилиялълъасса бакъул ссахI белгьинеб. ~adal qiliya:aSa baqul Sa\ belhineb. ЦIцIадал къоялълъе бакъул къо каминяреб, лабалълъа х I уралълъе цIцIадал къо каминяреб. ~adal qoya:e baqul qo kaminyareb, laba:a \ura:e ~adal qo kaminyareb. ЦIцIадал сон бакъараб, бакъул сон гIорцIцIараб. ~adal son baqarab, baqul son for~arab. ЦIцIадалаб сон ххарилаб, бакъулаб сон х I урулаб. ~adalab son {arilab, baqulab son \urulab. ЦIцIадалабги гьакъана, бакъулабги уркъана. ~adalabgi haqana, baqulabgi urqana. ЦIцIал кьумо гIенарессе, чу кьуниги гIенареб. ~al pumo fenareSe, xu punigi fenareb. ЦIцIалани, гIелму щонеб, хIалтIани, боцIцIи щонеб. ~alani felmu &oneb, \alTani bo~i &oneb. ЦIцIаланщиняв чи Къудукьа Мусалав вукIинярев, кьалде анщиняв ХIажимурад вукIинярев. ~alan&inyaw xi qudupa musalaw wujinyarew, palde an&inyaw \a$imurad wujinyarew. ЦIцIаланщиняв чияссул гIалимчи вахъинярев, цо-цо гIалимчиги вукIинев, цо-цо цIцIалунчиги вукIинев, ххутIарал чIчIинкIилалги рукIинел. ~alan&inyaw xiyaSul falimxi wa]inyarew, co-co falimxigi wujinew, co-co ~alunxigi wujinew, {uTaral Zinjilalgi rujinel. ЦIцIалараб гIенаребила, цIцIалкIдеги ккенебила. ~alarab fenarebila, ~aljdegi Kenebila. ЦIцIаларассда гIелму гьаня, бихьарассда дунял гьаня. ~alaraSda felmu hanya, bi%araSda dunyal hanya. ЦIцIалацца буххугейила жиб, кIалцIуцца буххеян абинебила чоцца. ~alaCa bu{ugeyila $ib, jal`uCa bu{eyan abinebila xoCa. ЦIцIалдохъан лълъикIав вугилан, мекъиссала кьураб джавабалълъе лълъикIаб къимат гьенареб. ~aldo]an :ijaw wugilan, meqiSala purab Gawaba:e :ijab qimat henareb. ЦIцIалкIал рекьаринел, гьаркьал гьилгьаринел. ~aljal reparinel, harpal hilharinel. ЦIцIар кIудав рел'элгьечI. ~ar judaw rel'elhez ЦIцIогьор бечелиняревила, баххил кьаралиняревила. ~ohor bexelinyarewila, ba{il paralinyarewila. ЦIцIогьор гьединя, гъахIба гIодиня. ~ohor hedinya, va\ba fodinya. ЦIцIогьор гIорцIцIинярев, гIалимчи вакъинярев. ~ohor for~inyarew, falimxi waqinyarew. ЦIцIогьор жендерго рагIалалълъукьаги хIинкъинев. ~ohor $endergo rafala:upagi \inqinew. ЦIцIогьор огърол щомелиялълъассанги балад вуде гьаневила. ~ohor ohrol &omeliya:aSangi balad wude hanebila. ЦIцIогьорассул берал могъалълъа нахъаги рукIинелила. ~ohoraSul beral mova:a na]agi rujinelila. ЦIцIогьорасс гурони цIцIогьор веццинярев. ~ohoraS guroni ~ohor weCinyarew. ЦIцIогьорасс жендерго каву щула бунеб. ~ohoraS $endergo kawu &ula buneb. ЦIцIодорассул хIалтIи гIемераб. ~odoraSul \alTi femerab. ЦIцIумагъедо бахъаралълъуб хъок рещтIиня. ~umavedo ba]ara:ub ]ok re&Tinya. Ч x Чан бече бугеб бичассул рохъдолълъ. xan bexe bugeb bixaSul ro]do:. Чаргъедо парххинилан бакъул нур ссоняро. xarvedo _ar{inilan baqul nur Sonyaro. Чарухъаз бумо чакмабаз кунанеб заман бачIун буго. xaru]a# bumo xakmaba# kunaneb #aman bazun. Чарухъида хIур бахъчIони, хIарччида нагь бахъиняро. xaru]ida \ur ba]zoni, \arxida nah ba]inyaro. Чахъаби ругони вехь каминяро. xa]abi rugoni we% kaminyaru. Чахъаби цаххбинир лълъикI. xa]abi ca{binir :ij. Чахъабиги цIунун, бацIалги гIорцIцIун. xa]abigi `unun, ba`algi for~un. Чахъдал къелиялълъасса куйдол багьли белгьинеб. xa]dal qeliya:aSa kuydol bahli belhineb. Чахъдал он рагьараб чакъал гIемераб. xa]dal on raharab xaqal femerab. Чахъдал цIцIули бихьидал, цIцIе боххарабила. xa]dal ~uli bi%idal, ~e bo{arabila. Чахъдацца цIцIараб цIцIеде бачуги. xa]daCa ~arab ~ede buxugi. Чахъу гIорцIцIиняреб, гIорцIен къелиняреб. xa]u for~inyareb, for`en qelinyareb. Чахъу чIваниги, багIарабила бацIил кIал, чIвачIониги багIарабила. xa]u zwanigi bafarabila ba`il jal, zwazonigi bafabila. Чвангида кIулал рарав. xwangida julal raraw. Черххалълъа гIакъуба бихьчIони, чехьалълъа рахIат бихьиняро. xer{a:a faquba bi%zoni, xe%a:a ra\at bi%inyaro. Черххалълъасса гIорцIцIуги, къуваталълъасса чIухIуги. xer{a:aSa for~ugi, quwata:aSa zu\ugi. Черххалълъа ракI чIчIоги, чи данде ккеде гурин! xer{a:a raj Zoge, xi dande Kede gurin! Чи хIоде бегьинев женда чилун вихьинярев чияссдассанги, чи хIоде бегьинев женда жолун бихьиняреб унтиялълъассанги. xi \ode behinew $enda xilun wi%inyarew xiyaSdaSangi, xi \ode behinew $enda $olun bi%inyareb untiya:aSangi. Чияда ццебе хъат кколълъасса хъирул къоно ад байго лълъикIаб. xiyada Cebe ]at Koya:aSa ]irul qono ad baygo :ijab. Чияда ццебе хъат ккурасс черхх бичиня, чияе нако чIварасс намус бичиня. xiyada Cebe ]at KuraS xer{ bixinya, xiyaye zwaraS namus bixinya. Чияда – цедер, дудаго – рокьо. xiyada - ceder, dudago - ropo. Чиядасса окIлурассул тушман гIемер вукIиня, бажари-гьунар бугев ххашаде тушмалиня. xiyadaSa ojluraSul tu^man femer wujinya, ba$ari-hunar bugew {a^ade tu^malinya. Чияде абинелълъул, дурго эбелалълъулги пикри буе. xiyade abine:ul, durgo ebela:ulgi _ikri buye. Чияде хьамураб жендего буссинеб, чияде абураб жендего бачIинеб. xiyade %amurab $endego buSineb, xiyade aburab $endego bazineb. Чияе бухъаралълъуре нилълъго ккенел. xiyaye bu]ara:ure ni:go Kenel. Чияе бураб кумак – дого бураб кумак. xiyaye burab kumak - dogo burab kumak. Чияе гьересси бицарасс дойги бицинеб, чияе ххиянат бурасс дойги бунеб. xiyaye hereSi bicaraS doygi bicineb, xiyaye {iyanat buraS doygi buneb. Чияр кумакалълъе хьул гьоги, хIалтIун балагье. xiyar kumaka:e %ul hogi, \alTun balahe. Чиял куц-бегIалълъул бицлалълъер, цен мунго мутIуялълъуве валагье. xiyal kuc-befa:ul bicla:er, cen mungo muTuya:uwe walahe. Чияссе гьересси бицарасс дойги бицинеб, чияссе ххиянат бурасс дойги бунеб. xiyaSe hereSi bicaraS doygi bicineb, xiyaSe {iyanat buraS doygi buneb. Чорххое рахIат бурав, нахъа разилиняро. xor{oye ra\at buraw, na]a ra#ilinyaro. Чорххол гьава цIцIикIкIарав цо хIалалълъа ххутIларо. xor{ol hawa ~iJaraw co \ala:a {uTlaro. Чорххол хIал гьачIого рагIи бицуги, гьарахъе щочIого хьатал рахъуги. xor{ol \al hazogo rafi bicugi, hara]e &oxogo %atal ra]ugi. Чу кьолокье буссиня, гIор кьодокье. xu polope buSinya, for podope. ЧI z ЧIагого хIомо вегьдегIан, хIочIого ракьолълъ вукъиго лълъикI. zagogo \omo wehdefan, \ozogo rapo/ wuqigo :ij. ЧIагоязе гьиминярев, хIваразухъ гIодинярев. zagoya#e himinyarew, \wara#u] fodinyarew. ЧIагоязул пикри буни, хIваралълъ вуго, хIваразул пикри буни, Багъдадалълъа вуго. zagoya#ul _ikri buni, \wara: wugo, \wara#ul _ikri buni, bavdada:a wugo. ЧIагоязулълъги вукIиня хIварав чи, хIваразулълъги вукIиня чIагояв чи. zagoya#u:gi wujinya \waraw xi, \wara#u:gi wujinya zagoyaw xi. ЧIагоял хIванилан, хIварал рахъинярел. zagoyal \wanilan, \waral ra]inyarel. ЧIваниги хIонярев, хIваниги чIчIенарев. zwanigi \onyarew, \wanigi Zenarew. ЧIобогояб къвачIил къвакъвай кIудаб, чIобогояб болол рецц-бакъ кIудаб. zobogoyab qwazil qwaqway judab, zobogoyab bolol reC-baq judab. ЧIухIараб хIелеко, хIарччулълъ къамо хIонеб. zu\arab \eleko, \arXu: qamo \oneb. ЧIухIарав хIакъилиня, хIалимав кIодолиня. zu\araw \aqilinya, \alimaw jodolinya. ЧIухIарав чияссда цадахъ рокIон эялълъасса, гIадатав чиги ваччун эй лълъикIаб. zu\araw xiyaSda cada] rojon eya:aSa, fadataw xigi waXun ey :ijab. ЧIухIи бичун босде ккенареб. zu\i bixun bosde :enareb. ЧIухIи хIитIикье ккенеб. zu\i \iTipe Keneb. ЧIухIи хIелкие те, хIинкъи гIанкIкIие те. zu\i \elkiye te, \inqi fanJiye te. ЧIухIи хIитIикье ккенеб, бахIарчили ад ккенеб. zu\i \iTipe Keneb, ba\arxili ad Keneb. ЧIухIиялълъа ххадуб хIакъилиги хьвадинеб. zu\iya:a {adub \aqiligi %wadineb. ЧIухIуги, чIчIегIераб ракьалълъайин мун гьеде вугев. zu\uge, Zeferab rapa:ayin mun hede wugew. ЧIухIиялълъги вакъиялълъгийила КъурбангIали хIварав. zu\iya:gi waqiya:giyila qurbanfali \waraw. ЧIчI Z ЧIчIанагIан кIанцIде ккенебилан абурабила гIанкIкIицца. Zanafan jan`de Kenebilan aburabila fanJiCa. ЧIчIужу цIцIодорай яче, гIантаб гIанкIоцца цIцIодораб хIоно буняро. Zu$u ~odoray yaxe, fantab fanjoCa ~odorab \ono bunyaro. ЧIчIужу ячарай гIенареб, чIчIужуялълъе россги къварагIинев, руссунги къварагIинеб. Zu$u yaxaray fenareb, Zu$uya:e roSgi qwarafinew, ruSungi qwarafineb. ЧIчIужу яче, чияе энчIей, чу босе, чияцца рекIенчIеб. Zu$u yaxe, xiyaye enzey, xu bose, xiyaCa rejenzeb. ЧIчIужу ячин – моцIцIрол роххел, гIумруялълъул ургъел. Zu$u yaxin - mo~rol ro{el, fumruya:ul urvel. ЧIчIужу ячде – хIерав, хIоде – бахIарав. Zu$u yaxde - \eraw, \ode - ba\araw. ЧIчIужу ячуги, чодол мучари буней. Zu$u yaxugi, xodol muxari buney. ЧIчIужу ячинелълъулги чу босинелълъулги, бералги къанщун, Аллагьассде божили буе. Zu$u yaxine:ulgi xu bosine:ulgi, beralgi qan&un, allahaSde bo$ili buye. ЧIчIужуги йикIиня, чIчIужукIги йикIиня, щагIил рекелги йикIиня. Zu$ugi yijinya, Zu$ujgi yijinya, &afil rekelgi yijinya. ЧIчIужугин вагъани чехь эрелиня, росугин вагъани, рукъ нахъе ккена. Zu$ugin wavani xe% erelinya, rosugin wavani, ruq na]e Kena. ЧIчIужуадан йигила цIцIорол агIел, чIинкъани рокъи баде бегьиняреб. Zu$uadan yigila ~orol afel, zinqani roqi bade behinyareb. ЧIчIужуаданалълъасса къадарав бихьинчиги вукIинев, бихьинчияссдасса цIакъай чIчIужуаданги ятиней. Zu$uadana:aSa wadaraw bi%inxigi wujinew, bi%inxiyaSdaSa `aqay Zu$uadangi yatiney. ЧIчIужуаданалълъул гIакълу кочIчIела букIинебила, гьей аде яхъингин, бортонги энебила. Zu$uadana:ul faqlu koZela bujinebila, hey ade ya]ingin, bortongi enebila. ЧIчIужуаданалълъухъ ралагьдейила берал рижун ругел. Zu$uadana:u] ralahdeyila beral ri$un rugel. ЧIчIужукошил гьобол разилун вогенарев. Zu$ukwe^il hobol ra#ilun wogenarew. Ш ^ Шагь гIадалун ватани, Дагъистаналълъул ххалкъалълъа данде рагъде виччае. ^ah fadalun watani, davistana:ul {alqa:a dande ravde wiXaye. Шагьи гуронани, гIарацги щочIев, цо гIанкIо гурони, боцIцIиги гьечIев. ^ahi guronani, faracgi &ozew, co fanjo guroni, bo~igi hezew. Шагьи кьумо, барщдеруги, оц кьумо, рекъендеруе. ^ahi pumo, bar&derugi, oc pumo, reqenderuye. Шагьиялълъа бараххщарасс гъурущ бичде ккенеб. ^ahiya:a bara{&araS vuru& bixde Keneb. ШантIулида бадибе чугIанги валагьчIила. ^anTulida badibe xufangi walahzila. Шуша бугев – гьудул, гьан бугев – ацци. ^u^a bugew - hudul, han bugew - aCi. Щ & ЩагIил рекелалълъа чIулгIи бекуги. &afil rekela:a zulfi bekugi. ЩагIицца берал ссурай, ссукIрицца кIал бахъарай. &afiCa beral Suray, SujriCa jal ba]aray. Щай нелълъедего ккенареб хIал гIи бегIералълъе босдеян абурабила гъадицца хIамида. &ay ne:edego Kenareb \al fi befera:e bosdeyan aburabila vadiCa \amida. Щварт I алълъ нахъа ххутIарав сагIаталълъ ххадув гъенарев. &warTa: na]a {uTaraw safata: {aduw venarew. Щиби ц IцI аларабан бицуги, щиби гьарабан бице. &ibi ~alaraban bicugi, &ibi haraban bice. Э e Энареб дадихъ балагьун, энеб бурут Iи тоги. enareb dadi] balahun, eneb buruTi togi. Энаревила хIалихьат рохьове, ани рохьго баччун вачIиневила. enarewila \ali%at ro%owe, ani ro%go baXun wazinewila. Энессе нугь битIаги, чIчIенессе рукъ битIаги. eneSe nuh biTagi, ZeneSe ruq biTagi. Энаро дун хIорихъе, хIатIазде бакъ щочIого, (кIкIвагIалассул кици), хIетIеги бахъиняро, гурга кодоб кьечIого. enaro dun \ori]e, \aTa#de baq &ozogo, (JwafalaSul kici), \eTegi ba]inyaro, gurga kodob pezogo. Энссода малълъаруги, гьесс малълъараб буе. enSoda ma:arugi, heS ma:arab buye. Энссое йокьун васассе ячарайила, эбелалълъе вокьун яс кьурайила. enSoye yopun wasaSe yaxarayila, ebela:e wopun yas purayila. Энссоеги гьимал жендего жо кьенел рокьинел. enSoyegi himal $endego $o penel ropinel. Энссол гьоболги тоги, эбелаб нугьги тоги. enSol hobolgi togi, ebelab nuhgi togi. Энссол рател бичарасс бачаго хIал росиня. enSol ratel bixaraS baxago \al rosinya. Энссол хIатI босинярев вас вукIиняро. enSol \aT bosinyarew was wujinyaro. Энссоцца ххер бичани, васасс хIур бичинеб. enSoCa {er bixani, wasaS \ur bixineb. Энссоцца соно квани, гьималазул цаби секкинел. enSoCa sono kwani, himala#ul cabi seKinel. ЭнчIевани гьаргIиве, гьачIевани Магьдида. enzewani harfiwe, hazewani mahdida. ЭнчIого къоги беццуги, вихьчIого чиги веццуги. enzogo qogi beCugi, wi%zogo xigi weCugi. ЭнчIого ххаселги беццуги, хIочIого нуцалчиги веццуги. enzogo {aselgi beCugi, \ozogo nucalxigi weCugi. ЭнчIого, хIочIого чияссул къимат гьаняребила. enzogo, \ozogo xiyaSul qimat hanyarebila. Эмен гьечIессдасса эбел гьечIев цIцIикIкIун бесст I алавила. emen hezeSdaSa ebel hezew ~iJun beSTalawila. Эмен гьечIессул кIудав эмен валагьуги. emen hezeSul judaw emen walahugi. Эмен гьобол гIадав чи, рукъалълъул хIал эбелалълъа лълъикI гьаня. emen hobol fadaw xi, ruqa:ul \al ebela:a :ij hanya. Эмен къолохъан вугони, вас кьурдохъан вахъиневила. emen qolo]an wugoni, was purdo]an wa]inewila. Эмен къварагIиняреб къо бачIиняреб. emen qwarafinyareb qo bazinyareb. Эмен лълъикIассдасса живго лълъикIав лълъикI, эбел лълъикIалълъасса яс лълъикIай лълъикI. emen :ijaSdaSa $iwgo :ijaw :ij, ebel :ija:aSa yas :ijay :ij. Эмен рихьарав васассда живгоги рихьинев. emen ri%araw wasaSda $iwgogi ri%inew. Эмен х Iо нярев щиви, оц хъонярев щиви! (дуцца деги бучIо, дицца дойги буларо). emen \onyarew &iwi, oc ]onyarew &iwi! (duCa degi buzo, diCa doygi bularo). Эмен цен кунанев, эбел кIицIцIол кунаней, гьимал гьабцIцIол кунанел. emen cen kunanew, ebel ji~ol kunaney, himal hab~ol kunanel. Энссохъачи какуги, эбелалълъухъачи веццун. enSo]axi kakugi, ebela:u]axi weCun. Эххеде валагьарав гIодов ххутIаравила, гIодове валагьарав вахъун ккаравила. e{ede walaharaw fodow {uTarawila, fodowe walaharaw wa]un Karawila. Й y «Юргъа бачани, белегьанчих I вад, мун чияцца рекIиня». «yurva baxani , belehanxi\wad, mun xiyaCa rejinya». Юргъаялълъ – чу, ишалълъ – чи. yurvaya: - xu, i^a: - xi. Я гьанив гурев, я дова гурев. ya haniw gurew, ya dowa gurew. Я гIарцол цаххба цIела, я салул гвангвара цIела. ya farcul ca{ba `ela, ya salul gwangwara `ela. Я гIурул рагIал, я муърул ракьан. ya furul rafal, ya mu'rul rapan. Я зурзур те, я квен те. ya #ur#ur te, ya kwen te. Я къили чIвае, я зурма пуе. ya qili zwaye, ya #urma _uye. Якьадалълъ лълъухьде нусалълъ томо, нусалълъ лълъухьде якьадалълъ томо. yapada: :u%de nusa: tomo, nusa: :u%de yapada: tomo. Я хIама х Iоня , я ххан х Iоня . ya \ama \onya, ya {an \onya. Я мими гурев, я дуду гурев. ya mimi gurew, ya dudu gurew. Яс йокьун, дурцц вокьинев. yas yopun, durC wopinew. ЯхIалълъ къо реххугеги, къуваталълъ некь реххугеги. ya\a: qo re{ugegi, quwata: nep re{ugegi. ЯхIги рухIги – бащадаб жо. ya\gi ru\gi - ba&adab $o. ЯхI-намус гьечIев нусго бечедассдасса намус бугев цо миск I инчиго лълъикI. ya\-namus hezew nusgo bexedaSdaSa namus bugew co misjinxi :ij. Яццалълъул ракI – ваццгин, ваццассул ракI – рохьоб. yaCa:ul raj - waCgin, waCaSul raj - ro%ob. Ячеян дуда гьердеде ккогеги, ячIаян мун гьердеде ккогеги. yaxeyan duda herdede Kogegi, yazayan mun herdede Kogegi. ЯчдегIан «эбелх I вад», ячун ххадуй «мунгох I вад». yaxdefan «ebel\wad», yaxun {aduy «mungo\wad». Ячлалълъер нусалълъ вакьадассда дадайилан абинебила, дагьаб ххадуб дандамадилан абинебила. yaxla:er nusa: wapadaSda dadayilan abinebila, dahab {adub dandamadilan abinebila. Ячун щваралълъасса ячIун щварай лълъикIила. yaxun &wara:aSa yazun &waray :ijila. Ячунги ячиней лълъади, ячIунги ячиней лълъади. yaxungi yaxiney :adi, yazungi yaxiney :adi. ЯчIинелълъул – «далалай», дун тенелълъул – «вабабай». yazine:ul – «dalalay», dun tene:ul – «wababay».

ЛI / ЛIар бекараб цо цIцIецца тIолабго рехъен ссурукъ гьабулеб. /ar bekarab co ~eCa Tilabgo re]en Suruq habuleb. ЛIар бугеб гIакдадасса лIар гьечIеб гъвалаги бергьунебила. /ar bugeb fakdadaSa /ar hezeb vwalagi berhunebila. ЛIурдул гъезе араб гъвала, рачIчIги къотIун бачIарабила. /urdul ve#e arab vwala, raZgi qoTun bazarabila. ЛIугьаралдасса пашманлъуге, щоларелде хьул лъоге. /uharaldaSa _a^man;uge, &olarelde %ul ;oge. ЛIугьунареб бицарасс лIугьунеб гьабуларо. /uhunareb bicaraS /uhuneb habularo. ЛIугьунареб бицунессда бицине мацIцI кIочон таги. /uhunareb bicuneSda bicine ma~ joxon tagi. ЛIугIи гьечIеб хIалтIи – рачIчI гьечIеб барти. /ufi hezeb \alTi - raZ hezeb barti. ЛIутаян гIанкIкIида абун, гьаян гьойда абун. /utayan fanJida abun, hayan hoyda abun. ЛIутизеги тIадагьав, тIуризеги хIадурав. /uti#egi Tadahaw, Turi#egi \aduraw. ЛIутизе хIинкъарав чи – гьеле гьев чи бахIарчи. /uti#e \inqaraw xi - hele hew xi ba\arxi. ЛIутIарав щив, букъарав хвад! /uTaraw &iw, buqaraw [wad!

ХI \ 1. ХIабургъараб гъуй гъваридабилан кколебила. \aburvarab vuy vwaridabilan Kolebila. 2. ХIабургъараб меххалълъ гIор бахунареб. \aburvarab me{a: for ba[unareb. 3. ХIайван кIал гIебаб лълъикIаб, гIанкIу гозо бегIераб лълъикIаб. \aywan jal febab :ijab, fanju go#o beferab :ijab. 4. ХIайван – тIассан чараб, гIадан – жаниссан чарав. \aywan - TaSan xarab, fadan - $aniSan xaraw. 5. ХIайван хвани - ракьа, чи хвани - ишал. \aywan [wani - rapa, xi [wani - i^al. 6. ХIайван хIайваналда релълъараб, гIадан гIадамассда релълъарав. \aywan \aywanalda re:arab, fadan fadamaSda re:araw. 7. ХIайваналда ччехI ккани, риидал кьаралъула, рукъалда ччехI кканани, чанги сон къваригIуна. \aywanalda Xe\ Kani, riidal para;ula, ruqalda Xe\ Kanani, xangi son qwarifuna. 8. ХIажалъиялълъ малълъула, магъалоялълъ квегъула. \a$a;iya: ma:ula, mavaloya: kwevula. 9. ХIажат гьечIеб ххабаралда ххадувги лIугьунге, кколареб ишги бетIералде босуге. \a$at hezeb {abaralda {aduwgi /uhunge, Kolareb i^gi beTeralde bosuge. 10. ХIажизабазулги рещтIунгегийила бо. \a$i#aba#ulgi re&Tungegiyila bo. 11. ХIажигIисал хъулухъ. \a$ifisal ]ulu]. Кици бижун буго наибассул гьобол ХIажигIисал баркала гьечIеб хъулухъалда тIад. Наибассе бокьун букIун буго йокьарай гIадангун кIалъазе. ЦIакьго наибассе хъулухъ бацIцIад гьабулев чи хIисабалда, ХIажигIиса гьессдасса ватIалъун гьечIо. Наибассе йокьулелда кIалъазе рес ккун гьечIо. Гьединаб хъулухъалда магIарулаз абула ХIажигIисал хъулухъан. Кколареб иш бетIералде босарав чияссдеги абула кIудияв ХIажигIиса вугилан. kici bi$un bugo naibaSul hobol \a$ifisal barkala hezeb ]ulu]alda Tad. naibaSe bopun bujun bugo yoparay fadangun ja;a#e. `aqgo naibaSe ]ulu] ba~ad habulew xi \isabalda, \a$ifisa heSdaSa waTa;un hezo. naibaSe yopulelda ja;a#e res Kun hezo. hedinab ]ulu]alda mafarula# abula \a$ifisal ]ulu]an. Kolareb i^ beTeralde bosaraw xiyaSde abula judiyaw \a$ifisa wugilan. 12. ХIажияссул ракI ХIавал кIалдиб. \a$iyaSul raj \awal jaldib. 13. ХIайваналцин рагъизе тIами Аллагьасс гьукъараб жойила. \aywanalcin ravi#e Tami allahaS huqarab $oyila. 14. ХIакимассда ццевессанги унге, хIамида нахъассанги унге. \akimaSda CeweSangi unge, \amida na]aSangi unge. 15. ХIакимзаби рихьидал, «рорчIами!» – ян вортулев, цогидазда бер чIвайдал, рихьичIеб ххвел гьабулев. \akim#abi ri%idal, «rorzami!» - an wortulew, cogida#da ber zwaydal, ri%izeb {wel habulew. 16. ХIакимассул витIи – чи ватIа гьавунгутIи. \akimaSul wiTi - xi waTa hawunguTi. 17. ХIакъаб рагIиялълъул къимат холареб. \aqab rafiya:ul qimat [olareb. 18. ХIакъги къоги – къарал бугъие. \aqgi qogi - qaral buviye. 19. ХIал бугев – гьакида, гьакил бетIергьан – гIодоссан. \al bugew - hakida, hakil beTerhan - fodoSan. 20. ХIал бугев – кидаго ххан, хIаликъав – кидаго лагъ. \al bugew - kidago {an, \aliqaw - kidago lav. 21. ХIал бугессул гIанкIудул хоноялълъ, хIал гьечIессул гIурул хоно бекулебила. \al bugeSul fanjudul [onoya:, \al hezeSul furul [ono bekulebila. 22. ХIал гIоларев хIилаялълъ бергьунев. \al folarew \ilaya: berhunew. 23. ХIал гIолеб гьечIони, хIилаги бегьулеб. \al foleb hezoni, \ilagi behuleb. 24. ХIал кколареб гьудуллъи ххалат ххутIулареб. \al Kolareb hudul;i {alat {uTulareb. 25. ХIал лъаларев гьудул – бекичIеб цIулакьо (ХIал лъаларев гьудулги бекичIеб цIулакьоги цого жалила). \al ;alarew hudul - bekizeb `ulapo (\al ;alarew hudulgi bekizeb `ulapogi cogo $alila). 26. ХIал лъаларей чIчIужугIаданалда тIаде иналдасса рекIараб ххвалчада тIаде ин лълъикIила. \al ;alarey Zu$ufadalda Tade inaldaSa rejarab {walxada Tade in :ijila. 27. ХIал лъаларессухъеги кьогейила налъи, хIал лъаларессухъаги босугейила. \al ;alareSu]egi pogeyila na;i, \al ;alareSu]agi bosugeyila. 28. ХIал хъубал гIадамал рукIинчIелани, ракьалдаги алжан букIинаанила. \al ]ubal fadamal rujinzelani, rapaldagi al$an bujinaanila. 29. ХIалакъаб жоялълъул гьан кьарияб бакIалдасса лълъикIаб, кьарияб жоялълъул гьан хIалакъаб бакIалдасса лълъикIаб. \alaqab $oya:ul han pariyab bajaldaSa :ijab, pariyab $oya:ul han \alaqab bajaldaSa :ijab. 30. ХIалакъаб куйдул боххалдасса кьарияб чахъдал ратIа лълъикIаб (ХIалакъаб цIцIеялдасса кьарияб бурутIго лълъикI). \alaqab kuydul bo{aldaSa pariyab xa]dal raTa :ijab (\alaqab ~eyaldaSa pariyab buruTgo :ij). 31. ХIалакъаб чахъдал гьаракь рагIулареб. \alaqab xa]dal harap rafulareb. 32. ХIалакъаб чол гьод ххалатаб, гьекъарав чияссул ххабар чIамучIаб. \alaqab xol hod {alatab, heqaraw xiyaSul {abar zamuzab. 33. ХIалакъаб чу – квешаб чу, кьарияб чу – лълъикIаб чу. \alaqab xu - kwe^ab xu, pariyab xu - :ijab xu. ГIодор чIчIарал гIадамазда ццевессан анила цо рекIарав. - Чол цIакълъи! Берцинлъи! – ян киназго беццанила нухлулассул чу. - Долълъул кьаралъигихха, дир лъимал! – ан абунила тIириги канлъи бихьуларев херав чияссги. Канлъиги бихьулареб меххалълъ, дуда доб чу кьарияб букIин кин лъарабан абигун, кIудияв чиясс гьадаб кици тIамун буго. fodor Zaral fadama#da CeweSan anila co rejaraw. - xol `aq;i! bercin;i! - yan kina#go beCanila nu[lulaSul xu. - do:ul para;igi{a, dir ;imal! - an abunila Tirigi kan;i bi%ularew [eraw xiyaSgi. kan;igi bi%ulareb me{a:, duda dob xu pariyab bujin kin ;araban abigun, judiyaw xiyaS hadab kici Tamun bugo. 34. ХIалалав вакъуларо, бикъарав гIорцIцIуларо. \alalaw waqularo, biqaraw for~ularo. 35. ХIаликъассул рагIи кIудияб, къокъассул гIамал кIудияб. \aliqaSul rafi judiyab, qoqaSul famal judiyab. 36. ХIалил хIалтIиялълъ черхх чIвалеб, хIалтIуларесс рукъ чIвалеб. \alil \alTiya: xer{ zwaleb, \alTulareS ruq zwaleb. 37. ХIалимаб чахъу лъабцIцIул къунцIулебила. \alimab xa]u ;ab~ul qun`ulebila. 38. ХIалимассда къвал бай, къел кколев довегIан те. \alimaSda qwal bay, qel Kolew dowefan te. 39. ХIалимассе хъиру гIадав, хъачIассе квасквас гIадав. \alimaSe ]iru fadaw, ]azaSe kwaskwas fadaw. 40. ХIалихьалъиялда цадахъ хIалихьалъи хьвадулебила, бихьинчилъиялда цадахъ бихьинчилъи рекъолебила. \ali%a;iyalda cada] \ali%a;i %wadulebila, bi%inxi;iyalda cada] bi%inxi;i reqolebila. 41. ХIалихьатав васассдасса, гьевги хун, чIчIикIараб бахъухъго лълъикIила. \ali%ataw wasaSdaSa, hewgi [un, Zijarab bu]u]go :ijila. 42. ХIалихьатав ватидал, чияссе гьабизессеб тамихI – реххунтей. \ali%ataw watidal, xiyaSe habi#eSeb tami\ - re{untey. 43. ХIалихьатав гьудулассдасса бахIарчияв тушманго лълъикIила. \ali%ataw hudulaSdaSa ba\arxiyaw tu^mango :ijila. 44. ХIалихьатаб гьой чурутIа багъула, хIалихьатав чи гъасстIа вагъула. \ali%atab hoy xuruTa bavula, \ali%ataw xi vaSTa wavula. 45. ХIалихьатав ххан ккани, улка биххулеб, хIалихьатав гIел ккани, магъил гIадлу биххулеб. \ali%ataw {an Kani, ulka bi{uleb, \ali%ataw fel Kani, mavil fadlu bi{uleb. 46. ХIалихьатав чияссда хIал лъазе тоге. \ali%araw xiyaSda \al ;a#e toge. 47. ХIалихьатав чияссухъа босараб ханида жаниб багIархоно батуларебила. \ali%ataw xiyaSu]a bosarab [anida $anib bafar[ono batularebila. 48. ХIалихьатассул рекIелI – ххиянат, бахIарчияссул рекIелI – ритIухълъи. \ali%ataSul reje/ - {iyanat, ba\arxiyaSul reje/ - riTu];i. 49. ХIалицца бахъараб ритIухълъи тIоххол къайи гIадаб жойила. \aliCa ba]arab riTu];i To{ol qayi fadab $oyila. 50. ХIалицца гIияда нахъе битIараб гьойцца гьумер хъахIаб жо гьабулареб. \aliCa fiyada na]e biTarab hoyCa humer ]a\ab $o habulareb. 51. ХIалихьатав чи бусен борлIун вилълъизегIан чIаго ххутIагийила. \ali%ataw xi busen bor/un wi:i#efan zago {uTagiyila. 52. ХIалихьатав гьудулассдасса яхI бугев тушманго лълъикIила. \ali%ataw hudulaSdaSa ya\ bugew tu^mango :ijila. 53. ХIалицца базабураб какил кири букIунареб, хIалицца гьабизабураб хIалтIуда гугьар букIунареб. \aliCa ba#aburab kakil kiri bujunareb, \aliCa habi#aburab \alTuda guhar bujunareb. 54. ХIалтIарассда лъала ххинкIазул тIагIам. \alTaraSda ;ala {inja#ul Tafam. 55. ХIалтIи балагье, хIалихьалъи баччуге, хъантIун кванаге, дандеяссухъги валагье. \alTi balahe, \ali%a;i baXuge, ]anTun kwanage, dandeyaSu]gi walahe. 56. ХIалтIи батарассда боцIцIиги батулеб. \alTi bataraSda bo~igi batuleb. 57. ХIалтIи битIун унаро, бутIрул лълъикIал гьечIони, гьобоги ххеноларо, жонода тIад гурони. \alTi biTun unaro, buTrul :ijal hezoni, hobogi {enolaro, $onoda Tad guroni. 58. ХIалтIи бокьарасс гьобо бай, ургъел бокьарасс гIи хьихье. \alTi boparaS hobo bay, urvel boparaS fi %i%e. 59. ХIалтIи бокьизе лъабго сон къваригIунеб, кIкIухIал лIугьине лъабго къоги гIолеб. \alTi bopi#e ;abgo son qwarifuneb, Ju\al /uhine ;abgo qogi foleb. 60. ХIалтIи бокьуларесс кьалги хIехьолареб. \alTi bopulareS palgi \e%olareb. 61. ХIалтIи буго ракIалълъ гьабулеб жо. \alTi bugo raja: habuleb $o. 62. ХIалтIи гьабизеги къваригIунеб гьелда рекъараб маххщел, дагьаб жо гьабизеги къваригIунеб гьелда рекъараб заман. \alTi habi#egi qwarifuneb helda reqarab ma{&el, dahab $o habi#egi qwarifuneb helda reqarab #aman. 63. ХIалтIи гьечIев гIалимчи – цIцIад балареб накIкI. \alTi hezew falimxi - ~ad balareb naJ. 64. ХIалтIи гьечIессе къо ххалатаб, рокьи ккарассе сордо ххалатаб. \alTi hezeSe qo {alatab, ropi KaraSe sordo {alatab. 65. ХIалтIи гьечIессул чед гьечIеб, чед гьечIони, гIумру гьечIеб. \alTi hezeSul xed hezeb, xed hezoni, fumru hezeb. 66. ХIалтIи гьечIони, лълъикIлъи гьечIо, лълъикIлъи гьечIони, дунял гьечIо. \alTi hezoni, :ij;i hezo, :ij;i hezoni, dunyal hezo. 67. ХIалтIи жаналда рекъон гьабе, квен чехьалда рекъон кванай. \alTi $analda reqon habe, kwen xe%alda reqon kwanay. 68. ХIалтIи катил гIадав, кванай хIамил гIадав. \alTi katil fadaw, kwanay \amil fadaw. 69. ХIалтIи кутакалълъ гьабулареб, маххщелги къваригIунеб. \alTi kutaka: habulareb, ma{&elgi qwarifuneb. 70. ХIалтIи къолеб, гIадамал бергьунел. \alTi qoleb, fadamal berhunel. 71. ХIалтIи лълъикIаб ххеххдаричIеб. \alTi :ijab {e{darizeb. 72. ХIалтIи лълъикIавги веццулев, хIелхIедаравги веццулев. \alTi :ijawgi weCulew, \el\edarawgi weCulew. 73. ХIалтIи – рухI гьечIеб жо. \alTi - ru\ hezeb $o. 74. ХIалтIи рихарассул гIусал-цабиги чIчIола (Кверал хIалтIичIони, цаби хIалтIуларо). \alTi ri[araSul fusal-cabigi Zola (kweral \alTizoni, cabi \alTularo). 75. ХIалтIи тIагIаралълъ гIомо борлIулеб. \alTi Tafara: fomo bor/uleb. 76. ХIалтIи тIагIун чи холарев (Дир инссуцца нусиялда ххадур сонал ран рукIанила, гьессулни хIалтIи лIугIун букIинчIила). \alTi Tafun xi [olarew (dir inSuCa nusiyalda {adur sonak ran rujanila, heSulni \alTi /ufun bujinzila). 77. ХIалтIи тIагIуна гьабичIого тараб меххалълъ. \alTi Tafuna habizogo tarab me{a:. 78. ХIалтIи тIагIуна нилI хвараб меххалълъ, чи регIула ункъабго къоно чIвараб меххалълъ. \alTi Tafuna ni/ [warab me{a:, xi refula unqabgo qono zwarab me{a:. 79. ХIалтIи чIалгIарассул цаби чIандоларел. \alTi zalfaraSul cabi zandolarel. 80. ХIалтIани маххги гвангъулеб. \alTani ma{gi gwanvuleb. 81. ХIалтIарассул габур биццатаб, хIалтIуларессул гьури биццатаб. \alTaraSul gabur biCatab, \alTulareSul huri biCatab. 82. ХIалтIизе ккани – херав, хвезе ккани – бахIарав. \alTi#e Kani - [eraw, [we#e Kani - ba\araw. 83. ХIалтIичIого кваналеб бакI батани, нижедаги лъазабе. \alTizogo kwanaleb baj batani, ni$edagi ;a#abe. Эменги васги рекьуда рукIанила. Вас ццеве вилълъунев вукIанила, инссуцца пурццигIоркь ккун букIанила. Васассда хIалтIи ххеххгого чIалгIанила. Гьесс оцал рахънисса къватIире ине толел рукIанила. Эмен гьессде семулев вукIанила. - Дида дур лIугIиго гьечIеб хIалтIи чIалгIана! – янги абун, вас лIутун унев вукIанила. - ЧIчIа! – ян ахIанила инссуцца. – ХIалтIичIого кваналеб бакI батани, нижедаги лъазабизе вачIа! emengi wasgi repuda rujanila. was Cewe wi:unew wujanila, inSuCa _urCiforp Kun bujanila. wasaSda \alTi {e{gogo zalfanila. heS ocal ra]niSa qwaTire ine tolel rujanila. emen heSde semulew wujanila. - dida dur /ufigo hezeb \alTi zalfana! - yangi abun, was /utun unew wujanila. - Za! - yan a\anila inSuCa. - \alTizogo kwanareb baj batani, ni$edagi ;a#abi#e waza! 84. ХIалтIичIони хIалтIи букIунаро. \alTizogo \alTi bujunaro. 85. ХIалтIичIони чIамулареб, чIамичIогоги гIолареб. \alTizoni zamulareb, zamizogo folareb. 86. ХIалтIуда маххссара лъалареб, маххссараялълъ квен кьолареб. \alTuda ma{Saro ;alareb, ma{Saraya: kwen polareb. 87. ХIалтIуда рекъарабила мухьги букIунеб. \alTuda reqarabila mu%gi bujuneb. 88. ХIалтIудасса хIинкъуларессдасса хIалтIи хIинкъулебила. \alTudaSa \inqulareSdaSa \alTi \inqulebila. 89. ХIалтIуде унелълъул ццевехъан – мискинчи, берталълъе унелълъул ццевехъан – бечедав чи. \alTude une:ul Cewe]an - miskinxi, berta:e une:ul Cewe]an - bexedaw xi. 90. ХIалтIуе – квалквад, квание – гъалбацI. \alTuye - kwalkwad, kwaniye - valba`. 91. ХIалтIуе – кечI, кинидае – лаилагьа. \alTuye - kez, kinidaye - lailaha. 92. ХIалтIуе – пахъла, квание – хъанхъра. \alTuye - _a]la, kwaniye - ]an]ra. 93. ХIалтIуде – хьадар, квание – гIедер. \alTude - %adar, kwaniye - feder. 94. ХIалтIул квешлъи – гьабунгутIи, гьудулассул квешлъи– хIалккунгутIи.# \alTul kwe^;i - habunguTi, hudulaSul kwe^;i - \alKunguTi. 95. ХIалтIул лълъикIлъи лIугIидал лъала, чияссул лълъикIлъи хведал лъала. \alTul :ij;i /ufidal ;ala, xiyaSul :ij;i [wedal ;ala. 96. ХIалтIул пайда гьечIеб пикру гьечIони. \alTul _ayda hezeb _ikru hezoni. 97. ХIалтIул рагIал тIерен ккурав, тIабкIил рагIал биццат ккурав. \alTul rafal Teren Kuraw, Tabjil rafal biCat Kuraw. 98. ХIалтIул ссвак хIалтIун гурони бахъулареб. \alTul Swak \alTun guroni ba]ulareb. 99. ХIалтIул ургъалида таги. \alTul urvalida tagi. 100. ХIалтIулев кванарав, хIалтIуларев хIацIцIадулев ххутIарав. \alTulew kwanalew, \alTularew \a~adulew {uTaraw. 101. ХIалтIулел кверал гурел хъубал, хIалтIуларелин. \alTulel kweral gurel ]ubal, \alTularelin. 102. ХIалтIулел ратаралълъув хIалтIе, кваналел ратаралълъув кванай. \alTulel ratara:uw \alTe, kwanalel ratara:uw kwanay. 103. ХIалтIулIги кванилIги – ссундулIго гIорхъи букIине кколебила. \alTu/gi kwani/gi - Sundu/go for]i bujine Kolebila. 104. ХIалтIун бечелъарав гIорцIцIун хваравила, ххиялаз бечелъарав вакъун хваравила. \alTun bexe;araw for~un [warawila, {iyala# bexe;araw waqun [warawila. 105. ХIалтIун бечелъула, бихьун цIцIодорлъула. \alTun bexe;ula, bi%un ~odor;ula. 106. ХIалтIун ххадуб квараб – гьуинаб, кьижун ххадуб квараб – кьогIаб. \alTun {adub kwarab - huinab, pi$un {adub kwarab - pofab. Эбелги васалги хурир хIалтIулел рукIанила. Къалъуда эбелалълъ гьезда гьикъанила. ebelgi wasalgi [urir \alTulel rujanila. qa;uda ebela: he#da hiqanila. - ГьабсагIат кьолеб ридигун ххинкIищ бокьилеб, бакъанида кьолеб хIаливайищ бокьилеб? - habsafat poleb ridigun {inji& bopileb, baqanida poleb \aliwayi& bopileb? - Бакъанида кьолеб хIаливаялдасса гьанжего кьолеб ридиги ххинкIги бокьила, эбел, – ан абунила цоясс. - baqanida poleb \aliwayaldaSa han$ego poleb ridigi {injgi bopila, ebel, - an abunila coyaS. - Диени бакъанида кьолеб хIаливаго бокьила, – ян абунила цойгиясс. - diyeni baqanida poleb \aliwago bopila, - yan abunila coygiyaS. Бакъанида хIалтIи лIугIун ххадуб эбелалълъ кIиабилев васассда ццебеги гъобго ридиги ххинкIги лъунила. baqanida \alTi /ufun {adub ebela: jiabilew wasaSda Cebegi vobgo ridigi {injgi ;unila. - ВахI, эбел, бакъанида хIалива кьезе гурищ къотIи букIараб? – ан абунила гьесс. - wa\, ebel, baqanida \aliwa pe#e guri& qoTi bujarab? - an abunila heS. - ХIалтIи лIугIун ххадуб кванараб ххинкI хIаливаялдасса гьуинаб букIуна, дир вас, хIал бихьея цо, – ян абунила эбелалълъ. - \alTi /ufun {adub kwaranab {inj \aliwayaldaSa huinab bujuna, dir was, \al bi%eya, - yan abunila ebela:. - БитIараб букIун буго, эбел. ХIаливаялдасса гьуинаб ххинкIги буго, рахьалдасса тIагIамаб ридиги буго, – ян абунила васасс, гъираялда ццебе лъураб квенги кваналаго. - biTarab bujun bugo, ebel. \aliwayaldaSa huinab {injgi bugo, ra%aldaSa Tafamab ridigi bugo, - yan abunila wasaS, virayalda Cebe ;urab kwengi kwanalago. ХIалтIун ххадуб квараб – гьуинаб, кьижун ххадуб квараб – кьогIабан кици рехханила эбелалълъ. \alTun {adub kwarab - huinab, pi$un {adub kwarab - pofaban kici re{anila ebela:. 107. ХIалтIухъанассдасса хIалтIи хIинкъулеб, бахIарчияссдасса гула хIинкъулеб. \alTu]anaSdaSa \alTi \inquleb, ba\arxiyaSdaSa gula \inquleb. 108. ХIалтIухъанассе мухь гьессда бараб гIетI бакъвалалде кьейила. \alTu]anaSe mu% heSda barab feT baqwalalde peyila. 109. ХIалтIуцца хIалтIи малълъулеб, боцIцIуцца мацIцI малълъулеб. \alTuCa \alTi ma:uleb, bo~uCa ma~ ma:uleb. 110. ХIалхьи гьечIеб чIчIеялдасса чIчIей гьечIеб рилълъинго лълъикI. \al%i hezeb ZeyaldaSa Zey hezeb ri:ingi :ij. 111. ХIалценги, цIаги, рокьиги раххчун бажаруларелила. \alcengi, `agi, ropigi ra{xun ba$arularelila. 112. ХIама бегьичIони, хIамихъ босараб бегьулеб. \ama behizoni, \ami] bosarab behuleb. 113. ХIама бергьинегIан чу биччалареб. \ama berhinefan xu biXalareb. 114. ХIама биларассулила къоги билулеб. \ama bilaraSulila qogi biluleb. 115. ХIама бугони гъалдибер камиларо. \ama bugoni valdiber kamilaro. 116. ХIама букIана – кьили щвечIо, кьили букIана – хIама щвечIо. \ama bujana - pili &wezo, pili bujana - \ama &wezo. 117. ХIама гIундуздассан лъалебила, гIабдал каламалдассан лъалевила. \ama fundu#daSan ;alebila, fabdal kalamaldaSan ;alewila. 118. ХIама кьололаго кьолокьги чIвалеб, кьили бахъулаго ххадубги чIвалеб. \ama pololago polopgi zwaleb, pili ba]ulago {adubgi zwaleb. 119. ХIама кьололессеги хIал кьейила. \ama pololeSegi \al peyila. 120. ХIама тункизабурассда гIорцIен тункизабулеб. \ama tunki#aburaSda for`un tunki#abuleb. 121. ХIама хвани варис гьойила. \ama [wani waris hoyila. 122. ХIама хвани тIом ххутIула, на хвани щибго ххутIуларо. \ama [wani Tom {uTula, na [wani &ibgo {uTularo. 123. ХIама хвани хур хола. \ama [wani [ur [ola. 124. ХIама хвей – чодуе балагь. \ama [wey - xoduye balah. 125. ХIама – хIамихъего, чу – чохъего. \ama - \ami]ego, xu - xo]ego. 126. ХIама чIвай бацIил гIайиб батани, бацIал ругеб бакIалде ин хIамилги гIайиб буго. \ama zway ba`il fayib batani, ba`al rugeb bajalde in \amilgi fayib bugo. 127. ХIамабагьадур камураб росу букIунареб, хIажигIиса камураб бертин букIунареб. \amabahadur kamurab rosu bujunareb, \a$ifisa kamurab bertin bujunareb. 128. ХIамабагьадурассул гIумру къокъаб. \amabahaduraSul fumru qoqab. 129. ХIамабагьадурлъиги гьабуге, гьечIеб бахIарчилъи бихьизабизеги лIугьунге. \amabahadur;igi habuge, hezeb ba\arxi;i bi%i#abi#egi /uhunge. 130. ХIамабахIарчилъи гьабизе ццевеги кIанцIуге, лIутизе нахъаги чIчIоге. \amaba\arxi;i habi#e Cewegi jan`uge, /uti#e na]agi Zoge. 131. ХIамаги бацIадиссессул, бацIги бацIадиссессул. \amagi ba`adiSeSul, ba`gi ba`adiSeSul. 132. ХIамаги дирго, гьирги дирго. \amagi dirgo, hirgi dirgo. 133. ХIамаги къваригIун, къадруги бокьун. \amagi qwarifun, qadrugi bopun. 134. ХIамаги хIамайила, хIамида рекIаравги хIамайила. \amagi \amayila, \amida rejarawgi \amayila. 135. ХIамагIанаб бацI букIунареб, бицан щинаб рагIи батулареб. \amafanab ba` bujunareb, bican &inab rafi batulareb. 136. ХIамалъун гьагIулареб, гьойлъун хIапулареб. \ama;un hafulareb, hoy;un \a_ulareb. 137. ХIамида асскIобе гIари гуребила бачIунеб, гIорода асскIобе хIамайила. \amida aSjobe fari gurebila bazuneb, foroda aSjobe \amayila. 138. ХIамида жибго хIама букIин гIин цIцIараб меххалълъ гурони лъачIебила. \amida $ibgo \ama bujin fin ~arab me{a: guroni ;azebila. 139. ХIамида къвал бан хIама балагьарав, чода рекIун чу балагьарав. \amida qwal ban \ama balaharaw, xoda rejun xu balaharaw. 140. ХIамида кьабизе щвечIони, гъалдибералдагIаги кьабейила. \amida pabi#e &wezoni, valdiberaldafagi pabeyila. 141. ХIамида кьили рекъолареб, чода гъалдибер рекъолареб. \amida pili reqolareb, xoda valdiber reqolareb. 142. ХIамида кIерт берцинаб (Бищун берцинаб жоялда байилан хIамихъе цIцIумур кьурабила, гьелълъги жиндирго кIартида барабила). \amida jert bercinab (bi&un bercinab $oyalda bayilan \ami]e ~umur purabila, he:gi $indirgo jartida barabila). 143. ХIамида оххцер кваназе щибила лъалеб. \amida o{cer kwana#e &ibila ;aleb. 144. ХIамида рагIизе гъалдибералда кьабулеб. \amida rafi#e valdiberalda pabuleb. 145. ХIамида хIеренлъи лъалареб, лълъадуе рецц рекъолареб. \amida \eren;i ;alareb, :aduye reC reqolareb. 146. ХIамидаги мачу ретIарал, бачидаги чарухъал ретIарал. \amidagi maxu reTaral, baxidagi xaru]al reTaral. 147. ХIамидассанила бачида мал базе лъараб. \amidaSanila baxida mal ba#e ;arab. 148. ХIамие жиндирго гьагIи берцинаб, хIелкие жиндирго гIегIеди берцинаб. \amiye $indirgo hafi bercinab, \elkiye $indirgo fefedi bercinab. 149. ХIамие тIил гьечIого гIолареб, тIоххое риди гьечIого гIолареб (ХIамие – тIил, тIоххое – риди). \amiye Til hezogo folareb, To{oye ridi hezogo folareb (\amiye - Til, To{oye - ridi). 150. ХIамие – хIенссеркIо, чодуе – цIцIал. \amiye - \enSerjo, xoduye - ~al. 151. ХIамие – чури, чоде – кIалцIи. \amiye - xuri, xode - jal`i. 152. ХIамикълъи бихьарассила хIамил къимат гьабулеб. \amiq;i bi%araSila \amil qimat habuleb. 153. ХIамил гьагIдеялълъ гьойдул бетIер унтарабила. \amil hafdeya: hoydul beTer untarabila. 154. ХIамил гIайиб – хIалакълъи, гIарцул гIайиб – гьечIолъи. \amil fayib - \alaq;i, farcul fayib - hezo;i. 155. ХIамил гIундул ххалалъаралила, алжаналълъубе билълъунарого, цIцIан рачIчI къокълъарабила, къватIибе билълъунарого, тIун. \amil fundul {ala;aralila, al$ana:ube bi:unarogo, ~an raZ qoq;alabila, qwaTibe bi:unarogo, Tun. 156. ХIамил инссухъачи гьвейила. \amil inSu]axi hweyila. 157. ХIамил мугъалда носол балги цун. \amil muvalda nosol balgi cun. 158. ХIамил рачIчIалда кигIан букIунебилан гьикъани, цоясс абила натI букIунилан, цогиясс абила натIгун бащадаб букIунилан. \amil raZalda kifan bujunebilan hiqani, coyaS abila naT bujunilan, cogiyaS abila naTgun ba&adab bujunilan. 159. ХIамил рачIчIалълъги чаргъеду ккурабила. \amil raZa:gi xarvedu Kurabila. 160. ХIамил сапаралълъ чи бечелъиларо. \amil sa_ara: xi beze;ilaro. 161. ХIамил хвел – гьвел кIалбиччанкъо. \amil [wel - hwel jalbiXanqo. 162. ХIамилги къажарассулги херлъи-бахIарлъи лъаларебила. \amilgi qa$araSulgi [er;i-ba\ar;i ;alarebila. 163. ХIамитIасса вортулев чотIа рекIунарев. \amiTaSa wortulew xoTa rejunarew. 164. ХIамитIенкел тIад чIваниги берцинай йиго берцинай. \amiTenkel Tad zwanigi bercinay yigo bercinay. 165. ХIамихъего хьвагIулагойила бачил бохх бекараб. \ami]ego %wafulagoyila baxil bo{ bekarab. 166. ХIамицца абурабила лъалареб бакIалдеги бачун жиб чуйилан бичейилан. \amiCa aburabila ;alareb bajaldegi baxun $ib xuyilan bixeyila. 167. ХIамицца ганчIилI речIчIулел, чоцца хIурулI речIчIулел. \amiCa ganzi/ reZulel, xoCa \uru/ reZulel. 168. ХIамицца гIундул кIорокIун бацI хIинкъиларо. \amiCa fundul jorojun ba` \inqilaro. 169. ХIамицца жиндаго кьабизе тIил, къалиги бан, босарабила, гIабдалассда кьабизе тIил, къолода ххадуб ссахIги бан, босизе кколебила. \amiCa $indago pabi#e Til, qaligi ban, bosarabila, fabdalaSda pabi#e Til, qoloda {adub Sa\gi ban, bosi#e Kolebila. 170. ХIамицца реххарав гIорцIада бегьуларев, гIорцIада чухьарлъарав чода ярагьунарев. \amiCa re{araw for`ada behularew, for`ada xu%ar;araw xoda yarahunew. 171. ХIан гIадин хIанчIиледухъ тамахгоги вукIунгейила, чIваркьан векиледухъ къвакIунги вукIунгейила. \an fadin \anziledu] tama[gogi wujungeyila, zwarpan wekiledu] qwajungi wujungeyila. 172. ХIанчIарассда гурони ххинкIил мегI лъалареб. \anzaraSda guroni {injil mef ;alareb. 173. ХIанчIида ракIалда мочохурила. \anzida rajalda moxo[urila. 174. ХIанчIидаги кIолебила жинда рекъараб лълъикIлъи гьабизе. \anzidagi jolebila $inda reqarab :ij;i habi#e. Цо чияссул рукъзабахъ цIа ккун букIанила. Цояз гIертIаз, цояз хьагаз лълъимги баччун, цIа ссвинабизе лIугьанила гIадамал. ЦIа тIадеялдасса тIаде гьалаглъулеб букIанила. Кумекалълъе дагьалги гIадамал ругеланищан ккараб хIал букIанила. co xiyaSul ruq#aba] `a Kun bujanila. coya# ferTa#, coya# %aga# :imgi baXun, `a Swinabi#e /uhanila fadamal. `a TedayaldaSa Tade halag;uleb bujanila. kumeka:e dahalgi fadamal rugelani&an Karab \al bujanila. ГIадамазда чIчIечIого цIадуда тIаде боржун бачIунеб, нахъе унеб цо гьитIинаб хIинчIчI бихьанила. Цояз абунила гьаниб гьелълъул бусен батилилан, цогияз абунила тIинчI батилилан. Рукъалълъул бетIергьанассда бихьанила хIинчIчIалълъ, риччарал куркьбалги тварххезарун, цIадутIе лълъел къатIраби тIинкIизарулел. ГIажаиблъарав гьесс хIинчIчIалде ахIанила - fadama#da Zezogo `aduda Tade bor$un bazuneb, na]e uneb co hiTinab \inZ bi%anila. coya# abunila hanib he:ul busen batililan, cogiya# abunila Tinz batililan. ruqa:ul beTerhanaSda bi%anila \inZa:, riXaral kurpbalgi twar{e#arun, `aduTe :el qaTrabi Tinji#arulel. fa$aib;araw heS \inZalde a\anila - - Я пакъир! Гьалго щинал гIадамазда ссвинабизе кIоларого бугеб цIа дур куркьбаздассан тIинкIарал къатIрабазищ ссвинабилеб? - ya _aqir! halgo &inal fadama#da Swinabi#e jolarogo bugeb `a dur kurpba#daSan Tinjaral qaTaba#i& Swinabileb? - БитIараб буго, – ян абунила хIинчIчIалълъ. – Дир куркьбаздассан тIинкIараб лълъецца гьеб ссвинаро. Дие бокьун буго гIадамаз дуе гьабулеб кIудияб лълъикIлъиялда гьоркьоб цо гьитIинабниги бутIа дирги букIине! - biTarab bugo, - yan abunila \inZa:. - dir kurpba#daSan Tinjarab :eCa heb Swinaro. diye bopun bugo fadama# duye habuleb judiyab :ij;iyalda horpob co hiTinabnigi buTa dirgi bujine! Гьединги абун, хIинчIчI нахъеги куркьбал риччизаризе анила. hedingi abun, \inZ na[egi kurpbal riXi#ari#e anila. 175. ХIанчIчIие бусенги – ватIан, къоркъое хIорги – ватIан. \anXiye busengi - waTan, qorqoye \orgi - waTan. 176. ХIанчIчIил багьа – чIарил хъат. \anZil baha - zaril ]at. 177. ХIанчIчIил кIалдисса мугьги бахъуге, чияда бицунеб жоялда гъоркье гIинги ккоге. \anZil jaldiSa muhgi ba]uge, xiyada bicuneb $oyalda vorpe fingi Koge. 178. ХIанчIчIида гьорол хIал лъалеб, ччугIида лълъадал хIал лъалеб. \anZida horol \al ;aleb, Xufida :adal \al ;aleb. 179. ХIанчIчIилаб – хIанчIчIие, гъадилаб – гъадие. \anXilab - \anZiye, vadilab - vadiye. 180. ХIанчIчIицца абурабила - лълъикIав бахIарчиясс жинда гьецIцIоги речIчIиларила, къадарасс реххараб щвезе жибги чIчIеларила. \anZiCa aburabila - :ijaw ba\arxiyaS $inda he~ogi reZilarila, qadaraS re{arab &we#e $ibgi Zelarila. 181. ХIанчIчIиццаги чIчIезе гIаркьел берцинаб бищулебила. \anZiCagi Ze#e farpel bercinab bi&ulebila. 182. ХIапдолареб гьойдуе чури тIолареб. \a_dolareb hoyduye xuri Tolareb. 183. ХIарам гьабурассе хIучч битIуларо. \aram haburaSe \uX biTularo. 184. ХIарам-хIалал кIоченчIого хIалтIулев Аллагьассеги вокьулев. \aram-\alal joxenzogo \alTulew allahaSegi wopulew. 185. ХIарамаб боцIцIи кванан кьаралъиялдасса, хIалалаб боцIцIи кванан хIалакълъиго лълъикI. \aramab bo~i kwanan para;iyaldaSa, \alalab bo~i kwanan \alaq;igo :ij. 186. ХIарамаб боцIцIуда баркат лъолареб. \aramab bo~uda barkat ;olareb. 187. ХIарччида нахъа чехь цIуне, чияр рокъоб бер цIуне. \arXida na]a xe% `une, xiyar roqob ber `une. 188. ХIарччил кинаб рахъалдассан кваниги – цохIого мочол ххинкIал. \arXil kinab ra]aldaSan kwanigi - co\ogo moxol {injal. 189. ХIарччиниб ххинкIги цо букIунаребила. \arXinib {injgi co bujunarebila. 190. ХIарччиниссаги бортун, туртидассанги хъущтIун. \arXiniSagi bortun, turtidaSangi ]u&Tun. 191. ХIарччихъ валагьун кванай, копохъ валагьун велъе. \arXi] walahun kwanay, ko_o] walahun we;e. 192. ХIарщуда хIетIе хъвазе теларилан лIугьарав магIаруласс хIарщулI дегIен чIчIарабила. \ar&uda \eTe ]wa#e telarilan /uharaw mafarulaS \ar&u/ defen Zarabila. 193. ХIарщулI тIилал кьабуни, тIираби дудегоги щолел. \ar&u/ Tilal pabuni, Tirabi dudegogi &olel. 194. ХIарщулIе ккун чоргарав чурун вацIцIалъула, чагъир гьекъон чоргарав чурун вацIцIалъуларо. \ar&u/e Kun xorgaraw xurun wa~a;ula, xavir heqon xorgaraw xurun wa~a;ularo. 195. ХIарщулIе реххунилан месед чороклъулареб. \ar&u/e re{unilan mesed xorok;ulareb. 196. ХIарщулI цIцIалги кьабуге, цIцIалкIинибе лълъимги тIоге. \ar&u/ ~algi pabuge, ~aljinibe :imgi Toge. 197. ХIасанил чу бачиде ккарабила. \asanil xu baxide Karabila. 198. ХIатIал ракулI ругессул кверал гьацIцIул цIолелила. \aTal raku/ rugeSul kweral ha~ul `olelila. 199. ХIатIида тункун ворчIиялдасса нуцIцIида тункун ворчIи лълъикIаб. \aTida tunkun worziyaldaSa nu~ida tunkun worzi :ijab. 200. ХIатIиде бахине тани, нацIцI бетIералдеги бахунебила. \aTide ba[ine tani, na~ beTeraldegi ba[unebila. 201. ХIатIикь щиб бугебали малъ гIодоб чIвалалде валагье. \aTip &ib bugebali ma; fodob zwalalde walahe. 202. ХIебтил бугониги дирго кунта дарайдул. \ebtil bugonigi dirgo kunta daraydul. 203. ХIежалде ан щинавги хIажи вукIунаревила, цIцIалан щинавги дибир вахъунаревила. \e$alde an &inawgi \a$i wujunarewila, ~alan &inawgi dibir wa]unarewila. 204. ХIежалде унилан хIама хIажилъиларо. \e$alde unilan \ama \a$i;ilaro. 205. ХIелеко гIегIедунилан сордо рогьинаро, гIегIедичIогойилан сордо рогьинчIогоги букIинаро. \eleko fefedunilan sordo rohinaro, fefedizogoyilan sordo rohinzogogi bujinaro. 206. ХIелеко лIугьунеб тIинчI ханинибго чIчIикIдулеб. \eleko /uhuneb Tinz [aninibgo Zijduleb. 207. ХIелкида кколебила, жиб тIассан унелълъул, тIох тIечIого киндай ххутIулебилан. \elkida Kolebila, $ib TaSan une:ul, To[ Tezogo kinday {uTulebilan. 208. ХIелкил гьудул гьечIевила, гьорол тушман гьечIевила. \elkil hudul hezewila, horol tu^man hezewila. 209. ХIелкил гIадаб гIамал, гIебу гIадаб ракI. \elkil fadab famal, febu fadab raj. 210. ХIеренаб мацIцI чармил ххвалчадассаги бергьунебила. \erenab ma~ xarmil {walxadaSagi berhunebila. 211. ХIетIе кодобе босилалде, чIчIезе бакI хIадур гьабе. \eTe kodobe bosilalde, Ze#e baj \adur habe. 212. ХIетIе хъущтIун вортарав тирщун тIаде вахъуна, мацIцI хъущтIун вортарассда вахъине хIал кIоларо. \eTe ]u&Tun wortaraw tir&un Tade wa]una, ma~ ]u&Tun wortaraSda wa]ine \al jolaro. 213. ХIехьоларессе боцIцIи кьогеги, Аллагь! \e%olareSe bo~i pogegi, allah! 214. ХIилаялълъ балагьуге, хIалтIун балагье. \ilaya: balahuge, \alTun balahe. 215. ХIилаялълъ бергьинги гьунар буго. \ilaya: berhingi hunar bugo. 216. ХIинкъараб гьой гIемер хIапдолебила. \inqarab hoy femer \a_dolebila. 217. ХIинкъараб лочнохъе чан щолареб, хIинкъараб боцца хъала бахъулареб. \inqarab loxno]e xan &olareb, \inqarab boCa ]ala ba]ulareb. 218. ХIинкъарав гьойдаги ватIа гьавизе лъалевила. \inqaraw hoydagi waTa hawi#e ;alewila. 219. ХIинкъарав къойил хола, къвакIарав цоцIцIул хола. \inqaraw qoyil [ola, qwajaraw co~ul [ola. 220. ХIинкъарав, къурав чиясс гIамал гIемер гьабула. \inqaraw, quraw xiyaS famal femer habula. 221. ХIинкъарав чияссда рохьги бойилан кколебила, гъотIол гIаркьелги жинде битIизабураб туманкIилан кколебила. \inqaraw xiyaSda ro%gi boyilan Kolebila, voTol farpelgi $inde biTi#aburab tumanjilan Kolebila. 222. ХIинкъаравги гьардохъанги – гьвел мурад. \inqarawgi hardo]angi - hwel murad. 223. ХIинкъарассда мал балев, къвакIарассда къвал балев. \inqaraSda mal balew, qwajaraSda qwal balew. 224. ХIинкъарассе хIалхьи гьечIеб. \inqaraSe \al%i hezeb. 225. ХIинкъарассул квер ххеххаб, виххарассул хIетI ххеххаб. \inqaraSul kwer {e{ab, wi{araSul \eT {e{ab. 226. ХIинкъарассулгун гьудуллъи гьабуге. \inqaraSulgun hudul;i habuge. 227. ХIинкъарассухъа билараб багьадурассда батулеб. \inqaraSu]a bilarab bahaduraSda batuleb. 228. ХIинкъи гьечIеб жо кетойила, кутак бугеб жо цIцIунцIцIрайила. \inqi hezeb $o ketoyila, kutak bugeb $o ~un~rayila. 229. ХIинкъи гIанкIкIие те, хIамабагьадурлъи гIабдалассе те. \inqi fanJiye te, \amabahadur;i fabdalaSe te. 230. ХIинкъи – цIцIодорлъи, цIакълъи – гьаглъи. \inqi - ~odor;i, `aq;i - hag;i. 231. ХIинкъизе бакI гьечIо чабхъад арав васассда, анцIила щуго сон бараб чуги буго, къого сон барав живгоги вуго. \inqi#e baj hezo xab]ad araw wasaSda, an`ila &ugo son barab xugi bugo, qogo son baraw $iwgogi wugo. 232. ХIинкъиялдалъун чи къадаралдасса ворчIуларо. \inqiyalda;un xi qadaraldaSa worzularo. 233. ХIинкъуге, хIинкъараб жо толебани, катицца гIункIкI телаан. \inquge, \inqarab $o tolebani, katiCa funJ telaan. 234. ХIинкъуларев чи вукIунарев, биунареб чаран букIунареб. \inqularew xi wujunarew, biunareb xaran bujuneb. 235. ХIинкъуларев чи вукIунарев, хIехьезе кколеб. \inqularew xi wujunarew, \e%e#e Koleb. 236. ХIинкъун вукIин лълъикIав чияссги хIал дагьлъун букIин лълъикIаб чоццаги лъазе толареб. \inqun wujin :ijaw xiyaSgi \al dah;un bujin :ijab xoCagi ;a#e tolareb. 237. ХIинкъун квараб гьанадасса хIинкъичIого квараб гьуэр лълъикIаб. \inqun jwarab hanadaSa \inqizogo kwarab huer :ijab. 238. ХIинкъун къадаралдасса рорчIуларел, Аллагьасс гурони рухI бахъулареб. \inqun qadaraldaSa rorzularel, allahaS guroni ru\ ba]ulareb. 239. ХIинццаб хIамаялда тIил рагIуларо, тIогьисса рачIчIги ккун, гьод буханиги. ТIадагьаб бетIералълъ малълъ босуларо, тIолго гIалам бачIун, ццебе чIчIаниги. \inCab \amayalda Til rafularo, TohiSa raZgi Kun, hod bu[anigi. Tadahab beTera: ma: bosularo, Tolgo falam bazun, Cebe Zanigi. 240. ХIинчIчI бихьунила рорженги букIунеб. \inZ bi%unila ror$engi bujuneb. 241. ХIисаб бугин, бухIун кье. – ХIичи щиб? – ЧIчIикIу. – ЧIчIикIу щиб? – ХIичи. \isab bugin, bu\un pe. - \ixi &ib& - Ziju. - Ziju &ib? - \ixi. 242. ХIобода дарай ккуни, гьебги берцин бихьулеб. \oboda daray Kuni, hebgi bercin bi%uleb. 243. ХIобое чIван, гIочIоцца чIалу кквеларо, чIалуе лъун, тIилицца тIох баччиларо. \oboye zwan, fozoCa zalu Kwelaro, zaluye ;un, TiliCa To[ baXilaro. 244. ХIобоцца рукъ баччула, тIаде ккарасс къо хIехьола. \oboCa ruq baXula, Tade KaraS qo \e%ola. 245. ХIор букIаралълъуб хIари камулареб. \or bujara:ub \ari kamulareb. 246. ХIотоцца гьорчо кколареб. \otoCa horxo Kolareb. 247. ХIотол сум букIагIаги, мутIигIлъе бетIерассде. \otol sum bujafagi, muTif;e beTeraSde. 248. ХIуби тиризабурассда цили тиризабулеб. \ubi tiri#aburaSda cili tiri#abuleb. 249. ХIуби чIвачIонани, чIалу бекула. \ubi zwazonani, zalu bekula. 250. ХIуби чIвачIони, чIалу кколареб, чIчIужу гьечIони, рукъ кколареб. \ubi zwazoni, zalu Kolareb, Zu$u hezoni, ruq Kolareb. 251. ХIужа гьечIеб дагIбагун диваналде вахъунге. \u$a hezeb dafbagun diwanalde wa]unge. 252. ХIули – тIавусил, тIул-ракI – борхьил. \uli - Tawusil, Tul-raj - bor%il. 253. ХIунссизе хIамидаги кколеб. \inSi#e \amidagi Koleb. 254. ХIунчулеб заз баккудассаго лъалеб, лIугьунев чи гьитIинго лъалев. \unxuleb #a# baKudaSago ;aleb. /uhunew xi hiTingo ;alew. 255. ХIур тамахалълъубила хIама гебергулеб. \ur tama[a:ubila \ama geberguleb. 256. ХIурмат бокьун батани, гIемер гаргадуге, сахлъи бокьун батани, гIемер кванаге. \urmat bopun batani, femer gargaduge, sa[;i bopun batani, femer kwanage.

Ч x 1. Чабхъадул боцIцIи чабхъацца унеб. xab]adul bo~i xab]aCa uneb. 2. ЧагIиги чIвачIого, чуги хвечIого хъала бахъулареб. xafigi zwazogo, xugi [wezogo ]ala ba]ulareb. 3. Чадикълъи бихьаниги, чиякълъи бихьугеги. xadiq;i bi%anigi, xiyaq;i bi%ugegi. 4. Чадил къимат гьабичIессда къо квешаб бихьулеб. xadil qimat habizeSda qo kwe^ab bi%uleb. 5. Чадихъ гьан бичарав, дур чара хваяв, Чохьоцца реххарав, дур чилъи хваяв. xadi] han bixaraw, dur xara [wayaw, xo%oCa re{araw, dur xi;i [wayaw. 6. Чадицца цIунилилан цIцIодорлъи гIодоб тоге. xadiCa `unililan ~odor;i fodob toge. 7. Чали гъазихъацца кколеб, гъарим пакъирасс кколев. xali va#i]aCa Koleb, varim _aqiraS Kolew. 8. Чалуххай чIчIужу россассеги йокьулейила, росдаеги йокьулейила. xalu{ay Zu$u roSaSegi yopuleyila, rosdayegi yopuleyila. 9. Чан батIияв, чан тIекъав, чан гIажизав, чан гIабдал. xan baTiyaw, xan Teqaw, xan fa$i#aw, xan fabdal. 10. Чан бахIарчи къосарав кухIлу бугел берацца, каранзул кIичIал ричIун, жаниве ваккизегIан. Чан меседу къосарай, къачIарал васал рихьун, къвал байдал, борохь батун, хьолбода жемизегIан. xan ba\arxi qosaraw ku\lu bugel beraCa, karan#ul jizal rizun, $aniwe waKi#efan. xan mesedu qosaray, qazaral wasal ri%un, qwal baydal, boro% batun, %olboda $emi#efan. 11. Чан боцIцIи гьечIев гIалим гIодов ххутIарав, чан боцIцIи гIемерав гIабдал гIаршалде вахарав. xan bo~i hezew falim fodow {uTaraw, xan bo~i femeraw fabdal far^alde wa[araw. 12. Чан гьабизе бигьаяб жо буго, чилъи гьабизе захIматаб буго. xan habi#e bihayab $o bugo, xi;i habi#e #a\matab bugo. 13. Чан гьитIинаб бетIералълъ кIудияб бетIер къотIараб, чан гьитIинаб къукъа кIудиялдасса бергьараб! xan hiTinab beTera: judiyab beTer qoTarab, xan hiTinab quqa judiyaldaSa berharab! 14. Чан гIакъил вугев гIабдалассул малълъалда гъоркь! xan faqil wugew fabdalaSul ma:alda vorp! 15. Чан гIалимассул гIелму мискинлъиялълъ каранда жаниб ххутIараб! xan falimaSul felmu miskin;iya: karanda $anib {uTarab! 16. Чан жагьилав гIабдал боцIцIуцца жаниве вачарав! xan $avilaw fabdal bo~uCa $aniwe waxaraw! 17. Чан пайдаяб иш бугеб, жиндасса чи тIурулеб, чан заралаб жо бугеб, жиб тун чи вукIунареб. xan _aydayab i^ bugeb, $indaSa xi Turuleb, xan #aralab $o bugeb, $ib tun xi wujunareb. 18. Чанаре рачиналде гьаби кваназаруларел. xanare raxinalde habi kwana#arularel. 19. Чанахъанассул гьан биццатаб, гьабигьанассул чед биццатаб. xana]anaSul han biCatab, habihanaSul xed biCatab. 20. Чанахъанассул пишаялда баракат букIунареб. xana]anaSul _i^ayalda barakat bujunareb. 21. Чангит барабщинаб чу букIунаро, чухъа ретIунщинав чи вукIунаро. xangit barab&inab xu bujunaro, xu]a reTun&inaw xi wujunaro. 22. Чанго бихьичIого, рохьобе туманкI (ГIила гьечIого чияда гIайиб чIваге). xango bi%izogo, ro%obe tumanj (fila hezogo xiyada fayib zwage). 23. Чание мегIер лълъикIаб, чодуе авлахъ лълъикIаб. xaniye mefer :ijab, xoduye awla] :ijab. 24. Чанил бице чанахъанассе, чол бице чотIахъанассе. xanil bice xana]anaSe, xol bice xoTa]anaSe. 25. Чаницца кьуру тун буго. xaniCa puru tun bugo. 26. ЧанцIцIул борцаниги, хIамил рачIчIалда цого натIила. xan~ul borcanigi, \amil raZalda cogo naTila. 27. Чара хвани, лочноцца гъадилгун чан гьабула. xara [wani, loxnoCa vadilgun xan habula. 28. Чаран къвакIула бацIанагIан, бахIарчиясс къо хIехьола хIал цIцIикIкIанагIан. xaran qwajula ba`anafan, ba\arxiyaS qo \e%ola \al ~iJanafan. 29. Чаран мугъалде ккун буго. xaran muvalde Kun bugo. 30. Чаранги биунеб, цIел хIал батани, гамущги меххтулеб, гIемер гьекъани. xarangi biuneb, `el \al batani, gamu&gi me{tuleb, femer heqani. 31. Чаргъеду парххунилан, бакъул нур ссвинаро. xarvedu _ar{unilan, baqul nur Swinaro. 32. Чарухъаз гьабун, чакмабаз кваналеб заман бачIун буго. xaru]a# habun, xakmaba# kwanaleb #aman bazun bugo. 33. Чахъаби ругони, вехь камиларо. xa]abi rugoni, we% kamilaro. 34. Чахъабиги цIунун, бацIалги гIорцIцIун. xa]abigi `unun, ba`algi for~un. 35. Чахъдал къинлъиялдасса куйдул багьлъи бергьунеб. xa]dal qin;iyaldaSa kuydul bah;i berhuneb. 36. Чахъдал тIом ретIараб чакъал гIемераб. xa]dal Tom reTarab xaqal femerab. 37. Чахъдал цIцIолъи бихьидал, цIцIе белъарабила. xa]dal ~o;i bi%idal, ~e ba;arabila. 38. Чахъдацца цIцIараб цIцIеде бачунге. xa]daCa ~arab ~ede baxunge. 39. Чахъу гIорцIцIулареб, гIорцIен къинлъулареб. xa]u for~ulareb, for`en qin;ulareb. 40. Чахъу чIваниги, багIарабила бацIил кIал, чIвачIониги багIарабила. xa]u zwanigi, bafarabila ba`il jal, zwazonigi bafarabila. 41. Чванта тIадагьлъани, гьудулзаби дагьлъулел. xwanta Tadah;ani, hudul#abi dah;ulel. 42. Чвантида кIулал рарав. xwantida julal raraw. 43. Чвантиниб гIарац бугони, магIардаги ах гьабулеб. xwantinib farac bugoni, mafarda a[ habuleb. 44. Чвантиниб гIарац бугони, эбелалълъул къвалакьа яхъунги, яс кьолейила. xwantinib farac bugoni, ebela:ul qwlapa ya]ungi, yas poleyila. 45. Чвантиниб гIарац гьечIого, базаралде инегIан, гIащтIи кодоб гьечIого, рохьове инго лълъикIаб. xwantinib farac hezogo, ba#aralde inefan, fa&Ti kodob hezogo, ro%owe ingo :ijab. 46. Чвантиниб месед бугони, росулI яс камуларо. xwantinib mesed bugoni, rosu/ ya kamularo. 47. Чваххулеб лълъадае нух камулареб. xwa{uleb :adaye nu[ kamulareb. 48. Чваххун балеб цIцIад гIадав, щун бачIунеб гIор гIадав. xwa{un baleb ~ad fadaw, &un bazuneb for fadaw. 49. Черхх херлъаниги ракI херлъулареб. xer{ [er;anigi raj [er;ulareb. 50. Черххалда гIакъуба бихьичIони, чехьалда рахIат бихьулареб. xer{alda faquba bi%izoni, xe%alda ra\at bi%ulareb. 51. Черххалда ракI чIчIоге, чи данде ккезе гурин! xer{alda raj Zoge, xi dande Ke#e gurin! 52. Черххалда хIур бахинчIони, хIарччида нах бахунареб. xer{alda \ur ba[inxoni, \arXida na[ ba[unareb. 53. Черххалдасса гIорцIцIуге, къуваталдасса чIухIуге. xer{aldaSa for~uge, quwataldaSa zu\uge. 54. Черххалълъул цIцIайи цIцIадирабаз бицуна, чилъиялълъул цIцIайи мацIцIалълъ бицуна. xer{a:ul ~ayi ~adiraba# bicuna, xi;iya:ul ~ayi ma~a: bicuna. 55. Чехь бакъарав, рукъ мискинав – умумузул къо-ассалдасса чIухIарав. xe% baqaraw, ruq miskinaw - umumu#ul qo-aSaldaSa xu\araw. 56. Чехь бакъунилан, рукъи балареб. xe% baqunilan, ruqi balareb. 57. Чехь бухIуларессде рекIел ургъел бикьуге. xe% bu\ulareSde rejel urvel bipuge. 58. Чехь бухIун гIодани, беццаб бадиссаги магIу бачIунеб. xe% bu\un fodani, beCab badiSagi mafu bazuneb. 59. Чехь бухIун ракIалда ккураб жо киданиги кIочонареб. xe% bu\un rajalda Kurab $o kidanigi joxonareb. 60. Чехь гIорцIцIаниги, бер гIорцIцIуларев. xe% for~anigi, ber for~ularew. 61. Чехь гIорцIцIарав – бер бакъарав, рукъ бечедав – ракI мискинав. xe% for~araw - ber baqaraw, ruq bexedaw - raj miskinaw. 62. Чехь квешай кIалалълъе ккогеги, кIал квешай мадугьалихъе ккогеги. xe% kwe^ay jala:e Kogegi, jal kwe^ay maduhali]e Kogegi. 63. Чехь квешасс рукъги бичулеб, ракI квешасс боги бичулеб. xe% kwe^aS ruqgi bixuleb, raj kwe^aS bogi bixuleb. 64. Чехь сабаблъун бетIер ссуризе тогейила. xe% sabab;un beTer Suri#e togeyila. 65. Чехь сабаблъун бетIер хварав бетIеркъотI. xe% sabab;un beTer [waraw beTerqoT. 66. Чехь цIезегIан кванаялълъ кIкIухIаллъи тIад гьабулеб. xe% `e#efan kwanaya: Ju\al;i Tad habuleb. 67. Чехь чIвалеб жо – квен, черхх чIвалеб жо – рахIат. xe% zwaleb $o - kwen, xer{ zwaleb $o - ra\at. 68. Чехьалда рихараб жо нус гурони гьечIебила. xe%alda ri[arab $o nus guroni hezebila. 69. Чехьалълъ бетIер какарав бетIеркъотI. xe%a: beTer kakaraw beTerqoT. 70. Чехьалълъеги черххалълъеги бокьанщинаб гьабуни, чи бокьове ккола. xe%a:egi xer{a:egi bopan&inab habuni, xi bopowe Kola. 71. Чи вихьун, квен кьурал, чу бихьун, ххер кьурал. xi wi%un kwen pural, xu bi%un {er pural. 72. Чи вихьун чухъа гьабе, гьудул вихьун ракI рагье. xi wi%un xu]a habe, hudul wi%un raj rahe. 73. Чи вуххуге – малълъе, чу буххуге – кIалцIи бай. xi wu{uge - ma:e, xu bu{uge - jal`i bay. 74. Чи гурессда гьаруге, дурго хIурмат хунгутIизе. xi gureSda haruge, durgo \urmat [unguTi#e. 75. Чи гьечIелълъув гIакъиллъун вукIиналдасса гIадамазда гъорлI гIабдаллъун вукIинго лълъикIила. xi heze:uw faqil;un wujinaldaSa fadama#da vor/ fabdal;un wujingo :ijila. 76. Чи гIемер – чи дагь, чу гIемер – чи дагь (Нагагь гурони чу батуларо, надир гурони чи ватуларо). xi femer - xi dah, xu femer - xi dah (nafah guroni xu batularo, nadir guroni xi watularo). 77. Чи гIемералълъуб гIакълу цIцIикIкIараб. xi femera:ub faqlu ~iJarab. 78. Чи гIемерлъани, гIадлу холеб. xi femer;ani, fadlu [oleb. 79. Чи даражаялде, захIмат бихьун, вахунев, гIодове бигьаго кколев. xi dara$ayalde #a\mat bi%un wa[unew, fodowe bihago Kolew. 80. Чи къварид гьавурав воххун ххутIуларев. xi qwarid hawuraw wo{un {uTularew. 81. Чи лъала рагIудассан, чу лъала рилълъадассан. xi ;ala rafudaSan, xu ;ala ri:adaSan. 82. Чи лъазе бокьани, гьессие хIакимлъи кьейила. xi ;a#e bopani, heSiye \akim;i peyila. 83. Чи лъазе бокьани, гьессул гьалмагъассухъ ралагьейила (Чи лъазе бокьан, гьудул цIеххе). xi ;a#e bopani, heSul halmavaSu] ralaheyila (xi ;a#e bopan, hudul `e{e). 84. Чи лъалилан абуге, лъороб гьецIцIо батизе гурин. xi ;alilan abuge, ;orob he~o bati#e gurin. 85. Чи чохьоццайила мискин гьавулев. xi xo%oCayila miskin hawulew. 86. Чи хвезе бегьулев жинда чилъун вихьуларев чияссдассанги, чи хвезе бегьулев жинда жолъун бихьулареб унтиялдассанги. xi [we#e behulew $inda xi;un wi%ularew xiyaSdaSangi, xi [we#e behulew $inda $o;un bi%ulareb untiyaldaSangi. 87. Чи чIваларилан кьалги гьабуге, чу ссвакаларилан ахIудги рахъунге. xi zwalarilan palgi habuge, xu Swakalarilan a\udgi ra]unge. 88. Чи чIван, балагьги бачIунгеги, чияда ццере къулизе ккарал къоялги рачIунгеги. xi zwan, balahgi bazungegi, xiyada Cere quli#e Karal qoyalgi razungegi. 89. Чидай хIелиялдасса вакъи рекъон букIуна, яхI тун хьвадиялдасса къадру рекъон бихьула. xiday \eliyaldaSa waqi reqon bujuna, ya\ tun %wadiyaldaSa qadru reqon bi%ula. 90. Чилъун лIугьине гIумруги дагьаб. xi;un /uhine fumrugi dahab. 91. Чилъун лIугьинеялдасса гIалимчилъун вахъине бигьаябила. xi;un /uhineyaldaSa falimxi;un wa]ine bihayabila. 92. Чини лъалин, ракI лълъида бихьулеб? xini ;alin, raj :ida bi%uleb? 93. Чирахъ баканиги, чIчIужугIадан гьечIеб рукъалда нур букIунаребила. xira] bakanigi, Zu$ufadan hezeb ruqalda nur bujunarebila. 94. Чирахъ гьечIеб рукъ – хIайван гьечIеб бокь. xira] hezeb ruq - \aywan hezeb bop. 95. Чирахъул канлъи гIоларессе бакъул канлъиги гIолареб. xira]ul kan;i folareSe baqul kan;igi folareb. 96. Чияда базе бигьаяб жойила зигара. xiyada ba#e bihayab $oyila #igara. 97. Чияда бицараб жо – росдадаго лъараб жо. xiyada bicarab $o - rosdadago ;arab $o. 98. Чияда божараб карщ лълъамияб букIуна. xiyada bo$arab kar& :amiyab bujuna. 99. Чияда велъуге, дудаго бадибчIвай бихьизе гурин. xiyada we;uge, dudago badibzway bi%i#e gurin. 100. Чияда гьардоге, дуццаго гьабе, гIедегIуге, лълъикI гьабе. xiyada hardoge, duCago habe, fedefuge, :ij habe. 101. Чияда гьикъарав – гIакъил, гIакъилассда нахъвилълъарав – цIцIодор. xiyada hiqaraw - faqil, faqilaSda na]wi:araw - ~odor. 102. Чияда гьикъаралълъе дуцца жаваб кьоге - «ГьикъичIогобиц», – ан дудаго цIцIар лъолеб. xiyada hiqara:e duCa $awab poge - «hiqizogobic», - an dudago ~ar ;oleb. 103. Чияда зигара базе инчIев жиндирго къварилъигун ххутIулев. xiyada #igara ba#e inzew $indirgo qwari;igun {uTulew. 104. Чияда кверщел гьабизе лIугьарав лълъиего вокьуларевила. xiyada kwer&el habi#e /uharaw :iyego wopularewila. 105. Чияда ццебе хъат кквеялдасса хъирул къоно тIад байго лълъикIаб. xiyada Cebe ]at KeyaldaSa ]irul qono Tad baygo :ijab. 106. Чияда ццебе хъат ккурасс черхх бичула, чияе наку чIварасс намус бичула. xiyada Cebe ]at KuraS xer{ bixula, xiyaye naku zwaraS namus bixula. 107. Чияда – цедер, дудаго – рокьо. xiyada - ceder, dudago - ropo. 108. Чиядасса тIокIлъарассул тушман гIемер вукIуна, бажари-гьунар бугев ххашазе тушманлъула. xiyadaSa Toj;araSul tu^man femer wujuna, ba$ari-hunar bugew {a^a#e tu^man;ula. 109. Чияде абулелълъул, дурго эбелалълъулги пикру гьабе. xiyade abule:ul, durgo ebela:ulgi _ikru habe. 110. Чияде хьамураб жиндего буссунеб, чияде абураб жиндего бачIунеб. xiyade %amurab $indego buSuneb, xiyade aburab $indego bazuneb. 111. Чияе бухъаралълъуре нилIго кколел. xiyaye bu]ara:ure ni/go Kolel. 112. Чияе гьабураб кумек – дуего гьабураб кумек. xiyaye haburab kumek - duyego haburab kumek. 113. Чияе гьересси бицарасс дуеги бицунеб, чияе ххиянат гьабурасс дуеги гьабулеб. xiyaye hereSi bicaraS duyegi bicuneb, xiyaye {iyanat haburaS duyegi habuleb. Искандар Зулкъарнайидаги Дарвануш абулев хханассдаги гьоркьор ккаралила кIикъого къоялълъ гьоркьосса къотIичIел роркьарал рагъал. Дандеяссул къуват цIцIикIкIараб меххалълъ, Искандар хIилаялълъе ургъизе ккаравила. Искандарицца, цIцIикIкIараб къадар гIарац-месед кьезе къотIиги гьабун, Дарванушил кквезе щварав божарав гьалмагъ тIамуравила гьессда хвалил ругънал лъезе. iskandar #ulqarnayidagi darwawu^ abulew {anaSdagi horpor Karalila jiqogo qoya: horpoSa qoTizel rorparal raval. dandeyaSul qadar ~iJarab me{a:, iskandar \ilaya:e urvi#e Karawila. iskandariCa, ~iJarab qadar farac-mesed pe#e qoTigi habun, darwanu^il Kwe#e &waraw bo$araw halmav Tamurawila heSda [walil ruvnal ;e#e. Боги биххун гъоркь ххутIарав Дарвануш хханассда Искандарицца абурабила - «Рецц Аллагьассе, дир квердассан гурев, дурго бищун божарав гьалмагъассул квердассан мун холев вукIин!». Дарванушицца абурабила - «Дун дудасса тIасса лIугьана, лълъикIав бахIарчи, диени ххиянат гьабурасс дуеги ххиянат гьабизе бугебхха!». ГьебсагIаталълъго Искандарицца ххиянатчи гьессул хханассда ццевеги вачун чIваравила. bogi bi{un vorp {uTaraw darwanu^ {anaSda iskandariCa aburabila - «reC allahaSe, dir kwerdaSan gurew, durgo bi&un bo$araw halmavaSul kwerdaSan mun [olew wujin!». darwanu^iCa aburabila - «dun dudaSa TaSa /uhana, :ijaw ba\arxi, diyeni {iyanat haburaS duyegi {iyanat habi#e bugeb{a!» hebsafata:go iskandariCa {iyanatxi heSul {anaSda Cewegi waxun zwarawila. 114. Чияе ккараб къварилъиялдасса воххарав ххалат воххун ххутIуларев. xiyaye Karab qwari;iyaldaSa wo{araw {alat wo{un {uTularew. 115. Чияе нассихIат гьабун, дуццаго мунагь гьабуге. xiyaye naSi\at habun, duCago munah habuge. 116. Чияе рагIи бицунге, бицун ххадуб хвезе тоге. xiyaye rafi bicunge, bicun {adub [we#e toge. 117. Чияе хвел гьаричIого, дуего гIумру гьаре. xiyaye [wel harizogo, duyego fumru hare. 118. Чияеги гьабе, дуего гьабизеги кIочон тоге. xiyaye habe, duyego habi#egi joxon toge. 119. Чиякъасс ургъел катиде бикьулеб, вехьасс ургъел гьойде бикьулеб. xiyaqaS urvel katide bipuleb, we%aS urvel hoyde bipuleb. 120. Чиякълъиялдасса чадикълъи лълъикIаб. xiyaq;iyaldaSa xadiq;i :ijab. 121. Чиякълъун чи ххутIугеги. xiyaq;un xi {uTugegi. 122. Чиякьа мунго къезе ххиянат гьабуге. xiyapa mungo qe#e {iyanat habuge. 123. Чиякье кIалги ккоге, кIиго чиясс бицунеб жоялда гьоркьоссанги раккуге. xiyape jalgi Koge, jigo xiyaS bicuneb $oyalda horpoSangi raKuge. 124. Чияр бадибе унеб рас бихьулев, жиндирго бадибе унеб чIалу бихьуларев. xiyar badibe uneb ras bi%ulew, $indirgo badibe uneb zalu bi%ularew. 125. Чияр бакI бихьичIого, нилIералълъулго къимат лъалареб. xiyar baj bi%izogo, ni/era:ulgo qimat ;alareb. 126. Чияр бакIалде араб лочнол нилIерго бакIалда бугеб гъадилгIан къимат букIунареб. xiyar bajalde arab loxnol ni/ergo bajalda bugeb vadilfan qimat bujunareb. 127. Чияр бахъухъалдасса нилIерго ххинкI лълъикIабила. xiyar ba]u]aldaSa ni/ergo {inj :ijabila. 128. Чияр бихьизе – канав, жиндирго бихьизе – беццав. xiyar bi%i#e - kanaw, $indirgo bi%i#e - beCaw. 129. Чияр бицин буго чияр гьан кванай. xiyar bicin bugo xiyar han kwanay. 130. Чияр бициналде дургоги пикру гьабе. xiyar bicinalde durgogi _ikru habe. 131. Чияр боцIцIиялда баххиллъизе бегьулареб. xiyar bo~iyalda ba{il;i#e behulareb. 132. Чияр боцIцIутIа бер биххуге. xiyar bo~uTa ber bi{uge. 133. Чияр васассдасса нилIерго яс лълъикI. xiyar wasaSdaSa ni/ergo yas :ij. 134. Чияр гьанадасса нилIерго гьуэр лълъикIаб. xiyar hanadaSa ni/ergo huer :ijab. 135. Чияр гьорохъе кьурдуге. xiyar horo]e purduge. 136. Чияр гIадалI къараб чIор – гIеркъилI къараб чIор. xiyar fada/ qarab zor - ferqi/ qarab zor. 137. Чияр гIайиб ккола бачIараб балагь, нилIер гIайиб ккола бачараб балагь. xiyar fayib Kola bazarab balah, ni/er fayib Kola baxarab balah. 138. Чияр гIайибал рицунелълъул, мукъулукъ гIатIидав, жиндирго гIайибал рицунелълъул, гIундул раххчулев. xiyar fayibal ricune:ul, muquluq faTidaw, $indirgo fayibal ricune:ul, fundul ra{xulew. 139. Чияр гIакълу босулареб бетIералдассаги цIунаги, бетIер гьечIей чIчIужуялдассаги цIунаги. xiyar faqlu bosulareb beTeraldaSagi `unagi, beTer hezey Zu$uyaldaSagi `unagi. 140. Чияр гIачIар какилалде, нилIерго басидулги багьа гьабе. xiyar fazar kakilalde, ni/ergo basidulgi baha habe. 141. Чияр жо бикъарассул квер цIцIогьорабила, чияр жо ккурассул кверги кIалги цIцIогьорабила. xiyar $o biqaraSul kwer ~ohorabila, xiyar $o KuraSul kwergi jalgi ~ohorabila. 142. Чияр жо чияе те. xiyar $o xiyaye te. 143. Чияр квен гьуинав, чвантил кIал къваридав. xiyar kwen huinaw, xwantil jal qwaridaw. 144. Чияр квен гьуинлъугеги, чияр рукъ гьуинлъугеги. xiyar kwen huin;ugegi, xiyar ruq huin;ugegi. 145. Чияр кверацца мичIчI бетIизе бигьаяб жойила. xiyar kweraCa miZ beTi#e bihayab $oyila. 146. Чияр квеш бихьараб тезе кIваги. xiyar kwe^ bi%arab te#e jwagi. 147. Чияр кумекалде хьул лъоге, хIалтIун балагье. xiyar kumekalde %ul ;oge, \alTun balahe. 148. Чияр куц-бегIалълъул бициналде цин матIуялълъуве валагье. xiyar kuc-befa:ul bicinalde cin maTuya:uwe walahe. 149. Чияр къварилъи жиндего бачIиндалила бичIчIулеб. xiyar qwari;i $indego bazindalila biZuleb. 150. Чияр къимат гьабуларесс жиндиргоги гьабулареб. xiyar qimat habulareS $indirgogi habulareb. 151. Чияр кIиго шагьи ккурав чияссул багьа – кIиго кепек. xiyar jigo ^ahi Kuraw xiyaSul baha - jigo ke_ek. 152. Чияр мажгиталълъуб как ахIулареб. xiyar ma$gita:ub kak a\ulareb. 153. Чияр масслихIаталълъ росс-лълъади рекъон чIчIоларо, гъоркьагьобоги тIассагьобоги гIадин, цоцалI ххенон, жалго рекъон ккани гурони. xiyar maSli\ata: roS-:adi reqon Zolaro, vorpahobogi TaSahobogi fadin, coca/ {enon, $algo reqon Kani guroni. 154. Чияр мегеж кквелалде, дургояб къунцIейила. xiyar mege$ Kwelalde, durgoyab qun`eyila. 155. Чияр нахуде хьул лъун, нахударахъал гьаруге. xiyar na[ude %ul ;un, na[udara]al haruge. 156. Чияр оц кваналевилан дирго ссан кваналев ватана. xiyar oc kwanalewilan dirgo San kwanalew watana. 157. Чияр рагIи – тIохде балеб цIцIад (РагIи – къватIиб, дун – рокъов). xiyar rafi - To[de baleb ~ad (rafi - qwaTib, dun - roqow). 158. Чияр ракьалда хханлъун вукIинегIан, нилIерго ракьалда узденлъун вукIинго лълъикI. xiyar rapalda {an;un wujinefan, ni/ergo rapalda u#den;un wujingo :ij. 159. Чияр ракьалда чи беццав. xiyar rapalda xi beCaw. 160. Чияр ракI релъиледухъ, накуги чIваге, чи чилъун вихьичIого, гьаваялдеги вахунге. xiyar raj re;iledu], nakugi zwage, xi xi;un wi%izogo, hawayaldegi wa[unge. 161. Чияр ригьиналда гьоркьове, гIабдал гурони, лIугьунаревила. xiyar rihinalda horpowe, fabdal guroni, /uhunarewila. 162. Чияр риди рахьилан ккогеги, рагьтIа гIака гьечIого ххутIугеги. xiyar ridi ra%ilan Kogegi, rahTa faka hezogo {uTugegi. 163. Чияр рокъоб квен тIагIамабила. xiyar roqob kwen Tafamabila. 164. Чияр рокъов вугониги, чи лъала, чияда гъоркь бугониги, чу лъала. xiyar roqow wugonigi, xi ;ala, xiyada vorp bugonigi, xu ;ala. 165. Чияр рокъов дегIенлъунги вукIунге, дурго рокъов цIцIелъунги вукIунге. xiyar roqow defen;ungi wujunge, durgo roqow ~e;ungi wujunge. 166. Чияр ролIул чедалдасса нилIерго мочол гурга лълъикIаб. xiyar ro/ul xedaldaSa ni/ergo moxol gurga :ijab. 167. Чияр ссадакъаялде саххаватго хьвадулев, жинццаго къватIибеххун къараб гурга кьоларев. xiyar Sadaqayalde sa{awatgo %wadulew, $inCago qwaTibe{un qarab gurga polarew. 168. Чияр ссурукъ бихьараб дуццаго гьабуге. xiyar Suruq bi%arab duCago habuge. 169. Чияр тIагъур бахъани, нилIерабго къвалакь кквезе ккола. xiyar Tavur ba]ani, ni/erabgo qwalap Kwe#e Kola. 170. Чияр хурибе рак баге. xiyar [uribe rak bage. 171. Чияр цIакъалдасса нилIерго къадараб лълъикIаб. xiyar `aqaldaSa ni/ergo qadarab :ijab. 172. Чияр цIцIоб батуларо, лълъадал нах бахъуларо. xiyar ~ob batularo, :adal na[ ba]ularo. 173. Чияр цIцIоб – лълъадал щар. xiyar ~ob - :adal &ar. 174. Чияр цIцIобалде ккогеги. xiyar ~obalde Kogegi. 175. Чияр чода рекIарав ххеххго рещтIуневила. xiyar xoda rejaraw {e{go re&Tunewila. 176. Чияр чода рекIарав хIарщукъотIнов рещтIунев. xiyar xoda rejaraw \ar&uqoTnow re&Tunew. 177. Чияр чороклъи бихьизабулеб килищ бацIцIадаб букIине ккола. xiyar xorok;i bi%i#abuleb kili& ba~adab bujine Kola. 178. Чияр чурпадулIе цIцIам жинццаго тIамизе те. xiyar xur_adu/e ~am $inCago Tami#e te. 179. Чияр чIчIужу берцинайила, чияр чу цIакъабила. xiyar Zu$u bercinayila, xiyar xu `aqabila. 180. Чияраб ссурун бихьун, нилIго кантIаги. xiyarab Surun bi%un, ni/go kanTagi. 181. Чияралда бер биххарав, жиндирабго цагъриниб лъурав. xiyaralda ber bi{araw, $indirabgo carvinib ;uraw. 182. Чияралда хъваге, дурабго цIуне. xiyaralda ]wage, durabgo `une. 183. Чияразул бицунаго, дургоязулги пикру гьабе. xiyara#ul bicunago, durgoya#ulgi _ikru habe. 184. Чияргун гIахьалаб гIаладай, дунго бетIергьанаб хIамадай? xiyargun fa%alab faladay, dungo beTerhanab \amaday? 185. Чиясс дуе лълъикIлъи гьабуниги, квешлъи гьабуниги, гьелда нахъа цо гъваца батулебила. xiyaS duye :ij;i habunigi, kwe^;i habunigi, helda na]a co vwaca batulebila. 186. Чиясс чи кIодо гьавуни, кIиялго кIодолъулел, чиясс чи инжит гьавуни, кIиялго инжилъулел. xiyaS xi jodo hawuni, jiyalgo jodo;ulel, xiyaS xi in$it hawuni, jiyalgo in$i;ulel. 187. Чияссда рекъаралила ишалги рукIунел. xiyaSda reqaralila i^algi rujunel. 188. Чияссдасса гьессул рагIад ххалатабила, гьессул гьунаралдасса рецц-бакъ борххатабила. xiyaSdaSa heSul rafad {alatabila, heSul hunaraldaSa reC-baq bor{atabila. 189. Чияссе гьабураб лълъикIлъиялдасса кIудияб ссадакъа гьечIебила. xiyaSe haburab :ij;iyaldaSa judiyab Sadaqa hezebila. 190. Чияссе – гIамал берцинлъи, къохьое – нах, ратIлие – цIуни. xuyaSe - famal bercin;i, qo%oye - na[, raTliye - `uni. 191. Чияссе – рагIи, хIамие – тIил. xiyaSe - rafi, \amiye - Til. 192. Чияссе ссундулго гIей гьечIебила. xiyaSe Sundulgo fey hezebila. 193. Чияссул бахIарчилъи борохь чIвазеги къваригIунеб. xiyaSul ba\arxi;i boro% zwa#egi qwarifuneb. 194. Чияссул бахIарчилъи – ссабру гьабизе кIвей. xiyaSul ba\arxi;i - Sabru habi#e jwey. 195. Чияссул чилъи жиндирго хъатикь букIунеб. xiyaSul xi;i $indirgo ]atip bujuneb. 196. Чияссул гIамал хIакимлъун ккедалила лъалеб. xiyaSul famal \akim;un Kedalila ;aleb. 197. Чияссул ияхI – носол бал гIадаб жо. xiyaSul iya\ - nosol bal fadab $o. 198. Чияссул квешаб гIамал бахунеб унтиялдасса квешаб. xiyaSul kwe^ab famal ba[uneb untiyaldaSa kwe^ab. 199. Чияссул къунтIаб гIамал-ххассият цо рагIудассанги бичIчIулеб. xiyaSul qunTab famal-{aSiyat co rafudaSangi biZuleb. 200. Чияссул кьучIчIлъи – рагIи, рагIул кьучIчIлъи – тIубай. xiyaSul puZ;i - rafi, raful puZ;i - Tubay. 201. Чияссул кIодолъи рарал соназулI гуребила букIунеб, гIакълуялълъулIила. xiyaSul jodo;i raral sona#u/ gurebila bujuneb, faqluya:u/ila. 202. Чияссул хвел чияда бараб гьечIеб. xiyaSul [wel xiyada hezeb. 203. Чияссул хвелгицин берцинаб букIине ккола. xiyaSul [welgicin bercinab bujine Kola. 204. Чияссул тушманила жиндаго лъалареб жо. xiyaSul tu^manila $indago ;alareb $o. 205. Чияхъе тIагIел кьезе рокъотел виччай. xiya]e Tafel pe#e roqotel wiXay. 206. Чияцца гьабичIелълъул бициналде, дуццаго гьабуралълъулги багьа гьабе. xiyaCa habize:ul bicinalde, duCago habura:ulgi baha habe. 207. Чияцца гьабуралълъе къимат кьезе цIакъ бигьаяб жойила. xiyaCa habura:e qimat pe#e `aq bihayab $oyila. 208. Чияцца гьабуралълъул гурони, жинццаго гьабуралълъул рогьо букIунарев. xiyaCa habura:ul guroni, $inCago habura:ul roho bujunarew. 209. Чияцца гьавун, чи лIугьунарев, жинццаго живго лIугьинавизе кколев. xiyaCa hawun, xi /uhunarew, $inCago $iwgo /uhinawi#e Kolew. 210. Чияцца гьумер бухIизегIан, цIадуцца мегеж чIурхIаги. xiyaCa humer bu\i#efan, `aduCa mege$ zur\agi. 211. Чияцца гIакълу малълъун, гIабдал цIцIодорлъуларо. xiyaCa faqlu ma:un, fabdal ~odor;ularo. 212. Чияцца кьураб бищунго лълъикIаб жо – гьáричIого кьураб жо. xiyaCa purab bi&ungo :ijab $o - harizogo purab $o. 213. Чияцца кьураб жа гьекъеялдасса живго бетIергьанаб лълъадал рагI гьекъей лълъикIаб. xiyaCa purab $a heqeyaldaSa $iwgo beTerhanab :adal raf heqey :ijab. 214. Чияцца чи инжит гьавуларо, цин жинццаго живго инжит гьавичIони. xiyaCa xi in$it hawularo, cin $inCago $iwgo in$it hawizoni. 215. Чияццаниги кваналел Хъилидал багIаргIечал нилIеццаго кванан лълъикIила. xiyaCanigi kwanalel ]ilidal bafarfexal ni/eCago kwanan :ijila. 216. Чода рекъаралила тIукъбиги чIвалел. xoda reqaralila Tuqbigi zwalel. 217. Чода чIвалел магIазул гъанссида чIвалел магIал гьарурав Аллагь! xoda zwalel mafa#ul vanSida zwalel mafal haruraw allah! Маххукъебедассул йикIун йиго цIакъ берцинай чIчIужу. Хханассе бокьун буго, гьелълъул россги тIагIинавун, жинццаго гьелдассан кеп босизе. Хханасс лъазабун буго къебедассда, метер радалалде нусго чодуе тIикъва-магI къотIичIони, жинцца мун чIвазе вугилан. Маххукъебедасс рокьукъаб ххабар чIчIужуялълъе бицун буго, кIвелародай рухI ххвассар гьабизеян хIалтIизе къассдги гьабун буго. ГIакъилай чIчIужуялълъ гьессда абун буго - дудассан тIалаб гьабулеб буго инсанассухъан гьабун бажарулареб жо. РачIа, къасси нилI регилин, метералде щиб бугониги ккелеб батила. Цониги магIги къотIичIого, росс-лълъади регун руго. ma{uqebedaSul yijun yigo `aq bercinay Zu$u. {anaSe bopun bugo, he:ul roSgi Tafinawun, $inCago heldaSan ke_ bosi#e. {anaS ;a#abun bugo qebedaSda, meter radalalde nucgo xoduye Tiqwa-maf qoTizoni, $inCa mun zwa#e wugilan. ma{uqebedaS ropuqab {abar Zu$uya:e bicun bugo, jweladay ru\ {waSar nabi#eyan \alTi#e qaSdgi habun bugo. faqilay Zu$uya: heSda abun bugo - dudaSan Talab habuleb bugo insanaSu]an habun ba$arulareb $o. raza, qaSi ni/ regilin, meteralde &ib bugonigi Keleb batila. conigi mafgi qoTizogo, roS-:adi regun rugo. Радакь, нуцIцIидаги тункун, хханассул нукарасс абун буго - «Ххан хун вуго, ххеххго гьессул гъанссида чIвазе магIал къотIизе тIаде вахъа», – ян. Маххукъебедасс гьурмада квер бахъун буго, ццереххун реххссарал рагIабиги абулаго, гъанссида чIвазе магIалги гьарун руго. radap, nu~idagi tunkun, {anaSul nukaraS abun bugo - «{an [un wugo, {e{go heSul vanSida zwa#e mafal `oTi#e Tade wa]a», - yan. ma{uqebedaS hurmada kwer ba]un bugo, Cere{un re{Saral rafabigi abulago, vanSida zwa#e mafalgi harun rugo. 218. Чодасса гьоко ццебе унеб. xodaSa hoko Cebe uneb. 219. Чодасса рещтIун, хIамида рекIун. xodaSa re&Tun, \amida rejun. 220. Чодуе – цIцIал, хIамие – хIенссеркIо. xoduye - ~al, \amiye - \enSerjo. 221. Чое – кьили, хIамие – гъалдибер. xoye - pili, \amiye - valdiber. 222. Чое хъулухъ гьабичIони, лъелго рилълъине ккола, хIама лълъикI хьихьичIони, рохь мугъалълъ баччизе ккола. xoye ]ulu] habizoni, ;elgo ri:ine Kola, \ama :ij %i%izoni, ro% muva: baXi#e Kola. 223. Чол жал кколебилан, хIамил рачIчI ккоге. xol $al Kolebilan, \amil raZ Koge. 224. Чол къимат лъаларев лъелго вилълъине кколев. xol qimat ;alarew ;elgo wi:ine Kolew. 225. Чол хIал, гъогъолIе бачани, лъала, чияссул хIал, сапаралде цадахъ ккани, лъала. xol \al, vovo/e baxani, ;ala, xiyaSul \al, sa_aralde cada] Kani, ;ala. 226. Чордезе бокьарав лълъекьа хIинкъуларев, хIалтIи бокьулев бокьун вегуларев. xorde#e boparaw :epa \inqulerew, \alTi bopulew bopun wegularew. 227. Чорххое рахIат гIемер гьабурав нахъа воххуларо. xor{oye ra\at femer haburaw na]a wo{ularo. 228. Чорххол гьава цIцIикIкIарав цо хIалалда ххутIуларо. xor{ol hawa ~iJaraw co \alada {uTularo. 229. Чорххол гIамал хисугеги, рекIел гIадлу биххугеги. xor{ol famal [isugegi, rejel fadlu bi{ugegi. 230. Чорххол гIамал хисугеги, хурул талихI бекугеги. xor{ol famal [isugegi, [urul tali\ bekugegi. 231. Чорххол сахлъи бараб буго роццада кванаялда, рукъалълъул ракIа-раххари – босаралълъуб босараб лъеялда. xor{ol sa[;i barab bugo roCada kwanayalda, ruqa:ul raja-ra{ari - bosara:ub bosarab ;eyalda. 232. Чорххол тIабигIат буго, керен тIуни, батIалъун чIчIолеб, тIечIони, кидаго хахулеб лъимер гIадаб жо. xor{ol Tabifat bugo, keren Tuni, baTa;un Zoleb, Tezoni, kidago [a[uleb ;imer fadab $o. 233. ЧорххолI бугонани, нилIерго рухIги, махIалда бугони, нилIерго хIалги. xor{o/ bugonani, ni/ergo ru\gi, ma\alda bugoni, ni/ergo \algi. 234. ЧорххолI бугони – рухI, чвантиниб бугони – гIарац. xor{o/ bugoni - ru\, xwantinib bugoni - farac. 235. ЧорххолI бугони – хIал, рокъоб бугони – махIал. xor{o/ bugoni - \al, roqob bugoni - ma\al. 236. ЧорххолI витIарассе кинабго квен татуяб. xor{o/ wiTaraSe kinabgo kwen tatuyab. 237. ЧорххолI витIи гIадаб чода чи рекIунарев. xor{o/ wiTi fadab xoda xi rejunarew. 238. ЧорххолI гьечIеб гьунаралълъ чи ццеветIун инаро. xor{o/ hezeb hunara: xi CeweTun inaro. 239. ЧотIахъанасс чу беццулеб, векьарухъанасс оц беццулеб. xoTa]anaS xu beCuleb, weparu]anaS oc beCuleb. 240. Чохьое ияхI гьечIев, ракъуе ссабру гьечIев. xo%oye iya\ hezew, raquye Sabru hezew. 241. Чохьоеги рихьиеги бокьараб гьабуни, иххтияр гьечIеб бакIалде кколел. xo%oyegi ri%iyegi boparab habuni, i{tiyar hezeb balalde Kolel. 242. Чохьол бухIиялда щибго релълъунареб. xo%ol bu\iyalda &ibgo re:unareb. 243. Чохьол гурони мацIцI лъаларев, чадил гурони бицунарев. xo%ol guroni ma~ ;alarew, xadil guroni bicunarew. 244. Чохьол гьудулзаби чанги ратулел, къваригIиндал гьудул дагьав ватулев. xo%ol hudul#abi xangi ratulel, qwarifindal hudul dahaw watulew. 245. Чохьол дару – гьан, гьанал дару – рокьи. xo%ol daru - han, hanal daru - ropi. 246. Чохьол унти тIад чIвани, ботIрол унти тIагIуна. xo%ol unti Tad zwani, boTrol unti Tafuna. 247. Чохьол ургъел гьабуларесс ботIролги гьабулареб. xo%ol urvel habulareS boTrolgi habulareb. 248. Чохьониб гьунареб, кIалдибги гьунареб. xo%onib hunareb, jaldibgi hunareb. 249. Чохьоцца гIадин чи реххуларо. xo%oCa fadin xi re{ularo. 250. Чоцца хIатIал росулел, тIад рекIарассухъ ралагьун (Чоцца юргъаги бачунеб чи вихьун). xoCa \aTal rosulel, Tad rejaraSu] ralahun (xoCa yurva baxuneb xi wi%un). 251. Чоцца чал кIанцIидал, оцоеги баркала кье. xoCa xal jan`idal, ocoyegi barkala pe. 252. Чоцца чи хIурулI речIчIулев, гIорцIмацца гъогъолI речIчIулев. xoCa xi \uru/ reZulew, for`maCa vovo/ reZulew. 253. Чу берцин гьабула кьилиялълъ, чи берцин гьавула захIматалълъ. xu bercin habula piliya:, xi bercin hawula #a\mata:. 254. Чу щведал, кьили щвечIо, кьили щведал, чу щвечIо. xu &wedal, pili &wexo, pili &wedal, xu &wezo. 255. Чу беэдун квегъе, чIчIужу еццун куцай (Чу беэде чIчIужу ецце). xu beedun kweve, Zu$u yeCun kucay (xu beede Zu$u yeCe). 256. Чу босе гьод къокъаб, гьалмагъ ккве калам дагьав. xu bose hod qoqab, halmav Kwe kalam dahaw. 257. Чу босе юргъа бихьун, налъи гьабе чи вихьун. xu bose yurva bi%un, na;i habe xi wi%un. 258. Чу босулесс гьелълъул рилълъин цIеххедал, чол бетIергьанасс абурабила мавлидалде ахIун унев дибирассулалдасса ххеххаб бугилан. xu bosuleS he:ul ri:in `e{edal, xol beTerhanaS aburabila mawlidalde a\un unew dibiraSulaldaSa {e{ab bugilan. 259. Чу гьечIелълъуб хIамаги чуйилан толебила (тейила). xu heze:ub \amagi xuyilan tolebila (teyila). 260. Чу кIалдиб ххер ккун холеб, къарум дунялалда ххутIанщиналда ххадув ххачадулаго холев. xu jaldib {er Kun [oleb, qarum dunyalalda {uTan&inalda {aduw {axadulago [olew. 261. Чу лъала кьолокье ккедал, чи лъала кьалде ккедал. xu ;ala polope Kedal, xi ;ala palde Kedal. 262. Чу лълъикIаб чияцца рекIинчIеб, лълъади лълъикIай чияе инчIей. xu :ijab xiyaCa rejinzeb, :adi :ijay xiyaye inzey. 263. Чу лълъикIасс чодуе хIалхьи толареб, ретIел лълъикIав хьвадулев чIчIоларев. xu :ijaS xoduye \al%i tolareb, reTel :ijaw %wadulew Zolarew. 264. Чу рилълъадассан лъала, чи рагIудассан лъала. xu ri:adaSan ;ala, xi rafudaSan ;ala. 265. Чу хIалае ккун, хIамие кIалцIи щварабила. xu \alaye Kun, \amiye jal`i &warabila. 266. Чу щолаго, гIорцIен гIабдаласс гурони рекIунареб. xu &olago, for`un fabdalaS guroni rejunareb. 267. Чу щолебги букIун, хIамихъ анищ гьабуге. xu &oleb bujun, \ami] ani& habuge. 268. Чу-ярагъ лълъикIавилан лълъиданиги цIцIар лъоге, лъалабалълъги ратулел тадбир бугел гIадамал. xu-yarav :ijawilan :idanigi ~ar ;oge, ;alaba:gi ratulel tadbir bugel fadamal. 269. Чуги чIвачIого, чиги чIвачIого, хъала бахъулареб. xugi zwazogo, xigi zwazogo, ]ala ba]ulareb. 270. Чуги ццебе тун, лъалкI балагьулев. xugi Cebe tun, ;alj balahulew. 271. Чуги цIцIалги гIола гIолохъанчияссе. xugi ~algi fola folo]anxiyaSe. 272. Чудкие балкан кинаб бугониги батIалъи букIунареб. xudkiye balkan kinab bugonigi baTa;i bujunareb. 273. Чундузул убуразулI лIар биццатаб бис гIадав, лъарал лълъимазда гьоркьов хъахIилаб ралъад гIадав. xundu#ul ubura#u/ /ar biCatab bis fadaw, ;aral :ima#da horpow ]a\ilab ra;ad fadaw. 274. Чури бухIараб бахIри гIадин. xuri bu\arab ba\ri fadin. 275. Чурпадул хIал гъодода лъала. xur_adul \al vododa ;ala. 276. Чурул росода чIван, чIулгIи бекуге (Чи гурев чияссе кьун, лълъикIай яс хвезаюге). xurul rosoda zwan, zulfi bekuge (xi gurew xiyaSe pun, :ijay yas [we#ayuge). 277. ЧурулIа бахъараб гIункIкI гIадин. xuru/a ba]arab funJ fadin. 278. Чурунилан щагIил чини лIугьинаро, чол русснада бухьунилан, хIамил чу лIугьинаро. xurunilan &afil xini /uhinaro, xol ruSnada bu%unilan, \amil xu /uhinaro. 279. Чухъида квер бахъула, хъабчиде квер хьвагIула. xu]ida kwer ba]ula, ]abxide kwer %wafula. 280. Чуял гIемер руго – тулпар цо буго, гIадамал гIемер руго – бахIарчи цо вуго. xuyal femer rugo - tul_ar co bugo, fadamal femer rugo - ba\arxi co wugo.

Хъ ] 1. Хъаба бекани, дур нахлъидал гIодобе унеб. ]aba bekani, dur na[;idal fodobe uneb. 2. Хъаба цIечIеб меххалълъ, лълъим чвалххолеб, къвачIа цIечIеб меххалълъ, цIулакьо гъваргъвадулеб. ]aba `ezeb me{a:, :im xwal{oleb, qwaza `ezeb me{a:, `ulapo vwarvwaduleb. 3. Хъабахъ бегун кьаралъула, чи вегани, вакъуцца хола. ]aba] begun para;ula, xi wegani, waquCa [ola. 4. Хъабидасса махI жаниб бугеб жоялълъулила букIунеб. ]anidaSa ma\ $anib bugeb $oya:ulila bujuneb. 5. Хъабчида рекъараб рукъи камуларебила. ]abxida reqarab ruqi kamularebila. 6. Хъабчида чIартил рукъиги баге, чIартида къохьол рукъиги баге. ]abxida zartil ruqigi bage, zartida qo%ol ruqigi bage. 7. Хъабчил къвалалда къого рукъи барав. ]abxil qwalalda qogo ruqi baraw. 8. ХъабчилIгийила багьадур ватулев. ]abxi/giyila bahadur watulew. 9. Хъаз мадугьалассул лълъикIаблъун бихьулеб, лъимал нилIерго лълъикIаллъун рихьулел. ]a# maduhalaSul :ijab;un bi%uleb, ;imal ni/ergo :ijal;un ri%ulel. 10. Хъазида ххадуб балагьун ххутIараб цер гIадин. ]a#ida {adub balahun {uTarab cer fadin. Цо нухалълъ царахъе кквезе щванила хъаз. Гьелде бер-ракIго щвечIого, хьимулаго царацца гьикъанила. - Масала, духъе дун щун букIарабани, щиб дуцца гьабизе букIараб? - Аллагьассе баркалаги кьун, рецц-бакъ гьабилаан. - Диццаги гьабилищхха цо Аллагьассе рецц-бакъ? – ан царацца кIал рагьарабго, хъаз боржун анила. Гьаб жакъаги бугила цер, гьакIкIан кIалгун, хъазида ххадуб балагьун ххутIун. co nu[a: cara]e Kwe#e &wanila ]a#. helde ber-rajgo &wezogo, %imulago caraCa hiqanila. - masala, du]e dun &un bujarabani, &ib duCa habi#e bujarab? - allahaSe barkalagi pun, reC-baq habilaan. - diCagi habili&{a co allahaSe reC-baq? - an caraCa jal raharabgo, ]a# bor$un anila. hab $aqagi bugila cer, haJan jalgun, ]a#ida {adub balahun {uTun. 12. Хъазил къенероги хханассул чвантаги кидаго цIолареб. ]a#il qenerogi {anaSul xwantagi kidago `olareb. 13. Хъазихъего къвакъвадун, къадкил кIал бихъарабила. ]a#i]ego qwaqwadun, qadkil jal bi]arabila. 14. Хъал хисунилан, борхьил гIамал хисуларебила. ]al [isunilan, bor%il famal [isularebila. 15. Хъалалълъ бугессда рекIелI бугессул унти лъалареб. ]ala: bugeSda reje/ bugeSul unti ;alareb. 16. Хъалиян кье цIцIалев чияссе, хъирим къачIазабе лъалев чияссда. ]aliyan pe ~alew xiyaSe, ]irim qaza#abe ;alew xiyaSda. 17. ХъантIарав, ракьул чохьонив лъуниги, гIорцIцIуларевила. ]anTaraw, rapul xo%oniw ;unigi, for~ularewila. 18. Хъаравуллъи ккун араб щвартI сагIаталдасса ххалатаб. ]arawul;i Kun arab &warT safataldaSa {alatab. 19. ХъантIарасс хабалI мусруги кIкIунебила. ]anTaraS [aba/ musrugi Junebila. 20. Хъассизе бокьун буго – малъал гьечIо, хъуссизе бокьун буго - цаби гьечIо. ]aSi#e bopun bugo - ma;al hezo, ]uSi#e bopun bugo - cabi hezo. 21. Хъат чIвазеги – кIиго квер. ]at zwa#egi - jigo kwer. 22. Хъат цIун, цIцIам чIчIикIарасс, гел цIцIун, лълъим гьекъолеб. ]at `un, ~am ZijaraS, gel ~un, :im heqoleb. 23. Хъатил хъал биццатассул тIеренчехьги биццатаб. ]atil ]al biCataSul Terenxe%gi biCatab. 24. ХъахIаб гIарац чIчIегIераб къоялълъ батулебила. ]a\ab farac Zeferab qoya: batulebila. 25. ХъахIаб рас – херлъиялълъул тIоццебессеб чапар. ]a\ab ras - [er;iya:ul ToCebeSeb xa_ar. 26. ХъахIаб чол чIоло заманалда къай. ]a\ab xol zolo #amanalda qay. 27. ХъахIабги борчIун анила, чIчIегIерабги щвечIила. ]a\abgi borzun anila, Zeferabgi &wezila. 28. ХъахIалда хъахIабан абе, чIчIегIералда чIчIегIерабан абе. ]a\alda ]a\aban abe, Zeferalda Zeferaban abe. 29. ХъахIба гIодулейила, гъванщу елъулейила. ]a\ba foduleyila, vwan&u ye;uleyila. 30. ХъахIбаявги чи гуро, хъантIаравги чи гуро. ]a\bayawgi xi guro, ]anTarawgi xi guro. 31. ХъахIлъун араб мегеж чIчIегIерлъиларо, бицун араб рагIи нахъ буссинаро. ]a\;un arab mege$ Zefer;ilaro, bicun arab rafi na] buSinaro. 32. ХъащтIун рекьи гьабурасс гьабихъ чIвагъ ххине кколеб. ]a&Tun repi haburaS habi] zwav {ine Koleb. 33. Хъвалиссарав вугониги, вокьулев бищунго берцинавила. ]waliSaraw wugonigi, wopulew bi&ungo bercinawila. 34. Хъвараб бихьила, хьараб бачIина. ]warab bi%ila, %arab bazina. 35. Хъвезе кьарияб бокьулеб, квине хIалакъаб бокьулеб. ]we#e pariyab bopuleb, kwine \alaqab bopuleb. 36. Хъвезе оц кьурассе бежизе гьуэр кьечIебила. ]we#e oc puraSe be$i#e huer pezebila. 37. Хъвезе хьихьараб хIайваналълъе ссахI кьуни, къолол багьаяб гьан тIокIлъулеб. ]we#e %i%arab \aywana:e Sa\ puni, qolol bahayab han Toj;uleb. 38. Хъвелилан бицунеб цIцIедасса цIетIе реххараб гIанкIу лълъикIаб. ]welilan bicuneb ~edaSa `eTe re{arab janju :ijab. 39. Хъекь! – ан ахIани, хIамаги боххулебила. (Жибго гьитIинабилан абизе хIамиеги бокьулебила). ]ep! - an a\ani, \amagi bo{ulebila. ($ibgo hiTinabilan abi#e \amiyegi bopulebila). 40. Хъизан гьечIев бихьинчи бессдалассда релълъуна. ]i#an hezew bi%inxi beSdalaSda re:una. 41. Хъизан кIудияб рукъалълъул гъассда рагъ камулареб. ]i#an judiyaw ruqa:ul vaSda rav kamulareb. 42. Хъизаналде гIемер семи буго хъизан данде базаби. ]i#analde femer semi bugo ]i#an dande ba#abi. 43. Хъизаналълъул бетIер – хъизаналълъул вехь, туххумалълъул бетIер – туххумалълъул вехь. ]i#ana:ul beTer - ]i#ana:ul we%, tu{uma:ul beTer - tu{uma:ul we%. 44. Хъизаналълъул гьуинлъи – рукъалълъул ххазина. ]i#ana:ul huin;i - ruqa:ul {a#ina. 45. Хъизаналълъул гIайибал гIадамазе хъирщуге. ]i#ana:ul fayibal fadama#e ]ir&uge. 46. Хъизаналълъул лълъикIлъи буго гьитIиназ кIудиязул хIурмат гьаби, тIассан араб лълъикIлъи буго, кIудияз гьитIиназулги гьабуни. ]i#ana:ul :ij;i bugo hiTina# judiya#ul \urmat habi, TaSan arab :ij;i bugo, judiya# hiTina#ulgi habuni. 47. Хъизаналълъул цо чияссда чIвараб гIайиб – хъизаналдаго чIвараб гIайиб, росдал цо чияссда чIвараб гIайиб – росдадаго чIвараб гIайиб. ]i#ana:ul co xiyaSda zwarab fayib - ]i#analdago zwarab fayib, rosdal co xiyaSda zwarab fayib - rosdadago zwarab fayib. 48. Хъизаналълъулгун гьоркьоблъи бекиялда хIинкъараб хоно гIадин цIунизе кколебила. ]i#ana:ulgun horpob;i bekiyalda \inqarab [ono fadin `uni#e Kolebila. 49. Хъирим кьвагье, кIкIуй бетизегIан, ххвалчен кьабе, бекизегIан. ]irim pwahe, Juy beti#efan, {walxen pabe, beki#efan. 50. Хъирисс бараб чу хъирисс бараб чода лIулIадулеб. ]iriS barab xu ]iriS barab xoda /u/aduleb. 51. Хъирмида месед рекъолеб, хьагида гъалай рекъолеб. ]irmada mesed reqoleb, %agida valay reqolareb. 52. ХъирщутIасса хъабщутIе кканила. ]ir&uTaSa ]ab&uTe Kanila. 53. Хъорссокидассан – хъирисс, хIалихьатидассан – хIалихьалъи. ]orSokidaSan - ]iriS, \ali%atidaSan - \ali%a;i. 54. Хъорссол букари тIагIуна, хIокIицца хъассани, гIадамассул ццин нахъ буссуна, берцинаб рагIи бицани. ]orSol bukari Tafuna, \ojiCa ]aSani, fadamaSul Cin na] buSuna, bercinab rafi bicani. 55. Хъорщода лъун букIинеги тIагIел лълъикIаб бокьулеб. ]or&oda ;un bujinegi Tafel :ijab bopuleb. 56. Хъорщода лъураб меххалълъ гIадин, чи витIуларев. ]or&oda ;urab me{a: fadin, xi wiTularew. 57. Хъорщода сокIкIараб гIелму гIелму кколареб, гIелму букIине ккола каранда жаниб. ]or&oda soJarab felmu felmu Kolareb, felmu bujine Kola karande $anib. 58. Хъубаб гIанкIуялълъ бацIцIадаб хоно гьабулареб. ]ubab fanjuya: ba~adab [ono habulareb. 59. Хъубаб иццул бацIцIадаб лълъим букIунареб. ]ubab iCul ba~adab :im bujunareb. 60. Хъубаб ретIел чурун бацIцIалъула, хъубаб ракI ссунццаго бацIцIалъуларо. ]ubab reTel xurun ba~a;ula, ]ubab raj SunCago ba~a;ularo. 61. Хъубаб хIориниссан бацIцIадаб лълъим чваххулареб. ]ubab \oriniSan ba~adab :im zwa{ulareb. 62. Хъубухъун беге, хъалалълъан бекье. ]ubu]un bege, ]ala:an bepe. 63. Хъуй гIемерлъулеб, гIакълу дагьаб бугони. ]uy femer;uleb, faqlu dahab bugoni. 64. Хъукь бекьараб бугIаялдасса ццудун бекьараб богIол накку лълъикIаб (хъукьаб бугIаялдасса ццудунаб сусур лълъикIаб). ]up beparab bufayaldaSa Cudun beparab bofol naKu :ijab (]upab bufayaldaSa Cudunab susur :ijab). 65. Хъулухъ щварав падарассдассаги, гIи гIемерав тIомурассдассаги, лълъади ячине гIурав кьаналассдассаги цIунагийила. ]ulu] &waraw _adaraSdaSagi, fi femeraw TomuraSdaSagi, :adi yaxine furaw panalaSdaSagi `unagiyila. 66. Хъулухъал хисанагIан гIамал-ххассиятги хисарав. ]ulu]al [isanafan famal-{aSiyatgi [isaraw. 67. Хъун реххараб чахъдае ччукIи захIмалъулареб, иман гьечIеб черххалда нич-намус букIунареб. ]un re{arab xa]daye Xuji #a\ma;ulareb, iman hezeb xer{alda nix-namus bujunareb. 68. Хъурмицца хъурмил гIамал толареб. ]urmiCa ]urmil famal tolareb. 69. Хъурмицца хъурмил гьан кунареб, гIадамасс гIадамассул гьан кваналеб. ]urmiCa ]urmil han kunareb, fadamaS fadamaSul han kwanaleb. 70. Хъутаналда гIи тIагIани, бетIерлъи тIехIаб гъвалицца гьабулеб. ]utanalda fi Tafani, beTer;i Te\ab vwaliCa habuleb.

М m «Ма» бокьулев, «кье» рихарав. «ma» bopulew, «pe» ri[araw. «Ма ссахI!» – ан бачIунеб гIака, «ma Sa\!» - an bazuneb faka, «Кье ссахI!» – ан бачIунеб чу. «pe Sa\!» - an bazuneb xu. «Ма» – ялда ццебе хIетIе лъоге. «ma!» - yalda Cebe \eTe ;oge. Мавул рокьи букIунеб, кьовул божи букIунеб. mawul ropi bujuneb, powul bo$i bujuneb. Магжида нус бабадулеб рекIинчIеб меххалълъ, кIалдиб мацIцI кIичIардулеб гьересси бицунеб меххалълъ. mag$ida nus babaduleb rejinzeb me{a:, jaldib ma~ jizarduleb hereSi bicuneb me{a:. Магъал гьанахъ гьоэр щолареб (нилIее къваригIараб къоялълъ лълъикIалълъухъги квешаб щолареб). maval hana] hoer &olareb (ni/eye qwarifarab qoya: :ija:u]gi kwe^ab &olareb). Магъил гIел тезеги Аллагьассул хIукмуйила. mavil fel te#egi allahaSul \ukmuyila. Магъил ургъел гьабулагойила хIанчIчIил боххдул тIеренлъарал. mavil urvel habulagoyila \anZil bo{dul Teren;aral. МагъилI ругел хурзабазги хабалI ругел умумузул рукьбузги гьабизе жо гьечIо – хIара хIажат буго. mavi/ rugel [ur#aba#gi [aba/ rugel umumu#ul rupbu#gi habi#e - \ara \a$at bugo. Магъихъ балагьун, кьурде, цер. mavi] balahun, purdde, cer. Магь цIезе ссан гурел, ссахI цIезе хур гурел. mah `e#e San gurel, Sa\ `e#e [ur gurel. Магъихъ ралагьуге, гьакихъ ралагье. mavi] ralahuge, haki] ralahe. МагIарда бартуццаги лълъикIабаб кколебила. mafarda bartuCagi :ijabab Kolebila. МагIарда гIи бугев – гIаг гьечIеб шарбал, гIиялI куйдул ругев – тIох гьечIеб тIагъур. mafarda fi bugew - fag hezeb ^arbal, fiya/ kuydul rugew - To[ hezeb Tavur. МагIарда чан букIаго, чурун хьаг цIеда лъоге. mafarda xan bujago, xurun %ag `eda ;oge. МагIардаги гIундул ругел, гIалхудаги берал ругел. mafardagi fundul rugel, fal[udagi beral rugel. МагIарде ваханиги, гьитIинав кIодолъуларевила, гвандиниве рехханиги, кIудияв гьитIинлъуларевила. mafarde wa[anigi, hiTinaw jodo;ularewila, gwandiniwe re{anigi, judiyaw hiTin;ularewila. МагIарде гъуниги, хIамицца заз гурони кунареб. mafarde vunigi, \amiCa #a# guroni kunareb. МагIарде гIазу баги, гIухьби рокъой рачIине, гIурдаде саву ккаги, вокьулессда бер чIвазе. mafarde fa#u bagi, fu%bi roqoy razine, furdade sawu Kagi, wopuleSda ber zwa#e. МагIарде гIазу бани, гIурухъе цIцIорой кколеб. mafarde fa#u bani, furu]e ~oroy Koleb. МагIарзухъа кIалдибегIан къокъаб жойила гьересси. mafar#u]a jaldibefan qoqab $oyila hereSi. «МагIарзухъан бачIаги!» - ян, чед кьун, воххизавуге дун, гьумер битIун кIалъараб кIалалълъ воххизаве дун. «mafar#u]an bazagi!» - yan, xed pun, wo{i#awuge dun, humer biTun ja;arab jala: wo{i#awe dun. МагIарул киниялълъ гIадин магIарул чияссул черхх лълъадаруларо. mafarul kiniya: fadin mafarul xiyaSul xer{ :adarularo. МагIарул мацIцIалда кечI ахIулел, гIурус мацIцIалълъ гаргадулел магIарулал. mafarul ma~alda kez a\ulel, furus ma~a: gargadulel mafarulal. МагIарухъ дибирлъи щоларев – лъарагIалде, лъарагIалда дибирлъи щоларев – Нугъаялде. mafaru] dibir;i &olarew - ;arafalde, ;arafalda dibir;i &olarew - nuvayalde. МагIарухъе вачIани, дурго гьобол лъаларев, Буртилӏе вачIани, дурго хIама лъаларев. mafaru]e wazani, durgo hobol ;alarew, burti/e wazani, durgo \ama ;alarew. МагIирокъоб гIоди рекъараб, берталълъ аваданлъи рекъараб. mafiroqob fodi reqarab, berta: awadan;i reqarab. МагIицца квен босарай, кочIоцца росс восарай. mafiCa kwen bosaray, kozoCa roS wosaray. МагIицца магIирукъ берцин гьабулеб. mafiCa mafiruq bercin habuleb. МагIу кIиго батIияб букIунебила, цояб чваххун бачIунеб, цояб бачIинабураб. mafu jigo baTiyab bujunebila, coyab xwa{un bazuneb, coyab bazinaburab. МагIу-рагIиялълъул ххалалъиго щиб, ххарицел гуреб жо мокърукьги гьечIин. Гьуя-гьараялълъул гьарзалъиго щиб, хъандиро гуреб жо магIида гьечIин. mafu-rafiya:ul {ala;igo &ib, {aricel gureb $o moqrupgi hezin. vuya-haraya:ul har#a;igo &ib, ]andiro gureb $o mafida hezin. НекIо кицилъун тIиритIарал гьал рагIабаз бичIчIизабулеб буго мискинчияссухъ гIоди гIададиссеб бугилан. МагIихъаналда рагIун букIун гьечIо - «БоцIцIи хIажат гьечIо, хIара къваригIун буго», – абураб битIараб кици. nejo kici;un TiriTaral hal rafaba# biZi#abuleb bugo miskinxiyaSu] fodi fadadiSeb bugilan. mafi]analda rafun bujun hezo - «bo~i \a$at hezo, \ara qwarifun bugo», - aburab biTarab kici. МагIу рекъезе – рагIи, кечI рекъезе – далалай. mafu reqe#e - rafi, kez reqe#e - dalalay. МагIу-рорчIи хханассул гIадаб, хвел букъи Гергил гIадаб. mafu-rorzi {anaSul fadab, [wel buqi gergil fadab. МагIу хвалилI ахIе, кечI берталI ахIе. mafu [wali/ a\e, kez berta/ a\e. МагIуги кечIги, рекIеда бухIараб меххалълъ гурони, бачIунаро. mafugi kezgi, rejeda bu\arab me{a: guroni, bazunaro. Мадугьал квешлъани – рукъ хисе, чIчIужу квешлъани – цIцIар тIаме, чу квешлъани – биче. maduhal kwe^;ani - ruq [ise, Zu$u kwe^;ani - ~ar Tame, xu kwe^;ani - bixe. Мадугьал лълъикIав гьоркьоб къед борххатав, гьудул лълъикIав рукъ рикIкIадав. maduhal :ijaw horpob qed bor{araw, hudul :ijaw ruq riJadaw. Мадугьал лълъикIассул ражихо-хоно россассе арабила, мадугьал квешассул лълъикIай яс рокъой ххутIарайила. maduhal :ijaSul ra$i[o-[ono roSaSe arabila, maduhal kwe^aSul :ijay yas roqoy {uTarayila. Мадугьалассда велъуге, бадибчIвай бихьизе гурин. maduhalaSda we;uge, badibzway bi%i#e gurin. Мадугьалассул гьобол хунилан, Гьолокье магIиде арай. maduhalaSul hobol [unilan, holope mafide aray. Мадугьалассул хIалтIи малълъунги, ясал чIчIун тогейила. maduhalaSul \alTi ma:ungi, yasal Zun togeyila. Мадугьалассул хIелеко хъазлъун бихьулебила. maduhalaSul \eleko ]a#;un bi%ulebila. Мадугьалассул чед гьуинаб, чияр чIчIужу берцинай. maduhalaSul xed huinab, xiyar Zu$u bercinay. Мадугьалассулгун гьоркьоблъи бокьарасс рагьда гьой хьихьулареб. maduhalaSulgun horpob;i boparaS rahda hoy %i%ulareb. Мадугьалзабазги беццани, цIцIилцIцIиеги росс щолевила (цIцIилицIцIги россассе унебила). maduhal#aba#gi beCani, ~il~iyegi roS &olewila (~ili~gi roSaSe unebila). Мадугьалихъ йигей палихъаналда щибго лъалареб, лъаларей рикIкIадегIан йигелда «кинабго лъалеб». maduhali] yigey _ali]anajda &ibgo ;alareb, ;alarey ruJadefan yigelda «kinabgo ;aleb». Мадугьалихъги ватугеги кIкIухIалав чи, хобги асскIобе ккогеги хIалихьатав чияссда. maduhali]gi watugegi Ju\alaw xi, [obgi aSjobe Kogegi \ali%ataw xiyaSda. Мазандаран дарай диеги щвечIо, жулпакатаналда дунги рекъечIо. ma#andaran daray diyegi &wezo, $ul_akatanalda dungi reqezo. Майданалда баххчун, цер чанахъанасс толаро. maydanalda ba{xun, cer xana]anaS tolaro. Мазлумассе зулмуялълъул къоялдасса залимассе гIадлуялълъул къо захIмалъулеб. ma#lumaSe #ulmuya:ul qoyaldaSa #alimaSe fadluya:ul qo #a\ma;uleb. Макру-хIила гIемерасс цо тIабигIат кколаро. makru-\ila femeraS co Tabifat Kolaro. Макьидасса бергьараб жо гьечIебила. mapidaSa berharab $o hezebila. Макьие гурони, вегизе ккогеги. mapiye guroni, wegi#e Kogegi. Макьие ссабру гьечIеб, рокьуе берцинлъи гьечIеб. mapiye Sabru hezeb, ropuye bercin;i hezeb. Макьу гьуинал беразда сардил ххалалъи лъалареб. mapu huinal bera#da sardil {ala;i ;alareb. Макьу тарав тушман ххадув ккогеги. mapu taraw tu^man {aduw Kogegi. Макьу толеб жо – ургъел, гIадан холеб жо – ххиял. mapu toleb $o - urvel, fadan [oleb $o - {iyal. Макьу щварал кьижула, рокьи ккарал ссвердула. mapu &waral pi$ula, ropi Karal Swerdula. Мали Къвегъадаго, къвал мажгитухъго. mali qwevadago, qwal ma$gitu]go. Къвегъада буго ххунздерил хабалазда асскIоб бугеб хварал росулеб мали лъолеб бакI. Кици хIалтIизабула молода лъоларевги къвалицца вухьунаревги чи вукIунарин, чIухIдаруге абураб магIнаялда. qwevada bugo {un#deril [abala#da aSjob bugeb [waral rosuleb mali ;oleb baj. kici \alTi#abula moloda ;olarewgi qwaliCa wu%unarewgi xi wujunarin, zu\daruge aburab mafnayalda. Мала Нассрудинида гьикъарабила жаназадул молол ццебейищин лълъикI букIунеб, нахъайищилан. Ццебе-нахъаялълъул батIалъи гьечIин, тIад лълъикIаб букIунарилан абурабила гьесс. mala naSrudiniCa hiqarabila $ana#adul molol Cebeyi&in :ij bujuneb, na]ayi&ilan. Cebe-na]aya:ul baTa;i hezin, Tad :ijab bujunarilan aburabila heS. Мала Нассрудинил далай лIугIаниги, чIандаххабаралълъе лIугIи гьечIебила. mala naSrudinil dalay /ufanigi, zanda{abara:e /ufi hezebila. Мала Нассрудинидаги илбисалдаги гьоркьоб къотIи ккун букIарабила, цо-цо кечI ахIун бахъинегIан, цоцазул гъежда рекIине. Цин илбисалълъул гъежда рекIарав Мала Нассрудиницца ахIарабила лIугIиго гьечIеб «далай-далай». «ЛIугIуларищ? ЛIугIуларищ?» – ан зигардулебги букIун, илбисалълъ гьарарабила, жиб дур гъеждаги рекIинарин, кечIги ахIиларин, талихI кьегийин, гъоркье лIугьаян. mala naSrudinidagi ilbisaldagi horpob qoTi Kun bujarabila, co-co kez a\un ba]inefan, coca#ul ve$da rejine. cin ilbisa:ul ve$da rejaraw mala naSrudiniCa a\arabila /ufigo hezeb «dalay-dalay». «/ufulari&? /ufulari&?» - an #igardulebgi bujun, ilbisa: hararabila, $ib dur ve$dagi rejinarin, kezgi a\ilarin, tali\ pegiyin, vorpe /ufayan. МалахIосен ахIарав ахIе, ХIункърае кьурассе кье. mala\osen a\araw a\e, \unqraye puraSe pe. Малъ кIутIаниги, ботIрода унтулеб. ma; juTanigi, boTroda untuleb. Малълъаниги лъалареб, бетIер гьодораб бугони, малълъичIониги босулеб, бетIер цIцIодораб бугони. ma:anigi ;alareb, beTer hodorab bugoni, ma:izonigi bosuleb, beTer ~odorab bugoni. Малълъараб босизе чи тIагIун ххутIугегийила. ma:arab bosi#e xi Tafun {uTugeyila. Малълъараб босуларевги – ахIмакъ, босуларессда малълъаравги – гIабдал. ma:arab bosularewgi - a\maq, bosulareSda ma:arawgi - fabdal. Малълъараб гьабе, гьикъараб бице. ma:arab habe, hiqarab bice. Малълъараб гьабичIев ХIавал ГIалицца хIуличIого бана гIака магIида. ma:arab habizew \awal faliCa \ulizogo bana faka mafida. Малълъараб гьабуни, дагIба кколаро, гьикъараб бицани, кьал букIунаро. ma:arab habuni, dafba Kolaro, hiqarab bicani, pal bujunaro. Малълъараб гьабуни, мекъсса кколаро. ma:arab habuni, meqSa Kolaro. Малълъараб гьудуласс – гьабураб дицца. ma:arab hudulaS - haburab diCa. Малълъарабги гьабичIо, гьикъун бихье жиндаго, гьикъарабги бицинчIо, гьеле живго чи ццеве. ma:arabgi habizo, hiqun bi%e $indago, hiqarabgi bicinzo, hele $iwgo xi Cewe. Малълъарабги лъаларей, лъарабги гьабуларей. ma:arabgi ;alarey, ;arabgi habularey. Малълъарассул кIал бекулареб, кIанцIарассул бохх гурони. ma:araSul jal bekulareb, jan`araSul bo{ guroni. Малълъарассул малълъарабги гьабунила жиндир эбел хварайилан абурабила Мала Нассрудиницца. ma:araSul ma:arabgi habunila $indir ebel [warayilan aburabila mala naSrudiniCa. Малълъаризе цIакъав, гьабизе къадарав. ma:ari#e `aqaw, habi#e qadaraw. Малълъарун чи лIугьунарев, буххун хIамил чу лIугьунареб. ma:arun xi /uhunarew, bu{un \amil xu /uhunareb. Малълъарухъаби гIемерлъани, гIадлу холеб. ma:aru]abi femer;ani, fadlu [oleb. Малълъизе киназдаго лъалеб, гьабизе цояссда гурони лъалареб. ma:i#e kina#dago ;aleb, habi#e coyaSda guroni ;alareb. Малълъизе чи камуларо, малълъараб босизе бетIер букIине ккола. ma:i#e xi kamularo, ma:arab bosi#e beTer bujine Kola. «Малълъизе чи тIагIаги дур лъималазе!» - ян абурабила цоялълъ. «Малълъизе чи тIагIунаро, малълъараб босугеги дуразго!» – ян абурабила дандеялълъ. «ma:i#e xi Tafagi dur ;imala#e!» - yan aburabila coya:. «ma:i#e xi Tafunaro, ma:arab bosugegi dura#go!» - yan aburabila dandeya:. Малълъизе чи тIагIагиян гьарарабила цоялълъ, малълъараб босизе чи нужерги тIагIагиян хьамурабила дандеялълъ. ma:i#e xi Tafagiyan hararabila coya:, ma:arab bosi#e xi nu$ergi Tafagiyan %amurabila dandeya:. Малълъизе чи тIагIунаро, малълъараб босаги. ma:i#e xi Tafunaro, ma:arab bosagi. МалълъичIеб гьабуге, гьикъичIеб бицунге. ma:izeb habuge, hiqizeb bicunge. МалълъичIеб гьабурав, кьечIеб босарав. ma:izeb haburaw, pezeb bosaraw. МалълъичIониги лъалеб, лъалесс гьабулелълъухъ ралагьани. ma:izonigi ;aleb, ;aleS habule:u] ralahani. МалълъичIониги лъалей, лъачIониги гьабулей. ma:izonigi ;aley, ;azonigi habuley. Малълъ босе гьитIинго, лъеберилI малълъизе ккарассдасса Аллагьасс цIунаги. ma: bose hiTingo, ;eberi/ ma:i#e KaraSdaSa allahaS `unagi. Малълъа ццебеялдасса ххадуб. ma:a CebeyaldaSa {adub. Малълъулел гIемерлъани, гIенеккулел дагьлъула. ma:ulel femer;ani, feneKulel dah;ula. Малълъун гуребила лъалеб, бихьунила (Малълъун гурелила цIцIодорлъулел, бихьунила). ma:un gurebila ;aleb, bi%unila (ma:un gurelila ~odor;ulel, bi%unila). Малълъун гуро чудкицца балкан кунеб, куцан гуро царацца къехь бищулеб. ma:un guro xudkiCa balkan kuneb, kucan guro caraCa qe% bi&uleb. МалълъичIого цIцIаларав, цIцIаличIого дурусав. ma:izogo ~alaraw, ~alizogo durusaw. Малълъун чиги лIугьунарев, рахъдал мучариги лIугьунареб. ma:un xigi /uhunarew, ra]dal muxarigi /uhunareb. Малълъухъе хьваде, хьихьухъе рукIа. ma:u]e %wade, %i%u]e ruja. Марагадал гурга габунибги бан, гаргаралълъул хъаба хъорщодаги лъун. maragadal gurga gabunibgi ban, gargara:ul ]aba ]or&odagi ;un. Маргъалалълъул берцинлъи, кунада ххун, цIцIикIкIуна, къадруги дагьлъуларо, ххечIого тунин абун. marvala:ul bercin;i, kunada {un, ~iJuna, qadrugi dah;ularo, {ezogo tunin abun. Маргьабацца кантIула, магъалоялълъ кIвекIула. marhabaCa kanTula, mavaloya: jwejula. МаркIачIуде вачIунев кIичIудеги вачIунев, кIичIван тIагъур гIинда бан, богодеги вачIунев. marjazude wazunew jizudegi wazunew, jizwan Tavur finda ban, bogodegi wazunew. МасслихIаталълъ рекъезарула, мацIцIицца ратIа гьарула. maSli\ata: reqe#arula, ma~iCa raTa harula. МатIу квешаб бугилан, гIайиб гьелде реххуге, матIуялда гIайиб щиб, дур куц квешаб бугони. (МатIуялда гIайиб щиб, щайтIадул куц бугони). maTu kwe^ab bugilan, fayib helde re{uge, maTuyalda fayib &ib, dur kuc kwe^ab bugoni. (maTuyalda fayib &ib, &ayTadul kuc bugoni). МатIуялда лъураб тIанкI ххеххго бихьулареб. maTuyalda ;urab Tanj {e{go bi%ulareb. МатIуялда лъураб цо тIанкIалълъ тIолабго матIу ссурукъ гьабула, цо кIкIухIалай гIаданалълъ тIолабго гвай ссуризабула. maTuyalda ;urab co Tanja: Tolabgo maTu Suruq habula, co Ju\ulay fadana: Tolabgo gway Suri#abula. Маххссара гажиялде ссверулеб, меххтел огьогьоялда лIугIулеб. ma{Sara ga$iyalde Sweruleb, me{tel ohohoyalda /ufuleb. Маххссара гьабе, бакI бихьун. ma{Sara habe, baj bi%un. Маххссара лъаларессе маххссара гьабулареб. ma{Sara ;alareSe ma{Sara habulareb. Маххссара лълъикIаб, кIиго чи велъараб. ma{Sara :ijab, jigo xi we;arab. Маххссараялълъе гIологи гьересси бищунгейила. ma{Saraya:e fologi hereSi bi&ungeyila. Махх кьавуялълъ куна, гIадан ургъалицца куна. ma{ pawuya: kuna, fadan urvaliCa kuna. Маххул гел цIулал гелалде ккарабила, маххул нуцIцIа цIулал нуцIцIаялде ккарабила. ma{ul gel `ulal gelalde Karabila, ma{ul nu~a `ulal nu~ayalde Karabila. Маххщалицца нилIеда квен гьаруларо, жинццаго нилIее кьола. ma{&aliCa ni/eda kwen harularo, $inCago ni/eye pola. «Маххщел бугев» ХIасанил ГIали вукIаго, цоябги оц хъве! «ma{&el bugew» \asanil fali wujago, coyab oc ]we! Маххщел гьечIев гьабигьан – агьлулъун гьечIев дибир. ma{&el hezew habihan - ahlu;un hezew dibir. Маххщелги гьунарги – гьадингояб жо, гьудуллъи бугони, нухда ккола иш. ma{&elgi hunargi - hadingoyab $o, hudul;i bugoni, nu[da Kola i^. Маххщелги гьунарги ххвалчацца къотIулареб. ma{&elgi hunargi {walxaCa qoTulareb. МахI квешалълъуб тIутI гIемераб. ma\ kwe^a:ub TuT femerab. МахIаги гIагIаги гьечIони, мама букIунареб. ma\agi fafagi hezoni, mama bijunareb. МахIалда хIал букIаго, хIетI босе. ma\alda \al bujago, \eT bose. МахIамалъун пер гурев, ГьатIиналъун цIцIам гурев. ma\ama;un _er gurew, haTina;un ~am gurew. МахIцараб рекIелIан тIокIкIараб рагIи бачIунареб. ma\carab reje/an ToJarab rafi bazunareb. МацIцI борхьилги лъан лълъикIаб. ma~ bor%ilgi ;an :ijab. МацIцI гьой гуро, гьеб раххссида чIчIоларо. ma~ hoy guro, heb ra{Sida Zolaro. МацIцI гIадамассул кванаге, гIиял кванай. ma~ fadamaSul kwanage, fiyal kwanay. МацIцI кунаро, кваназе жо кье. ma~ kunaro, kwana#e $o pe. МацIцI кIалдиб те, кIал богIое те. ma~ jaldib te, jal bofoye te. МацIцI лъаларев цIцIогьор хваги, цIцIар лъаларев тушман хваги. ma~ ;alarew ~ohor [wagi, ~ar ;alarew tu^man [wagi. МацIцI лъалев – чода, чол бетIергьан – лъелго. ma~ ;alew - xoda, xol beTerhan - ;elgo. МацIцI ххалатассул гIакълу къокъабила. ma~ {alataSul faqlu qoqabila. МацIцIалда гьоцIцIо бугев, рекIелI загьру бугев. ma~alda ho~o bugew, reje/ #ahru bugew. МацIцIалда нацIцI барав (МацIцI букарарав чи). ma~alda na~ baraw (ma~ bukararaw xi). МацIцIалда ракьа гьечIеб, гьелълъни ракьа бекулеб. ma~alda rapa hezeb, he:ni rapa bekuleb. МацIцIалда тIад – гьоцIцIо, мацIцIалда гъоркь – загьру. ma~alda Tad - ho~o, ma~alda vorp - #ahru. МацIцIалда хIал кIолаго, кIудиялде ваккуге, каламалълъ реххулаго, ххвалчаде квер бегьуге. ma~alda \al joraro, judiyalde waKuge, kalama: re{ulago, {walxade kwer bepuge. МацIцIалда цIцIам бугев – цIцIанда борохь барав. ma~alda ~am bugew - ~anda boro% baraw. МацIцIалда чаран лъурай мунги, чарххида цаби ккурай дунги. ma~alda xaran ;uray mungi, xar{ida cabi Kuray dungi. МацIцIалде гьоцIцIо тIун, гьодилI жо балев. ma~alde ho~o Tun, hodi/ $o balew. МацIцIид чи чIвала, цIцIогьод оц хъола. ma~id xi zwala, ~ohod oc ]ola. МацIцIил цIцIад барав, цIцIогьол гIор щварав. ma~il ~ad baraw, ~ohor for &waraw. МацIцIихъанасс чияр рукъ, цIа гъвечIого, бухIулеб. ma~i]anaS xiyar ruq, `a vwezogo, bu\uleb. МацIцIихъанассул кIал цIцIороги, цIцIогьорассул бер бахъаги. ma~i]anaSul jal ~orogi, ~ohoraSul ber ba]agi. МацIцIихъанассул кIалалдасса цIунаги, цIцIогьорассул квердасса цIунаги. ma~i]anaSul jalaldaSa `unagi, ~ohoraSul kwerdaSa `unagi. МацIцIицца чи чIвалев, боцIцIуцца вичун восулев. ma~iCa xi zwalew, bo~uCa wixun wosulew. МацIцIххалат, гIакълукъокъ. ma~{alat, faqluqoq. МачIчIадалда хIанчIида бадиб тIатIи бихьарабила. maZadalda \anzida badib TaTi bi%arabila. Маялда мал бани, кьеялда къвал базе кколеб. mayalda mal bani, peyalda qwal ba#e Koleb. Маян бихьизе кодобеги кьолебила дуниял, кьурун бахъун, кодоссаги унебила дуниял. mayan bi%i#e kodobegi polebila duniyal, purun ba]un, kodoSagi unebila duniyal. Маян кьечIони, дунги хваги, кьураб босичIони, мунги хваги. mayan pezoni, dungi [wagi, purab bosizoni, mungi [wagi. Маян кьолеб гурони, кьеян гьарулеб къо бачIунгеги. mayan poleb guroni, peyan haruleb qo bazungegi. Маян кьураб босичIони, кьеян гьаризе кколеб. mayan purab bosizoni, $oyalde hari#e Koleb. Маян кьураб жоялде божи цIцIикIкIараб. mayan purab $oyalde bo$i ~iJarab 151. Маян кьураб кьагIрил гьан квине лъачIев хIалихьат, ЦIцIай эххеде, беххеб, хераб гIакдал тIеренчехь. mayan purab pafril han kwine ;azew \ali%at, ~ay e{ede, be{eb, [erab fakdal Terenxe%. 152. Мегеж танщинав гIакъил гуревила. mege$ tan&inaSul faqil gurewila. 153. Мегеж ххалатассул гIакълу къокъабила. mege$ {alataSul faqlu qoqabila. Цо цIцIалунчияссда гьедин хъван батарабила тIехьалда. Валлагьин, дир хIакъалълъулIги гьединаб пикру ккезе бегьулилан, зарукьги ккун, ххутIараб мегеж чIурхIулев вукIанила гьев. Магжида парххараб цIаялълъ гьессул михъалги чIурхIун рехханила. Цинги доб тIехьалда батараб абиялда гъоркь гьесс хъванила - «Валлагь, битIарабги букIун буго!» co ~alunxiyaSda hedin ]wan batarabila Te%alda. walahin, dir \aqa:u/gi hedinab _ikru Ke#e behulilan, #arupgi Kun, {uTarab mege$ zur\ulew wujanila hew. mag$ida _ar{arab `aya: heSul mi]algi zur\un re{anila. cingi dob Te%alda batarab abiyalda vorp heS ]wanila - «wlwh, biTarabgi bujun bugo!» 154. Мегеж хъахIлъанагIан гIакълу ботIролIе. mege$ ]a\;anafan faqlu boTro/e. 155. Мегеж хIурул цIун букIаниги кIваричIила, чехь гIорцIцIун бугони. mege$ \urul `un bujanigi jwarizila, xe% for~un bugoni. 156. Мегежали дагIнидаги букIунеб, михъалали катидаги рукIунел. mege$ali dafnidagi bujuneb, mi]alali katidagi rujunel. 157. Мегежги михъалги гIолелани, бегунги бихьинчи йикIинаан. mege$gi mi]algi folelani, begungi bi%inxi yijinaan. 158. Мегежни кIудияб бугоан, гIакълу гьитIинаб гьечIебани. mege$ni judiyab bugoan, faqlu hiTinab hezebani. 159. Мегьед кьурай – каранда, керен кьурай – мугъалда. mehed puray - karanda, keren puray - muvalda. 160. МегIер бичилалде ххер биче, ххер бичилалде хьацIцI биче (къадараб ццебе биче, лълъикIаб ххадуб биче). mefer bixilalde {er bixe, {er bixilalde %a~ bixe (qadarab Cebe bixe, :ijab {adub bixe). 161. МегIер мегIералде кколаребила, гIадан гIадамассде кколевила. mefer meferalde Kolarebila, fadan fadamaSde Kolewila. 162. МегIералда нахъаги мегIер батизе бегьулебила. meferalda na]agi mefer bati#e behulebila. 163. МегIералълъул рикъзи метер бачIунеб. mefera:ul riq#i meter bazuneb. 164. МегIералълъ кквечIеб авлахъалълъ кколареб. mefera: Kwezeb awla]a: Kolareb. 165. МегIер кIкIванищ? ГIор кIкIванищ? (Яшав гьабизеги гIадамазулгун хIал рекъезабизеги гьедигIанассеб захIмат баччизе кколилан абураб магIна). mefer Jwani&? for Jwani&? (ya^aw habi#egi fadama#ulgun \al reqe#abi#egi hedifanaSeb #a\mat baXi#e Kolilan aburab mafna). 166. МегIер мегIералде щун бугилан абуни, божа, гIадамасс ругьунаб гIамал тун бугилан абуни, божуге. mefer meferalde &un bugilan abuni, bo$a, fadamaS ruhunab famal tun bugilan abuni, bo$uge. 167. МегIер радал беге, гIор къаденахъе беге. mefer radal bege, for qadena]e bege. 168. МегIер цIураб гIиялIа гIангис гIоркIкIен бищарав, хъутан цIурал цIцIаналIа цIцIодегIен балагьарав. mefer `urab fiya/a fangis forJen bi&araw, ]utan `ural ~ana/a ~odefen balaharaw. 169. МегIергун барщун, гIанкIкI тIубаларо. mefergun bar&un, fanJ Tubalaro. 170. Мекъаб нух ккурассе битIараб нух бецIцIаб. meqab nu[ KuraSe biTarab nu[ be~ab. 171. Мекъаб цIул гIадав, цIулалълъ ноцIцI гIадав. meqab `ul fadaw, `ula: no~ fadaw. 172. Мекъалда асскIоссанила ритIухълъи унеб. meqalda aSjoSanila riTu];i uneb. 173. Мекълъи – гIакълуялълъул загIиплъи. meq;i - faqluya:ul #afi_;i. 174. Мекъиял нухал гIемер рукIуна, битIараб цо гурони букIунаро. meqiyal nu[al femer rujuna, biTarab co guroni bujunaro. 175. Мекъсса гьабуниги, цин-цин битIун кколеб, битIун гьабурабги цин-цин мекъсса кколеб. meqSa habunigi, cin-cin biTun Koleb, biTun haburabgi Cin-cin meqSa Koleb. 176. Мекъи кколарев гIакъил ватичIев, нух къосунарев ццевехъан ватичIев. meqi Kolarew faqil watizew, nu[ qosunarew Cewe]an watizew. 177. Мелъел – лъолъол, лъеретI – гъогъол, гъедел – цIулал, цIцIилкьал – ролIул. me;el - ;o;ol, ;ereT - vovol, vedel - `ulal, ~ilpal - ro/ul. 178. Мергил зуни зобалазде рагIарай. mergil #uni #obala#de rafaray. 179. Мерго меседилай, тIагъди гIарцулай. mergo mesedilay, Tavdi farculay. 180. Месед балагьизе арав, гьеб бухъулаго хваравила. mesed balahi#e araw, heb bu]ulago [warawila. 181. Месед букIин гIоларо, меседил квералги рукIине ккола. mesed bujin folaro, mesedil kweralgi rujine Kola. 182. Месед кьавуялълъ кунареб, гIарац гIонкIкIоцца унареб. mesed pawuya: kunareb, farac fonJoCa unareb. 183. Месед лъала биани, чи лъала боцIцIуда гьоркьов, чу лъала рилълъадалъун, квешай чIчIужугIаданалълъул макруялда ххадув щивниги гъоларо. mesed ;ala biani, xi ;ala bo~uda horpow, xu ;ala ri:ida;un, kwe^ay Zu$ufadana:ul makruyalda {aduw &iwnigi volaro. 184. Месед хъванилан, хъирмил багьа холареб. mesed ]wanilan, ]irmil baha [olareb. 185. Меседалда асскIоб лъуни, маххги кенчIолебила. mesedalda aSjob ;uni ma{gi kenzolebila. 186. Меседалдасса меседил кверал лълъикIал. mesedaldaSa mesedil kweral :ijal. 187. Меседалълъ ракъи кколаро, гIарацалълъ къеч хьваларо, нахърател богIол гьабе. meseda: raqi Kolaro, faraca: qex %walaro, na]ratel bofol habe. 188. Меседги какула, кодой щвечIони, какизе бегьилищ, дуе щвечIони. mesedgi kakula, kodoy &wezoni, kaki#e behili&, duye &wezoni. 189. Меседил бацIцIалъи бииндал лъала, чияссул вацIцIалъи вихьидал лъала. mesedil ba~a;i biindal ;ala, xiyaSul wa~a;i wi%idal ;ala. 190. Меседил кверазул багьа гьечIеб, гьел ричун росизе щоларел. mesedil kwera#ul baha hezeb, hel rixun rosi#e &olarel. 191. Меседил къимат къотIаралълъубила букIунеб. mesedil qimat qoTara:ubila bujuneb. 192. Меседил къимат устарассда лъала. mesedil qimat ustaraSda ;ala. 193. Меседил кьили чIваниги, хIама хIама буго, чу чу буго. mesedil pili zwanigi, \ama \ama bugo, xu xu bugo. 194. Меседил лълъикIлъи – кьаву чIвангутIи, чияссул лълъикIлъи – гьересси бицунгутIи. mesedil :ij;i - pawu zwanguTi, xiyaSul :ij;i - hereSi bicunguTi. 195. Меседил хIал цIадабила лъалеб, чияссул хIал хIалтIулIила лъалеб. mesedil \al `adabila ;aleb, xiyaSul \al \alTu/ila ;aleb. 196. Меседил ца бугев, царал рачIчI бугев. mesedil ca bugew, caral raZ bugew. 197. Меседил цаби ругессе гIемер хьимхьидизе бокьулеб. mesedil cabi rugeSe femer %im%idi#e bopuleb. 198. Метер вачIа, хьул ххалатав инссул вас. meter waza, %ul {alataw inSul was. Мадугьалассул вас вачIун вуго, метер лалде оц биччаларищан гьикъизе витIанин инссуццайилан. maduhalaSul was wazun wugo, meter lalde oc biXalari&an hiqi#e wiTanin inSuCayilan. - Метер вачIа, хьул ххалатав инссул вас, - ан абун буго мадугьаласс. - meter waza, %ul {alataw inSul was, - an abun bugo maduhalaS. 199. Метер лал тIамилалде, лалил бетIергьан хун вуго. meter lal Tamilalde, lalil beTerhan [un wugo. Кициялълъ бицунеб буго инсанассул гIумру лахIзаталълъги божи бугеб жо гурилан. kiciya: bicuneb bugo insanaSul fumru la\#ata:gi bo$i bugeb $o gurilan. 200. Метер гьабилилан хIалтIиги тоге, метер цIцIалилилан дарсалги тоге. meter habililan \alTigi toge, meter ~alililan darsalgi toge. 201. Метер гьабилилан хIалтIиги тоге, регIараб меххалълъ гьабилилан гIаданлъиги тоге. meter habililan \alTigi toge, refarab me{a: habililan fadan;igi toge. 202. Метер гьабулелде жакъа ургъе. meter habulelde $aqa urve. 203. Метер жужазе бугилан, жакъа рукъ лълъухьичIого тоге. meter $u$a#e bugilan, $aqa ruq, :u%izogo toge. 204. Метер кколелълъул пикру гьабулессул бахIарчи вахъунаревила. meter Kole:ul _ikru habuleSul ba\arxi wa]unarewila. 205. Метер къоялълъул хIисаб гьабичIев нахъа пашманлъулев. meter qoya:ul \isab habizeb na]a _a^man;ulew. 206. Метер семиялдасса жакъа рагъи лълъикI. meter semiyaldaSa $aqa ravi :ij. 207. Метер щолел гьаналI пурщабаздасса жакъа щолел хъабхъилI пурщабиго лълъикI. meter &olel hana/ _ur&aba#daSa $aqa &olel ]ab]i/ _ur&abigo :ij. 208. Метералде тараб ссезеялде нахъбахъарабила, ссезеялде тараб гьоркьоб арабила. meteralde tarab Se#eyalde na]ba]arabila, Se#eyalde tarab horpob arabila. 209. Метерго хвелел гIадин динги гьабейила, кидаго хвеларел гIадин дунялги гьабейила. metergo [welel fadin dingi habeyila, kidago [welarel fadin dunyalgi habeyila. 210. Метерисселълъул пикру гьабуларессул жакъассебги букIунареб. meteriSe:ul _ikru habulareSul $aqaSebgi bujunareb. 211. Метерисса бохха, цер! (Билълъидалго бохха, цер!) meteriSa bo{a, cer! (bi:idalgo bo{a, cer!) ЦаратIинчI ун букIун буго къватIибе. Гьелда гIодоб батун буго цо нус. Гьеб берцин бихьараб царатIинчIалълъ нус кIкIун биччан тун буго. ЦIакъ боххун рокъобеги бачIун, жинда батараб носол хIакъалълъулI эбелалълъе бицун буго. caraTinz un bujun bugo qwaTibe. helda fodob batun bugo co nus. heb bercin bi%arab caraTinza: nus Jun biXan tun bugo. `aq bo{un roqobegi bazun, $inda batarab nosol \aqa:u/ ebela:e bicun bugo. - Кибхха гьеб бугеб? - kib{a heb bugeb? - Дицца гьеб къулчIчIана, эбел. - diCa heb qulZana, ebel. - Метерисса бохха, цер! - meteriSa bo{a, cer! Метерисса царатIинчI, чохьол унтиги бахъун, хун буго. meteriSa caraTinz, xo%ol untigi ba]un, [un bugo. 212. Мехх щварал къинлъила, къо щварал хвела. me{ &waral qin;ila, qo &waral [wela. 213. Меххтараб гIонкIкIоцца катида инссул цIцIар цIеххарабила. me{tarab fonJoCa katida inSul ~ar `e{arabila. 214. Меххтарав чияссе кьураб гIакълу – гIурулIе реххараб чIимихх. me{taraw xiyaSe purab faqlu - furu/e re{arab zimi{. 215. Меххтарассул дагIба-рагIи гIемераб, дандеяссул зарул пирххи гIедераб. me{taraSul dafba-rafi femerab, dandeyaSul #arul _ir{i federab. 216. Меххтарухъанассда яхI букIунареб, хIинкъарассда нич букIунареб. me{taru]anaSda ya\ bujunareb, \inqaraSda nix bujunareb. 217. Меххтизабуни цIцIелжо бацIгун багъулебила. me{ti#abuni ~al$o ba`gun bavulebila. 218. Меххтун велъила, вигьун гIодила. me{tun we;ila, wihun fodila. 219. Микк чIчIаралълъуб микк бижула, чинари чIчIаралълъуб чинари бижула. miK Zara:ub miK bi$ula, xinari Zara:ub xinari bi$ula. 220. Милат кIудияб букIунила, гьелълъул тарихх кIудияб бугони. milat judiyab bujunila, he:ul tari{ judiyab bugoni. 221. Милаталда тIад вугев чияссул бетIер гьегьгIанаб букIине кколеб. milatalda Tad wugew xiyaSul beTer hehfanab bujine Koleb. 222. Мимидулеб катихъе кидаго гIункIкI щолареб. mimiduleb kati]e kidago funJ &olareb. 223. Мина базе захIматаб, биххизе бигьаяб жойила. mina ba#e #a\matab, bi{i#e bihayab $oyila. 224. Мина босулелълъул, мадугьал цIеххе. mina bosule:ul, maduhal `e{e. Налъукьеги ккун, цоясс мина бичулеб букIун буго. Гьелълъул багьа чIчIезабун буго къого томен. Минаялълъул бетIергьан чIчIун вуго жинцца гьеб кIикъого томеналдасса гъоркье кьеларилан. Босулев чи чIчIун вуго къого томеналълъул багьаяб минаялълъухъги кIикъого томен абиялълъул магIна жинда бичIчIунарилан. Бичулесс гьессие жаваб кьун буго, къого томен рукъзабазухъги кколила, къого томен мадугьалассухъги кколилан. Босулев чIчIун вуго минаялда цадахъ мадугьалги вичулевлъи жинда рагIун букIинчIилан. Минаялълъул бетIергьанасс абун буго, рес букIарабани, азарго томен дуцца кьуниги, мадугьалассдассаги минаялдассаги жив ватIалъилароанилан. na;upegi Kun, coyaS mina bixuleb bujun bugo. he:ul baha Ze#abun bujun bugo qogo tomen. minaya:ul beTerhan Zun wugo $inCa heb jiqogo tomenaldaSa vorpe pelarilan. bosulew xi Zun wugo qogo tomena:ul bahayab minaya:u]gi jiqogo tomen abiya:ul mafna $inda biZularilan. bixuleS heSiye $awab pun bugo, qogo tomen ruq#aba#u]gi Kolila, qogo tomen maduhalaSu]gi Kolilan. bosulew Zun wugo minayalda cada] maduhalgi wixulew;i $inda rafun bujinzilan. minaya:ul beTerhanaS abun bugo, res bujarabani, a#argo tomen duCa punigi, maduhalaSdaSagi minayaldaSagi $iw waTa;ilaroan. Ургъун вихьилилан, мина босулев нахъе ун вуго. urvun wi%ililan, mina bosulew na]e un wugo. Сапаралдасса вуссарав мадугьалассда бицун буго гьессул мадугьаласс рукъзал ричулел ругилан. АхIун рокъовегун, гьесс мадугьалассда гьикъун буго, кигIан налъийила дуда бугеб, щайила дуцца рукъзал ричулел ругел? sa_araldaSa wuSaraw maduhalaSda bicun bugo heSul maduhalaS ruq#al rixulel rugilan. a\un roqowegun, heS maduhalaSda hiqun bugo, kifan na;iyilan dudu bugeb, &ayila duCa ruq#al rixulel rugel? Мадугьаласс, кисиниссаги бахъун, гьессие къого томенги кьун буго, дагьабги хIажалъани, нахъеги вачIаянги абун буго. maduhalaS, kisiniSagi ba]un, heSiye qogo tomengi pun bugo, dahabgi \a$a;ani, na]egi wazayan abun bugo. Цо заманалдассан дов чи вачIун вуго жиндир хIукму кканин, дуцца абураб багьаги кьун, рукъзал росизеян. Рукъзабазул бетIергьанасс гьессие мадугьалассулги жиндиргоги ккараб бицун буго. co #amanaldaSan dow xi wazun wugo $indir \ukmu Kanin, duCa aburab bahagi pun, ruq#al rosi#eyan. ruq#aba#ul beTerhanaS heSiye maduhalaSulgi $indirgogi Karab bicun bugo. Дур мадугьалассул багьа къого томен букIун гьечIин, азарго букIун бугилан абунила гьесс рукъзабазул бетIергьанассда. dur maduhalaSul baha qogo tomen bujun hezin, a#argo bujun bugilan abunila heS ruq#aba#ul beTerhanaSda. 225. Мискинаб рукъалълъул мискинлъи баххчулеб жойила гIака. miskinab ruqa:ul miskin;i ba{xuleb $oyila faka. 226. Мискинав ваццассдасса бечедав ццинагIал вокьулевила. miskinaw waCaSdaSa bexedaw Cinafal wopulewila. 227. Мискинав вачIун, гьарун ина, залимав вачIун, бахъун ина (Мискинав вачIун, гьарун инебги лъаларо, залимав вачIун, бахъун инебги лъаларо). miskinaw wazun, harun ina, #alimaw wazun, ba]un ina (miskinaw wazun, harun inebgi ;alaro, #alimaw wazun, ba]un inebgi ;alaro). 228. Мискинав ваццгIал – ццинагIал, бечедав ццинагIал - ваццгIал. miskinaw waCfal - Cinafal, bexedaw Cinafal - waCfal. 229. Мискинав вукIа, бечедав вукIа, доре унелълъул – цого мусру. miskinaw wuja, bexedaw wuja, dore une:ul - cogo musru. 230. Мискинавилан росулI рагIизегIан, къарумавилан цIцIоралде рагIизе бокьилила. miskinawilan rosu/ rafi#efan, qarumawilan ~oralde rafi#e bopilila. 231. Мискинассде гьойги ххеххго бортулеб. miskinaSde hoygi {e{go bortuleb. 232. МискинавгIан чи яхI-намус цIцIикIкIарав вукIуневила. miskinawfan xi ya\-namus ~iJaraw wujunewila. 233. Мискинассе заз гIадав, залимассе нах гIадав (ХIалимассе – хъиру, хъачIассе – квасквас). miskinaSe #a# fadaw, #alimaSe na[ fadaw (\alimaSe - ]iru, ]azaSe - kwaskwas). 234. Мискинассе къваригIиндалила гIор къунеб. miskinaSe qwarifindalila for quneb. 235. Мискинассеги вакъарассеги бокьараб тIагъур данде кколебила. miskinaSegi waqaraSegi boparab Tavur dande Kolebila. 236. Мискинассул – гьари, бечедассул – хIал. miskinaSul - hari, bexedaSul - \al. 237. Мискинлъаниги рагъулел росс-лълъади, бечелъаниги рагъулел. miskin;anigi ravulel roS-:adi, bexe;anigi ravulel. 238. Мискинлъи баххчулев бечелъуларев, бечелъи ххирияв жо гIун холарев. miskin;i ba{xulew bexe;ularew, bexe;i {iriyaw $o fun [olarew. 239. Мискинлъи бугила балагь, гIагарлъи нахъе цIцIалеб, тушманлъи тIаде цIцIалеб. miskin;i bugila balah, fagar;i na]e ~aleb, tu^man;i Tade ~aleb. 240. Мискинлъи лълъикIаб жо ани, бищун ццебе дибирасс жиндиего гьарилаан. miskin;i :ijab $o ani, bi&un Cebe dibiraS $indiyego harilaan. 241. Мискинлъи рогьо гуро, бечелъи гьунар гуро. miskin;i roho guro, bexe;i hunar guro. 242. Мискинлъиги ракъиги – яццгIалзабийила. miskin;igi raqigi - yaCfal#abiyila. 243. МискинлъичIого гьудул лъаларевила. miskin;izogo hudul ;alarewila. 244. Мискинлъиялда велъулев, вежа-велъун вахъинчIев. miskin;iyalda we;ulew, we$a-we;un wa]inzew. 245. Мискинлъиялдасса бакIаб гьир гьечIеб. miskin;iyaldaSa bajab hir hezeb. 246. Мискинлъиялълъе дару – хIалтIийила, хIинкъиялълъе дару – таваккалила. miskin;iya:e daru - \alTiyila, \inqiya:e daru - tawaKalila. 247. Мискинчи бечелъани, кIиго чIчIужу ячуней, бечедав мискинлъани, цIцIогьодизе лIугьунев. miskinxi bexe;ani, jigo Zu$u yaxuney, bexedaw miskin;ani, ~ohodi#e /uhunew. 248. Мискинчи вукъизе кьураб нусго гъурущалдасса чIаго вукIаго гьессие кьураб гъурущ бергьунебила. miskin;i wuqi#e purab nusgo vuru&aldaSa zago wujago heSiye purab vuru& berhunebila. 249. Мискинчи - живго мискинав, къарумассул – ракI мискинаб. miskinxi - $iwgo miskinaw, qarumaSul - raj miskinab. 250. Мискинлъи – росдал балагь, ссадакъа – ракъул балагь. miskin;i - rosdal balah, Sadaqa - raqul balah. 251. Мискинчи тIадеялълъул бечедав. miskinxi Tadeya:ul bexedaw. 252. Мискинчи ххасало лъалев. miskinxi {asalo ;alew. 253. Мискинчи ххиялаз бечелъулевила. miskinxi {iyala# bexe;ulewila. 254. Мискинчиясс бечелъи хIехьолареб, бечедав чиясс мискинлъи хIехьолареб. miskinxiyaS bexe;i \e%olareb, bexedaw xiyaS miskin;i \e%olareb. 255. Мискинчиясс ссахIие гIоло мегIер бегулеб. miskinxiyaS Sa\iye folo mefer beguleb. 256. Мискинчияссда велъуге, бечедассде хьул лъоге. miskinxiyaSda we;uge, bexedaSde %ul ;oge. 257. Мискинчияссе дару – хвей. miskinxiyaSe daru - [wey. Мискинчияссул букIун буго, гьелълъул мугъалда хур бекьун, хъизан хьихьараб цо гьирил чу. Цин-цин, дагьабниги тIаде гьан бахинеян, гьесс гьеб гъолеб букIун буго магIарде. Чолни гьод цIцIоролалдего, гъарим мискинчи ине кколев вукIун вуго гьеб нахъе бачине. БетIергьанчи вихьараб меххалълъ, чу хIихIидулеб букIун буго. Ассги жаваб кьолеб букIун буго - «ХIи-хIи-хIи! - щиб букIинеб, дир гъарим, я мун хваги, я дун хваги! Гурони нилIее рахIат гьечIо!» miskinxiyaSul bujun bugo, he:ul muvalda [ur bepun, ]i#an %i%arab co hiril xu. cin-cin, dahabnigi Tade han ba[inefan, heS heb voleb bujun bugo mafarde. xolni hod ~orolaldego, varim miskinxi ine Kolew wujun wugo heb na]e baxine. beTerhanxi wi%arab me{a:, xu \i\iduleb bujun bugo. aSgi $awab poleb bujun bugo - «\i-\i-\i-! &ib bujineb, dir varim, ya mun [wagi, ya dun [wagi! guroni ni/eye ra\at hezo!» 258. Мискинчияссе квекIен гIемераб, бечедав чияссе кумек гIемераб. miskinxiyaSe kwejen femerab, bexedaw xiyaSe kumek femerab. 259. Мискинчияссе цIцIамуда ччураб ххинкIги гьуинаб, бечедав чияссе гьоцIцIоги цIцIекIаб, цIцIибилги кьогIаб. miskinxiyaSe ~amuda Xurab {injgi huinab, bexedaw xiyaSe ho~ogi ~ejab, ~ibilgi pofab. 260. Мискинчияссул багьа – къого куй, нуцалчияссул багьа – нусго куй. miskinxiyaSul baha - qogo kuy, nacalxiyaSul baha - nusgo kuy. Тариххаз гIемерал мисалаздалъун нилIеда бицуна ракьул бетIергьабаз кигIан цIакъ жидерго къимат гьабулеб букIараб, мискинчи кигIан къимат гьечIевлъун, гIодовегIанавлъун гьез рикIкIунев вукIаравали. Ракьул бетIергьабаз жидер балъазда, ххассал балъазда, рихьизарулел рукIун руго лагъассул, узденассул, нуцалчияссул батIи-батIиял къиматал. Гьел къиматал хIисабалде росулел рукIун руго чIвай-хъвей, лIукъа-къотIи ккараб меххалълъ рахъулел рецIелазеги. tari{a# femeral misala#da;un ni/eda bicuna rapul beTerhaba# kifan `aq $idergo qimat habuleb bujarab, miskinxi kifan qimat hezew;un, fodowefanaw;un he# riJunew wujarawali. rapul beTerhaba# $ider ba;a#da, {aSal ba;a#da, ri%i#arulel rujun rugo lavaSul, u#denaSul, nucalxiyaSul baTi-baTiyal qimatal. hel qimatal \isabalde rosulel rujun rugo zway-]wey, /uqa-qoTi Karab me{a: ra]ulel re`ela#egi. 261. Мискинчияссул бечелъи – сахлъи. miskinxiyaSul bexe;i - sa[;i. 262. Мискинчияссул гьудул дагьав, рохь гьечIеб магIарда чан дагьаб. miskinxiyaSul hudul dahaw, ro% hezeb mafarda xan dahab. 263. Мискинчияссул нуцIцIида нахъа жул букIунебила, рокъобе бачIараб бечелъи лълъухьун реххизе. miskinxiyaSul nu~ida na]a $ul bujunebila, roqobe bazarab bexe;i :u%un re{i#e. 264. Мискинчияссул рокъоб къецц гIемераб. miskinxiyaSul roqob qeC femerab. 265. Мискинчияссул рукъ – росу рагIалда, апарагассул хоб – хабалазул рагIалда. miskinxiyaSul ruq - rosu rafalda, a_aragaSul [ob - [abala#ul rafalda. 266. Мискинчияссул тушман гьечIев, лълъиегони вокьуларев. miskinxiyaSul tu^man hezew, :iyegoni wopularew. 267. Мискинчияссул хур хханассул мегIералда бащадаб. miskinxiyaSul [ur {anaSul meferalda ba&adab. 268. Мискинчияссул хIорго ххутIарал гъудал. miskinxiyaSul \orgo {uTaral vudal. Мискинчиясс жиндирго хуриб бекьун букIун буго цIцIороссоролI. Гьава-бакъ рекъараб сон букIиналълъги, чIаран, хъуссун лълъикIго хъулухъ гьабидалги цIцIороссоролI цIакъ хIалигъун бижун бачIунеб букIанила. Мискинчиясс пикру гьабунила, исана дие хурисса лълъикIаб бачIин щвезехъин буго. ТIаде-гъоркье чагIиги рачIина, киназегони гIурал гъудал дир къавулI гьечIо. Валлагь, бачIин бакIарилалде, дун рохьове гъудал гьаризе ун лълъикI! miskinxiyaS $indirgo [urib bepun bujun bugo ~oroSoro/. hawa-baq reqarab son bujina:gi, zaran, ]uSun :ijgo ]ulu] habidalgi ~oroSoro/ `aq \alivun bi$un bazuneb bujanila. miskinxiyaS _ikru habunila, isana diye [uriSa :ijab bazin &we#e]in bugo. Tade-vorpe xafigi razina, kina#egoni fural vudal dir qawu/ hezo. walah, bazin bajarilalde, dun ro%owe vudal hari#e un :ij! Жиб-жиб къоялълъ хъулухъ гьабулеб букIараб хурги жибго тун, мискинчи, гIащтIиги бикIароги босун, рохьове къокъанила. КъотIанила цо лъорил гъветIги, гьарунила гIезегIанго гъудалги. $ib-$ib qoya: ]ulu] habuleb bujarab [urgi $ibgo tun, miskinxi, fa&Tigi bijarogi bosun, ro%owe qoqanila. qoTanila co ;oril vweTgi, harunila fe#efango vudalgi. Мискинчи тIад вуссиналде, рохьил болъоназ пасат гьабун батанила хур. Бахъун чIчIараб цо хIуби цIцIороссоролIулги тун гьечIоанила, бухъ-бухъун бан хурги хвезабун бугоанила… miskinxi Tad wuSinalde, ro%il bo;ona# _asat habun batanila [ur. ba]un Zarab co \ubi ~oroSoro/ulgi tun hezoanila, bu]-bu]un ban [urgi [we#abun bugoanila... Гьеле гьедин хIорго ххутIун руго мискинчияссул гъудал. hele hedin \orgo {uTun rugo miskinxiyaSul vudal. 269. Мискинчияссул яс берцинай лIугьаги, вас лебалав лIугьаги. miskinxiyaSul yas bercinay /uhagi, was lebalaw /uhagi. 270. Михъида квер бахъулеб меххалълъ гьабичIеб жо магжида квер бахъулеб меххалълъ гьабун бажарулареб. mi]ida kwer ba]uleb me{a: habizeb $o mag$ida kwer ba]uleb me{a: habun ba$arulareb. 271. МичIчI бекьаралълъуб – мичIчI, жух бекьаралълъуб – жух. miZ bepara:ub - miZ, $u[ bepara:ub - $u[. 272. МичIчIида мичIчI бижулеб, жухида жух бижулеб. miZida miZ bi$uleb, $u[ida $u[ bi$uleb. 273. МичIчIил кьолбода кьагIрил ххер бижуларо, кьурул нохъода гIарац-месед бижуларо. miZil polboda pafril {er bi$ularo, purul no]oda farac-mesed bi$ularo. 274. Могоро бан гуревила дибир реххулев. mogoro ban gurewila dibir re{ulew. Дибирассда лъазабун буго метер бачазул иргаялде айилан. Дибирассул чIчIужу гIелгун къаццандизе лIугьун йиго, дибир бачазул иргаялде витIулеб гIадат гьечIилан. dibiraSda ;a#abun bugo meter baxa#ul irgayalde ayilan. dibiraSul Zu$u felgun qaCandi#e /uhun yigo, dibir baxa#ul irgayalde wiTuleb fadat hezilan. - Мун юцIцIун чIчIа! Могоро бан, дибир реххуларев, бачазул иргаялде аян лъазабураб гIола, - ян абун буго дибирасс. - mun yu~un Za! mogoro ban, dibir re{ularew, baxa#ul irgayalde ayan ;a#aburab fola, - yan abun bugo dibiraS. 275. Могьое – гьали, гьанае – кватIи. mohoye - hali, hanaye - kwaTi. 276. Могьол хIурмат гьабурав вакъун ххутIуларев. mohol \urmat haburaw waqun {uTularew. 277. Мокъ гьечIеб гIанкIу гIадин ххутIун вугила. moq hezeb fanju fadin {uTun wugila. 278. Мокъ ккун босизе кини гурел, квер ккун бачине лъимер гурел. moq Kun bosi#e kini gurel, kwer Kun baxine ;imer gurel. 279. Мокъиде хъазги бахинабун, хIелкида къинлъеян абуге. moqide ]a#gi ba[inabun, \elkida qin;eyan abuge. 280. Мокъокъ буго къвакъвалеб къасси бертин бугилан, микки буго гъулгъулеб цадахъ жибги бачеян. moqoq bugo qwaqwaleb qaSi bertin bugilan, miKi bugo vulvuleb cada] $ibgi baxeyan. 281. Мокъокъида чIор речIчIани, чIоролида зунтIулеб. moqoqida zor reZani, zorolida #unTuleb. 282. Мокърукь бетIер тункичIого, гIакълу щолареб. moqrup beTer tunkizogo, faqlu &olareb. 283. Моххмоххалълъул нахалда чIоролодул нах бахунареб. mo{mo{a:ul na[alda zorolodul na[ ba[unareb. 284. Моххмоххги кIудияб, квасги ризаб куй букIунареб. mo{mo{gi judiyab, kwasgi ri#ab kuy bujunareb. 285. Моххмоххиде хьулги лъун, хьолбодассаги ватIалъун. mo{mo{ide %ulgi ;un, %olbodaSagi waTa;un. 286. Моххмоххил маргьа бице, дада, моххмохх кварал гIадин рукIине. mo{mo{il marha bice, dada, mo{mo{ kwaral fadin rujine. 287. Моххрода хоно бухьунге, оцода данде баси баге. mo{roda [ono bu%unge, ocoda dande basi bage. 288. МоцIцI бугони, цIцIваби щай? mo~ bugoni, ~wabi &ay? 289. МоцIцI канлъулеб ращалъидал, яс берцинлъулей балугълъидал. mo~ kan;uleb ra&a;idal, yas bercin;uley baluv;idal. 290. МоцIцI нилIехъан бугони, цIцIвабзазул хIал кколаро. mo~ ni/e]an bugoni, ~wab#a#ul \al Kolaro. 291. МоцIцIиде гьабураб щвартIалдеги биххулеб. mo~ide haburab &warTaldegi bi{uleb. 292. МоцIцIроде хIапдолеб гьой гIадин. mo~rode \a_doleb hoy fadin. 293. МоцIцIрол гьумералдаги тIанкIал рукIунел. mo~rol humeraldagi Tanjal rujunel. 294. Мочол мугь гIанассел нилI рокьани, оцол бергIанниги нилIееги рокьулелила. moxol muh fanaSel ni/ ropani, ocol berfannigi ni/eyegi ropulelila. 295. Мугъ бекаяссул эбел, вас гьавулей йикIарай, оц гIорцIцIизе чIарги хун, чIвараб накуги унтун! muv bekayaSul ebel, was hawuley yijaray, oc for~i#e zargi [un, zwarab nakugi untun! Кицилъун лIугьарал ххалкъалълъул рагIаби руго хIалихьатав васассде абурал. Абун ратизеги бегьула гьессие гIоло наку чIварай эбелалълъ. kici;un /uharal {alqa:ul rafabi rugo \ali%ataw wasaSde abural. abun rati#egi behula heSiye folo naku zwaray ebela:. Кициялълъ бицунеб буго некIого нилIеда кIочон тараб цоги жоялълъулги. РацIцIалъи букIиналълъул мурадалда, хIара чIварай чIчIужугIаданалда гъоркье реххулеб букIун буго бакъвараб чIарал квацIи. ЧIарахъан абураб рагIиги гьелдассан бачIараб букIине ккола. kiciya: bicuneb bugo nejogo ni/eda joxon tarab cogi $oya:ulgi. ra~a;i bujina:ul muradalda, \ara zwaray Zu$ufadanalda vorpe re{uleb bujun bugo baqwarab zaral kwa`i. zara]an aburab rafigi heldaSan bazarab bujine Kola. 296. Мугъ биччичIони, хур биччулареб. muv biXizoni, [ur biXulareb. 297. Мугъ ссверунги чехь бугев. muv Serungi xe% bugew. 298. Мугъ ххалатаб чу гуро, чехь кIудияб оц гуро. muv {alatab xu guro, xe% judiyab oc guro. 299. Мугъ чIвазе бакI бугони, зарул пирххи букIуна. muv zwa#e baj bugoni, #arul _ir{i bujuna. 300. Мугъ чIвазе бегьулев гьудулассде щвараб жо щибго гьечIеб. muv zwa#e behulew hudulaSde &warab $o &ibgo hezeb. 301. Мугъалда квер бахъулев, чахьалда малал ралев. muvalda kwer ba]ulew, xa%alda malal ralew. 302. Мугъалълъ баччиялдасса чехьалълъ баччи лълъикIаб. muva: baXiyaldaSa xe%a: baXi :ijab. 303. Мугъзада чед букIаго, чехь бакъизе биччаге. muv#ada xed bujago, xe% baqi#e biXage. 304. Мугь бищун, бечелъуларевила, борч тIубан, мискинлъуларевила. muh bi&un, bexe;ularewila, borx Tuban, miskin;ularewila. 305. Мугь гIемер гьализабе, гьан кватIизегIан гьагIдалI те (Могьое-гьали, гьанае – кватIи). muh femer hali#abe, han kwaTi#efan hafda/ te (mohoye-hali, hanaye - kwaTi). 306. Мугь-мугь ккун реххунила гIанххрил мигьирги гIолеб. muh-muh Kun re{unila fan{ril mihirgi foleb. 307. Мугь цIубайдал, тIор къулулеб, пихъ бакIлъидал, гъветI къулулеб. muh `ubaydal, Tor qululeb, _i] baj;idal, vweT qululeb. 308. Мугьалде мугь реххунила къали гIолеб. muhalde muh re{unila qali foleb. 309. МугьгIаналълъул тIагъур гьабуге, тIутIгIаналълъул пил гьабуге. muhfana:ul Tavur habuge, TuTfana:ul _il habuge. 310. МугIрул гIариялдассаги цIунаги, гIи гьечIеб хъвехъариялдассаги цIунаги. mudrul fariyaldaSagi `unagi, fi hezeb ]we]ariyaldaSagi `unagi. 311. МугIрул гIундул цIцIодорал, гIалхул берал цIцIодорал. mufrul fundul ~odoral, fal[ul beral ~odoral. 312. МугIрул каву гIатIидаб, гIалхул берал цIцIодорал. mufrul kawu faTidab, fal[ul beral ~odoral. 313. МугIрул ракьандаги гIурул рагIалдаги чи вакъичIевила. mufrul rapandagi furul rafaldagi xi waqizewali. 314. МугIрул рохьаз берцин гьарула, рукъ лъималаз берцин гьабула. mufrul ro%a# bercin harula, ruq ;imala# bercin habula. 315. МугIрул рукъ – буртина, рукъалълъул хIуби – чIчIужу. mufrul ruq - burtina, ruqa:ul \ubi - Zu$u. 316. МугIрул рукъги рукъалълъул хIубиги гьаруларебила. mufrul ruqgi ruqa:ul \ubigi harularebila. Цо гIандиссев буртабалълъе ун вукIанила. Цо лъалев-хъвалев буртисесс гьассда жиндирго гьобол цIехханила. Дагьал къояздассан жив ГIандиве вачIине вугин, цинги гьоболассда буртина гьаризе бугиланги бицанила. co fandiSew burtaba:e un wujanila. co ;alew-]walew burtiSew haSda $indirgo hobol `e{anila. dahal qoya#daSan $iw fandiwe wazine wugin, cingi hobolaSda burtina hari#e bugilangi bicanila. ГIандиссев рокъове щванила. Буртиссессул гьоболассда гьев буртиссев вачIинехъин вукIинги гьесс буртина гьаризехъин букIинги бицанила. Гьарани кьелеб батилаххаян гIандиссессги абунила. fandiSew roqowe &wanila. burtiSeSul hobolaSda hew burtiSew wazine]in wujingi heS burtina hari#e]in bujingi bicanila. harani peleb batila{ayan fandiSeSgi abunila. Цо анкьидассан буртиссев вачIанила ГIандиве. Цо кIудияб къваригIелго гьечIого вачIиналълъул, гьоболассда гьаризе цо жо букIиналълъул бицанила. ГIандиссесс, буртиссессул бицунеб жоги гьоркьоб къотIизабун, абунила. co anpidaSan burtiSew wazanila fandiwe. co judiyab qwarifelgo hezogo wazina:ul, hobolaSda hari#e co $o bujina:ul bicanila. fandiSeS, burtiSeSul bicuneb $ogi horpob qoTi#abun, abunila. - ЛълъикI буго, гьобол, бокьараб жо гьаре, кьела. Цинги мугIрулги, рукъги, рукъалълъул хIубиги гьаризе бегьуларебхха. Хъассулаго гъванщагун, буртинаялде букIараб хьулги хIорлъун, буртиссев нахъ вуссун ун вуго. - :ij bugo, hobol, boparab $o hare, pela. cingi mufrulgi, ruqgi, ruqa:ul \ubigi hari#e behulareb{a. ]aSulago vwan&agun, burtinayalde bujarab %ulgi \or;un, burtiSew na] wuSun un wugo. 317. МугIрул хьон битIаги, хьиндал пихъ битIаги. mufrul %on biTagi, %indal _i] biTagi. 318. Макъан – Гъуниб, кьурдулел – Ххунзахъ. maqan - vunib, purdulel - {un#a]. 319. МукIурлъиги – бахIарчилъи. mujur;igi - ba\arxi;i. 320. Мун, букIинчIеб рокъоб рекъечIеб кето, нухтIа битIун билълъа, бетIергьанчихвад. mun, bujinzeb roqob reqezeb keto, nu[Ta biTun bi:a, beTerhanxi[wad. 321. Мун вахине гохI балагьулев дун – дун реххизе кIкIал балагьулев мун. mun wa[ine go\ balahulew dun - dun re{i#e Jal balahulew mun. 322. Мун вихьила, дун йихьилаялълъул лълъикIаб жо кколаро. mun wi%ila, dun yi%ilaya:ul :ijab $o Kolaro. 323. Мун вичIчIуларезде ургъел бикьулареб. mun wiZulare#de urvel bipulareb. 324. Мун вокьулев чийилан рекIелI бугеб бицунге, дуццаго цIуничIеб жо чияцца цIунулареб. mun wopulew xiyilan reje/ bugeb bicunge, duCago `unizeb $o xiyaCa `unulareb. 325. Мун гъалбацI ватани, гIадамалги гIанкIкIал гурел. mun valba` watani, fadamalgi fanJal gurel. 326. Мун гIадиналин гIадамалги рукIунел, дуе гIадинин гъозиеги бокьулеб. mun fadinalin fadamalgi rujunel, duye fadinin vo#iyegi bopuleb. 327. Мун кидаго, квартIа гIадин, кIетIолебги букIунин, дурни устарги киданиги бахъинчIилан абурабила бацIицца гъотIоркIоялда. mun kidago, kwarTa fadin, jeTolebgi bujunin, durni ustargi kidanigi ba]inxilan aburabila ba`iCa voTorjoyalda. Рехъалълъа кьегIерги хъамун, тIурун унеб букIанила бацI. Цо гъотIокье щвейгун, гьелда чIинхъи чIванила. ГъотIода чи вугиланги ккун, гIодобе кьегIерги реххун, тIуранила бацI. Дагьаб добегIан щвейгун, лъалхъизеги лъалхъун, нахъбалагьанила. ГъотIода чи вукIун гьечIила, роххти борлIулеб гъотIоркIо букIун бугила. «Дуда чIчIегIераб къо чIчIад! – ан абунила бацIицца гьелда. – Мун кидаго, квартIа гIадин, кIетIолебги букIуна, дурни устарги киданиги бахъинчIо!». re]a:a pefergi ]amun, Turun uneb bujanila ba`. co voTope &weygun, helda zin]i zwanila. voToda xi wugilangi Kun, fodobe pefergi re{un, Turanila ba`. dahab dobefan &weygun, ;al]i#egi ;al]un, na]balahanila. voToda xi wujun hezila, ro{ti bor/uleb voTorjo bujun bugila. «duda Zeferab qo Zad! - an abunila ba`iCa helda, - mun kidago, kwarTa fadin, jeTolebgi bujuna, durni ustar kidanigi ba]inzo!». ГъотIоркIоялълъ данде гьадин къотIанила - «ЧIчIегIераб къоги, бацI, дудаго чIчIаги! ГIумру чахъаби рикъулаго аниги, дурги гIияхъан лIугьинчIо». voTorjoya: dande hadin qoTanila - «Zeferab qogi, ba`, dudagi Zagi! fumru xa]abi riqulago anigi, durgi fiya]an /uhinzo». Гьалда щай жиб кIалъарабан ракIалдеги ккун, бацIицца ххазабунила. halda &ay $ib ja;araban rajaldegi Kun, ba`iCa {a#abunila. 328. Мун кьижун вукIунев, дур тушман кьижуларев. mun pi$un wujunew, dur tu^man pi$ularew. 329. Мун кIодо гьавурав дуццаги кIодо гьаве, даим кIодолъи жиндиего къваригIарассда асскIовеги къаге. mun jodo hawuraw duCagi jodo hawe, daim jodo;i $indiyego qwarifaraSda aSjowegi qage. 330. Мун кIочон тезегIан гIемерги кьогейила, Аллагь, дие боцIцIи, гIадамал гурхIизегIан дагьабги кьогейила. mun joxon te#efan femergi pogeyila, allah, diye bo~i, fadamal gur\i#efan dahabgi pogeyila. 331. Мун лъелго вилълъине ккелароан, чода кIалдиб таргьа балебани. mun ;elgo wi:ine Kelaroan, xoda jaldib tarha balebani. 332. Мун лълъикIабилан абуни, хIамикIертги боххулеб. mun :ijabilan abuni, \amijertgi bo{uleb. 333. Мун лълъил гьакида рекIаниги, кечI гьессул бакъаналда ахIе. mun :il hakida rejanigi, kez heSul baqalda a\e. 334. Мун мегIер ватаниги, цогидал мугIруздеги мугъчIвай гьабе. mun mefer watanigi, cogidal mufru#degi muvzway habe. 335. Мун хвела, дур лълъикIлъи кидаго хвеларо. mun [wela, dur :ij;i kidago [welaro. 336. Мун хIинкъизе кколаро – ккезе биччаге мунагь, гьеб чуризе кколаро – гьабуге ххияналъи. mun \inqi#e Kolaro - Ke#e biXage munah, heb xuri#e Kolaro - habuge {iyana;i. 337. Мун цер ватани, дунги царал рачIчI ккола. mun cer watani, dungi caral raZ Kola. 338. Мун цIакъабилан абуни, хIамикIучIги кьурдулебила. mun `aqabilan abuni, \amijuzgi purdulebila. 339. Мун цIцIализе унелълъул, дун цIцIалун вачIунев вукIана. mun ~ali#e une:ul, dun ~alun wazunew wujuna. 340. Мун чи ватани, чухъа ретIараб гIоларо, чорххолI гIадамассул тIабгIги букIине ккола. mun xi watani, xu]a reTarab folaro, xor{o/ fadamaSul Tabfgi bujine Kola. 341. Мун чи ватилилан восун вукIана, тIад пихъ бижулареб чинаридул гъветI. Чи мун вугилан ккун, восун вукIана, чурун бацIцIунареб цIцIел квасул турут. mun xi watililan wosun wujana, Tad _i] bi$ulareb xinaridul vweT. xi mun wugilan Kun, wosun wujana, xurun ba~unareb ~el kwasul turut. 342. Мунагь камурав чи вукIунарев, гIайиб камураб квен букIунареб. munah kamuraw xi wujunarew, fayib kamurab kwen bujunareb. 343. Мунагьазул унтиялълъе дару – тавбу гьаби, чорххол унтиялълъе дару – кванил низам чIчIезаби. munaha#ul untiya:e daru - tawbu habi, xor{ol untiya:e daru - kwanil ni#am Ze#avi. 344. Мунагьго гьечIей яс ялагьулаго, чIчIужуго щвечIого ххутIаравила. munahgo hezey yas yalahulago, Zu$ugo &wezogo {uTarawila. 345. Мунги ххан, дунги ххан, хIама лълъицца гьекъелеб, хуриве щив инев? mungi {an, dungi {an, \ama :iCa heqeleb, [uriwe &iw inew? 346. Мунилан холев дун, дун хабалалълъе восагиян мун. 347. Мунго дудаго лъачIого, чияде рагIи абуге. mungo dudago ;azogo, xiyade rafi abuge. 348. Мунго дуццаго! mugo duCago! Вехь вукIаравила хъощнив ххинкIал гьарулев. БачIарабила гьессда асскIобе цо щайтаналълъул тIинчI. Гьеб гогьаб тIанчIицца гьессул лъел цIураб парччи бегизабурабила, хьагинибе лахI бортизабурабила. Вехьасс кигIан лълъикIаб бицаниги, гьелълъ вехь цо хIалалда течIевила. Ццин бахъарав вехьасс щайтIаналълъул тIинчI, бан малгун, къватIибе реххарабила. ЧIичIидулаго гьеб лIутун унеб меххалълъ, ахIарабила вехьасс - «Дицца гуро мун, мунго дуццаго!» – ян. ЧIичIидулаго жидер тIинчI бачIунеб бихьараб меххалълъ, щайтIабазул ахIи бахъарабила. «Лълъица мун? Щиб дуе?» – ян вехьассул хъош бугеб рахъалде рекерулел рукIаралила. ЩайтIаналълъул тIинчIалълъ жаваб гьабурабила - «Дунго диццаго, дунго диццаго!» - ян. Мунго дуццаго бугеб меххалълъ, щай ниж ахIуд рахъинаруралан, щайтIаби, тIинчIги буххулаго, нахъ руссаралила. we% wujarawila ]o&niw {injal harulew. bazarabila heSda aSjobe co &ayTana:ul Tinz. heb gohab TanziCa heSul ;el `urab _arXi begi#aburabila, %aginibe la\ borti#aburabila. we%aS kifan :ijab bicanigi, he: we% co \alalda tezewila. Cim ba]araw we%aS &ayTana:ul Tinz, ban malgun, qwaTibe re{arabila. zizidulago heb /utun uneb me{a:, a\arabila we%aS - «diCa guro mun, muhgo duCago!» - yan. zizidulago $ider Tinz bazuneb bi%arab me{a:, &ayTaba#ul a\i ba]arabila. «:iCa mun? &ib duye?» - yan we%aSul ]o& bugeb ra]alde rekerulel rujaralila. &ayTana:ul Tinza: $awab haburabila - «dungo diCago, dungo diCago!» - yan. mungo duCago bugeb me{a:, &ay ni$ a\ud ra]inaruralan, &ayTabi, Tinzgi bu{ulago, na] ruSaralila. 349. Мунго дуццагоги веццуге, гьечIеб гьунаралдассаги чIухIуге. mungo duCagogi weCuge, hezeb hunaraldaSagi zu\uge. 350. Мунго гьалаг гьавулеб гьаваялда рекIунге. mungo halag hawuleb hawayalda rejunge. 351. Мунго тIассайилан мунги ватила, тIассатIохда рукIун, дудаго релъулел гIадамалги лъаларого. mungo TaSayilan mungi watila, TaSaTo[da rujun, dudago re;ulel fadamalgi ;alarogo. 352. Мунищ наиб, дунищ наиб? muhi& naib, duni& naib? Гьадин абула, гIагарав чияссул хIакимлъиялде мугъги чIван, жидерго хIакимлъи билълъинабизе бокьулел, кколарел ишал бетIералде росулел гIадамазул хIакъалълъулI. hadin abula, fagaraw xiyaSul \akim;iyalde muvgi zwan, $idergo \akim;i bi:inabi#e bopulel, Kolarel i^al beTeralde rosulel fadama#ul \aqa:u/. Аби бачIун буго Шамилил наиб Инквачилассдассан. Гьессул эбел лIугьуней йикIун йиго гIарзалълъ рачIаразул ишалда гъоркьое. Наибасс эбелалда абулел рукIун руго гьал рагIаби. abi bazun bugo ^amilil naib inkwaxilaSdaSab. heSul ebel /uhuney yijun yigo far#a: razara#ul i^alda vorpoye. naibaS ebelalde abulel rujun rugo hal rafabi. 353. Мурадалде щун, щивниги хвечIевила. muradalde &un, &iwnigi [wezewila. 354. Муса аварагасс Аллагьассда гьарарабила жинде гIадамал гаргадизе риччагейилан. Аллагьасс абурабила жиндего гаргадизе гьукъуларел гьел дуде гаргадизе кинин гьукъилелилан. musa awaragaS allahaSda hararabila $inde fadamal gargadi#e riXageyilan. allahaS aburabila $indego gargadi#e huqularel hel dude gargadi#e kinin huqilelilan. 355. Муса хурив вугониги, хурив Муса вугониги – цого жо. musa [uriw wugonigi, [uriw musa wugonigi - cogo $o. 356. МутагIилзабазул цIцIалиялдасса цIцIогьол гьанал цIураб къвачIа бокьила. mutafil#aba#ul ~aliyadaSa ~ohol hanal `urab qwaza bopila. 357. МутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал, гIухьбиги рикIкIани, гIантал гIемерал (хварал гIемерал). mutafil#abigi riJani, yasal femeral, fu%bigi riJani, fantal femeral ([waral femeral). 358. МутагIиллъун вас вугесс яс гьечIилан абуге. mutafil;un was wugeS yas hezilan abuge. 359. МутагIиллъун вугев васассдассаги россассе кьурай ясалдаги гьимун ца бихьуге. mutafil;un wugew wasaSdaSagi roSaSe puray yasaldagi himun ca bi%uge. 360. МухIума хвеялдасса ГIума хвейго лълъикIила. mu\uma [weyaldaSa fuma [weygo :ijila. 361. Мучариги чед гуро, чухъаги ретIел гуро. muxarigi xed guro, xu]agi reTel guro. 362. Мухь босиларилан аби – устарассулги гьересси, россассе инарилан чIчIей – ясалълъулги гьересси. mu% bosilarilan abi - ustaraSulgi hereSi, roSaSe inarilan Zey - yasa:ulgi hereSi. 363. Мухь гуреб жо кьун, вехь гурев чи тоге. mu% gureb $o pun, we% gurew xi toge. 364. Мухь щолареб хIалтIухъ баркалаги – мухь. mu% &olareb \alTu] barkalagi - mu%. 365. Мухьни кьеларин, баркалагIаги щай кьолареб? mu%ni pelarin, barkalafagi &ay polareb? 366. МухIканлъи – шартI (МухIканлъи шартIилан, Мала Нассрудиницца хварай эбелалда махх барабила). mu\kan;i - ^arT (mu\kan;i ^arTilan, mala naSrudiniCa [waray ebelalda ma{ barabila). «МухIканлъи шартI» абураб кици тола, Мала Нассрудиницца хварай эбелалда махх баялда бухьинабун, релъа-роххун. Гьебни буго мухIканлъиялълъул хIакъалълъулI бугеб гIакъилаб кици. «mu\kan;i ^arT» aburab kici tola, mala naSrudiniCa [waray ebelalde ma{ bayalda bu%inabun, re;a-ro{un. hebni bugo mu\kan;iya:ul \aqa:u/ bugeb faqilab kici. Хханасс пикру гьабулеб букIанила, жиндир вазирзабазда гьоркьосса кинавдай пуланаб вилаяталде хIакимлъун витIилаян. Гьесс хъулухъчагIазда буюранила, жиндир тIотIола гъадринибе тIун лълъимги лъе, къотIараб рахъги гъоркьеххун гьабун, гьенибе бащдаб гIечги реххеян. {anaS _ikru habuleb bujanila, $indirgo wa#ir#aba#da horpoSa kinawday _ulanab wilayatalde \akim;un wiTilayan. heS ]ulu]xafa#da buyuranila, $indir ToTola vadrinibe Tun :imgi ;e, qoTarab ra]gi vorpe{un habun, henibe ba&dab fexgi re{eyan. Цинги ахIанила цо вазир. Гьикъанила гьессда гьаб гъадриниб бугеб жо щибилан. Вазирасс жаваб кьунила гIеч бугилан. Нух битIагиян гьессдаги абун, ахIанила цоги вазир. Гьессиеги кьунила гьагъабго суал. Гьессги жаваб кьунила лълъелIе реххараб гIеч бугохха, хханилан. cingi a\anila co wa#ir. hiqanila heSda hab vadrinib bugeb $o &ibilan. wa#iraS $awab punila fex bugilan. nu[ biTagiyan heSdagi abun, a\anila cogi wa#ir. heSiyegi punila havabgo sual. heSgi $awab punila :e/e re{arab fex bugo{a, {anilan. Нух битIагиян гьессдаги абун, ахIанила лъабабилевги. Гьессиеги такрар гьабунила гьагъабго суал. nu[ biTagiyan heSdagi abun, a\anila ;ababilewgi. heSiyegi takrar habunila havabgo sual. - МухIканлъи – шартIан абун гьечIищхха, кIудияв ххан, – анги абун, лъабабилев вазирасс цо гьитIинаб гIучI балагьанила. Цинги, бегунисса реххун, битIунисса реххун гъадриниб бугеб жогун, хханассе кьучIаб жаваб кьунила - «Гьаб бугохха, ххан, лълъелIе реххараб бащдаб гIеч». - mu\kan;i - ^arTan abun hezi&{a, judiyaw {an, - angi abun, ;ababilew wa#iraS co hiTinab fuz balahanila. cingi, beguniSa re{un, biTuniSa re{un vadrinib bugeb $ogun, {anaSe puzab $awab punila - «hab bugo{a, {an, :e/e re{arab ba&dab fex». Хханасс гьев вазир витIанила доб вилаяталде хIакимлъун. {anaS hew wa#ir wiTanila dob wilayatalde \akim;un.

Хъ ] 1. Хъаба бекани, дур нахлъидал гIодобе унеб. ]aba bekani, dur na[;idal fodobe uneb. 2. Хъаба цIечIеб меххалълъ, лълъим чвалххолеб, къвачIа цIечIеб меххалълъ, цIулакьо гъваргъвадулеб. ]aba `ezeb me{a:, :im xwal{oleb, qwaza `ezeb me{a:, `ulapo vwarvwaduleb. 3. Хъабахъ бегун кьаралъула, чи вегани, вакъуцца хола. ]aba] begun para;ula, xi wegani, waquCa [ola. 4. Хъабидасса махI жаниб бугеб жоялълъулила букIунеб. ]anidaSa ma\ $anib bugeb $oya:ulila bujuneb. 5. Хъабчида рекъараб рукъи камуларебила. ]abxida reqarab ruqi kamularebila. 6. Хъабчида чIартил рукъиги баге, чIартида къохьол рукъиги баге. ]abxida zartil ruqigi bage, zartida qo%ol ruqigi bage. 7. Хъабчил къвалалда къого рукъи барав. ]abxil qwalalda qogo ruqi baraw. 8. ХъабчилIгийила багьадур ватулев. ]abxi/giyila bahadur watulew. 9. Хъаз мадугьалассул лълъикIаблъун бихьулеб, лъимал нилIерго лълъикIаллъун рихьулел. ]a# maduhalaSul :ijab;un bi%uleb, ;imal ni/ergo :ijal;un ri%ulel. 10. Хъазида ххадуб балагьун ххутIараб цер гIадин. ]a#ida {adub balahun {uTarab cer fadin. Цо нухалълъ царахъе кквезе щванила хъаз. Гьелде бер-ракIго щвечIого, хьимулаго царацца гьикъанила. - Масала, духъе дун щун букIарабани, щиб дуцца гьабизе букIараб? - Аллагьассе баркалаги кьун, рецц-бакъ гьабилаан. - Диццаги гьабилищхха цо Аллагьассе рецц-бакъ? – ан царацца кIал рагьарабго, хъаз боржун анила. Гьаб жакъаги бугила цер, гьакIкIан кIалгун, хъазида ххадуб балагьун ххутIун. co nu[a: cara]e Kwe#e &wanila ]a#. helde ber-rajgo &wezogo, %imulago caraCa hiqanila. - masala, du]e dun &un bujarabani, &ib duCa habi#e bujarab? - allahaSe barkalagi pun, reC-baq habilaan. - diCagi habili&{a co allahaSe reC-baq? - an caraCa jal raharabgo, ]a# bor$un anila. hab $aqagi bugila cer, haJan jalgun, ]a#ida {adub balahun {uTun. 12. Хъазил къенероги хханассул чвантаги кидаго цIолареб. ]a#il qenerogi {anaSul xwantagi kidago `olareb. 13. Хъазихъего къвакъвадун, къадкил кIал бихъарабила. ]a#i]ego qwaqwadun, qadkil jal bi]arabila. 14. Хъал хисунилан, борхьил гIамал хисуларебила. ]al [isunilan, bor%il famal [isularebila. 15. Хъалалълъ бугессда рекIелI бугессул унти лъалареб. ]ala: bugeSda reje/ bugeSul unti ;alareb. 16. Хъалиян кье цIцIалев чияссе, хъирим къачIазабе лъалев чияссда. ]aliyan pe ~alew xiyaSe, ]irim qaza#abe ;alew xiyaSda. 17. ХъантIарав, ракьул чохьонив лъуниги, гIорцIцIуларевила. ]anTaraw, rapul xo%oniw ;unigi, for~ularewila. 18. Хъаравуллъи ккун араб щвартI сагIаталдасса ххалатаб. ]arawul;i Kun arab &warT safataldaSa {alatab. 19. ХъантIарасс хабалI мусруги кIкIунебила. ]anTaraS [aba/ musrugi Junebila. 20. Хъассизе бокьун буго – малъал гьечIо, хъуссизе бокьун буго - цаби гьечIо. ]aSi#e bopun bugo - ma;al hezo, ]uSi#e bopun bugo - cabi hezo. 21. Хъат чIвазеги – кIиго квер. ]at zwa#egi - jigo kwer. 22. Хъат цIун, цIцIам чIчIикIарасс, гел цIцIун, лълъим гьекъолеб. ]at `un, ~am ZijaraS, gel ~un, :im heqoleb. 23. Хъатил хъал биццатассул тIеренчехьги биццатаб. ]atil ]al biCataSul Terenxe%gi biCatab. 24. ХъахIаб гIарац чIчIегIераб къоялълъ батулебила. ]a\ab farac Zeferab qoya: batulebila. 25. ХъахIаб рас – херлъиялълъул тIоццебессеб чапар. ]a\ab ras - [er;iya:ul ToCebeSeb xa_ar. 26. ХъахIаб чол чIоло заманалда къай. ]a\ab xol zolo #amanalda qay. 27. ХъахIабги борчIун анила, чIчIегIерабги щвечIила. ]a\abgi borzun anila, Zeferabgi &wezila. 28. ХъахIалда хъахIабан абе, чIчIегIералда чIчIегIерабан абе. ]a\alda ]a\aban abe, Zeferalda Zeferaban abe. 29. ХъахIба гIодулейила, гъванщу елъулейила. ]a\ba foduleyila, vwan&u ye;uleyila. 30. ХъахIбаявги чи гуро, хъантIаравги чи гуро. ]a\bayawgi xi guro, ]anTarawgi xi guro. 31. ХъахIлъун араб мегеж чIчIегIерлъиларо, бицун араб рагIи нахъ буссинаро. ]a\;un arab mege$ Zefer;ilaro, bicun arab rafi na] buSinaro. 32. ХъащтIун рекьи гьабурасс гьабихъ чIвагъ ххине кколеб. ]a&Tun repi haburaS habi] zwav {ine Koleb. 33. Хъвалиссарав вугониги, вокьулев бищунго берцинавила. ]waliSaraw wugonigi, wopulew bi&ungo bercinawila. 34. Хъвараб бихьила, хьараб бачIина. ]warab bi%ila, %arab bazina. 35. Хъвезе кьарияб бокьулеб, квине хIалакъаб бокьулеб. ]we#e pariyab bopuleb, kwine \alaqab bopuleb. 36. Хъвезе оц кьурассе бежизе гьуэр кьечIебила. ]we#e oc puraSe be$i#e huer pezebila. 37. Хъвезе хьихьараб хIайваналълъе ссахI кьуни, къолол багьаяб гьан тIокIлъулеб. ]we#e %i%arab \aywana:e Sa\ puni, qolol bahayab han Toj;uleb. 38. Хъвелилан бицунеб цIцIедасса цIетIе реххараб гIанкIу лълъикIаб. ]welilan bicuneb ~edaSa `eTe re{arab janju :ijab. 39. Хъекь! – ан ахIани, хIамаги боххулебила. (Жибго гьитIинабилан абизе хIамиеги бокьулебила). ]ep! - an a\ani, \amagi bo{ulebila. ($ibgo hiTinabilan abi#e \amiyegi bopulebila). 40. Хъизан гьечIев бихьинчи бессдалассда релълъуна. ]i#an hezew bi%inxi beSdalaSda re:una. 41. Хъизан кIудияб рукъалълъул гъассда рагъ камулареб. ]i#an judiyaw ruqa:ul vaSda rav kamulareb. 42. Хъизаналде гIемер семи буго хъизан данде базаби. ]i#analde femer semi bugo ]i#an dande ba#abi. 43. Хъизаналълъул бетIер – хъизаналълъул вехь, туххумалълъул бетIер – туххумалълъул вехь. ]i#ana:ul beTer - ]i#ana:ul we%, tu{uma:ul beTer - tu{uma:ul we%. 44. Хъизаналълъул гьуинлъи – рукъалълъул ххазина. ]i#ana:ul huin;i - ruqa:ul {a#ina. 45. Хъизаналълъул гIайибал гIадамазе хъирщуге. ]i#ana:ul fayibal fadama#e ]ir&uge. 46. Хъизаналълъул лълъикIлъи буго гьитIиназ кIудиязул хIурмат гьаби, тIассан араб лълъикIлъи буго, кIудияз гьитIиназулги гьабуни. ]i#ana:ul :ij;i bugo hiTina# judiya#ul \urmat habi, TaSan arab :ij;i bugo, judiya# hiTina#ulgi habuni. 47. Хъизаналълъул цо чияссда чIвараб гIайиб – хъизаналдаго чIвараб гIайиб, росдал цо чияссда чIвараб гIайиб – росдадаго чIвараб гIайиб. ]i#ana:ul co xiyaSda zwarab fayib - ]i#analdago zwarab fayib, rosdal co xiyaSda zwarab fayib - rosdadago zwarab fayib. 48. Хъизаналълъулгун гьоркьоблъи бекиялда хIинкъараб хоно гIадин цIунизе кколебила. ]i#ana:ulgun horpob;i bekiyalda \inqarab [ono fadin `uni#e Kolebila. 49. Хъирим кьвагье, кIкIуй бетизегIан, ххвалчен кьабе, бекизегIан. ]irim pwahe, Juy beti#efan, {walxen pabe, beki#efan. 50. Хъирисс бараб чу хъирисс бараб чода лIулIадулеб. ]iriS barab xu ]iriS barab xoda /u/aduleb. 51. Хъирмида месед рекъолеб, хьагида гъалай рекъолеб. ]irmada mesed reqoleb, %agida valay reqolareb. 52. ХъирщутIасса хъабщутIе кканила. ]ir&uTaSa ]ab&uTe Kanila. 53. Хъорссокидассан – хъирисс, хIалихьатидассан – хIалихьалъи. ]orSokidaSan - ]iriS, \ali%atidaSan - \ali%a;i. 54. Хъорссол букари тIагIуна, хIокIицца хъассани, гIадамассул ццин нахъ буссуна, берцинаб рагIи бицани. ]orSol bukari Tafuna, \ojiCa ]aSani, fadamaSul Cin na] buSuna, bercinab rafi bicani. 55. Хъорщода лъун букIинеги тIагIел лълъикIаб бокьулеб. ]or&oda ;un bujinegi Tafel :ijab bopuleb. 56. Хъорщода лъураб меххалълъ гIадин, чи витIуларев. ]or&oda ;urab me{a: fadin, xi wiTularew. 57. Хъорщода сокIкIараб гIелму гIелму кколареб, гIелму букIине ккола каранда жаниб. ]or&oda soJarab felmu felmu Kolareb, felmu bujine Kola karande $anib. 58. Хъубаб гIанкIуялълъ бацIцIадаб хоно гьабулареб. ]ubab fanjuya: ba~adab [ono habulareb. 59. Хъубаб иццул бацIцIадаб лълъим букIунареб. ]ubab iCul ba~adab :im bujunareb. 60. Хъубаб ретIел чурун бацIцIалъула, хъубаб ракI ссунццаго бацIцIалъуларо. ]ubab reTel xurun ba~a;ula, ]ubab raj SunCago ba~a;ularo. 61. Хъубаб хIориниссан бацIцIадаб лълъим чваххулареб. ]ubab \oriniSan ba~adab :im zwa{ulareb. 62. Хъубухъун беге, хъалалълъан бекье. ]ubu]un bege, ]ala:an bepe. 63. Хъуй гIемерлъулеб, гIакълу дагьаб бугони. ]uy femer;uleb, faqlu dahab bugoni. 64. Хъукь бекьараб бугIаялдасса ццудун бекьараб богIол накку лълъикIаб (хъукьаб бугIаялдасса ццудунаб сусур лълъикIаб). ]up beparab bufayaldaSa Cudun beparab bofol naKu :ijab (]upab bufayaldaSa Cudunab susur :ijab). 65. Хъулухъ щварав падарассдассаги, гIи гIемерав тIомурассдассаги, лълъади ячине гIурав кьаналассдассаги цIунагийила. ]ulu] &waraw _adaraSdaSagi, fi femeraw TomuraSdaSagi, :adi yaxine furaw panalaSdaSagi `unagiyila. 66. Хъулухъал хисанагIан гIамал-ххассиятги хисарав. ]ulu]al [isanafan famal-{aSiyatgi [isaraw. 67. Хъун реххараб чахъдае ччукIи захIмалъулареб, иман гьечIеб черххалда нич-намус букIунареб. ]un re{arab xa]daye Xuji #a\ma;ulareb, iman hezeb xer{alda nix-namus bujunareb. 68. Хъурмицца хъурмил гIамал толареб. ]urmiCa ]urmil famal tolareb. 69. Хъурмицца хъурмил гьан кунареб, гIадамасс гIадамассул гьан кваналеб. ]urmiCa ]urmil han kunareb, fadamaS fadamaSul han kwanaleb. 70. Хъутаналда гIи тIагIани, бетIерлъи тIехIаб гъвалицца гьабулеб. ]utanalda fi Tafani, beTer;i Te\ab vwaliCa habuleb.

Хх { 1. Ххабар бицун лIугIулареб, рокьи гьабун бахъунареб. {abar bicun /ufulareb, ropi habun ba]unareb. 2. Ххабар, гьуин букIаго, лIугIизе те. {abar, huin bujago, /ufi#e te. 3. Ххабар гьуинаб буго – лъалеб жо дагьаб буго. {abar huinab bugo - ;aleb $o dahab bugo. 4. Ххабар дие бицун, роххдухъа моцIцIу чияе кьун. {abar diye bicun, ro{du]a mo~u xiyaye pun. 5. Ххабар къокъ гьабе, къо-мехх лълъикI гьабе. {abar qoq habe, qo-me{ :ij habe. 6. Ххабар ххалат гьабуге, гьикъаралда рекъон, къокъго бице. {abar {alat habuge, hiqaralda reqon, qoqgo bice. 7. Ххабарххалат – хIалтIидагь. {abar{alat - \alTidah. 8. Ххадуб гъезеян тедалила къоркъода рачIчI гъечIого ххутIараб. {adub ve#eyan tedalila qorqoda raZ veZogo {uTarab. 9. Ххадуб кколелълъул хIисаб гьабуни, бахIарчи вахъунаро (Шамил имамассул рагIаби). {adub Kole:ul \isab habuni, ba\arxi wa]unaro (^amil imamaSul rafabi). 10. Ххадуб ракI бухIулеб рагIи бицунгейила. {adub raj bu\uleb rafi bicungeyila. 11. Ххадуб ххутIараб жо бацIицца чIвалеб. {adub {uTarab $o ba`iCa zwaleb. 12. Ххадув хварав ххадув вукъулев. {aduw [waraw {aduw wuqulew. 13. Ххадув пашманлъиялълъул нахъа ххайир щолареб. {aduw _a^man;iya:ul na]a {ayir &olareb. 14. Ххазинадай гIарац те, гIедал яс россассе кье. {a#inaday farac te, fedal yas roSaSe pe. 15. Ххал гьабуни, бихьула, бихьарассда бичIчIула, бичIчIарассда жо лъала, лъарав чи витIун ккола. {al habuni, bi%ula, bi%araSda biZula, biZaraSda $o ;ala, ;araw xi wiTun Kola. 16. Ххалат арав вуссаравила, къокъид арав вуссинчIевила. {alat araw wuSarawila, qoqid araw wuSinzewila. 17. Ххалат бухIагийила ччохIол мугъзада бакъ. {alat bu\agiyila Xo\ol muv#ada baq. 18. Ххалатаб къокъ гьабизе бигьаяб, къокъаб ххалат гьабизе захIматаб. {alatab qoq habi#e bihayab, qoqab {alat habi#e #a\matab. 19. Ххалатасс къвал цIурабила, къокъасс магь баччарабила. {alataS qwal `urabila, qoqaS mah biXarabila. 20. Ххалатассул къвалакье щвечIев, къокъассул магжикье щвечIев. {alataSul qwalape &wezew, qoqaSul mag$ipe &wezew. 21. Ххалкъалда вихьизе щобде вахинеги ккогеги, гIадамаздасса ваххчизе кIкIалахъе лIугьинеги ккогеги. {alqalda wi%i#e &obde wa[inegi Kogegi, fadama#daSa wa{xi#e Jala]e /uhinegi Kogegi. 22. Ххалкъалда гьоркьоб къадру хвеялдасса, къадарги щун, къанабакье ккей лълъикIаб. {alqalda horpob qadru [weyaldaSa, qadargi &un, qanabape Key :ijab. 23. Ххалкъалда нух къосунареб. {alqalda nu[ qosunareb. 24. Ххалкъалде балагь бачIин хханассул гIайиб. {alqalde balah bazin {anaSul fayib. 25. Ххалкъалълъ нагIана кьуни, кьуруги биххулеб. {alqa: nafana puni, purugi bi{uleb. 26. Ххалкъалълъул жугьа – ралъдал карачел. {alqa:ul $uha - ra;dal karaxel. 27. Ххалкъалълъул рагIи битIараб. {alqa:ul rafi biTarab. 28. Ххалкъалълъул тушман – къаццандухъан. {alqa:ul tu^man - qaCandu]an. 29. Ххалкъул гIаламалълъе гIищкъул кьоги бан, дун кьодукь ххутIана, кьодул сакги тIун (дун къотIнов ххутIана къадал ракьанда). {alqul falama:e fi&qul pogi ban, dun podup {uTana, podul sakgi Tun (dun qoTnow {uTana qadal rapanda). 30. Ххамиз сордо кинаб магIидаян абурабила сордо цIцIарай ясалълъ. {ami# sordo kinab mafidayan aburabila sordo ~aray yasa:. Кици бижун буго сордо цIцIарай бахIаралда тIад. МагIарулазул гIадаталда рекъон, яс россассе кьола итни яги ххамиз сордоялълъ. НилIер бахIаралълъе цIцIан букIун буго ххамиз сордо. Эбелалълъ гьей йитIун йиго доба магIида бан бугеб цIцIалкIу босун ячIаян. Ясалда цIцIалкIу батун гьечIо. РекIел цо анищ бугей ясалълъухъа тоххаб суал борчIун буго - «Эбел, ххамиз сордо кинаб магIида»? kici bi$un bugo sordo ~aray ba\aralda Tad. mafarula#ul fadatalda reqon, yas roSaSe pola itni yagi {ami# sordoya:. ni/er ba\ara:e ~an bujun bugo {ami# sordo. ebela: hey yiTun yigo doba mafida ban bugeb ~alju bosun yazayan. yasalda ~alju batun hezo. rejel co ani& bugey yasa:u]a to{ab sual borzun bugo - «ebel, {ami# sordo kinab mafida»? 31. Ххамил базарган, мусру гьечIого, вукъаравила. {amil ba#argan, musru hezogo, wuqarawila. 32. Ххан нилIер гьобол гуро. {an ni/er hobol guro. 33. Ххан хведал вецце, лъимал гIедал рецце. {an [wedal weCe, ;imal fedal reCe. 34. Ххан хола, лагъги хола – кIиялго бащалъула. {an [ola, lavgi [ola - jiyalgo ba&a;ula. 35. Хханазда тIад кIусараб гIанкIу гIадин. {ana#da Tad jusarab fanju fadin. 36. Хханасс кьураб чол кIалдире раккуларел. {anaS purab xol jaldire raKularel. 37. Хханасс цIияб чухъа ретIани, баркулебила, мискинчиясс ретIани, гьаб кисса щварабилан гьикъулебила. {anaS `iyab xu]a reTani, barkulebila, miskinxiyaS reTani, hab kiSa &warabilan hiqulebila. 38. Хханассда асскIоб кIиго ламадур квани, цояб магIарзухъан бачIунебила. {anaSda aSjob jigo lamadur kwani, coyab mafar#u]an bazunebila. 39. Хханассде лълъикIав чиян абе, хабада ххухх-бурутI гIорцIцIизе ххер бижараб меххалълъ. {anaSde :ijaw xiyan abe, [abada {u{-buruT for~i#e {er bi$arab me{a:. 40. Хханассда нич гьечIеб, гьарчида бер гьечIеб. {anaSda nix hezeb, harxida ber hezeb. 41. Хханассда ццевессанги чода нахъассанги вилълъунге. {anaSda CeweSangi xoda na]aSangi wi:unge. 42. Хханассда тIад ххан толарев. {anaSda Tad {an tolarew. 43. Хханассул берталълъе гьанал бохх босун унел, мискинассул берталълъе квер хьвагIун унел. {anaSul berta:e hanal bo{ bosun unel, miskinaSul berta:e kwer %wafun unel. 44. Хханассул бокьове хIарамав гьессул кIалгIаялде унарев. {anaSul bopowe \aramaw heSul jalfayalde unarew. 45. Хханассул рокъоб дир гIакълу рекъоларо, дир рокъоб хханассул гIакълу рекъоларо. {anaSul roqob dir faqlu reqolaro, dir roqob {anaSul faqlu reqolaro. 46. Хханассул ххазинаялда камураб мискинчиссул анищазулI батарабила. {anaSul {a#inayalda kamurab miskinxiyaSul ani&a#u/ batarabila. 47. Хханассул цо ххиянат бихьани, ххалкъалълъ азарго ххиянат гьабулеб. {anaSul co {iyanat bi%ani, {alqa: a#argo {iyanat habuleb. 48. Ххангишил хIелеко гIадин, уне-унев ххутIагийила. {angi^il \eleko fadin, une-unew {uTagiyila. 49. Хханжар цIулал бугониги гIола, ракI маххул бугони. {an$ar `ulal bugonigi fola, raj ma{ul bugoni. 50. Хханжу тIагIине бокьани, тIепун ххинкIал гьарейила, квас тIагIине бокьани, буртаби ругIейила. {an$u Tafine bopani, Te_un {injal hareyila, kwas Tafine bopani, burtabi rufeyila. 51. Хханзабазда ххадубги хвел бугеб, тIадегIанал къоязеги аххир бугеб. {an#aba#da {adubgi [wel bugeb, Tadefanal qoya#egi a{ir bugeb. 52. Хханзабазулги ххан – маххщелила. {an#aba#ulgi {an - ma{&elila. НекIо заманалда цо улкаялда вукIаравила цо ххан. ГIакъилавги вукIаравила гьев, бахIарчиявги вукIаравила. nejo #amanalda co ulkayalda wujarawila co {an. faqilawgi wujarawila hew, ba\arxiyawgi wujarawila. Гьеб букIанила рагъ-кьал гIемераб заман. Жал теларилан лIугьарав тушманассдасса улка гьесс бигьаго цIунулаанила. heb bujanila rav-pal femerab #aman. $al telarilan /uharaw tu^manaSdaSa ulka heS bihago `unulaanila. ГIовул гIужде ваханиги, ххан гIедегIулев вукIинчIила чIчIужу ячине. Цо нухалълъ хханассда гьессул гIакълучиясс абунила fowul fu$de wa[anigi, {an fedefulew wujinzila Zu$u yaxine. co nu[a: {anaSda heSul faqluxiyaS abunila - «БетIер чIахъаяв ххан! Рагъ-кьал гIемераб заманги бугелълъул, нилIеда гьикъун къадарги щоларелълъул, дуего ирсилавги вукIине, чIчIужу ячун лълъикI гуродай дуцца?» - «beTer za]ayaw {an! rav-pal femerab #amangi buge:ul, ni/eda hiqun qadargi &olare:ul, duyego irsilawgi wujine, Zu$u yaxun :ij guroday duCa?» Ххан цин вуцIцIун чIчIанила, цинги гIакълучияссе баркала кьунила. «Валлагь, битIараб буго гIакълучиясс бицунеб жо. Дун рагъда чIвани яги бусада вегун хвани, гьечIо гури дир ирс босизе чи», – ян пикру гьабунила. Ячун лълъикIин чIчIужуян ракIалде кканила гьессда. {an cin wu~un Zanila, cingi faqluxiyaSe barkala punila. «walah, biTarab bugo faqluxiyaS bicuneb $o. dun ravda zwani yagi busada wegun [wani, hezo guri dir irs bosi#e xi», - yan _ikru habunila. yaxun :ijin Zu$uyan rajalde Kanila heSda. Гьаниб бачIанила щий ячиней абураб суалги. РекIее къабулай гIадан хханассул йикIинчIила. hanib bazanila &iy yaxine aburab sualgi. rejeye qabulay fadan {anaSul yijinzila. «Ца таралълъ мегIер толилан» абула, ххеххго тIибитIанила ххан чIчIужу ячине хIадурлъулев вукIиналълъул ххабар. Мадугьалихъ ругел хханзабазе бокьун букIанила гIолохъанав, гучав хханассулгун гIагарлъи гьабизе. Гьез чапарзаби ритIулел рукIанила гIолохъанав хханассухъе. Гьевин абуни гIедегIулев вукIинчIила рагIи кьезе. «ca tara: mefer tolilan» abula, {e{go TibiTanila {an Zu$u yaxine \adur;ulew wujina:ul {abar. maduhali] rugel {an#aba#e bopun bujanilan folo]anaw, guxaw {anaSulgun fagar;i habi#e. he# xa_ar#abi riTulel rujanila folo]anaw {anaSu]e. hewin abuni fedefulew wujunzila rafi pe#e. Цо къоялълъ цадахъ вазирзаби, нукарзабигун чанасса вуссун вачIунев вукIанила ххан. Гьезда данде кканила, цIулал магьги баччун ячIуней бадиссан бакъ баккарай гIадай берцинай яс. Рачлихъе щвезегIан гIодоеги къулун, хханассе салам кьунила ясалълъ. Гьей ясалълъул берзул чIоралълъ гулицца гIадин жиндир керен борлIанилан кканила хханассда. Гьессни хIал лъазе течIила. Жиндирго хханассулаб къадруги цIунун, тIокIав ясалълъухъги валагьичIого, анила ххан. Рокьи бугила рокьи. Гьелълъ ватIа гьавуларила хханги лагъги. Рокьул цIа рекIанила хханассда – кванан квен билълъунарила, гьекъон лълъим унарила, къасси макьу щоларила. Цо рахъалълъ, хханасс пикру гьабулеб букIанила, «Кин ячиней щияли лъаларей нухда дандчIварай яс?» Дой яс гьечIеб гIумруги гIумру гуреблъи бичIчIулеб букIанила гьессда. АхIанила гьесс жиндирго вазирзаби. Лъазабунила гьезда, ракьулIа яхъунги, ххеххлъи гьабун, дой берцинай яс ялагьеян. co qoya: cada] wa#ir#abi, nukar#abigun xanaSa wuSun wazunew wujanila {an. he#da dande Kanila, `ulal mahgi baXun yazuney badiSan baq baKaray faday bercinay yas. raxli]e &we#efan fodoyegi qulun, {anaSe salam punila yasa:. hey yasa:ul ber#ul zora: guliCa fadin $indir keren bor/anilan Kanila {anaSda. heSni \al ;a#e tezila. $indirgo {anaSulab qadrugi `unun, Tojaw yasa:u]gi walahizogo, anila {an. ropi bugila ropi. he: waTa hawularila {angi lavgi. ropul `a rejanila {anaSda - kwanan kwen bi:unarila, heqon :im unarebila, qaSi mapu &olarila. co ra]a:, {anaS _ikru habuleb bujanila, «kin yaxiney &iyali ;alarey nu[da dandzwaray ya?» doy yas hezeb fumrugi fumru gureb;i biZuleb bujanila heSda. a\anila heS $indirgo wa#ir#abi. ;a#abunila he#da, rapu/a ya]ungi, {e{;i habun, doy bercinay yas yalaheyan. Анила нукарзаби рахъ-рахъалде. Анила цо къо, анила лъабго къо. Ункъабилеб къоялълъ, ячун ясгун, гьелълъул эбел-эменгун, тIад руссанила гьел. Ясалдаги гьелълъул эбел-инссудаги тIад ретIун бугоанила тIутIу-хъухъураб ретIел. Хханасс буюрухъ кьунила гьезда берцинаб ретIел ретIеян. anila nukar#abi ra]-ra]alde. anila co qo, anila ;abgo qo. unqabileb qoya:, yaxun yasgun, he:ul ebel-emengun, Tad ruSanila hel. yasaldagi he:ul ebel-inSudagi Tad reTun bugoanila TuTu-]u]urab reTel. {anaS buyuru] punila he#da bercinab reTel reTeyan. Гьанибни кканила лълъиданиги ракIалда букIинчIеб жо. Ясалълъ цIехханила хханассул маххщел-пиша щибин бугебилан. Ххан велъанила. hanibni Kanila :idanigi rajalda bujinzeb $o. yasa: `e{anila {anaSul ma{&el-_i^a &ibin bugebilan. {an we;anila. - Щиб гьабизе дие маххщел? Ххан вукIин гIоларищ дие? – ян абунила гьесс. - &ib habi#e diye ma{&el? {an wujin folari& diye? - yan abunila heS. Гьеб меххалълъ ясалълъ абунила. heb me{a: yasa: abunila. - Мун ххан вукIин – гьеб цIакъ лълъикI буго. Хханго ххан вугониги, цо маххщелги букIине ккола чияссул. Маххщел ккола хханзабазулги ххан. - mun {an wujin - heb `aq :ij bugo. {ango {an wugonigi, co ma{&elgi bijine Kola xiyaSul. ma{&el Kola {an#aba#ulgi {an. Ххан тамашалъун валагьанила ясалълъухъ. ГьечIин жиндир маххщелилан абунила гьесс. {an tama^a;un walahanila yasa:u]. hezin $indir ma{&elilan abunila heS. Цо маххщалие гьев ругьунлъичIони, жий гьессие инарилан чIчIанила яс. co ma{&aliye ruhun;izoni, $iy heSiye inarilan Zanila yas. Рес букIинчIила, яс щвезе ккани, бокьаниги бокьичIониги, лъазабизе кколеб букIанила цо маххщел. ГIарац-меседалълъул машгьурав устарассухъе хьваданила ххан тIубараб лъагIелалълъ. Ругьунлъанила гьев маххщалие, цинги балагьун бер гIорцIцIулареб курхьенги гьабун, вачIанила ясалълъухъе. res bujinzila, yas &we#e Kani, bopanigi bopizonigi, ;a#abi#e Koleb bujanila co ma{&el. farac-meseda:ul ma^huraw ustaraSu]e %wadanila {an Tubarab ;afela:. ruhun;anila hew ma{&aliye, cingi balahun ber for~ulareb kur%engi habun, wazanila yasa:u]e. - Гьалехха тIатун буго дулI баххчун букIараб кIудияб гьунар. Гьанже дун дур йиго! – ян абунила ясалълъ. Бертаде къо цIцIан букIанила. Чанавени арав ххан тIагIанила. Анила къоял, анила моцIцIал. Ххан вачIунев вукIинчIила. Цо нухалълъ гIолохъанав хханассул улкаялде даран-базаралълъе рачIанила мадугьалихъ бугеб хханлъиялдасса даранчагIи. Хханассул абуралълъухъе росун рачIанила берцинал курхьаби, хIикматал баргъичал. Бер кIутIарабго лъанила гьелда баргъич хханасс гьабураб букIин. - hale{a Tatun bugo du/ ba{xun bujarab judiyab hunar. han$e dun dur yigo! - yan abunila yasa:. bertade qo ~an bujanila. xanaweni araw {an Tafanila. anila qoyal, anila mo~al. {an wazunew wujunzila. co nu[a: folo]anaw {anaSul ulkayalde daran-ba#ara:e razanila maduhali] bugeb {an;iyaldaSa daranxafi. {anaSul abura:u]e rosun razanila bercinal kur%abi, \ikmatal barvixal. ber juTarabgo ;anila helda barcix {anaS haburab bujin. Ясалълъ даранчагIазда гьикъанила баргъичал лълъицца гьаруралилан. ДаранчагIаз бицанила, Нижер хханассул вугила цIакъ гьунар бугев устар. Жидеда гьев киданиги вихьичIила. Бицунеб рагIанила хханасс асир гьавун вачIарав чи вугилан. Гьев гьунар тIокIав устарассдасса ватIалъизе гурилан, хъалаялълъув хьихьун вугила хханасс гьев. yasa: daranxafa#da hiqanila barvixal :iCa haruralilan. daranxafa# bicanila, ni$er {anaSul wugila `aq hunar bugew ustar. $ideda hew kidanigi wi%izila. bicuneb rafanila {anaS asir hawun wazaraw xi wugilan. hew hunar Tojaw ustaraSdaSa waTa;i#e gurilan, ]alaya:uw %i%un wigilu {uniS hew. ГьебсагIатго, хханассул боги бачун, къватIие яхъанила бахIарай. Щущахъ риххизарун тушманассул боялгун, ххвассар гьавунила гIолохъанав ххан. Рокъоре щвейгун, гьабунила бертин... hebsafatgo, {anaSul bogi baxun, qwaTiye ya]anila ba\aray. &u&a] ri{i#arun tu^manaSul boyalgun, {waSar hawunila folo]anaw {an. roqore &weygun, habunila bertin... - Дуцца абухъе, хханзабазулги ххан букIун буго маххщел, – ан абунила гIолохъанав хханасс жиндирго лълъадуда. - duCa abu]e, {an#aba#ulgi {an bujun bugo ma{&el, - an abunila folo]anaw {anaS $indirgo :aduda. 53. Хханзаби лъолебги – цохIого гванда, лагъзал регьулебги – гьагъабго гванда. {an#abi ;olebgi - co\ogo gwanda, lav#al rehulebgi - havabgo gwanda. 56. Хханлъиялдасса Аллагьасс реххиялдасса хханлъи жинццаго реххи лълъикIаб. {an;iyaldaSa allahaS re{iyaldaSa {an;i $inCago re{i :ijab. 57. Ххарадуниб щвараб лъимер лъезе бакI тIагIун рукIунел, къокъид щвараб боцIцIуда гьабизе жо тIагIун рукIунел. {aradunib &warab ;imer ;e#e baj Tafun rujunel, qoqid &warab bo~uda habi#e $o Tafun rujunel. 58. Ххарадунибги щвезе бегьулебила дарс. {aradunibgi &e#e behulebila dars. Херав чи сапаралълъ вахъине кканила. Кинниги нусгогIан сонги бан бугелълъул, цадахъ щуго сон барав васассул васги вачанила. ЦIакъ бакъ багIараб къоги букIанила, ццебе жеги ххалатаб нухги букIанила. Къаденахъеялде тату хванила херассул, вилълъине захIмалъанила. ЧIчIанила хIухь бахъизе гIодор. Гьелълъ херассе кумек гьабичIила. [eraw xi sa_ara: wa]ine Kanila. kinnigi nusgofan songi ban buge:ul, cada] &ugo son baraw wasaSul wasgi waxanila. `aq baq bafarab qogi bujanila, Cebe $egi {alatab nu[gi bujanila. qadena]eyalde tatu [wanila [eraSul, wi:ine #a\ma;anila. Zanila \u% ba]i#e fodor. he: [eraSe kumek habizila. Гьассда ракIалде кканила жиндие хвел гIагарлъулеб батилин, аххириссеб нухалълъ цо хъалиянгIаги бухIун лълъикIилан. ХIалиццаго гIадин, бахъанила херасс кисинисса къватIибе тамахьоги хилиги, кьуранила цо хъалиян. Огьогьой! ГьечIила кодоб цIагIелги сакIги! Щиб гьабилеб? Мурадалдеги щвечIогойищ хвелев? Хьул къотIанила херассул. haSda rajalde Kanila $indiye [wel fagar;uleb batilin, a{iriSeb nu[a: co ]aliyanfagi bu\un :ijilan. \aliCago fadin, ba]anila [eraS kisiniSa qwaTibe tama%ogi [iligi, puranila co ]aliyan. ohohoy! hezila kodob `afelgi sajgi! &ib habileb? muradalde &wezogoyi& [welew? %ul qoTanila [eraSul. Щванила маркIачIумехх. Бихьанила гьассда доба рикIкIада кунчIулеб-ссунеб цо цIа. Вохханила херав, гьаранила гьесс васакIода дове цIа босизе айилан. Векеранила вас цIадухъе, векеранила. ВачIанила цо сагIаталдассан, цIадул хIенехIги хъатиниб лъун. ГIажаиблъи гьабунила херасс, гьикъанила, кингIагийин гьессда, хъатинибги лъун, цIадул хIенехI гьанибе щвезегIан босизе кIвараб. &wanila marjazume{. bi%anila haSda doba riJada kunzuleb-Suneb co `a. wo{anila [eraw, haranila heS wasajoda dowe `a bosi#e ayilan. wekeranila was `adu]e, wekeranila. wazanila co safataldaSan, `adul \ene\gi ]atinib ;un. fa$aib;i habunila [eraS, hiqanila, kinfagi heSda, ]atinibgi ;un, `adul \ene\ hanibe &we#efan bosi#e jwarab. - ДахIадада, квер бухIунгутIизе, дицца хъатинибе цин сали бана, цинги гьелда тIад лъуна цIа рекIараб тIорччол кесек, – ан абунила разиго васасс. - da\adada, kwer bu\unguTi#e, diCa ]atinibe cin sali bana, cingi helda Tad ;una `a rejarab TorXol kesek, - an abunila ra#igo wasaS. КIудадацца берал данде рачанила. БетIер кIибикIанила. Цинги гьессул гьурмаде гьими рехханила. Цо лълъидеххунали вуссарав гIадин, гьесс абунила. judadaCa beral dande raxanila. beTer jibijanila. cingi heSul hurmade himi re{anila. co :ide{unali wuSaraw fadin, heS abunila. - Дида гьаб гIумруялда гIемераб жо малълъана гIадамаз, гIемераб жо дидагоги лъана. Цинги киданиги ракIалде кколароан ххарадуниб щуго сон барав гьитIинав васассги дарс кьелилан. - dida hab fumruyalda femerab $o ma:ana fadama#, femerab $o didagogi ;ana. cingi kidanigi rajalde Kolaroan {aradunib &ugo son baraw hiTinaw wasaSgi dars pelilan. 59. Ххарахьибго бугеб тIенкел, тIукъбиго чIвачIеб гIала. {ara%ibgo bugeb Tenkel, Tuqbigo zwazeb fala. 60. Ххарж гьабе, тIаде бачIунелда рекъон, хур босе, ресалда рекъон. {ar$ habe, Tade bazunelda reqon, [ur bose, resalda reqon. 61. Ххарж гьабичIого, ххайир щолареб. {ar$ habizogo, {ayir &olareb. 62. Ххаридаги лълъедаги лълъикIлъизабизе кIолареб унти букIунареб. {aridagi :edagi :ij;i#abi#e jolareb unti bujunareb. 63. ХхарилI къверкъ бихьунилан, къвекIаб цIцIум лIутулареб. {ari/ qwerq bi%unilan, qwejab ~um /utulareb. 64. Ххасалидасса гурелила хIинкъизе кколел, ххасалихълъиялдассайила. {asalidaSa gurebila \inqi#e Kolel, {asali];iyaldaSayila. 65. Ххасалил бакъалдаги божуге, тушманассул велъиялдаги божуге. {asalil baqaldagi bo$uge, tu^manaSul we;iyaldagi bo$uge. 66. Ххасалил кьогIлъи бихьичIессда ихдалил гьуинлъи лъалареб. {asalil pof;i bi%izeSda i[dalil huin;i ;alareb. 67. Ххасалил лълъикIлъи ххинаб ратIлицца борцунеб. {asalil :ij;i {inab raTliCa borcuneb. 68. Ххасалил ратIлие риидал ургъе, роол хIалтIуе ххасало ургъе. {asalil raTliye riidal urve, rool \alTuye {asalo urve. 69. Ххасалил ххинлъиялдаги божуге, хханассул чучлъиялдаги божуге. {asalil {in;iyaldagi bo$uge, {anaSul xux;iyaldegi bo$uge. 70. Ххасало гьабураб гьор кунеб бече. {asalo haburab hor kuneb bexe. 71. Ххасало гIазу бачIони, риидал цIцIад балареб. {asalo fa#u bazoni, riidal ~ad balareb. 72. Ххасало мегIер бацIие те. {asalo mefer ba`iye te. 73. Ххасало мегIер те, риидал гIор те. {asalo mefer te, riidal for te. 74. Ххасало хьихьизе – лъарагIазе, риидал къинлъаризе – магIарулазе (накIкIазул хIакъалълъулI). {asalo %i%i#e - ;arafa#e, riidal qin;ari#e - mafarula#e (naJa#ul \aqa:u/). 75. Ххасало хIажалъулеб риидалго балагье. {asalo \a$a;uleb riidalgo balahe. 76. Ххасало цIакъав нилIерлъаги, риидал цIакъав чиярлъаги. {asalo `aqaw ni/er;agi, riidal `aqaw xiyar;agi. 77. Ххасел ун – их, рии ун – ххасалихълъи. {asel un - i[, rii un - {asali];i. 78. Ххасел ххинаб бугони, их квачараб бачIунеб. {asel {inab bugoni, i[ kwaxarab bazuneb. 79. Ххасел чIчIовулI цIцIад бани, цIцIани къинлъулI гIазу балеб. {asel Zowu/ ~ad bani, ~ani qin;u/ fa#u baleb. 80. Ххаселалълъ ххасалил гIамал гьабураб лълъикIаб, рииялълъ роол гIамал гьабураб лълъикIаб. {asela: {asalil famal haburab :ijab, riiya: rool famal haburab :ijab. 81. Ххаселги ихги цоцалълъа рахъиялълъул гIаламатал, гIадилазул гьурал, ихги рииги цоцалълъа рахъиялълъул гIаламатал, ххалат рахъарал цIцIадал. {aselgi i[gi coca:a ra]iya:ul falamatal, fadila#ul hural, i[gi riigi coca:a ra]iya:ul falamatal, {alat ra]aral ~adal. 82. Ххаслихъе бечедав ихдал мискинлъулев. {asli]e bexedaw i[dal miskin;ulew. 83. Ххаслихъе дагIнида гьаб гIи лълъилилан гьикъидал, жиндир бугилан абурабила. Ихдал гьикъидал, бетIергьанчияссул бугилан абурабила. {asli]e dafniCa hab fi :ililan hiqidal, $indir bugilan aburabila. i[dal hiqidal, beTerhanxiyaSul bugilan aburabila. 84. Ххаслихълъиялде къараб меххалълъ никIкIиццаги цIакъ хIанчIулеб. {asli];iyalde qarab me{a: niJiCagi `aq \anzuleb. 85. ХхатIа кколарев чи вукIунарев {aTa Kolarew xi wujunarew. 86. Ххвалчада гурхIел гьечIеб, гулида берал гьечIел. {walxada gur[el hezeb, gulida beral hezel. 87. Ххвалчада нахъа гьелда рекъараб гъежги къваригIунебила. {walxada na]a helda reqarab ve$gi qwarifunebila. Ххунздерил хханасс ссверухъ ругел росабазул гIадамазда кIуди-кIудиял магъалаби лъолел рукIун руго. Цо-цояз инкар гьабулеб букIун буго магъало кьезе. ЦIакъго хханассда данде чIчIун вукIун вуго Балахьунисса ГIадалавилан абулев бахIарчи. Гьесс росдал гIадамаздаги абулеб букIун буго хханассе магъало кьезе кколарилан. Гьединал чагIи хханассги, щиб хIила-макру ургъунги, тIагIинарулел рукIун руго. Чанги хIал бихьун буго ГIадалав тIагIинавизеги, мурадалдени щун гьечIо. {un#deril {anaS Sweru] rugel rosaba#ul fadama#da judu-judiyal mavalabi ;olel rujun rugo. co-coya# inkar habuleb bujun bugo mavalo pe#e. `aqgo {anaSda dande Zun wujun wugo bala%uniSa fadalawilan abulew ba\arxi. heS rosdal fadama#dagi abuleb bujun bugo {anaSe mavalo pe#e Kolarilan. hedinal xafi {anaSgi, &ib [ila-makru urvungi, Tafinarulel rujun rugo. xangi \al bi%un bugo fadalaw Tafinawi#egi, muradaldeni &un hezo. ХIукму кканила ГIадалав гьоболлъухъ ахIизе, цо кинаб бугониги багьанаги батун, гьев чIвазе. ВачIанила ГIадалав ахIаралълъуве. Хханасс гьев кIудияб хIурматалда къабул гьавунила. Квана-гьекъолев вукIарав ГIадалассда къеда ригъарал жал шуршулел рихьанила. Щаклъанила жиндиего цо хIила-рекIкI гьабизехъин букIиналда. ХъващтIан тIадеги вахъун, ххвалчада кверги лъун, ГIадалав рукъ бакьулI чIчIун вуго. Хханасс гьессда абун буго дур ххвалчадул цIакълъийин, киссайин гьеб щвараб. БичIчIанила ГIадалассда хханасс жив ххвалчадасса ватIа гьавизехъин вукIин. ЦIцIан лъалинисса ххвалченги бахъун, гIебеде гьебги битIун, гьесс хханассда абунила - - Ххвалчада нахъа гьалда рекъараб гъежги къваригIуна! \ukmu Kanila fadalaw hobol;u] a\i#e, co kinab bugonigi bahanagi batun, hew zwa#e. wazanila fadalaw a\ara:uwe. {anaS hew judiyab \urmatalda qabul hawunila. kwana-heqolew wujaraw fadalaSda qeda rivaral $al ^ur^ulel ri%anila. &ak;anila $indiyego co \ila-reJ habi#e]in bujinalda. ]wa&Tan Tadegi wa]un, {walxada kwergi ;un, fadalaw ruq bapu/ Zun wugo. {anaS heSda abun bugo dur {walxadul `aq;iyin, kiSayin heb &warab. biZanila fadalaSda {anaS $iw {walxadaSa waTa hawi#e]in wujin. ~an ;aliniSa {walxengi ba]un, febede hebgi biTun, heS {anaSda abunila - {walxada na]a halda reqarab ve$gi qwarifuna! 88. Ххвалчадасса бергьарабги – хIила, тункIидасса гIужилабги – хIила. {walxadaSa berharabgi - \ila, tunjidaSa fu$ilabgi - \ila. 89. Ххвалчадул балалда бусен тIамурав, туманкIул кIалалда макьу бухьарав. {walxadul balalda busen Tamuraw, tumanjul jalalda mapu bu%araw. 90. Ххвалчадул къвакIиялдасса къалмил тамахлъи бергьунеб. {walxadul qwajiyaldaSa qalmil tama[;i berhuneb. 91. Ххвалчадул лебаллъиялда кьурул борххалъи лъалареб. {walxadul lebal;iyalda purul bor{a;i ;alareb. 92. Ххвалчацца биххизабичIеб бо ххарбицца биххизабурабила. {walxaCa bi{i#abizeb bo {arbiCa bi{i#aburabila. 93. Ххвалчацца къотIичIеб мацIцIалълъ къотIулеб. {walxaCa qoTizeb ma~a: qoTuleb. 94. Ххвалчацца къотIичIеб носоцца къотIулареб. {walxaCa qoTizeb nosoCa qoTulareb. 95. Ххвалчацца къотIулареб квер – гьудуллъи. {walxaCa qoTulareb kwer - hudul;i. 96. Ххвалчацца тIутI чIварав ЧIалдасса ГIусман. {walxaCa TuT zwaraw zaldaSa fusman. 97. Ххвалчен рекIараб борче, кьалда мунго бергьунеб, рагIи битIараб бице, мун кидаго къолареб. {walxen rejarab borxe, palda mungo berhuneb, rafi biTarab bice, mun kidago qolareb. 98. Ххеххго нахъе вахъине кколелълъув гIодов чIчIоге. {e{go na]e wa]ine Kole:uw fodow Zoge. 99. Ххер гьечIеб магIарда гIи хьихьулареб, рак чIвачIеб гъотIода пихъ бижулареб. {er hezeb mafarda fi %i%ulareb, rak zwazeb voToda _i] bi$ulareb. 100. Ххер тIогьиллъулеб, тIад саву ккедал, лъимадул рекIел тIегь бортулеб, эбел хведал. {er Tohil;uleb, Tad sawu Kedal, ;imadul rejel Teh bortuleb, ebel [wedal. 101. ХхерчIчIегIер, чIарххалат. {erZefer, zar{alat. 102. Ххеххаб гважуцца беццаб когIо гьабулебила. {e{ab gwa$uCa beCab kofo habulebila. 103. Ххеххаб гIор ралъдахъе щоларебила. {e{ab for ra;da]e &olarebila. 104. Ххеххаб цIцIад ххеххго къотIулеб. {e{ab ~ad {e{go qoTuleb. 105. Ххеххго бачIунеб, кватIун унеб жойила къварилъи. {e{go bazuneb, kwaTun uneb $oyila qwari;i. 106. Ххеххго гIуцIцIараб ххеххго биххулебила. {e{go fu~arab {e{go bi{ulebila. 107. Ххеххго рекIараб цIа ххеххго ссунеб. {e{go rejarab `a {e{go Suneb. 108. Ххеххдари гIайиб буго, гIодов виччай рецц буго. {e{dari fayib bugo, fodow wiXay reC bugo. 109. ХхинкI босарасс тIор босе. {inj bosaraS Tor bose. 110. ХхинкIазде – щвартIиххалат, хуриве – рагIадххалат. {inja#de - &warTi{alat, [uriwe - rafad{alat. 111. ХхинкIилI хьвайи гьечIони, богIое гIей гьечIеб. {inji/ %wayi hezoni, bofoye fey hezeb. 112. Ххиял букIанила хераб гIанкIудал Ханал гьарилилан, къинлъарилилан. {iyal bujanila [erab fanjudal [anal harililan, qin;arililan. 113. Ххиял хIорлъугеги, сапар бигъунгеги. {iyal \or;ugegi, sa_ar bivugegi. 114. Ххиянатав гьудулассдасса дудего ругьунаб гьойго лълъикIаб. {iyanataw hudulaSdaSa dudego ruhunab hoygo :ijab. 115. Ххиянатчи чияда божуларев. {iyanatxi xiyada bo$ularew. 116. Ххонжрое лълъикIаб бакI – лъалиниб, цIадуе лълъикIаб бакI – гъансситоялълъуб. {on$roye :ijab baj - ;alinib, `aduye :ijab baj - vanSitoya:ub. 117. Ххонжрол ругъун сахлъулебила, мацIцIил ругъун сахлъуларебила. {on$rol ruvun sa[;ulebila, ma~il ruvun sa[;ularebila. 118. Ххузе гуребила ражи букIунеб, ччузейила. {u#e gurebila ra$i bujuneb, Xu#eyila. 119. Ххулжил гIаг багьаравгун гIагарлъиги барщулеб. {ul$il fag baharawgun fagar;igi bar&uleb. 120. ХхуличIони, кIал бацIцIалъулареб, чуричIони, черхх бацIцIалъулареб. {ulizoni, jal ba~a;ulareb, xurizoni, xer{ ba~a;ulareb. 121. Ххун гьан гуреб, къинлъун хоно гуреб. {un han gureb, qin;un [ono gureb. 122. Ххунздерил гIадат хвани, гIандалазул балъ холеб. (Ххунздерил гIадат гIандалазул балъалда бащадаб). {un#deril fadat [wani, fandala#ul ba; [oleb. ({un#deril fadat fandala#ul ba;alda ba&adab). 123. Ххунзахъ тIалъиялде цIцIад балаго, ТIелекье бакъ щвани, Ххунзахъе цIцIер щолеб. {un#a] Ta;iyalde ~ad balago, Telepe baq &wani, {un#a]e ~er &oleb. 124. Ххунздерил мугIрузда ругел буртузул хIихIидиялълъ гьанир ругел гIулби хIорлъизаризе бегьараб меххалълъ, анссадерил гьабзазул хIапиялълъ ГIарахъмагIарда ругел гIиял щайила хьихьизе бегьуларел? {un#deril mufru#da rugel burtu#ul \a\adiya: hanir rugel fulbi \or;i#ari#e beharab me{a:, anSaderil hab#a#ul \a_iya: fara]mafarda rugel fiyal &ayila %i%i#e behularel? 125. ХхунчIруз седараб хьаг, хIацIцIуцца седараб тIалъел. {unzru# sedarab %ag, \a~uCa sedarab Ta;el. 126. Ххухх кодобе босани, куй гIодобе биччазе кколеб. {u{ kodobe bosani, kuy fodobe biXa#e Koleb. 127. Ххухх-бурутI хьихьаразул кIал нахул цIурабила, бессдал лъимал хьихьаразул ракI ццидал цIурабила. {u{-buruT %i%ara#ul jal na[ul `urabila, beSdal ;imal %i%ara#ul raj Cidal `urabila. 128. Хханжу тIагIине бокьани, тIепун ххинкIал гьарейила, квас тIагIине бокьани, буртаби ругIейила. {an$u Tafine bopani, Te_un {injal hareyila, kwas Tafine bopani, burtabi rufeyila. 129. Ххвелал гьаруге, дандеясс дурго ххулжал гьаризе гурин. {welal haruge, dandeyaS durgo {ul$al hari#e gurin. 130. Ххунги ччунги – кIиябго цадахъ букIунареб. {ungi Xungi - jiyabgo cada] bujunareb. 131. Ххунги ччунги – цоязе, бацIцIа-бакине – цогиязе. {ungi Xungi - coya#e, ba~a-bakine - cogida#e.

Лъ ; Лъабго нухалълъгIаги баччизе ккечIони, гьирил бакIлъи лъаларебила. ;abgo nu[a:fagi baXi#e Kezoni, hiril baj;i ;alarebila. Лъабго соналълъ ургъараб барагъидул хъабало, чоде яхинчIониги, гIайиб гьабилароан. ;abgo sona: urvarab baravidul ]abalo, xode ya[inzonigi, fayib habilaroan. Лъабго сордо базегIан гьоболассда киссаянги гьикъуге, кисса-щиван лъаларессе рекIел кIулалги рагьуге. ;abgo sordo ba#efan hobolaSda kiSayangi hiquge, kiSa-&iwan ;alareSe rejel julalgi rahuge. Лъабго ххинкIги памадурги ма, гважи! ;abgo {injgi _amadurgi ma, gwa$i! Лъабго цIияб цIулакьо кун вегарав васассда тIаде лъабцIцIул ваккаравила жугьутIав. ;abgo `iyab `ulapo kun wegaraw wasaSda Tade ;ab~ul waKarawila $uhuTaw. ЛъабкъотIнобе реххараб жо къваригIараб къоялълъ батулареб. ;anqoTnobe re{arab $o qwarifarab qoya: batulareb. Лъабкъого сон барав чи – лъилъизе мехх щвараб пурчIина. ;abqogo son baraw xi - ;i;i#e me[ &warab _urzina. ЛъабмоцIцIрол кIал ккурав муъминчи гIадин. ;abmo~rol jal Kuraw mu'minxi fadin. ЛъабцIцIул абурабила дуда лъалилан, лъабцIцIул абурабила дуда щиб лъалебан. ;ab~ul aburabila duda ;alilan, ;ab~ul aburabila duda &ib ;aleban. Цо лъарагIавилан бицуна магIарулаз, лъабцIцIул бечелъаравила, лъабцIцIул мискинлъаравила. co ;arafawilan bicuna mafarula#, ;ab~ul bexe;arawila, ;ab~ul miskin;arawila. Бечелъанщинахъе жамагIат гьесс бицараб жоялда тIад рекъолеб букIарабила, дуда лъалилан. bexe;an&ina]e $amafat heS bicarab $oyalda Tad reqoleb bujarabila, duda ;alilan. Мискинлъанщинахъе кIалъазе виччаларев вукIаравила, дуда щиб лъалебан. miskil;an&ina]e ja;a#e wiXalarew wujarawila, duda &ib ;aleban. ЛъабцIцIул къинлъичIого гIака лъалареб. ;ab~ul qin;izogo faka ;alareb. ЛъабцIцIул рагIа-ракьан бухъичIого, хур бачIунареб. ;ab~ul rafa-rapan bu]izogo, [ur bazunareb. Лъавукълъи букIуна гIакълулъун хIалеб, жагьиллъи бахъуна жибги гIелмуян. ;awuq;i bujuna faqlu;un \aleb, $ahil;i ba]una $ibgi felmuyan. ЛъазегIан ххарбил багьа – нусго томен, лъан ххадуб – кIиго кепек. ;a#efan {arbil baha - nusgo tomen, ;an {adub - jigo ke_ek. Лъай гьечIевгIан чияссе малълъаризе бокьулебила. ;ay hezewfan xiyaSe ma:ari#e bopulebila. Лъай гьечIелгун ургъани, ургъалабалълъе ккола. ;ay hezel;un urvani, urvalaba:e Kola. Лъай цIцIикIкIине бокьани, щибго лъаларевлъун хIай. ;ay ~iJine bopani, &ibgo ;alarew;un \ay. Лъайги гIакълуги чияе бикьанагIан гIемерлъулеб. ;aygi faqlugi xiyaye bipanafan femer;uleb. ГодекIанив, гIемерал гIадамал ракIарараб бакIалда, Мала Нассрудин вукIун вуго гIадамазда малълъарулев, гьезие гIакълаби кьолев. Цоясс гьессда гьикъун буго. godejaniw, femeral fadamal rajararab bajalda, mala naSrudin wujun wugo fadama#da ma:arulew, he#iye faqlabi polew. coyaS heSda hiqun bugo. - Мала Нассрудин, дуцца, расги бараххщичIого, лъайги гIакълуги бикьула. Мун хIинкъуларищ дурго гIакълуги лъайги, гIадамазе бикьун лIугIилилан? - mala naSrudin, duCa, rasgi bara{&izogo, ;augi faqlugi bipula. mun \inqulari& durgo faqlugi ;aygi, fadama#e bipun /ufililan? - ХIинкъуларо, - ян жаваб кьун буго Мала Нассрудиницца. – Лъайги гIакълуги буго бикьанагIан гIемерлъулеб жо. ГьанжелъагIан дида лъалеб букIараб жо гьанжеялдасса ххадуб нуже-нужедаги лъазе буго. - \inqularo, - yan $aqab pun bugo mala naSrudiniCa. - ;aygi faqlugi bugo bipanafan femer;uleb $o. han$efafan dida ;aleb bujarab $o han$eyaldaSa {adub nu$e-nu$edagi ;a#e bugo. Лъалаго «Ия». ;alago «iya». Жибго гьитIинаб, магIнани бугеб гьаб кIиго рагIул кьучIчI лъималаздассан байбихьула. Лъималаз чалтук тIола. Тоххлъукье жиндир цIцIар ахIараб меххалълъ, «ия» – ян жаваб кьурав къола. Гьоркьоб лъураб жоги дандеяссе щола. $ibgo hiTinab, mafnani bugeb hab jigo raful puZ ;imala#daSan baybi%ula. ;imala# xaltuk Tola. to{;upe $indir ~ar a\arab me{a:, «iya» - yan $awab puraw qola. horpob ;urab $ogi dandeyaSe &ola. Нагагь жаваб кьолесс «лъалаго ия» – ян абуни, итаравлъун (кьуравлъун) рикIкIунаро. Щай гурелълъул, гъосс ццебеккунго лъазабулеб буго жинцца жаваб тоххлъун кьолеб гьечIеблъиги, къотIи ракIалда букIинги. nagah $awab poleS «;alago iya» - yan abuni, itaraw;un (puraw;un) riJunaro. &ay gure:ul, voS CebeKungo ;a#abuleb bugo $inCa $awab to{;un poleb hezeb;igi, qoTi rajalda bujingi. КIудиязда гьоркьор гьал рагIаби абилъун лIугьун руго. Гара-чIвариялда жаниб жинда лълъим гIадин лъалеб жоялълъул хIакъалълъулI, лъалареб ххвелги гьабун, кIалъалев чияссда дандеясс абула «лъалаго ия» бицунгеян. jidiya#da horpor hal rafabi abi;un /uhun rugo. gara-zwariyalda $anib $inda :im fadin ;aleb $oya:ul \aqa:u/, ;alareb {welgi habun, ja;alew xiyaSda dandeyaS abula «;alago iya» bicungeyan. «Лъалаго ия» бицун, лъалареб ххвел гьабуге. «;alago iya» bicun, ;alareb {wel habuge. Лъалареб бакIалда адабги гьабуге, гIорцIцIулареб бакIалда гIодовги чIчIоге. ;alareb bajalda adabgi habuge, for~ulareb bajalda fodowgi Zoge. Лъалареб бакIалдеги бачун, жиб чуйилан бичейилан абурабила хIамицца. ;alareb bajaldegi baxun, $iyilan bixeyilan aburabila \amiCa. Лъалареб нухдассан сапаралде унарел. ;alareb nu[daSan sa_aralde unarel. Лъаларилан абураб къоялдасса цIунаги, лъеберилI малълъизе ккарассдасса Аллагьассги цIунаги. ;alarilan aburab qoyaldaSa `unagi, ;eberi/ ma:i#e KaraSdaSa allahaSgi `unagi. Лъаларо – кIуркIил, кIоларо – вархIил. ;alaro - jurjil, jolaro - wae\il. Лъалароги кIолароги баццалила. ;alarogi jolarogi baCalila. Лъалароялде чи ккогеги, чияр цIцIобалде рукъ ккогеги. ;alaroyalde xi Kogegi, xiyar ~obalde ruq Kogegi. Лъалев тушман цин квешав, лъаларев тушман нусцIцIул квешав. ;alew tu^man cin kwe^aw, ;alarew tu^man nus~ul kwe^aw. Лъалесс малълъараб гьабичIев мурадалде щоларев. ;aleS ma:arab habizew muradalde &olarew. Лъалесс чу босе, лъаларесс куса босе. ;aleS xu bose, ;alareS kusa bose. Лъалессдаги цIеххе, мунгоги ургъе. ;aleSdagi `e{e, mungogi urve. Лъалессе бигьаяб жойила гьабида гIентIеро базе. ;aleSe bihayab $oyila habida fenTero ba#e. ЛъалкIалълъ гIанкIкI кколебила. ;alja: fanJ Kolebila. Лъани – маххссаро, лъачIони – гажи. ;ani - ma{Saro, ;azoni - ga$i. Лъанщинаб бицинги мунагьила. ;an&inab bicingi munahila. Лъанщинаб бицине гуребила кIал букIунеб. ;an&inab bicine gurebila jal bujuneb. Лъанщинабги бицунгейила, бицунебги лъан бицейила. ;an&inabgi bicungeyila, bicunebgi ;an biceyila. Лъар бахине кIоларесс гIор бахунаро. ;ar ba[ine jolareS for ba[unaro. Лъар гIечIелълъубе гIорги кIанцIана. ;ar heze:ube forgi jan`ana. Лъараб жо кIочон толев чи – охх унеб гьобо. ;arab $o joxon tolew xi - o{ uneb hobo. Лъараб жоялълъул зарал букIунареб, загьруги лъазабе, гьекъечIого тезе. ;arab $oya:ul #aral bujunareb, #ahrugi ;a#abe, heqezogo te#e. Лъарабани дуцца дун лъарахъго чIвалаанилан абурабила хIамицца бацIида. ;arabani duCa dun ;ara]go zwalaanilan aburabila \amiCa ba`ida. ХIама букIун буго лъарал рагIалда. ТIадеги бачIун, бацIицца хIама чIвазе къассд гьабун буго. ХIамицца бацI божизабун буго, жиндир кьариял кIуртул ругин, къасси жинцца дуе гьелги кьелин, жиб чIвагеян. \ama bujun bugo ;aral rafalda. Tadegi bazun, ba`iCa \ama zwa#e qaSd habun bugo. \amiCa ba` bo$i#abun bugo, $indir pariyal jurtul rugin, qaSi $inCa duye helgi pelin, $ib zwageyan. СихIираб хIамил хIилаялда божараб бацI къасси бокьалълъул кIалтIе бачIун буго. ХIамицца рицун рукIарал кIуртузул цIцIаразда гьоркьосса «Лъараб», – ан бацIицца ахIараб меххалълъ, хIамицца жаваб кьун буго - «Лъарабани, дуцца дун лъарахъго чIвалаан!» si\irab \amil \ilayalda bo$arab ba` qaSi bopa:ul jalTe bazun bugo. \amiCa ricun rujaral jurtu#ul ~ara#da horpoSa «;arab», - yan ba`iCa a\arab me{a:, \amiCa $awab pun bugo - «;arabani, duCa dun ;ara]go zwalaan!» ЛъарагI гьакитIа – лъарагI кечI, магIарул гьакитIа – магIарул кечI. ;araf hakiTa - ;araf kez, mafarul hakiTa - mafarul kez. ЛъарагI мацIцI бицунилан, цIцIамухIор бетиларо. ;araf ma~ bicunilan, ~amu\or betilaro. Пуланаб росдал гIадамазда чIалгIун буго цIцIам босизе лъарагIлъиялде хьвади. Гьез хIукму гьабун буго, цIцIамги бан, жидерго хIор бетизабизе. КигIан гIемер цIцIам баниги, хIор бетун гьечIо. Нахъеги хIукму ккун буго, лъарагI мацIцI бицанигIаги бетилародаян. Гьединги бетун гьечIо. Гьеб меххалълъ цо чIчIужугIаданалълъ абун буго. _ulanab rosdal fadama#da zalfun bugo ~am bosi#e ;araf;iyalde %wadi. he# \ukmu habun bugo, ~amgi ban, $idergo \or beti#abi#e. kifan femer ~am banigi, \or betun hezo. na[egi \ukmu Kun bugo, ;araf ma~ bicanifagi betilarodayan. hedingi betun hezo. heb me{a: co Zu$ufadana: abun bugo. - «Ле гIадамал, лъарагI мацIцI бицунилан, цIцIамухIор бетиларо, гIадалал жал гьаруге!». - le, fadamal, ;araf ma~ bicunilan, ~amu\or betilaro, fadalal $al haruge! ЛъарагIаб гьойцца гурони, лъарагIаб гIанкIкI кколареб. ;arafab hoyCa guroni, ;arafab fanJ Kolareb. ЛъарагIассул гьакицца гIанкIкI ккурабила. ;arafaSul hakiCa fanJ Kurabila. Лъарахъе щвечIого, хьитал рахъуге, чорххол хIал лъачIого, рагIиги бицунге. ;ara]e &wezogo, %ital ra]uge, xor{ol \al ;azogo, rafigi bicunge. ЛъаргIиве аниги, къолго вуссунев, Къарахъе аниги, сордо баларев. ;arfiwe anigi, qolgo wuSunew, qara]e anigi, sordo balarew. ЛъаргIире – цIцIамде, ЦIцIороре – билде. ;arfiwe - ~amde, ~orore - bilde. ЛъаргIиссан гъугъани – цIцIер, ЦIцIороссан гъугъани – бакъ. ;arfiSan vuvani - ~er, ~oroSan vuvani - baq. Лъаялда ххадув Хъитаналде щвезегIан инеги кIкIухIаллъугейила. ;ayalda {aduw ]itanalde &we#efan inegi Ju\al;ugeyila. Лъаялдасса чIухIарав жагьиллъиялда ххутIула. ;ayaldaSa zu\araw $ahil;iyalda {uTula. Лъебелазул кун цIакъаб, куралазул дум цIакъаб. ;ebela#ul kun `aqab, kurala#ul dum `aqab. Лъезе лъаларесс тIагъур бахъуге. ;e#e ;alareS Tavur ba]uge. Лъелго вилълъинчIессда рекIадул къимат лъалареб. ;elgo wi:inzeSda rejadul qimat ;alareb. Лъимадул бетIер унтани, эбелалълъул ракI унтулебила. ;imadul beTer untani, ebela:ul raj untulebila. - Лълъицца вакарав? :iCa wakaraw? - Дадацца. dadaCa. - Лъицца хьихьарав? :iCa %i%araw? - Дадацца. dadaCa. Лъимал гогьдаризаруни, эбел-инссуда бадир ралел, чIчIужу гогьдаризаюни, россассул бетIералде яхуней. ;imal gohdari#aruni, ebel-inSuda badir ralel, Zu$u gohdiri#ayuni, roSaSul beTeralde ya[uney. Лъимал гьаризе кIудияб гIакълу-лъай къваригIунаребила. ;imal hari#e judiyab faqlu-;ay qwarifunarebila. Лъимал гьаричIев херав чи – кьалбал турараб гъветI. ;imal harizew [eraw xi - palbal turarab vweT. Лъимал гьаричессда рокьи лъалареб, лъимал хвечIессда рухIел лъалареб. ;imal harizeSda ropi ;alareb, ;imal [wezeSda ru\el ;alareb. Лъимал гьаричIессда ругеланищан кколебила, гьарурассда гьаризего гьаричIеланищан кколебила. ;imal hariZeSda rugelani&an Kolebila, haruraSda hari#ego harizelani&an Kolebila. Лъимал гьечIеб гIумру – бакъ гьечIеб рагIад. ;imal hezeb fumru - baq hezeb rafad. Лъимал гьечIеб къоги бачIунгеги, лъималазда божунги ххутIугеги. ;imal hezeb qogi bazungegi, ;imala#da bo$ungi {uTugegi. Лъимал гьечIеб рукъ – лълъим бегараб гьобо. ;imal hezeb ruq - :im begarab hobo. Лъимал гьечIессе – цо ургъел, ругессе – нусго ургъел. ;imal hezeSe - co urvel, rugeSe - nusgo urvel. Лъимал гьитIинаб меххалълъ – гьитIинаб ургъелила, лъимал кIодолъигун – кIудияб ургъелила. ;imal hiTinab me{a: - hiTinab urvelila, ;imal jodo;igun - judiyab urvelila. Лъимал гьоркьоб гьечIеб ригьин биххи – оц-гIакаялълъул даран биххи. Лъимал гьоркьор ругеб ригьин биххи – бащдаб къиямассеб къо. ;imal horpob hezeb rihin bi{i - oc-fakaya:ul daran bi{i. ;imal horpor rugeb rihin bi{i - ba&dab qiyamaSeb qo. Лъимал – гьоцIцIо, боцIцIи – рухI. ;imal - ho~o, bo~i - ru\. Лъимал гIечIого, эбел-эмен ургъалилIе кколарелила. ;imal fezogo, ebel-emen urvali/e Kolabila. Лъимал гIиссинал рукIун, кьижизе течIо, гьелги кIудиял гIун, кьижизе кIвечIо. ;imal fiSinal rujun, pi$i#e tezo, helgi judiyal fun, pi$i#e jwezo. Лъимал кIодолъичIого, эбел-эмен макьидасса ригьунарел. ;imal jodo;izogo, ebel-emen mapidaSa rihunarel. Лъимал ругей къоролай гIакъиласс ячинаро, гIакълу бугеб цIцIуяб жо гIабдалассе инаро. ;imal rugey qorolay faqilaS yaxinaro, faqlu bugeb ~uyab $o fabdalaSe inaro. Лъимал ругеб рокъобе илбис къаларебила. ;imal rugeb roqobe ilbis qalarebila. Лъимал ругей къоролай гIакъиласс ячунаро, хераб хIама босарав дармицца воххуларо. ;imal rugey qorolay faqilaS yaxunaro, [erab \ama bosaraw darmiCa wo:ularo. Лъимал руго – чед гьечIо, чу буго – кIалцIи гьечIо. ;imal rugo - xed hezo, xu bugo - jal`i hezo. Лъимал ругониги – балагь, лъимал гьечIониги – балагь. ;imal rugonigi - balah, ;imal hezonigi - balah. Лъимал хвани, умумузда къиямассеб къо чIчIолебила, умумул хвани, лъималаз тIехх тIагIун букIун батилилан абулебила. ;imal [wani, umumu#da qiyamaSeb qo Zolebila, umumul [wani, ;imala# Te{ Tafun bujun batililan abulebila. Лъимал хIинкъизаруни, гьересси бицунеб, ракъизаруни, жо бикъулеб. ;imal \inqi#aruni, hereSi bicuneb, raqi#aruni, $o biquleb. Лъимал тушманассулги ракъугегийила. ;imal tu^manaSulgi raqugegiyila. Лъимада пардав гьечIеб. ;imada _ardaw hezeb. Лъимадуе гIоло эбел цIадаеги кIанцIулейила. ;imaduye folo ebel `adayegi jan`uleyila. Лъимадул щиб унтаниги, цадахъ эбелалълъул ракIгийила унтулеб. ;imadul &ib untanigi, cada] ebela:ul rajgiyila untuleb. Лъималаз гуккарал гIолеб, лъималазул лъималазги гуккизе рукIунге. ;imala# guKaral foleb, ;imala#ul ;imala#gi guKi#e rujunge. Лъималаз жидеего бокьулеб маххщел гьитIинго тIасса бищулеб. ;imala# $ideyego bopuleb ma:&el hiTingo TaSa bi&uleb. Лъималаз эбел-инссуе щиб гьабун батаниги, гьезул лъималаз гьезиеги гьебго жо гьабулеб. ;imala# ebel-inSuye &ib habun batanigi, he#ul ;imala# he#iyegi hebgo $o habuleb. Лъималазда релълъун ца бихьуге, ццидал расги бихьуге. ;imala#da re:un ca bi%uge, Cidal rasgi bi%uge. Лъималаздасса лъималазул лъимал ххириялила. ;imala#daSa ;imala#ul ;imal {iriyalila. Лъималазе алжан – эбел-инссул гьабураб адабалълъухъила. (Лъималазе алжан – эбелалълъул хIатIикьила). ;imala#e al$an - ebel-inSul haburab adaba:u]ila. (;imala#e al$an - ebela:ul \aTipila). Лъималазе гIоло гIорги къулчIчIизе кколебила, мегIерги кIкIвине кколебила. ;imala#e folo forgi qulZi#e :olebila, mefergi Jwine Kolebila. Лъималазе къотIи гьабуге, гьабун ххадуб тIубазабе. ;imala#e qoTi habuge, habun {adub Tuba#abe. Лъималазе цо чIчIараб рагIи бице, дур рагIи хисанищ – хвана мун! ;imala#e co Zarab rafi bice, dur rafi [isani& - [wana mun! Лъималазе чед гурев, чое базе ххер гурев. ;imala#e xed gurew, xoye ba#e {er gurew. Лъималазул унти – эбел-инссул гьумер нечараб жо. ;imala#ul unti - ebel-inSul humer nexarab $o. Лъималазул ярагъ гIодийила, гIадамазул ярагъ ххвалченила. ;imala#ul yarav fodiyila, fadama#ul yarav {walxenila. Лъимал гьечIев чияссда боцIцIи лъимерлъун бихьулебила. ;imal hezew xiyaSda bo~i ;imer;un bi%ulebila. Лъимер лъезе чехь гурей, чоххтIо кквезе гъал гурей. ;imer ;e#e xe% gurey, xo{To Kwe#e val gurey. Лъун бихьараб кьили лълъикIаб, кьвагьун бихьараб ярагъ лълъикIаб. ;un bi%arab pili :ijab, pwahun bi%arab yarav :ijab. Лъураб бугьтан рихун хвезе вахъунге, Пихъ гьечIеб гъотIода тIил речIчIуларин. ТIадагьаб къавмалълъул къил-къвал цIеххоге, ЦIцIамул гьирал рецIцIун, гьоцIцIо кьоларин. ;urab buhtan ri[un [we#e wa]unge, _i] hezeb voToda Til reZularin. Tadahab qawma:ul qil-qwal `e{oge, ~amul hiral re~un, ho~o polarin.

М m «Ма» бокьулев, «кье» рихарав. «ma» bopulew, «pe» ri[araw. «Ма ссахI!» – ан бачIунеб гIака, «ma Sa\!» - an bazuneb faka, «Кье ссахI!» – ан бачIунеб чу. «pe Sa\!» - an bazuneb xu. «Ма» – ялда ццебе хIетIе лъоге. «ma!» - yalda Cebe \eTe ;oge. Мавул рокьи букIунеб, кьовул божи букIунеб. mawul ropi bujuneb, powul bo$i bujuneb. Магжида нус бабадулеб рекIинчIеб меххалълъ, кIалдиб мацIцI кIичIардулеб гьересси бицунеб меххалълъ. mag$ida nus babaduleb rejinzeb me{a:, jaldib ma~ jizarduleb hereSi bicuneb me{a:. Магъал гьанахъ гьоэр щолареб (нилIее къваригIараб къоялълъ лълъикIалълъухъги квешаб щолареб). maval hana] hoer &olareb (ni/eye qwarifarab qoya: :ija:u]gi kwe^ab &olareb). Магъил гIел тезеги Аллагьассул хIукмуйила. mavil fel te#egi allahaSul \ukmuyila. Магъил ургъел гьабулагойила хIанчIчIил боххдул тIеренлъарал. mavil urvel habulagoyila \anZil bo{dul Teren;aral. МагъилI ругел хурзабазги хабалI ругел умумузул рукьбузги гьабизе жо гьечIо – хIара хIажат буго. mavi/ rugel [ur#aba#gi [aba/ rugel umumu#ul rupbu#gi habi#e - \ara \a$at bugo. Магъихъ балагьун, кьурде, цер. mavi] balahun, purdde, cer. Магь цIезе ссан гурел, ссахI цIезе хур гурел. mah `e#e San gurel, Sa\ `e#e [ur gurel. Магъихъ ралагьуге, гьакихъ ралагье. mavi] ralahuge, haki] ralahe. МагIарда бартуццаги лълъикIабаб кколебила. mafarda bartuCagi :ijabab Kolebila. МагIарда гIи бугев – гIаг гьечIеб шарбал, гIиялI куйдул ругев – тIох гьечIеб тIагъур. mafarda fi bugew - fag hezeb ^arbal, fiya/ kuydul rugew - To[ hezeb Tavur. МагIарда чан букIаго, чурун хьаг цIеда лъоге. mafarda xan bujago, xurun %ag `eda ;oge. МагIардаги гIундул ругел, гIалхудаги берал ругел. mafardagi fundul rugel, fal[udagi beral rugel. МагIарде ваханиги, гьитIинав кIодолъуларевила, гвандиниве рехханиги, кIудияв гьитIинлъуларевила. mafarde wa[anigi, hiTinaw jodo;ularewila, gwandiniwe re{anigi, judiyaw hiTin;ularewila. МагIарде гъуниги, хIамицца заз гурони кунареб. mafarde vunigi, \amiCa #a# guroni kunareb. МагIарде гIазу баги, гIухьби рокъой рачIине, гIурдаде саву ккаги, вокьулессда бер чIвазе. mafarde fa#u bagi, fu%bi roqoy razine, furdade sawu Kagi, wopuleSda ber zwa#e. МагIарде гIазу бани, гIурухъе цIцIорой кколеб. mafarde fa#u bani, furu]e ~oroy Koleb. МагIарзухъа кIалдибегIан къокъаб жойила гьересси. mafar#u]a jaldibefan qoqab $oyila hereSi. «МагIарзухъан бачIаги!» - ян, чед кьун, воххизавуге дун, гьумер битIун кIалъараб кIалалълъ воххизаве дун. «mafar#u]an bazagi!» - yan, xed pun, wo{i#awuge dun, humer biTun ja;arab jala: wo{i#awe dun. МагIарул киниялълъ гIадин магIарул чияссул черхх лълъадаруларо. mafarul kiniya: fadin mafarul xiyaSul xer{ :adarularo. МагIарул мацIцIалда кечI ахIулел, гIурус мацIцIалълъ гаргадулел магIарулал. mafarul ma~alda kez a\ulel, furus ma~a: gargadulel mafarulal. МагIарухъ дибирлъи щоларев – лъарагIалде, лъарагIалда дибирлъи щоларев – Нугъаялде. mafaru] dibir;i &olarew - ;arafalde, ;arafalda dibir;i &olarew - nuvayalde. МагIарухъе вачIани, дурго гьобол лъаларев, Буртилӏе вачIани, дурго хIама лъаларев. mafaru]e wazani, durgo hobol ;alarew, burti/e wazani, durgo \ama ;alarew. МагIирокъоб гIоди рекъараб, берталълъ аваданлъи рекъараб. mafiroqob fodi reqarab, berta: awadan;i reqarab. МагIицца квен босарай, кочIоцца росс восарай. mafiCa kwen bosaray, kozoCa roS wosaray. МагIицца магIирукъ берцин гьабулеб. mafiCa mafiruq bercin habuleb. МагIу кIиго батIияб букIунебила, цояб чваххун бачIунеб, цояб бачIинабураб. mafu jigo baTiyab bujunebila, coyab xwa{un bazuneb, coyab bazinaburab. МагIу-рагIиялълъул ххалалъиго щиб, ххарицел гуреб жо мокърукьги гьечIин. Гьуя-гьараялълъул гьарзалъиго щиб, хъандиро гуреб жо магIида гьечIин. mafu-rafiya:ul {ala;igo &ib, {aricel gureb $o moqrupgi hezin. vuya-haraya:ul har#a;igo &ib, ]andiro gureb $o mafida hezin. НекIо кицилъун тIиритIарал гьал рагIабаз бичIчIизабулеб буго мискинчияссухъ гIоди гIададиссеб бугилан. МагIихъаналда рагIун букIун гьечIо - «БоцIцIи хIажат гьечIо, хIара къваригIун буго», – абураб битIараб кици. nejo kici;un TiriTaral hal rafaba# biZi#abuleb bugo miskinxiyaSu] fodi fadadiSeb bugilan. mafi]analda rafun bujun hezo - «bo~i \a$at hezo, \ara qwarifun bugo», - aburab biTarab kici. МагIу рекъезе – рагIи, кечI рекъезе – далалай. mafu reqe#e - rafi, kez reqe#e - dalalay. МагIу-рорчIи хханассул гIадаб, хвел букъи Гергил гIадаб. mafu-rorzi {anaSul fadab, [wel buqi gergil fadab. МагIу хвалилI ахIе, кечI берталI ахIе. mafu [wali/ a\e, kez berta/ a\e. МагIуги кечIги, рекIеда бухIараб меххалълъ гурони, бачIунаро. mafugi kezgi, rejeda bu\arab me{a: guroni, bazunaro. Мадугьал квешлъани – рукъ хисе, чIчIужу квешлъани – цIцIар тIаме, чу квешлъани – биче. maduhal kwe^;ani - ruq [ise, Zu$u kwe^;ani - ~ar Tame, xu kwe^;ani - bixe. Мадугьал лълъикIав гьоркьоб къед борххатав, гьудул лълъикIав рукъ рикIкIадав. maduhal :ijaw horpob qed bor{araw, hudul :ijaw ruq riJadaw. Мадугьал лълъикIассул ражихо-хоно россассе арабила, мадугьал квешассул лълъикIай яс рокъой ххутIарайила. maduhal :ijaSul ra$i[o-[ono roSaSe arabila, maduhal kwe^aSul :ijay yas roqoy {uTarayila. Мадугьалассда велъуге, бадибчIвай бихьизе гурин. maduhalaSda we;uge, badibzway bi%i#e gurin. Мадугьалассул гьобол хунилан, Гьолокье магIиде арай. maduhalaSul hobol [unilan, holope mafide aray. Мадугьалассул хIалтIи малълъунги, ясал чIчIун тогейила. maduhalaSul \alTi ma:ungi, yasal Zun togeyila. Мадугьалассул хIелеко хъазлъун бихьулебила. maduhalaSul \eleko ]a#;un bi%ulebila. Мадугьалассул чед гьуинаб, чияр чIчIужу берцинай. maduhalaSul xed huinab, xiyar Zu$u bercinay. Мадугьалассулгун гьоркьоблъи бокьарасс рагьда гьой хьихьулареб. maduhalaSulgun horpob;i boparaS rahda hoy %i%ulareb. Мадугьалзабазги беццани, цIцIилцIцIиеги росс щолевила (цIцIилицIцIги россассе унебила). maduhal#aba#gi beCani, ~il~iyegi roS &olewila (~ili~gi roSaSe unebila). Мадугьалихъ йигей палихъаналда щибго лъалареб, лъаларей рикIкIадегIан йигелда «кинабго лъалеб». maduhali] yigey _ali]anajda &ibgo ;alareb, ;alarey ruJadefan yigelda «kinabgo ;aleb». Мадугьалихъги ватугеги кIкIухIалав чи, хобги асскIобе ккогеги хIалихьатав чияссда. maduhali]gi watugegi Ju\alaw xi, [obgi aSjobe Kogegi \ali%ataw xiyaSda. Мазандаран дарай диеги щвечIо, жулпакатаналда дунги рекъечIо. ma#andaran daray diyegi &wezo, $ul_akatanalda dungi reqezo. Майданалда баххчун, цер чанахъанасс толаро. maydanalda ba{xun, cer xana]anaS tolaro. Мазлумассе зулмуялълъул къоялдасса залимассе гIадлуялълъул къо захIмалъулеб. ma#lumaSe #ulmuya:ul qoyaldaSa #alimaSe fadluya:ul qo #a\ma;uleb. Макру-хIила гIемерасс цо тIабигIат кколаро. makru-\ila femeraS co Tabifat Kolaro. Макьидасса бергьараб жо гьечIебила. mapidaSa berharab $o hezebila. Макьие гурони, вегизе ккогеги. mapiye guroni, wegi#e Kogegi. Макьие ссабру гьечIеб, рокьуе берцинлъи гьечIеб. mapiye Sabru hezeb, ropuye bercin;i hezeb. Макьу гьуинал беразда сардил ххалалъи лъалареб. mapu huinal bera#da sardil {ala;i ;alareb. Макьу тарав тушман ххадув ккогеги. mapu taraw tu^man {aduw Kogegi. Макьу толеб жо – ургъел, гIадан холеб жо – ххиял. mapu toleb $o - urvel, fadan [oleb $o - {iyal. Макьу щварал кьижула, рокьи ккарал ссвердула. mapu &waral pi$ula, ropi Karal Swerdula. Мали Къвегъадаго, къвал мажгитухъго. mali qwevadago, qwal ma$gitu]go. Къвегъада буго ххунздерил хабалазда асскIоб бугеб хварал росулеб мали лъолеб бакI. Кици хIалтIизабула молода лъоларевги къвалицца вухьунаревги чи вукIунарин, чIухIдаруге абураб магIнаялда. qwevada bugo {un#deril [abala#da aSjob bugeb [waral rosuleb mali ;oleb baj. kici \alTi#abula moloda ;olarewgi qwaliCa wu%unarewgi xi wujunarin, zu\daruge aburab mafnayalda. Мала Нассрудинида гьикъарабила жаназадул молол ццебейищин лълъикI букIунеб, нахъайищилан. Ццебе-нахъаялълъул батIалъи гьечIин, тIад лълъикIаб букIунарилан абурабила гьесс. mala naSrudiniCa hiqarabila $ana#adul molol Cebeyi&in :ij bujuneb, na]ayi&ilan. Cebe-na]aya:ul baTa;i hezin, Tad :ijab bujunarilan aburabila heS. Мала Нассрудинил далай лIугIаниги, чIандаххабаралълъе лIугIи гьечIебила. mala naSrudinil dalay /ufanigi, zanda{abara:e /ufi hezebila. Мала Нассрудинидаги илбисалдаги гьоркьоб къотIи ккун букIарабила, цо-цо кечI ахIун бахъинегIан, цоцазул гъежда рекIине. Цин илбисалълъул гъежда рекIарав Мала Нассрудиницца ахIарабила лIугIиго гьечIеб «далай-далай». «ЛIугIуларищ? ЛIугIуларищ?» – ан зигардулебги букIун, илбисалълъ гьарарабила, жиб дур гъеждаги рекIинарин, кечIги ахIиларин, талихI кьегийин, гъоркье лIугьаян. mala naSrudinidagi ilbisaldagi horpob qoTi Kun bujarabila, co-co kez a\un ba]inefan, coca#ul ve$da rejine. cin ilbisa:ul ve$da rejaraw mala naSrudiniCa a\arabila /ufigo hezeb «dalay-dalay». «/ufulari&? /ufulari&?» - an #igardulebgi bujun, ilbisa: hararabila, $ib dur ve$dagi rejinarin, kezgi a\ilarin, tali\ pegiyin, vorpe /ufayan. МалахIосен ахIарав ахIе, ХIункърае кьурассе кье. mala\osen a\araw a\e, \unqraye puraSe pe. Малъ кIутIаниги, ботIрода унтулеб. ma; juTanigi, boTroda untuleb. Малълъаниги лъалареб, бетIер гьодораб бугони, малълъичIониги босулеб, бетIер цIцIодораб бугони. ma:anigi ;alareb, beTer hodorab bugoni, ma:izonigi bosuleb, beTer ~odorab bugoni. Малълъараб босизе чи тIагIун ххутIугегийила. ma:arab bosi#e xi Tafun {uTugeyila. Малълъараб босуларевги – ахIмакъ, босуларессда малълъаравги – гIабдал. ma:arab bosularewgi - a\maq, bosulareSda ma:arawgi - fabdal. Малълъараб гьабе, гьикъараб бице. ma:arab habe, hiqarab bice. Малълъараб гьабичIев ХIавал ГIалицца хIуличIого бана гIака магIида. ma:arab habizew \awal faliCa \ulizogo bana faka mafida. Малълъараб гьабуни, дагIба кколаро, гьикъараб бицани, кьал букIунаро. ma:arab habuni, dafba Kolaro, hiqarab bicani, pal bujunaro. Малълъараб гьабуни, мекъсса кколаро. ma:arab habuni, meqSa Kolaro. Малълъараб гьудуласс – гьабураб дицца. ma:arab hudulaS - haburab diCa. Малълъарабги гьабичIо, гьикъун бихье жиндаго, гьикъарабги бицинчIо, гьеле живго чи ццеве. ma:arabgi habizo, hiqun bi%e $indago, hiqarabgi bicinzo, hele $iwgo xi Cewe. Малълъарабги лъаларей, лъарабги гьабуларей. ma:arabgi ;alarey, ;arabgi habularey. Малълъарассул кIал бекулареб, кIанцIарассул бохх гурони. ma:araSul jal bekulareb, jan`araSul bo{ guroni. Малълъарассул малълъарабги гьабунила жиндир эбел хварайилан абурабила Мала Нассрудиницца. ma:araSul ma:arabgi habunila $indir ebel [warayilan aburabila mala naSrudiniCa. Малълъаризе цIакъав, гьабизе къадарав. ma:ari#e `aqaw, habi#e qadaraw. Малълъарун чи лIугьунарев, буххун хIамил чу лIугьунареб. ma:arun xi /uhunarew, bu{un \amil xu /uhunareb. Малълъарухъаби гIемерлъани, гIадлу холеб. ma:aru]abi femer;ani, fadlu [oleb. Малълъизе киназдаго лъалеб, гьабизе цояссда гурони лъалареб. ma:i#e kina#dago ;aleb, habi#e coyaSda guroni ;alareb. Малълъизе чи камуларо, малълъараб босизе бетIер букIине ккола. ma:i#e xi kamularo, ma:arab bosi#e beTer bujine Kola. «Малълъизе чи тIагIаги дур лъималазе!» - ян абурабила цоялълъ. «Малълъизе чи тIагIунаро, малълъараб босугеги дуразго!» – ян абурабила дандеялълъ. «ma:i#e xi Tafagi dur ;imala#e!» - yan aburabila coya:. «ma:i#e xi Tafunaro, ma:arab bosugegi dura#go!» - yan aburabila dandeya:. Малълъизе чи тIагIагиян гьарарабила цоялълъ, малълъараб босизе чи нужерги тIагIагиян хьамурабила дандеялълъ. ma:i#e xi Tafagiyan hararabila coya:, ma:arab bosi#e xi nu$ergi Tafagiyan %amurabila dandeya:. Малълъизе чи тIагIунаро, малълъараб босаги. ma:i#e xi Tafunaro, ma:arab bosagi. МалълъичIеб гьабуге, гьикъичIеб бицунге. ma:izeb habuge, hiqizeb bicunge. МалълъичIеб гьабурав, кьечIеб босарав. ma:izeb haburaw, pezeb bosaraw. МалълъичIониги лъалеб, лъалесс гьабулелълъухъ ралагьани. ma:izonigi ;aleb, ;aleS habule:u] ralahani. МалълъичIониги лъалей, лъачIониги гьабулей. ma:izonigi ;aley, ;azonigi habuley. Малълъ босе гьитIинго, лъеберилI малълъизе ккарассдасса Аллагьасс цIунаги. ma: bose hiTingo, ;eberi/ ma:i#e KaraSdaSa allahaS `unagi. Малълъа ццебеялдасса ххадуб. ma:a CebeyaldaSa {adub. Малълъулел гIемерлъани, гIенеккулел дагьлъула. ma:ulel femer;ani, feneKulel dah;ula. Малълъун гуребила лъалеб, бихьунила (Малълъун гурелила цIцIодорлъулел, бихьунила). ma:un gurebila ;aleb, bi%unila (ma:un gurelila ~odor;ulel, bi%unila). Малълъун гуро чудкицца балкан кунеб, куцан гуро царацца къехь бищулеб. ma:un guro xudkiCa balkan kuneb, kucan guro caraCa qe% bi&uleb. МалълъичIого цIцIаларав, цIцIаличIого дурусав. ma:izogo ~alaraw, ~alizogo durusaw. Малълъун чиги лIугьунарев, рахъдал мучариги лIугьунареб. ma:un xigi /uhunarew, ra]dal muxarigi /uhunareb. Малълъухъе хьваде, хьихьухъе рукIа. ma:u]e %wade, %i%u]e ruja. Марагадал гурга габунибги бан, гаргаралълъул хъаба хъорщодаги лъун. maragadal gurga gabunibgi ban, gargara:ul ]aba ]or&odagi ;un. Маргъалалълъул берцинлъи, кунада ххун, цIцIикIкIуна, къадруги дагьлъуларо, ххечIого тунин абун. marvala:ul bercin;i, kunada {un, ~iJuna, qadrugi dah;ularo, {ezogo tunin abun. Маргьабацца кантIула, магъалоялълъ кIвекIула. marhabaCa kanTula, mavaloya: jwejula. МаркIачIуде вачIунев кIичIудеги вачIунев, кIичIван тIагъур гIинда бан, богодеги вачIунев. marjazude wazunew jizudegi wazunew, jizwan Tavur finda ban, bogodegi wazunew. МасслихIаталълъ рекъезарула, мацIцIицца ратIа гьарула. maSli\ata: reqe#arula, ma~iCa raTa harula. МатIу квешаб бугилан, гIайиб гьелде реххуге, матIуялда гIайиб щиб, дур куц квешаб бугони. (МатIуялда гIайиб щиб, щайтIадул куц бугони). maTu kwe^ab bugilan, fayib helde re{uge, maTuyalda fayib &ib, dur kuc kwe^ab bugoni. (maTuyalda fayib &ib, &ayTadul kuc bugoni). МатIуялда лъураб тIанкI ххеххго бихьулареб. maTuyalda ;urab Tanj {e{go bi%ulareb. МатIуялда лъураб цо тIанкIалълъ тIолабго матIу ссурукъ гьабула, цо кIкIухIалай гIаданалълъ тIолабго гвай ссуризабула. maTuyalda ;urab co Tanja: Tolabgo maTu Suruq habula, co Ju\ulay fadana: Tolabgo gway Suri#abula. Маххссара гажиялде ссверулеб, меххтел огьогьоялда лIугIулеб. ma{Sara ga$iyalde Sweruleb, me{tel ohohoyalda /ufuleb. Маххссара гьабе, бакI бихьун. ma{Sara habe, baj bi%un. Маххссара лъаларессе маххссара гьабулареб. ma{Sara ;alareSe ma{Sara habulareb. Маххссара лълъикIаб, кIиго чи велъараб. ma{Sara :ijab, jigo xi we;arab. Маххссараялълъе гIологи гьересси бищунгейила. ma{Saraya:e fologi hereSi bi&ungeyila. Махх кьавуялълъ куна, гIадан ургъалицца куна. ma{ pawuya: kuna, fadan urvaliCa kuna. Маххул гел цIулал гелалде ккарабила, маххул нуцIцIа цIулал нуцIцIаялде ккарабила. ma{ul gel `ulal gelalde Karabila, ma{ul nu~a `ulal nu~ayalde Karabila. Маххщалицца нилIеда квен гьаруларо, жинццаго нилIее кьола. ma{&aliCa ni/eda kwen harularo, $inCago ni/eye pola. «Маххщел бугев» ХIасанил ГIали вукIаго, цоябги оц хъве! «ma{&el bugew» \asanil fali wujago, coyab oc ]we! Маххщел гьечIев гьабигьан – агьлулъун гьечIев дибир. ma{&el hezew habihan - ahlu;un hezew dibir. Маххщелги гьунарги – гьадингояб жо, гьудуллъи бугони, нухда ккола иш. ma{&elgi hunargi - hadingoyab $o, hudul;i bugoni, nu[da Kola i^. Маххщелги гьунарги ххвалчацца къотIулареб. ma{&elgi hunargi {walxaCa qoTulareb. МахI квешалълъуб тIутI гIемераб. ma\ kwe^a:ub TuT femerab. МахIаги гIагIаги гьечIони, мама букIунареб. ma\agi fafagi hezoni, mama bijunareb. МахIалда хIал букIаго, хIетI босе. ma\alda \al bujago, \eT bose. МахIамалъун пер гурев, ГьатIиналъун цIцIам гурев. ma\ama;un _er gurew, haTina;un ~am gurew. МахIцараб рекIелIан тIокIкIараб рагIи бачIунареб. ma\carab reje/an ToJarab rafi bazunareb. МацIцI борхьилги лъан лълъикIаб. ma~ bor%ilgi ;an :ijab. МацIцI гьой гуро, гьеб раххссида чIчIоларо. ma~ hoy guro, heb ra{Sida Zolaro. МацIцI гIадамассул кванаге, гIиял кванай. ma~ fadamaSul kwanage, fiyal kwanay. МацIцI кунаро, кваназе жо кье. ma~ kunaro, kwana#e $o pe. МацIцI кIалдиб те, кIал богIое те. ma~ jaldib te, jal bofoye te. МацIцI лъаларев цIцIогьор хваги, цIцIар лъаларев тушман хваги. ma~ ;alarew ~ohor [wagi, ~ar ;alarew tu^man [wagi. МацIцI лъалев – чода, чол бетIергьан – лъелго. ma~ ;alew - xoda, xol beTerhan - ;elgo. МацIцI ххалатассул гIакълу къокъабила. ma~ {alataSul faqlu qoqabila. МацIцIалда гьоцIцIо бугев, рекIелI загьру бугев. ma~alda ho~o bugew, reje/ #ahru bugew. МацIцIалда нацIцI барав (МацIцI букарарав чи). ma~alda na~ baraw (ma~ bukararaw xi). МацIцIалда ракьа гьечIеб, гьелълъни ракьа бекулеб. ma~alda rapa hezeb, he:ni rapa bekuleb. МацIцIалда тIад – гьоцIцIо, мацIцIалда гъоркь – загьру. ma~alda Tad - ho~o, ma~alda vorp - #ahru. МацIцIалда хIал кIолаго, кIудиялде ваккуге, каламалълъ реххулаго, ххвалчаде квер бегьуге. ma~alda \al joraro, judiyalde waKuge, kalama: re{ulago, {walxade kwer bepuge. МацIцIалда цIцIам бугев – цIцIанда борохь барав. ma~alda ~am bugew - ~anda boro% baraw. МацIцIалда чаран лъурай мунги, чарххида цаби ккурай дунги. ma~alda xaran ;uray mungi, xar{ida cabi Kuray dungi. МацIцIалде гьоцIцIо тIун, гьодилI жо балев. ma~alde ho~o Tun, hodi/ $o balew. МацIцIид чи чIвала, цIцIогьод оц хъола. ma~id xi zwala, ~ohod oc ]ola. МацIцIил цIцIад барав, цIцIогьол гIор щварав. ma~il ~ad baraw, ~ohor for &waraw. МацIцIихъанасс чияр рукъ, цIа гъвечIого, бухIулеб. ma~i]anaS xiyar ruq, `a vwezogo, bu\uleb. МацIцIихъанассул кIал цIцIороги, цIцIогьорассул бер бахъаги. ma~i]anaSul jal ~orogi, ~ohoraSul ber ba]agi. МацIцIихъанассул кIалалдасса цIунаги, цIцIогьорассул квердасса цIунаги. ma~i]anaSul jalaldaSa `unagi, ~ohoraSul kwerdaSa `unagi. МацIцIицца чи чIвалев, боцIцIуцца вичун восулев. ma~iCa xi zwalew, bo~uCa wixun wosulew. МацIцIххалат, гIакълукъокъ. ma~{alat, faqluqoq. МачIчIадалда хIанчIида бадиб тIатIи бихьарабила. maZadalda \anzida badib TaTi bi%arabila. Маялда мал бани, кьеялда къвал базе кколеб. mayalda mal bani, peyalda qwal ba#e Koleb. Маян бихьизе кодобеги кьолебила дуниял, кьурун бахъун, кодоссаги унебила дуниял. mayan bi%i#e kodobegi polebila duniyal, purun ba]un, kodoSagi unebila duniyal. Маян кьечIони, дунги хваги, кьураб босичIони, мунги хваги. mayan pezoni, dungi [wagi, purab bosizoni, mungi [wagi. Маян кьолеб гурони, кьеян гьарулеб къо бачIунгеги. mayan poleb guroni, peyan haruleb qo bazungegi. Маян кьураб босичIони, кьеян гьаризе кколеб. mayan purab bosizoni, $oyalde hari#e Koleb. Маян кьураб жоялде божи цIцIикIкIараб. mayan purab $oyalde bo$i ~iJarab 151. Маян кьураб кьагIрил гьан квине лъачIев хIалихьат, ЦIцIай эххеде, беххеб, хераб гIакдал тIеренчехь. mayan purab pafril han kwine ;azew \ali%at, ~ay e{ede, be{eb, [erab fakdal Terenxe%. 152. Мегеж танщинав гIакъил гуревила. mege$ tan&inaSul faqil gurewila. 153. Мегеж ххалатассул гIакълу къокъабила. mege$ {alataSul faqlu qoqabila. Цо цIцIалунчияссда гьедин хъван батарабила тIехьалда. Валлагьин, дир хIакъалълъулIги гьединаб пикру ккезе бегьулилан, зарукьги ккун, ххутIараб мегеж чIурхIулев вукIанила гьев. Магжида парххараб цIаялълъ гьессул михъалги чIурхIун рехханила. Цинги доб тIехьалда батараб абиялда гъоркь гьесс хъванила - «Валлагь, битIарабги букIун буго!» co ~alunxiyaSda hedin ]wan batarabila Te%alda. walahin, dir \aqa:u/gi hedinab _ikru Ke#e behulilan, #arupgi Kun, {uTarab mege$ zur\ulew wujanila hew. mag$ida _ar{arab `aya: heSul mi]algi zur\un re{anila. cingi dob Te%alda batarab abiyalda vorp heS ]wanila - «wlwh, biTarabgi bujun bugo!» 154. Мегеж хъахIлъанагIан гIакълу ботIролIе. mege$ ]a\;anafan faqlu boTro/e. 155. Мегеж хIурул цIун букIаниги кIваричIила, чехь гIорцIцIун бугони. mege$ \urul `un bujanigi jwarizila, xe% for~un bugoni. 156. Мегежали дагIнидаги букIунеб, михъалали катидаги рукIунел. mege$ali dafnidagi bujuneb, mi]alali katidagi rujunel. 157. Мегежги михъалги гIолелани, бегунги бихьинчи йикIинаан. mege$gi mi]algi folelani, begungi bi%inxi yijinaan. 158. Мегежни кIудияб бугоан, гIакълу гьитIинаб гьечIебани. mege$ni judiyab bugoan, faqlu hiTinab hezebani. 159. Мегьед кьурай – каранда, керен кьурай – мугъалда. mehed puray - karanda, keren puray - muvalda. 160. МегIер бичилалде ххер биче, ххер бичилалде хьацIцI биче (къадараб ццебе биче, лълъикIаб ххадуб биче). mefer bixilalde {er bixe, {er bixilalde %a~ bixe (qadarab Cebe bixe, :ijab {adub bixe). 161. МегIер мегIералде кколаребила, гIадан гIадамассде кколевила. mefer meferalde Kolarebila, fadan fadamaSde Kolewila. 162. МегIералда нахъаги мегIер батизе бегьулебила. meferalda na]agi mefer bati#e behulebila. 163. МегIералълъул рикъзи метер бачIунеб. mefera:ul riq#i meter bazuneb. 164. МегIералълъ кквечIеб авлахъалълъ кколареб. mefera: Kwezeb awla]a: Kolareb. 165. МегIер кIкIванищ? ГIор кIкIванищ? (Яшав гьабизеги гIадамазулгун хIал рекъезабизеги гьедигIанассеб захIмат баччизе кколилан абураб магIна). mefer Jwani&? for Jwani&? (ya^aw habi#egi fadama#ulgun \al reqe#abi#egi hedifanaSeb #a\mat baXi#e Kolilan aburab mafna). 166. МегIер мегIералде щун бугилан абуни, божа, гIадамасс ругьунаб гIамал тун бугилан абуни, божуге. mefer meferalde &un bugilan abuni, bo$a, fadamaS ruhunab famal tun bugilan abuni, bo$uge. 167. МегIер радал беге, гIор къаденахъе беге. mefer radal bege, for qadena]e bege. 168. МегIер цIураб гIиялIа гIангис гIоркIкIен бищарав, хъутан цIурал цIцIаналIа цIцIодегIен балагьарав. mefer `urab fiya/a fangis forJen bi&araw, ]utan `ural ~ana/a ~odefen balaharaw. 169. МегIергун барщун, гIанкIкI тIубаларо. mefergun bar&un, fanJ Tubalaro. 170. Мекъаб нух ккурассе битIараб нух бецIцIаб. meqab nu[ KuraSe biTarab nu[ be~ab. 171. Мекъаб цIул гIадав, цIулалълъ ноцIцI гIадав. meqab `ul fadaw, `ula: no~ fadaw. 172. Мекъалда асскIоссанила ритIухълъи унеб. meqalda aSjoSanila riTu];i uneb. 173. Мекълъи – гIакълуялълъул загIиплъи. meq;i - faqluya:ul #afi_;i. 174. Мекъиял нухал гIемер рукIуна, битIараб цо гурони букIунаро. meqiyal nu[al femer rujuna, biTarab co guroni bujunaro. 175. Мекъсса гьабуниги, цин-цин битIун кколеб, битIун гьабурабги цин-цин мекъсса кколеб. meqSa habunigi, cin-cin biTun Koleb, biTun haburabgi Cin-cin meqSa Koleb. 176. Мекъи кколарев гIакъил ватичIев, нух къосунарев ццевехъан ватичIев. meqi Kolarew faqil watizew, nu[ qosunarew Cewe]an watizew. 177. Мелъел – лъолъол, лъеретI – гъогъол, гъедел – цIулал, цIцIилкьал – ролIул. me;el - ;o;ol, ;ereT - vovol, vedel - `ulal, ~ilpal - ro/ul. 178. Мергил зуни зобалазде рагIарай. mergil #uni #obala#de rafaray. 179. Мерго меседилай, тIагъди гIарцулай. mergo mesedilay, Tavdi farculay. 180. Месед балагьизе арав, гьеб бухъулаго хваравила. mesed balahi#e araw, heb bu]ulago [warawila. 181. Месед букIин гIоларо, меседил квералги рукIине ккола. mesed bujin folaro, mesedil kweralgi rujine Kola. 182. Месед кьавуялълъ кунареб, гIарац гIонкIкIоцца унареб. mesed pawuya: kunareb, farac fonJoCa unareb. 183. Месед лъала биани, чи лъала боцIцIуда гьоркьов, чу лъала рилълъадалъун, квешай чIчIужугIаданалълъул макруялда ххадув щивниги гъоларо. mesed ;ala biani, xi ;ala bo~uda horpow, xu ;ala ri:ida;un, kwe^ay Zu$ufadana:ul makruyalda {aduw &iwnigi volaro. 184. Месед хъванилан, хъирмил багьа холареб. mesed ]wanilan, ]irmil baha [olareb. 185. Меседалда асскIоб лъуни, маххги кенчIолебила. mesedalda aSjob ;uni ma{gi kenzolebila. 186. Меседалдасса меседил кверал лълъикIал. mesedaldaSa mesedil kweral :ijal. 187. Меседалълъ ракъи кколаро, гIарацалълъ къеч хьваларо, нахърател богIол гьабе. meseda: raqi Kolaro, faraca: qex %walaro, na]ratel bofol habe. 188. Меседги какула, кодой щвечIони, какизе бегьилищ, дуе щвечIони. mesedgi kakula, kodoy &wezoni, kaki#e behili&, duye &wezoni. 189. Меседил бацIцIалъи бииндал лъала, чияссул вацIцIалъи вихьидал лъала. mesedil ba~a;i biindal ;ala, xiyaSul wa~a;i wi%idal ;ala. 190. Меседил кверазул багьа гьечIеб, гьел ричун росизе щоларел. mesedil kwera#ul baha hezeb, hel rixun rosi#e &olarel. 191. Меседил къимат къотIаралълъубила букIунеб. mesedil qimat qoTara:ubila bujuneb. 192. Меседил къимат устарассда лъала. mesedil qimat ustaraSda ;ala. 193. Меседил кьили чIваниги, хIама хIама буго, чу чу буго. mesedil pili zwanigi, \ama \ama bugo, xu xu bugo. 194. Меседил лълъикIлъи – кьаву чIвангутIи, чияссул лълъикIлъи – гьересси бицунгутIи. mesedil :ij;i - pawu zwanguTi, xiyaSul :ij;i - hereSi bicunguTi. 195. Меседил хIал цIадабила лъалеб, чияссул хIал хIалтIулIила лъалеб. mesedil \al `adabila ;aleb, xiyaSul \al \alTu/ila ;aleb. 196. Меседил ца бугев, царал рачIчI бугев. mesedil ca bugew, caral raZ bugew. 197. Меседил цаби ругессе гIемер хьимхьидизе бокьулеб. mesedil cabi rugeSe femer %im%idi#e bopuleb. 198. Метер вачIа, хьул ххалатав инссул вас. meter waza, %ul {alataw inSul was. Мадугьалассул вас вачIун вуго, метер лалде оц биччаларищан гьикъизе витIанин инссуццайилан. maduhalaSul was wazun wugo, meter lalde oc biXalari&an hiqi#e wiTanin inSuCayilan. - Метер вачIа, хьул ххалатав инссул вас, - ан абун буго мадугьаласс. - meter waza, %ul {alataw inSul was, - an abun bugo maduhalaS. 199. Метер лал тIамилалде, лалил бетIергьан хун вуго. meter lal Tamilalde, lalil beTerhan [un wugo. Кициялълъ бицунеб буго инсанассул гIумру лахIзаталълъги божи бугеб жо гурилан. kiciya: bicuneb bugo insanaSul fumru la\#ata:gi bo$i bugeb $o gurilan. 200. Метер гьабилилан хIалтIиги тоге, метер цIцIалилилан дарсалги тоге. meter habililan \alTigi toge, meter ~alililan darsalgi toge. 201. Метер гьабилилан хIалтIиги тоге, регIараб меххалълъ гьабилилан гIаданлъиги тоге. meter habililan \alTigi toge, refarab me{a: habililan fadan;igi toge. 202. Метер гьабулелде жакъа ургъе. meter habulelde $aqa urve. 203. Метер жужазе бугилан, жакъа рукъ лълъухьичIого тоге. meter $u$a#e bugilan, $aqa ruq, :u%izogo toge. 204. Метер кколелълъул пикру гьабулессул бахIарчи вахъунаревила. meter Kole:ul _ikru habuleSul ba\arxi wa]unarewila. 205. Метер къоялълъул хIисаб гьабичIев нахъа пашманлъулев. meter qoya:ul \isab habizeb na]a _a^man;ulew. 206. Метер семиялдасса жакъа рагъи лълъикI. meter semiyaldaSa $aqa ravi :ij. 207. Метер щолел гьаналI пурщабаздасса жакъа щолел хъабхъилI пурщабиго лълъикI. meter &olel hana/ _ur&aba#daSa $aqa &olel ]ab]i/ _ur&abigo :ij. 208. Метералде тараб ссезеялде нахъбахъарабила, ссезеялде тараб гьоркьоб арабила. meteralde tarab Se#eyalde na]ba]arabila, Se#eyalde tarab horpob arabila. 209. Метерго хвелел гIадин динги гьабейила, кидаго хвеларел гIадин дунялги гьабейила. metergo [welel fadin dingi habeyila, kidago [welarel fadin dunyalgi habeyila. 210. Метерисселълъул пикру гьабуларессул жакъассебги букIунареб. meteriSe:ul _ikru habulareSul $aqaSebgi bujunareb. 211. Метерисса бохха, цер! (Билълъидалго бохха, цер!) meteriSa bo{a, cer! (bi:idalgo bo{a, cer!) ЦаратIинчI ун букIун буго къватIибе. Гьелда гIодоб батун буго цо нус. Гьеб берцин бихьараб царатIинчIалълъ нус кIкIун биччан тун буго. ЦIакъ боххун рокъобеги бачIун, жинда батараб носол хIакъалълъулI эбелалълъе бицун буго. caraTinz un bujun bugo qwaTibe. helda fodob batun bugo co nus. heb bercin bi%arab caraTinza: nus Jun biXan tun bugo. `aq bo{un roqobegi bazun, $inda batarab nosol \aqa:u/ ebela:e bicun bugo. - Кибхха гьеб бугеб? - kib{a heb bugeb? - Дицца гьеб къулчIчIана, эбел. - diCa heb qulZana, ebel. - Метерисса бохха, цер! - meteriSa bo{a, cer! Метерисса царатIинчI, чохьол унтиги бахъун, хун буго. meteriSa caraTinz, xo%ol untigi ba]un, [un bugo. 212. Мехх щварал къинлъила, къо щварал хвела. me{ &waral qin;ila, qo &waral [wela. 213. Меххтараб гIонкIкIоцца катида инссул цIцIар цIеххарабила. me{tarab fonJoCa katida inSul ~ar `e{arabila. 214. Меххтарав чияссе кьураб гIакълу – гIурулIе реххараб чIимихх. me{taraw xiyaSe purab faqlu - furu/e re{arab zimi{. 215. Меххтарассул дагIба-рагIи гIемераб, дандеяссул зарул пирххи гIедераб. me{taraSul dafba-rafi femerab, dandeyaSul #arul _ir{i federab. 216. Меххтарухъанассда яхI букIунареб, хIинкъарассда нич букIунареб. me{taru]anaSda ya\ bujunareb, \inqaraSda nix bujunareb. 217. Меххтизабуни цIцIелжо бацIгун багъулебила. me{ti#abuni ~al$o ba`gun bavulebila. 218. Меххтун велъила, вигьун гIодила. me{tun we;ila, wihun fodila. 219. Микк чIчIаралълъуб микк бижула, чинари чIчIаралълъуб чинари бижула. miK Zara:ub miK bi$ula, xinari Zara:ub xinari bi$ula. 220. Милат кIудияб букIунила, гьелълъул тарихх кIудияб бугони. milat judiyab bujunila, he:ul tari{ judiyab bugoni. 221. Милаталда тIад вугев чияссул бетIер гьегьгIанаб букIине кколеб. milatalda Tad wugew xiyaSul beTer hehfanab bujine Koleb. 222. Мимидулеб катихъе кидаго гIункIкI щолареб. mimiduleb kati]e kidago funJ &olareb. 223. Мина базе захIматаб, биххизе бигьаяб жойила. mina ba#e #a\matab, bi{i#e bihayab $oyila. 224. Мина босулелълъул, мадугьал цIеххе. mina bosule:ul, maduhal `e{e. Налъукьеги ккун, цоясс мина бичулеб букIун буго. Гьелълъул багьа чIчIезабун буго къого томен. Минаялълъул бетIергьан чIчIун вуго жинцца гьеб кIикъого томеналдасса гъоркье кьеларилан. Босулев чи чIчIун вуго къого томеналълъул багьаяб минаялълъухъги кIикъого томен абиялълъул магIна жинда бичIчIунарилан. Бичулесс гьессие жаваб кьун буго, къого томен рукъзабазухъги кколила, къого томен мадугьалассухъги кколилан. Босулев чIчIун вуго минаялда цадахъ мадугьалги вичулевлъи жинда рагIун букIинчIилан. Минаялълъул бетIергьанасс абун буго, рес букIарабани, азарго томен дуцца кьуниги, мадугьалассдассаги минаялдассаги жив ватIалъилароанилан. na;upegi Kun, coyaS mina bixuleb bujun bugo. he:ul baha Ze#abun bujun bugo qogo tomen. minaya:ul beTerhan Zun wugo $inCa heb jiqogo tomenaldaSa vorpe pelarilan. bosulew xi Zun wugo qogo tomena:ul bahayab minaya:u]gi jiqogo tomen abiya:ul mafna $inda biZularilan. bixuleS heSiye $awab pun bugo, qogo tomen ruq#aba#u]gi Kolila, qogo tomen maduhalaSu]gi Kolilan. bosulew Zun wugo minayalda cada] maduhalgi wixulew;i $inda rafun bujinzilan. minaya:ul beTerhanaS abun bugo, res bujarabani, a#argo tomen duCa punigi, maduhalaSdaSagi minayaldaSagi $iw waTa;ilaroan. Ургъун вихьилилан, мина босулев нахъе ун вуго. urvun wi%ililan, mina bosulew na]e un wugo. Сапаралдасса вуссарав мадугьалассда бицун буго гьессул мадугьаласс рукъзал ричулел ругилан. АхIун рокъовегун, гьесс мадугьалассда гьикъун буго, кигIан налъийила дуда бугеб, щайила дуцца рукъзал ричулел ругел? sa_araldaSa wuSaraw maduhalaSda bicun bugo heSul maduhalaS ruq#al rixulel rugilan. a\un roqowegun, heS maduhalaSda hiqun bugo, kifan na;iyilan dudu bugeb, &ayila duCa ruq#al rixulel rugel? Мадугьаласс, кисиниссаги бахъун, гьессие къого томенги кьун буго, дагьабги хIажалъани, нахъеги вачIаянги абун буго. maduhalaS, kisiniSagi ba]un, heSiye qogo tomengi pun bugo, dahabgi \a$a;ani, na]egi wazayan abun bugo. Цо заманалдассан дов чи вачIун вуго жиндир хIукму кканин, дуцца абураб багьаги кьун, рукъзал росизеян. Рукъзабазул бетIергьанасс гьессие мадугьалассулги жиндиргоги ккараб бицун буго. co #amanaldaSan dow xi wazun wugo $indir \ukmu Kanin, duCa aburab bahagi pun, ruq#al rosi#eyan. ruq#aba#ul beTerhanaS heSiye maduhalaSulgi $indirgogi Karab bicun bugo. Дур мадугьалассул багьа къого томен букIун гьечIин, азарго букIун бугилан абунила гьесс рукъзабазул бетIергьанассда. dur maduhalaSul baha qogo tomen bujun hezin, a#argo bujun bugilan abunila heS ruq#aba#ul beTerhanaSda. 225. Мискинаб рукъалълъул мискинлъи баххчулеб жойила гIака. miskinab ruqa:ul miskin;i ba{xuleb $oyila faka. 226. Мискинав ваццассдасса бечедав ццинагIал вокьулевила. miskinaw waCaSdaSa bexedaw Cinafal wopulewila. 227. Мискинав вачIун, гьарун ина, залимав вачIун, бахъун ина (Мискинав вачIун, гьарун инебги лъаларо, залимав вачIун, бахъун инебги лъаларо). miskinaw wazun, harun ina, #alimaw wazun, ba]un ina (miskinaw wazun, harun inebgi ;alaro, #alimaw wazun, ba]un inebgi ;alaro). 228. Мискинав ваццгIал – ццинагIал, бечедав ццинагIал - ваццгIал. miskinaw waCfal - Cinafal, bexedaw Cinafal - waCfal. 229. Мискинав вукIа, бечедав вукIа, доре унелълъул – цого мусру. miskinaw wuja, bexedaw wuja, dore une:ul - cogo musru. 230. Мискинавилан росулI рагIизегIан, къарумавилан цIцIоралде рагIизе бокьилила. miskinawilan rosu/ rafi#efan, qarumawilan ~oralde rafi#e bopilila. 231. Мискинассде гьойги ххеххго бортулеб. miskinaSde hoygi {e{go bortuleb. 232. МискинавгIан чи яхI-намус цIцIикIкIарав вукIуневила. miskinawfan xi ya\-namus ~iJaraw wujunewila. 233. Мискинассе заз гIадав, залимассе нах гIадав (ХIалимассе – хъиру, хъачIассе – квасквас). miskinaSe #a# fadaw, #alimaSe na[ fadaw (\alimaSe - ]iru, ]azaSe - kwaskwas). 234. Мискинассе къваригIиндалила гIор къунеб. miskinaSe qwarifindalila for quneb. 235. Мискинассеги вакъарассеги бокьараб тIагъур данде кколебила. miskinaSegi waqaraSegi boparab Tavur dande Kolebila. 236. Мискинассул – гьари, бечедассул – хIал. miskinaSul - hari, bexedaSul - \al. 237. Мискинлъаниги рагъулел росс-лълъади, бечелъаниги рагъулел. miskin;anigi ravulel roS-:adi, bexe;anigi ravulel. 238. Мискинлъи баххчулев бечелъуларев, бечелъи ххирияв жо гIун холарев. miskin;i ba{xulew bexe;ularew, bexe;i {iriyaw $o fun [olarew. 239. Мискинлъи бугила балагь, гIагарлъи нахъе цIцIалеб, тушманлъи тIаде цIцIалеб. miskin;i bugila balah, fagar;i na]e ~aleb, tu^man;i Tade ~aleb. 240. Мискинлъи лълъикIаб жо ани, бищун ццебе дибирасс жиндиего гьарилаан. miskin;i :ijab $o ani, bi&un Cebe dibiraS $indiyego harilaan. 241. Мискинлъи рогьо гуро, бечелъи гьунар гуро. miskin;i roho guro, bexe;i hunar guro. 242. Мискинлъиги ракъиги – яццгIалзабийила. miskin;igi raqigi - yaCfal#abiyila. 243. МискинлъичIого гьудул лъаларевила. miskin;izogo hudul ;alarewila. 244. Мискинлъиялда велъулев, вежа-велъун вахъинчIев. miskin;iyalda we;ulew, we$a-we;un wa]inzew. 245. Мискинлъиялдасса бакIаб гьир гьечIеб. miskin;iyaldaSa bajab hir hezeb. 246. Мискинлъиялълъе дару – хIалтIийила, хIинкъиялълъе дару – таваккалила. miskin;iya:e daru - \alTiyila, \inqiya:e daru - tawaKalila. 247. Мискинчи бечелъани, кIиго чIчIужу ячуней, бечедав мискинлъани, цIцIогьодизе лIугьунев. miskinxi bexe;ani, jigo Zu$u yaxuney, bexedaw miskin;ani, ~ohodi#e /uhunew. 248. Мискинчи вукъизе кьураб нусго гъурущалдасса чIаго вукIаго гьессие кьураб гъурущ бергьунебила. miskin;i wuqi#e purab nusgo vuru&aldaSa zago wujago heSiye purab vuru& berhunebila. 249. Мискинчи - живго мискинав, къарумассул – ракI мискинаб. miskinxi - $iwgo miskinaw, qarumaSul - raj miskinab. 250. Мискинлъи – росдал балагь, ссадакъа – ракъул балагь. miskin;i - rosdal balah, Sadaqa - raqul balah. 251. Мискинчи тIадеялълъул бечедав. miskinxi Tadeya:ul bexedaw. 252. Мискинчи ххасало лъалев. miskinxi {asalo ;alew. 253. Мискинчи ххиялаз бечелъулевила. miskinxi {iyala# bexe;ulewila. 254. Мискинчиясс бечелъи хIехьолареб, бечедав чиясс мискинлъи хIехьолареб. miskinxiyaS bexe;i \e%olareb, bexedaw xiyaS miskin;i \e%olareb. 255. Мискинчиясс ссахIие гIоло мегIер бегулеб. miskinxiyaS Sa\iye folo mefer beguleb. 256. Мискинчияссда велъуге, бечедассде хьул лъоге. miskinxiyaSda we;uge, bexedaSde %ul ;oge. 257. Мискинчияссе дару – хвей. miskinxiyaSe daru - [wey. Мискинчияссул букIун буго, гьелълъул мугъалда хур бекьун, хъизан хьихьараб цо гьирил чу. Цин-цин, дагьабниги тIаде гьан бахинеян, гьесс гьеб гъолеб букIун буго магIарде. Чолни гьод цIцIоролалдего, гъарим мискинчи ине кколев вукIун вуго гьеб нахъе бачине. БетIергьанчи вихьараб меххалълъ, чу хIихIидулеб букIун буго. Ассги жаваб кьолеб букIун буго - «ХIи-хIи-хIи! - щиб букIинеб, дир гъарим, я мун хваги, я дун хваги! Гурони нилIее рахIат гьечIо!» miskinxiyaSul bujun bugo, he:ul muvalda [ur bepun, ]i#an %i%arab co hiril xu. cin-cin, dahabnigi Tade han ba[inefan, heS heb voleb bujun bugo mafarde. xolni hod ~orolaldego, varim miskinxi ine Kolew wujun wugo heb na]e baxine. beTerhanxi wi%arab me{a:, xu \i\iduleb bujun bugo. aSgi $awab poleb bujun bugo - «\i-\i-\i-! &ib bujineb, dir varim, ya mun [wagi, ya dun [wagi! guroni ni/eye ra\at hezo!» 258. Мискинчияссе квекIен гIемераб, бечедав чияссе кумек гIемераб. miskinxiyaSe kwejen femerab, bexedaw xiyaSe kumek femerab. 259. Мискинчияссе цIцIамуда ччураб ххинкIги гьуинаб, бечедав чияссе гьоцIцIоги цIцIекIаб, цIцIибилги кьогIаб. miskinxiyaSe ~amuda Xurab {injgi huinab, bexedaw xiyaSe ho~ogi ~ejab, ~ibilgi pofab. 260. Мискинчияссул багьа – къого куй, нуцалчияссул багьа – нусго куй. miskinxiyaSul baha - qogo kuy, nacalxiyaSul baha - nusgo kuy. Тариххаз гIемерал мисалаздалъун нилIеда бицуна ракьул бетIергьабаз кигIан цIакъ жидерго къимат гьабулеб букIараб, мискинчи кигIан къимат гьечIевлъун, гIодовегIанавлъун гьез рикIкIунев вукIаравали. Ракьул бетIергьабаз жидер балъазда, ххассал балъазда, рихьизарулел рукIун руго лагъассул, узденассул, нуцалчияссул батIи-батIиял къиматал. Гьел къиматал хIисабалде росулел рукIун руго чIвай-хъвей, лIукъа-къотIи ккараб меххалълъ рахъулел рецIелазеги. tari{a# femeral misala#da;un ni/eda bicuna rapul beTerhaba# kifan `aq $idergo qimat habuleb bujarab, miskinxi kifan qimat hezew;un, fodowefanaw;un he# riJunew wujarawali. rapul beTerhaba# $ider ba;a#da, {aSal ba;a#da, ri%i#arulel rujun rugo lavaSul, u#denaSul, nucalxiyaSul baTi-baTiyal qimatal. hel qimatal \isabalde rosulel rujun rugo zway-]wey, /uqa-qoTi Karab me{a: ra]ulel re`ela#egi. 261. Мискинчияссул бечелъи – сахлъи. miskinxiyaSul bexe;i - sa[;i. 262. Мискинчияссул гьудул дагьав, рохь гьечIеб магIарда чан дагьаб. miskinxiyaSul hudul dahaw, ro% hezeb mafarda xan dahab. 263. Мискинчияссул нуцIцIида нахъа жул букIунебила, рокъобе бачIараб бечелъи лълъухьун реххизе. miskinxiyaSul nu~ida na]a $ul bujunebila, roqobe bazarab bexe;i :u%un re{i#e. 264. Мискинчияссул рокъоб къецц гIемераб. miskinxiyaSul roqob qeC femerab. 265. Мискинчияссул рукъ – росу рагIалда, апарагассул хоб – хабалазул рагIалда. miskinxiyaSul ruq - rosu rafalda, a_aragaSul [ob - [abala#ul rafalda. 266. Мискинчияссул тушман гьечIев, лълъиегони вокьуларев. miskinxiyaSul tu^man hezew, :iyegoni wopularew. 267. Мискинчияссул хур хханассул мегIералда бащадаб. miskinxiyaSul [ur {anaSul meferalda ba&adab. 268. Мискинчияссул хIорго ххутIарал гъудал. miskinxiyaSul \orgo {uTaral vudal. Мискинчиясс жиндирго хуриб бекьун букIун буго цIцIороссоролI. Гьава-бакъ рекъараб сон букIиналълъги, чIаран, хъуссун лълъикIго хъулухъ гьабидалги цIцIороссоролI цIакъ хIалигъун бижун бачIунеб букIанила. Мискинчиясс пикру гьабунила, исана дие хурисса лълъикIаб бачIин щвезехъин буго. ТIаде-гъоркье чагIиги рачIина, киназегони гIурал гъудал дир къавулI гьечIо. Валлагь, бачIин бакIарилалде, дун рохьове гъудал гьаризе ун лълъикI! miskinxiyaS $indirgo [urib bepun bujun bugo ~oroSoro/. hawa-baq reqarab son bujina:gi, zaran, ]uSun :ijgo ]ulu] habidalgi ~oroSoro/ `aq \alivun bi$un bazuneb bujanila. miskinxiyaS _ikru habunila, isana diye [uriSa :ijab bazin &we#e]in bugo. Tade-vorpe xafigi razina, kina#egoni fural vudal dir qawu/ hezo. walah, bazin bajarilalde, dun ro%owe vudal hari#e un :ij! Жиб-жиб къоялълъ хъулухъ гьабулеб букIараб хурги жибго тун, мискинчи, гIащтIиги бикIароги босун, рохьове къокъанила. КъотIанила цо лъорил гъветIги, гьарунила гIезегIанго гъудалги. $ib-$ib qoya: ]ulu] habuleb bujarab [urgi $ibgo tun, miskinxi, fa&Tigi bijarogi bosun, ro%owe qoqanila. qoTanila co ;oril vweTgi, harunila fe#efango vudalgi. Мискинчи тIад вуссиналде, рохьил болъоназ пасат гьабун батанила хур. Бахъун чIчIараб цо хIуби цIцIороссоролIулги тун гьечIоанила, бухъ-бухъун бан хурги хвезабун бугоанила… miskinxi Tad wuSinalde, ro%il bo;ona# _asat habun batanila [ur. ba]un Zarab co \ubi ~oroSoro/ulgi tun hezoanila, bu]-bu]un ban [urgi [we#abun bugoanila... Гьеле гьедин хIорго ххутIун руго мискинчияссул гъудал. hele hedin \orgo {uTun rugo miskinxiyaSul vudal. 269. Мискинчияссул яс берцинай лIугьаги, вас лебалав лIугьаги. miskinxiyaSul yas bercinay /uhagi, was lebalaw /uhagi. 270. Михъида квер бахъулеб меххалълъ гьабичIеб жо магжида квер бахъулеб меххалълъ гьабун бажарулареб. mi]ida kwer ba]uleb me{a: habizeb $o mag$ida kwer ba]uleb me{a: habun ba$arulareb. 271. МичIчI бекьаралълъуб – мичIчI, жух бекьаралълъуб – жух. miZ bepara:ub - miZ, $u[ bepara:ub - $u[. 272. МичIчIида мичIчI бижулеб, жухида жух бижулеб. miZida miZ bi$uleb, $u[ida $u[ bi$uleb. 273. МичIчIил кьолбода кьагIрил ххер бижуларо, кьурул нохъода гIарац-месед бижуларо. miZil polboda pafril {er bi$ularo, purul no]oda farac-mesed bi$ularo. 274. Могоро бан гуревила дибир реххулев. mogoro ban gurewila dibir re{ulew. Дибирассда лъазабун буго метер бачазул иргаялде айилан. Дибирассул чIчIужу гIелгун къаццандизе лIугьун йиго, дибир бачазул иргаялде витIулеб гIадат гьечIилан. dibiraSda ;a#abun bugo meter baxa#ul irgayalde ayilan. dibiraSul Zu$u felgun qaCandi#e /uhun yigo, dibir baxa#ul irgayalde wiTuleb fadat hezilan. - Мун юцIцIун чIчIа! Могоро бан, дибир реххуларев, бачазул иргаялде аян лъазабураб гIола, - ян абун буго дибирасс. - mun yu~un Za! mogoro ban, dibir re{ularew, baxa#ul irgayalde ayan ;a#aburab fola, - yan abun bugo dibiraS. 275. Могьое – гьали, гьанае – кватIи. mohoye - hali, hanaye - kwaTi. 276. Могьол хIурмат гьабурав вакъун ххутIуларев. mohol \urmat haburaw waqun {uTularew. 277. Мокъ гьечIеб гIанкIу гIадин ххутIун вугила. moq hezeb fanju fadin {uTun wugila. 278. Мокъ ккун босизе кини гурел, квер ккун бачине лъимер гурел. moq Kun bosi#e kini gurel, kwer Kun baxine ;imer gurel. 279. Мокъиде хъазги бахинабун, хIелкида къинлъеян абуге. moqide ]a#gi ba[inabun, \elkida qin;eyan abuge. 280. Мокъокъ буго къвакъвалеб къасси бертин бугилан, микки буго гъулгъулеб цадахъ жибги бачеян. moqoq bugo qwaqwaleb qaSi bertin bugilan, miKi bugo vulvuleb cada] $ibgi baxeyan. 281. Мокъокъида чIор речIчIани, чIоролида зунтIулеб. moqoqida zor reZani, zorolida #unTuleb. 282. Мокърукь бетIер тункичIого, гIакълу щолареб. moqrup beTer tunkizogo, faqlu &olareb. 283. Моххмоххалълъул нахалда чIоролодул нах бахунареб. mo{mo{a:ul na[alda zorolodul na[ ba[unareb. 284. Моххмоххги кIудияб, квасги ризаб куй букIунареб. mo{mo{gi judiyab, kwasgi ri#ab kuy bujunareb. 285. Моххмоххиде хьулги лъун, хьолбодассаги ватIалъун. mo{mo{ide %ulgi ;un, %olbodaSagi waTa;un. 286. Моххмоххил маргьа бице, дада, моххмохх кварал гIадин рукIине. mo{mo{il marha bice, dada, mo{mo{ kwaral fadin rujine. 287. Моххрода хоно бухьунге, оцода данде баси баге. mo{roda [ono bu%unge, ocoda dande basi bage. 288. МоцIцI бугони, цIцIваби щай? mo~ bugoni, ~wabi &ay? 289. МоцIцI канлъулеб ращалъидал, яс берцинлъулей балугълъидал. mo~ kan;uleb ra&a;idal, yas bercin;uley baluv;idal. 290. МоцIцI нилIехъан бугони, цIцIвабзазул хIал кколаро. mo~ ni/e]an bugoni, ~wab#a#ul \al Kolaro. 291. МоцIцIиде гьабураб щвартIалдеги биххулеб. mo~ide haburab &warTaldegi bi{uleb. 292. МоцIцIроде хIапдолеб гьой гIадин. mo~rode \a_doleb hoy fadin. 293. МоцIцIрол гьумералдаги тIанкIал рукIунел. mo~rol humeraldagi Tanjal rujunel. 294. Мочол мугь гIанассел нилI рокьани, оцол бергIанниги нилIееги рокьулелила. moxol muh fanaSel ni/ ropani, ocol berfannigi ni/eyegi ropulelila. 295. Мугъ бекаяссул эбел, вас гьавулей йикIарай, оц гIорцIцIизе чIарги хун, чIвараб накуги унтун! muv bekayaSul ebel, was hawuley yijaray, oc for~i#e zargi [un, zwarab nakugi untun! Кицилъун лIугьарал ххалкъалълъул рагIаби руго хIалихьатав васассде абурал. Абун ратизеги бегьула гьессие гIоло наку чIварай эбелалълъ. kici;un /uharal {alqa:ul rafabi rugo \ali%ataw wasaSde abural. abun rati#egi behula heSiye folo naku zwaray ebela:. Кициялълъ бицунеб буго некIого нилIеда кIочон тараб цоги жоялълъулги. РацIцIалъи букIиналълъул мурадалда, хIара чIварай чIчIужугIаданалда гъоркье реххулеб букIун буго бакъвараб чIарал квацIи. ЧIарахъан абураб рагIиги гьелдассан бачIараб букIине ккола. kiciya: bicuneb bugo nejogo ni/eda joxon tarab cogi $oya:ulgi. ra~a;i bujina:ul muradalda, \ara zwaray Zu$ufadanalda vorpe re{uleb bujun bugo baqwarab zaral kwa`i. zara]an aburab rafigi heldaSan bazarab bujine Kola. 296. Мугъ биччичIони, хур биччулареб. muv biXizoni, [ur biXulareb. 297. Мугъ ссверунги чехь бугев. muv Serungi xe% bugew. 298. Мугъ ххалатаб чу гуро, чехь кIудияб оц гуро. muv {alatab xu guro, xe% judiyab oc guro. 299. Мугъ чIвазе бакI бугони, зарул пирххи букIуна. muv zwa#e baj bugoni, #arul _ir{i bujuna. 300. Мугъ чIвазе бегьулев гьудулассде щвараб жо щибго гьечIеб. muv zwa#e behulew hudulaSde &warab $o &ibgo hezeb. 301. Мугъалда квер бахъулев, чахьалда малал ралев. muvalda kwer ba]ulew, xa%alda malal ralew. 302. Мугъалълъ баччиялдасса чехьалълъ баччи лълъикIаб. muva: baXiyaldaSa xe%a: baXi :ijab. 303. Мугъзада чед букIаго, чехь бакъизе биччаге. muv#ada xed bujago, xe% baqi#e biXage. 304. Мугь бищун, бечелъуларевила, борч тIубан, мискинлъуларевила. muh bi&un, bexe;ularewila, borx Tuban, miskin;ularewila. 305. Мугь гIемер гьализабе, гьан кватIизегIан гьагIдалI те (Могьое-гьали, гьанае – кватIи). muh femer hali#abe, han kwaTi#efan hafda/ te (mohoye-hali, hanaye - kwaTi). 306. Мугь-мугь ккун реххунила гIанххрил мигьирги гIолеб. muh-muh Kun re{unila fan{ril mihirgi foleb. 307. Мугь цIубайдал, тIор къулулеб, пихъ бакIлъидал, гъветI къулулеб. muh `ubaydal, Tor qululeb, _i] baj;idal, vweT qululeb. 308. Мугьалде мугь реххунила къали гIолеб. muhalde muh re{unila qali foleb. 309. МугьгIаналълъул тIагъур гьабуге, тIутIгIаналълъул пил гьабуге. muhfana:ul Tavur habuge, TuTfana:ul _il habuge. 310. МугIрул гIариялдассаги цIунаги, гIи гьечIеб хъвехъариялдассаги цIунаги. mudrul fariyaldaSagi `unagi, fi hezeb ]we]ariyaldaSagi `unagi. 311. МугIрул гIундул цIцIодорал, гIалхул берал цIцIодорал. mufrul fundul ~odoral, fal[ul beral ~odoral. 312. МугIрул каву гIатIидаб, гIалхул берал цIцIодорал. mufrul kawu faTidab, fal[ul beral ~odoral. 313. МугIрул ракьандаги гIурул рагIалдаги чи вакъичIевила. mufrul rapandagi furul rafaldagi xi waqizewali. 314. МугIрул рохьаз берцин гьарула, рукъ лъималаз берцин гьабула. mufrul ro%a# bercin harula, ruq ;imala# bercin habula. 315. МугIрул рукъ – буртина, рукъалълъул хIуби – чIчIужу. mufrul ruq - burtina, ruqa:ul \ubi - Zu$u. 316. МугIрул рукъги рукъалълъул хIубиги гьаруларебила. mufrul ruqgi ruqa:ul \ubigi harularebila. Цо гIандиссев буртабалълъе ун вукIанила. Цо лъалев-хъвалев буртисесс гьассда жиндирго гьобол цIехханила. Дагьал къояздассан жив ГIандиве вачIине вугин, цинги гьоболассда буртина гьаризе бугиланги бицанила. co fandiSew burtaba:e un wujanila. co ;alew-]walew burtiSew haSda $indirgo hobol `e{anila. dahal qoya#daSan $iw fandiwe wazine wugin, cingi hobolaSda burtina hari#e bugilangi bicanila. ГIандиссев рокъове щванила. Буртиссессул гьоболассда гьев буртиссев вачIинехъин вукIинги гьесс буртина гьаризехъин букIинги бицанила. Гьарани кьелеб батилаххаян гIандиссессги абунила. fandiSew roqowe &wanila. burtiSeSul hobolaSda hew burtiSew wazine]in wujingi heS burtina hari#e]in bujingi bicanila. harani peleb batila{ayan fandiSeSgi abunila. Цо анкьидассан буртиссев вачIанила ГIандиве. Цо кIудияб къваригIелго гьечIого вачIиналълъул, гьоболассда гьаризе цо жо букIиналълъул бицанила. ГIандиссесс, буртиссессул бицунеб жоги гьоркьоб къотIизабун, абунила. co anpidaSan burtiSew wazanila fandiwe. co judiyab qwarifelgo hezogo wazina:ul, hobolaSda hari#e co $o bujina:ul bicanila. fandiSeS, burtiSeSul bicuneb $ogi horpob qoTi#abun, abunila. - ЛълъикI буго, гьобол, бокьараб жо гьаре, кьела. Цинги мугIрулги, рукъги, рукъалълъул хIубиги гьаризе бегьуларебхха. Хъассулаго гъванщагун, буртинаялде букIараб хьулги хIорлъун, буртиссев нахъ вуссун ун вуго. - :ij bugo, hobol, boparab $o hare, pela. cingi mufrulgi, ruqgi, ruqa:ul \ubigi hari#e behulareb{a. ]aSulago vwan&agun, burtinayalde bujarab %ulgi \or;un, burtiSew na] wuSun un wugo. 317. МугIрул хьон битIаги, хьиндал пихъ битIаги. mufrul %on biTagi, %indal _i] biTagi. 318. Макъан – Гъуниб, кьурдулел – Ххунзахъ. maqan - vunib, purdulel - {un#a]. 319. МукIурлъиги – бахIарчилъи. mujur;igi - ba\arxi;i. 320. Мун, букIинчIеб рокъоб рекъечIеб кето, нухтIа битIун билълъа, бетIергьанчихвад. mun, bujinzeb roqob reqezeb keto, nu[Ta biTun bi:a, beTerhanxi[wad. 321. Мун вахине гохI балагьулев дун – дун реххизе кIкIал балагьулев мун. mun wa[ine go\ balahulew dun - dun re{i#e Jal balahulew mun. 322. Мун вихьила, дун йихьилаялълъул лълъикIаб жо кколаро. mun wi%ila, dun yi%ilaya:ul :ijab $o Kolaro. 323. Мун вичIчIуларезде ургъел бикьулареб. mun wiZulare#de urvel bipulareb. 324. Мун вокьулев чийилан рекIелI бугеб бицунге, дуццаго цIуничIеб жо чияцца цIунулареб. mun wopulew xiyilan reje/ bugeb bicunge, duCago `unizeb $o xiyaCa `unulareb. 325. Мун гъалбацI ватани, гIадамалги гIанкIкIал гурел. mun valba` watani, fadamalgi fanJal gurel. 326. Мун гIадиналин гIадамалги рукIунел, дуе гIадинин гъозиеги бокьулеб. mun fadinalin fadamalgi rujunel, duye fadinin vo#iyegi bopuleb. 327. Мун кидаго, квартIа гIадин, кIетIолебги букIунин, дурни устарги киданиги бахъинчIилан абурабила бацIицца гъотIоркIоялда. mun kidago, kwarTa fadin, jeTolebgi bujunin, durni ustargi kidanigi ba]inxilan aburabila ba`iCa voTorjoyalda. Рехъалълъа кьегIерги хъамун, тIурун унеб букIанила бацI. Цо гъотIокье щвейгун, гьелда чIинхъи чIванила. ГъотIода чи вугиланги ккун, гIодобе кьегIерги реххун, тIуранила бацI. Дагьаб добегIан щвейгун, лъалхъизеги лъалхъун, нахъбалагьанила. ГъотIода чи вукIун гьечIила, роххти борлIулеб гъотIоркIо букIун бугила. «Дуда чIчIегIераб къо чIчIад! – ан абунила бацIицца гьелда. – Мун кидаго, квартIа гIадин, кIетIолебги букIуна, дурни устарги киданиги бахъинчIо!». re]a:a pefergi ]amun, Turun uneb bujanila ba`. co voTope &weygun, helda zin]i zwanila. voToda xi wugilangi Kun, fodobe pefergi re{un, Turanila ba`. dahab dobefan &weygun, ;al]i#egi ;al]un, na]balahanila. voToda xi wujun hezila, ro{ti bor/uleb voTorjo bujun bugila. «duda Zeferab qo Zad! - an abunila ba`iCa helda, - mun kidago, kwarTa fadin, jeTolebgi bujuna, durni ustar kidanigi ba]inzo!». ГъотIоркIоялълъ данде гьадин къотIанила - «ЧIчIегIераб къоги, бацI, дудаго чIчIаги! ГIумру чахъаби рикъулаго аниги, дурги гIияхъан лIугьинчIо». voTorjoya: dande hadin qoTanila - «Zeferab qogi, ba`, dudagi Zagi! fumru xa]abi riqulago anigi, durgi fiya]an /uhinzo». Гьалда щай жиб кIалъарабан ракIалдеги ккун, бацIицца ххазабунила. halda &ay $ib ja;araban rajaldegi Kun, ba`iCa {a#abunila. 328. Мун кьижун вукIунев, дур тушман кьижуларев. mun pi$un wujunew, dur tu^man pi$ularew. 329. Мун кIодо гьавурав дуццаги кIодо гьаве, даим кIодолъи жиндиего къваригIарассда асскIовеги къаге. mun jodo hawuraw duCagi jodo hawe, daim jodo;i $indiyego qwarifaraSda aSjowegi qage. 330. Мун кIочон тезегIан гIемерги кьогейила, Аллагь, дие боцIцIи, гIадамал гурхIизегIан дагьабги кьогейила. mun joxon te#efan femergi pogeyila, allah, diye bo~i, fadamal gur\i#efan dahabgi pogeyila. 331. Мун лъелго вилълъине ккелароан, чода кIалдиб таргьа балебани. mun ;elgo wi:ine Kelaroan, xoda jaldib tarha balebani. 332. Мун лълъикIабилан абуни, хIамикIертги боххулеб. mun :ijabilan abuni, \amijertgi bo{uleb. 333. Мун лълъил гьакида рекIаниги, кечI гьессул бакъаналда ахIе. mun :il hakida rejanigi, kez heSul baqalda a\e. 334. Мун мегIер ватаниги, цогидал мугIруздеги мугъчIвай гьабе. mun mefer watanigi, cogidal mufru#degi muvzway habe. 335. Мун хвела, дур лълъикIлъи кидаго хвеларо. mun [wela, dur :ij;i kidago [welaro. 336. Мун хIинкъизе кколаро – ккезе биччаге мунагь, гьеб чуризе кколаро – гьабуге ххияналъи. mun \inqi#e Kolaro - Ke#e biXage munah, heb xuri#e Kolaro - habuge {iyana;i. 337. Мун цер ватани, дунги царал рачIчI ккола. mun cer watani, dungi caral raZ Kola. 338. Мун цIакъабилан абуни, хIамикIучIги кьурдулебила. mun `aqabilan abuni, \amijuzgi purdulebila. 339. Мун цIцIализе унелълъул, дун цIцIалун вачIунев вукIана. mun ~ali#e une:ul, dun ~alun wazunew wujuna. 340. Мун чи ватани, чухъа ретIараб гIоларо, чорххолI гIадамассул тIабгIги букIине ккола. mun xi watani, xu]a reTarab folaro, xor{o/ fadamaSul Tabfgi bujine Kola. 341. Мун чи ватилилан восун вукIана, тIад пихъ бижулареб чинаридул гъветI. Чи мун вугилан ккун, восун вукIана, чурун бацIцIунареб цIцIел квасул турут. mun xi watililan wosun wujana, Tad _i] bi$ulareb xinaridul vweT. xi mun wugilan Kun, wosun wujana, xurun ba~unareb ~el kwasul turut. 342. Мунагь камурав чи вукIунарев, гIайиб камураб квен букIунареб. munah kamuraw xi wujunarew, fayib kamurab kwen bujunareb. 343. Мунагьазул унтиялълъе дару – тавбу гьаби, чорххол унтиялълъе дару – кванил низам чIчIезаби. munaha#ul untiya:e daru - tawbu habi, xor{ol untiya:e daru - kwanil ni#am Ze#avi. 344. Мунагьго гьечIей яс ялагьулаго, чIчIужуго щвечIого ххутIаравила. munahgo hezey yas yalahulago, Zu$ugo &wezogo {uTarawila. 345. Мунги ххан, дунги ххан, хIама лълъицца гьекъелеб, хуриве щив инев? mungi {an, dungi {an, \ama :iCa heqeleb, [uriwe &iw inew? 346. Мунилан холев дун, дун хабалалълъе восагиян мун. 347. Мунго дудаго лъачIого, чияде рагIи абуге. mungo dudago ;azogo, xiyade rafi abuge. 348. Мунго дуццаго! mugo duCago! Вехь вукIаравила хъощнив ххинкIал гьарулев. БачIарабила гьессда асскIобе цо щайтаналълъул тIинчI. Гьеб гогьаб тIанчIицца гьессул лъел цIураб парччи бегизабурабила, хьагинибе лахI бортизабурабила. Вехьасс кигIан лълъикIаб бицаниги, гьелълъ вехь цо хIалалда течIевила. Ццин бахъарав вехьасс щайтIаналълъул тIинчI, бан малгун, къватIибе реххарабила. ЧIичIидулаго гьеб лIутун унеб меххалълъ, ахIарабила вехьасс - «Дицца гуро мун, мунго дуццаго!» – ян. ЧIичIидулаго жидер тIинчI бачIунеб бихьараб меххалълъ, щайтIабазул ахIи бахъарабила. «Лълъица мун? Щиб дуе?» – ян вехьассул хъош бугеб рахъалде рекерулел рукIаралила. ЩайтIаналълъул тIинчIалълъ жаваб гьабурабила - «Дунго диццаго, дунго диццаго!» - ян. Мунго дуццаго бугеб меххалълъ, щай ниж ахIуд рахъинаруралан, щайтIаби, тIинчIги буххулаго, нахъ руссаралила. we% wujarawila ]o&niw {injal harulew. bazarabila heSda aSjobe co &ayTana:ul Tinz. heb gohab TanziCa heSul ;el `urab _arXi begi#aburabila, %aginibe la\ borti#aburabila. we%aS kifan :ijab bicanigi, he: we% co \alalda tezewila. Cim ba]araw we%aS &ayTana:ul Tinz, ban malgun, qwaTibe re{arabila. zizidulago heb /utun uneb me{a:, a\arabila we%aS - «diCa guro mun, muhgo duCago!» - yan. zizidulago $ider Tinz bazuneb bi%arab me{a:, &ayTaba#ul a\i ba]arabila. «:iCa mun? &ib duye?» - yan we%aSul ]o& bugeb ra]alde rekerulel rujaralila. &ayTana:ul Tinza: $awab haburabila - «dungo diCago, dungo diCago!» - yan. mungo duCago bugeb me{a:, &ay ni$ a\ud ra]inaruralan, &ayTabi, Tinzgi bu{ulago, na] ruSaralila. 349. Мунго дуццагоги веццуге, гьечIеб гьунаралдассаги чIухIуге. mungo duCagogi weCuge, hezeb hunaraldaSagi zu\uge. 350. Мунго гьалаг гьавулеб гьаваялда рекIунге. mungo halag hawuleb hawayalda rejunge. 351. Мунго тIассайилан мунги ватила, тIассатIохда рукIун, дудаго релъулел гIадамалги лъаларого. mungo TaSayilan mungi watila, TaSaTo[da rujun, dudago re;ulel fadamalgi ;alarogo. 352. Мунищ наиб, дунищ наиб? muhi& naib, duni& naib? Гьадин абула, гIагарав чияссул хIакимлъиялде мугъги чIван, жидерго хIакимлъи билълъинабизе бокьулел, кколарел ишал бетIералде росулел гIадамазул хIакъалълъулI. hadin abula, fagaraw xiyaSul \akim;iyalde muvgi zwan, $idergo \akim;i bi:inabi#e bopulel, Kolarel i^al beTeralde rosulel fadama#ul \aqa:u/. Аби бачIун буго Шамилил наиб Инквачилассдассан. Гьессул эбел лIугьуней йикIун йиго гIарзалълъ рачIаразул ишалда гъоркьое. Наибасс эбелалда абулел рукIун руго гьал рагIаби. abi bazun bugo ^amilil naib inkwaxilaSdaSab. heSul ebel /uhuney yijun yigo far#a: razara#ul i^alda vorpoye. naibaS ebelalde abulel rujun rugo hal rafabi. 353. Мурадалде щун, щивниги хвечIевила. muradalde &un, &iwnigi [wezewila. 354. Муса аварагасс Аллагьассда гьарарабила жинде гIадамал гаргадизе риччагейилан. Аллагьасс абурабила жиндего гаргадизе гьукъуларел гьел дуде гаргадизе кинин гьукъилелилан. musa awaragaS allahaSda hararabila $inde fadamal gargadi#e riXageyilan. allahaS aburabila $indego gargadi#e huqularel hel dude gargadi#e kinin huqilelilan. 355. Муса хурив вугониги, хурив Муса вугониги – цого жо. musa [uriw wugonigi, [uriw musa wugonigi - cogo $o. 356. МутагIилзабазул цIцIалиялдасса цIцIогьол гьанал цIураб къвачIа бокьила. mutafil#aba#ul ~aliyadaSa ~ohol hanal `urab qwaza bopila. 357. МутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал, гIухьбиги рикIкIани, гIантал гIемерал (хварал гIемерал). mutafil#abigi riJani, yasal femeral, fu%bigi riJani, fantal femeral ([waral femeral). 358. МутагIиллъун вас вугесс яс гьечIилан абуге. mutafil;un was wugeS yas hezilan abuge. 359. МутагIиллъун вугев васассдассаги россассе кьурай ясалдаги гьимун ца бихьуге. mutafil;un wugew wasaSdaSagi roSaSe puray yasaldagi himun ca bi%uge. 360. МухIума хвеялдасса ГIума хвейго лълъикIила. mu\uma [weyaldaSa fuma [weygo :ijila. 361. Мучариги чед гуро, чухъаги ретIел гуро. muxarigi xed guro, xu]agi reTel guro. 362. Мухь босиларилан аби – устарассулги гьересси, россассе инарилан чIчIей – ясалълъулги гьересси. mu% bosilarilan abi - ustaraSulgi hereSi, roSaSe inarilan Zey - yasa:ulgi hereSi. 363. Мухь гуреб жо кьун, вехь гурев чи тоге. mu% gureb $o pun, we% gurew xi toge. 364. Мухь щолареб хIалтIухъ баркалаги – мухь. mu% &olareb \alTu] barkalagi - mu%. 365. Мухьни кьеларин, баркалагIаги щай кьолареб? mu%ni pelarin, barkalafagi &ay polareb? 366. МухIканлъи – шартI (МухIканлъи шартIилан, Мала Нассрудиницца хварай эбелалда махх барабила). mu\kan;i - ^arT (mu\kan;i ^arTilan, mala naSrudiniCa [waray ebelalda ma{ barabila). «МухIканлъи шартI» абураб кици тола, Мала Нассрудиницца хварай эбелалда махх баялда бухьинабун, релъа-роххун. Гьебни буго мухIканлъиялълъул хIакъалълъулI бугеб гIакъилаб кици. «mu\kan;i ^arT» aburab kici tola, mala naSrudiniCa [waray ebelalde ma{ bayalda bu%inabun, re;a-ro{un. hebni bugo mu\kan;iya:ul \aqa:u/ bugeb faqilab kici. Хханасс пикру гьабулеб букIанила, жиндир вазирзабазда гьоркьосса кинавдай пуланаб вилаяталде хIакимлъун витIилаян. Гьесс хъулухъчагIазда буюранила, жиндир тIотIола гъадринибе тIун лълъимги лъе, къотIараб рахъги гъоркьеххун гьабун, гьенибе бащдаб гIечги реххеян. {anaS _ikru habuleb bujanila, $indirgo wa#ir#aba#da horpoSa kinawday _ulanab wilayatalde \akim;un wiTilayan. heS ]ulu]xafa#da buyuranila, $indir ToTola vadrinibe Tun :imgi ;e, qoTarab ra]gi vorpe{un habun, henibe ba&dab fexgi re{eyan. Цинги ахIанила цо вазир. Гьикъанила гьессда гьаб гъадриниб бугеб жо щибилан. Вазирасс жаваб кьунила гIеч бугилан. Нух битIагиян гьессдаги абун, ахIанила цоги вазир. Гьессиеги кьунила гьагъабго суал. Гьессги жаваб кьунила лълъелIе реххараб гIеч бугохха, хханилан. cingi a\anila co wa#ir. hiqanila heSda hab vadrinib bugeb $o &ibilan. wa#iraS $awab punila fex bugilan. nu[ biTagiyan heSdagi abun, a\anila cogi wa#ir. heSiyegi punila havabgo sual. heSgi $awab punila :e/e re{arab fex bugo{a, {anilan. Нух битIагиян гьессдаги абун, ахIанила лъабабилевги. Гьессиеги такрар гьабунила гьагъабго суал. nu[ biTagiyan heSdagi abun, a\anila ;ababilewgi. heSiyegi takrar habunila havabgo sual. - МухIканлъи – шартIан абун гьечIищхха, кIудияв ххан, – анги абун, лъабабилев вазирасс цо гьитIинаб гIучI балагьанила. Цинги, бегунисса реххун, битIунисса реххун гъадриниб бугеб жогун, хханассе кьучIаб жаваб кьунила - «Гьаб бугохха, ххан, лълъелIе реххараб бащдаб гIеч». - mu\kan;i - ^arTan abun hezi&{a, judiyaw {an, - angi abun, ;ababilew wa#iraS co hiTinab fuz balahanila. cingi, beguniSa re{un, biTuniSa re{un vadrinib bugeb $ogun, {anaSe puzab $awab punila - «hab bugo{a, {an, :e/e re{arab ba&dab fex». Хханасс гьев вазир витIанила доб вилаяталде хIакимлъун. {anaS hew wa#ir wiTanila dob wilayatalde \akim;un.

Сс S Ссабру алжаналълъул кIулила. Sabru al$ana:ul julila. Ссабру гьабулеб бугилан чи валъаргъунге, си гIураб меххалълъ, биххулебин. Sabru habuleb bugilan xi wa;arvunge, si furab me{a:, bi{ulebin. Ссабру гьаби гIоларо, рекIелI гIакълу гьечIони. Sabru habi folaro, reje/ faqlu hezoni. Ссабру гьабурассе пайда кIудияб. Sabru haburaSe _ayda judiyab. Ссабру гьечIев чияссул гьабун жо релълъунаро. Sabru hezew xiyaSul habun $o re:unaro. Ссабру – гIакълуялълъул ххан. Sabru - faqluya:ul {an. КIудияв чиясс васассул васассда малълъулеб букIун буго, ворехха, дир вас, мун ххеххдаруге, гIакълуялълъул ххан ссабруйин кколеб. judiyaw xiyaS wasaSul wasaSda ma:uleb bujun bugo, wore{a, dir was, mun {e{daruge, faqluya:ul {an Sabruyin Koleb. ЧIчIужу ячун мехх бахъилалдего, гьев ккун вуго рагъде. Рокъове щвечIого ун руго гIемерал санал. Гьасс пикру гьабулеб букIун буго чIчIужу жиндие ххияналъанадай, россассе анадайилан... Zu$u yaxun me{ ba]ilaldego, hew Kun wugo ravde. roqowe &wezogo un rugo femeral sanal. haS _ikru habuleb bujun bugo Zu$u $indiye {iyana;aday, roSaSe anadayilan... Аххирги гьав щун вуго сардилI жиндирго минаялде. Цин рокъове лIугьиналде, тIохдеги вахун, ццебетIалаялдассан рокъове валагьараб меххалълъ, бихьун буго таххида вегун цо бихьинчи вукIинги, гьессул бетIералда кверги лъун, жиндирго чIчIужу йикIинги. КIудияв инссул малълъ босичIев ххеххдарухъанасс, жанивеги лIугьун, цин хханжар кьабун буго бихьинчияссда, ракIалда букIун буго чIчIужуги чIвазе. a{irgi haw &un wugo sardi/ $indirgo minayalde. cin roqowe /uhinalde, To[degi wa[un, CebeTalayaldaSan roqowe walaharab me{a:, bi%un bugo ta{ida wegun co bi%inxi wujingi, heSul beTeralda kwergi ;un, $indirgo Zu$u yijingi. judiyaw inSul ma: bosizew {e{daru]anaS, $aniwegi /uhun, cin {an$ar pabun bugo bi%inxiyaSda, rajalda bujun bugo Zu$ugi zwa#e. «Вай! ЧIвана гури дуцца дурго унтарав вас!» – ан чIчIужу тIад ххурххарай меххалълъ, бичIчIун буго гьессда ссабру гIакълуялълъул ххан букIин. «way! zwana guri duCa durgo untaraw was!» - an Zu$u Tad {ur{aray me{a:, biZun bugo heSda Sabru faqluya:ul {an bujin. Ссабру тIагIарассухъа тIад гьабун жо босуге. Sabru TafaraSu]a Tad habun $o bosuge. Ссабру ццебе ккезабе, ццин нахъе ккезабе. Sabru Cebe Ke#abe, Cin na]e Ke#abe. Ссабруялда чIчIарассе пайда камулареб, ххеххдарухъанассул ххиялал хIорго ххутIулел. Sabruyalda ZaraSe _ayda kamulareb, {e{daru]anaSul {iyalal \orgo {uTulel. Ссабруялълъ мегIер лълъухъалеб. Sabruya: mefer :u]akeb. Ссабруялълъул тIиналда – багIараб месед. Sabruya:ul Tinalda - bafarab mesed. Ссабуралълъул аххада - роххел. Sabura:ul a{ada - ro{el. Ссабруялълъул тIиналда тIогьол майдан рагIула. Sabruya:ul Tinalda Tohol maydan rafula. Ссабурассе – бохх, виххарассе – ратIа. SaburaSe - bo{, wi{araSe - raTa. Ссадакъа кье кваранаб квералълъ, кьураблъи квегIаб квералда лъаларедухъ. (Квараналълъ кьураб квегIалда лъазе кколареб). Sadaqa pe kwaranab kwera:, purab;i kwefab kweralda ;alaredu]. (kwarana: purab kwefalda ;a#e Kolareb). Ссадакъа кье рукъ бакъулареб, хIалтIи гьабе черхх чIвалареб. Sadaqa pe ruq baqulareb, \alTi habe xer{ zwalareb. Ссадакъаги къадеквенги – дагьаб жо. Sadaqagi qadekwengi - dahab $o. Ссадакъаялълъ хьихьулессул къадруги букIинаро, бараб гIетIалълъ тIувалессул къиматги хвеларо. Sadaqaya: %i%uleSul qadrugi bujinaro, barab feTa: TuwaleSul qimatgi [welaro. СсахIие жо рокъоб гьечIей, къолоде жо тIад ретIуней. Sa\iye $o roqob hezey, qolode $o Tad reTuney. СсахIил пайда гьабулаго къолол зарал ккарабила. Sa\il _ayda habulago qolol #aral Karabila. СсахIилги роцен лъазе ккола. Sa\ilgi rocen ;a#e Kola. СсахIихъ ссахI гурони щолареб. Sa\i] Sa\ guroni &olareb. СсахIицца къеларо, къолоцца бергьинаро (Жо гуреб жоялълъул бицунге). Sa\iCa qelaro, qoloCa berhinaro ($o gureb $oya:ul bicunge). СсахIицца хIама цIцIараб, рахъицца оц цIцIараб (хIал щун унтараб). Sa\iCa \ama ~arab, ra[iCa oc ~arab (\al &un untarab). Ссвакарассда нух гурхIулареб, вакъарассда чед гурхIулареб. SwakaraSda nu[ gur\ulareb, waqaraSda xed gur\ulareb. СсвакачIого чIчIани, чIчIечIого вилълъине кколев. Swakazogo Zani, Zazogo wi:ine Kolew. Ссванилан ккараб цIа рекIинеги бегьулеб, ссванилан тараб питна цIилъизеги бегьулеб. Swanilan Karab `a rejinegi behuleb, Swanilan tarab _itna `i;i#egi behuleb. Ссверун къачIеб азбар – цаби гьечIеб кIал. Swerun qazeb a#bar - cabi hezeb jal. СсалихIицца жергъен гIадин рекъезабе. Sali\iCa $erven fadin reqe#abe. Ссан – дуе, хур – дие, бекьизе – дуе, кваназе – дие. San - duye, [ur - diye, bepi#e - duye, kwana#e - diye. СсугъралIа чиясс гьабураб жо анкьго соналдассан гурони тIатунаребила. Suvra/a xiyaS haburab $o anpgo sonaldaSan guroni Tatunarebila. Ссугъур къан букъе, къехь биччан букъе. Suvur qan buqe, qe% biXan buqe. Ссундуе букIаниги, пал лълъикIаб къотIе. Sunduye bujanigi, _al :ijab qoTe. Ссундуего жиндир заман, ххасало-гIазу, риидал-цIцIад. Sunduyego $indir #aman, {asalo-fa#u, riidal-~ad. СсундулIго роцен букIине кколеб. Sundu/go rocen bujine Koleb. Ссундулго аххир букIунеб, анищалълъул бицен ххутIулеб. Sundulgo a{ir bujuneb, ani&a:ul bicen {uTuleb. Ссургу гIадинги вукIунгейила, жини гIадинги вукIунгейила, цо-цониги кьоххорххо гIадинги вукIайила (Ссургу гIадин хъалалъанги вукIунгейила, жини гIадин гъорлIанги вукIунгейила, цо-цониги кьоххорххо гIадинги вукIайила). Surgu fadingi wujungeyila, $ini fadingi wujungeyila, co-conigi po{or{o fadingi wujayila (Surgu fadin ]ala;angi wujungeyila, $ini fadin vor/angi wujungeyila, co-conigi po{or{o fadingi wujayila). Ссуриялдасса хвелго лълъикIила. SuriyaldaSa [welgi :ijila. Ссурун хвей – кIицIцIул хвей. Surun [wey - ji~ul [wey.

Д d 1. Давла хуриссан кьеги, хвел бусадассан кьеги. dawla [uriSan pegi, [wel busadaSan pegi. 2. Давладулал гIемерлъани, давлаги дагьаб щолебила. dawladulal femer;ani, dawlagi dahab &olebila. 3. Дагь гурони гьечIони учузаб ххиралъула. dah guroni hezoni uxu#ab {ira;ula. 4. Дагьаб боцIцIи бугез риба гьабула, рибадул хIилаби лъазеги гьарун. БоцIцIи цIцIикIкIарацца даран гьабула, дарман тIагIанщинал маххссараде ккун. dahab bo~i buge# riba habula, ribadul \ilabi ;a#egi harun. bo~i ~iJaraCa daran habula, darman Tafan&inal ma{Sarade Kun. 5. Дагьаб гIоларессе гIемерги гIолареб. dahab folareSe femergi folareb. 6. Дагьаб кьурассе дагьабги къваригIунеб, гIемер кьурассе тIолабго къваригIунеб. dahab puraSe dahabgi qwarifuneb, femer puraSe Tolabgo qwarifuneb. 7. Дагьаб меххалълъ лагълъи баччани, гIемер меххалълъ хханлъи щолеб. dahab me{a: lav;i baXani, femer me{a: {an;i &oleb. 8. Дагьаб налъиялълъ – гьудулила, кIудияб налъиялълъ – тушманила. dahab na;iya: - hudulila, judiyab na;iya: - tu^manila. 9. Дагьаб ххарж гьабичIони, гIемер щоларо. dahab {ar$ habizoni, femer &olaro. 10. Дагьабго жо лъазеги гIемераб жо цIцIализе кколеб. dahabgo $o ;a#egi femerab $o ~ali#e Koleb. 11. Дагьабниги гIантлъи гъорлI гьечIев чияссул бахIарчи вахъунарев (ХIажимурадил рагIаби). dahabnigi fant;i vor/ hezew xiyaSul ba\arxi wa]unarew (\a$imuradil rafabi). 12. Дагьабниги лълъикIлъи гъорлI гьечIеб квешлъи букIунареб. dahabgi :ij;i vor/ hezeb kwe^;i bujunareb. 13. Дагьав гаргаде, гIемер хIалтIе. dahaw fargade, femer \alTe. 14. Дагьав кIалъалессул хIалтIи гIемераб. dahaw ja;aleSul \alTi femerab. 15. Дагьалда гIей гьабуларессе гIемерабги щолареб. dahalgi fey habulareSe femerabgi &olareb. 16. Дагь-дагьккун баччани, мегIерги баччизе кIолеб, циндаго баччизе лIугьани, мунго молоцца ваччизе кколев. dah-dahKun baXani, mefergi baXi#e joleb, cindago baXi#e /uhani, mungo moloCa waXi#e Kolew. 17. Дагь-дагьккун гъоркьан бикIани, борххатаб мегIерги ччукIун бачIунеб. dah-dahKun vorpan bijani, bor{atab mefergi Xujun bazuneb. 18. ДагIбадулав къела, къадар бергьина. dafbadulaw qela, qadar berhina. 19. ДагIнида чIахI-ххералълъул, гьойда ракьа-гьаналълъул гурони мацIцI бичIчIуларебила. dafniCa za\-{era:ul, hoyda rapa-hana:ul guroni ma~ biZularebila. ЦIцIализе араб бакIалдассан жиндирго эбелалълъухъе дагIницца битIун бачIараб кагъат цIцIалулеб меххалълъ, гIенеккун букIун буго гьойги. Салам-каламалдасса ххадуб кагътида хъван букIун буго исана бижараб керчаб ххарил, рокъоб жиндиего кьолеб букIараб кIалцIул, чед-ххинкIалълъул хIакъалълъулI. ЦIцIалулеб кагъатги гьоркьоб къотIизабун, гьойцца цIцIеда гьикъун буго, гьеб кагътида гьанал яги ракьа-къедалълъул хъвараб жого гьечIищилан. ГьечIилан цIцIецца абидал, пашманго гьойцца абун буго, цо рагIиги ракьа-гьаналълъул хIакъалълъулI гьечIеб гьеб кагъат цIцIаличIониги бегьилаанилан. ~ali#e arab bajaldaSan $indirgo ebela:u]e dafniCa biTun bazarab kavat ~aluleb me{a:, feneKun bujun bugo hoygi. salam-kalamaldaSa {adub kavtida ]wan bujun bugo isana bi$arab kerxab {aril, roqob $indiyego poleb bujarab jal`ul, xed-{inja:ul \aqa:u/. ~aluleb kavatgi horpob qoTi#abun, hoyCa ~eda hiqun bugo, heb kavtida hanal yagi rapa-qeda:ul ]warab $ogo hezi&ilan. hezilan ~eCa abidal, _a^mango hoyCa abun bugo, co rafigi rapa-hana:ul \aqa:u/ hezeb heb kavat ~alizonigi behilaanilan. 20. ДагIние – цIцIар, цIцIедуе – рогьо. dafniye - ~ar, ~eduye - roho. 21. ДагIнил цIцIокоги кьун, цIцIел хъвайи босулареб. dafnil ~okogi pun, ~el ]wayi bosulareb. 22. Дад бекарав къоролав гIадин ххутIун вугила. dad bekaraw qorolaw fadin {uTun wugila. 23. Дадал къимат хведал лъала. dadal qimat [wedal ;ala. 24. Дадил ургъел – гIоркь ккурасс, гIиял ургъел – тIил ккурасс. dadil urvel - forp KuraS, fiyal urvel - Til KuraS. 25. Дадил роцен цIеххезе арав мискинчи гIадин. dadil rocen `e{e#e araw miskinxi fadin. Мискинабго хъизан букIанила. Гьезул цо гIакаги букIанила, рахь гьализениги, квен гьабизениги цо цIетIа лъолеб хъазанги букIанила. ЧIчIужу щар чIвазе цо дадгIаги бугебанищан зигардулей йикIанила. Цо къоялълъ гьелълъ вугIа-восун росс базаралде витIанила. Гьенисса цо гьитIинабго дадги босун, гьевги тIад вуссанила. ЧIчIужуялълъ алълъубе кигIан балебан гьикъанила. Валагьин, гьелда жанибе кигIан балебали диццаги гьикъичIин, гьадигIан балаян бичулессги бицинчIилан, мискинчи нахъ вуссун базаралде вилълъанила. Дова речIчIун, гъова речIчIун, щегI бичулев валагьанила, доб дуцца дие бичараб дадинибе кигIан балебилан гьикъанила. КIиго къолонибе лъаб балаян абунила щегI бичулессги. КIочонгутIизе - «КIиго къолонибе лъаб, кIиго къолонибе лъаб», – ан абулаго, рокъове вачIунев вукIанила мискинчи. miskinab ]i#an bujanila. he#ul co fakagi bujanila, ra% hali#enigi, kwen habi#enigi co `eTa ;oleb ]a#angi bujanila. Zu$u &ar zwa#e co dadfagi bugebani&an #igarduley yijanila. co qoya: he: wufa-wosun roS ba#aralde wiTanila. heniSa co hiTinabgo dadgi bosun, hewgi Tad wuSanila. Zu$uya: a:ube kifan baleban hiqanila. walahin, helda $anibe kifan balebali diCagi hiqizin, hadifan balayan bixuleSgi bicinzilan, miskinxi na] wuSun ba#aralde wi:anila. dowa reZun, vowa reZun, &ef bixulew walahanila, dob duCa diye bixarab dadinibe kifan balebilan hiqanila. jigo qolonibe ;ab balayan abunila &ef bixuleSgi. joxonguTi#e - «jigo qolonibe ;ab, jigo qolonibe ;ab», - an abulago, roqowe wazunew wujanila miskinxi. Цо бертин бугеб росулIе щванила гьав. Берталълъ ругел гIолохъаби меххтун, гьаглъун рукIанила. ТIаде щварав гьасс «Салам гIалайкум, кIиго къолонибе лъаб», – ан абунила. ГIолохъаби ххантIан тIаде рахъанила, гьединищин абулеб гьадинаб данделъиялде вачIарав чияссан, рак гIадин вухханила гьев. Ххадуб гьасс гьикъун буго щибиланхха жинцца абизе кколеб букIарабан. Щибилан гуреб, роххел тIасса унгегиян абизе кколаанилан малълъанила гьез. ГIемер кватIичIого, гьав цо кверкьаби ругеб бакIалде щванила. «Салам гIалайкум, роххел тIасса унгеги!» – ян ахIанила гьасс. Дур маххссараялде регIунищин жал ругеланги абун, вухханила гьав кверкьабаза рукIаразги. Щибиланхха дицца абизе кколеб букIарабан гьикъанила гьасс. Щиб гурелълъул, хварассе аххират лълъикIаб кьегиян абизе кколилан малълъанила гьазги. co bertin bugeb rosu/e &wanila haw. berta: rugel folo]abi me{tun, hag;un rujanila. Tade &waraw haS «salam falaykum, jigo qolonibe ;ab», - an abunila. folo]abi {anTan Tade ra]anila, hedini&in abuleb hadinab dande;iyalde wazaraw xiyaSan, rak fadin wu{anila hew. {adub haS hiqun bugo &ibilan{a $inCa abi#e Koleb bujarab. &ibilan gureb, ro{el TaSa ungegiyan abi#e Kolaanilan ma:anila he#. femer kwaTizogo, haw co kwerpabi rugeb bajalde &wanila. «salam falaykum, ro{el TaSa ungegi!» - yan a\anila haS. dur ma{Sarayalde refuni&in $al rugelangi abun, wu{anila haw kwerpaba#a rujara#gi. &ibilan{a diCa abi#e Koleb bujaraban hiqanila haS. &ib gure:ul, [waraSe a{irat :ijab pegiyan abi#e Kolilan ma:anila ha#gi. Кинасса абуниги рекъоларел алго кинал гIадамалилан ракIалдеги ккун, вилълъанила ав жиндирго нухда. Тайи квегъулел цо чагIи ратанила гьассда. Гьелълъ гьезие цIакъ гIакъуба кьолеб бугоанила. КIобокIун тIимугъгун, гьесс гьазда - «Салам гIалайкум, хварассе аххират лълъикIаб кьеги!» – ян абунила. Капурго хвараб хIама, дуцца аххират лълъияб кьун батагиян абизе ккани, ниж хунищ ругелан, гьезги лълъикI зуранила гьав. Щибиланхха абизе кколебан гьикъанила гьаздаги. Щибилан гуреб, гьабулеб битIагиян абизе кколилан малълъанила гьезги. Гьеле гьедин, чангояз вуххун, щванила рокъове дадил роцен цIеххезе арав мискинчи.. kinaSa abunigi reqolarel algo kinal fadamalilan rajalde Kun, wi:anila aw $indirgo nu[da. tayi kwevulel co xafi ratanila haSda. he: he#iye `aq faquba poleb bugoanila. jobojun Timuvgun, heS ha#da - «salam falaykum, [waraSe a{irat :ijab pegi!» - yan abunila. ka_urgo [warab \ama, duCa a{irat :iyab pun batagiyan abi#e Kani, ni$ [uni& rugelan, he#gi :ij #uranila haw. &ibilan{a abi#e Koleban hiqanila ha#dagi. &ibilan gureb, habuleb biTagiyan abi#e Kolilan ma:anila he#gi. hele hedin, xangoya# wu{un, &wanila roqowe dadil rocen `e{e#e araw miskinxi... 26. Дадил хьибил ккурав, хьагил гIоркь ккурав. dadil %ibil Kuraw, %agil forp Kuraw. 27. Даимаб роххелги букIунареб, тIасса унареб ургъелги букIунареб. daimab ro{elgi bujunareb, TaSa unareb urvelgi bujunareb. 28. Далалда гъоркь абизе лъалеб гIадин, мималда тIад абизеги лъазе ккола. dalalda vorp abi#e ;aleb fadin, mimalda Tad abi#egi ;a#e Kola. Кици буго «дие» – ян гурони, «ма» – ян абизе лъаларев чияссул хIакъалълъулI. «Далалда гъоркь» абураб жоялдассан бичIчIула – д-хIарпалда ххадуб рагьараб – и-хIарп букIине ккей (ди). Мималда тIад абураб рагIудассан бичIчIула – м-хIарпалда ххадуб рагьараб – а-букIине ккей (ма). kici bugo «diye» - yan guroni, «ma» - yan abi#e ;alarew xiyaSul \aqa:u/. «dalalda vorp» aburab $oyaldaSan biZula - d-\ar_alda {adub raharab - i-\ar_ bujine Key (di). mimalda Tad aburab rafudaSan biZula - m-\ar_alda {adub rahab - a-bujine Key (ma). 29. Дарабазде черхх ккогеги, чияр цIцIобалде рукь ккогеги. daraba#de xer{ Kogegi, xiyar ~obalde rup Kogegi. 30. Дам-дам бугеб, чIам-чIам гьечIеб бертин гIадаб жойила. dam-dam bugeb, zam-zam hezeb bertin fadab $oyila. 31. Дангизеги дун дангун, донкIинейги дун тIамун (Эбелги дир юххун, гIакIаги дир бахъун). dangi#egi dun dangun, donjineygi dun Tamun (ebelgi dir yu{un, fakagi dir ba]un). 32. Данде ккарав чи чIвараб, чанай араб гьой чIвараб. dande Karaw xi zwarab, xanay arab hoy zwarab. 33. Дандежо бугони, кванил тIагIам цIцIикIкIуна, кодоб жо бугони, чияссул къадру цIцIикIкIуна. dande$o bugoni, kwanil Tafam ~iJuna, kodob $o bugoni, xiyaSul qadru ~iJuna. 34. Дандеяссдассан би баккани, дудассанги рахь баккулареб. dandeyaSdaSan bi baKani, dudaSangi ra% baKulareb. 35. Дандрарал тIанчIазулгийищила дир-дурал рукIунел. dandraral Tanza#ulgiyi&ila dir-dural rujunel. 36. Далил бачун, боцIцIи чурулебила, далил бачун, боцIцIи хъвалебила. dalil baxun, bo~i xurulebila, dalil baxun, bo~i ]walebila. 37. Дарай ретIаниги – гьадабго ланжу, хIебет ретIаниги – гьадабго ланжу. daray reTanigi - hadabgo lan$u, \ebet reTanigi - hadabgo lan$u. 38. Дарай ретIаниги кIкIухIалги лъала, хIебет ретIаниги лаченги лъала. daray reTanigi Ju\algi ;ala, \ebet reTanigi laxengi ;ala. 39. Даран лълъикIаб маян диццаги кьураб, маян дуццаги кьураб (ма – дуе, ма – дие). daran :ijab mayan diCagi purab, mayan duCagi purab (ma - duye, ma - diye). 40. Даран буго даран, хъатир буго хъатир. daran bugo daran, ]atir bugo ]atir. 41. Даран рекIкIалълъ гьабуге, ригьин реццалълъ гьабуге. daran reJa: habuge, rihin reCa: habuge. 42. Даран хIажатассулгун гьабе, ригьин гIел бащадазулгун гьабе. daran \a$ataSulgun habe, rihin fel ba&ada#ulgun habe. 43. Даран хIилаялълъул жо буго. daran \ilaya:ul $o bugo. 44. Дараялда бозги баге, бозида дарайги баге. darayalda bo#gi bage, bo#ida daraygi bage. 45. Дарманан абурассда гIажаланги абулареб, гIажалан абурассда дармананги абулареб. darmanan aburaSda fa$alangi abulareb, fa$alan aburaSda darmanangi abulareb. 46. Дармида гьоркьов эмен-вацц вукIунарев. darmida horpow emen-waC wujunarew. 47. Дармил эбел-эмен гьечIелила. darmil ebel-emen hezebila. Къокъалго рагIабаз гьадин малълъулеб буго, цо чанго чияссда цо учуз кьолеб жо данде чIванилан, цогидаздаги гьеб батуларебила, цо жо ххираго бичун унилан, киназго ххира босизеги кколаребила. qoqalgo rafaba# hadin ma:uleb bugo, co xango xiyaSda co uxu# poleb $o dande zwanilan, cogida#dagi heb batularebila, co $o {irago bixun unilan, kina#go {ira bosi#egi Kolarebila. 48. Дармицца къей – анкьил ургъел, хуруцца къей – лъагIалил ургъел, ригьнацца къей – гIумруялълъулго ургъел. darmiCa qey - anpil urvel, [uruCa qey - ;afalil urvel, rihnaCa qey - fumruya:ulgo urvel. 49. Дару камураб унти букIунареб, багьана камураб гьересси букIунареб. daru kamurab unti bujunareb, bahana kamurab hereSi bujunareb. 50. Даруялде черхх ккогеги, чияр цIцIобалде рукъ ккогеги. daruyalde xer{ Kogegi, xiyar ~obalde ruq Kogegi. 51. Дебул каратIгун семарай, салул каратIгун ягъарай (рохьи-жужай гьечIей). debul karaTgun semaray, salul karaTgun yavaray (ro%i-$u$ay hezey). 52. Дибир вакъуларев, къебед вугьунарев. dibir waqularew, qebed wuhunarew. 53. Дибирасс малълъараб гьабуге, гъосс гьабураб гьабе. dibiraS ma:arab habuge, voS haburab habe. 54. Дибирассул бечелъи – росу кIодолъи. dibiraSul bexe;i - rosu jodo;i. 55. Дибирги къезавулей, къадиги чIчIезавулей. dibirgi qe#awulew, qadigi Ze#awuley. 56. Дида бихьичIеб къварилъи – ботIротIа ххенолеб гьобо. dida bi%izeb qwari;i - boTroTa {enoleb hobo. 57. Дида вихьун вукIанила, вухьахъе тейила. dida wi%un wujanila, wuja]e teyila. 58. Дида гъоркь лъун букIараб бакI босун вачIа. dida vorp ;un bujarab baj bosun waza. МагIарулаз гьаб кици тIамула гIадамазе жинцца щибго адаб – хIурматги гьабуларев, гIадамаздассан жиндиего хIурматги лълъикIлъиги къваригIарав чияссе. mafarula# hab kici Tamula fadama#e $inCa &ibgo adab-\urmat habularew, fadama#daSan $indiyego \urmatgi :ij;igi qwarifaraw xiyaSe. 59. - Дида ххан кIалъана! - Щибиланхха эсс абураб? - Яре ццевесса! – ян абуна. - dida {an ja;ana! - &ibilan{a eS aburab? - yare CeweSa! - yan abuna. 60. Дидаги хъвагегийила, хъухьи лIугIугегийила. didagi ]wageyila, ]u%i /ufugegiyila. 61. Дидаги букIараб бахIараб заман, махIу беканиги галадулареб. didagi bujarab ba\arab #aman, ma\u bekanigi galadulareb. 62. Дидаги гурхIулев – дир чедги бикъулев. didagi gur\ulew - dir xedgi biqulew. 63. Дидаго квер чIвазеян ХIава ячун йикIана, ХIавада кIиябго квер диццаго чIвазе ккана. didago kwer zwa#eyan \awa yaxun yijana, \awada jiyabgo kwer diCago zwa#e Kana. 64. Дидасса бергьарав чи вугеб бакIалде жив вачIинарилан (вачунге - ян) абурабила хханассги. didaSa berharaw xi wugeb bajalde $iw wazinarilan (wazunge - yan) aburabila {anaSgi. Ххан ахIулев вукIун вуго гьоболлъухъ. Гьесс абун буго, гьенив жиндасса бергьунев чи ватани, вилълъинарилан. Хханассдассаги бергьунев чи вукIуневищан, релъун руго гIадамал. Гьенив хханассдасса бергьуневни чи ватун вуго, жиндие бокьарабщинаб гьабун гурони чIчIолареб гьитIинаб лъимер. {an a\ulew wujun wugo hobol;u]. heS abun bugo, heniw $indaSa berhunew xi watani, wi:inarilan. {anaSdaSagi berhunew xi wujunewi&an, re;un rugo fadamal. heniw {anaSdaSa berhunewni xi watun wugo, $indiye boparab&inab habun guroni Zolareb ;imer. 65. Дие вас гьавизегIанищ букIараб бо багъаризе! diye was hawi#efani& bujarab bo bavari#e! 66. Дие гIанкIу кьурасс бокьосса баси ана. diye fanju puraS bopoSa basi ana. 67. Дие гIунин, ГIисае бай, баркаман. diye funin, fisaye bay, barkaman. 68. – Дие моххмохх бокьуларо дада. – Щай дир вас? – ГьечIогохха дада! - diye mo{mo{ bopularo, dada. - &ay dir was? - hezogo{a dada! 69. Дие хъвалеб чагъана, чахъабазе бачунеб наку. diye ]waleb xavana, xa]aba#e baxuneb naku. Кици буго Шамилил заманалда бижараб. Шамил-имам божулев вукIун вуго бицараб жоялда. Гьесс абулебги букIун буго, кIветIалда михъги бугев бихьинчиясс гьересси бицунебилан кколарин жиндаян. Гьессул гьеб загIипаб рахъалдассан пайдаги босун, цо-цо гIадамаз, «гьав Аллагьассда божуларо, досс как баларо», – ян имамассде мацIцIал гьарулел рукIун руго, имамассги гьезие тамихI гьабизе изну кьолеб букIун буго. Гьадин, жиндир гьан кваназелъун, имамассде мацIцI гьабурал гIадамазде гIиял бетIергьанасс абурал руго гьал рагIаби. Цогиясс абураб гьалълъулго цоги къагIидаги буго - «Диццани бала, имам, как, дирни куйдуцца балеб гьечIо». kici bugo ^amilil #amanalda bi$arab. ^amil imam bo$ulew wujun wugo bicarab $oyalda. heS abulebgi bujun bugo, jweTalda mi]gi bugew bi%inxiyaS hereSi bicunebilan Kolarin $indayan. heSul heb #afi_ab ra]aldaSan _aydagi bosun, co-co fadama#, «haw allahaSda bo$ularo, doS kak balaro», - yan imamaSde ma~al harulel rujun rugo, imamaSgi he#iye tami\ habi#e i#nu poleb bujun bugo. hadin, $indir han kwana#e;un, imamaSde ma~ habural fadama#de fiyal beTerhanaS abural rugo hal rafabi. cogiyaS aburab ha:ulgo cogi qafidagi bugo - «diCani bala, imam, kak, dirni kuyduCa baleb hezo». 70. Дие щиб, кин кканиги! – ян абурабила гъоркьа палугьанасс. diye &ib, kin Kanigi! - yan aburabila vorpa _aluhanaS. 71. Диего гIоло абулеб батани, чехь бихъаги, гьирдани къвачIа рекъараб бугилан абурабила гIонкIкIоцца. diye folo abuleb batani, xe% bi]agi, hirdani qwaza reqarab bugilan aburabila fonJoCa. 72. Дидасса къолей рокъой йигилан, цоясс чIчIужу юххарайила. didaSa qoley roqoy yigilan, coyaS Zu$u yu{arayila. 73. Дир аниб кванан, чияр доба къинлъун. dir anib kwanan, xiyar doba qin;un. 74. Дир бадиссан ралагьизе лълъикIанила нуж гъолълъухъан абурабила рокьи ккарав гIолиласс, яс ссурукъай йигилан гIадамал гаргадидал. dir badiSan ralahi#e :ijanila nu$ vo:u]an aburabila ropi Karaw folilaS, yas Suruqay yigilan fadamal gargadilal. 75. Дир бадиссан ялагьун, дир кIалдиссан кIалъан. dir badiSan yalahun, dir jaldiSan ja;an. 76. Дир бикъаги, дицца бикъугеги. dir biqagi, diCa biqugegi. 77. Дир вас гIезегIанищила рагъ ккезе чIчIун букIараб. dir was fe#efani&ila rav Ke#e Zun bujarab. 78. Дир-дуралълъул бицани, росс-лълъадул дагIба кколеб. dir-dura:ul bicani, roS-:adul dafba Koleb. 79. Дир инссуда цIцIарги лъун, ЦIцIор гъурулев багьадур. dir inSuda ~argi ;un, ~or vurulew bahadur. 80. Дир кIал – дир тушман. dir jal - dir tu^man. 81. Дир оц хъун батаги дицца бицунебги бичIчIулев, дида бицинеги лъалесс. dir oc ]un batagi diCa bicunebgi biZulew, dida bicinegi ;aleS. 82. Дир рокъоб хханассул гIакълу рекъеларо, хханассул рокъоб дир гIакълу рекъеларо. dir roqob {anaSul faqlu reqelaro, {anaSul roqob dir faqlu reqelaro. 83. Дир рукъ – дир хъала. dir ruq - dir ]ala. 84. Дир хабалI дун, дур хабалI мун. dir [aba/ dun, dur [aba/ mun. ГIадамазда гьоркьор гIемер рукIуна, гьадин щай гьабулеб, додин щай гьабуларебан, жидеде кколарел жал рицунел чагIи. Гьел чIчIоларо гьал рагIаби жидеда абизегIан. fadama#da horpor femer rujuna, hadin &ay habuleb, dodin &ay habulareban, $idede Kolarel $al ricunel xafi. hel Zolaro hal rafabi $ideda abi#efan. 85. Дир хур багъарулеб гьечIо, дур гIи багьарулеб буго. dir [ur bavaruleb hezo, dur fi baharuleb bugo. Гьаб кици буго ГьидалI бижараб. КIигояссда гьоркьоб къотIи ккун буго, цояссе хур кьезе, дандеяссги гьессие хур жаниб цIураб гIи кьезе. ГIиял хур цIезабураб меххалълъ, багъарулеб жоялълъухъ багъарулареб жо кьезе кIвеларилан, хурул бетIергьанассул рагIи хун буго. hab kici bugo hida/ bi$arab. jigoyaSda horpob qoTi Kun bugo, coyaSe [ur pe#e, dandeyaSgi heSiye [ur $anib `urab fi pe#e. fiyal `e#aburab me{a:, bavaruleb $oya:u] bavarulareb $o pe#e jwelarilan, [urul beTerhanaSul rafi [un bugo. 86. Дир – цIцIар, дур – бечелъи, хIама лълъицца гьекъелеб? dir - ~ar, dur - bexe;i, \ama :iCa heqeleb? 87. Дир цIцIоко – дир тушманилан абулебила царацца. dir ~oko - dir tu^manilan abulebila caraCa. 88. Дир чухъа лIугIизегIанищила букIараб къиямассеб къо чIчIезе. dir xu]a /ufi#efani&ila bujarab qiyamaSeb qo Ze#e. МагIарулазе баянаб буго 1902 соналда цо росдал гIадамал, жакъа къиямассеб къо чIчIезе бугилан дибирасс ххабарги бицун, кIудияб хIинкъиялда гъоркь рукIин. ЦIияб чухъидасса воххун вукIарав цо гIолохъанассул рагIи жакъа нилIее кицилъун лIугьун буго. mafarula#e bayanab bugo 1902 sonalda co rosdal fadamal, $aqa qiyamaSeb qo Ze#e bugilan dibiraS {abargi bicun, judiyab \inqiyalda vorp rujin. `iyab xu]idaSa wo{un wujaraw co folo]anaSul rafi $aqa ni/eye kici;un /uhun bugo. 89. Дир чIчIужу горбогьод гIадай йигилан абурабила цоясс, дирай моххмоххил гьод гIадай йигилан абурабила цогиясс. dir Xu$u gorbohod faday yigilan aburabila coyaS, diray mo{mo{il hod faday yigilan aburabila cogiyaS. КIиябго кици буго цоцазул абулел куцал. КIиялълъго бицунеб буго чIчIужу хъарссун бахъунареб горбогьод гIадай, нахърател бугей йикIине кколилан. jiyabgo kici bugo coca#ul abulel kucal. jiya:go bicuneb bugo Zu$u ]arSun ba]unareb gorbohod faday, na]ratel bugey yijine Kolilan. 90. Дир яс ячанани, нуцал хIелеко, ячинчIого тани, цIцIукIа хIелеко. dir yas yaxanani, nucal \eleko, yaxinzogo tani, ~uja \eleko. 91. Дирго гуреб ишалда гьоркьобе лIугьаралълъухъ рекъонго дие гьаб! – ан абурабила маймалакалълъ. dirgo gureb i^alda horpobe /uhara:u] reqongo diye hab! - an aburabila maymalaka:. Цо нухалълъ гъотIода букIараб маймалакида, ччугIа кквезе гьинги реххун, рокъове унев ччугIихъан вихьанила. ХхантIан гъотIодасса гъоркьеги рещтIун, лълъелIа къватIибеги цIцIан, гьалълъги реххулеб букIанила гьин. Маймалакалълъул маххщелги гIечIого, гьин гьелда тIад бигъа-битун чIчIанила. Гьеб бихьанила маймалакалълъ рахIаталда толареб гIанкIкIида. Бекерунги бачIун, гьелълъ маймалакалълъул ботIролI тIил кьабанила. co nu[a: voToda bujarab maymalakida, Xufa Kwe#e hingi re{un, roqowe unew Xufi]an wi%anila. {anTan voTodaSa vorpegi re&Tun, :eTa qwaTibegi ~an, ha:gi re{uleb bujanila hin. maymalaka:ul ma{&elgi fezogo, hin helda Tad biva-bitun Zanila. heb bi%anila maymalaka: ra\atalda tolareb fabJida. bekerungi bazun, he: maymalaka:ul boTro/ Til pabanila. 92. Дирго гуреб ишалда гьоркьобе лIугьаралълъухъ, рекъонго дие гьаб! – ан абунила маймалакалълъ, хIалиццаго гьинги тIасса бахъулаго. dirgo gureb i^alda horpobe /uhara:u], reqongo diye hab! - an abunila maymalaka:, \aliCago hingi TaSa ba]ulago. 93. Дирго малъаз гIадин, дирго гьод хъассиларо. dirgo ma;a# fadin, dirgo hod ]aSilaro. 94. Дирго тала бухъун йикIараяни, таргьа биххун, тIажу гьабилароан. dirgo tala bu]un yijarayani, tarha bi{un, Ta$u habilaroan. ГIурусаз Дагъистаналда кверщел гьабураб меххалълъ, гIемерал магIарулал ун руго ТуркалIе. Гьениб квешаб къоги бихьун, ракъун-къечон цо-цоял нахъ руссунги рачIун руго. Гьений язихъаб яшавалда йикIарай ЧIчIикIасса гIадамалълъул кагътидассан тIибитIараб бугилан абула гьаб кици. furusa# davistanalda kwer&el haburab me{a:, femeral mafarulal un rugo turka/e. henib kwe^ab qogi bi%un, raqun-qexon co-coyal na] ruSungi razun rugo. heniy ya#i]ab ya^awalda yijaray ZijaSa fadama:ul kavtidaSan TibiTarab bugilan abula hab kici. 95. Дирго хIалалаб боцIцIи чияеги кьеларо, чияр чурпаги бакьан гуро. dirgo \alalab bo~i xiyaye pelaro, xiyar xur_agi bapan guro. 96. Дирго хIатIал ссвакачIого, дир къваригIел тIубаларо. dirgo \aTal Swakazogo, dir qwarifel Tubalaro. 97. Дирго черхх – дунго ххан, бокьани багIараб ретIина, бокьани гIурччинаб ретIина. dirgo xer{ - dungo {an, bopani bafarab reTine, bopani furXinab reTina. 98. Дирилан абураб гьецIо кьватIана, дирилан абураб кьуру биххана (ссундулIго талихI кьечIо). dirilan aburab he`o pwaTana, dirilan aburab puru bi{ana (Sundu/go tali\ hezo). 99. Дицца абилебги дуцца абунин, дицца щибилан абилеб? diCa abilebgi duCa abunin, diCa &ibilan abileb? 100. Дицца вазуневги дун вазуневги дида чабххикьан ваккаравго лъалилан абурабила магIлиссесс. diCa wa#unewgi dun wa#unewgi dida xab{ipan waKarawgo ;alilan aburabila mafliSeS. 101. Дицца гьабилилан бахIарчилъи гьабулареб, дицца чIвалилан чи чIваларев. diCa habililan ba\arxi;i habulareb, diCa zwalilan xi zwalarew. 102. Дицца гIанкIуда бицун, гIанкIуцца къватIиб бицун. diCa fanjuda bicun, fanjuCa qwaTib bicun. 103. Дицца – ГIашурада, ГIашурацца – гIаламалда. diCa - fa^urada, fa^uraCa - falamalda. 104. Дицца дуе гIака гурони гIандадерил мугIрул ричун рукIинчIо гури, – ян абурабила гIандиссесс. diCa duye faka guroni fandaderil mufrul rixun rujinzo guri, - yan aburabila fandiSeS. Ццебе гIакаги къотIун, гьеб бичизе гIандиссев Ххунзахъ базаралде щванила. Цоясс, чахьалда квер чIван, гъвари къакъан, рачIчI цIцIан, гIакдал ххал гьабулеб букIанила. ГIандиссессги, валлагьин, рахьги гIемер кьолин, нахги гIемер бахъулин, рас тIуни, тIомолIан нах кIанцIулеб хIалалълъ кьарагоги бугилан, бецца-бетIун лъунила гIака. Анилахха гIака лълъикIабго багьаялде бичун. Нахъиссеб соналълъ добго базаралда данделъанила гIандиссевги дов гIака босаравги. - Дуцца дун гуккун вукIун вуго. Доб дур гIака я рахьдалаб батичIо, я нахулаб батичIо! – ян абунила гIакдал бетIергьанасс. - Дицца дуе, гIака гурони, гIандадерил мугIрул ричун рукIинчIо гури! – ян жаваб кьунила гIандиссесс. Cebe fakagi qoTun, heb bixi#e fandiSew {un#a] ba#aralde &wanila. coyaS xa%alda kwer zwan, vwari qaqan, raZ ~an, fakdal {al habuleb bujanila. fandiSeSgi, walahin, ra%gi femer polin, na[gi femer ba]ulin, ras Tuni, Tomo/an na[ jan`uleb \ala: paragogi bugilan, beCa-beTun ;unila faka. anila{a faka :ijabgo bahayalde bixun. na]iSeb sona: dobgo ba#aralda dande;anila fandiSewgi dow faka bosarawgi. - duCa dun guKun wujun wugo. dob dur faka ya ra%dalab batizo, ya na[ulab batizo! - yan abunila fakdal beTerhanaS. - diCa duye, faka guroni, fandaderil mufrul rixun rujinzo guri! - yan $awab punila fandiSeS. 105. Дицца – гIочIоцца, дуцца – тIилицца. diCa - fozoCa, duCa - TiliCa. 106. Дицца дуда абуна гури эбел! diCa duda abuna guri ebel! Цо росулI оцбаялълъул байрам букIанила. Ххадур рекериялълъул, кIанцIиялълъул, гьецIо реххиялълъул къеццалги рукIанила. Рекеризе кьерда чIчIарал ясазда гьоркьое кIанцIун ячIанила цо гIезегIанго гIолохъанлъудасса арай гIадан. АсскIовеги вачIун, гьелълъул вас эбел нахъе ячуней вукIанила. Эбел чIчIанила, хIалтIулI къоларей жий екерунги гIолохъанал ясаздасса бергьунилан. Васассдаги гIенеккичIого эбел асскIосса нахъе анила, гьейги, тIаждарачлихъ гурдил аххалъабиги къазарун, екеризе хIадурун чIчIун йикIанила. ГьещтIерухъанасс “Гьа!” – ян ахIигун, гьункьун ццее уней эбелалълъул цо гьаракь борчIанила. Нечарай гьей, цо кверги хьвагIун, гIадамазда гъорлIе ячIунелълъул, дандеги ун, гьелълъул васасс эбелалда абурабила кицилъун лIугьарал гьадал рагIаби. Гьаб кици тIамула жиндир иш гуреб, бажарулареб хIалтIи гьабизе лIугьарав чияссе. co rosu/ ocbaya:ul bayram bujanila. {adur rekeriya:ul, jan`iya:ul, he`o re{iya:ul qeCalgi rujanila. rekeri#e perda Zaral yasa#da horpoye jan`un yazanila co fe#efango folo]an;udaSa aray fadan. aSjowegi wazun, he:ul was ebel na]e yazuney wujanila. ebel Zanila, \alTu/ qolarey $iy yekerungi folo]anal yasa#daSa berhunilan. wasaSdagi feneKizogo ebel aSjoSa na]e anila, heygi, Ta$daraxli] gurdil a{a;abigi qa#arun, yekeri#e \adurun Zun yijanila. he&Teru]anaS "ha" - yan a\igun, hunpun Ceye uney ebela:ul co harap borzanila. nexaray hey, co kwergi %wafun, fadama#da vor/e yazune:ul, dandegi un, he:ul wasaS ebelalda aburabila kici;un /uharal hadal rafabi. hab kici Tamula $indir i^ gureb, ba$arulareb \alTi habi#e /uharaw xiyaSe. 107. Дицца дур боцIцIи бикъун букIанин, тIасса лIугьаян абулел гIемерал ратула. Ма дурго боцIцIиян цонигияв вачIунаро. diCa dur bo~ biqun bujanin, TaSa /uhayan abulel femeral ratula. ma durgo bo~iyan conigiyaw wazunaro. 108. Дицца квараб квен кунарев гьобол дир бакIалде вачIунге. diCa kwarab kwen kunarew hobol dir bajalde wazunge. 109. Дицца лал тIамизегIанищила дуниял кьерхинчIого чIчIун букIарабилан абурабила гIандисселълъ. diCa lal Tami#efani&ila duniyal per[inzogo Zun bujarabilan aburabila fandiSe:. 110. Дицца тIинчI цо гьабула, гъалбацIалълъулни тIинчI гьабула! – ян абурабила гъалбацIалълъ царада. diCa Tinz co habula, valba`a:ulni Tinz habula! - yan aburabila valba`a: carada. ГъалбацIалълъ тIинчI гьабунила. Рахьи базе гъалбацIалълъухъе гIемерал гьалбал унел рукIанила. Билълъанила гьенибе церги. - ГIемерал гьалбал гьанире унел рихьидал, дидани ккун букIана гъалбацIалълъ гIемерал тIанчIи гьарун ратилилан, – абунила царацца, бер-ракIго щвечIого. - Дицца тIинчI цо гьабула, гъалбацIилни тIинчI гьабула! Дуцца гIадин, царатIинчI гьабуларо! – ян жаваб кьунила гъалбацIалълъ. valba`a: Tinz habunila. ra%i ba#e valba`a:u]e femeral halbal unel rujanila. bi:anila henibe cergi. - femeral halbal hanire unel ri%idal, didani :un bujana valba`a: femeral Tanzi harun ratililin, - abunila caraCa, ber-rajgo &wezogo. - diCa Tinz co habula, valba`ilni Tinz habula! duCa fadin, caraTinz habularo! - yan $awab punila valba`a:. 111. Дицца царада малълъун, царацца рачIчIалда малълъун. diCa carada ma:un, caraCa raZalda ma:un. 112. Диццаго босараб бас-басараб тIил, дидаго кьабураб аххир замана! diCago bosarab bas-basarab Til, didago paburab a{ir #amana! 113. Диццаго еццичIей лълъицца еццилей! Вокьулесс ячинчIей лълъицца ячиней! diCago yeCizey :iCa yeCiley? wopuleS yaxinzey :iCa yaxiney! 114. Диццани как бала, Имам, дир куйдузни баларохха. diCani kak bala, imam, dir kuydu#ni balaro{a. 115. Доб заманалълъул кьурди лIугIидал, гьанже заманалълъул кьурди гьабизе кколеб. dob #amana:ul purdi /ufidal, han$e #amana:ul purdi habi#e Koleb. 116. Добассан цIулакьо бегьичIони, аниссан моххмоххалги регьуларел. dobaSan `ulapo behizoni, aniSan mo{mo{algi rehularel. Хьиндалав жиндирго къваригIелалълъ ГIандиве вачIун вукIанила. РещтIанила гьоболассухъ. Хъваш-баш гьабун бахъингун, хьиндаласс абунила, валлагьин, гьаб гIорцIенги гIамаликъаб жо букIун, нужее росулел цIулакьодул цIурал ххулжал кьолода нахъа разе ссанагIалъи ккечIилан. Гьобол тIовитIулелълъул, гIандиссессги абунила, валлагьин, гьеб дур гIорцIен цIакъ тIурузаб жо бугелълъул, дур хъизан-лъималазе ритIизе ракIалда рукIарал моххмоххал ритIичIого толел ругилан. %indalaw $indirgo qwarifela: fandiwe wazun wujanila. re&Tanila hobolaSu]. ]wa^-ba^ habun ba]ingun, %indalaS abunila, walahin, hab for`engi famaliqab $o bujun, nu$eye rosulel `ulapodul `ural {ul$al poloda na]a ra#e Sanafa;i Kezilan. hobol TowiTule:ul, fandiSeSgi abunila, walahin, heb dur for`en `aq Turu#ab $o buge:ul, dur ]i#an-;imala#e riTi#e rajalda rujaral mo{mo{al riTizogo tolel rugilan. 117. Добго гьороб добго гьури (гьерссихъанассде). dobgo horob dobgo huri (herSi]anaSde). 118. Дове цадахъ босун уневги вихьичIила, добе щвезабизе уневги вихьичIила. dowe cada] bosun unewgi wi%izila, dobe &we#abi#e unewgi wi%izila. 119. Добе цадахъ щибниги босулеб гьечIолъи бихьизе, жиндир кверал мусруялдасса къватIире раккун теян васигат гьабун букIарабила ЧIчIикIасса Парзуласс. dobe cada] &ibnigi bosuleb hezo;i bi%i#e, $indir kweral musruyaldaSa qwaTire raKun teyan wasifat habun bujarabila ZijaSa _ar#ulaS. 120. Довеялълъул нахъахъан, нахъеялълъул ццевехъан. doweya:ul na]a]an, na]eya:ul Cewe]an. 121. Долого бекьараб хуралдасса квер босе. dologo beparab [uraldaSa kwer bose. 122. Доморун вега, долого вахъа. domorun wega, dologo wa]a. 123. ДугIа цIцIалун гIородасса хIама нахъе инаро, нилI гIодун гIонкIкIоцца къвачIа букъичIого теларо. dufa ~alun forodaSa \ama na]e inaro, ni/ fodun fonJoCa qwaza buqizogo telaro. 124. ДугIаялдасса богIол хуралълъе ракго рекъолебила. dufayaldaSa bofol [ura:e rakgo reqolebila. 125. Дуда гуребги мегеж дагIнидаги букIуна (дуда гурелги, михъал катидаги рукIуна). duda gurebgi mefe$ dafnidagi bujuna (duda gurelgi, mi]al katidagi rujuna). 126. Дуда рагIа, дида бихьа. duda rafa, dida bi%a. 127. Дуда хIама батила мучIдузда гогьдарулеб, кIкIалахъ гъалбацI бихьила гьекъезе лълъим щолареб. duda \ama batila muzdu#da gohdaruleb, Jala] valba` bi%ila heqe#e :im &olareb. 128. Дуда цо лъала, царада кIиго лъала. duda co ;ala, carada jigo ;ala. 129. Дуда ццин бугони, дандеяссдаги ццурараб гьоло гуреб букIунеб. duda Cin bugoni, dabdeyaSdagi Curarab holo gureb bujuneb. 130. Дуда чехь батани, чияда мугъ гуребила бугеб. duda xe% batani, xiyada muv gurebila bugeb. 131. Дудаго бихьараб – битIараб, чияда бихьараб – гьересси. dudago bi%arab - biTarab, xiyada bi%arab - hereSi. 132. Дудаго бичIчIулареб жо чияда бичIчIизабизе лIугьунге. dudago biZulareb $o xiyada biZi#abi#e /uhunge. 133. Дудаго гьечIеб чаран чияда лъолареб. dudago hezeb xaran xiyada ;olareb. 134. Дудаго мунго мекъи вукIин лъалеб гьечIони, лъалез бицаралда божа. dudago mungo meqi wujin ;aleb hezoni, ;ale# bicaralda bo$a. 135. Дудаго натI букIаго, чияда бугеб рокьо борцунге. dudago naT bujago, xiyada bugeb ropo borcunge. 136. Дудаго тIил кьабизегIан чIчIайила кьурдизе. dudago Til pabi#efan Zayila purdi#e. 137. Дудасса цо къоялълъ цIцIикIкIарассда цо къоялълъ цIцIикIкIун лъалебила. dudaSa co qoya: ~iJaraSda co qoya: ~iJun ;alebila. 138. Дудего къварилъи бачIани, бетIер борххун ккве, цогидазде бачIани, дализе биччай. dudego qwari;i bazani, beTer bor{un Kwe, cogida#de bazani, dali#e biXay. 139. Дуе вокьулессе мунги вокьулев, дуда рихарассда мунги рихунев. duye wopuleSe mungi wopulew, duda ri[araSda mungi ri[unew. 140. Дуе гуро, гважи, дицца вагIза гьабун букIараб! duye guro, gwa$i, diCa waf#a habun bujarab! Ракъдалал къоялги рачIун, руччаби цIцIад гьаризе къватIире рахъун рукIанила. Дибирасс гьезда абунила, ссадакъаги кьуни, цIцIад баялда ракI чIчIараб букIунилан. Руччабазда цадахъ йикIарай дибирассул чIчIужу ссадакъаде рикьизе панкъал гьарулей йикIанила. Рокъове вачIарав дибирасс гьелда цIехханила гьедигIан гIемерал панкъал щай гьарулел ругелан. ЧIчIужуялълъги абунила, дуццаго абичIищила, ссадакъа кьуни, цIцIад бай хIакъаб бугилан. - Дуе гуро, гважи, дицца вагIза гьабун букIараб, цогидазе гьабун букIана! – ян ахIдезе лIугьанила дибир чIчIужуялде. raqdalal qoyalgi razun, ruXabi ~ad hari#e qwaTire ra]un rujanila. dibiraS he#da abunila, Sadaqagi puni, ~ad bayalda raj Zarab bujunila. ruXaba#da cada] yijaray dibiraSul Zu$u Sadaqade ripi#e _anqal haruley yijanila. roqowe wazaraw dibiraS helda `e{anila hedifan femeral _anqal &ay harulel rugelan. Zu$uya:gi abunila, duCago abizi&ila, Sadaqa puni, ~ad bay \aqab bugilan. - duye guro, gwa$i, diCa waf#a habun bujarab, cogida#e habun bujana! - yan a\de#e /uhanila dibir Zu$uyalde. 141. Дуе гьабурассе гьабе, ХIункърае кьурассе кье. duye haburaSe habe, \unqraye puraSe pe. 142. Дуе кеп буго – дир рекIелI къан буго. duye ke_ bugo - dir reje/ qan bugo. 143. Дуе лълъикIлъи гьабурассе квешлъиги гьабуге, нигIматал кьурассе нагIанаги кьоге. duye :ij;i haburaSe kwe^;igi habuge, nufmatal puraSe nafanagi poge. 144. Дуе маххссара буго гьеб, дие гажи буго. Дур маххссара батани, дирги гажи гуребхха duye ma{Sara bugo heb, diye ga$i bugo. dur ma{Sara batani, dirgi ga$i gureb{a. 145. Дуе пайда бахинилан хханассда асскIовеги къаге, дуде хIапиларилан гьойда тIадеги унге. duye _ayda ba[inilan {anaSda aSjowe qage, dude \a_ilarilan hoyda Tadegi unge. 146. Дуе шагьи кьурассе дуццаги гIабаси кье. duye ^ahi puraSe duCagi fabasi pe. 147. Дуего бокьулареб жо чияеги гьабуге, чияр боцIцIуда берги лъоге. duyego bopulareb $o xiyayegi habuge, xiyar bo~uda bergi ;oge. 148. Дуеяли Щура инараллъун тезеги бокьилаан, бокьанщинаб лълъие щолеб? duyeyali &ura inaral;un te#egi bopilaan, bopan&inab :iye &oleb? 149. ДулI гьечIеб гьунаралдалъун мун веццулев чи – дур тушман. du/ hezeb hunaralda;un mun weCulew xi - dur tu^man. 150. ДулIго гьечIеб реццалдасса цIуне, мун веццизе бегьула дур квешлъи лъаларого. du/go hezeb reCaldaSa `une, mun weCi#e behula dur kwe^;i ;alarogo. 151. ДулIго гьечIеб ритIухълъи чиялI балагьизе лIугьунге. du/go hezeb riTu];i xiya/ balahi#e /uhunge. 152. Думдумалълъ чIамчIам лIугIизабуни, чIамчIамалда ххадур рахъине ккола. dumduma: zamzam /ufi#abuni, zamzamalda {adur ra]ine Kola. 153. Дун гьавунин, гIунилан пайда щвечIеб ракьалълъе, дир берал къанщунилан мукъссанлъиги ккеладай. dun hawunin, funilan _ayda &wezeb rapa:e, dir beral qan&unilan muqSan;igi Keladay. 154. Дун гьадигIан гIезегIан ссахIил мунагь гьабичIо, жакъа къватIий яхъиндал къолол мунагь гьабуна. dun hadifan fe#efan Sa\il munah habizo, $aqa qwaTiy ya]indal qolol munah habuna. 155. Дун гъоркье реххе, дир вас, кьватIараб бакI гIодоб тункиларедухъ. dun vorpe re{e, dir was, pwaTarab baj fodob tunkilaredu]. 156. «Дун гIадалав! Дун гIадалав!» – ан цояв кьурдулевила. «Дудассаги дун гIадалав!» – ан цогияв кьурдулевила. «dun fadalaw! dun fadalaw!» - an coyaw purdulewila. «dudaSagi dun fadalaw!» - an cogiyaw purdulewila. 157. «Дун гIадалав! Дун гIадалав!» – ан чи гIадаллъуларевила, гIада-гIадалал жал гьарун гурони. «dun fadalaw! dun fadalaw!» - an xi fadal;ularewila, fada-fadalal $al harun guroni. 158. Дун гIадамазда рекъолареб куцхха. Дида рекъоларелги чанги ратила. dun fadama#da reqolareb kuc{a. dida reqolarelgi xangi ratila. 159. Дун жанив тIамураб лъабабго моцIцIги лъебералда цо-цо къо бугеб ккана. dun $aniw Tamurab ;ababgo mo~gi ;eberalda co-co qo bugeb Kana. 160. Дун кваналарилан чIчIарай ясалълъ басидул бетIер кварабила. dun kwanalarilan Zaray yasa: basidul beTer kwarabila. 161. «Дун кибе? Дун кибе?» – ян букIунебила талихI, аххирги рощногохIде кколебила. «dun kibe? dun kibe?» - yan bujunebila tali\, a{irgi ro&nogo\de Kolebila. 162. Дун лълъидассаго хIинкъуларо, дидасса хIинкъулев чи цониги гьечIелълъул. dun :idaSago \inqularo, didaSa \inqulew xi conigi heze:ul. 163. Дун нечезе чи гурила, зобалI хвезе хур гурила. dun nexe#e xi gurila, #oba/ [we#e [ur gurila. 164. Дун ссверухъе ссверулеб ссурмадарайдул гурде, дун кIичIухъе кIичIулеб кIичI багIараб буртина. dun Sweru]e Sweruleb Surmadaraydul gurde, dun jizu]e jizuleb jiz bafarab burtina. 165. Дун хвараб меххалълъ гIодуге, гIаданлъи дие чIаго вукIаго гьабе. dun [warab me{a: foduge, fadan;i diye zago wujago habe. 166. Дун хвелилан давлаялда ххадув чи унарев, дун тIадго кквелилан цIцIогьор къватIиве вахъунарев. dun [welilan dawlayalda {aduw xi unarew, dun Tadgo Kwelilan ~ohor qwaTiwe wa]unarew. 167. Дун хIежалде инилан абурабила мочол мугьалълъ. dun \e$alde inilan aburabila moxol muha:. 168. Дун цIцIалацца бацIуге, кIалцIуцца бацIеян абулебила чоцца. dun ~alaCa ba`uge, jal`uCa ba`eyan abulebila xoCa. 169. Дун чияда хъваларила, дида чиги хъвагейила. dun xiyada ]walarila, dida xigi ]wageyila. 170. Дун, чIвадарухъан гурони, маххул къебед букIинчIо гуриян абурабила бацIицца. dun, zwadaru]an guroni, ma{ul qebed bujinzo guriyan aburabila ba`iCa. БацIида рохьил рацIцIалъуда кваналеб цо беричаб, цIакъ кьарияб хIама батанила. Бохханила бацI. ХIамида ссверун лIугьун, кьурданила гьеб. Цинги гьабсагIат жинцца дуда тIасса цIцIоко бахъилилан лъазабунила гьелда. ХIамицца абунила - «БетIерчIахъаяб бацI! ЦIакъ кIудияб къварилъиялда буго дун! Дир нахъиссеб щинкIилалда магI къан буго. Бегьиларищ, гьеб магIги бахъун, дир къварилъи бигьа гьабизе? Цинги бахъе дидасса цIцIокоги. Дуего кириги щвелин. Валлагьин, дур чакар гIадаб гьанада цадахъ кириги щвани, цIакъго лълъикI букIиниланги абун, бацI хIамил щинкIилалълъухъ балагьизе лIугьанила. Бугеб рухIги бакIарун, хIамицца кIиябго мал бацIил ботIрода басандизабунила. ЧIаго-гIатIго гьенисса нахъе борчIараб бацIицца жиндаго абунила - «Щай дие кколареб жо тIаде босизе букIараб? Дун, чIвадарухъан гурони, маххул къебед букIинчIо гури!». ba`ida ro%il ra~a;uda kwanaleb co berixab, `aq pariyab \ama batanila. bo{anila ba`. \amida Swerun /uhun, purdanila heb. cingi habsafat $inCa duda TaSa ~oko ba]ililan ;a#abunila helda. \amiCa abunila - «beTerza]ayab ba`! `aq judiyab qwari;iyalda bugo dun! dir na]iSeb &injilalda maf qan bugo. behilari&, heb mafgi ba]un, dir qwari;i biha habi#e? cingi ba]e didaSa ~okogi. duyego kirigi &welin. walahin, dur xakar fadab hanada cada] kirigi &wani, `aqgo :ij bujinilan abun, ba` \amil &injila:u] balahi#e /uhanila. bugeb ru\gi bajarun, \amiCa jiyabgo mal ba`il boTroda basandi#abunila. zago-faTgo heniSa na]e borzarab ba`iCa $indago abunila, - &ay diye Kolareb $o Tade bosi#e bujarab? dun zwadaru]an guroni, ma{ul qebed bujinzo guri!» 171. Дунго-дунан вукIунев чи чияе вокьуларев. dungo-dunan wujunew xi xiyaye wopularew. 172. Дунилан абуге, нилIилан абе, дирилан абуге, нилIерилан абе. dunilan abuge, ni/ilan abe, dirilan abuge, ni/erilan abe. 173. Дуниял балкан бугила, гьелдасса бер гIорцIцIуларелги гьаби ругила. duniyal balkan bugila, heldaSa ber for~ularelgi habi rugila. 174. Дуниял бихьун, гIакълу щола, гIадамал рихьун, боцIцIи щола. duniyal bi%un, faqlu &ola, fadamal ri%un, bo~i &ola. 175. Дуниял буго бетIергьанчиясс бачухъе билълъунеб хIама гIадаб жо. duniyal bugo beTerhanxiyaS baxu]e bi:uneb \ama fadab $o. 176. Дуниял буго, бокьани гIуцIцIулеб, бокьани биххулеб, лъималазул ясикIабазул рукъ гIадинаб жо. duniyal bugo, bopani fu~uleb, bopani bi{uleb, ;imala#ul yasijaba#ul ruq fadinab $o. 177. Дуниял буго гьобо гIадин тирулеб жо. duniyal bugo hobo fadin tiruleb $o. 178. Дуниял гьабизе гIакълуги кьеги, аххират гьабизе иманги кьеги. duniyal habi#e faqlugi pegi, a{irat habi#e imangi pegi. 179. Дуниял гьабизе ккани, я рокьи букIине ккола, я жахIда букIине ккола. duniyal habi#e Kani, ya ropi bujine Kola, ya $a\da bijine Kola. 180. Дуниял гьабизе лъаларессе дуниял жужахIила. duniyal habi#e ;alareSe duniyal $u$a\ila. 181. Дуниял гьабичIессул гIумру гьардохъанлъиялда унеб. duniyal habizeSul fumru hardo]an;iyalda uneb. 182. Дуниял – гIакълу, гIадан – матIу. duniyal - faqlu, fadan - maTu. 183. Дуниял-гIалам Мала Нассрудиницца маххссараде ккурабила, Мала Нассрудин мутагIилзабаз маххссараде ккуравила. duniyal-falam mala naSrudiniCa ma{Sarode Kurabila, mala naSrudin mutafil#aba# ma{Sarade Kurawila. Мала Нассрудиницца гьитIинабго хIуржаялълъуре гьоболлъухъ ахIун рукIун руго мутагIилзаби. Квен кваназе гьезухъе кьун рукIун руго цIакъго ххалатал гIучIал. «Эбелалълъул хIила бергьун, ххинкIал гIиссин гьарунила, лъималазул макру цIцIикIкIун, кIи-кIи цадахъ чIван кванилан» абухъего, мутагIилзабазги гьанивеххун вугесс довеххун вугессда кIалдиб лъун буго квен, довеххун вугессги гьанивеххун вугессда кIалдиб лъун буго. mala naSrudiniCa hiTinabgo \ur$aya:ure hobol;u] a\un rujun rugo mutafil#abi. kwen kwana#e he#u]e pun rujun rugo `aqgo {alatal fuzal. «ebela:ul \ila berhun, {injal fiSin harunila, ;imala#ul makru ~iJun, ji-ji cada] zwan kwanilan» abu]ego, mutafil#aba#gi haniwe{un wugeS dowe{un wufeSda jaldib ;un bugo kwen, dowe{un wugeSgi haniwe{un wugeSda jaldib ;un bugo. 184. Дуниял-гIаламалълъ гIиял гьан квиндал, жидерго гьан квараб гьагаб зуригат. duniyal-falama: fiyal han kwindal, $idergo han kwarab hagab #urigat. Цо росулI букIун буго цо насслу, жалго жиделIго рагъулел, цоцаз чIвалел. Гьезда гьоркьой яхъарай гIакъилай цо гIаданалълъ жиндирго гIагарлъиялде гьадин абун буго. co rosu/ bujun bugo co naSlu, $algo $ide/go ravulel, coca# zwalel. he#da horpoy ya]aray faqilay co fadana: $indirgo fagar;iyalde hadin abun bugo. 185. Дуниял-гIаламги гIуцIцIун, рукIкIен гIицIцIго ххутIарабила, цIцIилицIцI нуцIцIида нахъе ккарабила. duniyal-falamgi fu~un, ruJen fi~go {uTarabila, ~ili~ nu~ida na]e Karabila. 186. Дуниял – гIатIидаб, гIадамассул ракI – къваридаб. duniyal - faTidab, famaSul raj - qwaridab. 187. Дуниял гIондокь буго, заман бихьун хисулеб. duniyal fondop bugo, #aman bi%un [isuleb. 188. Дуниял кварав, канлъи бихьарав. duniyal kwaraw, kan;i bi%araw. 189. Дуниял къваридассе къаникь лъей рахIат буго, рахIат хвараб черххалълъе хабалIго хIалхьи буго. duniyal qwaridaSe qanip ;ey ra\at bugo, ra\at [warab xer{a:e [aba/go \al%i bugo. 190. Дуниял лълъикIаб жо бугоан, бищун анищан ккараб меххалълъ анибго тезе кколаребани. duniyal :ijab $o bugoan, bi&un ani&an Karab me{a: anibgo te#e Kolarebani. 191. Дуниял – муъминчияссе гвенд. duniyal - mu'minxiyaSe gwend. 192. Дуниял ссверун вуссарав дун – дида нух малълъулев мун. duniyal Swerun wuSaraw dun - dida nu[ ma:ulew mun. 193. Дуниял ххалеб ххадиро, ххараб цIцIалкIулеб цIцIалкIу. duniyal {aleb {adiro, {arab ~aljuleb ~alju. 194. Дуниялалълъул аххир битIаги, аххираталълъул авал битIаги. duniyala:ul a{ir biTagi, a{irata:ul awal biTagi. 195. Дуниялалълъул боцIцIи бугониги – балагь, гьечIониги – балагь. duniyala:ul bo~i bugonigi - balah, hezoni - balah. 196. Дуниялалълъул квешлъи – къасси роцIцIун, къад кьерхин, чахъдал квешлъи – ххасало къинлъи. duniyala:ul kwe^;i - qaSi ro~un, qad per[in, xa]dal kwe^;i - {asalo qin;i. 197. Дуниялалълъул рагIал гьечIеб, гIелмуялълъул аххир гьечIеб. duniyala:ul rafal hezeb, felmuya:ul a{ir hezeb. 198. Дуниялалълъул талихI – ригьнал талихI, аххираталълъул талихI – хабал талихI. duniyala:ul tali\ - rihnal tali\, a{irata:ul tali\ - [abal tali\. 199. Дуниялалълъул ургъелги – мискинчияссе, аххираталълъул гIазабги – мискинчияссе. duniyala:ul urvelgi - miskinxiyaSe, a{irata:ul fa#abgi - miskinxiyaSe. 200. Дуниялалълъул ххан – ххалкъалълъул лагъ. duniyala:ul {an - {alqa:ul lav. 201. Дуниял-гIаламалълъул жо бикъулев цIцIогьор, цIцIогьорассул рокъосса жо бикъулев Къебед. duniyal-falama:ul $o biqulew ~ohor, ~ohoraSul roqoSa $o biqulew qebed. 202. Дунял – бакъуцца, чи – гIакълуялълъ. dunyal - baquCa, xi - faqluya:. 203. Дунял квананиги гIорцIцIичIев, гIор гьекъаниги, къеч хьвачIев. dunyal kwananigi for~izew, for heqanigi, qex %wazew. 204. Дунял цIезе бокьараб рагIи, гIинтIе къулун щурулеб. dunyal `e#e boparab rafi, finTe qulun &uruleb. 205. Дунялалда бищунго берцинал жал жиндир кIартил гIундул ругилан абурабила хIамицца. dunyalalda bi&ungo bercinal $al $indir jartil fundul rugilan aburabila \amiCa. 206. Дунялалда гьечIелани сарсахъал, ракъун-къечон ххутIилаан ялтахъал. dunyalalda hezelani sarsa]al, raqun-qexon {iTilaan yalta]al. 207. Дунялалда нигIматал цIакъго гIемерал руго, бищунго лълъикIаб нигIмат ритIухъай чIчIужу йиго. dunyalalda nifmatal `aqgo femeral rugo, bi&ungo :ijab nifmat riTu]ay Zu$u yigo. 208. Дунялалълъул боцIцIи цIцIамхIалаб лълъим гIадинаб жойила, кигIан гьекъаниги къеч буссунареб. dunyala:ul bo~i ~am\alab :im fadinab $oyila, kifan heqanigi qex buSunareb. 209. Дунялалълъул чIаголъи – канлъи, канлъулги чIаголъи – чIчIужу. dunyala:ul zago;i - kan;i, kan;ulgi zago;i - Zu$u. 210. Дур амру кIодолъула, дуцца лълъикIлъи гьабуни. dur amru jodo;ula, duCa :ij;i habuni. 211. Дур берал рагьаразул кIал къаге. dur beral rahara#ul jal qage. 212. Дур вуцIцIунчIчIей бичIчIичIессда дуцца бицарабги бичIчIулареб. dur wu~unZey biZizeSda duCa bicarabgi biZulareb. 213. Дур гьудул щиван бице, мунго щив чиян бицунге (чи гьикъуге, гьудулассухъ ралагье). dur hudul &iwan bice, mun &iw xiyan bicunge (xi hiquge, hudulaSu] ralahe). 214. Дур гIакълуялда рекъон, мун витIарав вуго. dur faqluyalda reqon, mun wiTaraw wugo. 215. Дур гIакълуялълъул бащдаб мадугьалассухъги бугеб. dur faqluya:ul ba&dab maduhalaSu]gi bugeb. 216. Дур къватIги – дур рукъ. dur qwaTgi - dur ruq. 217. Дур къвачIа бихьеян абуни, гьардохъанги чIухIулевила. dur qwaza bi%eyan abuni, hardo]angi zu\ulewila. 218. Дур кIутIбуз кквечIеб рагIи чияр кIалалълъ кквеларо. dur juTbu# Kwezeb rafi xiyar jala: Kwelaro. 219. - Дур лълъади кинай йигей? - Гьелълъул эбел кинай ятаниги, гьединай йиго. - dur :adi kinay yigey? - he:ul ebel kinay yatanigi, hedinay yigo. 220. Дур мацIцI – дурго тушман. dur ma~ - durgo tu^man. 221. Дур пикруялда рекъон кьурдулеб жо данде чIвани, дур талихI. dur _ikruyalda reqon purduleb $o dande zwani, dur tali\. 222. Дур рагIи – дур роцен. dur rafi - dur rocen. 223. Дур ракIалълъул паххрулъи, дур гъанссазул рацIцIалъи. dur raja:ul _a{ru;i, dur vanSa#ul ra~a;i. 224. Дур рекIелI ургъел батани, гьудулассе бикье, гьесс бащадаб тIасса босизе. dur reje/ urvel batani, hudulaSe bipe, heS ba&adab TaSa bosi#e. 225. Дур рокъоб чияцца хханлъи гьабизеги биччаге, чияр рокъоб хханлъи дуццагоги гьабуге. dur roqob xiyaCa {an;i habi#egi biXage, xiyar roqob {an;i duCagogi habuge. 226. Дур роххел батани, ахIун бицунге – пашманал гIадамалги ратизе бегьула. Дур пашманлъи батани, гьебги баххче – гьелълъ гIадамазул роххел хвезабизе бегьула. dur ro{el batani, a\un bicunge - _a^manal fadamalgi rati#e behula. dur _a^man;i batani, hebgi ba{xe - he: fadama#ul ro{el [we#abi#e behula. 227. Дур тушманасс дур гьудулассдассанги пайда босулеб. dur tu^manaS dur hudulaSdaSangi _ayda bosuleb. 228. Дур ургъел гьабуларессдеххун ургъелги бикьуге, мун вокьуларессул кумекалде хьулги лъоге. dur urvel habulareSde{un urvelgi bipuge, mun wopulareSul kumekalde %ulgi ;oge. 229. Дур ххазина бугеб ракьалда жаниб бухъичIого тани, батизе гьечIеб. dur {a$ina bugeb rapalda $anib bu]izogo tani, bati#e hezeb. ВукIаравила гIакъилав эмен. Гьесс живго хвелалде абун таралила нилIее кицилъун ххутIарал гьал рагIаби. Эмен хун ххадуб, росс-лълъадиялълъ гIемер бухъарабила пастIан-къоно, цIцIикIкIарабила бачIен. Бухъарабила ах, чIахIалъарабила пихъ. КигIанни бухъаниги, батичIебила аз ххиял гьабулеб букIараб гIарац – ххазина. ЛълъикIго ресги рекъараб, рукъги бечелъараб меххалълъ, росс-лълъадиялда чIалгIарабила, кидаго батулареб ххазинаялде хьул лъун, рухъарулел рукIин. Жалгоги мискинлъизе квер бараб, бачIенги дагьлъараб меххалълъ бичIчIарабила гьезда инссуцца ххазинайилан ссунда абулеб букIарабали. wujarawila faqilaw emen. heS $iwgo [welalde abun taralila ni/eye kici;un {uTaral hal rafabi. emen [un {adub, roS-:adiya: femer bu]arabila _asTan-qono, ~iJarabila bazen. bu]arabila a[, za\a;arabila _i]. kifanni bu]anigi, batizebila a# {iyal habuleb bujarab farac - {a#ina. :ijgo resgi reqarab, ruqgi bexe;arab me{a:, roS-:adiyalda zalfarabila, kidago batulareb {a#inayalde %ul ;un, ru]arulel rujin. $algogi miskin;i#e kwer barab, bazengi dah;arab me{a: biZarabila he#da inSuCa {a#inayilan Sunda abuleb bujarabali. 230. Дур хIакъирлъи бичIчIанани, гIодулев мун вуцIцIинаро, бахIарчилъи дулI батани, меххтел дуцца гьекъеларо. dur \aqir;i biZanani, fodulew mun wu~inaro, ba\arxi;i du/ batani, me{tel duCa heqelaro. 231. Дур хIал дицца бихьилаанила, хIарщукъали, гьадаб Аллагьассул тушман гьаваялда гьечIебани. dur \al diCa bi%ilaanila, \ar&uqali, hadab allahaSul tu^man hawayalda hezebani. ЦIцIум букIун буго гьаваялда. ГIанкIкI букIун буго, гьелдассаги хIинкъун, тIепун чIчIун. Нахъассан бачIун, къоркъоцца гьелда хIанчIун буго. Чара хвараб гIанкIкIицца къоркъода гьедин абун буго. ~um bujun bugo hawayalda. fanJ bujun bugo, heldaSagi \inqun, Te_un Zun. na]aSan bazun, qorqoCa helda \anzun bugo. xara [warab fanJiCa qorqoda hedin abun bugo. 232. Дур цабзаз кквечIеб чияр кIутIбуз кколареб. dur cab#a# Kwezeb xiyar juTbu# Kolareb. 233. Дур цо гьересси бихьанищ – хвана мун. dur co hereSi bi%ani& - [wana mun. 234. Дур цIцIар ахIичIого, «ия», – ян жаваб кьоге. dur ~ar a\izogo, «iya», - yan $awab poge. 235. Дур чи гьавулев – дун, дун чорок гьавулев – мун. dur xi hawulew - dun, dun xorok hawulew - mun. 236. Дур чияссдеххун кинаб бербалагьи бугониги, гьединабго дудеххунги букIунеб. dur xiyaSde{un kinab berbalahi bugonigi, hedinabgo dude{ungi bujuneb. 237. Дураб бихьун – дираб, дираб бихьун – дураб. durab bi%un - dirab, dirab bi%un - durab. 238. Дурго берал рагьаразул кIал къалареб. durgo beral rahara#ul jal qalareb. 239. Дурго гуреб ишги кодобе босугейила, дурабго реххунги тогейила. durgo gureb i^gi kodobe bosugeyila, durabgo re{ungi togeyila. 240. Дурго гIайибал раххчун, чиярал къватIир чIваге. durgo fayibal ra{xun, xiyar qwaTir zwage. 241. Дурго гIайибалги берда ццере тун, чияр гIайибазда ххадув лIугьунге. durgo fayibalgi berda Cere tun, xiyar fayiba#da {aduw /uhunge. 242. Дурго гIакълу гIечIони, гIакъилгун ургъе. durgo faqlu fezoni, faqilgun urve. 243. Дурго загIиплъи тушманассе бицунареб. durgo #afi_;i tu^manaSe bicunareb. 244. Дурго къимат гьабизе бокьани, чияр къимат дуццаги гьабе. durgo qimat habi#e bopani, xiyar qimat duCagi habe. 245. Дурго кIал – дурго тушман. durgo jal - durgo tu^man. 246. Дурго кIалалълъ кквечIеб чияр кIутIбуз кколареб. durgo jala: Kwezeb xiyar juTbu# Kolareb. 247. Дурго мацIцI – мунго чIвалеб бацI. durgo ma~ - mungo zwaleb ba`. 248. Дурго лълъикIлъи чияцца бицине те, чияцца гьабураб лълъикIлъи дуццаго бице. durgo :ij;i xiyaCa bicine te, xiyaCa haburab :ij;i duCago bice. 249. Дурго малъацца гIадин, дурго мугъ хъассулареб, хъизамалда асскIоб гIадин, рекIел чIоло битIулареб. durgo ma;aCa fadin, durgo muv ]aSulareb, ]i#amalda aSjob fadin, rejel zolo biTulareb. 250. Дурго мацIцI – дуего гъалбацI. durgo ma~ - duyego valba`. 251. Дурго мацIцI – дурго тушман. durgo ma~ - durgo tu^man. 252. Дурго мацIцI мунго чIвалеб бацIила. durgo ma~ mungo zwaleb ba`ila. 253. Дурго мунагьал чиядеги реххуге, дурго хъублъи чиядаги бацIцIинабуге. durgo munahal xiyadegi re{uge, durgo ]ub;i xiyadagi ba~inabuge. 254. Дурго рагIад кIодолъун бихьуге. durgo rafad jodo;un bi%uge. 255. Дурго рагIи ккун чIчIоге, дандеяссухъги гIин тIаме. durgo rafi Kun Zoge, dandeyaSu]gi fin Tame. 256. Дурго рачIчIалзухъ балагьун, гIегIеде, хIелеко! durgo raZal#u] balahun, fefede, \eleko! 257. Дурго рокъов гьобол гIадинги вукIунге, гьоболлъухъ дурго рокъов гIадинги вукIунге. durgo roqow hobol fadingi wujunge, hobol;u] durgo roqow fadingi wujunge. 258. Дурго тIивунибе гурони, дурго гел бегьуге. durgo Tiwunibe guroni, durgo gel behuge. 259. Дурго хIатIазда бачине кIолареб юргъа чияр хIатIазда бачинабизе кIолареб. durgo \aTa#da baxine jolareb yurva xiyar \aTa#da baxinabi#e jolareb. 260. Дурго чедги босун, чияр гIияде унге. durgo xedgi bosun, xiyar fiyade unge. 261. Дурго чодаги бараххщун, чияр чу рекIунге. durgo xodagi bara{&un, xiyar xu rejunge. 262. Дургояб чвантиниб лъун, чияр кванде хьул лъоге. durgoyab xwantinib ;un, xiyar kwande %ul ;oge. 263. Дургун бакъан рекъоларессулгун къайицадахълъи гьабуге. durgun baqan reqolareSulgun qayicada];i habuge. 264. Дурцц вищизе ккани ясги къваригIуна, нус йищизе ккани васги къваригIуна. durC wi&i#e Kani yasgi qwarifuna, nus yi&i#e Kani wasgi qwarifuna. 265. Дурццассда божараб къо цIа гъун бухIаги! durCaSda bo$arab qo `a vun bu\agi! 266. Дурццассул вас лIугьинчIев, нусалълъул яс лIугьинчIей. durCaSul was /uhinzew, nusa:ul yas /uhinzey. 267. Дурццассул хIал лъазе, хIехь ццебе реххе. durCaSul \al ;a#e, \e% Cebe re{e. 268. Духъа бекани – боцIцIудасса, дихъа бекани – чIаголъигьечI! du]a bekani - bo~udaSa, di]a bekani - zago;ihez! 269. Дуцца бухIе, гважи, дицца бухIе! duCa bu\e, gwa$i, diCa bu\e! Кици буго къарум маххссараде ккураб. ЧIчIужуялълъ ражи гьабун буго, лъабго цIулакьоги бекун. Гьеб хIехьезе кIвечIев россассги бекун буго, гьелълъие квешезе, гьелълъго бекарабгIан. kici bugo qarum ma{Sarade Kurab. Zu$uya: ra$i habun bugo, ;abgo `ulapogi bekun. heb \e%e#e jwezew roSaSgi bekun bugo, he:iye kwe^e#e, he:go bekarabfan. 270. Дуцца гьабуни, дуеги гьабулеб. duCa habuni, duyegi habuleb. 271. Дуцца дие мусру босизе лъабго гъурущ кьолебани, нилI кIиялго бащалъилаанилан абурабила мискинчиясс бечедав Парзулассда. duCa diye musru bosi#e ;abgo vuru& polebanu, ni/ jiyalgo ba&a;ilaanilan aburabila miskinxiyaS bexedaw _ar#ulaSda. 272. Дуцца кигIан мехх балебилан гьикъарабила тIомода, нахуда гьикъейилан абурабила тIомоцца. duCa kifan me{ balebilan hiqarabila Tomoda, na[uda hiqeyila aburabila TomoCa. 273. Дуцца кьечIони, дуеги кьолареб, дуцца гьабичIони, дуеги гьабулареб. duCa pezoni, duyegi polareb, duCa habizoni, duyegi habulareb. 274. Дуцца ккурасс мунги кколев, дуцца тарасс мунги толев. duCa KuraS mungi Kolew, duCa taraS mungi tolew. 275. Дуцца рорцараб роцада мунги ворцунев. duCa rorcarab rocada mungi worcunew. 276. Дуцца чи кIодо гьавуни мунги кIодолъулев, гьевги кIодолъулев, дуцца чи хIакъир гьавуни нуж кIиялго хIакъирлъулел. duCa xi jodo hawuni mungi jodo;ulew, hewgi jodo;ulew, duCa xi \aqir hawuni nu$ jiyalgo \aqir;ulel. 277. – Дуцца щиб кваналеб? duCa &ib kwanaleb? – Бакъ. baq. – Дуцца щиб гьекъолеб? duCa &ib heqoleb? – Бакъ. baq. – Дуцца щиб ретIунеб? duCa &ib reTuneb? – Бакъ. baq. 278. Дуцца эмен кваназавураб щурминиссан, васасс мунги кваназавулев. duCa emen kwana#awurab &urminiSan, wasaS mungi kwana#awulew. Росс-лълъади, цадахъ гIодорги чIчIун, кIудияб къагIидаялда кваналел рукIун руго. Херав эмен, щурминибе дагьа-макъаб квенги реххун, батIаго толев вукIун вуго. Цо къоялълъ херассул васассда жиндирго вас цо хъорщол кесек буцIулев ватун вуго. Щиб гьабулев вугеван инссуцца гьикъараб меххалълъ, васасс жаваб кьун буго, мун херлъарав меххалълъ, кIудадаего гIадин, дуеги квен кьезе щурун гьабулев вугилан. НилIецца гьабун, нилIее гьабун, иргадул жо букIун бугин гьаб дуниялилан, гьеб къоялдасса нахъе васасс херав инссул адаб-хIурмат цIунун буго. roS-:adi, cada] fodorgi Zun, judiyab qafidayalda kwanalel rujun rugo. [eraw emen, &urminibe daha-maqab kwengi re{un, baTago tolew wujun wugo. co qoya: [eraSul wasaSda $indirgo was co ]or&ol kesek bu`ulew watun wugo. &ib habulew wugewan inSuCa hiqarab me{a:, wasaS $awab pun bugo, mun ]er;araw me{a:, judadayego fadin, duyego kwen pe#e &urun habulew wugilan. ni/eCa habun, ni/eye habun, irgadul $o bujun bugin hab duniyalilan, heb qoyaldaSa na]e wasaS [eraw inSul adab-\urmat `unun bugo. 279. Дуццаго бекьана, дуццаго лъилъе. duCago bepana, duCago ;i;e. 280. Дуццаго бухъаралълъуве мунго кколев. duCago bu]ara:uwe mungo Kolew. 281. Дуццаго веццуге, чияцца веццизегIан чIчIа. duCago weCuge, xiyaCa weCi#efan Za. 282. Дуццаго гьабичIони, дур ургъел цогидазги гьабулареб. duCago habizoni, dur urvel cogida#gi habulareb. 283. Дуццаго гьабураб лълъикIлъи кIочене те, дуего гьабураб лълъикIлъи кIочон тоге. duCago haburab :ij;i joxene te, duyego haburab :ij;i joxon toge. 284. Дуццаго дудаго зинкIкIе, чияда зинкIкIани кин букIунебали лъазе. duCago dudago #inJe, xiyada #inJani kin bujunebali ;a#e. 285. Дуццаго нахъе бацIцIине кколеб жо туге. duCago na]e ba~ine Koleb $o tuge. 286. Дуццаго цIетIе реххичIел ххинкIал хIарччинисса ралагьуге. duCago `eTe re{izel {injal \arXiniSa ralahuge. 287. Дуццаго чед тIохьтIол кун, чияе ролIул кье. duCago xed To%Tol kun, xiyaye ro/ul pe.