Л l Лабалда хурги бекьуге, бугъаоцги хьихьуге. labalda [urgi bepuge, buvaocgi %i%uge. Лабаллъуда хур гьабуге, лъарал рагIалда рукъ гьабуге. labal;uda [ur habuge, ;aral rafalda ruq habuge. Лагъ гIадин хIалте, ххан гIадин кванай. lav fadin \alTe, {an fadin kwanay. Лагъги озденги данделъани, бечелъулел. lavgi o#dengi dande;ani, bexe;ulel. Лагъассул ияхIги, хIамил хъетиги – цого жо. lavaSul iya\gi, \amil ]etigi - cogo $o. Лагълъи гьабурассе хханлъи щола, хханлъун гурони вукIинарилан лIугьарассе лагълъи щола. lav;i haburaSe {an;i &ola, {an;un guroni wujinarilan /uharaSe lav;i &ola. Лъагълъиялдасса хвел лълъикIила, ссуриялдасса цIа лълъикIила. lav;iyaldaSa [wel :ijila, SuriyaldaSa `a :ijila. Лал тIамизе бегьулареб къоялълъ, къед гьабизеги бегьулареб. lal Tami#e behulareb qoya:, qed habi#egi behulareb. ЛахIту бихьаниги, рухIел бихьугеги. la\tu bi%anigi, ru\el bi%ugegi. Лачен боржаралълъуб гъеду рещтIунеб. laxen bor$ara:ub vedu re&Tuneb. Жиндирго лълъикIай чIчIужуялдаги рекъечIого, чангиясс ячуна гьелдасса къадарай. Цоги аби буго гьадинабги - «Цо багьана бугей хьихьичIесс, кIиго багьана бугей хьихьизе ккарайила». $indirgo :ijay Zu$uyaldagi reqezogo, xangiyaS yaxuna heldaSa qadaray. cogi abi bugo hadinabgi - «co bahana bugey %i%izeS, jigo bahana bugey %i%i#e Karayila» Гьедин ккараб меххалълъ абула магIарулаз гьал рагIаби. hedin Karab me{a: abula mafarula# hal rafabi. Лачен – чанабе, гъеду – рохьобе. laxen - xanabe, vedu - ro%obe. Лаченги тарулеб, тайлан хъущтIулеб, тувадахъ гурони гIодоб кколареб. laxen taruleb, taylan ]u&Tuleb, tuwada] guroni fodob Kolereb. Лаченги чучула чи гIемерлъани, чаранги биуна цIа гьалаглъани. laxengi xuxula xi femer;ani, xarangi biuna `a halag;ani. Ле, гIакълугьечI, тIуруге, гIи тун гIангис кинигин, гIадамал тун хьвадани, хьитал хун басралъулин. le, faqluhez, Turuge, fi tun fangis kinigin, fadamal tun %wadani, %ital [un basra;ulin. «Ле!» – ян ахIарассде, «Я!» – ян ахIизе кIоларев къватIиве вахъунарев. «le!» - yan a\araSde, «ya!» - yan a\i#e jolarew qwaTiwe wa]unarew. «Ле!» – ян ахIунилан, ахIмакъ нахъ вуссунарев. «le!» - yan a\unilan, a\maq na] wuSunarew. Лочноде ххиял бугев чаргъадихъ валагьуларо. loxnode {iyal bugew xarvadi] walahularo. Лочнол бетIералда чаргъеду чIчIезабуге. loxnol beTeralda xarvedu Ze#abuge. Лочнол гьава – зодобе, гъадил гьава – рохьобе. loxnol hawa - #odobe, vadil hawa - ro%obe.

ЦI ` 1. ЦIа бакаралълъуве кIкIвелун, кIкIуй баккаралълъуве гьелун. `a bakara:uwe Jwelun, Juy baKara:uwe helun. 2. ЦIа босизе арай гьолокьей россассе арайила. `a bosi#e aray holopey roSaSe arayila. 3. ЦIа гьечIеб кIкIуйги кIкIуй гьечIеб цIаги букIунареб. `a hezeb Juygi Juy hezeb `agi `agi bujunareb. 4. ЦIа гьечIелълъуб кIкIуй букIунареб, лълъим гьечIелълъуб хьуцIцI букIунареб. `a heze:ub Juy bujunareb, :im heze:ub %u~ bujunareb. 5. ЦIа рокъоб ккурай, бакъ рагъида ккурай. `a roqob Kuray, baq ravida Kuray. 6. ЦIа ссвараб ццунтуралда кан бакизе кIоларо. `a Swarab Cunturalda kan baki#e jolaro. 7. ЦIаги лълъимги асскIоб чIчIоларо, гьекъолдухъанассул чвантиниб гIарац чIчIоларо. `agi :imgi aSjob Zolaro, heqoldu]anaSul xwantinib farac Zolaro. 8. ЦIаги лълъимги гIадин рукIунге. `agi :imgi fadin rujunge. 9. ЦIаго бакилалде, кIкIуй бахъарал. `ago bakilalde, Juy ba]aral. 10. ЦIагIел – дур, сакI – дир. `afel - dur, saj - dir. 11. ЦIадаб бачIеб чед кунев Бигищ гIадин. `adab bazeb xed kunew bigi& fadin. Гъассда кIиябго рахъ кьеризабураб, жиги цIадаб бачIеб (тIаде цIа хъван бежизабичIеб) чедги корол хIамаялда базабун, цо гьитIинаб къваригIелалълъ къватIие ун йиго Бигищил чIчIужу. Гьагъаб параялда рокъове щварав Бигищ чед квине лIугьун вуго. - Вуйгь! Дуцца гьабулеб жо щиб, Бигищ, цIадаб бачIеб чед кунев! – ан чIчIужуялълъе кIудияб кеп щвараб меххалълъ, Бигищицца абун буго. - Рецц Аллагьассе буго! Унго, гьединищ иш букIараб! Валлагь-биллагь, дида ккун букIана дунго унтун ватилилан! vaSda jiyabgo ra] peri#aburab, $igi `adab bazeb (Tade `a ]wan be$i#abizeb) xedgi korol \amayalda ba#abun, co hiTinab qwarifela: qwaTiye un yigo bigi&il Zu$u. havab _arayalda roqowe &waraw bigi& xed kwine /uhun wugo. - wuyh! duCa habuleb $o &ib, bigi&, `adab bazeb xed kunew! - an Zu$uya:e judiyab ke_ &warab me:a:, bigi&iCa abun bugo. - reC allahaSe bugo! ungo, hedini& i^ bujarab! walah-bilah, dida Kun bujana dungo untun watilalin! 12. ЦIадабе бегьараб квер бухIичIого ххутIуларо. `adabe beharab kwer bu\izogo {uTularo. 13. ЦIадабе нарт тIолареб. `adabe nart Tolareb. 14. ЦIадул кутак лълъецца чIвалеб, загьрудал кутак даруялълъ чIвалеб, хIалхъублъиялълъул кутак ссунццаниги чIвалареб. `adul kutak :eCa zwaleb, #ahrudal kutak daruya: zwaleb. \al]ub;iya:ul kutak SunCanigi zwalareb. 15. ЦIадулгун маххссара те, лълъадалгун божилъи те. `adulgun ma{Sara te, :adalgun bo$i;i te. 16. ЦIакъ ворххани, тIепула, тIепун чIчIани, ворххула. `aq wor{ani, Te_ula, Te_un Zani, wor{ula. 17. ЦIакъ къвакIани, бекула, тамахлъани, гьетIула. `aq qwajani, bekula, tama[;ani, heTula. 18. ЦIакъ лъала гIонкIкIода мугьал щолеб бакI. `aq ;ala fonJoda muhal &oleb baj. 19. ЦIакъ хIапулелълъ хIанчIулареб, ккун чIчIоларесс кьабулареб. `aq \a_ule: \anzulareb, Kun ZolareS pabulareb. 20. ЦIакъав чини вугоанила мун, дагьав гIантав гьечIевани. `aqaw xini wugoanila mun, dahaw fantaw hezewani. 21. ЦIакъалдасса цIакъаб жо камулареб. `aqaldaSa `aqab $o kamulareb. 22. ЦIакъго витIаравлъунги вукIунгейила, цIакъго гIакъилавлъунги вукIунгейила. `aqgo wiTaraw;ungi wujungeyila, `aqgo faqilaw;ungi wujungeyila. 23. ЦIакъго гьаракь борххунги кIалъаге, кето гIадин, мимидизеги мимидуге. `aqgo harap bor{ungi ja;age, keto fadin, mimidi#egi mimiduge. 24. ЦIакъго гIакъилассул гьудулзаби дагьалила. `aqgo faqilaSul hudul#abi dahabila. 25. ЦIакъго гIемераб бечелъи бокьарав бугелдассаги ватIалъизе бегьула. `aqgo femerab bexe;i boparaw bugeldaSagi waTa;i#e behula. 26. ЦIакъго рецц бокьулев ххадув беццлъизеги бегьулев, гIинкълъизеги бегьулев. `aqgo reC bopulew {aduw beC;i#egi behulew, finq;i#egi behulaw. 27. ЦIакъго рокьиялълъила катицца жиндирго тIанчIи кваналел. `aqgo ropiya:ila katiCa $indirgo Tanzi kwanalel. 28. ЦIакъго хIинкъарассда асскIореги къаларелила щайтIаби, ракI кьвагьун, гьев хвезе гурилан, цIакъав бахIарчияссда асскIореги къаларелила, жидеего зарал гьабиялда хIинкъун. `aqgo \inqaraSda aSjoregi qalarelila &ayTabi, raj pwahun, hew [we#e gurilan, `aqaw ba\arxiyaSda aSjoregi qalarelila, $ideyego #aral habiyalda \inqun. 29. ЦIакъго чIухIарав чIвалев, унти баххчарав холев. `aqgo zu\araw zwalew, unti ba{xaraw [olew. 30. ЦIакъго эххеде ворххарав гIодов квеш речIчIулев. `aqgo e{ede wor{araw fodow kwe^ reZulew. 31. ЦIаялде гIагараб гIарахъ бухIичIого ххутIулареб. `ayalde fagarab fara] bu\izogo {uTulareb. 32. ЦIаялълъила цIа бакулеб. `aya:ila `a bakuleb. 33. ЦIел хIалтIи цIецца гурони гьабулареб. `el \alTi `eCa guroni habulareb. 34. ЦIеххезе чи щвечIони, хIохьода цIеххонги, цIеххечIого тогейила. `e{e#e xi &wezoni, \o%oda `e{ongi, `e{ezogo togeyila. 35. ЦIибаккараб босе, басралъун хвараб нахъе реххе. `ibaKarab bose, basra;un [warab na]e re{e. 36. ЦIиданделъарал росс-лълъади ругеб рокъобе илбис лIугьунаребила, базаралдеги бачун, бичилебилан хIинкъун. `idande;aral roS-:adi rugeb roqobe ilbis /uhunarebila, ba#araldegi baxun, bixilebilan \inqun. 37. ЦIида бацIцIунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. `ida ba~unilan badiCa ba`il famal tolareb. 38. ЦIидалълъго раса-цIцIалкIу магIидайила. `ida:go rasa-~alju mafidayila. 39. ЦIиял башмакъазул къуцIи берцинаб, цIияй бахIаралълъул гIеретI гвангъараб. `iyal ba^maqa#ul qu`i bercinab, `iyay ba\ara:ul fereT gwanvarab. 40. ЦIияб жо лъималазда лъала, умумузда басриябги лълъикI лъала, цIиябги бихьула. `iyab $o ;imala#da ;ala, umumu#da basriyabgi :ij ;ala, `iyabgi bi%ula. 41. ЦIияб нух – цIияб рукъ. `iyab nu[ - `iyab ruq. 42. ЦIияб ретIел ретIараб басрияб щайтIан. `iyab reTel reTarab basriyab &ayTan. 43. ЦIиябги босе, басриялълъулги къимат гьабе. `iyabgi bose, basriya:ulgi qimat habe. 44. ЦIиябищ, гьанже гьабурабищ? `iyabi&, han$e haburabi&? 45. ЦIиялълъ басрияб хисулеб, басиялълъ оц хисулеб. `iya: basriyab [isuleb, basiya: oc [isuleb. 46. ЦIубанагIан тIор гIодобе къулула, бечелъанагIан чи эххеде валагьула. `ubanafan Tor fodobe qulula, bexe;anafan xi e{ede walahula. 47. ЦIул бугони гIащтIи камиларо. `ul bugoni fa&Ti kamilaro. 48. ЦIулада бараххщун, цIа ссвине тарай, ЦIцIилцIцIида бараххщун, рукъ чорок тарай. `ulada bara{&un, `a Swine taray, ~il~ida bara{&un, ruq xorok taray. 49. ЦIулада рекIараб цIа ссунеб, тIулида рекIараб цIа ссунареб. `ulada rejarab `a Suneb, Tulida rejarab `a Sunareb. 50. ЦIулада цIа рекIани, бухIун лIугIула, ссуна, рекIеда рекIараб цIа кидаго ссунаро. `ulada `a rejani, bu\un /ufula, Suna, rejeda rejarab `a kidago Sunaro. 51. ЦIулакьодул гъотIода микьир бижуларо. `ulapodul voToda mipir bi$ularo. 52. ЦIулалълъ рекъолареб канал ноцIцI гIадав, къадалI рекъолареб гьецIцIо гIадинав. `ula: reqolareb kanal no~ fadaw, qada/ reqolareb he~o fadinaw. 53. ЦIуна-къай гьечIезул къоял, чияда ццере квералги ккун, унелила. `una-qay heze#ul qoyal, xiyada Cere kweralgi Kun, unelila. 54. ЦIуна-къай Ираналълъулгун даран-базаралдасса бергьунебила. `una-qay irana:ulgul daran-ba#araldaSa berhunebila. 55. ЦIуна-къай къарумлъи гуро. `una-qay qarum;i guro. 56. ЦIуна-къараб жоялълъе къо камулареб. `una-qarab $oya:e qo kamulareb. 57. ЦIураб гIертIинибе лълъим тIолареб. `urab ferTinibe :im Tolareb. 58. ЦIураб рагIинибе лълъимги тIоге, лълъеда накъищги бахъуге. `urab rafinibe :imgi Toge, :eda naqi&gi ba]uge. 59. ЦIуралълъухъ цIураб кьолеб жойила гIорто. `ura:u] `urab poleb $oyila forto. 60. ЦIураххинкIазулцин лълъикI гурила бо. `ura{inja#ulcin :ij gurila bo.

Ц c 1. Ца таралълъ мегIер толеб. ca tara: mefer toleb. 2. Цаби гьечIеб кIал - гьобо гьечIеб гьабирукъ. cabi hezeb jal - hobo hezeb habiruq. 3. Цаби лълъикIал Аллагьассго рижарал, гьава лълъикIаб живго гIураб ракьалълъул. cabi :ijal allahaSgo ri$aral, hawa :ijab $iwgo furab rapa:ul. 4. Цабзакье гIолареб гIоссокье щвана. cab#ape folareb foSope &wana. 5. Цагъур лълъикIай – чехь лълъикIай, росс лълъикIай – жийго лълъикIай. cavur :ijay - xe% :ijay, roS :ijay - $iygo :ijay. 6. Цадахъ кваналезда гьикъун тIаме цIцIам. cada] kwanale#da hiqun Tame ~am. 7. Царада гьикъарабила дуе дур лълъади кинай йигейилан. Гьелълъ жаваб кьурабила - лълъадул эбел жиндирго россассе кинай йикIарай ятаниги, гьединай йигилан. carada hiqarabila duye dur :adi kinay yigeyilan. he: $awab purabila - :adul ebel $indirgo roSaSe kinay yijaray yatanigi, hedinay yigilan. 8. Царада макьилIги гIанкIуялила рихьулел. carada mapi/gi fanjuyalila ri%ulel. 9. Царада ракIалда - гIанкIуял, гIанкIуязда ракIалда - муч. carada rajalda - fabjuyal, fanjuya#da rajalda - mux. 10. Царае балагьалълъе ккараб жо жиндирго цIцIокойила. caraye balaha:e Karab $o $indirgo ~okoyila. 11. Царакьа хIинкъун, лIутиялдасса, цигун вагъун, хвей лълъикI. carapa \inqun, /utiyaldaSa, cigun wavun, [wey :ij. 12. Царал бикьи къваригIунеб бакIги букIунебила, бацIил бикьи къваригIунеб бакIги букIунебила. caral bipi qwarifuneb bajgi bujunebila, ba`il bipi qwarifuneb bajgi bujunebila. 13. Царал кIал гъунани, гъадиццаги букъулебила ракьа. caral jal vunani, vadiCagi buqulebila rapa. 14. Царал – рукIун, гъадил – бусен. caral - rujun, vadil - busen. 15. Царахъе щварабги – бацIие, бацIихъе щварабги – бацIие. cara]e &warabgi - ba`iye, ba`i]e &warabgi - ba`iye. 16. Царацца бацIида гьикъарабила гьадигIан цIакъ дур габур щиб гьабун биццалъарабилан. БацIицца жаваб кьурабила, жиндирго къваригIелалълъ жибго ун, биццалъанилан. caraCa ba`ida hiqarabila hadifan `aq dur gabur &ib habun biCa;arabilan. ba`iCa $awab purabila, $indirgo qwarifela: $ibgo un, biCa;anilan. 17. Царацца веццарухъанассул гъвесс кваналаребила. caraCa waCaru]anaSul vweS kwanalarebila. 18. Царацца тIанчIазда гьикъулебила - жинцца нуж лъабго къоялълъищила хьихьилел, лъабго моцIцIалълъищилан. ТIанчIаз жаваб кьолебила - лъабго къоялълъ хьихьеян. caraCa Tanza#da hiqulebila - $inCa nu$ ;abgo qoya:i&ila %i%ilel, ;abgo mo~a:i&ilan. Tanza# $awab polebila - ;abgo qoya: %i%eyan. 19. Царгъида нахъаги тушман ватулев, чолода нахъаги хъумур батулеб. carvida na]agi tu^man watulew, xoloda na]agi ]umur batuleb. 20. Цер кибе аниги – рачIчI ххадуб. cer kibe anigi - raZ {adub. 21. Цилгун гени кваналареб. cilgun geni kwanalareb. 22. Цида релълъарав вукIаниги, гьудул гьудул вуго. cida re:araw wujanigi, hudul hudul wugo. 23. Цидул кутакалдасса царал хIила бергьараб. cidul kutakaldaSa caral \ila berharab. 24. Цин бихьараб – беццаб, кIиабизе бихьараб – рекъаб. cin bi%arab - beCab, jiabi#e bi%arab - reqab. 25. Цилгун гени кванаге, гIабдалассулгун маххссара гьабуге. cilgun geni kwanage, fabdalaSulgun ma{Sara habuge. 26. Цин бицани – берцинаб, кIицIцIул бицани – мухьучIаб. cin bicani - bercinab, ji~ul bicani - mu%uzab. 27. Цин вихьарав – гьобол, кIиабизе вихьарав – гьудул. cin wi%araw - hobol, jiabi#e wi%araw - hudul. 28. Цин вихьун чи лъаларев. cin wi%un xi ;alarew. 29. Цин гъол кьурдухъе кьурде, цинги дуего бокьухъе кьурде. cin vol purdu]e purde, cingi duyego bopu]e purde. 30. Цин гьабизе кIкIухIаллъани, кIицIцIул гьабизе кколеб. cin habi#e Ju\al;ani, ji~ul habi#e Koleb. 31. Цин гьабун, лълъикIлъи гIолареб. cin habun :ij;i folareb. 32. Цин гьабураб лълъикIлъи гIоларессе тIокIаб гьабуге. cin haburab :ij;i folareSe Tojab habuge. 33. Цин гьекъарав кIицIцIул меххтула. cin heqaraw ji~ul me{tula. 34. Цин гIакъилассда гьикъе, цинги мунго ургъе. cin faqilaSda hiqe, cingi mungo urve. 35. Цин – каралълъ чIван, цин – хIохьолI чIван. cin - kara: zwan, cin - \o%o/ zwan. 36. Цин кьалбал риччай, цинги эххедеги а. cin palbal riXay, cingi e{edegi a. 37. Цин кIал бухIарассила карщиде ххеххго пулеб. cin jal bu\araSila kar&ide {e{go _uleb. 38. Цин кIанцIана гарцIцI, мун – борчIана, кIиабизеги кIанцIана – борчIана, лъабабизеги кибе борчIулебан бихьила! cin jan`ana gar~, mun borzana, jiabi#egi jan`ana - borzana, ;ab'abi#egi kibe borzuleban bi%ila! 39. Цин кIодолъулел, кIицIцIул гьитIинлъулел. cin jodo;ulel, ji~ul hiTin;ulel. 40. Цин мекъсса кколел, цин ритIун кколел, битIун ккараб гьабе, мекъсса ккараб те. cin meqSa Kolel, cin riTun Kolel, biTun Karab habe, meqSa Karab te. 41. Цин ургъейила, ххадуб кьвагьейила. cin urveyila, {adub pwaheyila. 42. Цин хIама хIобода бухьейила, ххадуб Аллагьассул цIцIобалда тейила. cin \ama \oboda bu%eyila, {adub allahaSul ~obalda teyila. 43. Цин цIцIердассан хъущтIараб хIамагицин кIиабизе цIцIерде бахунаребила. cin ~erdaSan ]u&Tarab \amagicin jiabi#e ~erde ba[unarebila. 44. Цин чияде ккун чи ххутIуларев. cin xiyade Kun xi {uTularew. 45. Циналълъул гъоркьагьабихъила, циналълъул тIассагьабихъила (чияссул гIумру цо ккураб хIалалда букIунаребила). cina:ul vorpahabi]ila, cina:ul TaSahabi]ila (xiyaSul fumru co Kurab \alalda bujunarebila). 46. Циналълъул гIор кваналеб, циналълъул лъар кваналеб. vina:ul for kwanaleb, cina:ul ;ar kwanaleb. 47. Цингиялдасса гьанже лълъикI, эбелалдасса яс лълъикI. cingiyaldaSa han$e :ij, ebelaldaSa yas :ij. 48. Цин-цин битIараб рагIиги гьерессилъулеб, цо-цо меххалълъ битIун гьабураб хIалтIиги мекъсса кколеб. cin-cin biTarab rafigi hereSi;uleb, co-co me{a: biTun haburab \alTigi meqSa Koleb. 49. Цин-цин гьорчоги чи вихьунила гирулеб. cin-cin horxogi xi wi%unila giruleb. 50. Цин-цин гьудулги тушманлъулев, цин-цин тушманги гьудуллъулев. cin-cin hudulgi tu^man;ulew, cin-cin tu^mangi hudul;ulew. 51. Цин-цин гIабдалассги бицунеб гIакъилаб рагIи, цин-цин гIакъилги мекъсса ккезе бегьулев. cin-cin fabdalaSgi bicuneb faqilab rafi, cin-cin faqilgi meqSa Ke#e behulew. 52. Цин-цин гIакъилги къосунев, цо-цо гIайиб гIалимчияссдаги кколеб. cin-cin faqilgi qosunew, co-co fayib falimxiyaSdagi Koleb. 53. Цин-цин кьили чол мугъалда букIунебила, цин-цин бетIергьанчияссул мугъалда букIунебила. cin-cin pili xol muvalda bujunebila, cin-cin beTerhanxiyaSul muvalda bujunebila. 54. Цицца гъалбацI чIваларо, гъадицца цIцIум чIваларо. ciCa valba` zwalaro, vadiCa ~um zwalaro. 55. Цо багьана бугелда рекъечIесс кIиго багьана бугей хьихьизе кколей. co bahana bugelda reqezeS jigo bahana bugey %i%i#e Koley. 56. Цо бакIалда чIчIараб лълъим ххеххго махIцуна. co bajalda Zarab :im {e{go ma\cuna. 57. Цо бахIарчилъи лIугьунилан, реццги гьабуге, цо къадараб жо ккунилан, къадараб цIцIарги чIваге. co ba\arxi;i /uhunilan, reCgi habuge, co qadarab $o Kunilan, qadarab ~argi zwage. 58. Цо бер кьижун бугони, цоялълъ ворчIухъанлъи ккве. co ber pi$un bugoni, coya: worzu]an;i Kwe. 59. Цо берцинай ясалълъ тIад квер бахъидал, ТIасса унти унеб заман букIана. Ругел щинал ясал къочананиги, Къоял аралдасса сахлъулев гьечIо. co bercinay yasa: Tad kwer ba]idal, TaSa unti uneb #aman bujana. rugel &inal yasal qoxanigi, qoyal araldaSa sa[;uley hezo. 60. Цо бетIералда лълъикI лъала, кIиго бетIералда дагьабги лълъикI лъала. co beTeralda :ij ;ala, jigo beTeralda dahabgi :ij ;ala. 61. Цо бихьараб хьодуе те. co bi%arab %oduye te. 62. Цо бице, кIиго бице – гъваридаб бице. co bice, jigo bice - vwaridab bice. 63. Цо босизе кIоларесс - “КIиго кье дихъе”, – ян абурабила. co bosi#e jolareS - "jigo pe di]e", - yan aburabila. 64. Цо боххида чи вилълъунарев, цояб гьакибер чIчIун, цояб гирулареб. co bo{ida xi wi:unarew, coyab hakiber Zun, coyab girulareb. 65. Цо бугеб рукIкIенги – рорлъи тIекъаб, цо вугев васги – гIамал мекъав. co bugeb ruJengi ror;i Teqab, co wugew wasgi - famal meqaw. 66. Цо бугессул къосараб, къого бугессул битIараб гIи. co bugeSul qosarab, qogo bugeSul biTarab fi. 67. Цо ганчIил къед лIугьунаро, цо гъотIол ах лIугьунаро. co ganzil qed /uhunaro, co voTol a[ /uhunaro. 68. Цо гулиццаги цер холеб, цо рагIуццаги кечI холеб. co guliCagi cer [oleb, co rafuCagi kej [oleb. 69. Цо гурони гIумру гьечIеб, кIицIцIул дунялалде риччаларел. co guroni fumru hezeb, ji~ul dunyalalde riXalarel. 70. Цо гъая гьечIеб берцинлъи букIунаребила. co vaya hezeb bercin;i bujunarebila. 71. Цо гъая гьечIого, гъветI бакъваларо, цо гIузру гьечIого, ракI бечIаларо. co vaya hezogo, vweT baqwalaro, co fu#ru hezogo, raj bezalaro. 72. Цо гъотIол ах лIугьунареб, цо хIамил гвай букIунареб, цо чияссул бо гIолареб. co voTol a[ /uhunareb, co \amil gway bujunareb, co xiyaSul bo folareb. 73. Цо гьабе – царал гьабе, хъергъуян гъеду ккоге. co habe - caral habe, ]ervuyan vedu Koge. 74. Цо гьабулев чиги вукIунев, цо тIад рекъолев чиги вукIунев. co habulew xigi wujunew, co Tad reqolew xigi wujunew. 75. Цо гьабураб бечеги тIасса цаби гьечIеб буго. co haburab bexegi TaSa cabi hezeb bugo. 76. Цо гьекъарасс кIигоги гьекъолеб. co heqaraS jigogi heqoleb. 77. Цо гьересси бицарасс нусгоги бицунеб. co hereSi bicaraS nusgogi bicuneb. 78. Цо гьересси бицарассда кIиабизе божуларел. co hereSi bicaraSda jiabi#e bo$ularel. РосулIе ахIи бан лълъикI, гIадамазул букIунеб кеп бихьизеян ракIалде ккун буго вехьассда. - БацI! БацI! ГIиялълъ бацI речIчIун буго! Ххеххго рачIа! – ян ахIдон вуго гьев. ХIалуцун тIаде щварал гIадамал, вехьассдеги хьандолаго, нахъ руссун руго. ГIемер кватIичIого, вехьассул гIиялълъ речIчIун руго бацIал. КигIан цIакъ вехьасс гьарай бачаниги, цо гIадамасс гIин тIамун гьечIо. БацIазги лълъикIаб хъвехъари гьабун буго. Вехьассго гIадал ххвелал гьарулел рукIаралила, жив гIуруцца восун унев вугилан, цо гIолохъанчияссги. КIиабизе, унго-унголъун гIуруцца восун унеб меххалълъ, лълъиццаго бер тIамичIебила гьессухъги. rosu/e a\i ban :ij, fadama#ul bujuneb ke_ bi%i#eyan rajalde Kun bugo we%aSda. - ba`! ba`! fiya: ba` reZun bugo! {e{go raza! - yan a\don wugo hew. \alucun Tade &waral fadamal, we%aSdegi %andolago, na] ruSun rugo. femer kwaTizogo, we%aSul fiya: reZun rugo ba`al. kifan `aq we%aS haray baxanigi, co fadamaS fin Tamun hezo. ba`a#gi :ijab ]we]ari habun bugo. we%aSgo fadal {welal harulel rujaralila, $iw furuCa wosun unew wugilan, co folo]anxiyaSgi. jiabi#e, ungo-ungo;un furuCa wosun uneb me{a:, :iCago ber Tamizebila heSu]gi. 79. Цо гIила гьечIого, гIадан мискинлъуларо. co fila hezogo, fadan miskin;ularo. 80. Цо гIила гьечIого, нухда моххмохх лъоларилан абурабила царацца. co fila hezogo, nu[da mo{mo{ ;olarilan aburabila caraCa. 81. Цо гIила гьечIого цIцIад балареб, цо гIила гьечIого бакъ щолареб. co fila hezogo ~ad balareb, co fila hezogo baq &olareb. 82. Цо гIиялълъажо хъунги, бертин гьабейила, цIцIалкIу кIутIунги, берталълъ роххел загьир гьабейила. co fiya:a$o ]ungi, bertin habeyila, ~alju juTungi, berta: ro{el #ahir habeyila. 83. Цо гIункIкI царгъикь гьабулебила, цо гIункIкI авлахъалда гьабулебила. co funJ carvip habulebila, co funJ awla]alda habulebila. 84. Цо жо бикъарасс кинабго бикъарабиланги кколеб, цо гьересси бихьарассул кинабго гьерессиянги кколеб. co $o biqaraS kinabgo biqarabilangi Koleb, co hereSi bi%araSul kinabgo hereSiyangi Koleb. 85. Цо жо ракIалда гьечIого, гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ гьедигIан кIудияб мухь кьеларин дуццаян абурабила бакьучалълъ бацIида. co $o rajalda hezogo, hedifan hiTinab \alTu] hedifan judiyab mu% pelarin duCayan aburabila bapuxa: ba`ida. БацIицца бакьуч гуккулеб букIанила, жиндир анцIгониги кьарияб куйги бугила, мун квине ракIалдецин ккезеги ккечIила, бачIайила картIинисса къватIибе. Гьедин батани, жиб щибизейила къваригIун бугебилан чIчIанила бакьуч. Жинда давла батун бугин, гьеб жиндир добе бехъерхъизе кумек къваригIун бугилан абунила бацIицца. Жинцца дуе бащдаб давлаги кьелила. - Валагь, бачIинаро! – ян абунила бакьучалълъ. – Цо жо ракIалда гьечIого, гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ гьедигIан кIудияб мухь кьеларо дуцца! ba`iCa bapux guKuleb bujanila, $indir an`gonigi pariyab kuygi bugila, mun kwine rajaldecin Ke#egi Kezila, bazayila karTiniSa qwaTibe. hedin batani, $ib &ibi#eyila qwarifun bugebilan Zanila bapux. $inda dawla batun bugin, heb $indir dobe be]er]i#e kumek qwarifun bugilan abunila ba`iCa. $inCa duye ba&dab dawlagi pelila. - walah, bazinaro! - yan abunila bapuxa:. - co $o rajalda hezogo, hedifan hiTinab \alTu] hedifan judiyab mu% pelaro duCa! 86. Цо каранда кIиго ракI букIунареб, цо кIазикь кIиго бетIер букIунареб. co karanda jigo raj bujunareb, co ja#ip jigo beTer bujunareb. 87. Цо кваритIа кIиго палугьан кьурдуларев. co kwariTa jigo _aluhan purdularew. 88. Цо квералълъ гарацIцI бухьунареб (цо квералълъ хъат чIвалареб). co kwera: gara~ bu%unareb (co kwera: ]at zwalareb). 89. Цо квешаб гIамал гьечIого чи бечелъуларев. co kwe^ab famal hezogo xi bexe;ularew. 90. Цо ккалараб мугьалълъ цогидабги хвезабулеб. co Kalarab muha: cogidabgi [we#abuleb. 91. Цо ккве, цер ккве. co Kwe, cer Kwe. 92. Цо куйдул рехъен лIугьунаро, цо гъотIол ах лIугьунаро. co kudul re]en /uhunaro, co voTol a] /uhunaro. 93. Цо къадарав чиясс бодаго къадараб цIцIар чIвалеб. co qadaraw xiyaS bodago qadarab ~ar zwaleb. 94. Цо къвачIа кIиго гьабихъ балареб. co qwaza jigo habi] balareb. 95. Цо къоялълъ дудаго хIехьезе кIолареб жо гIумруялълъго хIехьезе тIамугеян гьарун буго вокьуларессе кьолей ясалълъ инссуда. co qoya: dudago \e%e#e jolareb $o fumruya:go \e%e#e Tamugeyan harun bugo wopulareSe poley yasa: inSuCa. 96. Цо къоялълъ гIодор чIчIани, кIиго къоялълъ хIалтIизе кколел. co qoya: fodor Zani, jigo qoya: \alTi#e Kolel. 97. Цо къоялълъ нахъбахъун тараб жо – нусго къоялълъ нахъбахъун тараб жо. co qoya: na]ba]un tarab $o - nusgo qoya: na]ba]un tarab $o. 98. Цо къоялълъ ццебе бекьараб анкьицца ццебе баккулеб. co qoya: Cebe beparab anpiCa Cebe baKuleb. 99. Цо кьабун бекичIелда цоги кьабе. co pabun bekizelda cogi pabe. 100. Цо кIалзул хIухьелгицин кIиго батIияб - гьохьани бахьараб, пуни цIцIорораб. co jal#ul \u%elgicin jigo baTiyab - ho%ani ba%arab, _uni ~ororab. 101. Цо кIатIи гьечIого, тIамах гуруларо, цо гIила гьечIого, гьумер багIарлъуларо. co jaTi hezogo, Tama[ gurularo, co fila hezogo, humer bafar;ularo. 102. Цо кIовокIе, кIкIвахI реххизе кIоларищан, кIвечIони, хвараб дур хIалтIи. co jowoje, Jwa\ re{i#e jorari&an, jwezoni, [warab dur \alTi. 103. Цо кIудиялдасса кIиго гьитIинаб бергьунеб. co judiyaldaSa jigo hiTinab berhuneb. 104. Цо кIудиялдасса кIиго рекъараб лълъикIаб. co judiyaldaSa jigo reqarab :ijab. 105. Цо лахIзаталда жанив бахIарчиги вахъунев, цо лахIзаталда жаниб чилъиги холеб. co la\#atalda $aniw ba\arxigi wa]unew, co la\#atalda $anib xi;igi [oleb. 106. Цо лъалиниб кIиго хханжар лъолареб. co ;alinib jigo {an$ar ;olareb. 107. Цо мокъида кIиго хIелкил бакъан рекъоларо, хIал рекъоларел росс-лълъадул ригьин ххалат ххутIуларо. co moqida jigo \elkil baqan reqolaro, \al reqolarel roS-:adul rihin {alat {uTularo. 108. Цо натIицца тIупила, тIеренчедалълъ юкъила. co naTiCa Tu_ila, Terenxeda: yuqila. 109. Цо нухалълъ ваччулев чи, хIатIал ххадур рехъерхъани, тIокIав ваччуларев. co nu[a: waXulew xi, \aTal {adur re]er]ani, Tojaw waXularew. 110. Цо нухалълъ дур узденг ккурассул кIицIцIул дуццаги ккве. co nu[a: dur u#deng KuraSul ji~ul duCagi Kwe. 111. Цо нухалълъ къун чIчIарав къого нухалълъ къун чIчIезе кколев. co nu[a: qun Zaraw qogo nu[a: qun Ze#e Kolew. 112. Цо нухалълъ мекъи ккезегIан, лъабго нухалълъ гьикъун лълъикI. co nu[a: meqi Ke#efan, ;abgo nu[a: hiqun :ij. 113. Цо нухалълъ чинхъани, ссабру гьабе, кIиабизе чинхъани, ххеххлъи гьабе. co nu[a: xin]ani, Sabru habe, jiabi#e xin]ani, {e{;i habe. 114. Цо пайда камураб квешлъи букIунареб. co _ayda kamurab kwe^;i bujunareb. 115. Цо рагIи гIоларессе нусго рагIиги гIолареб. co rafi folareSa nucgo rafigi folareb. 116. Цо рагIудалъун тIубалеб калам кIиго рагIудалъун бицунге. co rafuda;un Tubaleb kalam jigo rafuda;un bicunge. 117. Цо рагIуе цо рагIи гIолеб, цо бакIалдассан цо ригьин гIолеб. co rafuye co rafi foleb, co bajaldaSan co rihin foleb. 118. Цо рагIул чанго магIна букIинеги бегьулеб, чанго рагIул цо магIна букIинеги бегьулеб. co raful xango mafna bujinegi behuleb, xango raful co mafna bujinegi behuleb. 119. Цо рекIелI кIиго рокьи гьунареб. co reje/ jigo ropi hunareb. 120. Цо рекIелI кIигояссе бакI букIунареб. co reje/ jogoyaSe baj bujunareb. 121. Цо речIчIараб гIужда щвечIони, кIиабизеги речIчIе. co reZarab fu$da &wezoni, jiabi#egi reZe. 122. Цо речIчIаралълъ кIиго чIварав. co reZara: jigo zwaraw. 123. Цо речIчIе, гIужда щвеледухъ речIчIе, цо кьабе – ресалда ххадуб ккеледухъ кьабе. co reZe, fu$da &weledu] reZe, co pabe - resalda {adub Keledu] pabe. 124. Цо росулI цо гIабдал гIун вугилан абурабила ХIажихIума – дибирасс. co rosu/ co fabdal fun wugilan aburabila \a$i\uma - dibiraS. 125. Цо рузманалълъе цо ххутIба гIолебила. co ru#mana:e co {uTba folebila. 126. Цо сагIаталълъ ссабру гьабе, мунго бахIарчи вахъине. co safata: Sabru habe, mungo ba\arxi wa]ine. 127. Цо сон бараб меххалълъ гIорцIмада цо лълъикIаб гIамал кIочон толебила, кIиго квешаб гIамал лъалебила. co son barab me{a: for`mada co :ijab famal joxon tolebila, jigo kwe^ab famal ;alebila. 128. Цо сордо гурищилан, гъадил гIумру гъотIода арабила. co sordo guri&ilan, vadil fumru voToda arabila. 129. Цо сусур тIезеги гьелда рекъараб захIмат къваригIунеб. co susur Te#egi helda reqarab #a\mat qwarifaneb. 130. Цо тоххаб рагIиялълъ нусго гIакъилаб рагIи хвезабулеб, цо гьерессиялълъ нусго битIараб хвезабулеб. co to{ab rafiya: nusgo faqilab rafi [we#abuleb, co hereSiya: nusgo biTarab [we#abuleb. 131. Цо тушманги – гIемеравила, нусго гьудулги – дагьавила. co tu^mangi - femerawila, nusgo hudulgi - dahawila. 132. Цо тIуни щиб болъонидасса рас, кIиго тIуни щиб. co Tuni &ib bo;onidaSa ras, jigo Tuni &ib. 133. Цо ххинкI бикьун кьезеги чIчIужу йикIун лълъикIила. co {inj bipun pe#egi Zu$u yijun :ijila. 134. Цо ххунзахъев гьечIого, боги буцIцIунаребила, кIиго ххунзахъев гьоркьове ккани, боги биххулебила. co {un#a]ew hezogo, bogi bu~unarebila, jigo {un#a]ew horpowe Kani, bogi bi{ulebila. 135. Цо хъамураб хъандие гIолареб, цин чияссде ккун, чи ххутIуларев. co ]amurab ]andiye folareb, cin xiyaSde Kun, xi {uTularew. 136. Цо хъатIикь кIиго хъарпуз ккуни, кIиябго бортун унеб. co ]atip jigo ]ar_u# Kuni, jiyabgo bortun uneb. 137. Цо хъатикь – цIцIам, цо хъатикь – цIцIал. co ]atip - ~am, co ]atip - ~al. 138. Цо хIай букIунареб, кIиго чи бергьунеб. co \ay bujunareb, jigo xi berhuneb. 139. Цо хIал ккве, гьоркьохъеб ккве. co \al Kwe, horpo]eb Kwe. 140. Цо чиги бо букIуна, богIанаб ракI бугони, боги рехъен букIуна, чахъабилъун ругони. co xigi bo bujuna, bofanab raj bugoni, bogi re]en bujuna, xa]abi;un rugoni. 141. Цо чияссул боцIцIудалъун кIиго гьудул вахъунарев. co xiyaSul bo~uda;un jigo hudul wa]unarew. 142. Цо-цо тушман камурав бахIарчи вукIунаро, Гьудул гьалмагъ тIагIарав цониги ватуларо. co-co tu^man kamuraw ba\arxi wujunaro, hudul halmav Tafaraw conigi watularo. 143. Цо цIцIогь гьабурасс анцIабилебги гьабулеб. co ~oh haburaS an`abilebgi habuleb. 144. Цо цIулал – раххан, цо маххул – газа. co `ulal - ra{an, co ma{ul - ga#a. 145. Цо цIураб бугьнаццаги лал лIугIулеб, цо тIамураб галуццаги мегIер бегулеб. co `urab buhnaCagi lal /ufuleb, co Tamurab galuCagi mefer beguleb. 146. Цо чахъдадасса кIиго тIехь бахъулареб, цо бахIарчи кIицIцIул холарев. co xa]dadaSa jigo Te% ba]ulareb, co ba\arxi ji~ul [olarew. 147. Цо чахъдае – квар, кIигоялълъе – тIил. co xa]daye - kwar, jigoya:e - Til. 148. Цо чахъу кIанцIаралълъуссан киналго кIанцIулел, цо чиясс гьабураб жо киназго гьабулеб. co xa]u jan`ara:uSan kinalgo jan`ulel, co xiyaS haburab $o kina#go habuleb. 149. Цо чиясс гьабураб къадараб жо нусгояссда бихьулеб, азаргояссда рагIулеб. co xiyaS haburab qadarab $o nusgoyaSda bi%uleb, a#argoyaSda rafuleb. 150. Цо чиясс гьабураб хIалихьатаб жоялълъ росуго ссурулеб. co xiyaS haburab \ali%atab $oya: rosugo Suruleb. 151. Цо чиясс росу берцин гьабулеб, цолоцца къед берцин гьабулеб. co xiyaS rosu bercin habuleb, coloCa qed bercin habuleb. 152. Цо чиясс ячарай кIиго чIчIужу – цо лъалиниб лъураб кIиго ххвалчен. co xiyaS yaxaray jigo Zu$u - co ;alinib ;urab jigo {walxen. 153. Цо чияссги бо буцIцIунеб, цо чияссги бо биххулеб. co xiyaSgi bo bu~uneb, co xiyaSgi bo bi{uleb. 154. Цо чияссда бицараб – ххалкъалдаго бицараб жо. co xiyaSda bicarab - {alqaldago bicarab $o. 155. Цо чияссе кIиго чиги бойила. co xiyaSe jigo xigi boyila. 156. Цо чияссул бахIарчилъиялълъ ЦIцIор бахъиларо. co xiyaSul ba\arxi;iya: ~or ba]ilaro. 157. Цо чияссул бо гIоларо, цо гьецIцIол си гIоларо. co xiyaSul bo folaro, co he~ol si folaro. 158. Цо чияссул боцIцIудалъун кIиго гьудул вукIунарев. co xiyaSul bo~uda;un jigo hudul wujunarew. 159. Цо чIчIаралълъуб кIигоги чIчIун. co Zara:ub jigogi Zun. 160. Цо чIваралълъ хъумур гIорцIцIуларебила. co zwara: ]umur for~ularebila. 161. Цоги – гIемер, азаргоги – дагь. cogi - femer, a#argogi - dah. 162. Цогиязул адаб гьабунгутIи – жиндирго адаб гьабунгутIи. cogiya#ul adab habunguTi - $indirgo adab habunguTi. 163. Цого вас – рукъалълъул ххан. cogo was - ruqa:ul {an. 164. Цого вас эбел-инссуе Аллагь-аварагила. cogo was ebel-inSuye allah-awaragila. 165. Цого жо кIицIцIулги бицунге, кIиго чиясс бицунеб жоялда гъоркье гIинги ккоге. cogo $o ji~ulgi bicunge, jigo xiyaS bicuneb $oyalda vorpe fingi Koge. 166. Цого инссул анцIабго лъимерги анцIго батIияб ххассияталълъул рукIунелила. cogo inSul an`abgo ;imergi an`go baTiyab {aSiyata:ul rujunelila. 167. Цого иш гIемер буго, бечедассе цIцIар щолеб, Гьебго иш гIелму буго, мискинчи инжилъулеб. cogo i^ femer bugo, bexedaSe ~ar &oleb, hebgo i^ felmu bugo, miskinxi in$i;uleb. 168. Цогърониб гъваргъвар гурев, гъабуда делдел гурев. covronib vwarvwar gurew, vabuda deldel gurew. 169. Цогърониб гьури барай, гьороб бакъ барай. covronib huri baray, horob baq baray. 170. ЦохIо бугеб бечеги тIехI бараб буго. co\o bugeb bexegi Te\ barab bugo. 171. ЦохIо гIонкIкIоццаги хвезабулеб зобгIанассеб чIагIдал рагI, цохIо чияссги хвезабулеб ххалкъалълъулго рахIат. co\o fonJoCagi [we#abuleb #obfanaSeb zafdal raf, co\o xiyaSgi [we#abuleb {alqa:ulgo ra\at. 172. ЦохIо килищ къотIани, тIолабго черххалда унтула. co\o kili& qoTani, Tolabgo xer{alda untula. 173. ЦохIо мугьалълъги цIцIалеб цIцIадиро цо рахъалде. co\o muha:gi ~aleb ~adiro co ra]alde. 174. ЦохIо цIияб кици лъазеги годекIаниб къо реххейила. co\o `iyab kici ;a#egi godejanib qo re{eyila. 175. Цо-цо бергьенлъи къеялдасса квешабги букIунеб. co-co berhen;i qeyaldaSa kwe^abgi bujuneb. 175. Цо-цо гьересси оцол багьаябги букIунебила. co-co hereSi ocol bahayabgi bujunebila. 176. Цо-цо къоялълъ цо-цо рагIиниги лъачIони, хIамилгIанги гIундул ххалалъулел. co-co qoya: co-co rafinigi ;azoni, \amilfangi fundul {ala;ulel. 177. Цо-цо кIалзул ссадакъа кверзулалдассаги къиматаб букIунеб. co-co jal#ul Sadaqa kwer#ulaldaSagi qimatab bujuneb. 178. Цо-цо меххалълъ квешаб гьойги лълъикI хIапдолебила. co-co me{a: kwe^ab hoygi :ij \a_dolebila. 179. Цо-цо меххалълъ чияссул гьоко гъоркьа тIадеги гирула. co-co me{a: xiyaSul hoko vorpa Tadegi girula. 180. Цо-цо ккун бищараб хьодол мугьалълъги къали цIолебила. co-co Kun bi&arab %odol muha:gi qali `olebila. 181. Цо-цо ккун тIинкIулеб лълъел къатIраялълъги гамачI борлIулеб. co-co Kun Tinjuleb :el qaTraya:gi gamaz bor/uleb. 182. Цо-цо ккун тIинкIулеб лълъел къатIраялълъулги къечI хьвазе гIураб лълъим лIугьунебила. co-co Kun Tinjuleb :el qaTraya:ulgi qez %wa#e furab :im /uhunebila. Цо гIолилав гIелму цIцIализе рикIкIаде ун вукIун вуго. Къоял ун руго, моцIцIал ун руго. ГIолилассда ракIалде ккун буго, унеб заманги бугила, цIцIалиялдассан жиндие гIураб лъайги щолеб гьечIилан. Реххун тун цIцIалигун, раччун тIахьазул цIурал ххулжалгун, рокъове вачIунев вукIун вуго. co folilaw felmu ~ali#e riJade un wujun wugo. qoyal un rugo, mo~al un rugo. folilaSda rajalde Kun bugo, uneb #amangi bugila, ~aliyaldaSan $indiye furab ;aygi &oleb hezilan. re{un tun ~aligun, raXun Ta%a#ul `ural {ul$algun, roqowe wazunew wujun wugo. БухIун щун бакъги букIун буго, бакъван гIолилассул щекIер-мукъулукъги букIун буго. Нухдани ицц-лъар бугеб бакI батун гьечIо. Аххирги гьав щун вуго лълъел къатIраби тIинкIулеб цо кьурда ццеве. ГIодор ххулжалги лъун, гIолиласс тIинкIулеб лълъеда гъоркье дангъура ккун буго. Заман гIемер аниги, гьассие къеч хьвазе гIураб лълъим щун буго. bu\un &un baqgi bujun bugo, baqwan folilaSul &eqer-muquluqgi bujun bugo. nu[dani iC-;ar bugeb baj batun hezo. a{irgi haw &un wugo :el qaTrabi Tinjuleb co purda Cewe. fodor {ul$algi ;un, folilaS Tinjuleb :eda vorpe danvura Kun bugo. #aman femer anigi, haSiye qex %wa#e furab :im &un bugo. - ВахI! – ан пикру гьабун буго гIолиласс. – ГьадигIан лъедерго тIинкIулел къатIрабазул къеч хьвазе гIураб лълъим лIугьунеб буго. Къол цо-цо рагIи лъазабуни, дие гIураб лъай щвезеги бегьулагури! ВукIарабго бакIалде нахъ вуссун вуго вас. ЛълъикIав гIалимчи вахъун гурони, рокъовеги вачIун гьечIо. - wa\! - an _ikru habun bugo folilaS. - hadifan ;edergo Tinjulel qaTraba#ul qex %wa#e furab :im /uhuneb bugo. qol co-co rafi ;a#abuni, diye furab ;ay &we#egi behulaguri! wujarabgo bajalde na] wuSun wugo was. :ijaw falimxi wa]un guroni, roqowegi wazun hezo. 183. Цо-цониги гIайиб хханассул ясалдаги кколебила. co-conigi fayib {anaSul yasaldagi Kolebila. 184. Цо-цониги гIакъилаб жо гIабдалассги бицунеб. co-conigi faqilab $o fabdalaSgi bicuneb. 185. Цо-цониги гIакъилги мекъи кколевила. co-conigi faqilgi meqi Kolewila. 186. Цо-цониги оцол багьаябги букІунебила гьересси. co-conigi ocol bahayabgi bujunebila hereSi. 187. ЦоцIцIул бицани – берцинаб, кIицIцIул бицани – мухьучIаб. co~ul bucani - bercinab, ji~ul bicani - mu%uzab. 188. ЦоцIцIул кIодолъулевила чи, кIицIцIул гьитIинлъулевила. co~ul jodo;ulewila xi, ji~ul hiTin;ulewila. 189. ЦоцIцIул кIусизе кIкIухIаллъарав, кIицIцIул кIусизе кколев. co~ul jusi#e Ju\al;araw, ji~ul jusi#e Kolew. 190. ЦоцIцIул рижула, кIицIцIул хола. co~ul ri$ula, ji~ul [ola. 191. Цояб бер беццассда кIиябго бер беццасс беццук-беццукилан абурабила. coyab ber beCaSda jiyabgo ber beCaS beCuk-beCukilan aburabila. 192. Цояб бералълъе цояб бер бокьичIогойила гьоркьоб мегIер бижараб. coyab bera:e coyab ber bopizogoyila horpob mefer bi$arab. 193. Цояб бихьичIого, цояб лъаларебила. coyab bi%izogo, coyab ;alarebila. 194. Цояб гьабулаго, цогиябги кIочон тоге. coyab habulago, cogiyabgi joxon toge. 195. Цояб квер лIулIачIого, цояб квер бацIцIунареб. coyab kwer /u/azogo, coyab kwer ba~unareb. 196. Цояб сон цояб соналълъул лагъ. coyab son coyab sona:ul lav. 197. Цояб хъат данде къан, цояб гъоркье кквечIони, магIарухъ бетIер бахъулареб. coyab ]at dande qan, coyab vorpe Kwezoni, mafaru] beTer ba]ulareb. 198. Цояб цоялда релълъараб мегIер букIунареб, цоял цоязда релълъарал лъимал рукIунарел. coyab coyalda re:arab mefer bujunareb, coyal coya#da re:aral ;imal rujunarel. 199. Цояв виххичIого, цояв вуцIцIунарев. coyaw wi{izogo, coyaw wu~unarew. 200. Цояв гIабдал вугони, дандиявгIаги цIцIодорав вукIине ккола. coyaw fabdal wugoni, dandiyawfagi ~odoraw wujine Kola. 201. Цояв гIорцIцIун кIанцIолевила, цояв вакъун кIанцIолевила. coyaw for~un jan`olewila, coyaw waqun jan`olewila. 202. Цояз гIуцIцIулеб дуниял, цояз биххулеб. coya# fu~uleb duniyal, coya# bi{uleb. 203. Цоязе – ххунги ччунги, цогиязе – ччузецин щолареб дуниял. coya#e - {ungi Xungi, cogiya#e - Xu#ecin &olareb duniyal. 204. Цоялда тIад кIиго лъе, кIигоялда тIад лъабго лъе (къадахъанассул кици). coyalda Tad jigo ;e, jigoyalda Tad ;abgo ;e (qada]anaSul kici). 205. Цоялда тIад кIиго лъуни, лъабго гIола. coyalda Tad jigo ;uni, ;abgo fola. 206. Цояссе – авалалда, цояссе – аххиралда. coyaSe - awalalda, coyaSe - a{iralda. 207. Цояссе – цIа, цояссе – кIкIуй. coyaSe - `a, coyaSe - Juy. 208. Цояссул бер цIцIодораб, цояссул квер цIцIодораб. coyaSul ber ~odorab, coyaSul kwer ~odorab. 209. Цояссул ххвалчен бакIаб, цояссул зар бакIаб. coyaSul {walxen bajab, coyaSul #ar bajab. Цо рес къотIараб меххалълъ, бодуе хъвезежо кьеян гьарун, ХIажимурад живго ун вуго гІухьбузухъе. Жиндихъе вачIарав чи щивали лъачIев вехьасс гьессухъ гIин тIамун гьечIо. ХIажимурадги гьевги рагъизеги ккун руго. ЛълъикIго зарал вехьассдаги щун руго, дагьалги цIцIикIкIун ХIажимурадидаги щун руго. Валлагь, бахIарзал, заруе ХIажимурад ххвалчадуе гIадав ватичIилан гьалмагъзабазда бицараб меххалълъ, ХIажимурадил рекIарав КIудияв Таймасханицца ХIажимурадие гьаб кици тIамун буго. co res qoTarab me{a:, boduye ]we#e$o peyan harun, \a$imurad $iwgo un wugo fu%bu#u]e. $indi]e wazaraw xi &iwali ;azew we%aS heSu] fin Tamun hezo. \a$imuradgi hewgi ravi#egi Kun rugo. :ijgo #aral we%aSdagi &un rugo, dahalgi ~iJun \a$imuradidagi &un rugo. walah, ba\ar#al, #aruye \a$imurad {walxaduye fadaw watizilan halmav#aba#da bicarab me{a:, \a$imuradil rejaraw judiyaw taymas{aniCa \a$imuradiye hab kici Tamun bugo.

ЛI / ЛIар бекараб цо цIцIецца тIолабго рехъен ссурукъ гьабулеб. /ar bekarab co ~eCa Tilabgo re]en Suruq habuleb. ЛIар бугеб гIакдадасса лIар гьечIеб гъвалаги бергьунебила. /ar bugeb fakdadaSa /ar hezeb vwalagi berhunebila. ЛIурдул гъезе араб гъвала, рачIчIги къотIун бачIарабила. /urdul ve#e arab vwala, raZgi qoTun bazarabila. ЛIугьаралдасса пашманлъуге, щоларелде хьул лъоге. /uharaldaSa _a^man;uge, &olarelde %ul ;oge. ЛIугьунареб бицарасс лIугьунеб гьабуларо. /uhunareb bicaraS /uhuneb habularo. ЛIугьунареб бицунессда бицине мацIцI кIочон таги. /uhunareb bicuneSda bicine ma~ joxon tagi. ЛIугIи гьечIеб хIалтIи – рачIчI гьечIеб барти. /ufi hezeb \alTi - raZ hezeb barti. ЛIутаян гIанкIкIида абун, гьаян гьойда абун. /utayan fanJida abun, hayan hoyda abun. ЛIутизеги тIадагьав, тIуризеги хIадурав. /uti#egi Tadahaw, Turi#egi \aduraw. ЛIутизе хIинкъарав чи – гьеле гьев чи бахIарчи. /uti#e \inqaraw xi - hele hew xi ba\arxi. ЛIутIарав щив, букъарав хвад! /uTaraw &iw, buqaraw [wad!

ТI T 1. ТIабкIиниб ххинкI букIаго ххарбиде вуссунарев, хъабиниб рахь букIаго гъуд кодосса биччачIев. Tabjinib {inj bujago {arbide wuSunarew, ]abinib ra% bujago vud kodoSa biXazew. 2. ТIавус зодобе боржуна, гIункIкI ракьулIе лIугьуна. Tawus #odobe bor$una, funJ rapu/e juhuna. 3. ТIавус тIавусалда цадахъ, гъеду гъадида цадахъ. Tawus Tawusalda cada], vedu vadida cada]. 4. ТIагъур бахъеян витIани, бетIер къотIун вачIунев. Tavur ba]eyan wiTani, beTer qoTun wazunew. 5. ТIагъур баччизе гуребила бетIер бижараб, ургъизейила. Tavur baXi#e gurebila beTer bi$arab, urvi#eyila. 6. ТIагъур лъун щинав чи вукIунаро, чоххтIо къан щинай чIчIужу йикIунаро. Tavur ;un &inaw xi wujunaro, xo{To qan &inay Zu$u yijunaro. 7. ТIагъур цIун хьаралълъусса тIагъур цIураб гурони бачIинчIо. Tavur `un %ara:uSa Tavur `urab guroni bazinzo. 8. ТIагIам гьечIеб квен, цIцIам банилан, тIагIамлъиларо. Tafam hezeb kwen, ~am banilan, Tafam;ilaro. 9. ТIад базегIан чIвадан букIараб батани, тIад бан ххадуб рукъ лIугьунеб. Tad ba#efan zwadan bujarab batani, Tad ban {adub ruq /uhuneb. 10. ТIад гьабураб куйдасса кодобе кьураб хIоржого лълъикI. Tad haburab kuydaSa kodobe purab \or$ogo :ij. 11. ТIад гьир лъезе къваригIараб меххалълъ, хIамида кьабуларебила, кьинкΙулебила. Tad hir ;e#e qwarifarab me{a:, \amida pabularebila, pinjulebila. 12. ТIад квер бахъани, катицца нилIее маргьа бицуна, течIони, хъарссула. Tad kwer ba]ani, katiCa ni/eye marha bicuna, tezoni, ]arSula. 13. ТIад налъи ккун чи рихунгеги, чед тIагIун гьобол рихунгеги. Tad na;i Kun xi ri[ungegi, xed Tafun hobol ri[ungegi. 14. ТIад рекIараб чол квелълъ кквезеги лъазе кколебила. Tad rejarab xol kwe: Kwe#egi ;a#e Kolebila. 15. ТIадаб гуреб гьабуни, гьабизе кколеб бегулеб. Tadab gureb habuni, habi#e Koleb beguleb. 16. ТIадагьаб чвантинисса бакIаб гьир гьечIеб. Tadahab xwantiniSa bajab hir hezeb. 17. ТIадго арав гьоболги, лълъикIго кьолеб микьирги. Tadgo araw hobolgi, :ijgo poleb mipirgi. 18. ТIадго кквечIев цIцIогьор гурев. Tadgo Kwezew ~ohor gurew. 19. ТIаде валагьарассе – рахъу, бухъулессе – хъиру. Tade walaharaSe - ra]u, bu]uleSe - ]iru. 20. ТIаде гьобол къотIугеги, гьабихъе нух къосунгеги. Tade hobol qoTugegi, habi]e nu[ qosungegi. 21. ТIаде къо ккани, къоркъолги бацI лIугьунеб. Tade qo Kani, qorqolgi ba` /uhuneb. 22. ТIаде къо ккезегIан кIалалълъ гьури кколаресс, тIаде къо ккараб меххалълъ горбода бетIер кколареб. Tade qo Ke#efan jala: huri KolareS, Tade qo Karab me{a: gorboda beTer Kolareb. 23. ТIаде лълъим бачIунареб хIор ххеххгого къунеб. Tade :im bazunareb \or {e{gogo quneb. 24. ТIаде хъвачIого ракьалдасса чияссул хIал хьоларебила. Tade ]wazogo rapaldaSa xiyaSul \al %olarebila. 25. ТIаде цоги гъеду бачIани, гъоркь букIараб боржунеб гIадат. Tade cogi vedu bazani, vorp bujarab bor$uneb fadat. 26. ТIаде цIцIанагIан гIемерлъулебги ургъел, тIасса бачахъанагIан дагьлъун унебги ургъел. Tade ~anafan femer;ulebgi urvel, TaSa baxa]anafan dah;un unebgi urvel. 27. ТIаде чи лъаларила, чараб гьой лъаларила (гьабулеб ишалълъе ххеххлъи гьабейила...). Tade xi ;alarila, xarab hoy ;alarila (habuleb i^a:e {e{;i habeyila...). 28. ТIадегIан ругезул хIурмат лълъиццаго цIунулебила, хIурмат цIунейила гъоркьегIан ругезулги. Tadefan ruge#ul \urmat :iCago `unulebila, \urmat `uneyila vorpefan ruge#ulgi. 29. ТIадежоялълъила мискинчи чIвалев. Tade$oya:ila miskinxi zwalew. 30. ТIадлъи милк гуро. Tad;i milk guro. 31. ТIаждал хвах бихъун толев, тIаргъида рукъи балев. Ta$dal [wa[ bi]un tolew, Tarvida ruqi balew. 32. ТIажуги ретIунилан, тIагъурги лъунилан, бихьинчи лIугьунарев. Ta$ugi reTunilan, Tavurgi ;unilan, bi%inxi /uhunarew. 33. ТIаладухъа гъоркье гIарац баниги, чIчIужуялълъ кквечIеб рукъ бечелъулареб. Taladu]a vorpe farac banigi, Zu$uya: Kwezeb ruq bexe;ulareb. 34. ТIалил найицца гIадин, дуццагоги кваназе, чияеги кьезе гьабе дуниял. Talil nayiCa fadin, duCagogi kwana#e, xiyayegi pe#e habe duniyal. 35. ТIамах гъунилан, гъветI бакъвалареб. Tama[ vunilan, vweT baqwalareb. 36. ТIансса ссурмияй, салмаг гвангъарай. TanSa Surmiyay, salmag gwanvaray. 37. ТIанчIи ругеб гъадие гъоссол бутIа щолареб. Tanzi rugeb vadiye voSol buTa &olareb. 38. ТIанчIиги гьарила квешав чиясс, ханалги гьарила. Tanzigi harila kwe^aw xiyaS, [analgi harila. 39. ТIанчIиги ханалги гьарулел ратила. Tanzigi [analgi harulel ratila. ГIурус тIаде бахараб, гьез магIарухъе болъонги бачун бачIараб заман букIун буго. МагIарулал киданиги жидеда бихьичIеб хIайваналда тамашалъун рукIун руго. Цоясс цогияссда гьикъун буго - “ТIанчIидай гьалълъ гьарула, ханалдай?” Дандеясс жаваб кьун буго - «Куц лълъикIаб гьечIо, тIанчIиги гьарулел ратила, ханалги гьарулел ратила». Гьессали тIанчIиги ханалги гьарилаян, магIарулазда гьоркьоб гьаб аби квешав чияссул хIакъалълъулI хIалтIизабула. furus Tade ba[arab, he# mafaru]e bo;ongi baxun bazarab #aman bujun bugo. mafarulal kidanigi $ideda bi%izeb \aywanalda tama^a;un rujun rugo. coyaS cogidaSa hiqun bugo - «Tanziday ha: harula, [analday?» dandeyaS $awab pun bugo - «kuc :ijab hezo, Tanzigi harulel ratila, [analgi harulel ratila» heSali Tanzigi [analgi harilayan, mafarula#da horpob hab abi kwe^aw xiyaSul \aqa:u/ \alTi#abula. 40. ТIанчIил гьоцIцIо гьуинабила. Tanzil ho~o huinabila. 41. ТIаргъил борххалъиялълъ гуребила чияссул тIадегIанлъи борцунеб. Tarvil bor{a;iya: gurebila xiyaSul Tadefan;i borcuneb. 42. ТIарцIцIаб куялдасса керчаб гьой лълъикIаб. Tar~ab kuyaldaSa kerxab hoy :ijab. – ТIасса лIугьа! Дур букIин лъарабани, бикъилароан! - TaSa /uha! dur bujin ;arabani, biqilaroan! – ВахI, дир букIинни лъан батиларин, дурго гуреблъигIагийищ лъачIеб? - wa\, dir bujinni ;an batilarin, durgo gureb;ifagiyi& ;azeb? 43. ТIассан бараб рукъи тIассан ххолеб. TaSan barab ruqi TaSan {oleb. 44. ТIахьал гIабдалзабазе гурелила хъвалел. Ta%al fabdal#aba#e gurelila ]walel. 45. ТIегь балареб гъотIоде наялги руссунарел. Teh balareb voTode nayalgi ruSunarel. 46. ТIегь батани, тIун чияе кье, гIагIа батани, чияда бихьилалде, тIаде ракь хъвай. Teh batani, Tun xiyaye pe, fafa batani, xiyada bi%ilalde, Tade rap ]way. 47. ТIегь гIемералдасса гъветI тIамах гIемераб лълъикIаб. Teh femeraldaSa vweT Tama[ femerab :ijab. 48. ТIегь гIурдада берцинаб. Teh furdada bercinab. 49. ТIегьги ххерги бижилалде, лълъимги ракги бижарабила. Tehgi {ergi bi$ilalde, :imgi rakgi bi$arabila. 50. ТIегьалареб гъотIода пихъ бижулареб. Tehalareb voToda _i] bi$ulareb. 51. ТIекъав, тIикъвамагIал чIваниги, хъущтIулев. Teqaw, Tiqwamafal zwanigi, ]u&Tulew. 52. ТIекъалда тIад рекъоге, къурассде вортанхъуге. Teqalda Tad reqoge, quraSde wortan]uge. 53. ТIекълъи ккедал абула илбисалълъ батилилан, кицини букIуна мунго дуццагойилан. Teq;i Kedal abula ilbisa: batililan, kicini bujuna mungo duCagoyilan. 54. ТIелекье ГIалибулат гIадин. Telepa falibulat fadin. ГIалибулат вукIун вуго ххунздерил наибассул нукар. Цо къоялълъ наибасс ГIалибулатида абун буго метер мун ТIелекье ине кколилан. Щай витIулев вугевали бицун букIун гьечIо. Нахъиссеб къоялълъ радакь вахъун арав ГIалибулат, ТIелекьеги щун, наиб вегаралълъусса вахъиналде Ххунзахъе тIад вуссун вуго. falibulat wujun wugo {un#deril naibaSul nukar. co qoya: naibaS falibulatida abun bugo meter mun Telepe ine Kolilan. &ay wiTulew wugewali bicun bujun hezo. na]iSeb qoya: radap wa]un araw falibulat, Telepegi &un, naib wegara:uSa wa]inalde {un#a]e Tad wuSun wugo. 55. ТIепалодул щибаб мугьалда бугебила алипалълъул ххатIги гIетIул тIириги. Te_alodul &ibab muhalda bugebila ali_a:ul {aTgi feTul Tirigi. 56. ТIеренаб бакI бихьунила кварги тIолеб. Terenab baj bi%unila kwargi Toleb. 57. ТIеренаб хьвацIцIил щулалъиялдасса цIунаги. Terenab %wa~il &ula;iyaldaSa `unagi. 58. ТIеренлълъеда – лълъетIахъан, шагьра нухда – палугьан. Teren:eda - :eTa]an, ^ahra nu[da - _aluhan. 59. ТIехх кьурасс чехь бихъана, чед кьурасс бер бахъана. Te{ puraS xe% bi]ana, xed puraS ber ba]ana. 60. ТIехI бараб ябуялда лIулIадулеб батунилан, таманчаги речIчIун, гIандиссесс жиндирго чу чIварабила. Te\ barab yabuyalda /u/aduleb batunilan, tamanxagi reZun, fandiSeS $indirgo xu zwarabila. 61. ТIехI барассе рас кисса, гIи гьечIессе квас кисса? Te\ baraSe ras kiSa, fi hezeSe kwas kiSa? 62. ТIехIасс тIагъур хъубухъулеб, тIадерахъи баралълъ гьумер баххчулеб. Te\aS Tavur ]ubu]uleb, Tadera]i bara: humer ba{xuleb. 63. ТIидул ххинкIал гьаруге, гьацIцIулIе цIцIам тIамуге. Tidul {injal haruge, ha~u/e ~am Tamuge. 64. ТIил – мугъалда, рагIи – бадибе (ТIил мугъалда лълъикIабила, рагIи бадибе лълъикIабила). Til - muvalda, rafi - badibe (Til muvalda :ijabila, rafi badibe :ijabila). 65. ТIилал махI бахъинабичIого, катицца рахь толареб. Tilal ma\ ba]inabizogo, katiCa ra% tolareb. 66. ТIилихъ къали кьурабила, гъалдибералълъухъ рикьи кьурабила. Tili] qali purabila, valdibera:u] ripi purabila. – Аб тIил щай, гIундулххалат, гьадигIан ххираго босараб? – ab Til &ay, fundul{alat, hadifan {irago bosarab? – ТIил гьечIого, дун тIубаларо. Гъалдибер гьечIониги, гьирихъ хьвадизе бегьула. – Til hezogo, dun Tubalaro. valdiber hezonigi, hiri] %wadi#e behula. 67. ТIимугъ ххинаб бокьун, чахъаби рихун. Timuv {inab bopun, xa]abi ri[un. 68. ТIинаб кIодо гьабуге, ккечIеб тIаде босуге. Tinab jodo habuge, Kezeb Tade bosuge. 69. ТIингъида рукъи къохьол рекъола. Tinvida ruqi qo%ol reqola. 70. ТIингъилI векьарани, гордилI лъилъарула. Tinvi/ weparani, gordi/ ;i;arula. 71. ТIину гьечIеб гьагьинире гьарудуге. Tinu hezeb hahinire haruduge. 72. ТIирикI-тIирикIан ракI бугев мун, рекIетIа саву ккарай дун. Tirij-Tirijan raj bugew mun, rejeTa sawu Karay dun. 73. ТIирун чIчIани, чияссе мегIерги мутIигIлъулеб. Tirun Zani, xiyaSe mefergi muTif;uleb. 74. ТIогьоде хьвадулареб найицца гьоцIцIо гьабулареб. Tohode %wadulareb nayiCa ho~o habulareb. 75. ТIогьол цIураб авлахъалдасса ракул цIураб бокьобе хIайвангицин буссуна, гьундузухъе мун щай вуссунарев? Tohol `urab awla]aldaSa rakul `urab bopobe \aywangicin buSuna, hundu#u]e mun &ay wuSunarew? 76. ТIогьолI на гIадавги вукIуневила чи, наязда гъорлI кьужна гIадавги вукIуневила. Toho/ na fadawgi wujunewila xi, naya#da vor/ pu$na fadawgi wujunewila. 77. ТIокъо-къоноялълъ жаниве вачарав чи чанги вукIунев. Toqo-qonoya: $aniwe waxaraw xi xangi wujunew. 78. ТIокIаб боцIцIуцца бер бахъулареб. Tojab bo~uCa ber ba]ulareb. 79. ТIокIабги дуе гьобо базе бакIищила къваригIун бугеб? (щиб кьуниги, щиб гьабуниги гIоларев чияссде). Tojabgi duye hobo ba#e baji&ila qwarifun bugeb? (&ib punigi, &ib habunigi folarew xiyaSde). 80. ТIолго дунял ссверана, алжан рокъоб батана. Tolgo dunyal Swerana, al$an roqob batana. 81. ТIом чIартилав, ракI квасулав. Tom zartilaw, raj kwasulaw. 82. ТIоноцIцI букаригун, наку хъассуге. Tono~ bukarigun, naku ]aSuge. 83. ТIор бищун, мугь кванан, жий йиццалъарай, Налъи бецIулаго, жий тIеренлъарай. Tor bi&un, muh kwanan, $iy yiCa;aray, na;i be`ulago, $iy Teren;aray. 84. ТIор бакIлъани, гIодобе къулула, чи бечелъани, эххеде валагьула. Tor baj;ani, fodobe qulula, xi bexe;ani, e{ede walahula. 85. ТIор чIобогояб хIалухъин ххалатаб букIуна, бетIер чIобогояв чи чIухIарав вукIуна. Tor zobogoyab \alu]in {alatab bujuna, beTer zobogoyaw xi zu\araw wujuna. 86. ТIоралда тIор лъуни, гул лIугьуна. Toralda Tor ;uni, gul .uhuna. 87. ТIотIода хъублъи батула, найида тIегь батула. ToToda ]ub;i batula, nayida Teh batula. 88. ТIотIоде гIарада кьвагьулареб. ToTode farada pwahulareb. 89. ТIотIоцца малал ран, на букIинаро, ихдал гъотIодасса тIегь босичIого. ToToCa malal ran, na bujinaro, i[dal voTodaSa Teh bosizogo. 90. ТIох борлIун баниги, гIолареб гIарац! To[ bor/un banigi, folareb farac! 91. ТIохда гьоло гурев, гьоцIцIиб лал гурев. To[da holo gurew, ho~ib lal gurew. 92. ТIохде рахине кIкIухIалал рохьоре ине ккола. To[de ra[ine Ju\alal ro%ore ine Kola. 93. ТIоххол гьоболассдассаги тIоге, гьанал гIагарлъиялдассаги тIоге. To{ol hobolaSdaSagi Toge, hanal fagar;iyaldaSagi Toge. 94. ТIохIол цIураб бетIер букаричIого букIинищила. To\ol `urab beTer bukarizogo bujini&ila. 97. ТIохIоцца бетIер квараб хIамида щайила божулев, гIазугIан бетIер хъахIлъарав жинда щайила божулареван абурабила Мала Нассрудиницца мадугьалассда. To\oCa beTer kwarab \amida &ayila bo$ulew, fa#ufan beTer ]a\;araw $inda &ayila bo$ularewan aburabila mala naSrudiniCa maduhalaSda. 98. ТIоццебе тамашаяблъун букIунеб жо нахъа гIадатлъун лIугьун унеб. ToCebe tama^ayab;un bujuneb $o na]a fadat;un /uhun uneb. 99. ТIоццебессеб рахъида барабила букIунеб хурул (рекьул) берцинлъи. ToCebeSeb ra]ida barabila bujuneb [urul (repul) bercin;i. 100. ТIоццее гьаюрай яс – ццудун бекьараб пурчIина. ToCeye hayuray yas - Cudun beparab _urzina. 101. ТIорщел цIуна-къай, царгъиниб гъвар-гъвари бахъиналде, гIарац цIуна-къай, чвантиниб гьури бахъиналде. Tor&el `una-qay, carvinib vwar-vwari ba]inalde, farac `una-qay, xwantinib huri ba]inalde. 102. ТIуралълъубе лълъим унеб, чIваралълъубе магI унеб. Tura:ube :im uneb, zwara:ube maf uneb. 103. «ТIура!» – ян гIанкIкIида, «Гьа!» – ян царада. «Tura!» - yan fanJida, «ha!» - yan carada. 104. ТIуркIуларев гурони бергьунарев. Turjularew guroni berhunarew. 105. ТIурун унеб царал рачIчI сабаблъунги кколебила гьудул-гьалмагълъиялда гьоркьоб дагIба-къецц. Turun uneb caral raZ sabab;ungi Kolebila hudul-halmav;iyalda horpob dafba-qeC. Тира-ссверизе вахъарав кIиго гьалмагъассда цер бихьанила. Цояв гьалмагъасс цер хIинкъизе гьаракь гьабунила. ХIинкъараб цер, бекерухъе лъарги кIанцIун, тIурун анила. tira-Sweri#e wa]araw jigo halmavaSda cer bi%anila. coyaw halmavaS cer \inqi#e harap habunila. \inqarab cer, bekeru]e ;argi jan`un, Turun anila. Гьалмагъасс гIажаиблъи гьабунила гIебаб лъар царада кIанцIизе кIвеялда. Цогияв гьалмагъасс абунила, кIанцIизеяли кIанцIанин гьеб, лъарални доб рагIалде щолаго, гьелълъул рачIчI лълъадалI ччунилан. Валлагь, ччунилан ав, валлагь ччучIилан дов, лълъикIабго дагIба-къецц кканила гьезда гьоркьоб. Гьеб сабаблъун ракIхвейгицин кканила. halmavaS fa$aib;i habunila febab ;ar carada jan`i#e jweyalda. cogiyaw halmavaS abunila, jan`i#eyali jan`anin heb, ;aralni dob rafalde &olago, he:ul raZ :ada/ Xunilan. walah, Xunilan aw, walah Xuzilan dow, :ijabgo dafba-qeC Kanila he#da horpob. heb sabab;un raj]weygicin Kanila. Анила чанго сон. Цо гIодорчIчIеялда гьазул цояссда ракIалде щванила доб царал рачIчI сабаблъун гьазда гьоркьоб ккараб дагIба-къецц. Дандеясс абунила, валагьин, кигIан дуе бокьаниги бокьичIониги, доб лъар кIанцIулелълъул царал рачIчI лълъеда хъван букIанилан. Ав жиндирабго ккун чIчIанила, тIарамагъадаги, цIидассан цоцазулгун ракIалги хун, ратIалъанила гьалмагъзаби. anila xango son. co fodorZeyalda ha#ul coyaSda rajalde &wanila dob caral raZ sabab;un ha#da horpob Karab dafba-qeC. dandeyaS abunila, walahin, kifan duye bopanigi bopizonigi, dob ;ar jan`ule:ul caral raZ :eda ]wan bujanilan. aw $indirabgo Kun Zanila, Taramavadagi, `idaSan coca#ulgun rajalgi [un, raTa;anila halmav#abi. 108. ТIутI батани, боржа, чIчIетI батани, кIанцIе. TuT batani, bor$a, ZeT batani, jan`e. 109. ТIутIалги тIаделъугеги гIемерал жал. TuTalgi Tade;ugegi femeral $al.

Сс S Ссабру алжаналълъул кIулила. Sabru al$ana:ul julila. Ссабру гьабулеб бугилан чи валъаргъунге, си гIураб меххалълъ, биххулебин. Sabru habuleb bugilan xi wa;arvunge, si furab me{a:, bi{ulebin. Ссабру гьаби гIоларо, рекIелI гIакълу гьечIони. Sabru habi folaro, reje/ faqlu hezoni. Ссабру гьабурассе пайда кIудияб. Sabru haburaSe _ayda judiyab. Ссабру гьечIев чияссул гьабун жо релълъунаро. Sabru hezew xiyaSul habun $o re:unaro. Ссабру – гIакълуялълъул ххан. Sabru - faqluya:ul {an. КIудияв чиясс васассул васассда малълъулеб букIун буго, ворехха, дир вас, мун ххеххдаруге, гIакълуялълъул ххан ссабруйин кколеб. judiyaw xiyaS wasaSul wasaSda ma:uleb bujun bugo, wore{a, dir was, mun {e{daruge, faqluya:ul {an Sabruyin Koleb. ЧIчIужу ячун мехх бахъилалдего, гьев ккун вуго рагъде. Рокъове щвечIого ун руго гIемерал санал. Гьасс пикру гьабулеб букIун буго чIчIужу жиндие ххияналъанадай, россассе анадайилан... Zu$u yaxun me{ ba]ilaldego, hew Kun wugo ravde. roqowe &wezogo un rugo femeral sanal. haS _ikru habuleb bujun bugo Zu$u $indiye {iyana;aday, roSaSe anadayilan... Аххирги гьав щун вуго сардилI жиндирго минаялде. Цин рокъове лIугьиналде, тIохдеги вахун, ццебетIалаялдассан рокъове валагьараб меххалълъ, бихьун буго таххида вегун цо бихьинчи вукIинги, гьессул бетIералда кверги лъун, жиндирго чIчIужу йикIинги. КIудияв инссул малълъ босичIев ххеххдарухъанасс, жанивеги лIугьун, цин хханжар кьабун буго бихьинчияссда, ракIалда букIун буго чIчIужуги чIвазе. a{irgi haw &un wugo sardi/ $indirgo minayalde. cin roqowe /uhinalde, To[degi wa[un, CebeTalayaldaSan roqowe walaharab me{a:, bi%un bugo ta{ida wegun co bi%inxi wujingi, heSul beTeralda kwergi ;un, $indirgo Zu$u yijingi. judiyaw inSul ma: bosizew {e{daru]anaS, $aniwegi /uhun, cin {an$ar pabun bugo bi%inxiyaSda, rajalda bujun bugo Zu$ugi zwa#e. «Вай! ЧIвана гури дуцца дурго унтарав вас!» – ан чIчIужу тIад ххурххарай меххалълъ, бичIчIун буго гьессда ссабру гIакълуялълъул ххан букIин. «way! zwana guri duCa durgo untaraw was!» - an Zu$u Tad {ur{aray me{a:, biZun bugo heSda Sabru faqluya:ul {an bujin. Ссабру тIагIарассухъа тIад гьабун жо босуге. Sabru TafaraSu]a Tad habun $o bosuge. Ссабру ццебе ккезабе, ццин нахъе ккезабе. Sabru Cebe Ke#abe, Cin na]e Ke#abe. Ссабруялда чIчIарассе пайда камулареб, ххеххдарухъанассул ххиялал хIорго ххутIулел. Sabruyalda ZaraSe _ayda kamulareb, {e{daru]anaSul {iyalal \orgo {uTulel. Ссабруялълъ мегIер лълъухъалеб. Sabruya: mefer :u]akeb. Ссабруялълъул тIиналда – багIараб месед. Sabruya:ul Tinalda - bafarab mesed. Ссабуралълъул аххада - роххел. Sabura:ul a{ada - ro{el. Ссабруялълъул тIиналда тIогьол майдан рагIула. Sabruya:ul Tinalda Tohol maydan rafula. Ссабурассе – бохх, виххарассе – ратIа. SaburaSe - bo{, wi{araSe - raTa. Ссадакъа кье кваранаб квералълъ, кьураблъи квегIаб квералда лъаларедухъ. (Квараналълъ кьураб квегIалда лъазе кколареб). Sadaqa pe kwaranab kwera:, purab;i kwefab kweralda ;alaredu]. (kwarana: purab kwefalda ;a#e Kolareb). Ссадакъа кье рукъ бакъулареб, хIалтIи гьабе черхх чIвалареб. Sadaqa pe ruq baqulareb, \alTi habe xer{ zwalareb. Ссадакъаги къадеквенги – дагьаб жо. Sadaqagi qadekwengi - dahab $o. Ссадакъаялълъ хьихьулессул къадруги букIинаро, бараб гIетIалълъ тIувалессул къиматги хвеларо. Sadaqaya: %i%uleSul qadrugi bujinaro, barab feTa: TuwaleSul qimatgi [welaro. СсахIие жо рокъоб гьечIей, къолоде жо тIад ретIуней. Sa\iye $o roqob hezey, qolode $o Tad reTuney. СсахIил пайда гьабулаго къолол зарал ккарабила. Sa\il _ayda habulago qolol #aral Karabila. СсахIилги роцен лъазе ккола. Sa\ilgi rocen ;a#e Kola. СсахIихъ ссахI гурони щолареб. Sa\i] Sa\ guroni &olareb. СсахIицца къеларо, къолоцца бергьинаро (Жо гуреб жоялълъул бицунге). Sa\iCa qelaro, qoloCa berhinaro ($o gureb $oya:ul bicunge). СсахIицца хIама цIцIараб, рахъицца оц цIцIараб (хIал щун унтараб). Sa\iCa \ama ~arab, ra[iCa oc ~arab (\al &un untarab). Ссвакарассда нух гурхIулареб, вакъарассда чед гурхIулареб. SwakaraSda nu[ gur\ulareb, waqaraSda xed gur\ulareb. СсвакачIого чIчIани, чIчIечIого вилълъине кколев. Swakazogo Zani, Zazogo wi:ine Kolew. Ссванилан ккараб цIа рекIинеги бегьулеб, ссванилан тараб питна цIилъизеги бегьулеб. Swanilan Karab `a rejinegi behuleb, Swanilan tarab _itna `i;i#egi behuleb. Ссверун къачIеб азбар – цаби гьечIеб кIал. Swerun qazeb a#bar - cabi hezeb jal. СсалихIицца жергъен гIадин рекъезабе. Sali\iCa $erven fadin reqe#abe. Ссан – дуе, хур – дие, бекьизе – дуе, кваназе – дие. San - duye, [ur - diye, bepi#e - duye, kwana#e - diye. СсугъралIа чиясс гьабураб жо анкьго соналдассан гурони тIатунаребила. Suvra/a xiyaS haburab $o anpgo sonaldaSan guroni Tatunarebila. Ссугъур къан букъе, къехь биччан букъе. Suvur qan buqe, qe% biXan buqe. Ссундуе букIаниги, пал лълъикIаб къотIе. Sunduye bujanigi, _al :ijab qoTe. Ссундуего жиндир заман, ххасало-гIазу, риидал-цIцIад. Sunduyego $indir #aman, {asalo-fa#u, riidal-~ad. СсундулIго роцен букIине кколеб. Sundu/go rocen bujine Koleb. Ссундулго аххир букIунеб, анищалълъул бицен ххутIулеб. Sundulgo a{ir bujuneb, ani&a:ul bicen {uTuleb. Ссургу гIадинги вукIунгейила, жини гIадинги вукIунгейила, цо-цониги кьоххорххо гIадинги вукIайила (Ссургу гIадин хъалалъанги вукIунгейила, жини гIадин гъорлIанги вукIунгейила, цо-цониги кьоххорххо гIадинги вукIайила). Surgu fadingi wujungeyila, $ini fadingi wujungeyila, co-conigi po{or{o fadingi wujayila (Surgu fadin ]ala;angi wujungeyila, $ini fadin vor/angi wujungeyila, co-conigi po{or{o fadingi wujayila). Ссуриялдасса хвелго лълъикIила. SuriyaldaSa [welgi :ijila. Ссурун хвей – кIицIцIул хвей. Surun [wey - ji~ul [wey.

Р r 1. Рагъ ккараб меххалълъ гуребила ярагъ хIадурулеб, рагъ ккелалдейила. rav Karab me{a: gurebila yarav \aduruleb, rav Kelaldeyila. 2. Рагъалдасса рекъел лълъикIаб. ravaldaSa reqel :ijab. 3. Рагъалълъ вас гьавуларо, гьавурав чIван гурони. rava: was hawularo, hawuraw zwan guroni. 4. Рагъалълъ къед баларо, бараб биххун гурони. rava: qed balaro, barab bi{un guroni. 5. Рагъда щив бергьаравали, рагъ лIугIидал лъала, чIчIужуялълъ васищ гьавилевали, къинлъидал лъала. ravda &iw berharawali, rav /ufidal ;ala, Zu$uya: wasi& hawilewali, qin;idal ;ala. 6. Рагъде вахъиналде мунгоги лъай, дурго тушманассул къуватги лъай. ravde wa]inalde mungogi ;ay, durgo tu^manaSul quwatgi ;ay. 7. Рагъде лIутизе гурелила унел, рагъизейила. ravde /uti#e gurebila unel, ravi#eyila. КIийидеги рекъав цо рагъухъан рагъде унев вукIанила. Данде ккарасс гьессда абунила, - Ле талихIкъад! ЛIутизе ккани, дуцца щиб гьабилеб? Бищун ццеве ххадув гъурасс чIван реххила гури мун! - Рагъде лIутизе гуро унел, рагъизеги бергьинеги уна! – ян жаваб кьунила рекъав рагъухъанасс. jiyidegi reqaw co ravu]an ravde ubew wujanila. dande KaraS heSda abunila, - le tali\qad! /uti#e Kani, duCa &ib habileb? bi&un Cewe {aduw vuraS zwan re{ila guri mun! - ravde /uti#e guro unel, ravi#egi berhinegi una! - yan $awab punila reqaw ravu]anaS. 8. Рагъидаго – бакъ, къотIнобго – мажгит. ravidago - baq, qoTnobgo - ma$git. 9. Рагъулебги гIадат, рекъолебги гIадат. ravulebgo fadat, reqolebgi fadat. 10. Рагъун рихьунила белехь рекъарал. ravun ri%unila bele% reqaral. 11. Рагьуге ракI, рагьани, къаге. rahuge raj, rahani, qage. 12. РагьумахIугIан бегизе захIматаб мегIер гьечIеб. rahuma\ufan begi#e #a\matab mefer hezeb. 13. РагIабаз гуребила калам берцин гьабулеб, магIнаялълъила. rafaba# gurebila kalam bercin habuleb, mafnaya:ila. 14. РагIал бахъараб, ракьан бахъичIеб каламалдасса цIунаги. rafal ba]arab, rapan ba]izeb kalamaldaSa `unagi. 15. РагIал бахъун, хур бекье, ракьан бахъун, бокь хъващтIе. rafal ba]un, [ur bepe, rapan ba]un, bop ]wa&Te. 16. РагIал гьечIеб майдан букIунареб. rapal hezeb maydan bujunareb. 17. РагIалалдасса ракьан лълъикIаб. rafalaldaSa rapan :ijab. 18. РагIанщинаб бицаравги – гьерссихъан, бихьанщинаб бицаравги – мацIцIихъан. rafan&inab bicarawgi - herSi]an, bi%an&inab bicarawgi - ma~i]an. 19. РагIанщинаб бицинги мунагьила. rapan&inab bicingi munahila. 20. РагIанщинаб бицине гуребила кIал букIунеб. rafan&inab bicine gurebila jal bujuneb. 21. РагIарав нусго нугIассдасса бихьарав цо нугIго лълъикIавила. rafaraw nudgo nufaSdaSa bi%araw co nufgo :ijawila. 22. РагIаралдасса бихьараб битIараб. rafaraldaSa bi%arab biTarab. 23. РагIи абилалде лъабцIцIул ботIрониб ссверизабейила. rafi abilalde ;ab~ul boTronib Sweri#abeyila. 24. РагIи бадибе лълъикIаб, тIил мугъалде лълъикIаб. rafi badibe :ijab, Til muvalde :ijab. 25. РагIи бакI бихьунила абизе кколеб. rafi baj bi%unila abi#e Koleb. 26. РагIи баччуларесс зар баччулеб. rafi baXulareS #ar baXuleb. 27. РагIи бице бакI бихьун, ургъел бикье чи вихьун. rafi bice baj bi%un, urvel bipe xi wi%un. 28. РагIи бице магIна бугеб, кици тIаме гогьар бугеб. rafi bice mafna bugeb, kici Tame gohar bugeb. 29. РагIи бугеб рукъалдасса магIу бугеб рукъго лълъикIаб. rafi bugeb ruqaldaSa mafu bugeb ruqgo :ijab. 30. РагIи гьабизе – нус, нису кваназе – яс. rafi habi#e - nus, nisu kwana#e - yas. 31. РагIи гьабуларесс боцIцIи хьихьуларо. rafi habulareS bo~i %i%ularo. 32. РагIи гьечIони кечI букIунареб, гамачI гьечIони къед букIунареб. rafi hezoni kez bujunareb, gamaz hezoni qed bujunareb. 33. РагIи гьорое биччалев Гьорол МухIума. rafi horoye biXalew horol mu\uma. 34. РагIи гьуинаб бицун, гьоло кунев бетIеркъотI! rafi huinab bicun, holo kunew beTerqoT! 35. РагIи гьуинассул гьудул гIемерав, кIал хъачIассул тушман гIемерав. rafi huinaSul hudul femeraw, jal ]azaSul tu^man femeraw. 36. РагIи гIакъил – гIакълугьечI, гьури кIодо – пишагьечI. rafi faqil - faqluhez, huri jodo - _i^ahez. 37. РагIи гIемерав вакъарав, бугIа гIемерав гIорцIцIарав. rafi femeraw waqaraw, bufa femeraw for~araw. 38. РагIи гIемерав «гIакъил» гIадамазда чIалгIуна, чIалгIаде гаргадулев ххалкъалдаго рихуна. rafi femeraw «faqil» fadama#da zalfuna, zalfade gargadulew {alqaldago ri[una. 39. РагIи жаниб лъоларессда бицинегIан, квенчIчIел цIун къватIибе байго лълъикIила балъголъиялълъе. rafi $anib ;olareSda bicinefan, kwenZel `un qwaTibe baygo :ijila ba;go;iya:e. 40. РагIи къокъаб лълъикIабила, гIарщ ххалатаб лълъикIабила. rafi qoqab :ijabila, far& {alatab :ijabila. 41. РагIи къокъал, къадар ххалатал ратаги. rafi qoqal, qadar {alatal ratagi. 42. РагIи кьара буго – кьей хIалакъ буго. rafi para bugo - pey \alaq bugo. 43. РагIи кьварараб бице, кьабизе ккани, лIута. rafi pwararab bice, pabi#e Kani, /uta. 44. РагIи кьогейила, кьуни тIубазабейила. rafi pogeyila, puni Tuba#abeyila. 45. РагIи кьучIчIав чи чодаги лъалев. rafi puZaw xi xodagi ;alew. 46. РагIи лъалев – гьакида, гьакил бетIергьан – гIодов. rafi ;alew - hakida, hakil beTerhan - fodow. 47. РагIи лъалев гIабдалассдасса мацIцI лъаларев цIцIодор лълъикIав. rafi ;alew fabdalaSdaSa ma~ ;alarew ~odor :ijaw. 48. РагIи рагIуде бачIуна, гIор кьодукье бачIуна. rafi rafude bazuna, for podupe bazuna. 49. РагIи – рекIел кIул. rafi - rejel jul. 50. РагIи тIагIуна, тIолалго гIадамал хвараб меххалълъ, гIайиб тIагIуна, щивниги тIад кIалъачIого тараб меххалълъ. rafi Tafuna, Tolalgo fadamal [warab me{a:, fayib Tafuna, &iwnigi Tad ja;azogo tarab me{a:. 51. РагIи ургъун бице, гали борцун тIаме. rafi urvun bice, gali borcun Tame. 52. РагIи ургъун бице, кици бакI бихьун тIаме. rafi urvun bice, kici baj bi%un Tame. 53. РагIи ххалат, ххабар къокъ. rafi {alat, {abar qoqo. 54. РагIи хвани, чи холев. rafi [wani, xi [olew. 55. РагIи хварав чи – живго хварав чи. rafi [waraw xi - $iwgo [waraw xi. 56. РагIи холев чияссулгун гьудуллъиги гьабуге, холарев реххунги тоге. rafi [olew xiyaSulgun hudul;igi habuge, [olarew re{ungi toge. 57. РагIи-ххочI ххалатассул ххиянат камулареб. rafi-{oz {alataSul {iyanat kamulareb. 58. РагIи ххалеб ххадиро, ххараб цIцIалкIулеб цIцIалкIу (ххараб чIчIикIулеб чIукIна). rafi {aleb {adiro, {arab ~aljuleb ~alju ({arab Zijuleb zujna). 59. РагIи хIалакъаб бице, гьан кьарияб кванай. rafi \alaqab bice, han pariyab kwanay. 60. РагIи – ццебессан, тIил – нахъассан. rafi - CebeSan, Til - na]aSan. 61. РагIи цIцIалкIулеб цIцIалкIу, цIцIад кколареб буртина. rafi ~aljuleb ~alju, ~ad Kolareb burtina. 62. РагIи цIеххоге, хIалтIи цIеххе. rafi `e{oge, \alTi `e{e. 63. РагIи чол багьаяв – живго чахъдал багьаяв. rafi xol bahayaw - $iwgo xa]dal bahayaw. 64. РагIи чIчIедал – гIакъил, кьалда бергьиндал – багьадур. rafi Zedal - faqil, palda berhindal - bahadur. 65. РагIиги кьун, тIубачIого теялдасса, рагIи кьечIого тезе бигьаябила. rafigi pun, Tubazogo teyaldaSa, rafi pezogo te#e bihayabila. 66. РагIизе бокьулареб жо рагIулареб. rafi#e bopulareb $o rafulareb. 67. РагIиялълъ гIадан лъала, гIамал бихьун реххссола. rafiya: fadan ;ala, famal bi%un re{Sola. 68. РагIуд гIорцIцIиги тIохход вакъиги – цого жо. rafud for~igi To{od waqigi - cogo $o. 69. РагIуд ракъаги, богIод гIорцIцIаги. rafud raqagi, bofod for~agi. 70. РагIуда божуге, хIалтIуда божа. rafuda bo$uge, \alTuda bo$a. 71. РагIуда куркьбал рукIунел (ца таралълъ мегIер толеб). rafuda kurpbal rujunel (ca tara: mefer toleb). 72. РагIуда ххадуб рагIийила. rafuda {adub rafiyila. 73. РагIуда хIатIал гъурай, хIалтIуде нуцIцIа къарай. rafuda \aTal vuray, \alTude nu~a qaray. 74. РагIудаги хIалтIудаги гьоркьоб къол нухила. rafudagi \alTudagi horpob qol nu[ila. 75. РагIуе рагIи камулареб, яргъие ярагъ камулареб. rafuye rafi kamulareb, yarviye yarav kamulareb. 76. РагIукъавщинав гIинкъав вукIунарев. rafuqaw&inaw finqaw wujunew. 77. РагIул гугьар гьечIин, гьурал жалго те. raful guhar hezin, hural $algo te. 78. РагIул гIомо гьабуге, гIабдалгун щагъадуге. raful fomo habuge, fabdalgun &avaduge. 79. РагIул гIомоялълъул гIарщал гьаруге. raful fomoya:ul far&al haruge. 80. РагIул камитал кварасс керен ххачазе ккараб. raful kamital kwaraS keren {axa#e Karab. 81. РагIул квешлъи – ххалалъи, ххарбил квешлъи – гIемерлъи. raful kwe^;i - {ala;i, {arbil kwe^;i - femer;i. 82. РагIул кумек боцIцIул кумекалдасса кIудияб. raful kumek bo~ul kumekaldaSa judiyab. 83. РагIул магIна бичIчIуларесс битIараб гьерессилъун, гьересси битIараблъун гьабулебила. raful mafna biZulareS biTarab hereSi;un, hereSi biTarab;un habulebila. 84. РагIул магIна бичIчIулеб, бакI бихьун. raful mafna biZuleb, baj bi%un. 85. РагIулI лълъикIлъиги букIунебила, гIажалги батулебила. rafu/ :ij;igi bujunebila, fa$algi batulebila. 86. РагIулIе загьру жубаге. rafu/e #ahru $uba#e. 87. РагIухъ ралагьуге, хIалтIухъ ралагье. rafu] ralahuge, \alTu] ralahe. 88. РагIуцца бахъулареб хъала букIунаребила. rafuCa ba]ulareb ]ala bujunebila. 89. РагIуцца гIадан лъала, даруялълъ тоххтир лъала. rafuCa fadan ;ala, daruya: to{tir ;ala. 90. РагIуцца лIукъулел, рагIуцца сахги гьарулел. rafuCa /uqulel, rafuCa sa[gi harulel. 91. РагIуцца рагIи бахъула, чIагIдацца гIуп бахъула. rafuCa rafi ba]ula, zafdaCa fu_ ba]ula. 92. РагIуцца хур беэн гьабуларо, гьури-мучалълъ чIараларо. rafuCa [ur been habularo, huri-muxa: zaralaro. 93. Радал багIар – къинаб, къасси багIар – хIораб. radal bafar - qinab, qaSi bafar - \orab. 94. Радал барщани, къасси рекъолел нилIералго лълъикIила. radal bar&ani, qaSi reqolel ni/eralgo :ijila. 95. Радал бицараб къоркъое арай, къасси бицараб борхьие арай. radal bicarab qorqoye aray, qaSi bicarab bor%iye aray. 96. Радал вахъаравги гьитIинго чIчIужу ячаравги нахъа воххулев. radal wa]arawgi hiTingo Zu$u yaxarawgi na]a wo{ulew. 97. Радал вахъарассул кьегIер цIцIуяб. radal wa]araSul pefer ~uyab. Журай къинлъулеб заманалда цо-цо ягъзинав вехьасс, радалго вахъун, жиндирго лемагалда чияр цIцIуяб кьегIер босизабулеб букIун буго, чияралда жиндирго бихьинаб кьегIер босизабулеб букIун буго. Гьединаб хъублъиялда тIад бижараб гьаб кици жакъа хIалтIизабула радал вахъарассул хIалтIи лIугьуна, иш битIун ккола абураб магIнаялда. $uray qin;uleb #amanalda co-co yav#inaw we%aS, radalgo wa]un, $indirgo lemagalda xiyar ~uyab pefer bosi#abuleb bujun bugo, xiyaralda $indirgo bi%inab pefer bosi#abuleb bujun bugo. hedinab ]ub;iyalda Tad bi$arab hab kici $aqa \alTi#abula radal wa]araSul \alTi /uhuna, i^ biTun Kola aburab mafnayalda. 98. Радал вахъарассул кьегIер цIцIуяб, ццудун вахъарассул сахлъи лълъикIаб. radal wa]araSul pefer ~uyab, Cudun wa]araSul sa[;i :ijab. 99. Радал вахъинчIессе къо къваридаб. radal wa]inzeSe qo qwaridab. 100. Радал вахъудасса гIадин къаркъалаги букIунаребила, чи ховудасса гIадин ракIги букIунаребила. radal wa]udaSa fadin qarqalagi bujunarebila, xi [owudaSa fadin rajgi bujunarebila. 101. Радал вачIарав гьобол ххеххго унев. radal wazaraw hobol {e{go unew. (Гьаниб гьобол ккола тIабигIат. Умумузул аби буго радал рачIарал накIкIал ххеххго нахъе унилан). (habib hobol Kola Tabifat. umumu#ul abi bugo radal razaral naJal {e{go na]e unilan). 102. Радал кваначIого, къватIивеги вахъунге, къватIул ххарбал росун, рокъовеги вачIунге. radal kwanazogo, qwaTiwegi wa]unge, qwaTul {arbal rosun, roqowegi wazunge. 103. Радал къалъизегIан бугони щиб къолол магъало, къалъудасса нахъе бугони щиб росдал кIодолъи. radal qa;i#efan bugoni &ib qolol mavalo, qa;udaSa na]e bugoni &ib rosdal jodo;i. 104. Радал - къалъизегIан къулгъу цIцIалулев, къалъудасса нахъе чагъир гьекъолев. radal - qa;i#efan qulhu ~alulew, qa;udaSa na]e xavir heqolew. 105. Радал - къалъизегIан къуръан цIцIалулев, къалъудасса нахъе хIамул рикъулев. radal - qa;i#efan qur'an ~alulew, qa;udaSa na]e \amul riqulew. 106. Радал – къватIиве, къасси – жаниве. radal - qwaTiwe, qaSi - $aniwe. 107. Радал – рохьдолIе, къасси – бокьобе. radal - ro%do/e, qaSi - bopobe. 108. Радал роцIцIун, къалъуда кьерхун. radal ro~un, qa;uda per[un. 109. Радал яхъаралълъул балъ тIокIаб. radal ya]ara:ul ba; Tojab. 110. Радалги къассиги квен россассул бугони, къадеквенгIаги чIчIужуялълъулги букIине кколеб. radalgi qaSigi kwen roSaSul bugoni, qadekwenfagi Zu$uya:ulgi bujine Koleb. 111. Радалго гьабураб хIалтIи лълъикIаб, гьитIинго ячарай чIчIужу лълъикIай. radalgo haburab \alTi :ijab, hiTingo yaxaray Zu$u :ijay. 112. Радалисса мацIцIицца чанги чи мукIурлъулев, мацIцIида ракI рекъарав бакъ ун ххадусса лъалев. radaliSa ma~iCa xangi xi mujur;ulew, ma~ida raj reqaraw baq un {aduSa ;alew. 113. Радалквен дуццаго кванай, къадеквен гьалмагъгун цадахъ кванай, къассиквен тушманассе кье. radalkwen duCago kwanay, qadekwen halmavgun cada] kwanay, qaSikwen tu^manaSe pe. 114. Ражи мискинчияссул дандежойила. ra$i miskinxiyaSul dande$oyila. 115. Ражи тIагIиндал тIураб цIцIамулIин гIадав. – Ражи хху-ххун, ххинкIал квин дуццаги те, Ххарабат! – ХхинкIазда гIужал райи дуццаги те, хIалихьат! ra$i Tafindal Turab ~amu/in fadaw. - ra$i {u-{un, {injal kwin duCagi te, {abarat! - {inja#da fu$al rayi duCagi re, \ali%at! 116. Ражи цIцIоролеб моцIцIалълъ ЦIцIолода рохьовеги унге, цIцIани къинлъулI мундерил ахакьеги унге. ra$i ~oroleb mo~a: ~oloda ro%owegi unge, ~ani qin;u/ munderil a[apegi unge. 117. РажидулI анкьго дару букIунеб. ra$idu/ anpgo daru bujuneb. 118. Разилъи гьечIого яс ригьнаде кьейги кIудияб мунагьила. ra#i;i hezogo yas rihnade peygi judiyab munahila. 119. Разияб къоялълъ гIурусазул гьатIанкъо гIадав, пашманаб къоялълъ жугьутIазул шаматкъо гIадав (ВитIани – гьатIан, гьетIани – шамат). ra#iyab qoya: furusa#ul haTanqo fadaw, _a^manab qoya: $uhuTa#ul ^amatqo fadaw. (wiTani - haTan, heTani - ^amat). 120. Рак бараб хуриве Аллагь валагьунев, бечедаб рокъое яс ялагьулей. rak barab [uriwe allah walahunew, bexedab roqoye yas yalahuley. 121. Рак баралълъуб хIалухъин хIалигIараб букIуна. rak bara:ub \alu]in \alifarab bujuna. 122. Рак гьечIого, бокь бичуге, бекьичIого хур бичуге. rak hezogo, bop bixuge, bepizogo [ur bixuge. 123. Рак хIаллъанагIан, хIалухъин гьарзалъулеб, кици гIемерлъанагIан, калам берцинлъулеб. rak \al;anafan, \alu]in har#a;uleb, kici femer;anafan, kalam bercin;uleb. 124. Рак чIвачIеб хуралдассаги цIунагийила, хур гьечIеб рукъалдассаги цIунагийила. rak zwazeb [uraldaSagi `unagiyila [ur hezeb ruqaldaSagi `unageyila. 125. Рак чIвачIони, ракьалълъ пайда кьолареб, хъулухъ гьабичIони, ахикь пихъ бижулареб. rak zwazoni, rapa: _ayda polareb, ]ulu] habizoni, a[ip _i] bi$ulareb. 126. Раква гьетIунилан, гьобо хисулареб, гьобо бекунилан, раква хисулареб. rakwa heTunilan, hobo [isulareb, hobo bekunilan, rakwa [isulareb. 127. РакугохI хисунилан хъабхъал чIахIалъиларо. rakugo\ [isunilan ]ab]al za\a;ilaro. 128. Ракъдадаги вукIун гуребила ччугIа кколеб. raqdadagi wujun gurebila Xufa Koleb. 129. Ракъдада лIугьараб хIор ххеххгого къунебила. raqdada /uharab \or {e{gogo qunebila. 130. Ракъи – хьул, кIвахI – ссвак. raqi - %ul, jwa\ - Swak. 131. Ракъугеги, гIорцIцIугеги, рахакь хваги. ПатихIа. raqugegi, for~ugegi, ra]ap [wagi. _ati\a. 132. Ракъуда нич гьечIеб, бечелъиялълъе гIей гьечIеб. raquda nix hezeb, bexe;iya:e fey hezeb. 133. Ракъун кванани, квен гьуинлъула, гьимун бицани, рагIи гьуинлъула. raqun kwanani, kwen huin;ula, himun bicani, rafi huin;ula. 134. Ракъул къали кIутIугеги, къохьол тIажу ретIунгеги, чиякълъун чи ххутIугеги. raqul qali juTugegi, qo%ol Ta$u reTungegi, xiyaq;un xi {uTugegi. 135. Ракъусоналълъ месед учузаб. raqusona: mesed uxu#ab. 136. Ракъусоналълъ руцIцIун чIчIарал, гIорцIцIунсоналълъ релъанхъарал магIарулал. Ракъусоналълъ, хъабиниб бетIерги къан, годекIаниссан унеб гьойда щивго велъичIевила. Хур бачIараб соналълъ, гьебги ракIалде щун, киналго релъаралила. raqusona: ru~un Zaral, for~unsona: re;an]aral mafarulal. raqusona:, ]abinib beTergi qan, godejaniSan uneb hoyda &iwgo we;izewila. [ur bazarab sona:, hebgi rajalde &un, kinalgo re;aralila. 137. Ракъусоналълъ эбел якъуцца хварайила, вас чохьодасса ун хваравила. raqusona: ebel yaquCa [warayila, was xo%odaSa un [warawila. 138. Ракь бухъани, месед батулебила, рагIи бухъани, гIажал батулебила. rap bu]ani, mesed batulebila, rafi bu]ani, fa$al batulebila. ВукIун вуго цо бечедав чи. БукIун буго гьессул кIудияб ахги гIатIидаб пастIан-къоноги. Кидаго гьесс кIиявго васассда абулеб букIун буго - “РакьулI месед бугебхха, дир лъимал, рагIулI гIажал бугеб. Ворехха, нужецца ракь гIемер бухъе, рагIи дагьабги бухъуге!” – ян. wujun wugo co bexedaw xi. bujun bugo heSul judiyab a[gi faTidab _asTan-qonogi. kidago heS jiyawgo wasaSda abuleb bujun bugo - "rapu/ mesed bugeb{a, dir ;imal, rafu/ fa$al bugeb. wore{a, nu$eCa rap femer bu]e, rafi dahabgi bu]uge!" - yan. Жинцца ракьулI баххчараб щибниги жо гьечIого, инссуцца кидаго нилIеда гьадал рагIаби гIемер абилароанилан ракIалдеги ккун, кIиявго ваццасс ракь гIемер бухъулеб букIун буго. Месед-гIарац жинда-жинда батилародаян, цоцаздасса балъгоги хъирщадулел рукIун руго. $inCa rapu/ ba{xarab &ibnigi $o hezogo, inSuCa kidago ni/eda hadal rafabi femer abilaroanilan rajaldegi Kun, jiyawgo waCaS rap femer bu]uleb bujun bugo. mesed-farac $inda-$inda - batilarodayan, coca#daSa ba;gogi ]ir&adulel rujun rugo. КъотIун буго пайдаяб жо батиялдасса хьул. Реххун тун буго ваццаз ракь, ракьалълъ гьалги тун руго. Цо заманалдассан гьитIинав ваццассдаги гьессул чIчIужуялдаги кIудияв ваццассул хIелеко хъазлъун бихьун буго. КIудияв ваццассдаги гьессул чIчIужуялдаги ккун буго гъозул хъаз варанийилан. КIудияссухъе щун батилин дагьабниги меседилан гьитIинав, гьитIинаб гIонкIкIоцца гуккун ватилин живилан кIудияв, цоцаздеги шакдарун, рагIи бухъизе лIугьун руго. Руччабазги риччан руго рагIул ххалатал раххссал. qoTun bugo _aydayab $o batiyaldaSa %ul. re{un tun bugo waCa# rap, rapa: halgi tun rugo. co #amanaldaSan hiTinaw waCaSdagi heSul Zu$uyaldagi judiyaw waCaSul \eleko ]a#;un bi%un bugo. Judiyaw waCaSdagi heSul Zu$uyaldagi Kun bugo vo#ul ]a# waraniyilan. judiyaSu]e &un batilin dahabnigi mesedilan hiTinaw, hiTinab fonJoCa guKun watilin $iwilan judiyaw, coca#degi ^akdarun, rafi bu]i#e /uhun rugo. ruXaba#e riXan rugo raful {alatal ra{Sal. Инссуцца меседилан ссунде абулеб букIарабали бичIчIичIел лъималазда рагIулI гIажал цIакъго кIудияб батун буго. inSuCa mesedilan Sunde abuleb bujarabali biZizel ;imala#da rafu/ fa$al `aqgo judiyab batun bugo. 139. Ракь кинаб букIаниги, гьелълъ гурони нилI хьихьуларел. rap kinab bujanigi, he: guroni ni/ %i%ularel. 140. Ракьа гьечIеб гьан букIунареб. rapa hezeb han bujunareb. 141. Ракьа гьечIеб гьанги, хIе гьечIеб гьоцIцIоги букIунареб. rapa hezeb hangi, \e hezeb ho~ogi bujunareb. 142. Ракьалда бихьичIониги, хIарам зобалда бихьулеб. rapalda bi%izonigi, \aram #obalda bi%uleb. 143. Ракьалдасса бер гIорцIцIулареб, гIарац тIассан чваххулареб. rapaldaSa ber for~ulareb, farac TaSan xwa{ulareb. 144. Ракь-ракьалълъул гIадат батIияб, гIадамазул ххассиятги батIияб. rap-rapa:ul fadat baTiyab, fadama#ul {aSiyatgi baTiyab. 145. Ракьа бугони, гьан камиларо. rapa bugoni, han kamilaro. 146. Ракьа бугониги гIолебила ГIандисса чое. rapa bugonigi folebila fandiSa xoye. 147. Ракьалдассан рижарал нилI ракьалде тIад руссуна. rapaldaSan ri$aral ni/ rapalde Tad ruSuna. 148. Ракьалда тIадалдасса ххиянатчияссе ракьул чохьонибго лълъикIила. rapalda TadaldaSa {iyanatxiyaSe rapul xo%onibgo :ijila. 149. Ракьул бетIергьан вуго ракь хIалтIизабурав чи. rapul beTerhan wugo rap \alTi#aburaw xi. 150. Ракьул гIанкIкI ракьул гьойцца гурони кколареб. rapul fanJ rapul hoyCa guroni Kolareb. 151. РакьулI баххчаниги балагьулебила гьунаралълъ къватIибе нух. rapu/ ba{xanigi balahulebila hunara: qwaTibe nu[. 152. РакьулIе ккараб мугь тIирщичIого ххутIулареб. rapu/e Karab muh Tir&izogo {uTulareb. 153. РакьулIе регьел – ракьулIан тIорщел. rapu/e rehel - rapu/an Tor&el. 154. РакьулIе рехханиги, месед холареб, хабалIе аниги, бахIарчи холарев. rapu/e re{anigi, mesed [olareb, [aba/e anigi, ba\arxi [olarew. 155. Ракьуцца кваназавизе бокьарасс ракьги кваназабе. rapuCa kwana#awi#e boparaS rapgi kwana#abe. 156. РакI бахIарлъунилан, черхх цIилъуларо, Чорххол лугбузул гьан гур-гурун ххадуб, Горбол щекI цIцIабуцIцIун, мугъ битIуларо, Мугъзал гьод къулараб къо бачIун ххадуб. raj ba\ar;unilan, xer{ `i;ularo, xor{ol lugbu#ul han gur-gurun {adub, gorbol &ej ~abu~un, muv biTularo, muv#al hod qulareb qo bazun {adub. 157. РакI бащалъуларессулгун гьудуллъиги гьабуге, чехь бащалъуларессулгун гьалмагълъиги гьабуге. raj ba&a;ulareSulgun hudul;igi habuge, xe% ba&a;ulareSulgun halmav;igi habuge. 158. РакI бакъвани – Закил рукъ, ццим бахъани – Ххизрил рукъ. raj baqwani - #akil ruq, Cim ba]ani - {i#ril ruq. 159. РакI бащалъун квараб гурга лълъикIабила, мекъсса руссун квараб чадидасса. raj ba&a;un kwarab gurga :ijabila, meqSa ruSun kwarab xadidaSa. 160. РакI беццлъиялдасса бер беццлъи лълъикIаб. raj beC;iyaldaSa ber beC;i :ijab. 161. РакI бечедассул рукъ мискинаб. raj bexedaSul ruq miskinab. 162. РакI битIизегIан, мацIцI битIулареб. raj biTi#efan, ma~ biTulareb. 163. РакI бихьуларев гьудулассдасса берал рихьулев тушман лълъикIав. raj bi%ularew hudulaSdaSa beral ri%ulew tu^man :ijaw. 164. РакI гурхIун, асскIобе бачараб бурутI, ццим бахъун, бачахъизе ккарабила. raj gur\un, aSjobe baxarab buruT, Cim ba]un, baxa]i#e Karabila. 165. РакI гIедегIарассе нух ххалатаб. raj fedefaraSe nu[ {alatab. 166. РакI квегъиялдасса черхх квегъи бигьаябила. raj kweviyaldaSa xer{ kwevi bihayabila. 167. РакI къварилъи – херлъиялълъул бащалъи. raj qwari;i - [er;iya:ul ba&a;i. 168. РакI кьерхарассе дунялги кьерлъун букIунеб. raj per[araSe dunyalgi per;un bujuneb. 169. РакI рагьуларессулгун гьудуллъиги гьабуге, сапар хIехьолареб хIамагун нухдаги унге. raj rahulareSulgun hudul;igi habuge, sa_ar \e%olareb \amagun nu[dagi unge. 17o. РакI херлъичIогойилан, къаркъала херлъичIого букIунареб. raj [er;izogoyilan, qarqala [er;izogo bujunareb. 171. РакI унтун гIодани, беццаб бадиссаги магIу баккулеб. raj untun fodani, beCab badiSagi mafu baKuleb. 172. РакI херлъугеги, хоб билугеги. raj [er;ugegi, [ob bilugegi. 173. РакI чIчIараб жо – гIайлан чед. raj Zarab $o - fayilan xed. 174. РакI щваралълъубе хIетIги щун. raj &wara:ube \eTgi &un. 175. РакI щулияссул черххги щулияб, ракI тамахассул черххги тамахаб. raj &uliyaSul xer{gi &uliyab, raj tama[aSul xer{gi tama[ab. 176. РакIал гIатIидалълъуб бакIги гIатIидаб. rajal faTida:ub bajgi faTidab. 177. РакIалда бугеб жо бицинчIогойила нухъа чIчIегIерлъараб. rajalda bugeb $o bicinzogoyila bu]a Zefer;arab. 178. РакIалда бугеб щинаб гьурщизе кколареб. rajalda bugeb &inab hur&i#e Kolareb. 179. РакIалда гьечIеб мугъалда нахъа батугеги. rajalda hezeb muvalda na]a batugegi. 180. РакIалда къараб къватIибе реххичIого ххутIулареб. rajalda qarab qwaTibe re{izogo {uTulareb. 181. РакIалдасса ххеххаб жоги гьечIеб, ххеххго хисулеб жоги гьечIеб. rajaldaSa {e{ab $ogi hezeb, {e{go [isuleb $ogi hezeb. 182. РакIалълъ борце, гIакълуялълъ къотIе. raja: borce, faqluya: qoTe. 183. РакIалълъ пикру гьабичIони, канал бераздаги щибниги бихьулареб. raja: _ikru habizoni, kanal bera#dagi &ibnigi bi%ulareb. 184. РакIалълъ хвел гьарулей, кIалалълъ сахлъи гьарулей. raja: [wel haruley, jala: sa[;i haruley. 185. РакIа-рахари гьечIезул къо, къваригIараб жо балагьулаго, унебила. raja-ra[ari heze#ul qo, qwarifarab $o balahulago, unebila. 186. Ралъад гъваридабгIаги, гьелълъулги тIину бугеб, мегIер борххатабгIаги, гьелълъулги бетIер бугеб. ra;ad vwaridabfagi, he:ulgi Tinu bugeb, mefer bor{atabfagi, he:ulgi beTer bugeb. 187. Ралъад лълъецца гIорцIцIулареб, боцIцIи гIун, чи холарев. ra;ad :eCa for~ulareb, bo~i fun, xi [olarew. 188. Ралъдадаги гел лъе, гIемер бугилан исрап гьабуге. ra;dadagi gel ;e, femer bugilan isra_ habuge. 189. Ралъдаеги щуб къваригIунеб, щубаеги бакъ къваригIунеб (Ралъдаеги – щуб, щубаеги – бакъ). ra;daye &ub qwarifuneb, &ubayegi baq qwarifuneb (ra;daye - &ub, &ubayegi - baq). 190. Ралъдал карачелалда рекIинчIони, гьоцIцIо щоларо. ra;dal karaxelalda rejinzoni, ho~o &olaro. 191. Ралъдал лълъималълъеги пасалъи бегьуларебила. ra;dal :ima:egi _asa;i behularebila. 192. Ралъдал лълъим цIцIикIкIуна тIаде рачIунел гIораздалъун, тIадчияссул лъай цIцIикIкIуна чияцца бицунелълъухъ гIинтIамиялдалъун. ra;dal :im ~iJuna Tade razunel fora#da;un, TadxiyaSul ;ay ~iJuna xiyaCa bicune:u] finTamiyalda;un. 193. Ралъдал тIину гьечIеб, гIорцIмадул тIинчI гьечIеб. ra;dal Tinu hezeb, for`madul Tinz hezeb. 194. РалъдалIе бохх биччан паххрулъарай мун, Ралъад къундай бугеб, мун къулун йигин. Меседил мали чIван зодой яхарай, Молол гIучI бекундай, гIодой чIван йигин. ra;da/e bo{ biXan _a{ru;aray mun, ra;ad qunday bugeb, mun qulun yigin. mesedil mali zwan #odoy ya[aray, molol fuz bekunday, fodoy zwan yigin. 195. РалъдалIе лълъимги баччуге, рохьобе тIилги босуге. ra;da/e :imgi baXuge, ro%obe Tilgi bosuge. 196. РалъдалIе реххараб рукIкIада ххадувги унге, хварав чияссде гIайибги реххуге. ra;da/e re{arab ruJada {aduwgi unge, [waraw xiyaSde fayibgi re{uge. 197. Рас бижанагIанила гIункIкI бугьунеб, бечелъанагIанила чи бараххщулев. ras bi$anafanila funJ buhuneb, bexe;anafanila xi bara{&ulew. 198. Рас ххалалъунилан хханасс мун ячинаро. ras {ala;unilan {anaS mun yaxinaro. 199. Рас хIеренаб бихьунила хIанчIицца руз бетIулеб. ras \erenab bi%unila \anziCa ru# beTuleb. 200. РатIа – биххаро, бохх – гIуцIцIаро. raTa - bi{aro, bo{ - fu~aro. 201. Рател гьечIеб хIалтIи – меххтулареб чIагIа. ratel hezeb \alTi - me{tulareb zafa. 202. РатIалги щоларого, щигатги гIоларого. raTalgi &olarogo, &igatgi folarogo. 203. РатIаялълъ гьоркьоблъи тIезабулеб, боххалълъ гIуцIцIулеб. raTaya: horpob;i Te#abuleb, bo{a: fu~uleb. 204. РатIлид вуцIцIарассул хIурмат кIудияб, тIагъур хIуларассухъ гIин тIамулареб. raTlid wu~araSul \urmat judiyab, Tavur \ularaSu] fin Tamulareb. 205. РатIлие эххетарав тIоххое бегьуларев. raTliye e{etaraw To{oye behularew. 206. РатIлил исбагьилъи – гьарзалъи, чорххол исбагьилъи - ххалалъи. raTlil isbahi;i - har#a;i, xor{ol isbahi;i - {ala;i. 207. РатIлихъ балагьун – дандчIвай, ххарбихъ балагьун – тIовитIи. raTli] balahun - dandzway, {arbi] balahun - TowiTi. 208. РатIлицца чийилан, чухъа ретIарав, чоцца багьадуран, ябу рекIарав. raTliCa xiyilan, xu]a reTaraw, xoCa bahaduran, yabu rejaraw. 209. РатIлицца – чи, чоцца – багьадур. raTliCa - xi, xoCa - bahadur. 210. Рахакь хIебтIарав хIал ккедал къватIив чIвалев. ra[ap \ebTaraw \al Kedal qwaTiw zwalew. 211. Рахал рикIкIунев гьечIев чиясс квеш вугилан абуге. ra[al riJunew hezew xiyaS kwe^ wugilan abuge. 212. Рахараб гъамассги, буцIцIараб кIалги – кIиябго бечедаб жо. ra[arab vamaSgi, bu~arab jalgi - jiyabgo bexedab $o. 213. Рахен гьечIеб гIор букIунареб, нух гьечIеб мегIер букIунареб. ra[en hezeb for bujunareb, nu[ hezeb mefer bujunareb. 214. Рахен гьечIеб кьуру гьечIеб, рагIал гьечIеб авлахъ гьечIеб. ra[en hezeb puru hezeb, rafal hezeb awla] hezeb. 215. РахъдалI бугониги, чиниги лъала, чурулI бугониги, меседги лъала. ra]da/ bugonigi, xinigi ;ala, xuru/ bugunigi, mesedgi ;ala. 216. Рахь баккулареб гIакдае чури кьоге. ra% baKulareb fakdaye xuri poge. 217. Рахь гьечIеб гIакдацца гIартилI мал бала. ra% hezeb fakdaCa farti/ mal bala. 218. Рахь гIемер унеб бугилан, гIункIкI къан цIцIурай, гIадада жо теларилан, хвараб гIака бечIчIарай. ra% femer uneb bugilan, funJ qan ~uray, fadada $o telarilan, [warab faka beZaray. 219. Рахь кьолареб гIакдае чури кьоге, пайда бахунареб жоялълъе ххарж гьабуге. ra% polareb fakdaye xuri poge, _ayda ba[unareb $oya:e {ar$ habuge. 220. Рахь хахулелълъул бече хIалакъаб. ra% [a[ule:ul bexe \alaqab. 221. РахьдалI рас ххеххго бихьулеб. ra%da/ ras {e{go bi%uleb. 222. Рахь-нах бокьарасс гIака лълъикI хьихье (ГIакдалгун нилIер бугеб жо – даран). ra%-na[ boparaS faka :ij %i%e (fakdalgun ni/er bugeb $o - daran). 223. РахIат гьечIеб хIалтIудассаги цIунаги, хIалтIи гьечIеб рахIаталдассаги цIунаги. ra\at hezeb \alTudaSagi `unagi, \alTi hezeb ra\ataldaSagi `unagi. – РахIат, хIажи, рахIат! – ан абурабила гIарабасс варани цогидазулалда ххадуб гъезабеян абурав хIеж борххулев магIарулассда. РахIат букIуна дие, дир вараниялълъул бетIер цогидазулалда бащалъараб меххалълъ! – ан жаваб кьурабила магIарулассги. РахIатаб гIумру бокьани, дуццаго чияеги гьабуге налъи, чияда дуегоги гьабуге. РахIатал гьарзалъани, гIакълу гьечIев чIухIула, Балагьал тIаде щвани, ххеххгого къварилъула. - ra\at, \a$i, ra\at! - an aburabila farabaS warani cogida#ulalda {adub ve#abeyan aburaw \e$ bor{ulew mafarulaSda. ra\at bujuna diye, dir waraniya:ul beTer cogida#ulalda ba&a;arab me{a:! - an $awab purabila mafarulaSgi. ra\atab fumru bopani, duCago xiyaye habuge na;i, xiyada duyegogi habuge. ra\atal har#a;ani, faqlu hezew zu\ula, balahal Tade &wani, {e{gogo qwari;ula. 224. РахIаталълъе гIей гьечIеб, рокьуе гIурхъи гьечIеб. ra\ata:e fey hezeb, ropuye fur]i hezeb. 225. РахIаталълъе гIей гьечIебила, боцIцIи гIун, гIаданги хвечIевила. ra\ata:e fey hezebila, bo~i fun, fadangi [wezebila. 226. РахIаталълъе гIей гьечIилан, ГIакулицца бусен борлIарабила. ra\ata:e fey hezilan, fakuliCa busen bor/arabila. 227. РахIатгун – хIалихьалъи, захIматгун – бахIарчилъи. ra\atgun - \ali%a;i, #a\matgun - ba\arxi;i. 228. РацIцIалъи гьабулей гурейила яцIцIадай, рацIцIалъи цIунулейила. ra~a;i habuley gureyila ya~aday, ra~a;i `unuleyila. 229. РацIцIалъи – сахлъиялълъул бетIер, чороклъи – унтул гьудул. ra~a;i - sa[;iya:ul beTer, xorok;i - untul hudul. 230. РацIцIа-ракъалъи гьабизеялдасса цIунизе лъазе ккола. ra~a-raqa;i habi#eyaldaSa `uni#e ;a#e Kola. 231. РацIцIа-ракъалъи гьабулелълъуб гуребила букIунеб, цIунулелълъубила. ra~a-raqa;i habule:ub gurebila bujuneb, `unule:ubila. 232. Рачараз лълъудби хьихьаги, гьарураз лъимал хьихьаги. raxara# :udbi %i%agi, harura# ;imal %i%agi. 233. Рачелалълъ чехь къарав, чоцца гьан къарав. razela: ze% qaraw, xoCa han qaraw. 234. Рачиде баче чаран. raxide baxe xaran. 235. Рач-рачаги, а-аги, ирга дидеги щваги. rax-raxagi, a-agi, irga didegi &wagi. 236. Раччлиде гIи аралълъуссан хIатIида гIицIцIго ине ккаги. raXlide fi ara:uSan \aTida fi~go ine Kagi. 237. Раччи бачче черххалда рекъараб, квен кванай чехьалда рекъараб. raXi baXe xer{alda reqarab, kwen kwanay xe%alda reqarab. 238. РаччулI хIама къинлъугеги, хIалтIулI лълъади къинлъугеги. raXu/ \ama qin;ugegi, \alTu/ :adi qin;ugegi. 239. РачIчI бухьун, хIама чIчIолареб (ХIамил рачIчI бухьун чIчIолареб). raZ bu%un, \ama Zolareb (\amil raZ bu%un Zolareb). 240. РачIчI къотIун, борохь къелIе биччаге. raZ qoTun, boro% qe/e biXage. 241. РачIчI кIудияб лIугьинейилан, дегIен хьихьун букIарабила, лIурдул кIудиял лIугьун, чехь бихъизе ккарабила. raZ judiyab /uhineyila, defen %i%un bujarabila, /urdul judiyal /uhun, xe% bi]i#e Karabila. 242. РачIчI ххалатаб гьойги хьихьуге, гьод ххалатаб чуги босуге. raZ {alatab hoygi %i%uge, hod {alatab xugi bosuge. 243. РачIчIалдасса чIухIараб хIелеко гIадин. raZaldaSa zu\arab \eleko fadin. 244. РачIен гьечIеб рукъ – охх унеб гьобо. razen hezeb ruq - o{ uneb hobo. 245. Ращалъи гьабунагIан, гьуинлъи (гьудуллъи) цIцIикIкIунеб. ra&a;i habunafan, huin;i (hudul;i) ~iJuneb. 246. Ращалъиялълъул асслу – ритIухълъи. ra&a;iya:ul aSlu - riTu];i. 247. Регьел гIуралълъубе щуб гIолеб. rehel fura:ube &ub foleb. 248. Регьел хIалалълъуб чед кIудияб, чи хIалалълъуб хIалтIи кIудияб. rehel \ala:ub xed judiyab, xi \ala:ub \alTi judiyab. 249. Регьелги ххинлъиги гIедалила гIодобе бортараб мугь тIирщалеб. rehelgi {in;igi fedalila fodobe bortarab muh Tir&aleb. 250. РегIараб меххалълъ гуребила кумек гьабулеб, къваригIараб меххалълъила. rafarab me{a: gurebila kumek habuleb, qwarifarab me{a:ila. 251. РегIараб меххалълъ гьабилилан гIаданлъиги тоге, херлъараб меххалълъ гьабилилан динги тоге. refarab me{a: habililan fadan;igi toge, [er;arab me{a: habililan dingi toge. 252. РегIараб меххалълъ гьабилилан кумекги тоге, щвараб меххалълъ бецIилилан налъиги тоге. refarab me{a: habililan kumekgi toge, &warab me{a: be`ililan na;igi toge. 253. «РегIуларо», «щоларо» гIилалъун рикIкIунаро. «refularo», «&olaro» fila;un riJunaro. 254. РегIун гIумру аги, хIехьезе гIакълу кьеги. refun fumru agi, \e%e#e faqlu pegi. 255. Рекъав чияссул рагIад къокъаб букIуна. reqaw xiyaSul rafad qoqab bujuna. 256. Рекъараб гIамал ккурав гIадамазе вокьула. reqarab famal Kuraw fadama#e wopula. 257. Рекъараб рехъалълъ хъумур речIчIулареб. reqarab re]a: ]umur reZulareb. 258. Рекъасс къвал цIурабила, къокъасс магь баччарабила. reqaS qwal `urabila, qoqaS mah baXarabila. 259. Рекъел бугила масслихIатчагIазул иш, цин ХIаригабурлъи бегейила. reqel bugila maSli\atxafa#ul i^, cin \arigabur;i begeyila. Яс уней йиго васассда ххадуй лIутун. Гьезие хIинкъи буго ахIуд бахъун бачIараб ясалълъул гIагарлъиялълъ жал чIваялълъул. yas uney yigo wasaSda {aduy /utun. he#iye \inqi bugo a\ud ba]un bazarab yasa:ul fagar;iya: $al zwaya:ul. Ясалълъ васассда абулеб буго, унго, умумул нилIеда тIассагIаги лIугьинародай, гьел нилIгун рекъезарулев чиго вукIинародайилан. Васасс ясалда абун буго, цин хIинкъи бугеб бакIалдасса рорчIилин, масслихIаталълъе чи камиларев ватилилан. yasa: wasaSda abuleb bugo, ungo, umumul ni/eda TaSafagi /uhinaroday, hel ni/gun reqe#arulew xigo wujinarodayilan. wasaS yasalda abun bugo, cin \inqi bugeb bajaldaSa rorzilin, maSli\ata:e xi kamilarew watililan. Кициялълъул магIна буго - «Цин хIинкъиялдасса цIуне, ххадуссеб ххадуб гьабе», – ян абураб. kiciya:ul mafna bugo - «cin \inqiyaldaSa `une, {aduSeb {adub habe», - yan aburab. 260. РекъечIеб бицарассда бокьулареб рагIулеб, ххвалчадул ругънадасса рагIул ругъун унтулеб. reqezeb bicaraSda bopulareb rafuleb, {walxadul ruvnadaSa raful ruvun untuleb. 261. РекъечIелълъуб кIал гъурай, кIваричIелълъуб бер гъурай. reqeze:ub jal vuray, jwarize:ub ber vuray. 262. Рекъолареб ганчIицца къед ссурукъ гьабула. reqolareb ganziCa qed Suruq habula. 263. Рекъон кванай, къецц бан хIалтIе. reqon kwanay, qeC ban \alTe. 264. Рекъон хIалтIаразул хIалтIи гIемераб, рекъон ахIаразул бакъан рекъараб. reqon \alTara#ul \alTi femerab, reqon a\ara#ul baqan reqarab. 265. Рекъон чIчIикIаре. reqon Zijare. Жибго гьитIинаб «гIамал кIудияб» кIиго рагIиялдассан гIуцIцIараб гьаб кициялълъул гьайбатлъиги берцинлъиги! Вихьизе гьитIинав, гьунар кIудияв чияссде магIарулаз абула тIаде вугевгIанассев ракьулIеги вугев чийилан. НилI жиндасса чIухIизе бегьулеб гьаб кIиго рагIиялълъул кьалбал гъваридал руго. Гьалълъ бицуна цолъиялълъулI гуч букIиналълъулги, росдал газа кьурда рекIиналълъулги, кIиго бетIерги рекъани, ункъо кверги хIалтIани, рукъ бечелъиялълъул, инсаният рекъон хIалтIанагIан, кинабго рахъ ццебетIеялълъулги, бищунго инсанассе хIажатаб, рекIее рахIат бугеб, хIинкъи гьечIеб гIумруялълъулги. Гьелда тIад бижана - «Рекъон хIалтIанагIан цадахъаб магIишат бечедаб», – ан абураб цIияб кициги. $ibgo hiTinab «famal judiyab» jigo rafiyaldaSan fu~arab hab kiciya:ul haybat;igi bercin;igi! wi%i#e hiTinaw, hunar judiyaw xiyaSde mafarula# abula Tade wugewfanaSew rapu/egi wugew xiyilan. ni/ $indaSa zu\i#e behuleb hab jigo rafiya:ul palbal vwaridal rugo. ha: bicuna co;iya:u/ gux bujina:ulgi, rosdal ga#a purda rejina:ulgi, jigo beTergi reqani, unqgo kwergi \alTani, ruq bexe;iya:ul, insaniyat reqon \alTanafan, kinabgo ra] CebeTeya:ulgi, bi&ungo insanaSe \a$atab, rejeye ra\at bugeb, \inqi hezeb fumruya:ulgi. helda Tad bi$ana - «reqon \alTanafan cada]ab mafi^at bexedab», - an aburab `iyab kicigi. 266. РекIараб чуялда кьурдарав дун, кьолочIеб гIорцIмада рекIарав мун. rejarab xuyalda purdaraw dun, polozeb for`mada rejaraw mun. 267. РекIаралълъув рещтIаги, борчаралълъуб бичаги. rejara:uw re&Tagi, borxara:ub bixagi. 268. РекIарассда лъелав велъуларев. rejaraSda ;elaw we;ularew. 269. РекIаразул бода гьабизе кIолареб гIакъилассул кIалалда гьабизе кIолеб. rejara#ul boda habi#e jolareb faqilaSul jalalda habi#e joleb. 270. РекIарассухъ ралагьун, рекIа, рещтIарассухъ ралагьун, рещтIа. rejaraSu] ralahun, reja, re&TaraSu] ralahun, re&Ta. 271. РекIеда балареб гьуриялдасса гьури-бакъ чIвалареб чIчIегIер ракьулI лълъикI! rejeda balareb huriyaldaSa huri-baq zwalareb Zefer rapu/ :ij! 272. РекIеда бараб хIапаро гIадав чи. rejeda barab \a_aro fadaw xi. 273. РекIеда кIулал рарав, кIалдиб килас кьабурав. rejeda julal raraw, jaldib kilas paburaw. 274. РекIеда тIатIи рекIарав мун, тIулида нацIцI барав дун. rejeda TaTi rejaraw mun, Tulida na~ baraw dun. 275. РекIеда тIатIи рекIарав хIариколоссессда хIатIикь цIа бакарав кIахъияв вичIчIиларо. rejeda TaTi rejaraw \arikoloSeSda \aTip `a bakaraw ja]iyaw wiZilaro. 276. РекIедасса рекIеде – кьо. rejedaSa rejede - po. 277. РекIее бокьараб гьабуни, иххтияр гьечIеб бакIалде кколев. rejeye boparab habuni, i{tiyar hezeb bajalde Kolew. 278. РекIее бокьараб жо – чорххое мархIам. rejeye boparab $o - xor{oye mar\am. 279. РекIел бер балагьичIони, бералда канлъи бихьулареб. rejel ber balahizoni, beralda kan;i bi%ulareb. 280. РекIел бечелъиялда боцIцIул бечелъи бащалъуларебила. rejel bexe;iyalda bo~ul bexe;i ba&a;ularebila. 281. РекIел гIадлу биххугеги, чорххол гIамал хисугеги. rejel fadlu bi{ugegi, xor{ol famal [isugegi. 282. РекIел гIин гIенеккичIони, гIиналда рагIи рагIулареб. rejel fin feneKizoni, finalda rafi rafulareb. 283. РекIел къварилъиялълъ гьакълиде цIцIалел, дагIба-къеццалълъ кьалде ахIулел. rejel qwari;iya: haqlide ~alel, dafba-qeCa: palde a\ulel. 284. РекIел пашманлъи хъамулеб гьури – хIалтIи. rejel _a^man;i ]amuleb huri - \alTi. 285. РекIел хIуби – чехь, чохьол хIуби – чед. rejel \ubi - xe%, xo%ol \ubi - xed. 286. РекIелI бугеб лъалареб, лъороб бугеб бихьулареб. reje/ bugeb ;alareb, ;orob bugeb bi%ulareb. 287. РекIелI бугеб меххалълъ нилI балъголъиялълъул хханзабийила, цабзаздасса борчIани, нилI гьелълъул лагъзалила. reje/ bugeb me{a: ni/ ba;go;iya:ul {an#abiyila, cab#a#daSa borzani, ni/ he:ul lav#alila. 288. РекIелI бугеб хъублъи гьурмадаги бихьулебила. reje/ bugeb ]ub;i hurmadagi bi%ulebila. 289. РекIелI цоги ккун, кIалалълъ батIияб бицунге. reje/ cogi Kun, jala: baTiyab bicunge. 290. РекIелI цIунараб цо хIарп лълъикIабила кагътида цIунараб нусго рагIиялдасса. reje/ `unarab co \ar_ :ijabila kavtida `unarab nusgo rafiyaldaSa. 291. РекIелI чаран бугессе чинаридул тIилги тIассан ккараб ярагъила. reje/ xaran bugeSe xinaridul Tilgi TaSan Karab yaravila. 292. РекIелIа рокьи кIалдисса гIус гIадин бахъуларо. reje/a ropi jaldiSa fus fadin ba]ularo. 293. РекIелIан бачIараб рагIи гурони, рекIелIе унареб. reje/an bazarab rafi guroni, reje/e unareb. 294. РекIиндал Аллагь кIочон тарав, рещтIиндал чу кIочон тарав. rejindal allah joxon taraw, re&Tindal xu joxon taraw. 295. РекIиндал чу лъалеб, вилълъиндал рекъав лъалев. rejindal xu ;aleb, wi:indal reqaw ;alew. 296. РекIине лъараб гIадин, рекIараб чол квелълъ кквезеги лъай. rejine ;arab fadin, rejarab xol kwe: Kwe#egi ;ay. 297. РекIинеги лъай, рещтIинеги лъай. rejinegi ;ay, re&Tinegi ;ay. 298. РекIинчIого чу лъалареб, чиякълъичIого чи лъаларев. rejinzogo xu ;alareb, xiyaq;izogo xi ;alarew. 299. РекIун бихьун чу босе, лъун бихьун кьили босе. rejun bi%un xu bose, ;un bi%un pili bose. 300. РелъанагIан гIодизе кколел. re;anafan fodi#e Kolel. 301. Релъедал макьилI щиб бихьулареб, вокьуларев чиясс щиб бицунареб? re;edal mapi/ &ib bi%ulareb, wopularew xiyaS &ib bicunareb? 302. Релъи букIунебила бачIарабги бачIине гьабурабги. re;i bujunebila bazarabgi bazine haburabgi. 303. Релъи гIемералълъуб талихI гIемераб. re;i femera:ub tali\ femerab. 304. Релълъаразда релълъаралила росс-лълъади данде чIвалел. re:ara#da re:arabila roS-:adi dande zwalel. 305. Релълъаралда релълъарабила ратIлида рукъи балеб. re:aralda re:arabila raTlida ruqi baleb. 306. Релълъаралда релълъарабила рохьдолI хIайванги данделъулеб. re:aralda re:arabila ro%do/ \aywangi dande;uleb. 307. «Рес бугезул гъáлалълъ», – ан гьагай бикаялълъ месед гъалазда гьоркьоб хьухьун букIарабила. «res buge#ul vala:», - an hagay bikaya: mesed vala#da horpob %u%un bujarabila. 308. Рес гьечIеб сон - савуд бухIараб дуниял. res hezeb son - sawud bu\arab duniyal. 309. Рес къотIидал вагъуларев чи вукIунарев, ручнибе тIамидал багъулареб гьой букIунареб. res qoTidal wavularew xi wujunarew, ruxnibe Tamidal bavulareb hoy bujunareb. 310. Рес къотIидал хIинкъаравги къвакIулев. res qoTidal \inqarawgi qwajulew. 311. Рес мекъаб гъветI камураб рохь букIунареб, гIабдал камураб росу букIунареб. res meqab vweT kamurab ro% bujunareb, fabdal kamurab rosu bujunareb. 312. Рес рекъаравгIан чи – къарумав, мискинавгIан чи – саххаватав. res reqarawfan xi - qarumaw, miskinawfan xi - sa{awataw. 313. Рес щибила Чакарил, мочол хурий ятидал. res &ibila xakaril, moxol [uriy yatidal. 314. Ресги бугони, резги бугони, хъарбекIалда горал тIамизе бигьаяб жойила. resgi bugoni, re#gi bugoni, ]arbejalda goral Tami#e bihayab $oyila. 315. РетIел инжит гьабуни, ратIликълъиги бихьулеб, чед инжит гьабуни, чадикълъиги бихьулеб. reTel in$it habuni, raTliq;igi bi%uleb, xed in$it habuni, xadiq;igi bi%uleb. 316. РетIел къадараб букIа абе, къамартIго чIчIа, мискинчи. reTel qadarab buja abe, qamarTgo Za, miskinxi. 317. РетIел бихьун, къабул гьарулел, гIакълу бихьун, тIоритIулел. reTel bi%un, qabul harulel, faqlu bi%un, ToriTulel. 318. РетIел бихьун – чи, чу бихьун – бахIарчи. reTel bi%un - xi, xu bi%un - ba\arxi. 319. РетIел тIутIурассде гьабиги рортулел, тIагъур хIуларассда тIохIокги велъулев. reTel TuTuraSde habigi rortulel, Tavur \ularaSda To\okgi we;ulew. 320. РетIел ххашав чияссде ххеххго рагIи реххуге, хъабчилI багьадур ватун, рекIекълизе бегьула. reTel {a^aw xiyaSde {e{go rafi re{uge, ]abxi/ bahadur watun, rejeq;i#e behula. 321. РетIел цIидалъго цIуне, намус гьитIинго цIуне. reTel `ida;go `une, namus hiTingo `une. 322. РетIел цIияб лълъикIаб, гьудул ццевегоссев лълъикIав. reTel `iyab :ijab, hudul CewegiSew :ijaw. 323. РетIине гурони къоги бачIинчIо, къойил ретIун хвараб дарайдул гурде! reTine guroni qogi bazinzo, qoyil reTun [warab daraydul gurde! 324. РетIине камугеги, кваназе тIагIунгеги. reTine kamugugi, kwana#e Tafungegi. 325. РетIине лъаларессе читери кьурав Аллагь, Чуризе лъаларессе мандари кьурав Аллагь. reTine ;alareSe xiteri puraw allah, xuri#e ;alareSe mandari puraw allah. 326. Рехханщинаб чIор гIужда щолареб. re{an&inab zor fu$da &olareb. 327. Реххаралълъуб тIенкел, тIамуралълъуб турут гIадин. re{ara:ub Tenkel, Tamura:ub turut fadin. 328. Реххун гьойцца кунареб, вакъарассе къимат гьечIеб бечелъи. re{un hoyCa kunareb, waqaraSe qimat hezeb beze;i. Ххунздерил хханассулги гьидалIессулги бечелъи сабаблъун дагIба-къецц кканила. Жив бечедав вугилан ххан, гурила, жив бечедав вугилан гьидалIев чIчIанила. {un#deril {anaSulgi hida/eSulgi bexe;i sabab;un dafba-qeC Kanila. $iw bexedaw wugilan {an, gurila, $iw bexedaw wugilan hida/ew Zanila. АхIанила хханасс гьидалIев Ххунзахъе, бихьанила гьессда жиндирго бугеб щинаб гIарац-меседги, гIарац-меседалълъул гьабураб къайиги. Жойидего гьабичIила гьидалIесс гьеб бечелъи. a\anila {anaS hida/ew {un#a]e, bi%anila heSda $indirgo bugeb &inab farac-mesedgi, farac-meseda:ul haburab qayigi. $oyidego habizila hida/eS heb bexe;i. Анила ххан ГьидалIе гьидалIессулги бечелъи бихьизе. ЦохIого цо цагъурги ссанкIалги цIураб ролI бугила гьессул, я гIарац гурила, я месед гурила. anila {an hida/e hida/eSulgi bexe;i bi%i#e. co\ogo co cavurgi Sanjalgi `urab ro/ bugila heSul, ya farac gurila, ya mesed gurila. ГьидалIессул бечелъиялде бер-ракIго щвечIого, нахъ вуссанила ххунздерил хханги. hida/eSul bexe;iyalde ber-rajgo &wezogo, na] wuSanila {un#deril {angi. Анила цо сон, анила кIиго сон, бачIанила Ххунзахъ тIалъиялдаго цIакъ хурукъаб сон. Хханасс, месед-гIарацги босун, гьакалги рачун, жиндирго гIадамал ритIанила ГьидалIе ролI босизе. ГьидалIесс, щибго жоги абичIого, хханассул месед-гIарац чури тIолеб росонибе банила, тIаде гьойги биччанила. Гьелълъ, чуриги чIчIикIун, месед-гIарац, цо мискъал камичIого, росол тIиналда ххутIанила. «Реххун гьойцца кунареб, вакъарассе къимат гьечIеб нужерго месед-гIарац нахъе босе», – ян абунила гьидалIесс. РачIарал гьакал цIун ролIги битIанила ххунздерил хханассе. anila co son, anila jigo son, bazanila {un#a] Ta;iyaldago `aq [uruqab son. {anaS, mesed-faracgi bosun, hakalgi raxun, $indirgo fadamal riTanila hida/e ro/ bosi#e. hida/eS &ibgo $ogi abizogo {anaSul mesed-farac xuri Toleb rosonibe banila, Tade hoygi biXanila. he: xurigi Zijun mesed-farac co misqal kamizogo, rosol Tinalda {uTanila. «re{un hoyCa kunareb, waqaraSe qimat hezeb nu$ergo mesed-farac na]e bose», - yan abunila hida/eS. razaral hakal `un ro/gi biTanila {un#deril {anaSe. Гьанже бичIчIанила хханассда гьидалIесс живго щай бечедавлъун рикIкIуневали. han$e biZanila {anaSda hida/eS $iwgo &ay bexedaw;un riJunewali. 329. Рецц Аллагьассе бугилан абурабила Мала Нассрудиницца, вараниялда куркьбал рижун ратичIелълъул. reC allahaSe bugilan aburabila mala naSrudiniCa, waraniyalda kurpbal ri$un ratize:ul. 330. Рецц Аллагьассе бугилан абурабила хIамицца, чIчIужугIаданлъун бижун батичIелълъул. reC allahaSe bugilan aburabila \amiCa, Zu$ufadan;un bi$un batize:ul. 331. Рецц бокьуларев ххан вукIунаревила, ххарж бокьуларев нукар вукIунаревила. reC bopularew {an wujunarewil, {ar$ bopularew nukar wujunarewila. 332. Рецц бокьуларев чи къанагIатав, ришват босуларев хIаким дагьав. reC bopularew xi qanafataw, ri^wat bosularew \akim dahaw. 333. Рецц гьабун гаргадиялълъ бецц гьарула, гIунгутIаби рициналълъ кантIизарула. reC habun gargadiya: beC harula, funguTabi ricina: kanTi#arula. 334. Реццалълъ бецц гьавизе вукIунгейила. reCa: beC hawi#e wujungeyila. 335. Реццалълъ гуревила чи гьавулев. reCa: gurewila xi hawulew. Иццухъ дандчIванила лъабго чIчIужугIадан. ТIоццеессей лIугьанила хIаталдасса ун жиндирго вас веццизе. «Дир гIадав малълъарабги гьабулев, гьикъарабги бицунев вас росулIго гьечIо. Лълъицца киве витIаниги, инкар гьабичIого, уна, щиб тIад къаниги, тIубазабула», – ян абунила гьелълъ. iCu] dandzwanila ;abgo Zu$ufadan. ToCeyeSey /uhanila \ataldaSa un $indirgo was weCi#e. «dir fadaw ma:arabgi habulew, hiqarabgi bicunew was rosu/go hezo. :iCa kiwe wiTanigi, inkar habizogo, una, &ib Tad qanigi, Tuba#abula», - yan abunila he:. КIиабилелълъги байбихьанила жиндирго вас веццизе. «Валагь, дирги вуго цIакъав вас. ЧIахIиязул адабги гьабула гьесс, гIиссиназул хъатирги гьабула. Цо лълъиениги кумек гьабизе щвани, тIокIаб щибниги къваригIунаро дир дарманассе. Щиб гьабизе дун лIугьаниги, ццеве-ццеве кIанцIун, гьабула», – ян бицанила гьелълъги. jiabile:gi baybi%anila $indirgo was weCi#e. «walah, dirgi wugo `aqaw was. za\iya#ul adabgi habula heS, fiSina#ul ]atirgi habula. co :iyenigi kumek habi#e &wani, Tojab &ibnigi qwarifunaro dir darmanaSe. &ib habi#e dun /uhanigi, Cewe-Cewe jan`un, habula» , - yan bicanila he:gi. Лъабабилей гьезухъги гIенеккун юцIцIун чIчIанила. ;ababiley he#u]gi feneKun yu~un Zanila. Гьеб кинабго рагIанила цо херассда. Гьессда ракIалде кканила гьей лъабабилей гIадамалълъул лъимерго батиларилан. Батаниги, гьеб батилин кIкIвахIалаб, хIалтIи рихараб, эбел-инссул адаб гьечIеб рижи. heb kinabgo rafanila co [eraSda. heSda rajalde Kanila hey ;ababiley fadama:ul ;imergo batilarilan. batabigi, heb batilin Jwa\alab, \alTi ri[arab, ebel-inSuye adab hezeb ri$i. Руччабаз гIертIалги хъубиги лълъел цIунила. Цинги, гъажалда гIертIалги ран, кодор хъубиги ккун, годекIан къотIун, унел рукIанила. Гьенив ганчIида гIодов чIчIун вукIарав цо гьитIинав вас дой щибго жо абичIей гIадамалда асскIове векерун анила. «Дихъе кье, баба», – янги абун, гьелълъухъа хъаба босанила. ruXaba# ferTalgi ]ubigi :el `unila. cingi, va$alda ferTalgi ran, kodor ]ubigi Kun, godejan qoTun, unel rujanila. heniw ganzida fodow Zun wujaraw co hiTinaw was doy &ibgo $o abizey fadamalda aSjowe wekerun anila. «di]e pe, abab », - yangi abun, he:u]a ]abagi bosanila. Реццарулел рукIарал руччабазул добго ганчIида гIодор чIчIун рукIарал лъималин абуни тIадецин рахъинчIила. Гьеб кинабго бихьарав херасс, бетIерги кIибикIун, абунила - «Реццалълъ гIадан гьавуларо, гIамалалълъ гурони». reCarulel rujaral ruXaba#ul dobgo ganzida fodor Zun rujaral ;imalin abuni Tadecin ra]inzila. heb kinabgo bi%araw [eraS, beTergi jibijun, abunila - «reCa: fadan hawularo, famala: guroni ». 336. РечIчIани, къелIе унев, къани, хIоболIе унев. reZani, qe/e unew, qani, \obo/e unew. 337. РечIчIулев-речIчIулев вукIа, цояб щвечIони, цогияб щолеб. reZulew-reZulew wuja, coyab &wezoni, cogiyab &oleb. 338. Ращалъараб меххалълъ моцIцI тIасса бекула, барщараб меххалълъ бетIичIеб пихъ бортула. ra&a;arab me{a: mo~ TaSa bekula, bar&arab me{a: beTizeb _i] bortula. 339. РещтIине лъаларев рекIинавуге. re&Tine ;alarew rejinawuge. 340. РещтIине чIчIеп гуреб, чIчIезе мокъ гуреб, билълъая, бачинин мунго бичизе. re&Tine Ze_ gureb, Ze#e moq gureb, bi:aya, baxinin mungo bixi#e. 341. Ригь чIухIарав гуревила бечедав, хур чIухIаравила. rih zu\araw gurewila bexedaw, [ur zu\arawila. 342. Ригьда рега, ригьда рахъа, рузил гIамал жибго те. rihda rega, rihda ra]a, ru#il famal $ibgo te. 343. Ригьин гуро бацIилги гьойдулги гIадаб рекъел, гьудуллъи гуро царалги нухлулассулги гIадаб божилъи. rihin guro ba`ilgi hoydulgi fadab reqel, hudul;i guro caralgi nu[lulaSulgi fadab bo$i;i. 344. Ригьин – реццалълъул, даран – рекIкIалълъул. rihin - reCa:ul, daran - reJa:ul. 345. Ригьин чияргун лълъикIаб, чи нилIерго лълъикIав (ригьин чияргун гьабе, чи нилIерго ккве). rihin xiyargun :ijab, xi ni/ergo :ijaw (rihin xiyargun habe, xi ni/ergo Kwe). 346. Ригьинги ригьги ургъун гьабе. rihingi rihgi urvun habe. 347. Ригьнадасса воххарав кидаго берталълъ вуго, ригьин-цIа бигъаразе даимаб гIазаб буго. rihnadaSa wo{araw kidago berta: wugo, rihin-`a bivari#e daimab fa#ab bugo. 348. Ригьнисса гьурал унеб, гьоросса гурцIал унеб (ххасел бащалъиялълъул гIаламатал). rihniSa hural uneb, horoSa gur`al uneb ({asel ba&a;iya:ul falamatal). 349. Риди гьаризе унесс хъаба баххчулеб. ridi hari#e uneS ]aba ba{xuleb. 350. Риди дарулъи лъалебани, нахъияссе щвелароанила. ridi daru;i ;alebani, na]iyaSe &welaroanila. 351. Риди тIаде ккараб, тIорахь гъоркье ккарабги бачIунебила заман. ridi Tade Karab, Tora% vorpe Karabgi bazunebila. 352. Рии аги бугIа гIезе, ххасел аги рагIи гIезе. rii agi bufa fe#e, {asel agi rafi fe#e. 353. Рии кьарияб, кьин хIалакъаб. rii pariyab, pin \alaqab. 354. Рии кьижун арассе ихдал мискинлъиялълъ макьу толареб. rii pi$un araSe i[dal miskin;iya: mapu tolareb. 355. Рии нахулаб бачIаги, ххасел бечедаб бачIаги. rii na[ulab bazagi, {asel bexedab bazagi. 356. Рии чIчIедал, хур бекьарав, ххасел чIчIедал ххер бецарав. rii Zedal [ur beparaw, {asel Zedal {er becaraw. 357. Риида – тIингъилI, ххасало – чухъилI. riida - Tinvi/, {asalo - xu]i/. 358. Риидал бакънал рачуней йикIарай ххасало кьурдулей йикIа. riidal baqnal raxuney yijaray {asalo purduley yija. 359. Риидал бакъуд мугъ бухIичIони, ххасало чIагIдад чехь бухIуларо. riidal baqud muv bu\izoni, {asalo zafdad xe% bu\ularo. 360. Риидал борохь бихьарав ххасало гIарщикьа хIинкъулевила. riidal boro% bi%araw {asalo far&ipa \inqulewila. 361. Риидал гьарурал ганчIал кьеян абулебила ххасало гIачияз. riidal harural ganzal peyan abulebila {asalo faxiya#. 362. Риидал гьекичIони, ххасало гьунщуларел. riidal hekizoni, {asalo hun&ularel. 363. Риидал гIадалнах гьаличIони, ххасало хьаг гьалуларо. riidal fadalna[ halizoni, {asalo %ag halularo. 364. Риидал гIодобе бегьараб квер чIобого бачIунареб. riidal fodobe beharab kwer zobogo bazunareb. 365. Риидал гьабичIеб ххасало батулареб. riidal habizeb {asalo batulareb. 366. Риидал жиндие гIоло чIваян абулебила чоцца тIукъби, ххасало нужеего гIоло чIвайила. riidal $indiye folo zwayan abulebila xoCa Tuqbi, {asalo nu$eyego folo zwayila. 367. Риидал кьижани, кьиндал гIака холеб. riidal pi$ani, pindal faka [oleb. 368. Риидал кьижарай Кьара ГIашура, Кьиндал гIака холеб рагIичIищ дуда? riidal pi$aray para fa^ura, pindal faka [oleb rafizi& duda? 369. Риидал риди гьекъе, ххасало нах кванай. riidal ridi heqe, {asalo na[ kwanay. 370. Риидал тIимугъ босе, ххасало буртина босе. riidal Timuv bose, {asalo burtina bose. 371. Риидал – Ххалунчакар, ххасало – Гвангвачакар. riidal - {alunxakar, {asalo - gwangwaxakar. 372. Риидал херабги босуге, ххасало хIалакъабги босуге. riidal [erabgi bosuge, {asalo \alaqabgi bosuge. 373. Риидал хур бекье, ххасало кор баке. riidal [ur bepe, {asalo kor bake. 374. Риидал хурив хва, ххасало рокъов хва. riidal [uriw [wa, {asalo roqow [wa. 375. Риидал хIалтIарав кьиндал кванала. riidal \alTaraw pindal kwanala. 376. Риидал черхх берцин гьабула узданаб ретIелалълъ, ххасало – ххинаб ретIелалълъ. riidal xer{ bercin habula u#danab reTela:, {asalo - {inab reTela:. 377. Риидал чIарадичIони, ххасало гьороб жо букIунареб. riidal zaradizoni, {asalo horob $o bujunareb. 378. Риидала – Ххассбика, ххасало – къватIулбика. riidala - {asbika, {asalo - qwaTulbika. 379. Риидалил цого хур, ххасало гIазукь къараб, Ххасалил цого ссугъур, боххиссан ххер баккараб. riidalil cogo [ur, {asalo fa#up qarab, {asalil cogo Suvur, bo{iSan {er baKarab. 380. Рии-риидал – чIор-чIорол, ххаса-ххасало – гуд-гудучI. rii-riidal - zor-zorol, {asa-{asalo - gud-gudux. 381. Рикьи балеб къвачIинибе къали базе бегьуларо (рикьунибе къали чIехьолареб). ripi baleb qwazinibe qali ba#e behularo (ripunibe qali ze%olareb). 382. Рикьун гьарурал ххинкIал ригьда кунев алазан. ripun harural {injal rihda kunew ala#an. 383. РикIкIада бугеб гIагарлъиялдасса асскIов вугев мадугьалго лълъикIила. riJada bugeb fagar;iyaldaSa aSjow wugew maduhalgo :ijila. 384. РикIкIада месед бугилан рагIани, асскIоре щвейдал пахь батулеб. riJada mesed bugilan rafani, aSjore &weydal _a% batuleb. 385. РикIкIада ругел гIагарал чагIи, унтун рагIилалде, хун ратула, хун рагIилалде, рукъун ратула. riJada rugel fagaral xafi, untun rafilalde, [un ratula, [un rafilalde, ruqun ratula. 386. РикIкIадасса квараб къалиялдасса гIагардасса квараб ссахI лълъикIаб. riJadaSa kwarab qaliyaldaSa fagardaSa kwarab Sa\ :ijab. 387. РикIкIадассан йихьизе лълъикIай чияр яс асскIоре щун йихьизе жо гурей жо ятула. riJadaSan yi%i#e :ijay xiyar yas aSjore &un yi%i#e $o gurey $o yatula. НекIо гIемериссел магIарул росабалI гIадат букIана абурай яс жиндирго абурассда йихьизе чIчIолареб. Тоххлъукье данде чIван, вас кIалъаниги, яс кIалъалароан. Чанги ячунаан бер чIван йихьичIейги. Гьелълъул хIассилалда гьадаб кициялълъ бицунеб жоги гIемер кколаан. РикIкIадассан гурони чияда рихьуларел бечедал чагIазул жанир тун цIунарал цо-цо ясал канлъукъал, рагIукъал ратулаан. nejo femeriSel mafarul rosaba/ fadat bujana aburay yas $indirgo abruraSa yi%i#e Zolareb. to{;upe dande zwan, was ja;anigi, yas ja;alaroan. xangi yaxunaan ber zwan yi%izeygi. he:ul \aSilalda hadab kiciya: bicuneb $ogi femer Kolaan. riJadaSan guroni xiyada ri%ularel bexedal xafa#ul $anir tun `unaral co-co yasal kan;uqal, rafuqal ratulaan. 388. РикIкIаде боржараб гIумру къокъаб цIцIум. riJade bor$arab fumru qoqab ~um. 389. РитIухълъи ххвалчадассаги рекIараб. riTu];i {walxadaSagi rejarab. 390. РитIухълъи цIунизелъун рухIалдаги бараххщуге. riTu];i `uni#e;un ru\aldagi bara{&uge. 391. РитIарал щинал рагIаби берцинал рукIунарел, берцинал щинал рагIаби гьерессиялги рукIунарел. riTaral &inal rafabi bercinal rujunarel, bercinal &inal rafabi hereSiyalgi rujunarel. 392. РитIухълъи гъоркье, тIекълъи тIаде ккараб заманги букIунебила (Риди тIаде ккараб, тIорахь гъоркье ккарабги бачIунебила заман). riTu];i vorpe, Teq;i Tade Karab #amangi bujunebila (ridi Tade Karab, Tora% vorpe Karabgi bazunebila #aman). 393. РитIухълъиялде нух ххалатаб. riTu];iyalde nu[ {alatab. 394. РитIухълъиялълъе диван хIажалъуларо. riTu];iya:e diwan \a$a;ularo. 395. РитIухълъиялълъул нух гIатIидаб. riTu];iya:ul nu[ faTidab. 396. Рихараб ххоххоцца ххер гIемер кваналеб. ri[arab {o{oCa {er femer kwanaleb. 397. Риханжоялълъул жо гIолареб, гургил чед лIугьунареб. ri[an$oya:ul $o folareb, gurgil xed /uhunareb. 398. Риццатазе – тIорахь, тIереназе – риди. riCata#e - Tora%, Terena#e ridi. 399. РицIцIил тIилада тIорччол бер гъурав вугониги, чоххтIо-чIинчIуялдасса къадараб тIагъур букIунареб. ri~il Tilada TorXol ber vuraw wugonigi, xo{To-zinzuyaldaSa qadarab Tavur bujunareb. 400. Ришват босуларев хIаким дагьав, хIарам гьабуларев даранчи дагьав. ri^wat bosularew \akim dahaw, \aram habularew daranxi dahaw. 401. Рододасса нах буххарав, хвараб хIамидасса тIукъби рахъарав. rododaSa na[ bu{araw, [warab \amidaSa Tuqbi ra]araw. 402. Рокъоб бугеб – къватIул лълъим, кватIиб бугеб – гьацIцIул лълъим. roqob bugeb - qwaTul :im, qwaTib bugeb - ha~ul :im. 403. Рокъоб гамачI къулчIчIизе кканиги, къватIиб лъазе тогейила. roqob gamaz qulZi#e Kanigi, qwaTib ;a#e togeyila. 404. Рокъоб гьой – къватIибги гьой, рокъоб бацI – къватIибги бацI. roqob hoy - qwaTibgi hoy, roqob ba` - qwaTibgi ba`. 405. Рокъоб как баларев Гогол ГIалицца, гамаялде вахун, жамагIат бана. roqob kak balarew gogol faliCa, gamayalde wa[un, $amafat bana. Кицилъун лIугьарал гьал рагIабаз бицунеб буго ххалкъалда гьоркьор рукIарал жидеццаго какцин баларел, жамагIаталълъе динияб ццебехъанлъи гьабулел рукIарал гIадамазул. kici;un /uharal hal rafaba# bicuneb bugo {alqalda horpor rujaral $ideCago kakcin balarel, $amafata:e diniyab Cebe[an;i habulel rujaral fadama#ul. 406. Рокъоб къадру гьечIессул къватIибги букIунареб. roqob qadru hezeSul qwaTibgi bujunareb. 407. Рокъоб къвакъвадулеб, къватIиб къинлъулеб. roqob qwaqwaduleb, qwaTib qin;uleb. 408. Рокъоб къир-къир бугони, дуниял къварилъула. roqob qir-qir bugoni, duniyal qwari;ula. 409. Рокъоб кьечIеб талихI рохьоб кьелищилан абурабила салтIасселълъ. roqob pezeb tali\ ro%ob peli&ilan aburabila salTaSe:. 410. Рокъоб ххам бугони, ххалатаб гурде, ххараб жо бугони, чIахIиял ххинкIал. roqob {am bugoni, {alatab gurde, {arab $o bugoni, za\iyal {injal. 411. Рокъоб чед бугессда чияр мацIцI лъаларо. roqob xed bugeSda xiyar ma~ ;alaro. 412. Рокъобго къулгIаги тун, къватIисса лълъим баччарай. roqobgo qulfagi tun, qwaTiSa :im baXaray. 413. Рокъобе нух кидаго гIагараб. roqobe nu[ kidago fagarab. 414. Рокъов вукIун, хур босулеб, хурив вукIун, рукъ босулареб (хIажатаб ццебе босе, цогидаб ххадуб босе). roqow wujun [ur bosuleb, [uriw wujun ruq bosulareb (\a$atab Cebe bose, cogidab {adub bose). 415. Рокъов гъалбацI – къватIив гIанкIкI. roqow valba~ - qwaTiw fanJ. 416. Рокъов – дегIен, къватIив - цIцIе. roqow - defen, qwaTiw - ~e. 417. Рокъов цIцIогьор хваги, ЦIцIоров дибир хваги. roqow ~ohor [wagi, ~orow dibir [wagi. 418. Рокъой йигей меххалълъ инссул рукъ, рокъое юссиндал – чияр рукъ. roqoy yigeb me{a: inSul ruq, roqoye yuSindal - xiyal ruq. Кициялълъ бицунеб буго, россассе кьурай яс тIад юссун ячIарай меххалълъ, гьелълъул къадру холилан. kiciya: bicuneb bugo, roSaSe puray yas Tad yuSun yazaray me{a:, he:ul qadru [olilan. 419. Рокъой йигей лълъадул «лълъикIлъи» батила, лълъимцин хъван гьечIо дур шарбалалда. roqoy yigey :adul «:ij;i» batila, :imcin []an hezo dur ^arbalalda. 420. Рокъой лълъади йокьун, къватIий дун йокьун, Къвалакь гьудул йокьун, берал дий къвакун. roqoy :adi yopun, qwaTiy dun yopun, qwalap hudul yopun, beral diy qwajun. 421. Рокъой чIчIужу – бакъги моцIцIги. roqoy Zu$u - baqgi mo~gi 422. Рокьаразул такъсир – гьитIинаб мунагь, рихаразул ххатIа – кIудияб мунагь. ropara#ul taqsir - hiTinab munah, ri[ara#ul {aTa - judiyab munah. 423. Рокьи басандичIони, хIалтIул хIур бахъунареб. ropi basandizoni, \alTul ]ur ba]unareb. 424. Рокьи бергьараб жо ккола, эбел-эменни рази гьариги инсанассул борч ккола. ropi berharab $o Kola, ebel-emenni ra#i harigi insanaSul borx Kola. 425. Рокьи бикъарав цIцIогьор кколаро. ropi biqaraw ~ohor Kolaro. 426. Рокьи бищунго ццидалаб цидулги кколебила. ropi bi&ungo Cidalab cidulgi Kolebila. 427. Рокьи гьабизеги вас къваригIунев, Ярагъги борчарав, чуги рекIарав. Балай гьабизеги яс къваригIуней, ГIалххул чундузда гъорлI ритIучI гIадинай. ropi habi#egi was qwarifunew, yaravgi borxaraw, xugi rejaraw. balay habi#egi yas qwarifuney, fal{ul xundu#da vor/ riTuz fadiney. 428. Рокьи гьечIеб черхх – чед гьечIеб таргьа. ropi hezeb xer{ - xed hezeb tarha. 429. Рокьи гьечIеб рекIелI ццин букIунаро. ropi hezeb reje/ Cin bujunaro. 430. Рокьи ккани кочIохъан яхъуна, чехь бухIани магIихъан яхъуна. ropi Kani kozo]an ya]una, xe% bu\ani mafi]an ya]una. 431. Рокьи ккаразе бусен носол балалдаги гIолебила. ropi Kara#e busen nosol balaldagi folebila. 432. Рокьи ккаразе нохъоги – кIалгIа. ropi Kara#e no]ogi - jalfa. 433. Рокьи ккарай яс кьералълъ бицуна. ropi Karay yas pera: bicuna. 434. Рокьи ккечIей гIаданалда росода нахъа чIчIун квен гьабизе лъаларебила. ropi Kezey fadanalda rosoda na]a Zun kwen habi#e ;alarebila. 435. Рокьи ккечIого гьабураб ригьин – гьодораб. ropi Kezogo haburab rihin - hodorab. 436. Рокьи кьерилI букIунеб. ropi peri/ bujuneb. 437. Рокьи кьолбода гьикъун гьабулареб, кьал годекIаниб гьурщун гьабулареб. ropi polboda hiqun habulareb, pal godejanib hur&un habulareb. 438. Рокьи лълъилго кколеб – рокьуе къвал къазе чи къваригIунев. Балай лълъилго бергьунеб – балай хIехьезеги вас къваригIунев. ropi :ilgo Koleb - ropuye qwal qa#e xi qwarifunew. balay :ilgo berhuneb - balay \e%e#egi was qwarifunew. 439. Рокьиялда гьоркьоб кьалги букIунеб, Балаялда гьоркьоб кьогIлъиги кколеб. 440. Рокьул ццебехъан – маххссара, кьалул ццебехъан – квекIен, кьерхадул ццебехъан – гьури. ropul Cebe]an - ma{Sara, palul Cebe]an - kwejen, per[adul Cebe]an - huri. 441. Рокьуцца ракьа биунеб, балаялълъ берзул нур унеб. ropuCa rapa biuneb, balaya: ber#ul nur uneb. 442. РолI бекьарасс ролI лъилъулеб, муч бекьарасс муч лъилъулеб. ro/ beparaS ro/ ;i;uleb, mux beparaS mux ;i;uleb. 443. РолIуда гъорлI сусур гIадин вукIунгейила. ro/uda vor/ susur fadin wujungeyila. 444. РолIул хурир ганщалги тун, ссанда ругел бачазе гIадлу гьабулел. ro/ul [urir gan&algi tun, Sanda rugel baxa#e fadlu habulel. 445. Роол къо ххасалил анкьида бащалъулебила. rool qo {asalil anpida ba&a;ulebila. 446. Роол рукъ – буртина, рукъалълъул хIуби – лълъади. rool ruq - burtina, ruqa:ul \ubi - :adi. 447. Роржунел жалазда гъорлI чIчIегIераб лачен гIадав. ror$unel $ala#da vor/ Zeferab laxen fadaw. 448. Росс вокьуларей чIчIужуялда гирун бачIунеб гьорчоги гьессул гIайибалдалъун бачIунеб бугилан кколебила. roS wopularey Zu$uyalda girun bazuneb horxogi heSul fayibalda;un bazuneb bugilan Kolebila. 449. Росс какулаго рукъ кварай, гIака какулаго нах кварай. roS kakulago ruq kwaray, faka kakulago na[ kwaray. 450. Росс лълъикIай чIчIужу – лълъикIай, руссун лълъикIаб чу – лълъикIаб. roS :ijay Zu$u - :ijay, ruSun :ijab xu - :ijab. 451. Росс реххулеб кIкIалги – лълъади, росс вахунеб щобги – лълъади. roS re{uleb Jalgi - :adi, roS wa[uneb &obgi - :adi. 452. Росс рихаралълъ абулебила жинда росс щакдарулилан, цIцIали рихарасс абулебила жив дибирассе вокьуларилан. roS ri[ara: abulebila $inda roS &akdarulilan, ~ali ri[araS abulebila $iw dibiraSe wopularilan. 453. Россал ругез рокъоб бицунеб, къоролзабаз корохъ бицунеб. roSal ruge# roqob bicuneb, qorol#aba# koro] bicuneb. 454. Россасс гIатIада хIуччал хъвай – чIчIужуялълъул гIайиб, якьадалълъ царгъида кIулал рай – нусалълъул гIайиб. roSaS faTada \uXal ]way - Zu$uya:ul fayib, yapada: carvida julal ray - nusa:ul fayib. 455. Россасс лълъади хьихье, лълъецца гьобо ххене. roSaS :adi %i%e, :eCa hobo {ene. 456. Россасс цIияй чIчIужу ячарай сордоялълъ, хварай чIчIужуялълъул бетIер горбодасса батIалъулебила. roSaS `iyay Zu$u yaxaray sordoya:, [waray $u$uya:ul beTer gorbodaSa baTa;ulebila. 457. Россассда лълъади лъабго къоялълъ юхIулейила, лълъадуда росс лъабго моцIцIалълъ вухIулевила. roSaSda :adi ;abgo qoya: yu\uleyila, :aduda roS ;abgo mo~a: wu\ulewila. 458. Россассда рекъарабила лълъадул кIаз букIунеб. roSaSda reqarabila :adul ja# bujuneb. 459. Россассда ццим бахъани, чIчIужуялълъ лъимал руххулел, россассул ццим бахъани, чIчIужу юххулей. roSaSda Cim ba]ani, Zu$uya: ;imal ru{ulel, roSaSul Cim ba]ani, Zu$u yu{uley. 460. Россассе индал – хIанкIач, хIорго йикIиндал – мокъокъ. roSaSe indal - \anjaz, \orgo yijindal - moqoq. 461. Россассе инегIан – эбел-инссул рукъ, тIад юссун ячIиндал – тушманассул рукъ. roSaSe inefan - ebel-inSul ruq, Tad yuSun yazindal - tu^manaSul ruq. 462. Россассе инчIей яс ятагийин, чIчIужу ячинчIев вас ватагийилан гьарулебила гьардухъанасс. roSaSe inzey yas yatagiyin, Zu$u yaxinzew was watagiyilan harulebila hardu]anaS. 463. Россассе инчIого гIабдал лъаларей. roSaSe inzogo fabdal ;alarey. 464. Россассе уней ясалда эбелалълъ малълъарабила - «Дозул доба хъахIалда чIчIегIерабилан абулеб батани, дуццаги гьедин абе, дир яс, чIчIегIералда хъахIабилан абулеб батани, гьединги абе». roSaSe uney yasalda ebela: ma:arabila - «do#ul doba ]a\alda Zeferabilan abuleb batani, duCagi hedin abe, dir yas, Zeferalda ]a\abilan abuleb batani, hedingi abe». 465. Россассеги ина, васги гьавила, вацц кисса вахъилев? roSaSegi ina, wasgi hawila, waC kiSa wa]ilew? 466. Россассул къадру-къимат лълъадудассан букIунеб. roSaSul qadru-qimat :adudaSan bujuneb. 467. Россассул рекIелI бугеб жо чIчIужуялълъул кIалдиб букIунеб. roSaSul reje/ bugeb $o Zu$uya:ul jaldib bujuneb. Цо ххан вукIаравила киданиги къватIиве вахъунарев «рокъов къурущ». Гьесс къоял инарулел рукIаралила, хъутIахIелеко гIадин, цоялгун вагъун, цоялгун семун, руччабазда гъорлI. Гьессие улка-ракьалълъул ургъелги букIинчIила. Улкаялълъул балъголъабиги, вазирзабазда лъалалдего, руччабазда лъалел рукIаралила. co {an wujarawila kidanigi qwaTiwe wa]unarew «roqow quru&». heS qoyal inarulel rujaralila, ]uTa\eleko fadin, coyalgun wavun, coyalgun semun, ruXaba#da vor/. heSiye ulka-rapa:ul urvelgi bujunzila. ulkaya:ul ba;go;abigi, wa#ir#aba#da ;alaldego, ruXaba#da ;alel rujaralila. Мадугьалассул чучлъи бихьарав цоги хханасс гьессда лъазабурабила - «Бокьани, рагъде вахъа, бокьичIони, дие пуланал росаби кье!» – ян. Хханасс гьеб балъголъи бищунго йокьулей чIчIужуялда бицарабила, гьелълъги киналго руччабазда гIинчIарабила. maduhalaSul xux;i bi%araw cogi {anaS heSda ;a#aburabila - «bopani ravde wa]a, bopizoni diye _ulanal rosabi pe!» - yan. {anaS heb ba;go;i bi&ungo yopuley Zu$uyalda bicarabila, he:gi kinalgo ruXaba#da finzarabila. Чара хварав ххан цо къоялълъ къватIиве вахъаравила. Къадал ракьандеги ракIарун, гьал гIиссинлъималаз бицунеб жого щибдаян гIенекканила. Бугила гьез бицунеб, мадугьалихъ вугев хханасс нилIер хханассда рагъ лъазабун рагIулила. Вагъизе къуватги гьечIого, чара хун нилIер хханги рагIулила. xara [waraw {an co qoya: qwaTiwe wa]arawila. qadal rapandegi rajarun, hal fiSin;imala# bicuneb $ogo &ibdayan feneKanila. bugila he# bicuneb, maduhali] wugew {anaS ni/er {anaSda rav ;a#abun rafulila. wavi#e quwatgi hezogo, xara [un ni/er {angi rafulila. Гьеб меххалълъ кантIаравила ххан жиндирго гъалатIаздеги ххалкъияб кици битIараб букIиналдеги. heb me{a: kanTarawila {an $indirgo valaTa#degi {alqiyab kici biTarab bujinaldegi. 468. Росдае гIоло бицараб рагIи – росдае гIоло гьабураб хъулухъ. rosdaye folo bicarab rafi - rosdaye folo haburab ]ulu]. 469. Росдае ххиянат гьабурав росдал цIецца вухIаги. rosdaye {iyanat haburaw rosdal `eCa wu\agi. 470. Росдал анцIилI, бол нусилI. rosdal an`i/, bol nusi/. 471. Росдал газа кьурдаги рекIунеб. rosdal ga#a purdagi rejuneb. 471. Росдал ххабар гIабдалассда гьикъе, рукъалълъул ххабар лъималазда гьикъе. rosdal {abar fabdalaSda hiqe, ruqa:ul {abar ;imala#da hiqe. 472. Росдацца хIукму кьуни, хIарпиеги бутIа кьезе кколеб. rosdaCa \ukmu puni, \ar_iyegi buTa pe#e Koleb. 473. Росс-лълъади цолъичIони, рукъ беххе балагьула, рокъоб къир-къир цIцIикIкIани, дунялго къварилъула. roS-:adi co;izoni, ruq be{e balahula, roqob qir-qir ~iJani, dunyalgo qwari;ula. 474. Росс-лълъади цоцазда лълъикI лъала, цоял унтарал меххалълъ. roS-:adi coca#da :ij ;ala, coyal untaral me{a:. 475. Росс-лълъадиялда гьоркьове лIугьарав - гIабдал, гьорода бадиве кIурщарав – ахIмакъ. roS-:adiyalda horpowe /uharaw - fabdal, horoda badiwe jur&araw - a\maq. 476. Росс-лълъадиялълъул гьоркьоблъи лъала, росс жиндирго гурдеялда рукъи базе лIугьарав меххалълъ. roS-:adiya:ul horpob;i ;ala, roS $indirgo gurdeyalda ruqi ba#e /uharaw me{a:. 477. Росс-рукъ авадан гьаби лълъадул гьунар-цIцIар буго. roS-ruq awadan habi :adul hunar-~ar bugo. 478. Росол рагIал тIерен ккурав, тIабкIил рагIал биццат ккурав. rosol rafal Teren Kuraw, Tabjil rafal biCat Kuraw. 479. Росу балагьун къватIив чIвагеги, къватI балагьун басралъугеги. rosu balahun qwaTiw zwagegi, qwaT balahun basra;ugegi. 480. Росу бахъун кьурарай, кьибил бахъун дургъарай. rosu ba]un puraray, pibil ba]un durvaray. 481. Росу батIиялълъухъ рокьи ккогеги, Кьибил батIияйгун къадар хъвагеги. rosu baTiya:u] ropi Kogegi, pibil baTiyaygun qadar []agegi. 482. Росу бихьун си борххатаб бай. rosu bi%un si bor{atab bay. 483. Росу кIодо, ясал гIемер. rosu jodo, yasal femer. 484. Росу лIугьун къачIарав, кьибил лIугьун вессарав. rosu /uhun qazaraw, pibil /uhun weSaraw. 485. Росу рикIкIун – гIадат, гIадан рикIкIун – ххассият. rosu riJun - fadat, fadan riJun - {aSiyat. 486. Росу тани, росдаццаги толев. rosu tani, rosdaCagi tolew. 487. Росу тун арав хвезе росулIе вачIунев. rosu tun araw [we#e rosu/e wazunew. 488. Росу – цо рахъалда, Гьимат – цо рахъалда. rosu - co ra]alda, himat - co ra]alda. 489. Росуго рекъараб кьал букIунареб, кьибилго рекъараб ригьин букIунареб. rosugo reqarab pal bujunareb, pibilgo reqarab rihin bujunareb. 490. Росугун дагIбадани чиякълъула, чIчIужугун дагIбадани кваникълъула. rosugun dafbadani xiyaq;ula, Zu$ugun dafbadani kwaniq;ula. 491. РосулI гьудул гьаве, нухда гьалмагъ ккве. rosu/ hudul hawe, nu[da halmav Kwe. 492. РосулIе унти я базарганассул гьирицца бачIунеб, я гьардохъанассул къвачIицца бачIунеб. rosu/e unti ya ba#arganaSul hiriCa bazuneb, ya hardo]anaSul qwaziCa bazuneb. 493. РосулIе щвезе рес букIаго, къватIивги чIчIоге, росу рикIкIад букIин лъалаго, къасси нухдаги вахъунге. rosu/e &we#e res bujago, qwaTiwgi Zoge, rosu riJad bujin ;alago, qaSi nu[dagi wa]unge. 494. Роххел гIемералълъуб кьурдухъаби рахъунел, хвел гIемералълъуб магIихъаби рахъунел. ro{el femera:ub purdu]abi ra]unel, [wel femera:ub mafi]abi ra]unel. 495. Рохол багьа къого гъурущ. ro[ol baha qogo vuru&. Кицилъун лIугьарал гьал рагIаби абун руго базаралда рахи бичулев вукIарав цо магIаруласс. Цо рохохъ къого гъурущ аби гIад гьабун буго рахи босулесс. kici;un /uharal hal rafabi abun rugo ba#aralda ra[i bixulew wujaraw co mafarulaS. co ro[o] qogo vuru& abi fad habun bugo ra[i bosulaeS. 496. Рохоцца гIабдалги, гIакъилги, квешалги, лълъикIалги гIадамал жанире рачуна. Гьелдеги учуз буго гьаб, – ан жаваб кьун буго рахи бичулесс. ro[oCa fabdalgi, faqilgi, kwe^algi, :ijalgi fadamal $anire raxuna. heldegi uxu# bugo hab, - an $awab pun bugo ra[i bixuleS. 497. Рохъдол чед гьабурай, чияр чи веэдарай. ro]dol xed haburay, xiyar weedaray. 498. Рохьалълъ тала босичIого толаро. ro%a: tala bosizogo tolaro. 499. РохьдолI букIунареб чIухIухъаналде ЧIалгIараб салам дир махил тIилалълъул! ro%do/ bujunareb zu\u]analde zalfarab salam dir ma[il Tila:ul! 500. РохьдолI тIохIок камулареб. ro%di/ To\ok kamulareb. 501. РохьдолI чIчIа, рохьдолI хва. ro%do/ Za, ro%do/ [wa. 502. РохьдолI чIчIолареб хIайваналда тIил щола. ro%do/ Zolareb \aywanalda Til &ola. 503. Рохьил хIайван рохьоб гурони чIчIоларо. ro%il \aywan ro%ob guroni Zolaro. 504. Рохьоб гъотIодаги кидаго цого хIал букIунаребила. ro%ob voTodagi kidago cogo \al bujunarebila. 505. Рохьоб хьараб хьодул пайда щибила. ro%ob %arab %odul _ayda &ibila. 506. Рохьоб цидаги данде чIвагеги кIиго эбелцадахъ. ro%ob cidagi dande zwagegi jigo ebelcada]. 507. Рохьоб циги ххутIугеги, цого тIинчIалда божун. ro%obgi cigi {uTugegi, cogo Tinzalda bo$un. 508. Рохьоб чан камулареб, чорххолI унти камулареб. ro%ob xan kamulareb, xor{o/ unti kamulareb. 509. Рохьобго гьечIеб талма, талмикьго гьечIеб гIанкIкI. ro%obgo hezeb talma, talmipgo hezeb fanJ. 510. Рохьобе гIащтIийила, гIалххуде таргьайила. ro%obe fa&Tiyila, fal{ude tarhayila. 511. Рохьобе кватIи гурони, гьаб пишаялълъул пайда гьечIилан абурабила гъадицца. ro%obe kwaTi guroni, hab _i^aya:ul _ayda hezilan aburabila vadiCa. 512. Рохьобе тIил босуге, ралъдалIе лълъимги тIоге. ro%obe Til bosuge, ra;da/e :imgi Toge. 513. Рохьобе тIил босуге, тIилицца хур бекьуге. ro%obe Til bosuge, TiliCa [ur bepuge. 514. Рохьовги вукIун, чIахIида цIа бакарав. ro%owgi wujun, za\ida `a bakaraw. 515. Рохьор гъутIбиги ращадал рукIунарелила. ro%or vuTbigi ra&adal rujunarelila. 516. Рохьосса вуссунаго, лъабоххида вачIа, дадал. ro%oSa wuSunago, ;abo{ida waza, dadal. 517. Роццалда рекъарабила рукъи букIунеб. roCalda reqarabila ruqi bujuneb. 518. Роцц унтичIого хоно букIунареб (роцц унтичIого гIанкIуялълъ хоноги гьабулареб). roC untizogo [ono bujunareb (roC untizogo fanjuya: [onogi habulareb). 519. Роццадасса цIцIикIкIун чуги кIанцIуларо. roCadaSa ~iJun xugi jan`ularo. 520. Роцен гьечIеб гIемераб квеналдасса цо роццада кунеб дагьаб квен лълъикIаб. rocen hezeb femerab kwenaldaSa co roCada kuneb dahab kwen :ijab. 521. Роцен гьечIеб тIехх хханассул тепсиялдаги букIунареб. rocen hezeb Te{ {anaSul te_siyalda bujunareb. 522. РоцIцIагиян цIцIани, цIцIад багиян буртIал. ro~agiyan ~ani, ~ad bagiyan burTal. 523. РоцIцIараб зодиссан цIцIер балев Аллагь. ro~arab #odiSan ~er balew allah. 524. РоцIцIараб къоялълъ цIцIаназде цIцIаладерил ясалги унел. ro~arab qoya: ~ana#de ~aladeril yasalgi unel. 525. Роччухъе дунялги букIунаребила, вачIухъе гьоболги вукIунаревила. roXu]e dunyalgi bujunarebila, wazu]e hobolgi wujunarewila. 526. Ругезда гьечIеланищан, гьечIезда ругеланищан ккарал жалила лъимал. ruge#da hezelani&an, heze#da rugelani&an Karal $alila ;imal. 527. Ругел-гьечIел лъаларел щайтIабакьа щайила хIинкъулел, гьал къойил рихьулел щайтIаби-гIадамакьа щайила хIинкъуларел. rugel-hezel ;alarel &ayTabapa &ayila \inqulel, hal qoyil ri%ulel &ayTabi-fadamapa &ayila \inqularel. 528. РугънатIе цIцIам щвалареб. ruvnaTe ~am &walareb. 529. Ругъун лъечIого би бецIцIулареб, цIцIад бачIого тIох гIекколареб. ruvun ;ezogo bi be~ulareb, ~ad bazogo To[ feKolareb. 530. Ругъун сахлъаниги гIуж кибего унареб. ruvun sa[;anigi fu$ kibego unareb. 531. Ругьунаб гуреб роццалда тIажу рекъоларебила. ruhunab gureb roCalda Ta$u reqolarebila. 532. Ругьунаб оцалълъ гIадин хур бекьуларо. ruhunab oca: fadin [ur bepularo. 533. Рузида къад канлъи бихьунгутIи бакъул гIайиб гуреб. ru#ida qad kan;i bi%unguTi baqul fayib gureb. 534. Рузман чIирчIидулеб, шамат бадарулеб. ru#man zirziduleb, ^amat badaruleb. 535. Рузманкъо битIани, киналго къоял ритIулел. ru#manqo biTani, kinalgo qoyal riTulel. 536. Рукъ бакъараб ссадакъа гьабуге. ruq baqarab Sadaqa habuge. 537. Рукъ бакъараб ссадакъа – чехь бакъараб къадеквен. ruq baqarab Sadaqa - xe% baqarab qadekwen. 538. Рукъ бала гIадамал цIунизе, ярагъ бала гIадамал гъуризе. ruq bala fadamal `uni#e, yarav bala fadamal vuri#e. 539. Рукъ берцинлъула къачIаялълъ, чи берцинлъула гIелмуялълъ. ruq bercin;ula qazaya:, xi bercin;ula felmuya:. 540. Рукъ бечелъаги, чи гIемерлъаги. ruq bexe;agi, xi femer;agi. 541. Рукъ бикъидал къоно тIамурав (Рукъ бикъун ххадуб гуребила къоно тIамулеб). ruq biqidal qono Tamuraw (ruq biqun {adub gurebila qono Tamuleb). 542. Рукъ босилалде мадугьал цIеххе. ruq bosilalde maduhal `e{e. 543. Рукъ гьабулареб жоялълъ къватI гьабулареб. ruq habulareb $oya: qwaT habulareb. 544. Рукъ гьечIелълъуб хъошги рукъила. ruq heze:ub ]o^gi ruqila. 545. Рукъ гьечIессда чи лъала, чед гьечIессда мацIцI лъала. ruq hezeSda xi ;ala, xed hezeSda ma~ ;ala. 546. Рукъ гьитIинаб букIин гьоболассдайила лъалеб. ruq hiTinab bujin hobolaSdayila ;aleb. 547. Рукъ къваридав чи – лълъади квешав чи. ruq qwaridaw xi - :adi kwe^aw. 548. Рукъ лълъухьараб меххалълъ, хIур бахъунеб гIадат. ruq :u%arab me{a:, \ur ba]uneb fadat. 549. Рукъ рукъалълъ тIубаги, къайи къайиялълъ цIунаги. ruq ruqa: Tubagi, qayi qayiya: `unagi. 550. Рукъалда асскIоб цIцIорораб иццги тун, хьуцIцIил лълъеда ххадув довегIан унарев. ruqalda aSjob ~ororab iCgi tun, %u~il :eda {aduw dowefan unarew. 551. Рукъалда лъалареб къватIалда лъан батулеб, нилIедаго бихьичIеб чияда бихьун батулеб (НилIер – чияда, чияр – нилIеда). ruqalda :alareb qwaTalda ;an batuleb, ni/edago bi%izeb xiyada bi%un batuleb (ni/er - xiyada, xiyar - ni/eda). 552. Рукъалда нах бахунареб даранги гьабуге, гьойдул балъ гьабулев чи гIадин, гIададаги хIалтIуге. ruqalda na[ ba[unareb darangi habuge, hoydul ba; habulew xi fadin, fadadagi \alTuge. 553. Рукъалда нуцIцIа гьечIев, ахикье гъалду гьечIев. ruqalde nu~a hezew, a[ipe valdu hezew. 554. Рукъалда нуцIцIа лъолеб рагьизеги къазеги. ruqalda nu~a ;oleb rahi#egi qa#egi. 555. Рукъалдасса ххирияб бакI гьечIеб, лъимадасса ххирияб жо гьечIеб. ruqaldaSa {iriyab baj hezeb, ;imadaSa {iriyab $o hezeb. 556. Рукъалълъ басра гьавурав, къватIалълъ ццеве кколарев. ruqa: basra hawuraw, qwaTa: Cewe Kolarew. 557. Рукъалълъ бетIергьанчи гурев берцин гьавулев, бетIергьанчиясс рукъин гьабулеб. ruqa: beTerhanxi gurew bercin hawulew, beTerhanxiyaS ruqin habuleb. 558. Рукъалълъе кинаб бугониги пайда гьабичIеб къо – гIадада араб къо. ruqa:e kinab bugonigi _ayda habizeb qo - fadada arab qo. 559. Рукъалълъул асслу – кьучIчI, хъизамалълъул асслу – чIчIужу. ruqa:ul aSlu - puZ, ]i#ama:ul aSlu - Zu$u. 560. Рукъалълъул бетIергьанасс гьумер битIичIони, гьобол тIокIав вачIунарев, тIилил бухIи гIезабуни, кето баккарулареб. ruqa:ul beTerhanxiyaS humer biTizoni, hobol Tojaw wazunarew, Tilil bu\i fe#abuni, keto baKarulareb. 561. Рукъалълъул бетIергьанассде мутIигIлъулареб рокъоб гIадлу букIунареб. ruqa:ul beTerhanaSde muTif;ulareb roqob fadlu bujunareb. 562. Рукъалълъул гьечIолъи царгъицца баххчула, черххалълъул гьечIолъи тIингъицца баххчула. ruqa:ul hezo;i carviCa ba{xula, xer{a:ul hezo;i TinviCa ba{xula. 563. Рукъалълъул иххтияр бетIергьанчияссухъ тейила. ruqa:ul i{tiyar beTerhanxiyaSu] teyila. 564. Рукъалълъул къварилъи къадазда лъала, дир рекIел къварилъи дидаго лъала. ruqa:ul qwari;i qada#da ;ala, dir rejel qwari;i didago ;ala. 565. Рукъалълъул къварилъи къватIиб лъагеги, къватIул ххабар рокъоб лъагеги. ruqa:ul qwari;i qwaTib ;agegi, qwaTul {abar roqob ;agegi. 566. Рукъалълъул кIалтIа хIелекоги багъулеб, кавудал кIалтIа лъималги рагъулел. ruqa:ul jalTa \elekogi bavuleb, kawudal jalTa ;imalgi ravulel. 567. Рукъалълъул кIудияв меххтичIони, бертин бетулареб. ruqa:ul judiyaw me{tizoni, bertin betulareb. 568. Рукъалълъул хIал лъималазда лъала, къватIалълъул хIал гIабдалассда лъала. ruqa:ul \al ;imala#da ;ala, qwaTa:ul \al fabdalaSda ;ala. 569. Рукъалълъул ургъел къадаздаги лъалеб. ruqa:ul urvel qada#dagi ;aleb. 570. Рукъи бай каратI кIодолъилалде, дару гьабе унти ххалалъилалде. ruqi bay karaT jodo;iyalde, daru habe unti {ala;ilalde. 571. Рукъи бараб ретIел ретIунаревги чи гуревила, рукъиялда тIад рукъи баравги чи гуревила. ruqi barab reTel reTunarewgi xi gurewila, ruqiyalda Tad ruqi barawgi xi gurewila. 572. Рукъзал кунарел, кули ретIунареб. ruq#al kunarel, kuli reTunareb. 573. Рукъилан абураб бакIалде рукъгIанассеб гьецIцIо босулеб. ruqilan aburab bajalde ruqfanaSeb he~o bosuleb. 574. РукIкIадул рорлIигIанассеб картIиниссан оцол бетIергIанассеб квач бачIунебила. ruJadul ror/ifanaSeb karTiniSan ocol beTerfanaSeb kwax bazunebila. 575. РукIкIен аралълъубейила кунги унеб. ruJen ara:ubeyila kungi uneb. 576. РукIниб букIун гъулгъудун, гъалбацIалълъ чан чIваларо. rujnib bujun vulvudun, valba`a: xan zwalaro. 577. Румазул гулгун гIадин габур цIцIабуцIцIунги вукIунге, эбел-эмен хварав гIадин гIодовеги къулуге. ruma#ul gulgun fadin gabur ~abu~ungi wujunge, ebel-emen [waraw fadin fodowegi quluge. 578. Руссун херлъичIони, чу херлъуларо. ruSun [er;izoni, xu [er;ularo. 579. Рухьен тIун, тIил бекун виччарав. ru%en Tun, Til bekun wiXaraw. 580. РухI бащад буго, рукь бащад цIцIай! ru\ ba&ad bugo, rup ba&ad ~ay! 581. РухI бихьунила хIанчIидасса би баккулеб. ru\ bi%unila \anzidaSa bi baKuleb. 582. РухI речIчIилалде тушман чIваларев, рухI речIчIараб меххалълъ тушманасс чIвалев. ru\ reZilalde tu^man zwalarew, ru\ reZarab me:a: tu^manaS zwalew. 583. РухIалда рекъонила биги тIинкIулеб. ru\alda reqonila bigi Tinjuleb. 584. РухIалицца гIадин чи херлъуларо, мискинлъиялълъ гIадин чи къулуларо. ru\aliCa fadin xi [er;ularo, miskin;iya: fadin xi qulularo. 585. РухIел кIочон тезабулеб ракъиялълъ, квен кIочон тезабулеб ццидацца. ru\el joxon te#abuleb raqiya:, kwen joxon te#abuleb CidaCa. 586. Ручун кIудияб – жаниб рак гьечIеб, тIину кIудияб – жаниб мугь гьечIеб. ruxun judiyab - $anib rak hezeb, Tinu judiyab - $anib muh hezeb. 587. Руччабазда балъгояб жо жундуз бицунебила. ruXaba#da ba;goyab $o $undu# bicunebila. 588. Руччабазул базаралълъ рукъ ццебе тIоларо. ruXaba#ul ba#ara: ruq Cebe Tolaro. 589. Руччаби кIодо гьарулел лълъикIав чиясс, ятим инжит гьавулев хIалихьатав чиясс. ruXabi jodo harulel :ijaw xiyaS, yatim in$it hawulew \ali%ataw xiyaS. 590. Рущада гьабураб мусрада гурони толареб. ru&ada haburab musrada guroni tolareb. 591. Рущи щваралълъубе гIанкIу бачIунеб, жалго реэдаралълъуре лъимал рачIунел. ru&i &wara:ube fanju bazuneb, $algo reedara:ure ;imal razunel. 592. Рущи щваралълъубе гIанкIу буссуна, каву кIудиялълъуве гьардохъан ссверула. ru&i &wara:ube fanju buSuna, kawu judiya:uwe hardo]an Swerula.

Х [ 1. ХабалалIцин жиндие бакI гьечIев. [abala/cin #indiye baj hezew. 2. ХабалI жаназа лъелалде, цин гIурай яс россассе кье. [aba/ $ana#a ;elalde, cin furay yas roSaSe pe. 3. ХабалI лъуниги, ххиянат тIаде баккичIого чIчIоларебила. [aba/ ;unigi, {iyanat Tade baKizogo Zolarebila. 4. ХабалI лъуниги, (ракьудасса) чияссул бер гIорцIцIуларебила. [aba/ ;unigi, (rapudaSa) xiyaSul ber for~ularebila. 5. Ханинибго чIичIидараб тIанчIил бетIер чIчIинтIейила. [aninibgo zizidarab Tanzil beTer ZinTeyila. 6. Ханинийго чIичIидарай, чIаратIаго гаргадарай. [aniniygo zizidaray, zaraTago gargadaray. 7. Хахизе ракIалда – буртIида, лIутизе ракIалда – цIцIеда. [a[i#e rajalda - burTida, /uti#e rajalda - ~eda. 8. Хвалил зигара байги – чIагоязе кумекила. [walil #igara baygi - zagoya#e kumekila. 9. Хвалил хIинкъи дандчIвани, гIонкIкIолги аздагьо лIугьунебила. [walil \inqi dandzwani, fonJolgi a#daho /uhunebila. 10. Хваниги йосила чияр яс, тIуниги бацIцIина квасул кун. [wanigi yosila xiyar yas, Tunigi ba~ina kwasul kun. 11. Хвараб бацIицца гIи гъурулареб. [warab ba`iCa fi vurulareb. 12. Хвараб гъалбацIалдасса чIагояб гьойго лълъикIила. [warab valba`aldaSa zagoyab hoygo :ijila. 13. Хвараб гIака – рахьдалаб. [warab faka - ra%dalab. 14. Хвараб меххалълъ чиги кинавго лълъикIав, бахIараб меххалълъ букIараб чуги киназдассаго цIакъаб. [warab me{a: xigi kinawgo :ijaw, ba\arab me{a: bujarab xugi kina#daSago `aqab. 15. Хвараб ретIел нацIцIие, къадарав чи рагIуе. [warab reTel na~iye, qadaraw xi rafuye. 16. Хварабниги чIорто дарайдул. [warabnigi zorto daraydul. 17. Хварав чи вагъаризавуни, бусен хъублъулеб, хвараб-араб жоялълъул бицани, ракIал хъублъулел. [waraw xi wavari#awuni, busen ]ub;uleb, [warab-arab $oya:ul bicani, rajal ]ub;ulel. 18. Хварав чи каки – чIагоязе заралила. [waraw xi kaki - zagoya#e #aralila. 19. Хварав чидай, хвечIев чидай? [waraw xiday, [wezew xiday? КIиго нухлулассда данде ккун руго хвел букъизе унел гIадамал. ГIолохъанасс херассда гьикъун буго - jigo nu[lulaSda dande Kun rugo buqi#e unel fadamal. folo]anaS [eraSda hiqun bugo - - Хварав чидай, хвечIев чидай молода вугев? - [waraw xiday, [wezew xiday moloda wugew? - Мун гIадаллъунищ вугев, дир вас? РагIараб жо гуро хвечIев чи, молодаги лъун, вукъизе восун унев! - mun fadal;uni& wugew, dir was? rafarab $o guro [wezew xi, molodagi ;un, wuqi#e wosun ubew! ГIолохъанчи, херассул хIурмат цIунун, вуцIцIун чIчIун вуго. folo]anxi, [eraSul \urmat `unun, wu~un Zun wugo. Къасси гьел щванила херассул росулIе. Ясалълъ инссуда гьикъанила - qaSi hel &wanila [eraSul rosu/e. yasa: inSuda hiqanila - - Цадахъ вугев чи щив, эмен? - cada] wugew xi &iw, emen? - Нухда данделъарав дагьав гIакълу гьечIев гIолохъанчи вуго, дир яс. - nu[da dande;araw dahaw faqlu hezew folo]anxi wugo, dir yas. - ЩибгIаги гьесс гьабураб? Щиб ккараб, эмен? – ан цIехханила ясалълъ. - &ibfagi heS haburab? &ib Karab, emen? - an `e{anila yasa:. - Гьабизеги щиб гьесс гьабилеб, дир яс. Дие гIантал суалал кьуна гьесс. - habi#egi &ib heS habileb, dir yas. diye fantal sualal puna heS. Инссуцца ясалълъе бицанила хварав чияссул хIакъалълъулI гьесс гьикъараб жо. inSuCa yasa:e bicanila [waraw xiyaSul \aqa:u/ heS hiqarab $o. - ГIантаб жо гьикъун гьечIохха, эмен, гьесс дуда. Хварав чи вуго ххалкъалълъе инжитлъун хварав чи. ХвечIев чи вуго, живго хваниги, ххалкъалълъе жиндир ишалги цIцIарги нахъе тарав чи. - fantab $o hiqun hezo{a, emen, heS duda. [waraw xi wugo {alqa:e in$it;un [waraw xi. [wezew xi wugo, $iwgo [wanigi, {alqa:e $indir i^algi ~argi na]e taraw xi. 20. Хваразда ххадур чIагоял рилълъине бегьуларо. [wara#da {adur zagoyal ri:ine behularo. 21. Хваразе гурони, риччан таразе хоб бухъулареб. [wara#e guroni, riXan tara#e [ob bu]ulareb. 22. Хваразул бицани, чIагоязул рахIат хола, араб-хваралълъул бицани, дандияссул рахIат хола. [wara#ul bicani, zagoya#ul ra\at [ola, arab-[wara:ul bicani, dandiyaSul ra\at [ola. 23. Хварал рорчIизарулаго, чIагоязул тIом хIулулеб. [waral rorzi#arulago, zagoya#ul Tom \ululeb. 24. Хваралги релъила лъималазул рагIиялда. [waralgi re;ila ;imala#ul rafiyalda. 25. Хваралги рикIкIани, гIухьби гIемерал, мутагIилзабиги рикIкIани, ясал гIемерал. [waralgi riJani, fu%bi femeral, mutafil#abigi riJani, yasal femeral. 26. Хварассе зурма щайила. [waraSe #urma &ayila. 27. Хварассул къулгьу гурел, гIурассул бертин гурел. [waraSul qulhu gurel, furaSul bertin gurel. 28. Хведал гурони, хьул къотIулареб. [wedal guroni, %ul qoTulareb. 29. Хвезе вокьарав чи кьолбоцца вецце. [we#e woparaw xi polboCa weCe. 30. Хвезе мехх щвараб меххалълъ хIама гъотIоде бахунебила. [we#e me{ &warab me{a: \ama voTode ba[unebila. 31. Хвезе мехх щварав херасс я чIчIужу ячунейила, я чу босулебила. [we#e me{ &waraw [eraS ya Zu$u yaxuneyila, ya xu bosulebila. 32. Хвезеги гIажал кIудияб лълъикIила. [we#egi fa$al judiyab :ijila. 33. ХвезегIан чIаго тани, хвечIого рухI бахъугеги (НилI хвезегIан чилъи хогеги). [we#efan zago tani, [wezogo ru\ ba]ugegi (ni/ [we#efan xi;i [ogegi). 34. Хвел гьикъун бачIунаро, чIоралълъ чи цIеххоларо. [wel hiqun bazunaro, zora: xi `e{olaro. 35. Хвелалдего хварав (чIагого хварав). [welaldego [waraw (zagogo [waraw). 36. Хвеларев чIухIа, чIваларев вохха. [welarew zu\a, zwalarew wo{a. 37. Холевлъи лъарабани, эмен цIцIамухъ вичилаанилан абурабила Мала Нассрудиницца. [olew;i ;arabani, emen ~amu] wixilaanilan aburabila mala naSrudiniCa. 38. Хвелилан давлад унарел, тIатинилан жо бикъулареб. [welilan dawlad unarel, Tatinilan $o biqulareb. 39. ХвечIого чияссул къимат лъаларебила. [wezogo xiyaSul qimat ;alarebila. 40. Хераб гъветI турулеб, тараб хур чIунтулеб. [erab vweT turuleb, tarab [ur zuntuleb. 41. Хераб оцол пурццида ххадуб рахъ гъваридаб букIунебила. [erab ocol _urCida {adub ra] vwaridab bujunebila. 42. Хераб хIамида рохьоб нух малълъизе кколареб. [erab \amida ro%ob nu[ ma:i#e Kolareb. 43. Хераб бацIицца чахъу кIиго цадахъ хъамулебила. [erab ba`iCa xa]u jigo cada] ]amulebila. 44. ХерабгIан хIама сихIираб. [erabfan \ama si\irab. 45. «Херав чи», – ян кIалъаге, мунги вукIине вугевин херав чи. «[eraw xi», - yan ja;age, mungi wujine wugewin [eraw xi. 46. Херав чияссул ххиялал хабалIе цадахъ унел. [eraw xiyaSul {iyalal [aba/e cada] unel. 47. Херай йигониги, яс лълъикI, ххалатаб бугониги, шагьра лълъикI. [eray yigonigi, yas :ij, {alatab bugonigi, ^ahra :ij. 48. Херай чIчIужу ячарав гIолохъанчияссул буголъи, гьевги хун, хералълъе щварабила. [eray Zu$u yaxaraw folo]anxiyaSul bugo;i, hewgi [un, [era:e &warabila. 49. Херасс гIолохъанай лълъади ячани, кIиялго разилъичIеб даран кколебила. [eraS folo]anay :adi yaxani, jiyalgo ra#i;izeb daran Kolebila. 50. Херассул – гIакълу, гIолохъанассул – къуват. [eraSul - faqlu, folo]anaSul - quwat. 51. Херлъи бихьичIого, щивго хогеги, БихьичIезда лъазе щиб жо гьебали. [er;i bi%izogo, &iwgo [ogegi, bi%ize#da ;a#e &ib $o hebali. 52. Херлъи – гьойлъи. [er;i - hoy;i. 53. Херлъигун гьойцца гьатIаналълъубцин хъублъи гьабулеб. [er;igun hoyCa haTana:ubcin ]ub;i habuleb. 54. Херлъидал бацI гIонкIкIол цIцIобалде кколебила (Херлъидал цIцIумги къоркъол цIцIобалде кколебила). [er;idal ba` fonJol ~obalde Kolebila ([er;idal ~umgi qorqol ~obalde Kolebila). 55. Херлъиларев гьечIев, хвеларев гьечIев (Херлъиларев вохха, хвеларев чIухIа). [er;ilarew hezew, [welarew hezew ([er;ilarew wo{a, [welarew zu\a). 56. Херлъиялдасса баракат бугеб жо гьечIебила, тIаде бачIун гурони, тIасса унареб. [er;iyaldaSa barakat bugeb $o hezebila, Tade bazun guroni, TaSa unareb. 57. Херлъиялдасса квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи. [er;iyaldaSa kwe^ab $o - $iwgo [er;un wujin ;anguTi. 58. Херлъун ххадуб хъарчигъа тIанчIацца балъаргъунеб. [er;un {adub ]arxiva TanzaCa ba;arvuneb. 59. Херлъунилан бацI кваначIого чIчIолареб. [er;unilan ba` kwanazogo Zolareb. 60. Херлъунилан бацIил цер лIугьинаро, цаби гъунилан ритIучIил багьа хвеларо. [er;unilan ba`il cer /uhinaro, cabi vunilan riTuzil baha [welaro. 61. Херлъунилан бацIицца бацIил гIамал толареб. [er;unilan ba`iCa ba`il famal tolareb. 62. Херлъунилан оцолги гIалимчияссулги багьа холареб. [er;unilan ocolgi falimxiyaSulgi baha [olareb. 63. Хис-бас – шайтIаналълъул жо (дираб – дие, дураб – дуе). [is-bas - ^ayTana:ul $o (dirab - diye, durab - duye). 64. Хоб тIупанагIан, ракI тIупулеб (ракь тIупанагIан, ракIалги тIупулел). [ob Tu_anafan, raj Tu_uleb (rap Tu_anafan, rajalgi Tu_ulel). 65. Холареб рагIиги букIунареб, рагIал гьечIеб авлахъги букIунареб. [olareb rafigi bujunareb, rafal hezeb awla]gi bujunareb. 66. Холареб ракI букIунареб, бахъунареб ццин букIунареб. [olareb raj bujunareb, ba]unareb Cin bujunareb. 67. Холарев чи вукIунарев, холареб цIцIар букIунеб. [olarew xi wujunarew, [olareb ~ar bujuneb. 68. Холев чияссда ццебе нусго соналълъул гIумру чIчIолебила. [olew xiyaSda Cebe nusgo sona:ul fumru Zolebila. 69. Хоно гьабизе – мадугьалихъе, кваназе – рокъобе. [ono habi#e - maduhali]e, kwana#e - roqobe. 70. Хоно – къурщил, къвакъвай – хъазил. [ono - qur&il, qwaqway - ]a#il. 71. Хоно кьабун, гьецIцIо гъурулареб. [ono pabun, he~o vurulareb. 72. Хур асскIобегIан лълъикIила, гIагарлъи рикIкIадегIан лълъикIила. [ur aSjobefan :ijila, fagar;i riJadefan :ijila. 73. Хур бекьичIесс хIанчIиларо, хер бецичIесс чIамиларо. [ur bepizeS \anzilaro, [er becizeS zamilaro. 74. Хур босарав бечелъарав, рукъ босарав мискинлъарав. [ur bosaraw bexe;araw, ruq bosaraw miskin;araw. 75. Хур букIаго, ракъарал, рукъ букIаго, ругьарал. [ur bujago, raqaral, ruq bujago, ruharal. 76. Хур гуккуге, гьелълъ мунго дагьавги цIакъ гуккизе гурин (Дуцца хур цин гуккани, хуралълъ мун анцIцIцIул гуккулев). [ur guKuge, he: mungo dahawgi `aq guKi#e gurin (duCa [ur cin guKani, [ura: mun an`~ul guKulew). 77. Хур гьабулаго, рукъ хварай, рукъ гьабулаго, хур хварай. [ur habulago, ruq [waray, ruq habulago, [ur [waray. 78. Хур кIодолъиялдасса гьир кIодолъи лълъикIаб. [ur jodo;iyaldaSa hir jodo;i :ijab. 79. Хур лълъикIаб бугилан абе, тIорщел царгъинибе бараб меххалълъ, ххан лълъикIав вугилан абе, ункъабго къоно тIад чIвараб меххалълъ. [ur :ijab bugilan abe, Tor&el carvinibe barab me{a:, {an :ijaw wugilan abe, unqabgo qono Tad zwarab me{a:. 80. Хур-рукъ бичун аниги, инссул къо-асс бичун унареб. [ur-ruq bixun anigi, inSul qo-aS bixun unareb. 81. Хур ЦIцIоробе балагьараб лълъикIаб. - Хур щай бичараб? - Пурццида кIутIизе гамачI батичIого. [ur ~orobe balaharab :ijab. - [ur &ay bixarab? - _urCida juTi#e gamaz batizogo. 82. Хурги дуццаго бекье, гьабихъеги мунго а. [urgi duCago bepe, habi]egi mungo a. 83. Хурзал ракул цIуни, царгъал богIол цIола. [ur#al rakul `uni, carval bofol `ola. 84. Хурзал чIахIиял – чIамчIам дагьал. [ur#al za\iyal - zamzam dahal. 85. Хуриб лълъикI жо бижизабизе Аллагьассде тIамун тоге. [urib :ij $o bi$i#abi#e allahaSde Tamun toge. 86. Хуриб тIепаб, тIохда ганжаб гьецIцIо тоге. [urib Te_ab, To[da gan$ab he~o toge. 87. Хурибе ккараб хIамицца кIал кIудияб цIолеб. [uribe Karab \amiCa jal judiyab `oleb. 88. Хурибе хьон – хьагинибе ххинкI. [uribe %on - %aginibe {inj. 89. Хурисса жо бачIинчIолъи чIарал гIайиб кколареб. [uriSa $o bazinzo;i zaral fayib Kolareb. 90. Хурищ бокьилеб, хурлъун дунищ? [uri& bopileb, [ur;un duni&? 91. Хурул мадугьал вакъарав ккаги, рукъалълъул мадугьал гIорцIцIарав ккаги. [urul maduhal waqaraw Kagi, ruqa:ul maduhal for~araw Kagi. 92. Хурул хьон боцIцIийила, боцIцIул хьон рагIийила. [urul %on bo~iyila, bo~ul %on rafiyila. 93. Хурул хьоналълъ чехь гIорцIцIаги, чохьол лъималаздасса ракI боххаги. [urul %ona: xe% for~agi, xo%ol ;imala#daSa raj bo{agi. 94. Хурулги рукъзабазулги бутIа бакьулIа босе. [urulgi ruq#aba#ulgi buTa bapu/a bose. 95. Хурулги хьолболги цIцIину лълъикIаб. [urulgi %olbolgi ~inu :ijab. 96. Хурухъан кинав вугевали ххасалихълъиялълъ бицуна. [uru]an kinaw wugewali {asali];iya: bicuna.

Рогьалил мехх. Рогьалил мехх rohalil me{ Якъад ххамиз къо буго, чабхъадолълъ моцIцIалълъул къоабилеб къо буго. Гьималазул гIодоркъоял руго, гьел жеги Анжирги руго. Гьандже сагIат чами обан бугеб? Анкьгоялълъе бащадаб хIалтIун буго. Гьимал жеги регунщи ругел? Гьел рорчIун руго. Эбел ясал регинел раглирукъуе лълъугьана, щибаб къоялълъ рогьолего гьелълъ гьедин буня. Я Бахху, мун жеги кьижунщи йигей? «Дун кьижун гьечIо» - абуна Баххуцца. «КиштIай, мун жеги кьижун йигищи?» - ян гьикъана эбелалълъ. «Мун лълъикIго кьижун йикIарайщи дир гьитIич?» - кIияйго регун ругел ясазда гьоркьой бакIила гIодойги чIчIомо, гьикъана эбелалълъ Баххуда. Дун лълъикIго кьижана, - абуна Баххуцца. Ценги якъад Кьихьилазул КвацIулайги жендерго яс Кьукьулазул КIилълъилайгин регьде руго, - ян абуна эбелалълъ. СагIат чами обараб меххалълъ гьел регьде ругел? Гьел ичIгоялълъе бащадаб хIалтIараб меххалълъ регьде руго. СагIат чами обан бугеб гьандже? Анкьгоялълъе бащадаб хIалтIун буго. Гьел кIиго сагIаталълъассащи регьде ругел? Э, гьел кIиго сагIаталълъасса регьде руго, - ян абуна, ценги эбел аде яхъун, ясазул раглирукъусса ана. Ясазул раглирукъусса къватIие яхъун эбел гьубигин агьикье ана, ценги васазул раглирукъуе лълъугьарай меххалълъ «нуж жеги кьижунщи ругел?» - ян гьикъана Пирххарассдаги БацIилассдаги. Ниж кьижун гьечIо, - ян абуна БацIиласс, Пирххарассни щибго абчIо. КIиабилеб нугьалълъ гьикъун гурони джаваб кьечIо Пирххарасс. Дун кьижун гьечIо, - ян абуна гьесс. Щибаб къоялълъ рогьолего эбелалълъ нуж кьижун ругищали гьикъараб меххалълъ, кьижун гьечIин ян абиня васаз. Гьоркьо-гьоркьор гьел дагьал цIцIикIкIун кьижун ххутIиня. Якъад эбел васазул раглирукъуре яккун йикIана ясазул раглирукъуре яккун ххадусса. Щиби буней йикIарай КиштIай эбел къватIие аралълъасса? Гьей йорчIана, йорчIун ххадуй Баххуги ахIун, кIияйго гьомер-кIал чурде ана гьомер-кIал чуринеб бакIалълъе. Щиби бунеб букIараб КиштIайицца гьомер-кIал чуринеб бакIалълъа? Гьелълъ гьомер-кIал чуринеб букIана. Баххуццаги гьомер-кIал чуринеб букIана. Баххуцца женццагощи гьомер-кIал чуринеб букIараб? Э, Баххуцца женццаго гьомер-кIал чуринеб букIана. Щиби буней йикIарай эбел васазухъе яккаралълъасса нахъе? Гьей богорукъуе ана, бащадаб сагIатги доба бамо. Богорукъуб гьелълъ щиби бунеб букIараб? Гьелълъ кинязего квен бунеб букIана. Богорукъуб рогьалил квенги, къадеквенги, къассиквенги бунеб букIиня. Гьимални къойил ункъго нугьалълъ куниня. Гьеб буго къадемеххалълъги богодемеххалълъги гьоркьоб бугеб заман. Гьеб заманалълъни квен богорукъуб буняро. Гьеб заманалълъа гьималазе гьоэнаб жо кьена яги пихъ-михъ кьена. Гьеб заман цIакъ бокьиня гьималазе. Ясаз цо дагьаб цIцIикIкIун мехх бана гьомер-кIал чуриняго. Цен КиштIайицца гьомер-кIал чурана, ценги Баххуцца гьомер-кIал чурана. БацIилавги ворчIаравго гьомер-кIал чурде ана. Жанив щивниги вугищи? Бахху, мунщи жаний йигеяли БацIиласс гьикъираб меххалълъ, ясаз данде щибниги абчIо. КиштIай, мунщи жаний йигей? - ян нахъйоги гьикъана БацIиласс. Э, дун жаний йиго, - ян данде абуна КиштIайицца. «Дуцца доба бунеб жо щиби? - ян гьикъана БацIиласс. Гьомер-кIал чуриней йиго, - ян абуна КиштIайицца. ВахI, мун жеги лълъугIчIищи? Дуда гьанярищи гьандже ичIгоялълъе анцIила щуго сагIат обан бугебали? - ян гьикъана БацIиласс. Гьаня, - ян абуна КиштIайицца. Баххуццаги жеги гьомер-кIал чурун гьечIо. ВахI, Баххуццагищи жеги гьомер-кIал чурчIеб? - ян гьикъана БацIиласс. Баххуцца данде щибниги абчIо. «Бахху, дуцца гIемераб мехх банеб буго гьомер-кIал чурде,» - ян абуна БацIиласс. «Гуро, дицца гIемераб мехх банеб гьечIо, дуцца кинялго васаз гIадин цIакъ ххеххго гьомер-кIал чуриня,» - ян абуна Баххуцца. Нежецца цIакъго дагьабщи мехх банеб гьомер-кIал чурде ян гьикъана БацIиласс. Гурин абуна гьесс. Дицца цIакъго дагьаб мехх баняро гьомер-кIал чурде ян, дицца квералги гIундулги .... «Дуцца гIундулгищи чуринеб бугеб? Э, батла дой, къойил цо-цо гIен чуринеб батла дуцца» - ян абуна Баххуцца. «Дицца чуриня...» Гьеб меххалълъ эбелалълъ БацIилассда гьикъана «Дуцца щимо жеги гьомер-кIал чурчIеб?» Дида кIваняро жеги, - абуна БацIиласс. Щимо дуцца жеги гьомер-кIал чурчIеб? - ян гьикъана эбелалълъ. «Дора жеги ясал руго, - ян абуна БацIиласс. Гьеб меххалълъ ясалги къватIире регьана, - ниж лълъугIанин, - абуна БацIилассда. Ясал къватIирего аралго, БацIилав жаниве ана гьомер-кIал чурде. Ясал кере арал гьомер-кIал чурун ххадусса? Гьел жендерго раглирукъуре ана рел,эл хъисде. Баххуцца женццаго рел,эл регьенеб букIана, исанани оццебессеб сон буго гьей кIудайги гIумо женццаго регьенеб рел,эл бугебали. Дагьалълъ ццебе эбелалълъ кумак буняан Баххуда рел,эл регьедебуде, даб меххалълъ гьей жеги гьитIиняй йикIана. Пирххарасс женццаго рел,эл регьеде байбихьана гьессе ункъго сон бараб меххалълъ, КиштIайиццаги женццаго рел,эл регьеде байбихьана гьелълъе ункъго сон бараб меххалълъ. БацIилассул ункъго сон бараб меххалълъ, гьессда кIванеб букIчIо женццаго рел,эл регьеде. Гьессе эбелалълъ кумак буняан. КиштIайги Баххуги гьомер-кIалги чурун, рел,элги рогьон сагIат микьгоялълъе бащадаб хIалтIараб меххалълъ богорукъур гIодор чIчIомо рукIана. Пирххаравги БацIилавги кирагIанир ругел? Гьел жеги лълъугIчIищи? - ян гьикъана эбелалълъ. Гьеб меххалълъ БацIилавги вегьана - жив лълъугIаниланги абун. ВорчIами БацIилав, - ян абуна КиштIайиццаги Баххуццаги. Ниж сон цадахъ рахъун рукIана, - ян абуна гьез. Э, - абуна БацIиласс, - якъад ниж нахъа рахъана. КевегIанивхха Пирххарав вугев? - ян гьикъана эбелалълъ. Гьаняро, - ян абуна БацIиласс, - гьев гьомер-кIал чуринеб рукъув гьечIищи? – ян гьикъана гьесс. Гьев дова гьечIо, - ян абуна эбелалълъ. Гьев жеги чурун лълъугIчIищи? Дида гьаняро, - ян абун БацIиласс нахъойги. Дуда гьанярищи? Гьев ножерго раглирукъув вукIчIищи? Э, гьев кьижде омо вугин ккена дида. Гьевали жеги вахъчIо! СагIат микьго обан бугебали гьессда гьанярогощи бугеб? ГьитIиняй Баххугицин анлълъгоялълъе бащадаб хIалтIараб меххалълъ аде яхъун йикIана, Пирххаравни абуни, жеги бусала вегунго вугоан. Векере, ворчIдевуе гьев. Пирххарав, дуцца бунеб жо щиби? Мун жеги вегунщи вугев? – раглирукъуве лълъугьиняго гьикъана БацIиласс. Дун кьижун вуго, - ян абуна Пирххарасс. Пирххарав, мун кьижун гьечIо гури. Дуда гьанищи сагIат чами обан бугебали? Гьаняро дида. СагIат микьго обан буго. Дун аде вахъинев вуго. Дудани гьаде ккена дун цогидал гьалан къоязда нужедасса ццеве вахъиневли. Якъадни де бокьун букIана ножеда нахъа аде вахъде. Э, - абуна БацIиласс, - гIемериссев мун ццеве вахъиня гьалан къоязда, цогидал къоязда абуни, ниж дудасса ццере рахъиня нилълъ гIодоркъоязда рукIадго. Пирххаравги гьомер-кIал чурде ана. Щуго щвартI бамо ххадуб эмен богорукъуве вегьаравго, гьесс гьикъана - Пирххарав, дуцца бунеб жо щиби? Мун чура-ххулиневщи вугев? Дун жеги чура-ххулинев вуго. Щуго щвартIалълъасса дун лълъугIиня, - ян абуна Пирххарасс. Щуго щвартI бамо ххадуб гьев чура-ххулун, рел,элги рогьон лълъугIана. Ххадув гьев богорукъуве вегьана. Кинялго гьимал богорукъур рукIана. Пирххарав богорукъуве лълъугьаравго Баххуцца гьикъана - ВорчIами Пирххарав. Мун лълъикIго кьижаравщи? – КиштIайицца гьикъана - Мун щимо гьаб гьалан къоялълъ нежедасса нахъа вахъарав? Пирххарасс абуна « Дунни цогидал гьаланкъоязда ножедасса нахъа вахъиняроан дун!». «Гьаб гьаланкъоялълъни мун нахъагияли вахъана – абуна КиштIайицца – ценги, цогидал къояздаги мун нежедасса нахъа вахъиня». «ЦохIо гIодоркъоязда – абуна Пирххарасс, гьаб гьаланкъоялълъулни дицца щибниги абларо!». «ЛълъикIин дир вас – абуна эбелалълъ, - БацIилавги Пирххаравги, нуж яццаздасса ххеххго рахъинелилан дида гIедегIан лълъикI гьаня, гьаб къоялълъни Баххуги КиштIайги ножедасса ххеххго рахъаниланги гьаня дида». Эбелалълъ гьеб жоялълъул бицинеб меххалълъ гьимал кунанел рукIана. Ценги гьимал агьикье ана. Аде щвана Кьихьилазул КвацIулайги, гьелълъул яс Кьукьулазул КIилълъилайги. yaqad {ami# qo bugo, xab]ado: mo~a:ul qoabileb qo bugo. himala#ul fodorqoyal rugo, hel $egi an$irgi rugo. hanGe safat xami oban bugeb? anpgoya:e ba&adab \alTun bugo. himal $egi regun&i rugel? hel rorzun rugo. ebel yasal reginel ragliruquye :uhana, &ibab qoya: roholego he: hedin buNa. ya ba{u, mun $egi pi$un&i yigey? "dun pi$un hezo" - abuna ba{uCa. "ki^Tay, mun $egi pi$un yigi&i?" - yan hiqana ebela:. "mun :ijgo pi$un yijaray&i dir hiTix?" - jiyaygo regun rugel yasa#da horpoy bajila fodoygi Zomo, hiqana ebela: ba{uda. dun :ijgo pi$ana, - abuna ba{uCa. cengi yaqad pi%ila#ul kwa`ulaygi $endergo yas pupula#ul ji:ilaygin rehde rugo, - yan abuna ebela:. safat xami obarab me{a: hel rehde rugel? hel izgoya:e ba&adab \alTarab me{a: rehde rugo. safat xami oban bugeb hanGe? angoya:e ba&adab \alTun bugo. hel jigo safata:aSa&i rehde rugel? e, hel jigo safata:aSa rehde rugo, - yan abuna, cengi ebel ade ya]un, yasa#ul ragliruquSa ana. yasa#ul ragliruquSa qwaTiye ya]un ebel hubigin ahipe ana, cengi wasa#ul ragliquruye :uharay me{a: "nu$ $egi pi$un&i rugel?" - yan hiqana _ir{araSdagi ba`ilaSdagi. ni$ pi$un hezo, - yan abuna ba`ilaS, _ir{araSni &ibgo abzo. jiabileb nuha:gi hiqun guroni Gawab pezo _ir{araSgi. dun pi$un hezo, - yan abuna heS. &ibab qoya: roholego ebela: nu$ pi$un rugi&ali hiqarab me{a:, pi$un hezin yan abiNa wasa#. horpo-horpor hel dahal ~iJun pi$un {uTiNa. yaqad ebel wasa#ul ragliruqure yaKun yijana yasa#ul ragliruqure yaKun {aduSa. &ibi buney yijaray ki^Tay ebel qwaTiye ara:aSa? hey yorzana, yorzun {aduy ba{ugi a\un, jiyaygo homer-jal xurde homer-jal xurineb baja:e. &ibi buneb bujarab ki^TayiCa homer-jal xurineb baja:a? he: homer-jal xurineb bujana. ba{uCagi homer-jal xurineb bujana. ba{uCa $enCago&i homer-jal xurineb bujarab? e, ba{uCa $enCago homer-jal xurineb bujana. &ibi buney yijaray ebel wasa#u]e yaKara:aSa na]e? hey bogoruquye ana, ba&adab safatgi doba bamo. bogoruqub he: &ibi buneb bujarab? he: kiNa#ego kwen buneb bujana. bogoruqub rohalil kwengi, qadekwengi, qaSikwengi buneb bujiNa. himalni qoyil unqgo nuha: kuniNa. heb bugo qademe{a:gi bogodeme{a:gi horpob bugeb #aman. heb #amana:ni kwen bogoruqur buNaro. heb #amana:a himala#e hoenab $o pena yagi _i]-mi]gi pena. heb #aman `aq bopiNa himala#e. yasa# co dahab ~iJun me{ bana homer-jal xuriNago. cen ki^TayiCa homer-jal xurana, cengi ba{uCa homer-jal xurana. ba`ilawgi worzarawgo homer-jal xurde ana. $aniw &iwnigi wugi&i? ba{u, mun&i $aniy yigeyali ba`ilaS hiqarab me{a:, yasa# dande &ibnigi abzo. ki^Tay, mun&i $aniy yigey? - yan na]oygi hiqana ba`ilaS. e, dun $aniy yigo, - yan dande abuna ki^TayiCa. "duCa doba buneb $o &ibi?" - yan hiqana ba`ilaS. homer-jal xuriney yigo, - yan abuna ki^TayiCa. wa\, mun $egi :ufzi&i? duda haNari&i hanGe izgoya:e an`ila &ugo safat oban bugebali? - yan hiqana ba`ilaS. haNa, - yan abuna ki^TayiCa. ba{uCa $egi homer-jal xurun hezo. wa\, ba{uCagi&i $egi homer-jal xurzeb? - yan hiqana ba`ilaS. ba{uCa dande &ibnigi abzo. "ba{u, duCa femerab me{ baneb bugo homer-jal xurde" - yan abuna ba`ilaS. "guro, diCa femerab me{ baneb hezo, duCa kiNalgo wasa# fadin `aq {e{go homer-jal xuriNa" - yan abuna ba{uCa. ne$eCa `aqgo dahab&i me{ baneb homer-jal xurde yan hiqana ba`ilaS. gurin abuna heS. diCa `aqgo dahab me{ baNaro homer-jal xurde yan, diCa kweralgi fundulgi .... "duCa fundulgi&i xurineb? e, batla doy, qoyil co-co fen xurineb batla duCa" - yan abuna ba{uCa. "diCa xurinya..." heb me{a: ebela: ba`ilaSda hiqana "duCa &imo $egi homer-jal xurzeb?" dida jwaNaro $egi, - abuna ba`ilaS. &imo duCa $egi homer-jal xurzeb? - yan hiqana ebela:. dora $egi yasal rugo, - yan abuna ba`ilaS. heb me{a: yasalgi qwaTire rehana, - ni$ :ufanin, - abuna ba`ilaSda. yasal qwaTire aralgo, ba`ilaw $aniwe ana homer-jal xurde. yasal kere aral homer-jal xurun {aduSa? hel $endergo ragliruqure ana rel'el ]isde. ba{uCa $enCago rel'el reheneb bujana, isanani oCebeSeb son bugo hey judaygi fumo $enCago reheneb rel'el bugebali. daha: Cebe ebela: kumak buNaan ba{uda rel'el rehedebude, dab me{a: hey $egi hiTiNay yijana. _ir{araS $enCago rel'el rehede baybi%ana heSe unqgo son barab me{a:, ki^TayiCa $enCago rel'el rehede baybi%ana he:e unqgo son barab me{a:. ba`ilaSul unqgo son barab me{a:, heSda jwaneb bujzo $enCago rel'el rehede. heSe ebela: kumak buNaan. ki^Taygi ba{ugi homer-jalgi xurun, rel'el rohon safat mipgoya:e ba&adab \alTarab me{a: bogoruqur fodor Zomo rujana. _ir{arawgi ba`ilawgi kirefanir rugel? hel $egi :ufzi&i? - yan hiqana ebela:. heb me{a: ba`ilawgi wehana - $iw :ufanilan abun. worzami ba`ilaw, - yan abuna ki^TayiCagi ba{uCagi. ni$ son cada] ra]un rujana, - yan abuna he#. e, - abuna ba`ilaS, - yaqad ni$ na]a ra]ana. kewefaniw{a _ir{araw wugew? - yan hiqana ebela:. haNaro, - yan abuna ba`ilaS, - hew homer-jal xurineb ruquw hezi&i? - yan hiqana heS. hew dowa hezo, - yan abuna ebela:. hew $egi xurun :ufzi&i? dida haNaro, yan abun ba`ilaS na]oygi. duda haNarari&i? hew no$ergo ragliruquw wujzi&i? e, hew pi$de omo wugin Kena dida. hewali $egi wa]zo! safat mipgo oban bugebali heSda haNarogo&i bugeb? hiTiNay ba{ugicin an:goya:e ba&adab \alTarab me{a: ade ya]un yijana, _ir{arawni abuni, $egi busala wegungo wugoan. wekere, worzdewuye hew. _ir{araw, duCa buneb $o &ibi? mun $egi wegun&i wugew? - ragliruquwe :uhiNago hiqana ba`ilaS. dun pi$un wugo, - yan abuna _ir{araS. _ir{araw, mun pi$un hezo guri. duda hani&i safat xami oban bugebali? haNaro dida. safat mipgo oban bugo. dun ade wa]inew wugo. dudani hade Kena dun cogidal halan qoya#da nu$edaSa Cewe wa]inewli. yaqadni de bopun bujana no$eda na]a ade wa]de. e, - abuna ba`ilaS, - femeriSew mun Cewe wa]iNa halan qoya#da, cogidal qoya#da abuni, ni$ dudaSa Cere ra]iNa ni: fodorqoya#da rujadgo. _ir{arawgi homer-jal xurde ana. &ugo &warT bamo {adub emen bogoruquwe weharawgo, heS hiqana - _ir{araq, duCa buneb $o &ibi? mun xura-{ulinew&i wugew? dun $egi xura-{ulinew wugo. &ugo &warTa:aSa dun :ufinya, - yan abuna _ir{araS. &ugo &warT bamo {adub hew xura-{ulun, rel'elgi rohon :ufana. {aduw hew bogoruquwe wehana. kiNalgo himal bogoruqur rujana. _ir{araw bogoruquwe :uharawgo ba{uCa hiqana - worzami _ir{araw. mun :ijgo pi$araw&i? - ki^TayiCa hiqana - mun &imo hab halan qoya: ne#edaSa na]a wa]araw? _ir{araS abuna - dunni cogidal halanqoya#da no$edaSa na]a wa]iNaroan din! hab halan qoya:ni mun na]agiyali wa]ana - abuna ki^TayiCa - cengi, cogidal qoya#dagi mun ne$edaSa na]a wa]iNa. co\o fodorqoya#da - abuna _ir{araS, hab halan qoya:ulni diCa &ibnigi ablaro! :ijin dir was - abuna ebela:, - ba`ilawgi _ir{arawgi, nu$ yaCa#daSa {e{go ra]inelilan dida fedefan :ij haNa, hab qoya:ni ba{ugi ki^Taygi no$edaSa {e{go ra]anilan haNa dida. ebela: heb $oya:ul bicineb me{a: himal kunanel rujana. cengi himal ahipe ana. ade &wana pi%ila#ul kwa`ulaygi, he:ul yas pupula#ul ji:ilaygi.

Чч X ЧчугIа кколессул роцц лълъелIила букIине кколеб. Xufa KoleSul roC :e/ila bujine Koleb. Ччузе бокьулев, ххузе бокьуларев вукIунарев. Xu#e bopulew, {u#e bopularew wujunarew.

Э e 1. Эбел гьечIев вукIунаревила, яцц гьечIев ватуларевила. ebel hezew wujunarewila, yaC hezew watularewila. 2. Эбел-инссуе гьабураб хъулухъ – дуего нухде бараб тIехх. ebel-inSuye haburab ]ulu] - duyego nu[de barab Te{. 3. Эбел-инссуе жалго кигIан рокьулел рукIаралали лъазе, лъимер щвечIого, щивниги хогегийила. ebel-inSuye $algo kifan ropulel rujaralali ;a#e, ;imer &wezogo, &iwnigi [ogegiyila. 4. Эбел-инссуе кьураб гIакъуба – дурго нухде бан тараб заз. ebel-inSuye purab faquba - durgo nu[de ban tarab #a#. 5. Эбел-инссуе нужецца гьабураб, нужер лъималаз нужееги гьабулеб. ebel-inSuye nu$eCa haburab, nu$er ;imala# nu$eyegi habuleb. 6. Эбел-инссул адабгьечI жужахIалълъул тIинде реххулевила. ebel-inSul adabhez $u$a\a:ul Tinde re{ulewila. 7. Эбел-инссул бечелъиялълъила лъимал хвезарулел. ebel-inSul bexe;iya:ila ;imal [we#arulel. 8. Эбел-инссул дуцца гьабулеб адаб – дурго лъималаздассан дуего щвезессеб давла. ebel-inSul duCa habuleb adab - durgo ;imala#daSan duyego &we#eSeb dawla. 9. Эбел-инссул ракI – лъималазда, лъималазул ракI – гьаваялда. ebel-inSul raj - ;imala#da, ;imala#ul raj - hawayalda. 10. Эбел-инссул талихIги талихIкъосинги лъималазулIила букIунеб. ebel-inSul tali\gi tali\qosingi ;imala#u/ila bujuneb. 11. Эбел-инссул хIурмат тарав ххалкъалълъе басралъула. ebel-inSul \urmat taraw {alqa:e basra;ula. 12. Эбел йигей ясалълъул къаданижо борххатаб. ebel yigey yasa:ul qadani$o bor{atab. 13. Эбел йихьун яс йосе, мицIцIир бихьун ххам босе. ebel yi%un yas yose, mi~ir bi%un {am bose. 14. Эбел йихьун яс яче, эмен вихьун дурцц гьаве. ebel yi%un yas yaxe, emen wi%un durC hawe. 15. Эбел лълъикIай гурейила ячуней, жийго лълъикIайила. ebel :ijay gureyila yaxuney, $iygo :ijayila. 16. Эбел ракI-ракIалълъ гIодулей, ххутIарал ххвалие гIодулел. ebel raj-raja: foduley, {uTaral {waliye fodulel. 17. Эбел-лъимал тIезарулебги – мацIцI, росс-лълъади ратIа гьарулебги – мацIцI. ebel-;imal Te#arulebgi - ma~, roS-:adi raTa harulebgi - ma~. 18. Эбел-лъималазда гьоркьоб ккараб рагIи – гIурччинаб ххарде ккараб гIазу. ebel-;imala#da horpob Karab rafi - furXinab {arde Karab fa#u. 19. Эбел разилъичIого, яс чIчIужулъун ячунге. ebel ra#i;izogo, yas Zu$u;un yaxunge. 20. Эбел хвараб кьегIер кьурде бахунебила. ebel [warab pefer purde ba[unebila. 21. Эбел цадахъал – царгъинире, эбел гьечIел – къватIире. ebel cada]al - carvinire, ebel hezel - qwaTire. 22. Эбел ясандухъан йигони, яс кьурдухъан йикIуна. ebel yasandu]an yigoni, yas purdu]an yijuna. 23. Эбел-эмен разияб лъимер – лIугIи гьечIеб ххазина. ebel-emen ra#iyab ;imer - /ufi hezeb {a#ina. 24. Эбел-эмен ххер гьарулелги – лъимал, бахIар гьарулелги – лъимал. ebel-emen {er harulelgi - ;imal, ba\ar harulelgi - ;imal. 25. Эбел-ясалда гьоркьобги меседил баргъич биларабила. ebel-yasalda horpobgi mesedil barvix bilarabila. 26. Эбелаб балагь бачIунгеги, ракъул къали кIутIугеги. ebelab balah bazungegi, raqul qali juTugegi. 27. Эбелаб росуги инссулаб нухги кIочонгейила. ebelab rosugi inSulab nu[gi joxongeyila. 28. Эбелалда ургьиссанго гурев гьекъолдухъан вахъунев, жакъа парччи гьекъон, метер хъаба гьекъонила. ebelalda urhiSango gurew heqoldu]an wa]unew, $aqa _arXi heqon, meter ]aba heqolebila. 29. Эбелалълъ гьавичIевги вацц гIемер вукIунев. ebela: hawizewgi waC femer wujunew. 30. Эбелалълъ еццарай ячунгейила, авал-къоноялълъ еццарай ячейила. ebela: yeCaray yaxungeyila, awal-qonoya: yeCaray yaxeyila. 31. Эбелалълъ еццичIей лълъицца еццилей? Вокьулесс ячинчIей лълъицца ячиней? ebela: yeCizey :iCa yeCiley? wopuleS yaxinzey :iCa yaxiney? 32. Эбелалълъ малълъун гуро милъиршоялълъ бусен гьабулеб, инссуцца малълъун гуро устарассул вас устар лIугьунев. ebela: ma:un guro mi;ir^oya: busen habuleb, inSuCa ma:un guro ustaraSul was ustar /uhunew. 33. Эбелалълъе васги вукIине кколев бахIарчи, ясалълъе россги вукIине кколев. ebela:e wasgi wujine Kolew ba\arxi, yasa:e roSgi wujine Kolew. 34. Эбелалълъе ясги вугев дун, ясалълъе россги вугев дун. ebela:e yasgi wugew dun, yasa:e roSgi wugew dun. 35. Эбелалълъул квешай ясги якьадалълъул лълъикIай нусги йикIунарей. ebela:ul kwe^ay yasgi yapada:ul :ijay nusgi yijunarey. 36. Эбелалълъул ракI – васассул каранда, васассул ракI – ЦIцIоралълъул мугIрузда. ebela:ul raj - wasaSul karanda, wasaSul raj - ~ora:ul mufru#da. 37. Эбелалълъул ракI лъималазда лъалебани, гьей егараб бакIалда тIад квер бахъун гурони, кьижилароанила. ebela:ul raj ;imala#da ;alebani, hey yegarab bajalda Tad kwer ba]un guroni, pi$ilaroanila. – Эбелалълъул рокъой бакъ унеб бугин, Балъида цIцIал кIутIе, бахIар руччаби. - Бакъараб чехьалда къоно чIван бугин, Бакъуда цIцIал кIутIе, малаикзаби. Кицилъун лIугьарал гьал рагIаби ТIелекь росулI рижун руго. Хур нуцалчияссул букIун буго. Росдал руччаби гьессие жидеда тIадаб къо гьабулел, гьессул чIахIиял хурзал лъилъулел рукIун руго. Бакъ гIебеде балагьун бихьараб меххалълъ, хъантIарав нуцалчиясс руччабазда гьадал рагIаби абун руго. Ракъуцца хIалги гьабун, къо кидадай инаян ругел руччабазги нуцалчияссул чара хвараб гьадаб жаваб кьун буго. - ebela:ul roqoy baq uneb bugin, ba;ida ~al juTe, ba\ar ruXabi. - baqarab xe%alda qono zwan bugin, baquda ~al juTe, malaik#abi. kici;un /uharal bujun bugo. rosdal ruXabi heSiye $ideda Tadab qo habulel, heSul za\iyal [ur#al ;i;ulel rujun rugo. baq febede balahun bi%arab me{a:, ]anTaraw nucalxiyaS ruXaba#da hadal rafabi abun rugo. raquCa \algi habun, qo kidaday inayan rugel ruXaba#gi nucalxiyaSul xara [warab hadab $awab pun bugo. 38. Эбелалълъул рокьи ккечIони, ясалълъе росс щоларев. ebela:ul ropi Kezoni, yasa:e roS &olarew. 40. Эбелалълъул рокьи ккун, яс кьурайила, инссул рокьи ккун, васассе ячарайила. ebela:ul ropi Kun, yas purayila, inSul ropi Kun, wasaSe yaxarayila. 41. Эбелалълъул хIила бергьун, ххинкIал гIиссин гьарунила, лъималазул макру цIцIикIкIун, кIи-кIи цадахъ квананила. ebela:ul \ila berhun, {injal fiSin harunila, ;imala#ul makru ~iJun, ji-ji cada] kwananila. 42. Эбелалълъул цого жо – царгъиниве гъецIеро. ebela:ul cogo $o - carviniwe ve`ero. 43. Эбелалълъул цIцIалкIил гьаракь рагIулареб бакIалда сордо баларев «багьадур». ebela:ul ~aljil harap rafulare bajalda sordo balarew «bahadur». 44. Эбелалълъул цIцIалкIил гьаракь рагIулареб бакIалда сордо баларев вас, хIамил рачIчI ккуниги, кверда пинкь бахъуней къоролалълъуй яс. ebela:ul ~aljil harap rafulareb bajalda sordo balarew was, \amil raZ Kunigi, kwerda _inp ba]uney qorola:ul yas. 45. Эбелалълъухъ гIенеккуларел ВатIаналълъеги мутIигIлъуларел. ebela:u] feneKularel waTana:egi muTif;ularel. 46. Эбелалълъухъ гIин тIамуларей ясалълъ чияхъги гIин тIамиларо. ebela:u] fin Tamularey yasa: xiya]gi fin Tamilaro. 47. Эбелги ясги – расаги гIункIкIги, нусги якьадги – ракьаги нусги. ebelgi yasgi - rasagi funJgi, nusgi yaoadgi - rapagi nusgi. 48. Эбелдахъан – асс, инссухъан – къо. ebelda]an - aS, inSu]an - qo. 49. Эбелдахъан гIагарлъиялълъул гурхIел цIцIикIкIарабила. ebelda]an fagar;iya:ul gur\el ~iJarabila. 50. Эбеллъун яхъине – бигьаяб жо, эбеллъи гьабизе – захIматаб жо. ebel;un ya]ine - bihayab $o, ebel;i habi#e - #a\matab $o. 51. Эбел-эмен лъималазе алжаналълъул кавабийила. ebel-emen ;imala#e al$ana:ul kawabiyila. 52. Эбел-эмен рукIунелила кидадай лъимал кIудиял гIелаян, лъимал рукIунелила кидадай гьел хвелаян. ebel-emen runelila kidaday ;imal judiyal felayan, ;imal rujunelila kidaday hel [welayan. 53. Эгъе кьуранани кьолбое гIолев, кьурун вуссанани росдае гIолев. eve puranani polboye folew, purun wuSanani rosdaye folew. 54. Элтир бихьун кьегIер хъве, гIала бихьун чу босе. eltir bi%un pefer ]we, fala bi%un xu bose. 55. Эмен беццав, вацц гIинкъав. emen beCaw, waC finqaw. 56. Эмен васаб, вас эменаб къайи-ссвериялдасса цIунагийила. emen wasab, was emenab qayi-SweriyaldaSa `unagiyila. 57. Эмен вукIаго – бессдалал, росс вукIаго – къоролай. emen wujago - beSdalal, roS wujago - qorolay. 58. Эмен гъоркье реххараб гьегь мунгоги херлъилалде нахъе цIуне. emen vorpe re{arab heh mungogi [er;iyalde na]e `une. Хханассул бюрухъ букIун буго хIалтIул гIумруялдасса арал херал эбел-эмен, гьагьинирги лъун, кьурсса гъоркье реххеян. Гьедин киназго реххулелги рукIун руго. Цо херай эбел гъоркье реххулеб меххалълъилан бицен буго, гьелълъ васассда гьарарабила - «Ворехха, дир вас, хIатIил кьватIараб бакI тункиларедухъ реххе», – ян. Эмен реххулеб меххалълъ, гьесс гьабураб васигат батIияб буго. «Ворехха, дир вас, – ан абун буго гьесс, – херлъарав меххалълъ мунгоги реххизе, гьаб гьегь нахъе цIунун те!» {anaSul buyuru] bujun bugo \alTul fumruyaldaSa aral [eral ebel-emen, hahinirgi ;un, purSa vorpe re{eyan. hedin kina#go re{ulelgi rujun rugo. co [eray vorpe re{uleb me{a:ilan bicen bugo, he: wasaSda hararabila - «wore{a, dir was, \aTil pwaTarab baj tunkilaredu] re{e», - yan. emen re{uleb me{a:, heS haburab wasigat baTiyab bugo. «wore{a, dir was, - an abun bugo heS, - [er;araw me{a: mungogi re{i#e, hab heh na]e `unun te!» Инссуда цIакъ ракIги гурхIун, жинццаго эмен реххарав гIадин, жиндир васасс живги реххизе вукIиналълъул ххиялги гьабун, гьесс эмен гъоркье реххун гьечIо. Хханассдасса балъго, нахъарокъов тун, хьихьун вуго. Хханзабазул букIараб гIадаталда рекъон, цо хханасс гIадамал гъоркье ралев хханассе цо оц битIун бачIун буго. Кагътида хъван букIун буго, гьаб оцол хIалалабги хIарамабги гьан батIа гьабизе лъани, жинцца дуе пуланаб росуги кьелила, лъачIони, цо росу дуцца диеги кьезе кколилан. inSuda `aq rajgi gur\un, $inCago emen re{araw fadin, $indir wasaS $iwgi re{i#e wujina:ul {iyalgi habun, heS emen vorpe re{un hezo. {anaSdaSa ba;go, na]aroqow tun, %i%un wugo. {an#aba#ul bujarab fadatalda reqon, co {anaS fadamal vorpe ralew {anaSe co oc biTun bazun bugo. kavtida ]wan bujun bugo, hab ocol \alalabgi \aramabgi han baTa habi#e ;ani, $inCa duye _ulanab rosugi pelila, ;azoni, co rosu duCa diyegi pe#e Kolilan. Жиндирго ххалкъги данде гьабун, хханасс гьеб суалалда тIад ургъизе лъабго къо кьун буго. Нахъа рокъов ваххчизавурав инсуцца гьикъун буго, щайин жакъа хханасс ххалкъ данде гьабун букIарабилан. Васассги бицун буго хханассда чIван бугеб кIудияб ургъалил. Инссуцца васассда малълъун буго, дуцца абейила хханассда, гьеб оцги хъун, гIадамал кваназарейин, цаби рикIкIараб гьанги, гIодобе реххизе биччачIого, цо бакIалде бакIаризе гьабейилан. Цинги гьеб гьанги битIейин дов хханассухъе, дуцца нижее битIараб оцода гьабгощинаб гьан хIарамаб батанин, хIалалабщинаб нижеццаги кванилан. $indirgo {alqgi dande habun, {anaS heb sualalda Tad urvi#e ;abgo qo pun bugo. na]a roqow wa{xi#awuraw inSuCa hiqun bugo, &ayin $aqa {anaS {alq dande habun bujarabilan. wasaSgi bicun bugo {anaSda zwan bugeb judiyab urvalil. inSuCa wasaSda ma:un bugo, duCa abeyila {anaSda, heb ocgi ]un, fadamal kwana#areyin, cabi riJarab hangi, fodobe re{i#e biXazogo, co bajalde bajari#e habeyilan. cingi heb hangi biTeyin dow {anaSu]e, duCa ni$eye biTarab ocoda habgo&inab han \aramab batanin, \alalab&inab ni$eCa kwanilan. Хханасс лъабго къоялдассан ххалкъ данде гьабун буго. Жаваб кьезе кIолев чи гьадав ваххчарав инссул вас гурони ватун гьечIо. Киназго гьев гIолохъанчияссул жаваб битIараблъун рикIкIун буго. Гьесс абухъе гьабураб меххалълъ, гьезул хханги дандияссдасса бергьун вуго. {anaS ;abgo qoyaldaSan {alq dande habun bugo. $awab pe#e jolew xi hadaw wa{xaraw inSul was guroni watun hezo. kina#go hew folo]anxiyaSul $awab biTarab;un riJun bugo. heS abu]e haburab me{a:, he#ul {angi dandiyaSdaSa berhun wugo. Нахъе-нахъеги рачIарал гьададиналго гъваридал суалазе гIакъилал жавабал гьавго васасс кьураб меххалълъ, ххан щаклъун вуго, чIчIезабун буго, гьав гIолохъанчиясс ургъарал жавабал гьал гурин, гьалда жаниб жив ххадув гъолареб цо хIикмат батизе кколилан. na]e-na]egi razaral hadadinalgo vwaridal suala#e faqilal $awabal hawgo wasaS purab me{a:, {an &ak;un wugo, Ze#abun bugo, haw folo]anxiyaS urvaral $awabal hal gurin, halda $anib $iw {aduw volareb co \ikmat bati#e Kolilan. АсскIовеги ахIун, хханасс гIолохъанчияссда абун буго, гьал захIматал суалазе жавабал кьей дур гьунар гуреблъи лъалин дида, щив гIакъиласс дуда гьал жавабал малълъулел ратаниги, гьев щив чиян жинда бицеян. ГIолохъанчиясс кинабго жо битIун бицун буго. aSjowegi a\un, {anaS folo]anxiyaSda abun bugo, hal #a\matal suala#e $awabal pey dur hunar gureb;i ;alin dida, &iw faqilaS duda hal $awabal ma:ulel ratanigi, hew &iw xiyan $inda biceyan. folo]anxiyaS kinabgo $o biTun bicun bugo. Гьеб меххалълъ хханассда бичIчIун буго, хханлъи цIунизе ккани, гIумру бихьарал, хIалбихьи бугел херал, гIакъилал гIадамал къваригIунел рукIин. ЦIияб буюрухъ кьун буго - «Херал эбел-эмен гъоркьеги реххуге, гьезул хIурматги цIуне», – ян. heb me{a: {anaSda biZun bugo, {an;i `uni#e Kani, fumru bi%aral, \albi%i bugel [eral, faqilal fadamal qwarifunel rujin. `iyab buyuru[ pun bugo - «[eral ebel-emen vorpegi re{uge, he#ul \urmatgi `une», - yan. 59. Эмен гьечIессдасса, эбел гьечIев цIцIикIкIун бессдалавила. emen hezeSdaSa, ebel hezew ~iJun beSdalawila. 60. Эмен гьечIессул кIудияв эмен валагьуге. emen hezeSul judiyaw emen walahuge. 61. Эмен гьобол гIадав чи, рукъалълъул хIал эбелалда лълъикI лъала. emen hobol fadaw xi, ruqa:ul \al ebelalda :ij ;ala. 62. Эмен къолохъан вугони, вас кьурдухъан вахъуневила. emen qolo]an wugoni, was purdu]an wa]unewila. 63. Эмен къваригIунареб къо бачIунареб. emen qwarifunareb qo bazunareb. 64. Эмен лълъикIассдасса живго лълъикIав лълъикI, эбел лълъикIалдасса яс лълъикIай лълъикI. emen :ijaSdaSa $iwgo :ijaw :ij, ebel :ijaldaSa yas :ijay :ij. 65. Эмен рихарав васассда живгоги рихунев. emen ri[araw wasaSda $iwgogi ri[unew. 66. Эмен цин кваналев, эбел кIицIцIул кваналей, лъимал лъабцIцIул кваналел. emen cin kwanalew, ebel ji~ul kwanaley, ;imal ;ab~ul kwanalel. 67. Эменлъи гьабурассе васлъи гьабе, ваццлъи гьабурассе ваццлъи гьабе. emen;i haburaSe was;i habe, waC;i haburaSe waC;i habe. 68. Эххебе араб гIор нахъ буссунареб. e{ebe arab for na] buSunareb. 69. Эххебе араб лълъецца гьобо хIалтIулареб. e{ebe arab :eCa hobo \alTulareb. 70. Эххебе битIараб хIетIе сабаблъунги кколебила росс-лълъадиялда гьоркьоб рагIи. e{ebe biTarab \eTe sabab;ungi Kolebila roS-:adiyalda horpob rafi. 71. ЭххеберегIел гьечIеб эххедерегIел букIунареб. e{eberefel hezeb e{ederefel bujunareb. 72. Эххеде валагьарав гIодов ххутIаравила, гIодове валагьарав вахъун ккаравила. e{ede walaharaw fodow {uTarawila, fodowe walaharaw wa]un Karawila. 73. Эххеде ваханагIан гьури кутакаб. e{ede wa[anafan huri kutakab. 74. Эххеде йорххани рокьи бугилан абула, гIодое къулани къинай йигилан абула. e{ede yor{ani ropi bugilan abula, fodoye qulani qinay yigilan abula. 75. Эххеде мохъалълъ – чотIахъан, чи гьечIелълъув – багьадур. e{ede mo]a: - xoTa]an, xi heze:uw - bahadur. 76. Эххеде реххараб тIагъур гIодобе бачIинегIанги бихьинчияссе хIалхьи лълъикIаб. e{ede re{arab Tavur fodobe bazinefangi bi%inxiyaSe \al%i :ijab. 77. Эххеде реххараб тIагъур гIодобе бачIинегIанги чияссул бахIарчилъи лIугьунеб. e{ede re{arab Tavur fodobe bazinefangi xiyaSul ba\arxi;i /uhuneb. 78. Эххеде унелълъул, нахъвуссине ккеялълъулги хIисаб гьабе. e:ede une:ul, na]wuSine Keya:ulgi \isab habe. 79. Эххедераялълъ – чотIацIакъ, чияр рокъов – саххават. e{ederaya: - xoTa`aq, xiyar roqow - sa{awat.

Сс S Ссабру алжаналълъул кIулила. Sabru al$ana:ul julila. Ссабру гьабулеб бугилан чи валъаргъунге, си гIураб меххалълъ, биххулебин. Sabru habuleb bugilan xi wa;arvunge, si furab me{a:, bi{ulebin. Ссабру гьаби гIоларо, рекIелI гIакълу гьечIони. Sabru habi folaro, reje/ faqlu hezoni. Ссабру гьабурассе пайда кIудияб. Sabru haburaSe _ayda judiyab. Ссабру гьечIев чияссул гьабун жо релълъунаро. Sabru hezew xiyaSul habun $o re:unaro. Ссабру – гIакълуялълъул ххан. Sabru - faqluya:ul {an. КIудияв чиясс васассул васассда малълъулеб букIун буго, ворехха, дир вас, мун ххеххдаруге, гIакълуялълъул ххан ссабруйин кколеб. judiyaw xiyaS wasaSul wasaSda ma:uleb bujun bugo, wore{a, dir was, mun {e{daruge, faqluya:ul {an Sabruyin Koleb. ЧIчIужу ячун мехх бахъилалдего, гьев ккун вуго рагъде. Рокъове щвечIого ун руго гIемерал санал. Гьасс пикру гьабулеб букIун буго чIчIужу жиндие ххияналъанадай, россассе анадайилан... Zu$u yaxun me{ ba]ilaldego, hew Kun wugo ravde. roqowe &wezogo un rugo femeral sanal. haS _ikru habuleb bujun bugo Zu$u $indiye {iyana;aday, roSaSe anadayilan... Аххирги гьав щун вуго сардилI жиндирго минаялде. Цин рокъове лIугьиналде, тIохдеги вахун, ццебетIалаялдассан рокъове валагьараб меххалълъ, бихьун буго таххида вегун цо бихьинчи вукIинги, гьессул бетIералда кверги лъун, жиндирго чIчIужу йикIинги. КIудияв инссул малълъ босичIев ххеххдарухъанасс, жанивеги лIугьун, цин хханжар кьабун буго бихьинчияссда, ракIалда букIун буго чIчIужуги чIвазе. a{irgi haw &un wugo sardi/ $indirgo minayalde. cin roqowe /uhinalde, To[degi wa[un, CebeTalayaldaSan roqowe walaharab me{a:, bi%un bugo ta{ida wegun co bi%inxi wujingi, heSul beTeralda kwergi ;un, $indirgo Zu$u yijingi. judiyaw inSul ma: bosizew {e{daru]anaS, $aniwegi /uhun, cin {an$ar pabun bugo bi%inxiyaSda, rajalda bujun bugo Zu$ugi zwa#e. «Вай! ЧIвана гури дуцца дурго унтарав вас!» – ан чIчIужу тIад ххурххарай меххалълъ, бичIчIун буго гьессда ссабру гIакълуялълъул ххан букIин. «way! zwana guri duCa durgo untaraw was!» - an Zu$u Tad {ur{aray me{a:, biZun bugo heSda Sabru faqluya:ul {an bujin. Ссабру тIагIарассухъа тIад гьабун жо босуге. Sabru TafaraSu]a Tad habun $o bosuge. Ссабру ццебе ккезабе, ццин нахъе ккезабе. Sabru Cebe Ke#abe, Cin na]e Ke#abe. Ссабруялда чIчIарассе пайда камулареб, ххеххдарухъанассул ххиялал хIорго ххутIулел. Sabruyalda ZaraSe _ayda kamulareb, {e{daru]anaSul {iyalal \orgo {uTulel. Ссабруялълъ мегIер лълъухъалеб. Sabruya: mefer :u]akeb. Ссабруялълъул тIиналда – багIараб месед. Sabruya:ul Tinalda - bafarab mesed. Ссабуралълъул аххада - роххел. Sabura:ul a{ada - ro{el. Ссабруялълъул тIиналда тIогьол майдан рагIула. Sabruya:ul Tinalda Tohol maydan rafula. Ссабурассе – бохх, виххарассе – ратIа. SaburaSe - bo{, wi{araSe - raTa. Ссадакъа кье кваранаб квералълъ, кьураблъи квегIаб квералда лъаларедухъ. (Квараналълъ кьураб квегIалда лъазе кколареб). Sadaqa pe kwaranab kwera:, purab;i kwefab kweralda ;alaredu]. (kwarana: purab kwefalda ;a#e Kolareb). Ссадакъа кье рукъ бакъулареб, хIалтIи гьабе черхх чIвалареб. Sadaqa pe ruq baqulareb, \alTi habe xer{ zwalareb. Ссадакъаги къадеквенги – дагьаб жо. Sadaqagi qadekwengi - dahab $o. Ссадакъаялълъ хьихьулессул къадруги букIинаро, бараб гIетIалълъ тIувалессул къиматги хвеларо. Sadaqaya: %i%uleSul qadrugi bujinaro, barab feTa: TuwaleSul qimatgi [welaro. СсахIие жо рокъоб гьечIей, къолоде жо тIад ретIуней. Sa\iye $o roqob hezey, qolode $o Tad reTuney. СсахIил пайда гьабулаго къолол зарал ккарабила. Sa\il _ayda habulago qolol #aral Karabila. СсахIилги роцен лъазе ккола. Sa\ilgi rocen ;a#e Kola. СсахIихъ ссахI гурони щолареб. Sa\i] Sa\ guroni &olareb. СсахIицца къеларо, къолоцца бергьинаро (Жо гуреб жоялълъул бицунге). Sa\iCa qelaro, qoloCa berhinaro ($o gureb $oya:ul bicunge). СсахIицца хIама цIцIараб, рахъицца оц цIцIараб (хIал щун унтараб). Sa\iCa \ama ~arab, ra[iCa oc ~arab (\al &un untarab). Ссвакарассда нух гурхIулареб, вакъарассда чед гурхIулареб. SwakaraSda nu[ gur\ulareb, waqaraSda xed gur\ulareb. СсвакачIого чIчIани, чIчIечIого вилълъине кколев. Swakazogo Zani, Zazogo wi:ine Kolew. Ссванилан ккараб цIа рекIинеги бегьулеб, ссванилан тараб питна цIилъизеги бегьулеб. Swanilan Karab `a rejinegi behuleb, Swanilan tarab _itna `i;i#egi behuleb. Ссверун къачIеб азбар – цаби гьечIеб кIал. Swerun qazeb a#bar - cabi hezeb jal. СсалихIицца жергъен гIадин рекъезабе. Sali\iCa $erven fadin reqe#abe. Ссан – дуе, хур – дие, бекьизе – дуе, кваназе – дие. San - duye, [ur - diye, bepi#e - duye, kwana#e - diye. СсугъралIа чиясс гьабураб жо анкьго соналдассан гурони тIатунаребила. Suvra/a xiyaS haburab $o anpgo sonaldaSan guroni Tatunarebila. Ссугъур къан букъе, къехь биччан букъе. Suvur qan buqe, qe% biXan buqe. Ссундуе букIаниги, пал лълъикIаб къотIе. Sunduye bujanigi, _al :ijab qoTe. Ссундуего жиндир заман, ххасало-гIазу, риидал-цIцIад. Sunduyego $indir #aman, {asalo-fa#u, riidal-~ad. СсундулIго роцен букIине кколеб. Sundu/go rocen bujine Koleb. Ссундулго аххир букIунеб, анищалълъул бицен ххутIулеб. Sundulgo a{ir bujuneb, ani&a:ul bicen {uTuleb. Ссургу гIадинги вукIунгейила, жини гIадинги вукIунгейила, цо-цониги кьоххорххо гIадинги вукIайила (Ссургу гIадин хъалалъанги вукIунгейила, жини гIадин гъорлIанги вукIунгейила, цо-цониги кьоххорххо гIадинги вукIайила). Surgu fadingi wujungeyila, $ini fadingi wujungeyila, co-conigi po{or{o fadingi wujayila (Surgu fadin ]ala;angi wujungeyila, $ini fadin vor/angi wujungeyila, co-conigi po{or{o fadingi wujayila). Ссуриялдасса хвелго лълъикIила. SuriyaldaSa [welgi :ijila. Ссурун хвей – кIицIцIул хвей. Surun [wey - ji~ul [wey.

Ц c 1. Ца таралълъ мегIер толеб. ca tara: mefer toleb. 2. Цаби гьечIеб кIал - гьобо гьечIеб гьабирукъ. cabi hezeb jal - hobo hezeb habiruq. 3. Цаби лълъикIал Аллагьассго рижарал, гьава лълъикIаб живго гIураб ракьалълъул. cabi :ijal allahaSgo ri$aral, hawa :ijab $iwgo furab rapa:ul. 4. Цабзакье гIолареб гIоссокье щвана. cab#ape folareb foSope &wana. 5. Цагъур лълъикIай – чехь лълъикIай, росс лълъикIай – жийго лълъикIай. cavur :ijay - xe% :ijay, roS :ijay - $iygo :ijay. 6. Цадахъ кваналезда гьикъун тIаме цIцIам. cada] kwanale#da hiqun Tame ~am. 7. Царада гьикъарабила дуе дур лълъади кинай йигейилан. Гьелълъ жаваб кьурабила - лълъадул эбел жиндирго россассе кинай йикIарай ятаниги, гьединай йигилан. carada hiqarabila duye dur :adi kinay yigeyilan. he: $awab purabila - :adul ebel $indirgo roSaSe kinay yijaray yatanigi, hedinay yigilan. 8. Царада макьилIги гIанкIуялила рихьулел. carada mapi/gi fanjuyalila ri%ulel. 9. Царада ракIалда - гIанкIуял, гIанкIуязда ракIалда - муч. carada rajalda - fabjuyal, fanjuya#da rajalda - mux. 10. Царае балагьалълъе ккараб жо жиндирго цIцIокойила. caraye balaha:e Karab $o $indirgo ~okoyila. 11. Царакьа хIинкъун, лIутиялдасса, цигун вагъун, хвей лълъикI. carapa \inqun, /utiyaldaSa, cigun wavun, [wey :ij. 12. Царал бикьи къваригIунеб бакIги букIунебила, бацIил бикьи къваригIунеб бакIги букIунебила. caral bipi qwarifuneb bajgi bujunebila, ba`il bipi qwarifuneb bajgi bujunebila. 13. Царал кIал гъунани, гъадиццаги букъулебила ракьа. caral jal vunani, vadiCagi buqulebila rapa. 14. Царал – рукIун, гъадил – бусен. caral - rujun, vadil - busen. 15. Царахъе щварабги – бацIие, бацIихъе щварабги – бацIие. cara]e &warabgi - ba`iye, ba`i]e &warabgi - ba`iye. 16. Царацца бацIида гьикъарабила гьадигIан цIакъ дур габур щиб гьабун биццалъарабилан. БацIицца жаваб кьурабила, жиндирго къваригIелалълъ жибго ун, биццалъанилан. caraCa ba`ida hiqarabila hadifan `aq dur gabur &ib habun biCa;arabilan. ba`iCa $awab purabila, $indirgo qwarifela: $ibgo un, biCa;anilan. 17. Царацца веццарухъанассул гъвесс кваналаребила. caraCa waCaru]anaSul vweS kwanalarebila. 18. Царацца тIанчIазда гьикъулебила - жинцца нуж лъабго къоялълъищила хьихьилел, лъабго моцIцIалълъищилан. ТIанчIаз жаваб кьолебила - лъабго къоялълъ хьихьеян. caraCa Tanza#da hiqulebila - $inCa nu$ ;abgo qoya:i&ila %i%ilel, ;abgo mo~a:i&ilan. Tanza# $awab polebila - ;abgo qoya: %i%eyan. 19. Царгъида нахъаги тушман ватулев, чолода нахъаги хъумур батулеб. carvida na]agi tu^man watulew, xoloda na]agi ]umur batuleb. 20. Цер кибе аниги – рачIчI ххадуб. cer kibe anigi - raZ {adub. 21. Цилгун гени кваналареб. cilgun geni kwanalareb. 22. Цида релълъарав вукIаниги, гьудул гьудул вуго. cida re:araw wujanigi, hudul hudul wugo. 23. Цидул кутакалдасса царал хIила бергьараб. cidul kutakaldaSa caral \ila berharab. 24. Цин бихьараб – беццаб, кIиабизе бихьараб – рекъаб. cin bi%arab - beCab, jiabi#e bi%arab - reqab. 25. Цилгун гени кванаге, гIабдалассулгун маххссара гьабуге. cilgun geni kwanage, fabdalaSulgun ma{Sara habuge. 26. Цин бицани – берцинаб, кIицIцIул бицани – мухьучIаб. cin bicani - bercinab, ji~ul bicani - mu%uzab. 27. Цин вихьарав – гьобол, кIиабизе вихьарав – гьудул. cin wi%araw - hobol, jiabi#e wi%araw - hudul. 28. Цин вихьун чи лъаларев. cin wi%un xi ;alarew. 29. Цин гъол кьурдухъе кьурде, цинги дуего бокьухъе кьурде. cin vol purdu]e purde, cingi duyego bopu]e purde. 30. Цин гьабизе кIкIухIаллъани, кIицIцIул гьабизе кколеб. cin habi#e Ju\al;ani, ji~ul habi#e Koleb. 31. Цин гьабун, лълъикIлъи гIолареб. cin habun :ij;i folareb. 32. Цин гьабураб лълъикIлъи гIоларессе тIокIаб гьабуге. cin haburab :ij;i folareSe Tojab habuge. 33. Цин гьекъарав кIицIцIул меххтула. cin heqaraw ji~ul me{tula. 34. Цин гIакъилассда гьикъе, цинги мунго ургъе. cin faqilaSda hiqe, cingi mungo urve. 35. Цин – каралълъ чIван, цин – хIохьолI чIван. cin - kara: zwan, cin - \o%o/ zwan. 36. Цин кьалбал риччай, цинги эххедеги а. cin palbal riXay, cingi e{edegi a. 37. Цин кIал бухIарассила карщиде ххеххго пулеб. cin jal bu\araSila kar&ide {e{go _uleb. 38. Цин кIанцIана гарцIцI, мун – борчIана, кIиабизеги кIанцIана – борчIана, лъабабизеги кибе борчIулебан бихьила! cin jan`ana gar~, mun borzana, jiabi#egi jan`ana - borzana, ;ab'abi#egi kibe borzuleban bi%ila! 39. Цин кIодолъулел, кIицIцIул гьитIинлъулел. cin jodo;ulel, ji~ul hiTin;ulel. 40. Цин мекъсса кколел, цин ритIун кколел, битIун ккараб гьабе, мекъсса ккараб те. cin meqSa Kolel, cin riTun Kolel, biTun Karab habe, meqSa Karab te. 41. Цин ургъейила, ххадуб кьвагьейила. cin urveyila, {adub pwaheyila. 42. Цин хIама хIобода бухьейила, ххадуб Аллагьассул цIцIобалда тейила. cin \ama \oboda bu%eyila, {adub allahaSul ~obalda teyila. 43. Цин цIцIердассан хъущтIараб хIамагицин кIиабизе цIцIерде бахунаребила. cin ~erdaSan ]u&Tarab \amagicin jiabi#e ~erde ba[unarebila. 44. Цин чияде ккун чи ххутIуларев. cin xiyade Kun xi {uTularew. 45. Циналълъул гъоркьагьабихъила, циналълъул тIассагьабихъила (чияссул гIумру цо ккураб хIалалда букIунаребила). cina:ul vorpahabi]ila, cina:ul TaSahabi]ila (xiyaSul fumru co Kurab \alalda bujunarebila). 46. Циналълъул гIор кваналеб, циналълъул лъар кваналеб. vina:ul for kwanaleb, cina:ul ;ar kwanaleb. 47. Цингиялдасса гьанже лълъикI, эбелалдасса яс лълъикI. cingiyaldaSa han$e :ij, ebelaldaSa yas :ij. 48. Цин-цин битIараб рагIиги гьерессилъулеб, цо-цо меххалълъ битIун гьабураб хIалтIиги мекъсса кколеб. cin-cin biTarab rafigi hereSi;uleb, co-co me{a: biTun haburab \alTigi meqSa Koleb. 49. Цин-цин гьорчоги чи вихьунила гирулеб. cin-cin horxogi xi wi%unila giruleb. 50. Цин-цин гьудулги тушманлъулев, цин-цин тушманги гьудуллъулев. cin-cin hudulgi tu^man;ulew, cin-cin tu^mangi hudul;ulew. 51. Цин-цин гIабдалассги бицунеб гIакъилаб рагIи, цин-цин гIакъилги мекъсса ккезе бегьулев. cin-cin fabdalaSgi bicuneb faqilab rafi, cin-cin faqilgi meqSa Ke#e behulew. 52. Цин-цин гIакъилги къосунев, цо-цо гIайиб гIалимчияссдаги кколеб. cin-cin faqilgi qosunew, co-co fayib falimxiyaSdagi Koleb. 53. Цин-цин кьили чол мугъалда букIунебила, цин-цин бетIергьанчияссул мугъалда букIунебила. cin-cin pili xol muvalda bujunebila, cin-cin beTerhanxiyaSul muvalda bujunebila. 54. Цицца гъалбацI чIваларо, гъадицца цIцIум чIваларо. ciCa valba` zwalaro, vadiCa ~um zwalaro. 55. Цо багьана бугелда рекъечIесс кIиго багьана бугей хьихьизе кколей. co bahana bugelda reqezeS jigo bahana bugey %i%i#e Koley. 56. Цо бакIалда чIчIараб лълъим ххеххго махIцуна. co bajalda Zarab :im {e{go ma\cuna. 57. Цо бахIарчилъи лIугьунилан, реццги гьабуге, цо къадараб жо ккунилан, къадараб цIцIарги чIваге. co ba\arxi;i /uhunilan, reCgi habuge, co qadarab $o Kunilan, qadarab ~argi zwage. 58. Цо бер кьижун бугони, цоялълъ ворчIухъанлъи ккве. co ber pi$un bugoni, coya: worzu]an;i Kwe. 59. Цо берцинай ясалълъ тIад квер бахъидал, ТIасса унти унеб заман букIана. Ругел щинал ясал къочананиги, Къоял аралдасса сахлъулев гьечIо. co bercinay yasa: Tad kwer ba]idal, TaSa unti uneb #aman bujana. rugel &inal yasal qoxanigi, qoyal araldaSa sa[;uley hezo. 60. Цо бетIералда лълъикI лъала, кIиго бетIералда дагьабги лълъикI лъала. co beTeralda :ij ;ala, jigo beTeralda dahabgi :ij ;ala. 61. Цо бихьараб хьодуе те. co bi%arab %oduye te. 62. Цо бице, кIиго бице – гъваридаб бице. co bice, jigo bice - vwaridab bice. 63. Цо босизе кIоларесс - “КIиго кье дихъе”, – ян абурабила. co bosi#e jolareS - "jigo pe di]e", - yan aburabila. 64. Цо боххида чи вилълъунарев, цояб гьакибер чIчIун, цояб гирулареб. co bo{ida xi wi:unarew, coyab hakiber Zun, coyab girulareb. 65. Цо бугеб рукIкIенги – рорлъи тIекъаб, цо вугев васги – гIамал мекъав. co bugeb ruJengi ror;i Teqab, co wugew wasgi - famal meqaw. 66. Цо бугессул къосараб, къого бугессул битIараб гIи. co bugeSul qosarab, qogo bugeSul biTarab fi. 67. Цо ганчIил къед лIугьунаро, цо гъотIол ах лIугьунаро. co ganzil qed /uhunaro, co voTol a[ /uhunaro. 68. Цо гулиццаги цер холеб, цо рагIуццаги кечI холеб. co guliCagi cer [oleb, co rafuCagi kej [oleb. 69. Цо гурони гIумру гьечIеб, кIицIцIул дунялалде риччаларел. co guroni fumru hezeb, ji~ul dunyalalde riXalarel. 70. Цо гъая гьечIеб берцинлъи букIунаребила. co vaya hezeb bercin;i bujunarebila. 71. Цо гъая гьечIого, гъветI бакъваларо, цо гIузру гьечIого, ракI бечIаларо. co vaya hezogo, vweT baqwalaro, co fu#ru hezogo, raj bezalaro. 72. Цо гъотIол ах лIугьунареб, цо хIамил гвай букIунареб, цо чияссул бо гIолареб. co voTol a[ /uhunareb, co \amil gway bujunareb, co xiyaSul bo folareb. 73. Цо гьабе – царал гьабе, хъергъуян гъеду ккоге. co habe - caral habe, ]ervuyan vedu Koge. 74. Цо гьабулев чиги вукIунев, цо тIад рекъолев чиги вукIунев. co habulew xigi wujunew, co Tad reqolew xigi wujunew. 75. Цо гьабураб бечеги тIасса цаби гьечIеб буго. co haburab bexegi TaSa cabi hezeb bugo. 76. Цо гьекъарасс кIигоги гьекъолеб. co heqaraS jigogi heqoleb. 77. Цо гьересси бицарасс нусгоги бицунеб. co hereSi bicaraS nusgogi bicuneb. 78. Цо гьересси бицарассда кIиабизе божуларел. co hereSi bicaraSda jiabi#e bo$ularel. РосулIе ахIи бан лълъикI, гIадамазул букIунеб кеп бихьизеян ракIалде ккун буго вехьассда. - БацI! БацI! ГIиялълъ бацI речIчIун буго! Ххеххго рачIа! – ян ахIдон вуго гьев. ХIалуцун тIаде щварал гIадамал, вехьассдеги хьандолаго, нахъ руссун руго. ГIемер кватIичIого, вехьассул гIиялълъ речIчIун руго бацIал. КигIан цIакъ вехьасс гьарай бачаниги, цо гIадамасс гIин тIамун гьечIо. БацIазги лълъикIаб хъвехъари гьабун буго. Вехьассго гIадал ххвелал гьарулел рукIаралила, жив гIуруцца восун унев вугилан, цо гIолохъанчияссги. КIиабизе, унго-унголъун гIуруцца восун унеб меххалълъ, лълъиццаго бер тIамичIебила гьессухъги. rosu/e a\i ban :ij, fadama#ul bujuneb ke_ bi%i#eyan rajalde Kun bugo we%aSda. - ba`! ba`! fiya: ba` reZun bugo! {e{go raza! - yan a\don wugo hew. \alucun Tade &waral fadamal, we%aSdegi %andolago, na] ruSun rugo. femer kwaTizogo, we%aSul fiya: reZun rugo ba`al. kifan `aq we%aS haray baxanigi, co fadamaS fin Tamun hezo. ba`a#gi :ijab ]we]ari habun bugo. we%aSgo fadal {welal harulel rujaralila, $iw furuCa wosun unew wugilan, co folo]anxiyaSgi. jiabi#e, ungo-ungo;un furuCa wosun uneb me{a:, :iCago ber Tamizebila heSu]gi. 79. Цо гIила гьечIого, гIадан мискинлъуларо. co fila hezogo, fadan miskin;ularo. 80. Цо гIила гьечIого, нухда моххмохх лъоларилан абурабила царацца. co fila hezogo, nu[da mo{mo{ ;olarilan aburabila caraCa. 81. Цо гIила гьечIого цIцIад балареб, цо гIила гьечIого бакъ щолареб. co fila hezogo ~ad balareb, co fila hezogo baq &olareb. 82. Цо гIиялълъажо хъунги, бертин гьабейила, цIцIалкIу кIутIунги, берталълъ роххел загьир гьабейила. co fiya:a$o ]ungi, bertin habeyila, ~alju juTungi, berta: ro{el #ahir habeyila. 83. Цо гIункIкI царгъикь гьабулебила, цо гIункIкI авлахъалда гьабулебила. co funJ carvip habulebila, co funJ awla]alda habulebila. 84. Цо жо бикъарасс кинабго бикъарабиланги кколеб, цо гьересси бихьарассул кинабго гьерессиянги кколеб. co $o biqaraS kinabgo biqarabilangi Koleb, co hereSi bi%araSul kinabgo hereSiyangi Koleb. 85. Цо жо ракIалда гьечIого, гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ гьедигIан кIудияб мухь кьеларин дуццаян абурабила бакьучалълъ бацIида. co $o rajalda hezogo, hedifan hiTinab \alTu] hedifan judiyab mu% pelarin duCayan aburabila bapuxa: ba`ida. БацIицца бакьуч гуккулеб букIанила, жиндир анцIгониги кьарияб куйги бугила, мун квине ракIалдецин ккезеги ккечIила, бачIайила картIинисса къватIибе. Гьедин батани, жиб щибизейила къваригIун бугебилан чIчIанила бакьуч. Жинда давла батун бугин, гьеб жиндир добе бехъерхъизе кумек къваригIун бугилан абунила бацIицца. Жинцца дуе бащдаб давлаги кьелила. - Валагь, бачIинаро! – ян абунила бакьучалълъ. – Цо жо ракIалда гьечIого, гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ гьедигIан кIудияб мухь кьеларо дуцца! ba`iCa bapux guKuleb bujanila, $indir an`gonigi pariyab kuygi bugila, mun kwine rajaldecin Ke#egi Kezila, bazayila karTiniSa qwaTibe. hedin batani, $ib &ibi#eyila qwarifun bugebilan Zanila bapux. $inda dawla batun bugin, heb $indir dobe be]er]i#e kumek qwarifun bugilan abunila ba`iCa. $inCa duye ba&dab dawlagi pelila. - walah, bazinaro! - yan abunila bapuxa:. - co $o rajalda hezogo, hedifan hiTinab \alTu] hedifan judiyab mu% pelaro duCa! 86. Цо каранда кIиго ракI букIунареб, цо кIазикь кIиго бетIер букIунареб. co karanda jigo raj bujunareb, co ja#ip jigo beTer bujunareb. 87. Цо кваритIа кIиго палугьан кьурдуларев. co kwariTa jigo _aluhan purdularew. 88. Цо квералълъ гарацIцI бухьунареб (цо квералълъ хъат чIвалареб). co kwera: gara~ bu%unareb (co kwera: ]at zwalareb). 89. Цо квешаб гIамал гьечIого чи бечелъуларев. co kwe^ab famal hezogo xi bexe;ularew. 90. Цо ккалараб мугьалълъ цогидабги хвезабулеб. co Kalarab muha: cogidabgi [we#abuleb. 91. Цо ккве, цер ккве. co Kwe, cer Kwe. 92. Цо куйдул рехъен лIугьунаро, цо гъотIол ах лIугьунаро. co kudul re]en /uhunaro, co voTol a] /uhunaro. 93. Цо къадарав чиясс бодаго къадараб цIцIар чIвалеб. co qadaraw xiyaS bodago qadarab ~ar zwaleb. 94. Цо къвачIа кIиго гьабихъ балареб. co qwaza jigo habi] balareb. 95. Цо къоялълъ дудаго хIехьезе кIолареб жо гIумруялълъго хIехьезе тIамугеян гьарун буго вокьуларессе кьолей ясалълъ инссуда. co qoya: dudago \e%e#e jolareb $o fumruya:go \e%e#e Tamugeyan harun bugo wopulareSe poley yasa: inSuCa. 96. Цо къоялълъ гIодор чIчIани, кIиго къоялълъ хIалтIизе кколел. co qoya: fodor Zani, jigo qoya: \alTi#e Kolel. 97. Цо къоялълъ нахъбахъун тараб жо – нусго къоялълъ нахъбахъун тараб жо. co qoya: na]ba]un tarab $o - nusgo qoya: na]ba]un tarab $o. 98. Цо къоялълъ ццебе бекьараб анкьицца ццебе баккулеб. co qoya: Cebe beparab anpiCa Cebe baKuleb. 99. Цо кьабун бекичIелда цоги кьабе. co pabun bekizelda cogi pabe. 100. Цо кIалзул хIухьелгицин кIиго батIияб - гьохьани бахьараб, пуни цIцIорораб. co jal#ul \u%elgicin jigo baTiyab - ho%ani ba%arab, _uni ~ororab. 101. Цо кIатIи гьечIого, тIамах гуруларо, цо гIила гьечIого, гьумер багIарлъуларо. co jaTi hezogo, Tama[ gurularo, co fila hezogo, humer bafar;ularo. 102. Цо кIовокIе, кIкIвахI реххизе кIоларищан, кIвечIони, хвараб дур хIалтIи. co jowoje, Jwa\ re{i#e jorari&an, jwezoni, [warab dur \alTi. 103. Цо кIудиялдасса кIиго гьитIинаб бергьунеб. co judiyaldaSa jigo hiTinab berhuneb. 104. Цо кIудиялдасса кIиго рекъараб лълъикIаб. co judiyaldaSa jigo reqarab :ijab. 105. Цо лахIзаталда жанив бахIарчиги вахъунев, цо лахIзаталда жаниб чилъиги холеб. co la\#atalda $aniw ba\arxigi wa]unew, co la\#atalda $anib xi;igi [oleb. 106. Цо лъалиниб кIиго хханжар лъолареб. co ;alinib jigo {an$ar ;olareb. 107. Цо мокъида кIиго хIелкил бакъан рекъоларо, хIал рекъоларел росс-лълъадул ригьин ххалат ххутIуларо. co moqida jigo \elkil baqan reqolaro, \al reqolarel roS-:adul rihin {alat {uTularo. 108. Цо натIицца тIупила, тIеренчедалълъ юкъила. co naTiCa Tu_ila, Terenxeda: yuqila. 109. Цо нухалълъ ваччулев чи, хIатIал ххадур рехъерхъани, тIокIав ваччуларев. co nu[a: waXulew xi, \aTal {adur re]er]ani, Tojaw waXularew. 110. Цо нухалълъ дур узденг ккурассул кIицIцIул дуццаги ккве. co nu[a: dur u#deng KuraSul ji~ul duCagi Kwe. 111. Цо нухалълъ къун чIчIарав къого нухалълъ къун чIчIезе кколев. co nu[a: qun Zaraw qogo nu[a: qun Ze#e Kolew. 112. Цо нухалълъ мекъи ккезегIан, лъабго нухалълъ гьикъун лълъикI. co nu[a: meqi Ke#efan, ;abgo nu[a: hiqun :ij. 113. Цо нухалълъ чинхъани, ссабру гьабе, кIиабизе чинхъани, ххеххлъи гьабе. co nu[a: xin]ani, Sabru habe, jiabi#e xin]ani, {e{;i habe. 114. Цо пайда камураб квешлъи букIунареб. co _ayda kamurab kwe^;i bujunareb. 115. Цо рагIи гIоларессе нусго рагIиги гIолареб. co rafi folareSa nucgo rafigi folareb. 116. Цо рагIудалъун тIубалеб калам кIиго рагIудалъун бицунге. co rafuda;un Tubaleb kalam jigo rafuda;un bicunge. 117. Цо рагIуе цо рагIи гIолеб, цо бакIалдассан цо ригьин гIолеб. co rafuye co rafi foleb, co bajaldaSan co rihin foleb. 118. Цо рагIул чанго магIна букIинеги бегьулеб, чанго рагIул цо магIна букIинеги бегьулеб. co raful xango mafna bujinegi behuleb, xango raful co mafna bujinegi behuleb. 119. Цо рекIелI кIиго рокьи гьунареб. co reje/ jigo ropi hunareb. 120. Цо рекIелI кIигояссе бакI букIунареб. co reje/ jogoyaSe baj bujunareb. 121. Цо речIчIараб гIужда щвечIони, кIиабизеги речIчIе. co reZarab fu$da &wezoni, jiabi#egi reZe. 122. Цо речIчIаралълъ кIиго чIварав. co reZara: jigo zwaraw. 123. Цо речIчIе, гIужда щвеледухъ речIчIе, цо кьабе – ресалда ххадуб ккеледухъ кьабе. co reZe, fu$da &weledu] reZe, co pabe - resalda {adub Keledu] pabe. 124. Цо росулI цо гIабдал гIун вугилан абурабила ХIажихIума – дибирасс. co rosu/ co fabdal fun wugilan aburabila \a$i\uma - dibiraS. 125. Цо рузманалълъе цо ххутIба гIолебила. co ru#mana:e co {uTba folebila. 126. Цо сагIаталълъ ссабру гьабе, мунго бахIарчи вахъине. co safata: Sabru habe, mungo ba\arxi wa]ine. 127. Цо сон бараб меххалълъ гIорцIмада цо лълъикIаб гIамал кIочон толебила, кIиго квешаб гIамал лъалебила. co son barab me{a: for`mada co :ijab famal joxon tolebila, jigo kwe^ab famal ;alebila. 128. Цо сордо гурищилан, гъадил гIумру гъотIода арабила. co sordo guri&ilan, vadil fumru voToda arabila. 129. Цо сусур тIезеги гьелда рекъараб захIмат къваригIунеб. co susur Te#egi helda reqarab #a\mat qwarifaneb. 130. Цо тоххаб рагIиялълъ нусго гIакъилаб рагIи хвезабулеб, цо гьерессиялълъ нусго битIараб хвезабулеб. co to{ab rafiya: nusgo faqilab rafi [we#abuleb, co hereSiya: nusgo biTarab [we#abuleb. 131. Цо тушманги – гIемеравила, нусго гьудулги – дагьавила. co tu^mangi - femerawila, nusgo hudulgi - dahawila. 132. Цо тIуни щиб болъонидасса рас, кIиго тIуни щиб. co Tuni &ib bo;onidaSa ras, jigo Tuni &ib. 133. Цо ххинкI бикьун кьезеги чIчIужу йикIун лълъикIила. co {inj bipun pe#egi Zu$u yijun :ijila. 134. Цо ххунзахъев гьечIого, боги буцIцIунаребила, кIиго ххунзахъев гьоркьове ккани, боги биххулебила. co {un#a]ew hezogo, bogi bu~unarebila, jigo {un#a]ew horpowe Kani, bogi bi{ulebila. 135. Цо хъамураб хъандие гIолареб, цин чияссде ккун, чи ххутIуларев. co ]amurab ]andiye folareb, cin xiyaSde Kun, xi {uTularew. 136. Цо хъатIикь кIиго хъарпуз ккуни, кIиябго бортун унеб. co ]atip jigo ]ar_u# Kuni, jiyabgo bortun uneb. 137. Цо хъатикь – цIцIам, цо хъатикь – цIцIал. co ]atip - ~am, co ]atip - ~al. 138. Цо хIай букIунареб, кIиго чи бергьунеб. co \ay bujunareb, jigo xi berhuneb. 139. Цо хIал ккве, гьоркьохъеб ккве. co \al Kwe, horpo]eb Kwe. 140. Цо чиги бо букIуна, богIанаб ракI бугони, боги рехъен букIуна, чахъабилъун ругони. co xigi bo bujuna, bofanab raj bugoni, bogi re]en bujuna, xa]abi;un rugoni. 141. Цо чияссул боцIцIудалъун кIиго гьудул вахъунарев. co xiyaSul bo~uda;un jigo hudul wa]unarew. 142. Цо-цо тушман камурав бахIарчи вукIунаро, Гьудул гьалмагъ тIагIарав цониги ватуларо. co-co tu^man kamuraw ba\arxi wujunaro, hudul halmav Tafaraw conigi watularo. 143. Цо цIцIогь гьабурасс анцIабилебги гьабулеб. co ~oh haburaS an`abilebgi habuleb. 144. Цо цIулал – раххан, цо маххул – газа. co `ulal - ra{an, co ma{ul - ga#a. 145. Цо цIураб бугьнаццаги лал лIугIулеб, цо тIамураб галуццаги мегIер бегулеб. co `urab buhnaCagi lal /ufuleb, co Tamurab galuCagi mefer beguleb. 146. Цо чахъдадасса кIиго тIехь бахъулареб, цо бахIарчи кIицIцIул холарев. co xa]dadaSa jigo Te% ba]ulareb, co ba\arxi ji~ul [olarew. 147. Цо чахъдае – квар, кIигоялълъе – тIил. co xa]daye - kwar, jigoya:e - Til. 148. Цо чахъу кIанцIаралълъуссан киналго кIанцIулел, цо чиясс гьабураб жо киназго гьабулеб. co xa]u jan`ara:uSan kinalgo jan`ulel, co xiyaS haburab $o kina#go habuleb. 149. Цо чиясс гьабураб къадараб жо нусгояссда бихьулеб, азаргояссда рагIулеб. co xiyaS haburab qadarab $o nusgoyaSda bi%uleb, a#argoyaSda rafuleb. 150. Цо чиясс гьабураб хIалихьатаб жоялълъ росуго ссурулеб. co xiyaS haburab \ali%atab $oya: rosugo Suruleb. 151. Цо чиясс росу берцин гьабулеб, цолоцца къед берцин гьабулеб. co xiyaS rosu bercin habuleb, coloCa qed bercin habuleb. 152. Цо чиясс ячарай кIиго чIчIужу – цо лъалиниб лъураб кIиго ххвалчен. co xiyaS yaxaray jigo Zu$u - co ;alinib ;urab jigo {walxen. 153. Цо чияссги бо буцIцIунеб, цо чияссги бо биххулеб. co xiyaSgi bo bu~uneb, co xiyaSgi bo bi{uleb. 154. Цо чияссда бицараб – ххалкъалдаго бицараб жо. co xiyaSda bicarab - {alqaldago bicarab $o. 155. Цо чияссе кIиго чиги бойила. co xiyaSe jigo xigi boyila. 156. Цо чияссул бахIарчилъиялълъ ЦIцIор бахъиларо. co xiyaSul ba\arxi;iya: ~or ba]ilaro. 157. Цо чияссул бо гIоларо, цо гьецIцIол си гIоларо. co xiyaSul bo folaro, co he~ol si folaro. 158. Цо чияссул боцIцIудалъун кIиго гьудул вукIунарев. co xiyaSul bo~uda;un jigo hudul wujunarew. 159. Цо чIчIаралълъуб кIигоги чIчIун. co Zara:ub jigogi Zun. 160. Цо чIваралълъ хъумур гIорцIцIуларебила. co zwara: ]umur for~ularebila. 161. Цоги – гIемер, азаргоги – дагь. cogi - femer, a#argogi - dah. 162. Цогиязул адаб гьабунгутIи – жиндирго адаб гьабунгутIи. cogiya#ul adab habunguTi - $indirgo adab habunguTi. 163. Цого вас – рукъалълъул ххан. cogo was - ruqa:ul {an. 164. Цого вас эбел-инссуе Аллагь-аварагила. cogo was ebel-inSuye allah-awaragila. 165. Цого жо кIицIцIулги бицунге, кIиго чиясс бицунеб жоялда гъоркье гIинги ккоге. cogo $o ji~ulgi bicunge, jigo xiyaS bicuneb $oyalda vorpe fingi Koge. 166. Цого инссул анцIабго лъимерги анцIго батIияб ххассияталълъул рукIунелила. cogo inSul an`abgo ;imergi an`go baTiyab {aSiyata:ul rujunelila. 167. Цого иш гIемер буго, бечедассе цIцIар щолеб, Гьебго иш гIелму буго, мискинчи инжилъулеб. cogo i^ femer bugo, bexedaSe ~ar &oleb, hebgo i^ felmu bugo, miskinxi in$i;uleb. 168. Цогърониб гъваргъвар гурев, гъабуда делдел гурев. covronib vwarvwar gurew, vabuda deldel gurew. 169. Цогърониб гьури барай, гьороб бакъ барай. covronib huri baray, horob baq baray. 170. ЦохIо бугеб бечеги тIехI бараб буго. co\o bugeb bexegi Te\ barab bugo. 171. ЦохIо гIонкIкIоццаги хвезабулеб зобгIанассеб чIагIдал рагI, цохIо чияссги хвезабулеб ххалкъалълъулго рахIат. co\o fonJoCagi [we#abuleb #obfanaSeb zafdal raf, co\o xiyaSgi [we#abuleb {alqa:ulgo ra\at. 172. ЦохIо килищ къотIани, тIолабго черххалда унтула. co\o kili& qoTani, Tolabgo xer{alda untula. 173. ЦохIо мугьалълъги цIцIалеб цIцIадиро цо рахъалде. co\o muha:gi ~aleb ~adiro co ra]alde. 174. ЦохIо цIияб кици лъазеги годекIаниб къо реххейила. co\o `iyab kici ;a#egi godejanib qo re{eyila. 175. Цо-цо бергьенлъи къеялдасса квешабги букIунеб. co-co berhen;i qeyaldaSa kwe^abgi bujuneb. 175. Цо-цо гьересси оцол багьаябги букIунебила. co-co hereSi ocol bahayabgi bujunebila. 176. Цо-цо къоялълъ цо-цо рагIиниги лъачIони, хIамилгIанги гIундул ххалалъулел. co-co qoya: co-co rafinigi ;azoni, \amilfangi fundul {ala;ulel. 177. Цо-цо кIалзул ссадакъа кверзулалдассаги къиматаб букIунеб. co-co jal#ul Sadaqa kwer#ulaldaSagi qimatab bujuneb. 178. Цо-цо меххалълъ квешаб гьойги лълъикI хIапдолебила. co-co me{a: kwe^ab hoygi :ij \a_dolebila. 179. Цо-цо меххалълъ чияссул гьоко гъоркьа тIадеги гирула. co-co me{a: xiyaSul hoko vorpa Tadegi girula. 180. Цо-цо ккун бищараб хьодол мугьалълъги къали цIолебила. co-co Kun bi&arab %odol muha:gi qali `olebila. 181. Цо-цо ккун тIинкIулеб лълъел къатIраялълъги гамачI борлIулеб. co-co Kun Tinjuleb :el qaTraya:gi gamaz bor/uleb. 182. Цо-цо ккун тIинкIулеб лълъел къатIраялълъулги къечI хьвазе гIураб лълъим лIугьунебила. co-co Kun Tinjuleb :el qaTraya:ulgi qez %wa#e furab :im /uhunebila. Цо гIолилав гIелму цIцIализе рикIкIаде ун вукIун вуго. Къоял ун руго, моцIцIал ун руго. ГIолилассда ракIалде ккун буго, унеб заманги бугила, цIцIалиялдассан жиндие гIураб лъайги щолеб гьечIилан. Реххун тун цIцIалигун, раччун тIахьазул цIурал ххулжалгун, рокъове вачIунев вукIун вуго. co folilaw felmu ~ali#e riJade un wujun wugo. qoyal un rugo, mo~al un rugo. folilaSda rajalde Kun bugo, uneb #amangi bugila, ~aliyaldaSan $indiye furab ;aygi &oleb hezilan. re{un tun ~aligun, raXun Ta%a#ul `ural {ul$algun, roqowe wazunew wujun wugo. БухIун щун бакъги букIун буго, бакъван гIолилассул щекIер-мукъулукъги букIун буго. Нухдани ицц-лъар бугеб бакI батун гьечIо. Аххирги гьав щун вуго лълъел къатIраби тIинкIулеб цо кьурда ццеве. ГIодор ххулжалги лъун, гIолиласс тIинкIулеб лълъеда гъоркье дангъура ккун буго. Заман гIемер аниги, гьассие къеч хьвазе гIураб лълъим щун буго. bu\un &un baqgi bujun bugo, baqwan folilaSul &eqer-muquluqgi bujun bugo. nu[dani iC-;ar bugeb baj batun hezo. a{irgi haw &un wugo :el qaTrabi Tinjuleb co purda Cewe. fodor {ul$algi ;un, folilaS Tinjuleb :eda vorpe danvura Kun bugo. #aman femer anigi, haSiye qex %wa#e furab :im &un bugo. - ВахI! – ан пикру гьабун буго гIолиласс. – ГьадигIан лъедерго тIинкIулел къатIрабазул къеч хьвазе гIураб лълъим лIугьунеб буго. Къол цо-цо рагIи лъазабуни, дие гIураб лъай щвезеги бегьулагури! ВукIарабго бакIалде нахъ вуссун вуго вас. ЛълъикIав гIалимчи вахъун гурони, рокъовеги вачIун гьечIо. - wa\! - an _ikru habun bugo folilaS. - hadifan ;edergo Tinjulel qaTraba#ul qex %wa#e furab :im /uhuneb bugo. qol co-co rafi ;a#abuni, diye furab ;ay &we#egi behulaguri! wujarabgo bajalde na] wuSun wugo was. :ijaw falimxi wa]un guroni, roqowegi wazun hezo. 183. Цо-цониги гIайиб хханассул ясалдаги кколебила. co-conigi fayib {anaSul yasaldagi Kolebila. 184. Цо-цониги гIакъилаб жо гIабдалассги бицунеб. co-conigi faqilab $o fabdalaSgi bicuneb. 185. Цо-цониги гIакъилги мекъи кколевила. co-conigi faqilgi meqi Kolewila. 186. Цо-цониги оцол багьаябги букІунебила гьересси. co-conigi ocol bahayabgi bujunebila hereSi. 187. ЦоцIцIул бицани – берцинаб, кIицIцIул бицани – мухьучIаб. co~ul bucani - bercinab, ji~ul bicani - mu%uzab. 188. ЦоцIцIул кIодолъулевила чи, кIицIцIул гьитIинлъулевила. co~ul jodo;ulewila xi, ji~ul hiTin;ulewila. 189. ЦоцIцIул кIусизе кIкIухIаллъарав, кIицIцIул кIусизе кколев. co~ul jusi#e Ju\al;araw, ji~ul jusi#e Kolew. 190. ЦоцIцIул рижула, кIицIцIул хола. co~ul ri$ula, ji~ul [ola. 191. Цояб бер беццассда кIиябго бер беццасс беццук-беццукилан абурабила. coyab ber beCaSda jiyabgo ber beCaS beCuk-beCukilan aburabila. 192. Цояб бералълъе цояб бер бокьичIогойила гьоркьоб мегIер бижараб. coyab bera:e coyab ber bopizogoyila horpob mefer bi$arab. 193. Цояб бихьичIого, цояб лъаларебила. coyab bi%izogo, coyab ;alarebila. 194. Цояб гьабулаго, цогиябги кIочон тоге. coyab habulago, cogiyabgi joxon toge. 195. Цояб квер лIулIачIого, цояб квер бацIцIунареб. coyab kwer /u/azogo, coyab kwer ba~unareb. 196. Цояб сон цояб соналълъул лагъ. coyab son coyab sona:ul lav. 197. Цояб хъат данде къан, цояб гъоркье кквечIони, магIарухъ бетIер бахъулареб. coyab ]at dande qan, coyab vorpe Kwezoni, mafaru] beTer ba]ulareb. 198. Цояб цоялда релълъараб мегIер букIунареб, цоял цоязда релълъарал лъимал рукIунарел. coyab coyalda re:arab mefer bujunareb, coyal coya#da re:aral ;imal rujunarel. 199. Цояв виххичIого, цояв вуцIцIунарев. coyaw wi{izogo, coyaw wu~unarew. 200. Цояв гIабдал вугони, дандиявгIаги цIцIодорав вукIине ккола. coyaw fabdal wugoni, dandiyawfagi ~odoraw wujine Kola. 201. Цояв гIорцIцIун кIанцIолевила, цояв вакъун кIанцIолевила. coyaw for~un jan`olewila, coyaw waqun jan`olewila. 202. Цояз гIуцIцIулеб дуниял, цояз биххулеб. coya# fu~uleb duniyal, coya# bi{uleb. 203. Цоязе – ххунги ччунги, цогиязе – ччузецин щолареб дуниял. coya#e - {ungi Xungi, cogiya#e - Xu#ecin &olareb duniyal. 204. Цоялда тIад кIиго лъе, кIигоялда тIад лъабго лъе (къадахъанассул кици). coyalda Tad jigo ;e, jigoyalda Tad ;abgo ;e (qada]anaSul kici). 205. Цоялда тIад кIиго лъуни, лъабго гIола. coyalda Tad jigo ;uni, ;abgo fola. 206. Цояссе – авалалда, цояссе – аххиралда. coyaSe - awalalda, coyaSe - a{iralda. 207. Цояссе – цIа, цояссе – кIкIуй. coyaSe - `a, coyaSe - Juy. 208. Цояссул бер цIцIодораб, цояссул квер цIцIодораб. coyaSul ber ~odorab, coyaSul kwer ~odorab. 209. Цояссул ххвалчен бакIаб, цояссул зар бакIаб. coyaSul {walxen bajab, coyaSul #ar bajab. Цо рес къотIараб меххалълъ, бодуе хъвезежо кьеян гьарун, ХIажимурад живго ун вуго гІухьбузухъе. Жиндихъе вачIарав чи щивали лъачIев вехьасс гьессухъ гIин тIамун гьечIо. ХIажимурадги гьевги рагъизеги ккун руго. ЛълъикIго зарал вехьассдаги щун руго, дагьалги цIцIикIкIун ХIажимурадидаги щун руго. Валлагь, бахIарзал, заруе ХIажимурад ххвалчадуе гIадав ватичIилан гьалмагъзабазда бицараб меххалълъ, ХIажимурадил рекIарав КIудияв Таймасханицца ХIажимурадие гьаб кици тIамун буго. co res qoTarab me{a:, boduye ]we#e$o peyan harun, \a$imurad $iwgo un wugo fu%bu#u]e. $indi]e wazaraw xi &iwali ;azew we%aS heSu] fin Tamun hezo. \a$imuradgi hewgi ravi#egi Kun rugo. :ijgo #aral we%aSdagi &un rugo, dahalgi ~iJun \a$imuradidagi &un rugo. walah, ba\ar#al, #aruye \a$imurad {walxaduye fadaw watizilan halmav#aba#da bicarab me{a:, \a$imuradil rejaraw judiyaw taymas{aniCa \a$imuradiye hab kici Tamun bugo.

К k Каву къасси рахай, гъамасс кидаго рахай. kawu qaSi ra[ay, vamaS kidago ra[ay. Каву кIудиялълъуве гьардухъан валагьулев, рукъ бечедалълъуе яс ялагьулей. kawu judiya:uwe hardu]an walahulew, ruq bexeda:uye yas yalahuley. Каву тезегIан – тIехх, тIох тезегIан – карщ. kawu te#efan - Te{, To[ te#efan - kar&. Кагътида хъвачIеб гIелму – лълъадада хъвараб накъищ. kavtida ]wazeb felmu - :adada ]warab naqi&. КагIбаялълъул тIохда рещтIарал чIчIегIерал гъудул рихьулев, жиндаго ццебе бугеб пулавалда гъоркь кишмиш бихьуларев. kafbaya:ul To[da re&Taral Zeferal vudul ri%ulew, $indago Cebe bugeb _ulawalda vorp ki^mi^ bi%ularew. Аваристаналълъул ххан ГIумахханассул Баххухъе ХIамщаралдасса вакилзаби рачIун рукIун руго. awaristana:ul {an fuma{anaSul ba{u]e \am&araldaSa wakil#abi razun rujun rugo. Гара-чIвариялда рукIаго, вакилзабазул цоясс берал къанщун руго, ссородизе лIугьун вуго, ццере квералги ккун, дугIа гьабизе лIугьун вуго. Щибин ккараб, щайин рахIат хварабан цIеххедал, гьесс абун буго, жив вугила балъголъи лъалев, кигIан рикIкIада бугониги, лIугьунеб - толеб жо бихьулев чи. Дагьаб ццебе КагIбарукъалълъул тIохда чIчIегIерал гъудул рещтIанила. Гьеб бихьидал, сири банила жиндир черххалда. gara-zwariyalda rujago, wakil#aba#ul coyaS beral qan&un rugo, Sorodi#e /uhun wugo, Cere kweralgi Kun, dufa habi#e /uhun wugo. &ibin Karab, &ayin ra\at [waraban `e{edal, heS abun, $iw wugila ba;go;i ;alew, kifan riJada bugonigi, /uhuneb - toleb $o bi%ulew. dahab Cebe kafbaruqa:ul To[da Zeferal vudul re&Tanila. heb bi%idal, siri banila $indir xer{alda. Къажаразул мурад букIун буго, гара-чIвари гьабулаго, щибниги жидедасса балъго гьабуни, гьеб тIатинчIого ххутIуларилан хханассул гIакълучагIи хIинкъизаризе. qa$ara#ul murad bujun bugo, gara-zwari habulago, &ibnigi $idedaSa ba;go habuni, heb Tatinzogo {uTularilan {anaSul faqluxafi \inqi#ari#e. Гьеб бичIчIарав Баххубикал цо гIакълучиясс гьев гьадин къватIив чIвазавун вуго. Гьалбадерида ццебе квен лъелалде, гьесс богогьанассда лъазабун буго - «балъголъи лъалессда» ццебе пулав кишмишги гъорлIе ккезабун лъейила, цогидазда ццебе тIаде ккезабун лъейилан. heb biZaraw ba{ubikal co faqluxiyaS hew hadin qwaTiw zwa#awun wugo. halbadereda Cebe kwen ;elalde, heS bogohanaSda ;a#abun bugo - «ba;go;i ;aleSda» Cebe _ulaw ki^mi^gi vor/e Ke#abun ;eyila, cogida#da Cebe Tade Ke#abun ;eyilan. Байбихьанила кваназе. «Балъголъи лъалев», цин жиндирго гъадриниве валагьун, цин гьалмагъзабазул гъудрунире валагьун, рахIат хун лIугьанила. Ххадуб, гьалълъие гIила щибин, жиндие щайин кишмиш лъечIебан ццидахханила. baybi%anila kwana#e. «ba;go;i ;alew», cin $indirgo vadriniwe walahun, cin halmav#aba#ul vudrunire walahun, ra\at [un /uhanila. {adub, ha:iye fila &ibin, $indiye &ayin ki^mi^ ;ezeban Cida{anila. ВахIин, дора КагIбаялълъул тIохда рещтIарал чIчIегIерал гъудул рихьулев дуда берда ццебе бугеб хъахIаб пулавалда гъоркь бугеб кишмиш бихьуларебищан абунила гьессда хханассул гIакълучиясс. wa\in, dora kafbaya:ul To[da re&Taral Zeferal vudul ru%ulew duda berda Cebe bugeb [a\ab _ulawalda vorp bugeb ki^mi^ bi%ularebi&an abunila heSda {anaSul faqluxiyaS. Чара хванила «балъголъи лъалессул». КагIитIа гьабураб гьойтIаги гьабулебила. xara [wanila «ba;go;i ;aleSul». kafiTa haburab hoyTagi habulebila. Как ахIунилан сордо рогьинаро. kak a\unilan sordo rohinaro. Какун гIака бичулареб. kakun faka bixulareb. Калам дагьлъи беццараб, рекIеда нур балеб жо, гIемер кIалъай какараб, каранлI пардав лъолеб жо. kalam dah;i beCarab, rejeda nur baleb $o, femer ja;ay kakarab, karan/ _ardaw ;oleb $o. Каламалда жаниб бищунго нахъегIанаб жо – гьересси, гьерссазда гьоркьобги цIакъго хъубаб жо – мацIцI гьаби. kalamalda $anib bi&ungo na]efanab $o - hereSi, herSa#da horpobgi `aqgo ]ubab $o - ma~ habi. Каламалълъул гьуинлъи – кIалъазе лъай. kalama:ul huin;i - ja;a#e ;ay. Камал камураб каратI букIунареб, жонссокъ камураб къайи букIунареб. kamal kamurab karaT bujunareb, $onSoq kamurab qayi bujunareb. Камиллъидал моцIцIги тIасса бекулеб. kamil;idal mo~gi TaSa bekuleb. Канлъи гьечIони, рагIадги букIунареб. kan;i hezoni, rafadgi bujunareb. Капек камун, шагьи босуларо, шагьи камун, гъурущ босуларо. ka_ek kamun, ^ahi bosularo, ^ahi kamun, vuru& bosularo. Капурчияссеги гьабугеги чияр жо бикъулеб лъимер. ka_urxiyaSegi habugegi xiyar biquleb ;imer. КаралI чIван, хIохьолI чIван. kata/ zwan, \ono/ zwan. Каранццайин МухIума реххарав. karanCayin mu\uma re{araw. КартIинибе квер бегьани, гIонкIкIоццаги хIанчIулеб. karTinibe kwer behani, fonJoCagi \anzuleb. Карщ бакъвалъизегIан рущи щваларей, тIехх лълъамалъизегIан лълъим тIоларей. kar& baqwa;i#efan ru&i &walarey, Te{ :ama;i#efan :im Tolarey. Карщни лълъикIаб бугоан, чи гIемер гьечIевани. ЧIчIужуялълъ карщ гьабун буго ва россассда гьикъун буго карщ лълъикIаб бугищилан. - Карщни лълъикIаб бугоан, – ан абун буго россасс, – чи гIемер гьечIевани. - Мунги дунги гурони, анив батIияв чи гьечIо гури! – ян чIчIужу тамашалъун ххутIараб меххалълъ, къарумав россасс гьелда абун буго. - Гьедин гурохха дие къваригIун букIараб, хьагги дунги рукIине къваригIун букIана. - ЦIакъ лълъикI ккун буго! Гьанже рукIа хьагги мунгоги! – ян чIчIужуялълъ ххазабун буго. 22. Катида ххадуб ракI хванилан гIоди – гIонкIкIолги гьересси, нуцалчияссда ххадуб ракI хванилан аби – мискинчияссулги гьересси. katida {adub raj [wanilan fodi - fonJolgi hereSi, nucalxiyaSda {abub raj [wanilan abi - miskinxiyaSulgi hereSi. 23. Катида ццебе моххмохх тоге, гIун ххадуй рокъой ясги тоге. katida Cebe mo{mo{ toge, fun {aduy roqoy yasgi toge. 24. Катие – бертин, гIонкIкIое – балагь. katiye - bertin, fonJoe - balah. 25. Катие – гажи, гIонкIкIое – хвел. katiye - ga$i, fonJoe - [wel. 26. Катие – маххссаро, гIонкIкIое – гажи. katiye - ma{Saro, fonJoe - ga$i. 27. Катил туххум – цойила. katil tu{um - coyila. Авараз гьаб кици гIунтIизабула цо гъазигъумекиссессде. Гьессие катицца кIудияб зарал гьабун букIарабила. Цинги гьессги, катил туххум цо бугилан, киб батарабги кето буххулеб букIарабила. (Кици тIамула «Квешал умумуз гьабураб гурони, лъималазги щиб гьабилеб!» абураб магIнаялда). awara# hab kici funTi#abula co va#ivumekiSeSde. heSiye katiCa judiyab #aral habun bujanila. cingi heSgi, katil tu{um co bugilan, kib batarabgi keto bu{uleb bujarabila. (kici Tamula «kwe^al umumu# haburab guroni, ;imala#gi &ib habileb!» aburab mafnayalda). 28. Катикьа хIинкъун, къватIибе бахъинчIеб гIункIкI картIинибго хварабила. katipa \inqun, qwaTibe ba]inzeb funJ karTinibgo [warabila. 29. Кваназе бокьараб меххалълъ катицца жиндирго тIинчI рахъдалI чIва-чIварабила. kwana#e boparab me{a: katiCa $indirgo Tinz ra]da/ zwa-zwarabila. 30. Кваназе кIваги, гьекъезе кIваги. kwana#e jwagi, heqe#e jwagi. 31. Кваназе лъачIони хIалакълъула, хIалтIизе лъачIони мискинлъула. kwana#e ;azoni \alaq;ula, \alTi#e ;azoni miskin;ula. 32. Кваназе чадихъ чармабич, чIамизе сокъсохъ чIахъенбич. kwana#e xadi] xarmabix, zami#e soqso] za]enbix. 33. Кваназеги ретIинеги лълъидаго лъалеб, букIинабизегийин лъазе кколеб. kwana#egi reTinegi :idago ;aleb, bujinabi#egiyin ;a#e Koleb. 34. Кваназе жо гьечIого гурелила гьоболлъухъ унел. kwana#e $o hezogo gurelila hobol;u] unel. 35. Кванай вакъидал, рокьи гIолохъанго гьабе. kwanay waqidal, ropi fola]ango habe. 36. Кванай кьарияв, хIалтIи хIалакъав. kwanay pariyaw, \alTi \alawaq. 37. Кваналаго кIалдиб къачIони, къулчIчIулаго щокъроб къалеб. kwanalago jaldib qazoni, qulZulago &oqrob qaleb. 38. Кваналареб хIамицца ХIоццомегIер бегулареб. kwanalareb \amiCa \oComefer begulareb. 39. Кваналарищан абураб жо – кванагеян абураб жо, гьекъеларищан абураб жо – гьекъогеян абураб жо. kwanalari&an aburab $o - kwanageyan aburab $o, heqelari&an aburab $o - heqogeyan aburab $o. 40. Кваналев, гьекъолев, бокьанщинаб гьабулев чи гуро саххаватав чи - «саххаватав чи» вуго, кваназе, гьекъезе кIвечIого, чияе боцIцIи данде гьабулев чи. kwanalew, heqolew, bopan&inab habuleb xi guro sa{awataw xi - «sa{awataw xi» wugo, kwana#e, heqe#e jwezogo, xiyaye bo~i dande habulew xi. 41. Кваналел ратани, кванай, хIалтIулел ратани, хIалтIе. kwanalel ratani, kwanay, \alTulel ratani, \alTe. 42. Кваналел таги, гьекъолел таги, тIассан рорчIугеги. kwanalel tagi, heqolel tagi, TaSan rorzugegi. 43. Кваналареб баси басандулареб. kwanalareb basi basandulareb. 44. Кванан бахъарабдай, нахъе тарабдай? kwanan ba]arabday, na]e tarabday? 45. Кванан рахъараб меххалълъ, рукъ чиярлъулеб. kwanan ra]arab me{a:, ruq xiyar;uleb. 46. Кванан гIорцIцIуларев чIчIикIунги гIорцIцIиларо. kwanan for~ularew Zijungi for~ilaro. 47. Кванараб хIарччинибе хIацIцIу туге. kwaranab \arXinibe \a~u tuge. 48. КваначIого, гьекъечIого вакъизеги вукIунге, гIемер кванан, гIемер гьекъон, къаличехьги гьабуге. kwanazogo, heqezogo waqi#egi wujunge, femer kwanan, femer heqon, qalixe%gi habuge. 49. КваначIого хIалтIани, черхх нахъе кколеб, хIалтIичIого кванани, рукъ нахъе кколеб. kwanazogo \alTani, xer{ na]e Koleb, \alTizogo kwanani, ruq na]e Koleb. 50. КваначIого хIалтIуге, хIалтIичIого кванаге. kwanazogo \alTuge, \alTizogo kwanage. 51. Кванда квешабилан абизе бегьуларебила. kwanda kwe^abilan abi#e behularebila. 52. Кванил гурони мацIцI лъаларев кванил багьаяв вукIунарев. kwanil guroni ma~ ;alarew kwanil bahayaw wujunarew. 53. Кванил тIагIам хварассе ххарбил кеп букIунареб. kwanil Tafam [waraSe {arbil ke_ bujunareb. 54. Кванда чIухIуларев хIалтIудаги чIухIуларев. kwanda zu\ularew \alTudagi zu\ularew. 55. Кваницца – кьер, макьицца – гьан. kwaniCa - per, mapiCa - han. 56. Квар ххалатаб лълъикIаб, ххабар къокъаб лълъикIаб. kwar {alatab :ijab, {abar qoqab :ijab. 57. Кварабги гьекъарабги – нилIер, кваначIого, гьекъечIого тараб – чияр. kwarabgi heqarabgi - ni/er, kwanazogo, heqezogo tarab - xiyar. 58. Кваралълъ – эххеде, ххуралълъ – гIебеде. kwara: - e{ede, {ura: - febede. 59. Кваранаб квералълъ кьураб квегIалда лъазе биччагейила. kwaranab kwera: purab kwefalda ;a#e biXageyila. 60. Кваркьи-милъир гьечIони, цIцIудуцца чан чIваларо. kwarpi-mi;ir hezoni, ~uduCa xan zwalaro. 61. КвартIа кьабичIого, кьекIкIел къваригIарав къадахъан – къо бихьичIого, мухь къваригIарав ххадучи. kwarTa pabizogo, peJel qwarifaraw qada]an - qo bi%izogo, mu% qwarifaraw {aduxi. 62. КвартIицца гIуж лъунилан, гIарцул къимат холаро. kwarTiCa fu$ ;unilan, farcul qimat [olaro. 63. Квасуе гIоло гьой къунцIулареб. kwasuye folo hoy qun`ulareb. 64. Квасул куналълъ зоб кквеларо, зулмучиясс ракь кквеларо. kwasul kuna: #ob Kwelaro, #ulmuxiyaS rap Kwelaro. 65. Квасул куналда ххураб ххородул къвали гIадаб жо. kwasul kunalda {urab {orodul qwali fadab $o. 66. Квасул кунгIан тIеренлъулебила диналълъул габур, бугъелгIан биццалъулебила. kwasul kunfan Teren;ulebila dina:ul gabur, buvelfan biCa;ulebali. 67. КватIарассе кьей гьечIеб, кьижарассе тей гьечIеб. kwaTaraSe pey hezeb, pi$araSe tey hezeb. 68. КватIун бекьараб хур лълъикI бачIараблъи лъималазда бицунге. kwaTun beparab [ur :ij bazarab;i ;imala#da bicunge. 69. Квачан цо рас бортиялдасса ххинлъун мегеж хIулиго лълъикI. (Квачан цо рас бортизегIан, ххинлъун цIцIоко хIулиго бокьилилан абулебила царацца). kwaxan co ras bortiyaldaSa {in;un mege$ \uligo :ij. (kwanan co ras borti#efan, {in;un ~oko \uligo bopililan abulebila caraCa). 70. Квачан чIухIиялдасса ххинлъун чIухIи лълъикIаб. kwanan zu\iyaldaSa {in;un zu\i :ijab. 71. Квачараб рии ххинаб ххаселалдасса ххинабила. kwaxarab rii {inab {aselaldaSa {inabila. 72. Квен вакъидал квинегIан те, дару унти чIвараб сагIат гьабе. kwen waqidal kwinefan te, daru unti zwarab safat habe. 73. Квен гьабизе жо тIагIараб меххалълъ, жибги бичеян абурабила хьагицца. kwen habi#e $o Tafarab me{a:, $ibgi bixeyan aburabila %agiCa. 74. Квен лълъикIаб гьоболгун цадахъ квараб, гьобол лълъикIав божизе бегьулев. kwen :ijab hobolgun cada] kwarab, hobol :ijaw bo$i#e behulew. 75. Квен ригьда кванай, как гIужда бай. kwen rihda kwanay, kak fu$da bay. 76. Квен те, ххиял букIаго, калам те, гьуин букIаго. kwen te, {iyal bujago, kalam te, huin bujago. 77. Квен тIагIамалдассан лъалеб, устар тIагIалидассан лъалев. kwen TafamaldaSan ;aleb, ustar TafalidaSan ;alew. 78. Квен цIеххон, гьобол вачIунарев. kwen `e{on, hobol wazunarew. 79. Квен - къелалълъул гьудуллъи къо ккедал батуларо. kwen - qela:ul hudul;i qo Kedal batularo. 80. Квен-тIехх рекъезабуни, дару къваригIунареб, гIакълуялда хьвадани, нухда мекъи кколарев. kwen-Te{ reqe#abuni, daru qwarifunareb, faqluyalda %wadani, nu[da meqi Kolarew. 81. КвенчIчIелалде хъублъи гьабунилан лъимер гIодобе реххулареб. kwenZelalde ]ub;i habunilan ;imer fodobe re{ulareb. 82. Квер багъаричIони, кIал багъаруларо. kwer bavarizoni, jal bavarularo. 83. Квер кIобокIунилан килищ бортулареб. kwer jobojunilan kili& bortulareb. 84. Квер ракул цIечIони, кIал нахул цIолареб. kwer rakul `ezoni, jal na[ul `olareb. 85. Кверазда хIур хъваларев хIалтIухъан вукIунарев. kwera#da \ur ]walarew \alTu]an wujunarew. 86. Кверазе хIалтIи – рекIее рахIат. kwera#e \alTi - rejeye ra\at. 87. Кверзул маххссара гьабуни, черххалълъул хIал лъала, кIалзул маххссара гьабуни, рекIел хIал лъала. kwer#ul ma{Sara habuni, xer{a:ul \al ;ala, jal#ul ma{Sara habuni, rejel \al ;ala. 88. Кверал къокъ, мацIцI ххалат. kweral qoq, ma~ {alat. 89. Кверал меседилай, рукъи гIарцулай. kweral mesedilay, ruqi farculay. 90. Кверал хIалтIичIони, цаби хIалтIуларо. kweral \alTizoni, cabi \alTularo. 91. Кверал хIалтIула, бетIералълъ малълъула. kweral \alTula, beTera: ma:ula. 92. Кверал чIахъад, маххщел гьечI. kweral za]ad, ma{&el hez. 93. Кверазда килщалги ращадал рукIунаро. kwera#da kil&algi ra&adal rujunaro. 94. Квералълъ бичизеги кIолареб, кIалалълъ бичизеги бегьулареб. kwera: bixi#egi jolareb, jala: bixi#egi bthulareb. 95. Квералълъ бичизеги хIацIихьараб, кIалалълъ бичизеги ракул цIураб. kwera: bixi#egi \a`i%arab, jala: bixi#egi rakul `urab. 96. Квералълъ гьабураб – рукъалълъе, кIалалълъ бицараб – гIакълуялълъе. kwera: haburab - ruqa:e, jala: bicarab - faqluya:e. 97. Квералълъ кьураб хIетIалълъ балагьизе ккола. kwera: purab \eTa: balahi#e Kola. 98. Кверзул маххссараги гьабуге, кколареб бакIалда рагIиги бицунге. kwer#ul ma{Saragi habuge, Kolareb bajalda rafigi bicunge. 99. Квеш ккелилан ккараб ригьин лълъикIги кколебила, лълъикI ккелилан ккараб квешги кколебила. kwe^ Kelilan Karab rihin :ijgi Kolebila, :ij Kelilan Karab kwe^gi Kolebila. 100. Квеш хIалтIарассул – хIамицца, хIал барассул – гьакицца. kwe^ \alTaraSul - \amiCa, \al baraSul - hakiCa. 101. Квешаб бугилан квералдасса килищ къотIулареб. kwe^ab bugilan kweraldaSa kili& qoTulareb. 102. Квешаб гьецIо квешаб гьецIоялда рекъолеб, квешав чи квешав чияссда рекъолев. kwe^ab he`o kwe^ab he`oyalda reqoleb, kwe^aw xi kwe^aw xiyaSda reqolew. 103. Квешаб гьойцца хъублъи гьатIнибги гьабулебила. kwe^ab hoyCa ]ub;i haTnibgi habulebila. 104. Квешаб жо гIемер буго, бищунго квешазул цояб мискинлъиги буго. kwe^ab $o femer bugo, bi&ungo kwe^a#ul coyab miskin;igi bugo. 105. Квешаб зазида лълъикIаб тIегь бижизеги бегьулеб, лълъикIаб гъотIода квешаб пихъ бижизеги бегьулеб. kwe^ab #a#ida :ijab Teh bi$i#egi behuleb, :ijab voToda kwe^ab _i] bi$i#egi behuleb. 106. Квешаб матIуялда жаниссан лълъикIаб жоги квешаблъун бихьулеб. kwe^ab maTuyalda $aniSan :ijab $ogi kwe^ab;un bi%uleb. 107. Квешаб нухдассан рещтIунилан хварав цониги вихьичIо, рекIун хварав гIемер вихьана. kwe^ab nu[daSan re&Tunilan [waraw conigi wi%izo, rejun [waraw femer wi%ana. 108. Квешаб ракь букIунаребила, квешал бетIергьаби гьечIони. kwe^ab rap bujunarebila, kwe^al beTerhabi hezoni. 109. Квешаб тезе тавпикъ кьеги, лълъикIаб кквезе гIакълу кьеги. kwe^ab te#e taw_iq pegi, :ijab Kwe#e faqlu pegi. 110. Квешаб ххабар рагIугеги, гьанал гьоко бачIунгеги. kwe^ab {abar rafugegi, hanal hoko bazungegi. 111. Квешаб хIама хIалтIулI къинлъула. kwe^ab \ama \alTu/ qin;ula. 112. Квешабги лълъикIабги гIамал жиндирго рокъоссанила. kwe^abgi :ijabgi famal $indirgo roqoSanila. 113. КвешабгIан ххабар ххеххго тIибитIун унеб. kwe^abfan {abar {e{go TibiTun uneb. 114. Квешав васасс инссул цIцIар хвезабула. kwe^aw wasaS inSul ~ar [we#abula. 115. Квешав васассдасса лълъикIав дурццго лълъикI. kwe^aw wasaSdaSa :ijaw durCgo :ij. 116. Квешав васассдасса лълъикIай ясго лълъикIила. kwe^aw wasaSdaSa :ijay yasgo :ijila. 117. Квешав гьудул гьавуге, лълъикIав тушман гьавуге. kwe^aw hudul hawuge, :ujaw tu^man hawuge. 118. Квешав россасс чIчIужу щакдарулилан абулеб, квешай чIчIужуялълъ росс щакдарулилан абулеб. (Росс щакдарулилан – чIчIужу, жив хIакъдарулилан – росс). kwe^aw roSaS Zu$u &akdarulilan abuleb, kwe^ay Zu$uya: roS &akdarulilan abuleb. (roS &akdarulilan - Zu$u, $iw \aqdarulilan - roS). 119. Квешав чи бусен борлIун вилълъизегIан чIаго ххутIулевила. kwe^aw xi busen bor/un wi:i#efan zago {uTulewila. 120. Квешав чи лъаларо, чараб гьой лъаларо. kwe^aw xi ;alaro, xarab hoy ;alaro. 121. Квешав чи нухдаги данде ккогеги. kwe^aw xi nu[dagi dande Kogegi. 122. Квешав чи – рагIуе, хвараб чIорто – нацIцIие. kwe^aw xi - rafuye, [warab zorto - na~iye. 123. Квешав чиясс рагIул магIна квешаб рахъалде цIцIалеб, лълъикIав чиясс лълъикIаб рахъалде цIцIалеб. kwe^aw xiyaS raful mafna kwe^ab ra]alde ~aleb, :ijaw xiyaS :ijab ra]alde ~aleb. 124. Квешав чияссда битIарабщинаб жо тIекъаблъун бихьулеб. kwe^aw xiyaSda biTarab&inab $o Teqab;un bi%uleb. 125. Квешав чияссда гьардейги гьорода бадибе кIурщиги – цого жо. kwe^aw xiyaSda hardeygi horoda badibe jur&igi - cogo $o. 126. Квешав чияссе лълъикIаб бицинегIан, лълъикIав чияссе наку чIвай лълъикIаб. kwe^aw xiyaSe :ijab bicinefan, :ijaw xiyaSe naku zway :ijab. 127. Квешав чияссе хIелиги, хIамие икрам гьабиги – цого жо. kwe^aw xiyaSe \eligi, \amiye ikram habigi - cogo $o. 128. Квешав чияссул баракат гьечIолъи ралъдалI бугеб ччугIиеги щолебила. kwe^aw xiyaSul barakat hezo;i ra;da/ bugeb Xufiyegi &olebila. 129. Квешавги лълъикIавги цого къаникьила лъолев. kwe^awgi :ijawgi cogo qanipila ;olew. 130. Квешавгун данделъани, квешлъаби тIагIунаро. kwe^awgun dande;ani, kwe^;abi Tafunaro. 131. Квешай лълъадиялда данде чIварав чи – квешаб бакIалдасса хъабарча бихъарав чи. kwe^ay :adiyalda dande zwaraw xi - kwe^ab bajaldaSa ]abarxa bi]araw xi. 132. Квешай чIчIужуялълъ росс хер гьавула, квешал лъималаз кIиялго хер гьарула. kwe^ay Zu$uya: roS [er hawula, kwe^al ;imala# jiyalgo [er harula. 133. Квешал чагIи чIвазе кколилан абидал, бищунго квешасс хханжар къватIибе цIцIарабила. kwe^al xafi zwa#e Kolilan abidal, bi&ungo kwe^aS {an$ar qwaTibe ~arabila. 134. Квешалги лълъикIлъула, лълъикIалин тани, лълъикIалги квешлъула, квешаб цIцIар чIвани. kwe^algi :ij;ula, :ijalin tani, :ijalgi kwe^;ula, kwe^ab ~ar zwani. 135. Квешалълъе мутIигIассда хIакъаб жо бичIчIуларо. kwe^a:e muTifaSda \aqab $o biZularo. 136. Квешасс эбел-инссул ирсалълъул бицуна, лълъикIасс гьезул гIаданлъиялълъул бицуна. kwe^aS ebel-inSul irasa:ul bicuna, :ijaS he#ul fadan;iya:ul bicuna. 137. Квешассе вагIза гьабе калам берцинаб бицун, лълъикIлъиялда тIовитIе битIараб нухги малълъун. kwe^aSe waf#a habe kalam bercinab bicun, :ij;iyalda TowiTe biTarab nu[gi ma:un. 138. Квешассулгун гьудуллъиялдасса лълъикIассулгун дагIба-рагIиго лълъикIила. kwe^aSulgun hudul;iyaldaSa :ijaSulgun dafba-rafigo :ijila. 139. Квешлъи гьабурассул квешлъиги – жиндиего, лълъикIлъи гьабурассул лълъикIлъиги – жиндиего. kwe^;i haburaSul kwe^;igi - $indiyego, :ij;i haburaSul :ij;igi - $indiyego. 140. Квешлъи гьабуниги – дуего, лълъикIлъи гьабуниги – дуего. kwe^;i habunigi - duyego, :ij;i habunigi - duyego. 141. Квешлъиги лълъикIлъиги цого рекIелIила букIунеб. kwe^;igi :ij;igi cogo reje/ila bujuneb. 142. Квешлъиялда ххадуб лълъикIлъиги, лълъикIлъиялда ххадуб квешлъиги камуларебила. kwe^;iyalda {adub :ij;igi, :ij;iyalda {adub kwe^;igi kamularebila. 143. Квешлъиялълъ лълъикIлъи гьабуларо, гважуцца кьегIер гьабуларо. kwe^;iya: :ij;i habularo, gwa$uCa pefer habularo. 144. Квине кIолареб бечелъиялдассаги цIунаги, россассда кьили лъурай лълъадиялдассаги цIунаги. kwine jolareb bexe;iyaldaSagi `unagi, roSaSda pili ;uray :adiyaldaSagi `unagi. 145. КвинчIеб жоялълъул баркала букIунареб. kwinzeb $oya:ul barkala bujunareb. 146. КвинчIониги гьан кьарияб лълъикI, кьечIониги мадугьал бечедав лълъикI. kwinzonigi han pariyab :ij, pezonigi maduhal bexedaw :ij. 147. КенчIероялълъ цIа бакун, цIецца мун ххинлъиларо. kezeroya: `a bakun, `eCa mun {in;ilaro. 148. Кепкил къимат гьабуларесс гъурщилги гьабулареб. ke_kil qimat habulareS vur&ilgi habulareb. 149. Кето гьечIеб бакIалда гIункIкIги – бахIарчи, цIцIум гьечIеб бакIалда чудукги – бахIарчи. keto hezeb bajalda funJgi - ba\arxi, ~um hezeb bajalda xudukgi - ba\arxi. 150. Кето гьечIеб гьороб хханлъи кIудагIонкIкIоцца гьабула. keto hezeb horob {an;i judafonJoCa habula. 151. Кето рихаразда гIункIкIаз къвал балеб. keto ri[ara#da funJa# qwal baleb. 152. Кето ругьун гьабуге цIцIогьодизе, цIцIуял жал ругьун гьаруге гьерссал рицине. keto ruhun habuge ~ohodi#e, ~uyal $al ruhun haruge herSal ricine. 153. Кето хIалакъассеги, хIама кьарияссеги яс кьоге. keto \alaqaSegi, \ama pariyaSegi yas poge. 154. КечI берцинлъизе – бакъан, риба хIалаллъизе – хIила. kez bercin;i#e - baqan, riba \alal;i#e - \ila. 155. Кибалиго аздагьо къинлъун рагIулила. kibaligo a#daho qin;un rafulila. 156. Кибе аниги, хIамие – хIалтIи, хIамибокьове аниги, нуцалчияссе – бертин. kibe anigi, \amiye - \alTi, \amibopowe anigi, nucalxiyaSe - bertin. 157. Кибе гъугъарабги – Гъуниб магIарде. kibe vuvarabgi - vunib mafarde. 158. Кибе ун букIараб гьитIинаб? КIудияб балагьизейищ? kibe un bujarab hiTinab? judiyab nalahi#eyi&? 159. Кици буго «ГьитIинаб жо кIодо гьабуни, кIудияб нахъа цула» абураб кициялълъул цогидаб абулеб куц. Малълъулеб буго, гьитIинаб жоги кIодо гьабун, кIудиял балагьал тIаде цIцIагеян. kici bugo «hiTinab $o jodo habuni, judiyab na]a cula» aburab kiciya:ul cogidab abuleb kuc. ma:uleb bugo, hiTinab $ogi jodo habun, judiyal balahal Tade ~ageyan. 160. Кибе цер аниги – ххадуб рачIчI, киве ххан аниги – ххадуб нагIана. kibe cer anigi - {adub raZ, kiwe {an anigi - {adub nafana. 161. Киве аниги – ххадув, хабалIеги – цадахъ. kiwe anigi - {aduw, [aba/egi - cada]. 162. КигIан бечедав вугониги, муруват гьечIев чи мискинчияссдасса гIодовегIанав. kifan bexedaw wugonigi, muruwat hezew xi miskinxiyaSdaSa fodowefanaw. 163. КигIан битIарабниги, мунго дуццаго веццуге. kifan biTarabnigi, mungo duCago weCuge. 164. КигIан гIадалавниги, гIебеде нух бокьила, кигIанго гьагавниги, гьакил шагьра бокьила. kifan fadalawnigi, febede nu[ bopila, kifango hagawnigi, hakil ^ahra bopila. 165. КигIан гIемераб цIцIад баниги, цIцIвакараб тIалда ххер бижуларо. kifan femerab ~ad banigi, ~wakarab Talda {er bi$ularo. 166. КигIан жиб битIаниги, жиндир каратI битIуларилан абулебила борхьиццаги. kifan $ib biTanigi, $indir karaT biTularilan abulebila bor%iCagi. 167. Борхьиде гIунтIизабулеб гьаб кици хIалтIизабула цIакъго ритIунилан гьарурал хIалтIаби данде рилълъинчIеб, ялъуни, витIун живгоги вукIаго, жиндир иш мекъсса рикIкIараб меххалълъ. bor%ide funTi#abuleb hab kici \alTi#abula `aqgo riTunilan harural \alTabi dande ri:inzeb, ya;uni, wiTun $iwgogi wujago, $indir i^ meqSa riJarab me{a:. 168. КигIан къойилахха пакъир бацIида бихьун батилеб, азарго гIиялълъажоялда гьоркьоб чохIоцца хвараб дир чахъу балагьулаго. kifan qoyila{a _aqir ba`ida bi%un batileb, a#argo fiya:a$oyalda horpob xo\oCa [warab dir xa]u balahulago. Ххунхахъ вукIанила Суракъатилан цIцIар бугев цIакъ кIал пасихIав, аваданав мискинчи. Гьединлъидал ххунздерил нуцал ГIалихъиличицца гьев жиндиего рекIелгъеялълъе ххабар-кIалалълъе ахIулаанила. {un#a] wujanila suraqatilan ~ar bugew `aq jal _asi\aw, awadanaw miskinxi. hedin;idal {un#deril nucal fali]ilixiCa hew $indiyego rejelveya:e {abar-jala:e a\ulaanila. ГIалихъилич цIакъ гIи-боцIцIи гIемерав чи вукIанила. fali]ilix `aq fi-bo~i femeraw xi wujanila. Ххасалихъе гIи хъутаналде гочунеб заман букIанила. Суракъатицца ГIалихъиличида гьаранила гьессул гIияда цадахъ жиндир цо чахъуги бачине бегьиларищилан. Валлагьин, дур цо чахъдацца кванан жиндир хъутанги лIугIиларин, гьелълъие гIоло цоги вехьги тезе ккеларин, бачинилан абунила ГIалихъиличицца. {asali]e fi ]utanalde goxuneb #aman bujanila. suraqatiCa fali]ilixida haranila heSul fiyada cada] $indir co xa]ugi baxine behilari&ilan. walahin, dur co xa]daCa kwanan $indir ]utangi /ufilarin, he:iye folo cogi we%gi te#e Kelarin, baxinilan abunila fali]ilixiCa. Щванила тIаде ихги, гочанила магIарухъе ГIалихъиличил гIиги. Воххун вукIанила Суракъат, хъутаналдасса кьаралъун жиндир чахъуги бачIун батилин, гьелда ххадуб кIигониги кьегIерги батилилан. &wanila Tade i[gi, goxanila mafaru]e fali]ilixil figi. wo{un wujanila suraqat, ]utanaldaSa para;un $indir xa]ugi bazun batilin, helda {adub jigonigi pefergi batililan. Щванилахха ав жиндирго боцIцIи рокъобе бачине. Валагьин, дир гьудул, дур чахъу бацIицца чIван батанилан зигара банила нуцалицца Суракъатида. &wanila{a aw $indirgo bo~i roqobe baxine. walahin, dir hudul, dur xa]u ba`iCa zwan batanilan #igara banila nucaliCa suraqatida. - Гьеб пакъир бацIида дир кутакалда ракI гурхIулеб буго! – ян абунила мискинчиясс. - heb _aqir ba`ida dir kutakalda raj gur\uleb bugo! - yan abunila miskinxiyaS. - ЧIвараб чахъдада гурхIичIого, чахъуги чIван, кепалда бугеб бацIидагIаги щай дур ракI гурхIулеб? – ан гIажаиблъи гьабунила нуцалицца. - zwarab xa]dada gur\izogo, xa]ugi zwan, ke_alda bugeb ba`idafagi &ay dur raj gur\uleb? - an fa$aib;i habunila nucaliCa. - КигIан къохха гьеб пакъир бацIида бихьун батилеб, азарго гIиялълъажоялда гьоркьоб чохIоцца хвараб дир чахъу балагьулаго! – ян жаваб кьунила Суракъатицца. - kifan qo{a heb _aqir ba`ida bi%un batileb, a#argo fiya:a$oyalda horpob xo\oCa [warab dir xa]u balahulago! - yan $awab punila suraqatiCa. 169. КигIан кьогIабги битIараб, кигIан гьуинабги гьерессиялдасса лълъикIабила. kifan pofabgi biTarab, kifan huinabgi hereSiyaldaSa :ijabila. 170. КигIан лълъикI хьихьаниги, бацI рохьобе балагьулебила. kifan :ij %i%anigi, ba` ro%obe balahulebila. 171. КигIан лIулIаниги, тIухьиялълъ къотIулареб. kifan /u/anigi, Tu%iya: qoTularew. 172. КигIан мимиданиги, мун дир кето гуро, кIудияб алхIам цIцIаланиги, дицца дуе жо реххуларо. kifan mimidanigi, mun dir keto guro, judiyab al\am ~alanigi, diCa duye re{ularo. 173. КигIан рекIараб букIаниги, ххвалчацца жиндирго лъел къотIулареб. kifan rejarab bujanigi, {walxaCa $indirgo ;el qoTulareb. 174. КигIан рекIараб гьечIониги, нус буго нус, кигIан лебалав гьечIониги, бихьинчи вуго бихьинчи. kifan rejarab hezonigi, nus bugo nuc, kifan lebalaw hezonigi, bi%inxi wugo bi%inxi. 175. КигIан роцIцIараб къоялълъги зобгъугъанцIцIад рокьоялълъ рикIкIад букIунаребила. kifan ro~arab qoya:gi #obvuvan~ad ropoya: riJad bujunarebila. 176. КигIан ххалатаб букIаниги, цо расул квар лIугьунаребила. kifan {alatab bujanigi, co rasul kwar /uhunarebila. 177. Кидаго бахIараб жо ракIила, кидаго хIасратаб жо хьулила. kidago ba\arab $o rajila, kidago \asratab $o %ulila. 178. Кидаго вехь – гванзаб чодул бетIергьан. kidago we% - gwan#ab xodul beTerhan. 179. Кидаго гуребила ролIул чед букIунеб, цо-цониги тIохьтIоххинкIги кваназе кколебила. kidago gurebila ro/ul xed bujuneb, co-conigi To%To{injgi kwana#e Kolebila. 180. Кидаго гьетIараб гъветI гьанже цIцIан битIиларо. kidago heTarab vweT han$e ~an biTilaro. 181. Кидаго дагIбадулев гIабдал гурони вукIунарев. kidago dafbadulew fabdal guroni wujunarew. 182. Кидаго лIугIулареб жо – как, кидаго гIорцIцIулареб жо – ралъад. kidago /ufulareb $o - kak, kidago for~ulareb $o - ra;ad. 183. Кидаго хвеларел гIадин дуниялги гьабейила, метерго хвелел гIадин динги гьабейила. kidago [welarel fadin duniyal habeyila, metergo [welel fadin dingi habeyila. 184. Кидаго хIакимлъун чи ххутIуларев, кидаго роцIцIухъе зоб букIунареб. kidago \akim;un xi {uTularew, kidago ro~u]e #ob bujunareb. 185. Кидаго хӏалимлъиги хӏалихьалъийила. kidago \alim;igi \ali%a;iyila. 186. Кидаго ццебе лъураб цIцIел гIадлъулареб, цо нухалълъ ццебе лъуни, чахъдал гIадлъулеб. kidago Cebe ;urab ~el fad;ulareb, co nu[a: Cebe ;uni, xa]dal fad;uleb. 187. Кидаго чияда ваччунги вукIунге, цо-цониги дандеявги вачче. kidago xiyada waXungi wujunge, co-conigi dandeyawgi waXe. 188. Кидадай дун херлъила, бахIараб меххалълъ диццаго гьарурал гьунарал рицине. kidaday dun [er;ila, ba\arab me{a: diCago harural hunaral ricine. 189. Кидадай лъимал гIелаян эбел-эмен, кидадай гьел хвелаян лъимал. kididay ;imal felayan ebel-emen, kidaday hel [welayan ;imal. 190. Килщида рекъараб баргъич, рекIеда рекъарав вокьулев. kil&ida reqarab barvix, rejeda reqaraw wopulew. 191. Кин бицаниги, гьересси бицалълъ рекъоларебила. kin bicanigi, hereSi bica: reqolarebila. – Кин лъараб, кIудияв чи? kin ;arab, judiyaw xi? – Бихьун лъана, дир вас, бихьун лъана! bi%un ;ana, dir was, bi%un ;ana! 192. Кинаб бугониги, ВатIан буго ВатIан. kinab bugonigi, waTan bugo waTan. 193. Кинаб букIаниги щибин батIияб жойилан, эбелалълъ лъималазе «кьилиххинкIал» гьаруралила. kinab bujanigi &ibin baTiyab $oyilan, ebela: ;imala#e «pili{injal» haruralila. 194. Кинабго балагьалълъул бетIер – гьекъел, кинабго лълъикIлъиялълъул бетIер – рекъел. kinabgo balaha:ul beTer - heqel, kinabgo :ij;iya:ul beTer - reqel. 195. Кинабго балагьалълъул бетIер – гIакълу гьечIолъи, гIакълу гьечIолъиялълъул бетIер – гIамал кIодолъи. kinabgo balaha:ul beTer - faqlu hezo;i, faqlu hezo;iya:ul beTer - famal jodo;i. 196. Кинабго бацIилги – цого гIамал, кинавго хханассулги – цого гIамал. kinabgo ba`ilgi - cogo famal, kinawgo {anaSulgi - cogo famal. 197. Кинабго гъотIода пихъ бижуларо, кинавго чияссул чи лIугьунаро. kinabgo voToda _i] bi$ularo, kinawgo xiyaSul xi /uhunaro. 198. Кинабго гъотIода чIор кIанцIулареб, кинабго чIоралълъул гъветI лIугьунареб. kinabgo voToda zor jan`ulareb, kinabgo zora:ul vweT /uhunareb. 199. Кинабго гIайиб цого чияссда букIунареб, дагьабниги дандеяссдаги батизе бегьулеб. kinabgo fayib cogo xiyaSda bujunareb, dahabnigi dandeyaSdagi bati#e behuleb. 200. Кинабго жо дурго натIицца борцунге. kinabgo $o durgo naTiCa borcunge. 201. Кинабго жо, цохIо Аллагьассда гурони, лъалареб. kinabgo $o, co\o allahaSda guroni, ;alareb. 202. Кинабго нухда ккола, бищунго квешаб жо буго жагьиллъиги чIухIиги. kinabgo nu[da Kola, bi&ungo kwe^ab $o bugo $ahil;igi zu\igi. 203. Кинабго оцода гуребила рекIелI ракьа букIунеб. kinabgo ocoda gurebila reje/ rapa bujuneb. 204. Кинабго рахъ рекъарав гьудул валагьизе лIугьани, гьудулго гьечIого ххутIизе бегьулевила. kinabgo ra] reqaraw hudul walahi#e /uhani, hudulgo hezogo {uTi#e behulewila. 205. Кинабго хъабидасса жаниб бугеб жоялълъул махI букIунеб. kinabgo ]abidaSa $anib bugeb $oya:ul ma\ bujuneb. 206. Кинабго чол гуреб юргъа букIунеб, кинабго гьой гуреб чанил букIунеб. kinabgo xol gureb yurva bujuneb, kinabgo hoy gureb xanil bujuneb. 207. Кинабгоги балагь – мацIцIалълъул, кидагоги балагь – мацIцIалълъул. kinabgogi balah - ma~a:ul, kidagogi balah - ma~a:ul. 208. Кинабгоги лъалев – лъараб жоги гьечIев, кинабгоги бихьарав – бихьараб жоги гьечIев. kinabgogi ;alew - ;arab $ogi hezew, kinabgogi bi%araw - bi%arab $ogi hezew. 209. Кинавго имам Шамил - имам гIадав вахъинчIев, кинавго бахIарчи ХIажимурад гIадав лIугьинчIев. kinawgo imam ^amil - imam fadaw wa]inzew, kinawgo ba\arxi \a$imurad fadaw /uhinzew. 210. Кинавго чи цого кIалалълъ кIалъала, бицунебги гьабулебги батIи-батIияб букIуна. kinawgo xi cogo jala: ja;ala, bicunebgi habulebgi baTi-baTiyab bujuna. 211. Кинавго чияссе жаваб кьезе кколареб. kinawgo xiyaSe $awab pe#e Kolareb. 212. Киназго гьикъулила лълъим гьекъеларищан, лълъиццаниги гьикъуларила квен кваналарищан. kina#go hiqulila :im heqelari&an, :iCanigi hiqularila kwen kwanalari&an. 213. Киназго пунани, гьури лIугьуна. kina$go _unani, huri /uhuna. 214. Киназдего бачIараб жо – байрам, цояссде бачIараб жо – балагь. kina#dego bazarab $o - bayram, coyaSde bazarab $o - balah. 215. Киналго беццалълъуб – берал къанще, киналго рекъалълъуб – мунги рекълълъе. kinalgo beCa:ub - beral qan&e, kinalgo reqa:ub - mungi req:e. 216. Киналго гIадамал гурелила лълъикIал рукIунел, цо-цоял гьабиги рукIунел, цо-цоял гьвел рачIчIалги рукIунел. kinalgo fadamal gurelila :ijal rujunel, co-coyal habigi rujunel, co-coyal hwel raZalgi rujunel. 217. Киналго гIайибазе гIила сониссеб буго. kinalgo fayiba#e fila soniSeb bugo. 218. Киналго гIамалал данде ккун гурейила чIчIужу ячуней, цо берцин бихьараб гIамалалълъухъ рокьи ккунила ячуней. kinalgo famalal dande Kun gureyila Zu$u yaxuney, co bercin bi%arab famala:u] ropi Kunila yaxuney. 219. Киналго мурадал тIуран, дове щивниги инчIевила. kinalgo muradal Turan, dowe &iwnigi inzewila. 220. Киналго тIад рекъолеб къанун букIунаребила. kinalgo Tad reqoleb qanun bujunarebila. 221. Киналго херлъула, лъималаз малълъ босичIел ххеххго херлъула. kinalgo [er;ula, ;imala# ma: bosizel {e{go [er;ula. 222. Киналдего квер ххапарассе цонигияб щолареб. kinaldego kwer {a_araSe conigiyab &olareb. 223. Кири бокьанани, хIежалде а. kiri bopanani, \e$alde a. 224. Кисса катие бахъухъ? kiSa katiye ba]u]? 225. Кисса щварабали лъалареб боцIцIи, кибе арабали лъачIого тIагIунеб. kiSa &warabali ;alareb bo~i, kibe arabali ;azogo Tafuneb. 226. Кисса-кибего бакъ радал баккула. kiSa-kibego baq radal baKula. 227. Киссан гирарабги гьорчо – кIкIалахъе. kiSan girarabgi horxo - Jala]e. 228. Кисинибе нух гьечIев, гьекъолеб жоялълъул гурони мацIцI лъаларев. kisinibe nu] hezew, heqoleb $oya:ul guroni ma~ ;alarew. 229. Кици бокьаги, рокьи цIцIикIкIаги. kici bopagi, ropi ~iJagi. 230. Кици гIемерассул гIакълу дурусаб, дунял бихьарассул хьвади дурусаб. kici femeraSul faqlu durusab, dunyal bi%araSul %wadi durusab. 231. Кици лъалессул – лъай камилаб, квер устарассул – иш камилаб. kici ;aleSul - ;ay kamilab, kwer ustaraSul - i^ kamilab. 232. Кици ххирияссул ххабар гьуинаб, гьобол ххирияссул ххинкI гьуинаб. kici {iriyaSul {abar huinab, hobol {iriyaSul {inj huinab. 233. Кодоб кватIани, болъонил цIцIоко цIцIеллъун бихьулебила. kodob kwaTani, bo;onil ~oko ~el;un bi%ulebila. 234. Кодоб кквезе гIоркь гуреб, гIодоб лъезе тIину гуреб. kodob Kwe#e forp gureb, fodob ;e#e Tinu gureb. 235. Кодобе кьураб рукIкIен тIад гьабун босараб маргъалалдасса лълъикIаб (Кодобе щваралда жо релълъунареб). kodobe purab ruJen Tad habun bosarab marvalaldaSa :ijab (kodobe &waralda $o re:unareb). 236. Колол – гьой цIцIодораб, росдал – чи цIцIодорав. kolol - hoy ~odorab, rosdal - xi ~odoraw. 237. Колол гьойда хIапизе лъалареб. kolol hoyda \a_i#e ;alareb. 238. Кодосса инчIого къимат лъалареб бахIарлъи, тIаде щвечIого квешлъи лъалареб херлъи. kodoSa inzogo qimat ;alareb ba\ar;i, Tade &wezogo kwe^;i ;alareb [er;i. 239. Корохъ гьабизе – яс, гьабихъе йитIизе – нус. koro] habi#e - yas, habi]e yiTi#e - nus. 240. КочIохъан – берталълъе, дибир – къулгьудалълъе. kozo]an - berta:e, dibie - qulhuda:e. 241. Куй белъунеб хьагиниб оц гьунареб. kuy be;uneb %aginib oc hunareb. 242. Куй хъун кIалъазаюрай, оц хъун юцIцIинаюрай. kuy ]un ja;a#ayuray, oc ]un yu~inayuray. 243. Кумек гьабе хIажатассе, хIурмат цIуне хварассулги. kumek habe \a$ataSe, \urmat `une [waraSulgi. 244. Кумек гьабизе кIолеб гьечIони, заралгIаги гьабичIого тейила. kumek habi#e joleb hezoni, #aralfagi habizogo teyila. 245. Кун ххутIараб катие реххуларев, бацIида ццебе куй толев. kun {uTarab katiye re{ularew, ba`ida Cebe kuy tolew. 246. Куракул гъветI лъималазе чIчIейила, генугъветI лъималазул лъималазе чIчIейила. kurakul vweT ;imala#e Zeyila, genuvweT ;imala#ul ;imala#e Zeyila. 247. Куркьбал гьечIеб хIинчIчI гуребила, ВатIан гьечIев чи гуревила. kurpbal hezeb \inZ gurebila, waTan hezew xi gurewila. 248. Куркьбал рижани, хIинчIчI бусада чIчIолареб. kurpbal ri$ani, \inZ busada Zolareb. 249. Кусил гIакълу къаденахъе биххулеб. (Кусилгун даран къаденахъе гьабе). kusil faqlu qadena]e bi{uleb (kusilgun daran qadena]e habe). 250. Кутул гьечIеб гьорор гIункIкIал расандулел. kutul hezeb horor funJal rasandulel. 251. Куц берцинай йигилан ясалълъе къимат кьоге, гIамал берцинай яче, намус цIунарай яче. kuc bercinay yigilan yasa:e qimat poge, famal bercinay, namus `unaray yaxe. 252. Куц гьоцIцIо гьабулессул гьечIо, гьоцIцIо чIчIикIулессул буго. kuc ho~o habuleSul hezo, ho~o ZijuleSul bugo. 253. Куц квешаб жоялълъул гIамалги квешаб. kuc kwe^ab $oya:ul famalgi kwe^ab. 254. Куцалда божуге, гIамалалда божа. kucalda bo$uge, famalalda bo$a. 255. Куцалда релълъарабила гIамалги букIунеб. kucalda re:arabila famalgi bujuneb. 256. Куцанщинав чияссул чи лIугьунарев, квегъанщинаб чодул чу лIугьунареб. kucan&inaw xiyaSul xi /uhunarew, kwevan&inab xodul xu /uhunareb. 257. КучIдузулI реххсарай, ххарбалI бицарай. kujdu#u/ re{saray, {arba/ bicaray.

БолмацIцIалдаги куделдерил мацIцIалдаги рагIаби абулеб куц. БолмацIцI - Куделдерил мацIцI bolma~ - kudelderil ma~ بۈلماڞ - كۇدېلدېرێل ماڞ аздагьо a#daho ازداهۈ - аждагьа a$daha اجداها анлIго an/go انڶڬۈ - анлълъго an:go انڷڬۈ асскIоб aSjob اصگۈب - гъуниб vunib غۇنێب ах a[ اځ - агь ah اه ахихъан a[i]an اځێڅان - агьихъан ahi]an اهێڅان ахихъанлъи a[i]an;i اځێڅانڸێ - агьихъали ahi]ali اهێڅالێ ахбазан a[ba#an اځبازان - аххссан a{San اخصان аххалъи a{a;i اخاڸێ - гъокьбакI vopbaj غۈڨباگ ахIдезе a\de#e احدېزې - гIоргIодаде forfodade عۈرعۈدادې бабадизе babadi#e بابادێزې - мацIцI ккоде ma~ Kode ماڞ ڭۈدې багIадизе bafadi#e باعادێزې - гIороде forode عۈرۈدې багIари bafari باعارێ - багIали bafali باعالێ багIарлъи bafar;i باعارڸێ - багIали bafali باعالێ багIарлъизе bafar;i#e باعارڸێزې - багIалде bafalde باعالدې багIарараб bafararab باعاراراب - багIалураб bafalurab باعالۇراب багIаризабизе bafari#abi#e باعارێزابێزې - багIалдебуде bafaldebude باعالدېبۇدې багIаризе bafari#e باعارێزې - багIалде bafalde باعالدې багIархоно bafar[ono باعارځۈنۈ - гIубилабжо fubil$o عۇبێلابجۈ багIач bafax باعاچ - къицицо qicico قێښێښۈ бадако badako باداكۈ - орчехь orxe% ئۈرچېڮ бадибчIвазе badibzwa#e بادێبڃوازې - бардибчIваде bardibzwade باردێبڃوادې бажа ba$a باجا - дандеяв dandeyaw داندېياو бажари ba$ari باجارێ - бажали ba$ali باجالێ бажаризе ba$ari#e باجارێزې - бажалде ba$alde باجالدې бажари ba$ari باجارێ - бажали ba$ali باجالێ бажарула ba$arula باجارۇلا - бажалиня ba$alinya باجالێنيا бажаруларо ba$arularo باجارۇلارۈ - бажалиняро ba$alinyaro باجالێنيارۈ бажарана ba$arana باجارانا - бажалуна ba$aluna باجالۇنا бажаричIо ba$arizo باجارێڃۈ - бажалчIо ba$alzo باجالڃۈ бажарила ba$arila باجارێلا - бажала ba$ala باجالا бажариларо ba$arilaro باجارێلارۈ - бажаларо ba$alaro باجالارۈ бажаре ba$are باجارې - бажале ba$ale باجالې бажаруге ba$aruge باجارۇڬې - бажалуги ba$alugi باجالۇڬێ бажарун ba$arun باجارۇن - бажалун ba$alun باجالۇن бажаричIого ba$arizogo باجارێڃۈڬۈ - бажалчIого ba$alzogo باجالڃۈڬۈ бажарулев ba$arulew باجارۇلېو - бажалинев ba$alinew باجالێنېو бажаруларев ba$arularew باجارۇلارېو - бажалинярев ba$aliNarew باجالێنيارېو бажарарав ba$araraw باجاراراو - бажалурав ba$aluraw باجالۇراو бажаричIев ba$arizew باجارێڃېو - бажалчIев ba$alzew باجالڃېو базе ba#e بازې - баде bade بادې бай bay باي - бай bay باي бала bala بالا - баня banya بانيا баларо balaro بالارۈ - баняро banyaro بانيارۈ бана bana بانا - бана bana بانا бачIо bazo باڃۈ - бачIо bazo باڃۈ бала bala بالا - бала bala بالا баларо balaro بالارۈ - баларо balaro بالارۈ бай bay باي - бае baye بايې баге bage باڬې - баги bagi باڬێ бан ban بان - бамо bamo بامۈ бачIого bazogo باڃۈڬۈ - бачIого bazogo باڃۈڬۈ балев balew بالېو - банев banew بانېو баларев balarew بالارېو - банярев baNarew بانيارېو барав baraw باراو - барав baraw باراو бачIев bazew باڃېو - бачIев bazew باڃېو баизе bai#e بائێزې - бабде babde بابدې байрахъ bayra] بايراڅ - пайрахъ _ayra] فايراڅ бакъан baqan باقان - макъан maqan ماقان бакъаниде baqanide باقانێدې - бакъунде baqunde باقۇندې бакъкквей baqKwey باقڭوېي - бакъккой baqKoy باقڭۈي бакълъи baq;i باقڸێ - бакъдарахъ baqdara] باقداراڅ бакътIерхьул рахъ baqTer%ul ra] باقطېرڮـۇل راڅ - бакъщинкIул рахъ baq&injul ra] باقۺێنگــۇل راڅ бакьулI bapu/ باڨۇڶ - бакьолълъ bapo: باڨۈڷ бакьуч bapux باڨۇچ - бакьмучч bapmuX باڨمۇڿ бакIлъи baj;i باگڸێ - бакIли bajli باگلێ бакIлъизе baj;i#e باگڸێزې - бакIде bajde باگدې балъго ba;go باڸڬۈ - балго balgo بالڬۈ балъголъи ba;go;i باڸڬۈڸێ - балголи balgoli بالڬۈلێ балъгояб ba;goyab باڸڬۈياب - балгояб balgoyab بالڬۈياب ба́лъизе (квас) ba;i#e (kwas) باڸێزې (كواس) - чIваде (квас) ڃوادې (كواس) баракат barakat باراكات - баркат barkat باركات бараххщизе bara{&i#e باراځۺێزې - бараххщде bara{&de باراخۺدېڮښێ баркизе barki#e باركێزې - баркде barkde باركدې ба́рссизе barSi#e بارصێزې - барссде barSde بارصدې батIаго baTago باطاڬۈ - баладго baladgo بالادڬۈ батIалъи baTa;i باطاڸێ - балали balali بالالێ батIалъизе baTa;i#e باطاڸێزې - балалде balalde بالالدې батIияб baTiyab باطێياب - баладаб baladab بالاداب бахине ba[ine باځێنې - багьде bahde باهدې бахине ba[ine باځێنې - бахъде ba]de باڅدې баххкен ba{ken باخكېن - баххкан ba{kan باخكان баххчизе ba{xi#e باخچێزې - баххчде (ваххчде, яххчде) ba{xde (wa{xdw, ya{xde), باخچدې (واخچدې، ياخچدې) викъун чIчIеде wiqun Zede وێقۇن ڄېدې . йикъун чIчIеде yiqun Zede يێقۇن ڄېدې баххчизе ba{xi#e باخچێزې - баххчде ba{xde باخچدې бикъун теде biqun tede بێقۇن تېدې бахъине ba]ine باڅێنې - аде бахъде ade ba]de ادې باڅدې бахIарлъи ba\ar;i باحارڸێ - бахIали ba\ali باحالێ бахIарлъизе ba\ar;i#e باحارڸێزې - бахIалде ba\alde باحالدې бахIри ba\ri باحرێ - бахIли ba\li باحلێ бачIараб bazarab باجاراب - бегьараб beharab بېهاراب бацIизе ba`i#e باڝێزې - бацIде ba`de باڝدې бачIине bazine باڃێنې - бегьде behde بېهدې бацIцIине ba~ine باڞێنې - бацIцIадбуде ba~adbude باڞادبۇدې бацIцIине ba~ine باڞێنې - бацIцIде ba~de باڞدې бащалъи ba&a;i باۺاڸێ - бащали ba&ali باۺالێ бегунисса beguniSa بېڬۇنێصا - бегуниссала beguniSala بېڬۇنێصالا бекI bej بېگ - кIичI jiz گێڃ пуговица бекI (букIдул) bej (bujdul) بېگ (بۇگدۇل) - бекI (букIдал) bej (bujdal) بېگ (بۇگدال) альчик бекI (букIдул) bej (bujdul) بېگ (بۇگدۇل) - бекI (букIдул) bej (bujdul) بېگ (بۇگدۇل) почка бел bel بېل - раххан (раххнал) ra{an (ra{nal) راخان (راخنال) бел bel بېل - бугьун (бугьнал) buhun (buhnal) بۇهۇن (بۇهنال) белъине be;ine بېڸێنې - белде belde بېلدې бергьарав berharaw بېرهاراو - белгьарав belharaw بېلهاراو бергьенлъи berhen;i بېرهېنڸێ - белгьели belheli بېلهېلێ бергьин berhin بېرهێن - белгьин belhin بېلهێن бергьине berhine بېرهێنې - белгьде belhde بېلهدې берккезе berKe#e بېرڭېزې - бербаде berbade بېربادې беркъапизе berqa_i#e بېرقافێزې - беркъапIде berqaPde بېرقاڣدې бертин berhin بېرتێن - бахIарал ba\aral باحارال берцинаб bercinab بېرښێناب - берценаб bercenab بېرښېناب берцинлъи bercin;i بېرښێنڸێ - берцели berceli بېرښېلێ берцинлъизе bercin;i#e بېرښێنڸێزې - берцелде bercelde بېرښېلدې бессдалав beSdalaw بېصدالاو - бесстIалав beSTalaw بېصطالاو бетIер beTer بېطېر - бельэр bel'er بېلئېر бетIералълъул beTera:ul بېطېراڷۇل - бел-эралълъул bel'era:ul بېلئېراڷۇل ботIрода boTroda بۈطرۈدا - болола bolola بۈلۈلا ботIрол boTrol بۈطرۈل - болол bolol بۈلۈل ботIролI boTro/ بۈطرۈڶ - бололълъ bolo: بۈلۈڷ ботIроцца boTroCa بۈطرۈڛا - болоцца boloCa بۈلۈڛا бутIрул buTrul بۇطرۇل - булул bulul بۇلۇل бетIербахъизе beTerba]i#e بېطېرباڅێزې - бел'эрбахъде bel'erba]de بېلئېرباڅدې бетIергьан beTerhan بېطېرهان - белегьан belehan بېلېهان бехъерхъизе be]er]i#e بېڅېرڅێزې - бахъахъде ba]a]de باڅاڅدې бецIлъизе be`;i#e بېڝڸێزې - бецIде be`de بېڝدې беэнлъи been;i بېئېنڸێ - беэли beeli بېئېلێ бигьалъи biha;i بێهاڸێ - бигьали bihali بێهالێ бигьалъизе biha;i#e بێهاڸێزې - бигьалде bihalde بێهالدې биине biine بێئێنې - биъде bi'de بێئدې бикIкIизе biJi#e بێڴێزې - бикIкIде biJde بێڴدې билизе bili#e بێلێزې - билде bilde بێلدې билараб bilarab بێلاراب - бил-араб bil'arab بێلئاراب билълъине bi:ine بێڷێنې - белълъенде be:ende بېڷېندې бихIине bi\ine بێحێنې - биъде bi'de بێئدې биччазе biXa#e بێڿازې - биччаде biXade بێڿادې боголгIуж bogolfu$ بۈڬۈلعۇج - богодемехх bogodeme{ بۈڬۈدېمېخ боголикак bogolikak بۈڬۈلۇكاك - богодекак bogodebaj بۈڬۈدېكاك боз bo# بۈز - без be# بېز болъо (болъаби) bo;o (bo;abi) بۈڸۈ (بۈڸابێ) - болгьо (болгьаби) bolho (bolhabi) بۈلهۈ (بۈلهابێ) болъон bo;on بۈڸۈن - болгьон bolhon بۈلهۈن бортизе borti#e بۈرتێزې - бортенде bortende بۈرتېندې борххалъи bor{a;i بۈرخاڸێ - боркIали borjali بۈرگالێ борххатаб bor{atab بۈرخاتاب - боркIадаб borjadab بۈرگاداب борххизе bor{i#e بۈرخێزې - боркIде borjde بۈرگدې адбосде adbosde ادبۈسدې ботIротIекIанцI boTroTejan` بۈطرۈطېگانڝ - бололекIанцI bololejan` بۈلۈلېگانڝ будун budun بۇدۇن - мудун mudun مۇدۇن бугъизе buvi#e بۇغێزې - богъде bovde بۈغدې бугьине buhine بۇهێنې - богьде bohde بۈهدې бугIизе bufi#e بۇعێزې - богIде bofde بۈعدې букъизе buqi#e بۇقێزې - бокъде boqde بۈقدې букъизе buqi#e بۇقێزې - букъде buqde بۇقدې букIинессеб bujineSeb بۇگێنېصېب - букIдеяб bujdeyab بۇگدېياب була́гьин (булагьаби) bulahin (bulahabi) بۇلاهێن (بۇلاهابێ) - булагьен (балагьаби) bulahen (balahabi) بۇلاهېن (بۇلاهابێ) бурутI (буртIал) buruT (burTal) بۇرۇط (بۇرطال) - бул'ур (бул'ал) bul'ur (bul'al) بۇلئۇر (بۇلئال) буртIинкилищ burTinkili& بۇرطێنكێلێۺ - бул'инкирищ bul'inkiri& بۇلئێنكێرێۺ бусен busen بۇسېن - босе́н (бусадол, бусби) bosen (busadol, busbi) بۈسېن (بۇسادۈل، بۇسبێ) буссизе buSi#e بۇصێزې - буссде buSde بۇصدې буссине buSine بۇصێنې - нахъбуссде na]buSde ناڅبۇصدې буссурманчи buSurmanxi بۇصۇرمانچێ - буссурбанчи buSurbanxi بۇصۇربانچێ бутI buT بۇط - бул bul بۇل бухизе bu[i#e بۇځێزې - кьапIде paPde ڨاڣدې буххизе bu{i#e بۇخێزې - буххде bu{de بۇخدې буххунах bu{una[ بۇخۇناځ - регь (рогьол) reh (rohol) رېه (رۈهۈل) бухъизе bu]i#e بۇڅێزې - бохъде bo]de بۈڅدې бухIаражо bu\ara$o بۇحاراجۈ - гьагIо (гьагIдал) hafo (hafdal) هاعۈ (هاعدال) буццур (буццрал) buCur (buCral) بۇښۇر (بۇښرال) - цIегIли (цIегIлидол, цIегIлаби) `efli (`eflidol, `eflabi) ڝېعلێ (ڝېعلادۈل، ڝېعلابێ) буцIизе bu`i#e بۇڝێزې - боцIде bo`de بۈڝدې буцIцIухIине bu~u\ine بۇڞۇحێنې - гIенеккун чIчIеде feneKun Zede عېنېڭۇن ڄېدې велъизе we;i#e وېڸێزې - воххде wo{de وۈخدې васият wasiyat واسێيات - васигат wasigat واسێڬات васвасав waswasaw واسواساو - васиккарав wasiKaraw واسێڭاراو вачIине wazine واڃێنې - вегьде wehde وېهدې вачIине вуго wazine wugo واڃێنې وۇڬۈ - вегьде вуго wehde wugo وېهدې وۇڬۈ вачIине вугищ wazine wugi& واڃێنې وۇڬێۺ - вегьде вугищи wehde wugi&i وېهدې وۇڬێۺێ вачIине гьечIо wazine hezo واڃێنې هېڃۈ - вегьде гьечIо wehde hezo وېهدې هېڃۈ вачIине гьечIищ wazine hezi& واڃێنې هېڃێۺ - вегьде гьечIищи wehde hezi&i وېهدې هېڃێۺێ вачIине вукIун вуго wazine wujun wugo واڃێنې وۇگۇن وۇڬۈ - вегьде вукIун вуго wehde wujun wugo وېهدې وۇگۇن وۇڬۈ вачIине вукIун гьечIо wazine wujun hezo واڃێنې وۇگۇن هېڃۈ - вегьде вукIун гьечIо wehde wujun hezo وېهدې وۇگۇن هېڃۈ вачIинехъин вуго wazine]in wugo واڃێنېڅێن وۇڬۈ - вегьдехъине вуго wehde]ine wugo وېهدېڅێنې وۇڬۈ вачIинехъин вугищ wazine]in wugo واڃێنېڅێن وۇڬێۺ - вегьдехъине вугищи wehde]ine wugi&i وېهدېڅێنې وۇڬێۺێ вачIинехъин гьечIо wazine]in hezo واڃێنېڅێن هېڃۈ - вегьдехъине гьечIо wehde]ine hezo وېهدېڅێنې هېڃۈ вачIинехъин гьечIищ wazine]in hezi& واڃێنېڅێن هېڃێۺ - вегьдехъине гьечIищи wehde]ine hezi&i وېهدېڅێنې هېڃێۺێ вачIинехъин вукIана wazine]in wujana واڃێنېڅێن وۇگانا - вегьдехъине вукIана wehde]ine wujana وېهدېڅێنې وۇگانا вачIинехъин вукIаравищ wazine]in wujarawi* واڃێنېڅێن وۇگاراوێۺ - вегьдехъине вукIаравщи wehde]ine wujaraw&i وېهدېڅێنې وۇگاراوۺێ вачIине вукIана wazine wujana واڃێنې وۇگانا - вегьде вукIана wehde wujana وېهدې وۇگانا вачIине вукIун вуго wazine wujun wugo واڃێنې وۇگۇن وۇڬۈ - вегьде вукIун вуго wehde wujun wugo وېهدې وۇگۇن وۇڬۈ вачIин wazin واڃێن - вегьи wehi وېهێ вачIинин wazinin واڃێنێن - вегьлин wehlin وېهلێن вачIуна wazuna واڃۇنا - вегьиня wehinya وېهێنيا вачIунаан wazunaan واڃۇنائان - вегьиняан wehinyaan وېهێنيائان 19. вачIунаго wazunago واڃۇناڬۈ - вегьиняго wehinyago وېهێنياڬۈ 20. вачIинавула wazinawula واڃێناوۇلا - вегьдевуня wehdewunya وېهدېوۇنيا 21. вачIунаро wazunaro واڃۇنارۈ - вегьиняро wehinyaro وېهێنيارۈ 22. вачIунарищ wazunari& واڃۇنارێۺ - вегьинярищи wehinyari&i وېهێنيارێۺێ 23. вачIунароан wazunaroan واڃۇنارۈئان - вегьиняроан wehinyaroan وېهێنيارۈئان 24. вачIана wazana واڃانا - вегьана wehana وېهانا 25. вачIани wazani واڃانێ - вегьани wehani وېهانێ 26. вачIанищ wazani& واڃانێۺ - вегьаравщи weharaw&i وېهاراوۺێ 27. вачIанани wazanani واڃانانێ - вегьанани wehanani وېهانانێ 28. вачIинавуна wazinawuna واڃێناوۇنا - вегьдевуна wehdewuna وېهدېوۇنا 29. вачIинчIо wazinzo واڃێنڃۈ - вегьчIо wehzo وېهڃۈ 30. вачIинчIищ wazinzi& واڃێنڃێۺ - вегьчIищи wehzi&i وېهڃێۺێ 31. вачIинчIони wazinzoni واڃێنڃۈنێ - вегьчIони wehzoni وېهڃۈنێ 32. вачIинчIого wazinzogo واڃێنڃۈڬۈ - вегьчIого wehzogo وېهڃۈڬۈ 33. вачIинчIев wazinzew واڃێنڃېو - вегьчIев wehzew وېهڃېو 34. вачIина wazina واڃێنا - вегьла wehla وېهلا 35. вачIинев wazinew واڃێنېو - вегьинев wehinew وېهێنېو 36. вачIинарев wazinarew واڃێنارېو - вегьинярев wehinyarew وېهێنيارېو 36. вачIинавила wazinawila واڃێناوێلا - вегьдевула wehdewula وېهدېوۇلا 37. вачIинаро wazinaro واڃێننارۈ - вегьларо wehlaro وېهلارۈ 38. вачIинарищ wazinari& واڃێنارێۺ - вегьларищи wehlari&i وېهلارێۺێ 39. вачIа waza واڃا - вачIа waza واڃا 40. вачIа абе waza abe واڃا ابې - вачIа абе waza abe واڃا ابې 41. вачIаги wazagi واڃاڬێ - вегьаги wehagi وېهاڬێ 42. вачIаяв wazayaw واڃاياو - вегьаяв wehayaw وېهاياو 43. вачIинаве wazinawe واڃێناوې - вегьдевуе wehdewuye وېهدېوۇيې 44. вачIунге wazinge واڃۇنڬې - вегьуги wehugi وېهۇڬێ 45. вачIунгеги wazingegi واڃۇنڬېڬێ - вегьугеги wehugegi وېهۇڬېڬێ 46. вачIун вуго wazun wugo واڃۇن وۇڬۈ - вегьун вуго wehun wugo وېهۇن وۇڬۈ 47. вачIун вугищ wazun wugi& واڃۇن وۇڬێۺ wehun wugi&i - вегьун вугищи وېهۇن وۇڬێۺێ 48. вачIун вугоан wazun wugoan واڃۇن وۇڬۈئان - вегьун вугоан wehun wugoan وېهۇن وۇڬۈئان 49. вачIун гьечIо wazun hezo واڃۇن هېڃۈ - вегьун гьечIо wehun hezo وېهۇن هېڃۈ 50. вачIун гьечIищ wazun hezi& واڃۇن هېڃێۺ - вегьун гьечIищи wehun hezi&i وېهۇن هېڃێۺێ 51. вачIун вукIана wazun wujana واڃۇن وۇگانا - вегьун вукIана wehun wujana وېهۇن وۇگانا 52. вачIун вукIинчIо wazun wujinzo واڃۇن وۇگێنڃۈ - вегьун вукIчо wehun wujzo وېهۇن وۇگڃۈ 53. вачIун вукIинчIищ wazun wujinzi& واڃۇن وۇگێنڃێۺ - вегьун вукIчIищи wehun wujzi&i وېهۇن وۇگڃێۺێ 54. вачIун вукIун вуго wazun wujun wugo واڃۇن وۇگۇن وۇڬۈ - вегьун вукIун вуго wehun wujun hezo وېهۇن وۇگۇن وۇڬۈ 55. вачIун вукIун гьечIо wazun wujun hezo واڃۇن وۇگۇن هېڃۈ - вегьун вукIун гьечIо wehun wujun hezo وېهۇن وۇگۇن هېڃۈ 56. вачIун вукIунаан wazun wujunaan واڃۇن وۇگۇنائان - вегьун вукIиняан wehun wujinyaan وېهۇن وۇگێنيائان 57. вачIун вукIунароан wazun wujunaroan واڃۇن وۇگۇنارۈئان - вегьун вукIиняроан wehun wujinyaroan وېهۇن وۇگێنيارۈئان 58. вачIунаго вуго wazunago wugo واڃۇناڬۈ وۇڬۈ - вегьиняго вуго wenyago wugo وېهۇنياڬۈ وۇڬۈ 59. вачIунев вуго wazunew wugo واڃۇنېو وۇڬۈ - вегьинев вуго wehinew wugo وېهێنېو وۇڬۈ 60. вачIунев вугищ wazunew wugi& واڃۇنېو وۇڬێۺ - вегьинев вугищи wehinew wugi&i وېهێنېو وۇڬێۺێ 61. вачIунев гьечIищ wazunew hezi& واڃۇنېو هېڃێۺ - вегьинев гьечIищи wehinew hezi&i وېهێنېو وۇڬێۺێ 62. вачIунев вукIуна wazunew wujana واڃۇنېو وۇگۇنا - вегьинев вукIиня wehinew wujanya وېهێنېو وۇگێنيا 63. вачIунев вукIунищ wazunew wujuni& واڃۇنېو وۇگۇنێۺ - вегьинев вукIинищи wehinew wujini&i وېهێنېو وۇگێنێۺێ 64. вачIунев вукIунаро wazunew wujunaro واڃۇنېو وۇگۇنارۈ - вегьинев вукIиняро wehinew wujinyaro وېهێنېو وۇگێنيارۈ 65. вачIунев вукIунарищ wazunew wujunari& واڃۇنېو وۇگۇنارێۺ - вегьинев вукIинярищи wehinew wujinyari&i وېهێنېو وۇگێنيارێۺێ 66. вачIунев вукIана wazunew wujana واڃۇنېو وۇگانا - вегьинев вукIана wehinew wujana وېهێنېو وۇگانا 67. вачIунев вукIанищ wazunew wujani& واڃۇنېو وۇگانێۺ - вегьинев вукIаравщи wehinew wujaraw&i وېهێنېو وۇگاراوشێ 68. вачIунев вукIинчIо wazunew wujinzo واڃۇنېو وۇگێنڃۈ - вегьинев вукIчIо wehinew wujzo وېهێنېو وۇگڃۈ 69. вачIунев вукIинчIищ wazunew wujinzi& واڃۇنېو وۇگێنڃێۺ - вегьинев вукIчIищи wehinew wujzi&i وېهێنېو وۇگڃێۺێ 70 вачIунев вукIун вуго wazunew wujun wugo واڃۇنېو وۇگۇن وۇڬۈ - вегьинев вукIун вуго wehinew wujun wugo وېهێنېو وۇگۇن وۇڬۈ 71. вачIунев вукIун гьечIо wazunew wujun hezo واڃۇنا وۇگۇن هېڃۈ - вегьинев вукIун гьечIо wehinew wujun hezo وېهێنېو وۇگۇن هېڃۈ 72. вачIунев вукIина wazunew wujine واڃۇنېو وۇگێنا - вегьинев вукIиня wehinew wujinya وېهێنېو وۇگێنيا 73. вачIунев вукIинаро wazunew wujinaro واڃۇنېو وۇگێنارۈ - вегьинев вукIиняро wehinew wujinyaro وېهێنېو وۇگێنيارۈ 74. вачIарав wazaraw واڃاراو - вегьарав weharaw وېهاراو 75. вачIаравищ wazarawi& واڃاراوێۺ - вегьаравщи weharaw&i وېهاراوۺێ 76. вачIунарев wazunarew واڃۇنارېو - вегьинярев wehinyarew وېهێنيارېو 77. вачIунаревищ wazunarewi& واڃۇنانارېوێۺ - вегьинярищи wehinyari&i وېهێنيارێۺێ вокьулев (йокьулей) wopulew (yopiney) وۈڨۇلېو (يۈڨۇلېي) - вокьинев (йокьиней) wopinew (yopiney) وۈڨێنېو (يۈڨێنېي) габани gabani ڬابانێ - ганабичIер (ганабичIирил) ganabizer (ganabiziril) ڬابانێڃېر (ڬابانێڃێرێل) гага (гагаби) gaga (gagabi) ڬاڬا (ڬاڬابێ) - порчIон (порчIмил, порчIмал) _orzon (_orzmil, _orzmal) فۈرڃۈن (فۈرڃمێل، فۈرڃمال) гагу gagu ڬاڬۇ - гукку guKu ڬۇڭۇ газа ga#a ڬازا - гваза (гвазил, гузби) gwa#a (gwa#il, gu#bi) ڬوازا (ڬوازێل، ڬۇزبێ) гаргадизе gargadi#e ڬارڬادێزې - кIалгьаде jalhade گالهادې гахI ga\ ڬاح - бурукь (буркьил, буркьал) burup (burpil, burpal) بۇرۇڨ (بۇرڨێل، بۇرڨال) гач gax ڬاچ - гъач vax غاچ гелизе geli#e ڬېلێزې - кварщде kwar&de كوارۺدې герело gerelo ڬېرېلۈ - гургаро gurgaro ڬۇرڬارۈ гиди gidi ڬێدێ - хьурхьурди %ur%urdi ڮۇرڮۇردێ гилдизе gildi#e ڬێلدێزې - нахъецIцIаде na]e~ade ناڅێڞادې нахъекъаде ناڅېقادې гиригара girigara ڬێرێڬارا - гурига guriga ڬۇرێڬا гвенд gwend ڬوېند - гонд gond ڬۈند гожо go$o ڬۈجۈ - геже ge$e ڬېجې гоз go# ڬۈز - доз do# دۈز гоноцIцI gono~ ڬۈنۈڞ - гонцц gonC ڬۈنڛ нуццо nuCo نۇڛۈ гохI go\ ڬۈح - гухI gu\ ڬۇح гордибер gerdiber ڬۈردێبېر - мукълабер muqlaber مۇقلابېر гордо (гордал) gordo (gordabi) ڬۈردۈ (ڬۈردال) - гордо (гордаби) gordo (gordabi) ڬۈردۈ (ڬۈردابێ) гормендо gormendo ڬۈرمېندۈ - колълъен (колълъадол, колълъаби) ko:en (ko:adol, ko:abi) كۈڷېن (كۈڷادۈل، كۈڷابێ) гочине goxine ڬۈچێنې - рахъде ra]de راڅدې гугьар guhar ڬۇهار - гвагьар gwahar ڬواهار гуларухьен gularu%en ڬۇلارۇڮېن - гулалрохьен gulalro%en ڬۇلالرۈڮېن гурде gurde ڬۇردې - горде gorde ڬۈردې гуренж guren$ ڬۇرېنج - гурандж guranG ڬۇرانج гъабу vabu غابۇ - гIарщ far& عارۺ гъагъадиро vavadiro غاغادێرۈ - абдали abdali ابدالێ гъажазубетIер (гъажазубутIрул) va$a#ubeTer (va$a#ubuTrul) غاجازۇبېطېر (غاجازۇبۇطرۇل) - кIигъеж (кIигъажалдол, кIигъажаби) jive$ (jiva$aldol, jiva$abi) گێغېج (گێغاجالدۈل، گێغاجابێ) гъалако valako غالاكۈ - къама qama قاما гъалатI valaT غالاط - мекъиккей meqiKey مېقێڭېي гъалду (гъалдаби) valdu (valdabi) بغالدۇ (غالدابێ) - гъилди (гъалдал) vildi (valdal) غێلدێ (غالدال) гъалмагъир valmavir غالماغێر - гъалмагъал valmaval غالماغال гъанчизе vanxi#e غانچێزې - хIапде \a_de حافدې гъапу va_u غافۇ - каву kawu كاوۇ гьалъабеле ha;abele هاڸابېلې - гьалабеле halabele هالابېلې гьанжелъизегIан, гьанжелъагIан han$e;i#efan, han$e;avan هانجېڸێزېعان، هانجېڸاعان - гьанджедагIан hanGedafan هانجېداعان гьанжесса han$eSa هانجېصا - гьанджессала hanGeSala هانجېصالا гьардезе harde#e هاردېزې - гьердеде herdede هېردېدې гьардухъан hardu]an هاردۇڅان - гьердехъан herde]an هېردېڅان гьартIизе harTi#e هارطێزې - цIцIуде ~ude ڞۇدې гьарщизе har&i#e هارۺێزې - щваде &wade ۺوادې гьатIан haTan هاطان - гьалан halan هالان гьатIанкъо haTanqo هاطانقۈ - алхIаткъо al\atqo الحاتقۈ гьегь (гьагьал) heh (hahal) هېه (هاهال) - кодеххал (кудххил, кутххал) kode{al (kud{il, kut{al) كۈدېخال (كۇدخێل، كۇتخال) гьекдизе hekdi#e هېكدێزې - гьекдеде hekdede هېكدېدې гьекIдизе hejdi#e هېگدێزې - гьекIде hejde هېگدې гьелдалъун helda;un هېلداڸۇن - гьелълъалун he:alun هېڷالۇن гьеле hele هېلې - гьебеле hebele هېبېلې гьениб henib هېنێب - гьундиб hundib هۇندێب гьенкьезе henpe#e هېنڨېزې - лълъурлълъурдаде :ur:urdade ڷۇرڷۇردادې гьетIараб heTarab هېطاراب - къалураб qalurab قالۇراب гьетIизе heTi#e هېطێزې - къулде, кIичIде, хьонтIде qulde, jizde, %onTde قۇلدې، گێڃدې، ڮۈنطدې гьецIо he`o هېڝۈ - али́ (алул, алаби) ali (alul, alabi) الێ (الۇل، الابێ) , хIецIо \e`o حېڝۈ гьецIокъ he`oq هېڝۈق - хIицIбикъ \i`biq حێڝبێق гьитIинаб hiTinab هێطێناب - гьитIиняб hiTinyab هێطێنياب гьобо hobo هۈبۈ - гьиби hibi هێبێ гьогьаб hohab هۈهاب - тамагьаб tamahab تاماهاب гьоко (гьакал) hoko (hakal) هۈكۈ (هاكال) - гьорко (гьаркал) horko (harkal) هۈركۈ (هاركال) гьоркьо (гьаркьил, гьаркьал) horpo (harpil, harpal) هۈرڨۈ هارڨێل، هارڨال - гьокьо (гьикьил, гьакьал) hopo (hipil, hapal) هۈڨۈ هێڨێل، هاڨال гьоцIцIо (гьацIцIил) ho~o (ha~il) هۈڞۈ (هاڞێل) - гьоцIцIо (гьицIцIил) ho~o (hi~il) هۈڞۈ (هێڞێل) гьоцIцIу ho~u هۈڞۇ - гьоцIцIо ho~o هۈڞۈ гьоркьохъанлъи horpo]an;i هۈرڨۈڅانڸێ - гьоркьохъали horpo]ali هۈرڨۈڅالێ гьужум hu$um هۇجۇم - адекIанцIи adejan`i ادېگانڝێ гъапуллъизе va_ul;i#e غافۇلڸێزې - микьиххде mipi{de مێڨێخدې гъанссито vanSito غانصێتۈ - гъассидо vaSido غاصێدۈ гъанцIа (гъунцIби) van`a (vun`bi) غانڝا (غۇنڝبێ) - гъванцIа (гъунцIби) vwan`a (vun`bi) غواڝا (غۇنڝبێ) гъат vat غات - гъарт vart غارت гъарцIцIи var~i غارڞێ - гъерецIцI (гъерцIцIил) vere~ (ver~il) غېرېڞ (غېرڞێل) гъасстIа vaSTa غاصطا - гъассидохъ vaSido] غاصێدۈڅ гъванща (гъванщил) vwan&a (vwan&il) غوانۺا (غوانۺێل) - гъванща (гъонщол) vwan&a (von&ol) غوانۺا (غۈنۺۈل) гъварза́ vwar#a غوارزا - сесел sesel سېسېل гъвел vwel غوېل - мацIцI ma~ ماڞ гъеду vedu غېدۇ - гъедо vedo غېدۈ гъине vine غێنې - гъонде vonde غۈندې гъов vow غۈو - гъав vaw غاو гъоркьисса vorpiSa غۈرڨێصا - гъокьиссала vopiSala غۈڨێصالا гъоркьссияб vorpSiyab غۈرڨصێياب - гъокьиссеб vopiSeb غۈڨێصېب гъоркьияб vorpiyab غۈرڨێياب - гъокьаб vopab غۈڨاب гъоркьлъел vorp;el غۈرڨڸېل - гъокьгьел vophel غۈڨهېل гъоркьчIчIел vorpZel غۈرڨڄېل - гъокьчIчIел vopZel غۈڨڄېل гъорлI vor/ غۈرڶ - гъорлълъ vor: غۈرڷ гъотIоркIо voTorjo غۈطۈرگۈ - гъотIокIро voTojro غۈطۈگرۈ гъулгъудизе vulvudi#e غۇلغۇدێزې - гъургъурдаде vurvurdade غۇرغۇردادې гъулден vulden غۇلدېن - гъолден volden غۈلدېن гъурад vurad غۇراد - чухIунжо xu\un$o چۇحۇنجۈ гъуцIизе vu`i#e غۇڝێزې - гъицIде vi`de غێڝدې гьабгощинаб habgo&inab هابڬۈۺێناب - гьабщищиняб hab&i&inyab هابۺێۺێناب гьабигьан habihan هابێهان - гьибигьан hibihan هێبێهان гьабигьанлъи habihan;i هابێهانڸێ - гьибигьали hibihali هێبێهالێ гьабизе habi#e هابێزې - буде bude بۇدې гьабула habula هابۇلا - буня bunya بۇنيا гьабуларо habularo هابۇلارۈ - буняро bunyaro بۇنيارۈ гьабуна habuna هابۇنا - буна buna بۇنا гьабичIо habizo هابێڃۈ - бучIо buzo بۇڃۈ гьабила habila هابێلا - була bula بۇلا гьабиларо habilaro هابێلارۈ - буларо bularo بۇلارۈ гьабун habun هابۇن - бумо bumo بۇمۈ гьабичIого habizogo هابێڃۈڬۈ - бучIого buzogo بۇڃۈڬۈ гьабулаго habulago هابۇلاڬۈ - буняго bunyago بۇنياڬۈ гьабуларого habularogo هابۇلارۈڬۈ - бунярого bunyarogo بۇنيارۈڬۈ гьабе habe هابې - буе buye بۇيې гьабуге habuge هابۇڬې - буги bugi بۇڬێ гьабураб haburab هابۇراب - бураб burab بۇراب гьабулев habulew هابۇلېو - бунев bunew بۇنېو гьавайинго hawayingo هاوايێنڬۈ - гьаваенго hawayengo هاواهېنڬۈ гьагIу hafu هاعۇ - гьагIо hafu هاعۈ гьадинаб hadinab هادێناب - гьадиняб hadinyab هادێنياب гьакибер (гьакибурдул) hakiber (hakiburdul) هاكێبېر (هاكێبۇردۇل) - гьиркибер (гьиркибурдол) hirkiber (hirkiburdol) هێركێبېر (هێركێبۇردۈل) гьакихъан haki]an هاكێڅان - гьиркихъан hirki]an هێركێڅان гьакихIосс haki\oS هاكێحۈص - гьиркихIосс hirki\oS هێركێحۈص гьакIадизе hajadi#e هاگادێزې - гьакIададе hajadade هاگادادې гьалъаб ha;ab هاڸاب - гьалаб halab هالاب гIабдал fabdal عابدال - абдал abdal ابدال гIабукI (гIабкIил) fabuj (fabjil) عابۇگ (عابگێل) - гIубукI (гIубкIил) fubuj (fubjil) عۇبۇگ (عۇبگێل) гIавусдизе fawusdi#e عاوۇسدێزې - гIавусде fawusde عاوۇسدې гIаг fag عاڬ - гIакI faj عاگ гIагарлъи fagar;i عاڬارڸێ - гIагали fagali عاڬالێ гIагарлъизе fagar;i#e عاڬارڸێزې - гIагалде fagalde عاڬالدې гIагIади papadi عاعادێ - роххи ro{i رۈخێ гIагIадизе papadi#e عاعادێزې - роххде ro{de رۈخدې гIадагIо fadafo عاداعۈ - болол ракьа bolol rapa بۈلۈل راڨا гIададакъад fadadaqad عاداداقاد - гIадалакъад fadalaqad عادالاقاد гIадалаб fadalab عادالاب - гIантаб fantab عانتاب гIадалнах fadalna[ عادالناخ - гIадалнагь fadalnah عادالناه гIадан (гIадамал) fadan (fadamal) عادان (عادامال) - адан (адамал) adan (adamal) ادان (ادامال) гIаданлъи fadan;i عادانڸێ - адамли adamli اداملێ гIадххазе fad{ade عادخازې - гIатххаде fad{ade عاتخادې гIака (гIачи) faka (faxi) عاكا (عاچێ) - гIака (гIачиял) faka (faxiyal) عاكا (عاچێيال) гIаксса fakSa عاكصا - мекъи meqi مېقێ гIажаиблъизе fa$aib;i#e عاجائێبڸێزې - гIажаибде faGaibde عاجائێبدې гIазу fa#u عازۇ - гIасо faso عاسۈ гIалах fala[ عالاځ - гIалагь falah عالاه гIалхул fal[ul عالځۇل - гIалгьул falhul عالهۇل гIансса (гIонссол, гIунссби) fanSa (fonSol, funSbi) عانصا (عۈنصۈل، عۇنصبێ) - гIансса (гIанссил, гIунссби) fanSa (fanSil, funSbi) عانصا (عانصێل، عۇنصبێ) гIанкIу fanju عانگۇ - гIанкIо fanjo عانگۈ гIансса fanSa عانصا - гIалгьул гIанкIо falhul fanjo عالهۇل عانگۈ гIанси fansi عانسێ - гIанса fansa عانسا гIаркьаххине farpa{ine عارڨاخێنې - чIилал риччаде zilal riXade ڃێلال رێڿادې гIатIидаб faTidab عاطێداب - гIилгIидаб filfidab عێلعێداب гIащтIи fa&Ti عاۺطێ - гIищтIи fi&Ti عێۺطێ гIебссахъурщ febSa]ur& عېبصاڅۇرۺ - иццлахъурщ iCla]ur& ئێڛلاڅۇرۺ гIедегIизе fedefi#e عېدېعێزې - гIедегIде, руссуде fedefde, ruSude عېدېعدې، رۇصۇدې гIебу febu عېبۇ - гIебо febo عېبۈ гIекк feK عېڭ - гIенкк fenK عېنڭ гIекI fej عېگ - гIикI fij عێگ гIелечIаб felezab عېلېڃاب - мергьунаб merhunab مېرهۇناب гIергIедизе ferfedi#e عېرعېدێزې - гIоргIодаде fordordade عۈرعۈدادې гIерекъ fereq عېرېق - гIури furi عۇرێ гIеретI fereT عېرېط - дад (дадил, дадал) dad (dadil, dadal) داد (دادێل، دادال) гIетI feT عېط - гIел fel عېل гIетIизе feTi#e هېطێزې - ххелде {elde خېلدې гIим fim - гIин (гIиницца, гIинил, гIинал) fin (finiCa, finil, final) عێن (عێنێڛا، عێنێل، عێنال) гIин fin عێن - гIен (гIендол, гIундул) fen (fendol, fundul) عېن (عېندۈل، عۇندۇل) гIинкъав finqaw عێنقاو - гIенчIав fenzaw عېنڃاو гIинкълъизе finq;i#e عێنقڸێزې - гIенчIде fenzde عېنڃدې гIинтIамизе finTami#e عێنطامێزې - гIентIамде fenTamde عېنطامدې гIинтIи finTi عێنطێ - ноно nono نۈنۈ гIиссинаб fiSinab عێصێناب - гIиссиняб fiSinyab عێصێنياب гIиссинлъизабизе fiSin;i#abi#e عێصێنڸێزابێزې - гIиссилдебуде fiSildebude عێصێلدېبۇدې гIицIцIаб fi~ab عێڞاب - гIецIцIаб fe~ab عېڞاب гIицIцIаб fi~ab عێڞاب - чIанкIлагояб zanjlagoyab ڃانگلاڬۈياب гIо́дирик fodirik عۈدێرێك - гIодирек fodirek عۈدێرېك гIодобкари fodobkari عۈدۈبكارێ - гурига guriga ڬۇرێڬا гIодобнакIкI fodonnaJ اعۈدۈبناڴ - гIурлахъурщ, гIодобнакIкI furla]ur&, fodobnaJ عۇرلاڅۇرۺ، عۈدۈبناڴ гIолилав folilaw عۈلێلاو - гIелбащадав felba&adaw عېلباۺاداو гIолохъанчIчIужу folo]anZu$u عۈلۈڅانڄۇجۇ - бахIарчIчIужу ba\arZu$u باحارڄۇجۇ гIордоло fordolo عۈردۈلۈ - нахъассажо na]aSa$o ناڅاصاجۈ гIоркIкIен (гIоркIкIадул, гIоркIкIаби) forJen (forJadul, forJabi) عۈرڴېن (عۈرڴادۇل، عۇرڴابێ) - гIоркIкIен (гIоркIкIадол, гIуркIкIби) forKen (forJadol, furJbi) عۈرڴېن (عۈرڴادۈل، عۇرڴبێ) гIорхъи for]i عۈرڅێ - гIархъи (гIархъаби) far]i (far]abi) عارڅێ (عارڅابێ) гIорцIен (гIорцIмадул, гIорцIмал) for`en (for`madul, for`mal) عۈرڝېن (عۈرڝمادۇل، عۈرڝمال) - гIорцIен (гIорцIмил, гIорцIмул) for`en (for`mil, for`mul) عۈرڝېن (عۈرڝمێل، عۈرڝمۇل) гIорчо (гIорчоялълъул, гIорчоял) forxo (forxoya:ul, forxoyal) عۈرچۈ (عۈرچۈياڷۇل، عۈرچۈيال) - гIорчо (гIирчил, гIарчал) forxo (firxil, farxal) عۈرچۈ (عێرچێل، عارچال) гIочIокъине foxoqine عۈڃۈڅێنې - гIочIоле ссорде fozole Sorde عۈڃۈلې، صۈردې гIумру fumru عۇمرۇ - гIурму furmu عۇرمۇ гIупазе fu_a#e عۇفازې - гIупаде fu_ade عۇفادې гIурдахIан furda\an عۇرداحان - гуккодул угъур guKodol uvur ڬۇڭۈدۇل ئۇغۇر гIуркъизе furqi#e عۇرقێزې - уркъде urqde ئۇرقدې гIуру furu عۇرۇ - гIури furi عۇرێ гIурулхоно furul[ono عۇرۇلځۈنۈ - гIурулхIоно furul\ono عۇرۇلحۈنۈ гIурулмухъ furulmu] عۇرۇمۇڅ - гIурулнухъ furulnu] عۇرۇلنۇڅ гьуинаб huinab هۇئێناب - гьоэнаб hoenab هۈئېناب гьуинлъи huin;i هۇئێنڸێ - гьоэли hoeli هۈئېلێ гьулчизе hulxi#e هۇلچێزې - гьулчде hulxde هۇلچدې гьумер humer هۇمېر - гьомер homer هۈمېر гьурщизе hur&i#e هۇرۺێزې - кIобокIде jobojde گۈبۈگدې гьуссизе huSi#e هۇصێزې - гьиссде hiSde هێصدې гьуэр huer هۇئېر - гьоэр hoer هۈئېر данделъи dande;i داندېڸێ dandeli - дандели داندېلێ данделъизе dande;i#e داندېڸێزې - данделде dandelde داندېلدې даллак dalak دالاك - далак dalak دالاك дандеккун dandeKun داندېڭۇن - дандеккун, рокIеда гьечIого dandeKun, rojeda hezogo داندېڭۇن، رۈگېدا هېڃۈڬۈ дахIабаба da\aba داحابابا - дахIаба, хIераба da\aba, \eraba داحابا، حېرابا дахIадада da\adada داحادادا - дахIада, хIерада da\ada, \eraba داحادا، حېرادا дацци daCi داڛێ - ацци aCi اڛێ дагьлъизе dah;i#e داهڸێزې - дагьде dahde داهدې дегIен (дагIнил, дугIби) defen (dafnil, dufbi) دېعېن (داعنێل، دۇعبێ) - дегIен (дегIнил, дугIнул) defen (defnil, dufnul) دېعېن (دېعنێل، دۇعنۇل) дие diye دێيې - де de دې дурнаби durnabi دۇرنابێ - дурнаберал durnaberal دۇرنابېرال жакет $aket جاكېت - квасул горде kwasul gorde كواصۇل ڬۈردې жакки $aKi جاڭێ - жокко $oKo جۈڭۈ жакъа $aqa جاقا - якъад yaqad ياقاد жахIда $a\da جاحدا - жахIта $a\ta جاحتا жен $en جېن - джин Gin جێن женжедизе $en$edi#e جېنجېدێزې - жемженде $em$ende جېمجېندې жубазе $uba#e جۇبازې - жободе $obon جۈبۈدې жубала $ubala جۇبالا - жобоня $obonya جۈبۈنيا жубаларо $ubalaro جۇبالارۈ - жобоняро $obonyaro جۈبۈنيارۈ жубана $ubana جۇبانا - жобона $obona جۈبۈنا жубачIо $ubazo جۇباڃۈ - жобочIо $obozo جۈبۈڃۈ жубала $ubala جۇبالا - жобола $obola جۈبۈلا жубаларо $ubalaro جۇبالارۈ - жоболаро $oboraro جۈبۈلارۈ жубай $ubay جۇباي - жобое $oboye جۈبۈيې жубаге $ubage جۇباڬې - жобоги $obogi جۈبۈڬێ жубан $uban جۇبان - жобон $obon جۈبۈن жугьутI $uhuT جۇهۇط - джугьутI GuhuT جۇهۇط жужахI $u$a\ جۇجاح - джуджахI GuGa\ جۇجاح жуз $u# جۇز - джуз Gu# جۇز жумла $umla جۇملا - джумла Gumla جۇملا жунжра $un$ra جۇنجرا - жинжра $in$ra جێنجرا жух $u\ جۇځ - джухI Gu\ جۇح завал #awal زاوال - къадемехх qademe{ قادېمېخ загьираб #ahirab زاهێراب - атараб atarab اتاراب залимаб #alimab زالێماب - гIемер кIудаб femer judab عېمېر گۇداب зангал (зангалал, зангалазул) #angal (#angalal, #angala#ul) زانڬال ( زانڬالا، زانڬالازۇل ) - зенгел (зенглил, занглал) #engel (#englil, #anglal) زېنڬېل ( زېنڬلێل، زانڬلال ) зани #ani زانێ - жини $ini جێنێ замагалъизе #amaga;i#e زاماڬاڸێزې - цIцIунцIцIраххде ~un~ra{de ڞۇنڞراخدې зарбал #arbal زاربال - зарбал #arbal زاربال , карххана kar{ana كارخانا зинкIкIизе #inJi#e زێنڴێزې - къунтI баде qunT bade قۇنط بادې зирараб #irarab زێرارب - зирараб $irarab زێرارب , цIцIикIкIараб ~iJarab ڞێڴاراب зодил бутI #odil buT زۈدێل بۇط - булчIор bulzor بۇلڃۈر зорбаяб #orbayab زۈرباياب - зурбаяб #urbayab زۇرباياب кутакаб kutakab كۇتاكاب зузудизе #u#udi#e زۇزۇدێزې - зунзунде #un#unde زۇنزۇندې игизал igi#al ئێڬێزال - кIирурал jirural گێرۇرال илхъи il]i ئێلڅێ - ирхъи ir]i ئێرڅێ имгIал imfal ئێمعال - энссол вацц enSol waC ئېنصۈل واڛ эбелалълъул вацц ebela:ul waC ئېبېلاڷۇل واڛ инабизе inabi#e ئێنابێزې - эндебуде endebude ئېندېبۇدې ине ine ئێنې - энде ende ئېندې уна una ئۇنا - эна ena ئېنا ина ina ئێنا - эна ena ئېنا инаро inaro ئێنارۈ - энаро enaro ئېنارۈ ана ana انا - ана ana انا инчIо inzo ئێنڃۈ - энчIо enzo ئېنڃۈ а a ا - а a ا унге unge ئۇنڬې - онги ongi ئۈنڬێ ун un ئۇن - омо omo ئۈمۈ ин in ئێن - эй ey ئېي инссул inSul ئێنصۇل - энссол enSol ئېنصۈل инссуцца inSuCa ئێنصۇڛا - энссоцца enSoCa ئېنصۈڛا ирга irga ئێرڬا - эрга erga ئېرڬا ичIкIал izjal ئێڃگال - ишкIалакI i^jalaj ئێشگالاگ как kak - كاك рогьалил как rohalil kak رۈهالێل كاك - рогьоле как rohole kak رۈهۈلې كاك къалъул как qa;ul kak قاڸۇل كاك - къаде как qade kak قادې كاك бакъанил как baqanil kak باقانێل كاك - бакъунде как baqunde kak باقۇندې كاك маркIачIул как marjazul kak مارگاڃۇل كاك - маркIаяде как marjayade kak مارگايادې كاك боголил как bogolil kak بۈڬۈلێل كاك - богоде как bogode kak بۈڬۈدې كاك калам kalam كالام - кIалгьа-басай jalha-basay گالها- باساي канлъи kan;i كانڸێ - канцIа (канцIадол) kan`a (kan`adol) كانڝا ( كانڝادۈل ) капек, кепек ka_ek, ke_ek كېفېك - кебек kebek كېبېك капуста ka_usta كافۇستا - хъапустIан ]a_usTan څافۇسطان квалквадизе kwalkwadi#e كوالكوادێزې - квалквалде kwalkwalde كوالكوالدې кваназабизе kwana#abi#e كونازابێزې - кунадебуде kunadebude كۇنادېبۇدې кваназе kwana#e كوانازې - кунаде kunade كۇنادې квана́на kwanana كوانانا - кунана kunana كۇنانا квана́чIо kwanazo كواناڃۈ - куначIо kunazo كۇناڃۈ квана́ла kwanala كوانالا - куниня kuninya كۇنێنيا кванала́ро kwanalaro كونالارۈ - куниняро kuninyaro كۇنێنيارۈ кванала́ kwanala كونالا - кунала kunala كۇنالا кванала́ро kwanalaro كونالارۈ - куналаро kunalaro كۇنالارۈ кванай kwanay كوناي - кунае kunaye كۇنايې кванаге kwanage كواناڬې - кунаги kunagi كۇناڬێ кваранаб kwaranab كواراناب - кумараб kumarab كۇماراب кваркьи kwarpi كوارڨێ - кваркьа kwarpa كوارڨا кварххи kwar{i كوارخێ - кваххи kwa{i كواخێ квархьи kwar%i كوارڮێ - колълъен (колълъадол) ko:en (ko:adol) كۈڷېن ( كۈڷادۈل ) квацIи kwa`i كواڝێ - гIарт fart عارت квачазе kwaxa#e كواچازې - квачаде kwaxade كوارچادې богьде bohde بۈهدې кващизе kwa&i#e كوۺێزې - кварщде kwar&de كوارۺدې квекIен kwejen كوېگېن - кокIен kojen كۈگېن квелъ kwe; كوېڸ - чIолохъжо zolo]$o ڃۈلۈڅجۈ чандик (хIамида банеб) xandik (\amid baneb) چاندێك квен kwen كوېن (квеналълъ kwena: كوېناڷ кундул kundul كۇندۇل ) - квен kwen كوېن (квеналълъ kwena: كوېناڷ кундол kundol كۇندۈل ) квенчIчIел kwenZel كوېنڄېل - кочIчIел koZel كۈڄېل квердаххел kwerda{el كوېرداخېل - кверххел kwer{el كوېرخېل - квегъ kwev كوېغ (кугъби kuvbi كۇغبێ кугъил kuvil كۇغێل ) квешаб kwe^ab كوېشاب - кошаб ko^ab كۈشاب квешезе kwe^e#e كوېشېزې - кошаде ko^ade كۈشادې квешлъи kwe^;i كوېشڸێ - кошли ko^li كۈشلێ квило kwilo كوێلۈ - буххча bu{xa بۇخچا (буххчил bu{xil بۇخچێل , буххчби bu{xbi بۇخچبێ ) квине kwine كوێنې - конде konde كۈندې кверлълъин kwer:in كوېرڷێن - колълъен ko:en كۈڷېن кеке keke كېكې - гага gaga ڬاڬا кету ketu كېتۇ (катицца katiCa كاتێڛا ) - кето keto كېتۈ (китицца kitiCa كێتێڛا ) катиххер kati{er كاتێخېر - китиххер kiti{er كێتێخېر кибе kibe كێبې - кебе kebe كېبې кибниги kibnigi كێبنێڬێ - кибагIаниги kibafanigi كێباعانێڬێ кигIан kifan كێعان - кагIан kafan كاعان кигIаналде kifanalde كێعانالدې - кагIаналълъе kafana:e كاعاناڷې кидалъизегIан kida;i#efan كێداڸێزېعان - кидалдегIан kidaldefan كێدالدېعان килищ kili& كێلێۺ - кирищ kiri& كێرێۺ кин kin كێن - кини kini كێنێ кици kici كێښېن - бицен bicen بێښېن - бица-кицен bica-kicen بێښا - كێښېن кокон kokon كۈكۈن - кукан kukan كۇكان кумек kumek كۇمېك - кумак kumak كۇماك кунчIи kunzi كۇنڃێ - канчIи kanzi كانڃێ купар ku_ar كۇفار - копар ko_ar كۈفار курхьен kur%en كۇرڮېن - корхьен (курхьадол, курхьаби) kor%en (kur%adol, kur%abi) كۈرڮېن ( كۇرڮادۈل، كۇرڮابێ ) курпа kur_a كۇرفا - чухIунжо xu\un$o چۇحۇنجۈ кутаклъизе kutak;i#e كۇتاكڸێزې - кутакде kutakde كۇتاكدې куцазе kuca#e كۇښازې - куцуде kucude كۇښۇدې куца́ла kucala كۇښالا - куцуня kucunya كۇښۇنيا куцала́ро kucalaro كۇښالارۈ - куцуняро kucunyaro كۇښۇنيارۈ куцана kucana كۇښانا - куцуна kucuna كۇښۇنا куцачIо kucazo كۇښاڃۇ - куцучIо kucuzo كۇښۇڃۈ куцала́ kucala كۇښالا - куцула kucula كۇښۇلا куцаларо kucalaro كۇښالارۈ - куцуларо kucularo كۇښۇلارۈ куцан kucan كۇښان - куцун kucun كۇښۇن куцай kucay كۇښاي - куцуе kucuye كۇښۇيې куцараб kucarab كۇښاراب - куцураб kucurab كۇښۇراب ккал Kal ڭال - гал gal ڬال ккалазе Kala#e ڭالازې - галаде galade ڬالادې ккалараб Kalarab ڭالاراب - галараб galarab ڬالاراب кквезе Kwe#e ڭوېزې - ккоде Kode ڭۈدې къадако qadako قاداكۈ - джинджир GinGir جێنجێر къадиро qadiro قادێرۈ - кIичI jiz گێڃ къазабизе qa#abi#e قازابێزې - къаде буде qadebude قادېبۇدې къалал qalal قالال - ххонехх {one{ خۈنېخ къалараб qalarab قالاراب - къалураб qalurab قالۇراب къали qali قالێ - къили qili قێلێ къалъизе qa;i#e قاڸێزې - къаделде qadelde قادېلدې къандалъо qanda;o قانداڸۈ - къандало (къундлул) qandalo (qundlul) قاندالۈ ( قۇندلۇل ) къандалъо qanda;o قانداڸۈ - гьвалан hwalan هوالان къанщизе qan&i#e قانۺێزې - чIиникъде ziniqde ڃێنێقدې къаргIа qarfa قارعا - къара qara قارا къарумав qarumaw قارۇماو - къухьарав qu%araw قۇڮاراو къапа qa_a قافا - къапIа qaPa قاڣا къаппа-саппи qa__a-sa__i قافا - سافێ - къапIа-сапIи qaPa-saPi قاڣا - ساڣێ къассиквен qaSikwen قاصێكوېن - къассадеквен qaSadekwen قاصادېكوېن къатIра qaTra قاطرا - тIири Tiri طێرێ къаццандизе qaCandi#e قاڛاندێزې - рахIдакъде ra\daqde راحداقدې къвакизе qwaki#e قواكێزې - къинкIде qinjde قێنگدې къвакъвадизе qwaqwadi#e قواقوادێزې - къакъдиде qaqdide قاقادێدې къвакI qwaj قواگ - къекI qej قېگ оспина къвакIараб qwajarab قواگاراب - къванкIараб qwanjarab قوانگاراب къвакIизе qwaji#e قواگێزې - къванкIде qwanjde قوانگدې къвалакь qwalap قوالاڨ - къвалдокь qwaldop قوالدۈڨ къванща qwan&a قوانۺا къиншрилълъбакI qin^ri:baj قێنشرێڷباگ къеншел (къиншлил, къуншлул) qen^el (qin^lil, qun^lul) قېنشېل ( قێنشلێل، قۇنشلۇل ) къваригIел qwarifel قوارێعېل - къварагIел qwarafel قواراعېل къваригIине qwarifine قوارێعێنې - къварагIде qwarafde قواراعدې къварилъизе qwari;i#e قوارێڸێزې - къварилде qwarilde قوارێلدې къвекI qwaj قوېگ - жал $al جال къверкъ qwerq قوېرق - къоркъ qorq قۈرق къезабизе qe#abi#e قېزابێزې - къедебуде qedebude قېدېبۇدې къентIури qenTuri قېنطۇرێ - кьущ pu& ڨۇۺ къецц базе qeC ba#e قېڛ بازې - рахIдакъде ra\daqde راحداقدې къечезе qexe#e قېچېزې - къучуде quxude قۇچۇدې къечана qexana قېچانا - къучуна quxana قۇچۇنا къечечIо qexezo قېچېڃۈ - къучучIо quxuzo قۇچۇڃۈ къечола qexola قېچۈلا - къучуня quxunya قۇچۇنيا къечоларо wexolaro قېچۈلارۈ - къучуняро quxunyaro قۇچۇنيارۈ къечела qexela قېچېلا - къучула quxula قۇچۇلا къечеларо qexelaro قېچېلارۈ - къучуларо quxularo قۇچۇلارۈ къече qexe قېچې - къучуе quxuye قۇچۇيې къечоге qexoge قېچۈڬې - къучуги quxugi قۇچۇڬێ къечIчI qeZ قېڄ - къерчIчI qerZ (къорчIчIол, къурчIчIдол qorZol, qurZdol ) قېرڄ ( قۈرڄۈل، قۇرڄدۈل ) къибла qibla قێبلا - къилба qilba قێلبا къинай qinay قێناي - къенай qenay قېناي къинлъизе qin;i#e قێنڸێزې - къелде qelde قېلدې къинкIизе qinji#e قێنگێزې - къинкIде qinjde قێنگدې къоб qob قۈب - бакъул унти baqul unti باقۇل ئۇنتێ къойил qoyil قۈيێل - щибаб къоялълъ &ibab qoya: ۺێباب قۈياڷ къокъиднух qoqidnu[ قۈقێدنۇځ - къотIолнугь qoTolnuh قۈطۈلنۇه хъвайинугь ]wayinuh څوايێنۇه къокълъизе qoq;i#e قۈقڸێزې - къокъде qoqde قۈقدې къоно qono (къанил qanil , къанал qanal ) قۈنۈ ( قانێل، قانال ) - къоно qono (къинил qinil , къанаби qanabi ) قۈنۈ ( قێنێل، قانابێ ) къоно qono قۈنۈ - къонотIам qonoTam قۈنۈطام ، хIунсс \unS (хIонссол \onSol , хIунссал \unSal ) حۇنص ( حۈنصۈل، حۇنصال ) ، хъегъ ]ev څېغ къохьолъалкIач qo%o;aljax قۈڮۈڸالگاچ - къохьолхIаркIач qo%ol\arjax قۈڮۈلحارگاچ къулчIчIизе qulZi#e ڨۇلڄێزې - уркъде urqde ئۇرقدې къуркьи qurpi قۇرقێ - джугIи Gufi جۇعێ къуркьизе qurpi#e قۇرڨێزې - джугIде Gufde جۇغدې кьабизе pabi#e ڨابێزې - кьапIде paPde ڨاڣدې кьабула pabula ڨابۇلا - кьапIиня paPinya ڨاڣێنيا кьабуларо pabularo ڨابۇلارۈ - кьапIиняро paPinyaro ڨاڣێنيارۈ кьабана pabana ڨابانا - кьапIана paPana ڨاڣانا кьабичIо pabizo ڨابێڃۈ - кьапIчIо paPzo ڨاڣڃۈ кьабила pabila ڨابێلا - кьапIла paPla ڨاڣلا кьабиларо pabilaro ڨابێلارۈ - кьапIларо́ paPlaro ڨاڣلارۈ кьабе pabe ڨابې - кьапIе paPe ڨاڣې кьабуге pabuge ڨابۇڬې - кьапIуги paPugi ڨاڣۇڬێ кьаралъи para;i ڨاراڸێ - кьарали parali ڨارالێ кьватIел pwaTel ڨواطېل - кьвагьел pwahel ڨواهېل кьватIизе pwaTi#e ڨواطێزې - кьвагьде pwahde ڨواهدې кьваххараб pwa{arab ڨواخاراب - кьварххараб pwar{arab ڨوارخاراب кьваххизе pwa{i#e ڨواخێزې - кьварххде pqar{de ڨوارخدې кьегI pef ڨېع - рокъи roqi رۈقێ кьегIер pefer (кьагIрил padril , кьагIи pafi ) ڨېعېر ( ڨاعرێل، ڨاعێ ) - кьегIер pefer (кьегIрил pefril , кьагIрал pafral ) ڨېعېر ( ڨېعرێل، ڨاعرال ) кьенссер penSer (кьонссрол ponSrol , кьунссрул punSrul ) ڨېنصېر ( ڨۈنصرۈل، ڨۇنصرۇل ) кьенссер penSer (кьинссрил pinSril , кьунссрул punSrul ) ( ڨېنصېر ( ڨێنصرێل، ڨۇنصرۇل кьертIезе perTe#e ڨېرطېزې - кьертIуде perTude ڨېرطۇدې кьерукъаб peruqab ڨېرۇقاب - кьертIураб perTurab ڨېرطۇراب кьерххараб per[arab ڨېرخاراب - кьергьараб perharab ڨېرهاراب накIкIураб naJurab ناڴۇراب кьерцисса perciSa ڨېرښێصا - кьертIиссала perTiSala ڨېرطێصالا кьагIритIегь pafriTeh ڨاعرێطېه - алжантIегь al$anTeh الجانطېه кьилихъан pili]an ڨێلێڅان - кодеххал kode{al (кудххал kud{al ) كۈدېخال ( كۇدخال ) кьищни pi&ni ڨێۺنێ - кьущ pu& (кьощол po&ol ) ڨۇۺ ( ڨۈۺۈل ) кьищни-къул pi&ni-qul ڨێۺنێ - قۇل - кьущ-къул pu&-qul ڨۇۺ - قۇل кьоххороххо po{or{o ڨۈخۈرخۈ - ххадиро {adiro خادێرۈ кьужна pu$na ڨۇجنا - кьож po$ ڨۈج кьурараб purarab ڨۇرارب - кьурураб pururab ڨۇرۇراب кьуркьудизе purpudi#e ڨۇرڨۇدێزې - кьуркьурдаде purpurdade ڨۇرڨۇردادې кIаз ja# گاز - колълъен ko:en (колълъадол ko:adol , колълъаби ko:abi ) كۈڷېن ( كۈڷادۈل، كۈڷابێ ) кIалдирай jaldiray گالدێراي - чандик xandik چاندێك кIалкIучI jaljuz گالگۇڃ - гьалбутин halbutin هالبۇتێن кIалухьин jalu%in گالۇڮێن - кIалрохьен jalro%en گالرۈڮېن кIалъазе ja;a#e گاڸازې - кIалгьаде jalhade گالهادې кIалъа́ла ja;ala گاڸالا - кIалгьаня jalhanya گالهانيا кIалъала́ро ja;alaro گاڸالارۈ - кIалгьаняро jalhanyaro گالهانيارۈ кIалъана ja;ana ڨوارخدې - кIалгьана jalhana گالهانا кIалъачIо ja;azo گاڸاڃۈ - кIалгьачIо jalhazo گالهاڃۈ кIалъала́ ja;ala گاڸالا - кIалгьала jalhala گالهالا кIалъаларо́ ja;alaro گاڸالارۈ - кIалгьаларо jalhalaro گالهالارۈ кIалъай ja;ay گاڸاي - кIалгьае jalhaye گالهايې кIалъаге ja;age گاڸاڬې - кIалгьаги jalhagi گالهاڬێ кIалъай ja;ay گاڸاي - кIалгьай jalhay گالهاي кIама jama گاما - чIварабнагь zwarabnah ڃوارابناه кIамури jamuri گامۇرێ - кIамур jamur گامۇر кIарччанаб jarXanab گارڿاناب - кIарччамаб jarXamab گارڿاماب ، рихьихIараб ri%i\arab رێڮێحاراب кIанцIезе jan`e#e گانڝېزې - кIенцIеде jen`ede گېنڝېدې кIанцIеро jan`ero گانڝېرۈ - кIенцIеро jen`ero گېنڝېرۈ кIаркьен jarpen (кIаркьадул jarpadul , кIаркьаби jarpabi ) گارڨېن ( گارڨادۇل، گارڨابێ ) - кIеркьен jerpen (кIеркьнил jerpnil , кIаркьнал jarpnal ) گېرڨېن ( گېرڨنێل، گارڨنال ) кIвагьащ jwaha& (кIвагьщил jwah&il , кIвагьщал jwah&al ) گواهاۺ ( گواهۺێل، گواهۺال ) - бекI bej (букIдул bujdul ) بېگ ( بۇگدۇل ) кIвезе jwe#e گوېزې - кIваде jwade گوادې кIола jola گۈلا - кIваня jwanya گوانيا кIоларо jolaro گۈلارۈ - кIваняро jwanyaro گوانيارۈ кIвана jwana گوانا - кIвана jwana گوانا кIвечIо jwezo گوېڃۈ - кIвачIо jwazo گواڃۈ кIвела jwela گوېلا - кIвала jwala گوالا кIвеларо jwelaro گوېلارۈ - кIваларо jwalaro گوالارۈ кIва jwa گوا - кIвае jwaye گوايې кIваге jwage گواڬې - кIваги jwagi گواڬێ кIвекIизе jweji#e گوېگێزې - кIекIде jejde گېگدې кIертIмахIо jerTma\o گېرطماحۈ - махIалдол чехь ma\aldol xe% ماحالدۈل چېڮ кIибикIизе jibiji#e گێبێگێزې - кIиникIде jinijde گێنێگدې кIикIвекьаб jijwepab گێگوېڨاب - кIикIокьаб jijopab گێگۈڨاب кIитIалаяб jiTalayab گێطالاياب - кIиалаяб jialayab گێئالاياب кIицIцIул ji~ul گێڞۇل - кIицIцIол ji~ol گێڞۈل кIобокIине jobojine گۈبۈگێنې - кIобочде joboxde گۈبۈچدې кIоркIоно jorjono گۈرگۈنۈ - кIуркIуна jurjuna گۇرگۇنا кIудияб judiyab گۇدێياب - кIудаб judab گۇداب кIукьмахх jupma{ گۇڨماخ - кIвецIцIмахх jwe~ma{ گوېڞماخ кIури juri گۇرێ - чIенкIлал zenjlal ڃېنگلال кIутI juT گۇط - гоноцI gono` (гонцIол gon`ol , гонцIал gon`al ) ڬۈنۈڝ ( ڬۈنڝۈل، ڬۈنڝال ) кIущ ju& گۇۺ - кIващ jwa& گواۺ кIущизе ju&i#e گۇۺێزې - кIващ тIеде jwa& Tede گواۺ طېدې кIущтIа ju&Ta گۇۺطا - цигьир cihir (цагьрал cahral) ښێهێر ( ښاهرال ) кIкIвазе Jwa#e ڴوازې - кIкIваде Jwade ڴوادې кIкIвахIал Jwa\al ڴواحال - кIкIвагIал Jwafal ڴواعال кIкIвахIалаб Jwa\alab ڴواحالاب - кIкIвагIалаб Jwafalab ڴواعالاب кIкIвахIаллъи Jwa\al;i ڴواحالڸێ - кIкIвагIали Jwafali ڴواعالێ кIкIвахIаллъизе Jwa\al;i#e ڴواحالڸێزې - кIкIвагIалде Jwafalde ڴواعالدې кIкIвелизе Jwli#e ڴوېلێزې - кIкIвелхIде Jwel\de ڴوېلحدې лаб lab لاب - ро́къи roqi (рокъаби roqabi ) رۈقێ ( رۈقابێ ) лаваш lawa^ لاواش - бакари bakari باكارێ легIенчIчIдизе lefenZdi#e لېعېنڄدێزې - легIечIчIде lefeZde لېعېڄدې леледизе leledi#e لېلېدێزې - гIоргIордаде forfordade عۈرعۈردادې лезе le#e لېزې - ледиссала lediSala لېدێصالا лимхIадго lim\adgo لێمحادڬۈ - лемхIадго lem\adgo لېمحادڬۈ лимхIараб lim\arab لێمحاراب - лемхIараб lem\arab لېمحاراب лимхIизе lim\i#e لێمحێزې - лемхIде lem\de لېمحدې лол lol لۈل - ручун ruxun رۇچۇن лолен lolen (лулби lulbi ) لۈلېن ( لۇلبێ ) - болбо bolbo (балбал balbal ) بۈلبۈ ( بالبال ) лоло lolo لۈلۈ - никIкI niJ نێڴ лъабго ;abgo ڸابڬۈ - гьабго habgo هابڬۈ лъабгIин ;abfin ڸابعێن - гьабгIен habfen هابعېن лъагIел ;afel ڸاعېل - гьагIел hafel هاعېل лъай ;ay ڸاي - гьай hay هاي лъавуда ;awuda ڸاوۇدا - гьавола hawola هاوۈلا лъалкI ;alj ڸالگ - гьакI haj هاگ лъазаби ;a#abi ڸازابێ - гьадебуй hadebuy هادېبۇي лъазе ;a#e ڸازې - гьаде have هادې лъала ;ala ڸالا - гьаня hanya هانيا лъаларо ;alaro ڸالارۈ - гьаняро hanyaro هانيارۈ лъана ;ana ڸانا - гьана hana هانا лъачIо ;azo ڸاڃۈ - гьачIо hazo هاڃۈ лъазабила ;a#abila ڸازابێلا - гьадебула hadebula هادېبۇلا лъазабичIо ;a#abizo ڸازابێڃۈ - гьадебучIо hadebuzo هادېبۇڃۈ лъазабе ;a#abe ڸازابې - гьадебуе hadebuye هادېبۇيې лъазабуге ;a#abuge ڸازابۇڬې - гьадебуги hadebugi هادېبۇڬێ лъалхъизе ;al]i#e ڸالڅێزې - танхъде tan]de تانڅدې лъар ;ar ڸار - гьар har هار лъарагIав ;arafaw ڸاراعاو - гьарагIав harafaw هاراعاو лъарамухъ ;aramu] ڸارامۇڅ - гIурулнухъ furulmu] عۇرۇلنۇڅ лъеберго ;ebergo ڸېبېرڬۈ - гьеберго hebergo هېبېرڬۈ лъедераб ;ederab ڸېدېراب - гьедераб hederab هېدېراب лъезе ;e#e ڸېزې - гьеде hede هېدې лъола ;ola ڸۈلا - гьена hena هېنا лъоларо ;olaro ڸۈلارۈ - гьенаро henaro هېنارۈ лъуна ;una ڸۇنا - гьуна huna هۇنا лъечIо ;ezo ڸېڃۈ - гьечIо hezo هېڃۈ лъела ;ela ڸېلا - гьела hela هېلا лъеларо ;elaro ڸېلارۈ - гьеларо helaro هېلارۈ лъе ;e ڸې - гье he هې лъоге ;oge ڸۈڬې - гьоги hogi هۈڬێ лъел ;el ڸېل - гьел hel (гьолол holol , гьулдул huldul ) هېل ( هۈلۈل، هۇلدۇل ) лъелаб ;elab ڸېلاب - гьелаб helab هېلاب лъелго ;elgo ڸېلڬۈ - гьелдго heldgo هېلدڬۈ лъен ;en ڸېن - гьен hen (гьонол honol , гьундул hundul ) هېن ( هۈنۈل، هۇندۇل ) лъилъаризе ;i;ari#e ڸێڸارێزې - гьилгьарде hilharde هێلهاردې лъилъизе ;i;i#e ڸێڸێزې - гьилгьде hilhde هێلهدې лъимал ;imal ڸێمال - гьимал himal هێمال лъимерлъи ;imer;i ڸێمېرڸێ - гьимели himeli هێمېلێ лъоб ;ob ڸۈب - лаб lab لاب лъов ;ow ڸۈو - лав law لاو лъой ;oy ڸۈي - лай lay لاي лъол ;ol ڸۈل - лал lal لال лъосс ;oS ڸۈص - ласс laS لاص лъолълъ ;o: ڸۈڷ - лалълъ la: لاڷ лъоз ;o# ڸۈز - лаз la# لاز лъоссул ;oSul ڸۈصۇل - лассул laSul لاصۇل лъолълъул ;o:ul ڸۈڷۇل - лалълъул la:ul لاڷۇل лъозул ;o#ul ڸۈزۇل - лазул la#ul لازۇل лъоба ;oba ڸۈبا - лоба loba لۈبا лъор ;ob ڸۈر - гьор hor هۈر лъорпихъ ;or_i] ڸۈرفێڅ - гьорпихъ hor_i] هۈرفێڅ лълъалъазе :a;a#e ڷاڸازې - лълъаладе :alade ڷالادې лълъамалъизе :ama;i#e ڷاماڸێزې - лълъамалде :amalde ڷامالدې лълъамизе :ami#e ڷامێزې - къотIде qoTde قۈطدې лълъвартIараб :warTarab ڷوارطاراب - боххлабараб bo{labarab بۈخلاباراب лълъедезе :ede#e ڷېدېزې - лълъин ххарде :in {arde ڷێن خاردې лълъелъ :e; ڷېڸ - лълъел :el ڷېل лълъим :im ڷێم - лълъин :in ڷێن лълъие :iye ? ڷێيې ؟ - лълъее :eye ? ڷېيې ؟ лълъил :il ? ڷێل ؟ - лълъили :ili ? ڷێلێ ؟ лълъикIлъи :ij;i ڷێگڸێ - лълъикIли :ijli ڷێگلێ лълъикIлъизе :ij;i#e ڷێگڸێزې - лълъикIде :ijde ڷێگدې лълъолъохьон :o;o%on ڷۈڸۈڮۈن - лълъолохьон :olo%on ڷۈلۈڮۈن лълъухъаб :u]ab ڷۇڅاب - ухъаб u]ab ئۇڅاب лълъухьизе :u%i#e ڷۇڮێزې - лълъвахъаде :wa]ade ڷواڅادې лIар /ar ڶار - лълъар :ar ڷار лIвартIизе /warTi#e ڶوارطێزې - лълъвартIде :warTde ڷوارطدې лIини /ini ڶێنێ - лълъини :ini ڷێنێ лIугъур /uvur ڶۇغۇر - лълъугъур :uvur ڷۇغۇر лIугьине /uhine ڶۇهێنې - лълъугьде :uhde ڷۇهدې лIугIел /ufel ڶۇعېل - лълъугIел :ufel ڷۇعېل лIугIизе /ufi#e ڶۇعێزې - лълъугIде :ufde ڷۇعدې лIулIазе /u/a#e ڶۇڶازې - лълъулълъаде :u:ade ڷۇڷادې лIутизе /uti#e ڶۇتێزې - лълъутде :utde ڷۇتدې лIутI /uT ڶۇط - лълъутI :uT ڷۇط нагIли nafli ناعلێ - лагIлу laflu لاعلۇ нажас na#as ناجاس - наджас naGas ناجاس найитIала nayil Tala نايێطالا - найил ала nayil ala , кодеххал kode{al (кудххал kud{al ) نايێل الا، كۈدېخال (كۇخال) наку naju ناكۇ - нако najo ناكۈ накку naKu ناڭۇ - хIурнакко \urnaKo حۇرناڭۈ налбек nalbek نالبېك - налбег nalbeg نالبېڬ чайдол гъадаро xaydol vadaro چايدۈل غادارۈ налъи na;i ناڸێ - налгьи nalhi نالهێ нах na[ ناځ - нагь nah ناه нахъе ине na]e ine ناڅې ئێنې - вогенде wogende (йогенде yogende , богенде bogende , рогенде rogende ) وۈڬېندې ( يۈڬېندې، بۈڬېندې، رۈڬېندې ) нахъеги na]egi ناڅېڬێ - нахъойги na]oygi ناڅۈيڬێ нахъессеб na]eSeb ناڅېصېب - нахъассаб na]aSab ناڅاصاب нахъеккезе na]eSeb ناڅېڭېزې - нахъаккеде na]aKede ناڅاڭېدې нахъекъазе na]eqa#e ناڅېقادې - нахъекъаде na]eqade ناڅېقادې нахъчIвазе na]zwade ناڅڃوازې - нахъечIваде na]ezwade ناڅېڃوادې натI naT ناط - нал nal نال нечезе nexe#e نېچېزې - нучуде nuxude نۇچۇدې нечола nexola نېچۈلا - нучуня nuxunya نۇچۇنيا нечоларо nexolaro نېچۈلارۈ - нучуняро nuxunyaro نۇچۇنيارۈ нечана nexana نېچانا - нучуна nuxuna نۇچۇنا нечечIо nexezo نېچېڃۈ - нучучIо nuxuzo نۇچۇڃۈ нечела nexela نېچېلا - нучула nuxula نۇچۇلا нечеларо nexelaro نېچېلارۈ - нучуларо nuxularo نۇچۇلارۈ неча nexa نېچا - нучуе nuxuye نۇچۇيې нечаге nexage نېچاڬې - нучуги nuxugi نۇچۇڬێ нечон nexon نېچۈن - нучун nuxun نۇچۇن нечолаго nexolaro نېچۈلارۈ - нучуняго nuxunyago نۇچۇنياڬۈ нечараб nexarab نېچاراب - нучураб nuxurab نۇچۇراب нижер ni$er نێجېر - нежер ne$er نېجېر низам ni#am نێزام - мизан mi#an مێزان нилъ ni; نێڸ - нил nil نێل нилъу ni;u نێڸۇ - нилгьо nilho نێلهۈ нилъумацIцI ni;uma~ نێڸۇماڞ - нилгьомацIцI nilhoma~ نێلهۈماڞ нилI ni/ نێڶ - нилълъ ni: نێڷ нилIер ni/er نێڶېر - нелълъер ne:er نېڷېر ниха ni[a نێځا - нигьа niha نێها нихьу ni%u نێڮۇ - нихьодул жул ni%odul $ul نێڮۈدۇل جۇل нолI no/ نۈڶ - сонкъасси sonqaSi سۈنقاصێ ноцIцI no~ نۈڞ - нуццо nuCo نۇڛۈ нужер nu$er نۇجېر - ножер no$er نۈجېر нуси nusi نۇسێ - хъанхърадол босен ]an]radol bosen څانڅرادۈل بۈسېن нусиреч nusirex نۇسێرېچ - хъанхъра ]an]ra څانڅرا нух nu[ نۇځ - нугь nuh نۇه нухи nu[i نۇځێ - ногьи nohi نۈهێ нухбикьи nu[bipi نۇځبێڨێ - нугьбикьи nuhbipi نۇهبێڨێ нухлулав nu[lulaw نۇځلۇلاو - нугьлулав nuhlulaw نۇهلۇلاو нухъа nu]a نۇڅا - цIцIумагъедо ~umavedo ڞۇماغېدۈ магълъи mav;i ماغڸێ - магъли mavli ماغلێ магIакI mafaj ماعاگ - гIубукI fubuj عۇبۇگ , гъарччигъадол имич varxivadol imix غارڿێغادۈل ئێمێچ (Кудалиб абинеб куц), парччули _arXuli فارڿۇلێ (Хъвартихьуниб абинеб куц) магIарулав mafarulaw ماعارۇلاو - маарулав maarulaw مائارۇلاو магIазукъали mafa#uqali ماعازۇقالێ - магIазукъили mafa#uqili ماعازۇقێلێ магIирукъ mafiruq ماعێرۇق - бокIон bojon بۈگۈن магIишат mafi^at ماعێشات - бел-эрбахъи bel'erba]i بېلئېرباڅێ магIу mafu ماعۇ - магIо mafo ماعۈ мадугьал maduhal مادۇهال - мадогьал madohal مادۈهال мажбикь ma$bip ماجبێڨ - ункъгIал unqfal ئۇنقعال мажгит ma$git ماجڬێت - межгит me$git مېجڬێت майдан maydan (майданал maydanal) مايدان (مايدانال) - майдан maydan (майдаби maydabi) مايدان (مايدابێ) макру makru ماكرۇ - рекIкI reJ رېڴ макънатIис maqnaTis ماقناطێس - макълатIис maqlaTis ماقلاطێس макьу mapu ماڨۇ - макьо mapo ماڨۈ макьиххин mapi{in ماڨێخێن - микьиххин mipi{in مێڨێخێن макIкIла maJla ماڴلا - пали _ali (цIадул `adol) فالێ мали mali مالێ - милгьи milhi (молгьол molhol, малгьал malhal) مێلهێ (مۈلهۈل، مالهال) малъ ma; (малъал ma;al) ماڸ (ماڸال) - мал mal (малил malil, малал malal) مال (مالێل، مالال) манакIо manajo ماناگۈ - манаркIо manarjo مانارگۈ манги mangi مانڬێ - адххел ad{el ادخېل хьонбакI %onbaj ڮۈنباگ мангъал manval مانغال - цIеламахх `elama{ ڝېلاماخ маргьа marha مارها - малгьо malho (малгьаби malhabi) مالهۈ (مالهابێ) маржан mar$an مارجان - марджан marGan مارجان маркIачадул как marjaxadul kak مارگاچادۇا كاك - маркIаяде как marjayade kak مارگايادې كاك мартI marT مارط - саву sawu ساوۇ матIу maTu ماطۇ - мутIу muTu مۇطۇ мах ma[ ماځ - магь mah ماه махIу ma\u ماحۇ - махIо ma\o (махIалдол ma\aldol, махIаби ma\abi) ماحۈ (ماحالدۈل، ماحابێ) мацIцIкквей ma~Kwey ماڞڭوېي - мацIцIбоххлабай ma~bo{labay ماڞبۈخلاباي мачIу mazu ماڃۇ - мачIо mazo (мачIалдол mazaldol, мачIаби mazabi) ماجۈ (ماجالدۈل، ماجابێ) - штабель, кипа мачIу mazu ماڃۇ - мочIо mozo (мучIдул muzdul) مۈڃۈ (مۇڃدۇل) - кремень машгьураб ma^hurab ماشهۇراب - цIцIар рагIараб ~ar rafarab ڞار راعاراب мащу ma&u ماۺۇ - мощо mo&o مۈۺۈ мегеж mege$ (магжил mag$il, мугжул mug$ul) مېڬېج (ماڬجێل، مۇڬجۇل) мегеж mege$ (мегжил meg$il, мугжул mug$ul) مېڬېج (مېڬجێل، مۇڬجۇل) мегъ mev (магъицца maviCa, магъил mavil) مېغ (ماغێڛا، ماغێل) мегъ mev (мигъицца miviCa, мигъил mivil) مېغ (مێغێڛا، مێغێ ل) магъил I mavi/ ماغێڶ - мигъил ълъ mivi: م ێ غ ێڷ мегIер mefer مېعېر - меэр meer (моърол mo'rol, муърул mu'rul) مېئېر (مۈئرۈل، مۇئرۇل) мегIер mefer مېعېر - ххонехх {one{ (ххонххил {on{il, ххонххал) خۈنېخ (خۈنخێل، خۈنخال) мекълъизе meq;i#e مېقڸێزې - мекъде meqde مېقدې мекъсса meqSa مېقصا - мекъиссала meqiSala مېقێصالا мергу mergu (мергил mergil, мергал mergal) مېرڬۇ (مېرڬێل، مېرڬال) марго margo (мергидол mergidol, маргал margal) مارڬۈ (مېرڬێدۈل، مارڬال) милъир mi;ir مێڸێر - кваркьа kwarpa (куркьби kurpbi) كوارڨا (كۇرڨبێ) милъиршо mi;ir^o مێڸێرشۈ - ниричIчIро niriZro نێرێڄرۈ мискинаб miskinab مێسكێناب - мискIиняб misjinyab مێسگێنياب мискинлъи miskin;i مێسكێنڸێ - мискIили misjili مێسگێلێ мискинлъизе miskin;i#e مێسكێنڸێزې - мискIилде misjilde مێسگێلدې мискинчи miskinxi مێسكێنچێ - мискIинчи misjinxi مێسگێنچێ михир (мохрол, михрал) mi[ir (mo[rol, mi[ral) مێځێر - мигъир (могърол, магърал) mivir (movrol, mavral) مێغێر михир mi[ir مێځێر - гурдаро gurgaro ڬۇردارۈ мокъ moq مۈق - ссел Sel صېل мокърукь moqrup مۈقرۇڨ - мокърокьбакI moqropbaj مۈقرۈڨباگ мохрочалаби mo[roxalabi مۈځرۈچالابێ - могърогIучIал movrofuzal مۈغرۈعۇڃال моцIцIу mo~u مۈڞۇ - ноцIцIо no~o (ноцIцIалдол no~aldol, ноцIцIаби no~abi) نۈڞۈ (نۈڞالدۈل، نۈڞابێ) мугъ muv مۇغ - могъ mov مۈغ мугъаб muvab موغاب - могъаб movab مۈغاب мугъчIвазе muvzwa#e مۇغڃوادې - могъчIваде movzwade مۈڃوادې мужалат mu$alat مۇجالات - миджарат miGarat مێجارات мукъулукъ muquluq مۇقۇلۇق - мукълакъ muqlaq مۇقلاق мукIурлъи mujur;i مۇگۇرڸێ - мукIули mujuli مۇگۇلێ мукIурлъизе mujur;i#e مۇگۇرڸێزې - мукIулде mujulde مۇگۇلدې мукIурлъула mujur;ula مۇگۇرڸۇلا - мукIулиня mujulinya مێگۇلێنيا мукIурлъуларо mujur;ularo مۇگۇرڸۇلارۈ - мукIулиняро mujulinyaro مۇگۇلێنيارۈ мукIурлъила mujur;ila مۇگۇرڸێلا - мукIула mujula مۇگۇلا мукIурлъиларо mujur;ilaro مۇگۇرڸێلارۈ - мукIуларо mujularo مۇگۇلارۈ мукIурлъана mujur;ana مۇگۇرڸانا - мукIулуна mujuluna مۇگۇلانا мукIурлъичIо mujur;izi مۇگۇرڸێڃۈ - мукIулчIо mujulzo مۇگۇلڃۈ мукIурлъе mujur;e مۇگۇرڸې - мукIуле mujule مۇگۇلې мукIурлъуге mujur;uge مۇگۇرڸۇڬې - мукIулуги mujulugi مۇگۇلۇڬێ мукIурлъун mujur;un مۇگۇرڸۇن - мукIулун mujulun مۇگۇلۇن мукIурлъулаго mujur;ulago مۇگۇرڸۇلاڬۈ - мукIулуняго mujulunyago مۇگۇلۇنياڬۈ мухъ mu] مۇڅ - нухъ nu] نۇڅ муцIцIи́ mu~i مۇڞێ - нуцIцIи nu~i نۇڞێ муцIцIи́ mu~i مۇڞێ - ноцIцIо no~o نۈڞۈ (бурутIидол ноцIцIо buruTidol no~o بۇرۇطێدۈل نۈڞۈ ) мучари muxari مۇچارێ - мухIчари mu\xari مۇحچارێ озденг o#deng ئۈزدېنڬ - хIетIечIчIел \eTeZel حېطېڄېل оцхIутI oc\uT ئۈښحۇط - гъоссолхIутI voSol\uT غۈصۈلحۇط онод onod ئۈنۈد - чIчIалунти Zal'unti ڄالئۇنتێ паж _a$ فاج - парж _ar$ فارج палиж _ali$ فالێج - париж _ari$ فارێج палугьан _aluhan فالۇهان - палгьаван _alhawan فالهاوان пама _ama فاما - парма _arma فارما панкъ _anq فانق - бакари bakari باكارێ паракъатаб _araqatab فاراقاتاب - парикъатаб _ariqatab فارێقاتاب паркъезе _arqe#e فارقېزې - кIенчIеде jenzede گېنڃېدې парпадизе _ar_adi#e فارفادێزې - парпарде _ar_arde فارفاردې парсс _arS فارص - ссел Sel صېل партIизе _arTi#e فارطێزې - кIобокIде jobojde گۈبۈگدې парччи _arXi (пурччби _urXbi) فارڿێ (فۇرڿبێ) - бурутIи buruTi (бурутIаби buruTabi) بۇرۇطێ (بۇرۇطابێ) пент _ent فېنت - кIичI jiz گێڃ пикру _ikru فێكرۇ - пикри _ikri فێكرێ пиндикъ _indiq فێندێق - цIцIоросса ик ~oroSa ik ڞۈرۈصا ئێك (кIагьадерил мацIцI) пинкь _inp فێنڨ - пурукь _urup (пуркьил _urpil, пуркьал _urpal) فۇرۇڨ (فۇرڨێل، فۇرڨال) пуйзе _uy#e فۇيزې - пуде _ude فۇدې пурчIина _urzina فۇرڃێنا - гьохъ ho] (гьохъил ho]il) هۈڅ (هۈڅێل) пурчIун _urzun فۇرڃۇن - порчIон _orzon (порчIмил _orzmil, порчIмал _orzmal) فۈرڃۈن (فۈرڃمێل، فۈرڃمال) рагьабакI rahabaj راهاباگ - гьекеро هېكېرۈ рагьазе raha#e راهازې - рагьдаде rahdade راهدادې рагьай rahay راهاي - регьел rehel رېهېل рагьу rahu راهۇ - рагьо raho راهۈ рагьтIа rahTa راهطا - рагьла rahla راهلا рагьумахIу rahuma\u راهۇماحۇ - рагьомахIи rahoma\i راهۈماحێ радал radal رادال - рогьоле rohole رۈهۈلې рада-радал rada-radal رادا - رادال - рогьо-рогьоле roho-rohole رۈهۈ - رۈهۈلې ражи ra$i راجێ - рижи ri$i (рожол ro$ol) رێجێ (رۈجۈل) ражибух ra$ibu[ راجێبۇځ - рижичухI ri$ixu\ رێجێچۇح ражипер راجێفېر - рижипер (рижипорол) رێجێفېر (رێجێفۈرۈل) ражиххинкал ra$i{injal راجێخێنگال - рожолълъххинкIал ro$o:{injal رۈجۈڷخێنگال разилъи ra#i;i رازێڸێ - разили ra#ili رازێلێ разилъизе ra#i;i#e رازێڸێزې - разилде ra#ilde رازێلدې ракъдада raqdada راقدادا - ракъдала ruqdala راقدالا ракъдалаб raqdalab راقدالاب - рукъдалаб ruqdalab رۇقدالاب ралъад ra;ad راڸاد - ралгьад ralhad رالهاد раса rasa راسا - тIабакI Tabaj (тIабкIил Tabjil, тIабкIал Tabjal) طاباگ (طابگێل، طابگال) расалъи rasa;i راساڸێ - жанибли $anibli جانێبلێ гомогли gomogli ڬۈمۈڬلێ расен rasen راسېن - ресен resen رېسېن ратIа ruTa (рутIби ruTbi) راطا (رۇطبێ) - рал'а ral'a (рулби rulbi) رالئا (رۇلبێ) ратIалъи raTa;i راطاڸێ - балали babali بالالێ ратIалъизе raTa;i#e راطاڸێزې - балалде balalde بالادې рахазе ra[a#e راځازې - рахIаде ra\ade راحادې рахала ra[ala راځالا - рахIаня ra\anya راحانيا рахаларо ra[alaro راځالارۈ - рахIаняро ra\anyaro راحانيارۈ рахана ra[ana راځانا - рахIана ra\ana راحانا рахачIо ra[azo راځاڃۈ - рахIачIо ra\azo راحاڃۈ рахала ra[ala راځالا - рахIала ra\ala راحالا рахаларо ra[alaro راځالارۈ - рахIаларо ra\alaro راحالارۈ рахай ra[ay راځاي - рахIае ra\aye راحايې рахан ra[an راځان - рахIан ra\an راحان рахалаго ra[alago راځالاڬۈ - рахIаняго ra\anyago راحانياڬۈ рахи ra[\ راځێ - хIунсс \unS (хIонссол \onSol, хIунссал \unSal) حۇنص (حۈنصۈل، حۇنصال) раххчирукъ ra{xiruq راخچێرۇق - рикъунккаби raqunKabi رێقۇنڭابێ раххан ra{an (роххнол ra{nol, руххнул ru{nul) راخان (رۈخنۈل، رۇخنۇل) - раххан (раххнал, руххнул) راخان (راخنال، رۇخنۇل) рахъу ra]u راڅۇ - рохъо ro]o رۈڅۈ рачел raxel راچېل - рочен roxen (рочадол roxadol, ручби ruxbi) رۈچېن (رۈچادۈل، رۇچبێ) регъезе reve#e رېغېزې - ругъуде ruvude رۇغۇدې регIизе refi#e رېعێزې - регIде refde رېعدې регIун гьечIо refun hezo رېعۇن هېڃۈ - рогIон гьечIо rofon hezo رۈعۈن هېڃۈ релъен re;en رېڸېن - релгьен relhen رېلهېن релъи re;i رېڸێ - роххи ro{i رۈخێ релълъараб re:arab رېڷاراب - ралълъараб ra:arab راڷاراب релълъине re:ine رېڷێنې - релълъенде re:ende رېڷېندې релълъун re:un رېڷۇن - ролълъон ro:on رۈڷۈن рекъезе reqe#e رېقېزې - рекъеде reqede رېقېدې рекъел reqel رېقېل - рекъен reqen رېقېن рекълъизе req;i#e رېقڸێزې - рекъде reqde رېقدې рекъон reqon رېقۈن - рокъон roqon رۈقۈن рекIарав rejaraw رېگاراو - ракIарав rajaraw راگاراو рекIехъе reje]e رېگېڅې - рокIехъе رۈگېڅې рекIекълъизе رېگېقڸێزې - рокIекъде roje]e رۈگېقدې рекIкIизе reJi#e رېڴێزې - бикIкIде biJde بێڴدې рекIине rejine رېگێنې - рекIенде rejende رېگېندې чотIа рекIине xoTa rejine چۈطا رېگێنې - чола рекIенде xola rejende چۈلا رېگېندې чотIа рекIуна xoTa rejuna چۈطا رېگۇنا - чола рекIена xola rejena چۈلا رېگېنا чотIа рекIунаро xoTa rejunaro چۈطا رېگۇنارۈ - чола рекIенаро xola rejenaro چۈلا رېگېنارۈ чотIа рекIина xoTa rejina چۈطا رېگێنا - чола рекIела xola rejela چۈلا رېگېلا чотIа рекIинаро xoTa rejinaro چۈطا رېگنارۈ - чола рекIеларо xola rejenaro چۈلا رېگېلا чотIа рекIана xoTa rejana چۈطا رېگانا - чола ракIана rasa چۈلا راگانا чотIа рекIинчIо xoTa rejinzo چۈطا رېگێنڃۈ - чола рекIенчIо xola rejenzo چۈلا رېگېنڃۈ чотIа рекIа xoTa reja چۈطا رېگا - чола ракIа xola raja چۈلا راگا чотIа рекIуге xoTa rejuge چۈطا رېگۇڬې - чола рокIоги xola rojogi چۈلا رۈگۈڬێ чотIа рекIун xoTa rejun چۈطا رېگۇن - чола рокIон xola rojon چۈلا رۈگۈن рекIине rejine رېگێنې - рукIуде rujude رۇگۇدې чирахъ рекIине xira] rejine چێراڅ رېگێنې - чирахъ рукIуде xira] rujude چێراڅ رۇگۇدې чирахъ рекIуна xir] rejuna چێراڅ رېگۇنا - чирахъ рукIуня xira] rujunya چێراڅ رۇگۇنيا чирахъ рекIунаро xira] rejunaro چێراڅ رېگۇنارۈ - чирахъ рукIуняро xira] rujunyaro چێراڅ رۇگۇنيارۈ чирахъ рекIина xira] rejina چێراڅ رېگێنا - чирахъ рукIула xira] rujula چێراڅ رۇگۇلا чирахъ рекIинаро xira] rejinaro چێراڅ رېگێنارۈ - чирахъ рукIуларо xira] rujularo چێراڅ رۇگۇلارۈ чирахъ рекIана xira] rejana چێراڅ رېگانا - чирахъ рукIуна xira] rujuna چێراڅ رۇگۇنا чирахъ рекIинчIо xira] rejinzo چێراڅ رېگێنڃۈ - чирахъ рукIучIо xira] rujunzo چێراڅ رۇگۇڃۈ чирахъ рекIе xira] reje چێراڅ رېگې - чирахъ рукIуе xira] rujuye چێراڅ رۇگۇيې чирахъ рекIоге xira] rejoge چێراڅ رېگۈڬې - чирахъ рукIуги xira] rujugi چێراڅ رۇگۇڬێ чирахъ рекIун буго xira] rejun bugo چێراڅ رېگۇن بۇڬۈ - чирахъ рукIун буго xira] rujun bugo چێراڅ رۇگۇن بۇڬۈ релъанхъи re;an]i رېڸانڅێ - роххи ro{i رۈخێ релъедакунчI re;edakunz رېڸېداگۇنڃ - канчIахIутI kanza\uT كانڃنحۇط релъен re;en رېڸېن - релгьен relhen رېاهېن релъи re;i رېڸێ - роххи ro{i رۈخێ релъизе re;i#e رېڸێزې - роххде ro{de رۈخدې релълъин re:in رېڷێن - релълъей re:ey رېڷېي релълъине re:ine رېڷێنې - релълъенде re:ende رېڷېندې ретIел reTel رېطېل - рельэл rel'el (ролол rolol) رېئېل (رۈلۈل) ратIлицца raTliCa - ролоцца roloCa ратIлил raTlil - ролол rolol ратIлида raTlida - ролола rolola ратIлихъ raTli] - ролохъ rolo] ретIине reTine رېطێنې - регьеде rehede رېهېدې ретIуна reTuna رېطۇنا - регьена rehena رېهېنا ретIуларо reTularo رېطۇلارۈ - регьенаро rehenaro رېهېنارۈ ретIина reTina رېطێنا - регьела rehela رېهېلا ретIинаро reTinaro رېطێنارۈ - регьеларо rehelaro رېهېلارۈ ретIана reTana رېطانا - рагьана rahana راهانا ретIичIо reTizo رېطێڃۈ - регьечIо rehezo رېهېڃۈ ретIе reTe رېطې - регьее reheye رېهېيې ретIуге reTuge رېطۇڬې - рогьоги rohogi رۈهۈڬێ ретIун reTun رېطۇن - рогьон rohon رۈهۈن ретIунаго reTunago رېطۇلاڬۈ - регьенаго rehenago رېهېناڬۈ рет I араб reTarab - рагьара́б raharab рекIкIун reJun رېڴۇن - рокIкIон roJon رۈڴۈن рехъеб re]eb (рехъебалълъул re]eba:ul) رېڅېب (رېڅېباڷۇل) - рехъеб re]eb (рехъбил re]bil) رېڅېب (رېڅبێل) реччеб reXeb (раччбил raXbil) رېڿېب (راڿبێل) - реччеб reXeb (реччбил reXbil) رېڿېب (رېڿبێل) речIчIизе reZi#e رېڄێزې - речIчIеде reZede رېڄېدې речIчIула reZula رېڄۇلا - речIчIиня reZinya رېڄێنيا речIчIуларо reZularo رېڄۇلارۈ - речIчIиняро reZinyaro رېڄێنيارۈ речIчIана reZana رېڄانا - рачIчIана raZana راڄانا речIчIичIо reZizo رېڄێڃۈ - речIчIечIо reZezo رېڄېڃۈ речIчIила reZila رېڄێلا - речIчIела reZela رېڄېلا речIчIиларо reZilaro رېڄێلارۈ - речIчIеларо reZelaro رېڄېلارۈ речIчIа reZa رېڄا - рачIчIа raZa راڄا речIчIун reZun رېڄۇن - рочIчIон roZon رۈڄۈن ре чIчI араб reZarab - ра чIчI араб raZarab речIчIун reZun رېڄۇن - рочIчIон roZon رۈڄۈن рещтIен reZTen رېۺطېن - рещтIел reZTel رېۺطېل рещтIине reZTine رېۺطێنې - рещтIде reZTde (вещтIде weZTde) رېۺطدې (وېۺطدې) реэдизе reedi#e رېئېدێزې - квер багьде kwer bahde كوېر باغدې ризкъи ri#qi رېزقێ - рикъзи riq#i رېقزێ риидал riidal رێئێدال - риидала riidala رێئێدالا рикьи ripi رېڨێ - рикьо ripo رېڨۈ (бащдаб къили ba&dab qili) рикIкIад riJad رێڴاد - рикIкIада riJada رێڴادا ритIучI riTuz رێطۇڃ - литIучI liTuz لێطۇڃ рогьине rohine رۈهێنې - хъахIли баде ]a\li bade څاحلێ بادې рокIкIен roJen رۈڴېن - тIокIкIен ToJen (тIукIкIадол TuJadol, тIукIкIби TuJbi) طۈڴېن (طۇڴادۈل، طۇڴبێ) рокъоб roqob رۈقۈب - рукъуб ruqub رۇقۇب рилълъине re:ine رێڷێنې - релълъенде re:ende رېڷېندې рисскIи riSji رێصگێ - рисси riSi (риссол riSol, риссаби riSabi) رێصێ (رێصۈل، رێصابێ) рицIцIимахIу ri~ima\u رێڞێماحۇ - рицIцIилмахIо ri~ilma\o رێڞێلماحۈ рихине ri[ine رێځێنې - рихьде ri%de رێڮدې ришват ri^wat رێشوات - рушбат ru^bat رۇشبات рищи ri&i (рищаби ri&abi) رێۺێ (رێۺابێ) - рищи ri&i (рищалаби ri&alabi) رێۺێ (رێۺالابێ) рокIкIен (рокIкIацца, рокIкIадул, рукIкIби) ro~en (ro~aCa, ro~adul, ru~bi) رۈڴېن (رۈڴاڛا، رۈڴادۇل، رۇڴبێ) - тIокIкIен (тIокIкIницца, тIокIкIадол, тIукIкIби) To~en (To~niCa, To~adol, Tu~bi) طۈڴېن (طۈڴنێڛا، طۈڴادۈل، طۇڴبێ) ролI ro/ رۈڶ - ролълъ ro: رۈڷ росу rosu رۈسۇ - росо roso رۈسۈ роххкилищ ro{kili& رۈخێكێلێۺ - гьитIинкирищ hiTinkili& هێطێنكێرێۺ роччин roXin رۈڿێن - буччи buXi بۇڿێ ругьел ruhel رۇهېل – рогьел rohel رۈهېل ругьунлъизе ruhun;i#e رۇهۇنڸێزې - ругьулде ruhulde رۇهۇلدې рогьел rohel رۈهېل - рогьел rohel, хъахIлибай ]a\libay رۈهېل، څاحلێباي рогьине rohine رۈهێنې - хъахIли баде ]a\li bade څاحلێ بادې рогьде rohde رۈهدې рогьоб rohob رۈهۈب - рогьо roho رۈهۈ роцен rocen رۈښېن - рорцен rorcen رۈرښېن роцIцIине ro~ine رۈڞێنې - роцIцIде ro~de رۈڞدې роччине roXine رۈڿێنې - буччде buXde بۇڿدې роччин ro X in رۈ ڿ ێن - буччи buXi ب ۇ ڿێ ругьи ruhi رۇهێ - рогьи rohi رۈهێ ругьине ruhine رۇهێنې - рогьде rohde رۈهدې ругьунлъизе ruhun;i#e رۇهۇنڸێزې - ругьулде ruhulde رۇهۇلدې рузман ru#man رۇزمان - ружмар ru$mar رۇجمار рукъи ruqi رۇقێ - рокъи roqi رۈقێ рукIел rujel رۇگېل - руккен ruKen رۇڭېن рукIкIел ruJel رۇڴېل - рукIкIи ruJi (рукIкIаби ruJabi) رۇڴێ (رۇڴابێ) руссине ruSine رۇصێنې - нахъруссде na]ruSde ناڅرۇصدې рухьен ru%en رۇڮېن - рохьен ro%en رۈڮېن самизе sami#e سامێزې - хъунхъде ]un]de څۇنڅدې сахаб sa[ab ساځاب - сагъаб savab ساغاب сахлъи sa[;i ساځڸێ - сагъли savli ساغلێ сезе se#e سېزې - сеиссала seiSala سېئێصالا секкезе seKe#e سېڭېزې - суккуде suKude سۇڭۇدې селсел selsel سېلسېل - сесел sesel سېسېل симис simis سێمێس - цIцIвенал ~wenal ڞوېنال синухIатI sinu\aT سێنۇحاط - кIантIурхIатI janTur\aT گانطۇرحاط сихIираб si\irab سێحێراب - сихIилаб si\ilab سێحێلاب сихIирлъи si\ir;i سێحێرڸێ - сихIили si\ili سێحێلێ сокIкIине soJine سۈڴێنې - сукIкIде suJde سۇڴدې сокIкIуна soJuna سۈڴۇنا - сукIкIиня suJinya سۇڴێنيا сокIкIунаро soJunaro سۈڴۇنارۈ - сукIкIиняро suJinyaro سۇڴێنيارۈ сокIкIана soJana سۈڴانا - сукIкIана suJana سۇڴانا сокIкIинчIо roJinzo سۈڴێنڃۈ - сукIкIчIо suJzo سۇڴڃۈ сокIкIина soJina سۈڴێنې - сукIкIла suJla سۇڴلا сокIкIинаро soJinaro سۈڴێنارۈ - сукIкIларо suJlaro سۇڴلارۈ сокIкIе soJe سۈڴې - сукIкIе suJe سۇڴې сокIкIуге soJuge سۈڴۇڬې - сукIкIуги suJugi سۇڴۇڬێ сокIкIун soJun سۈڴۇن - сукIкIун suJun سۇڴۇن сон-ццерекъад son-Cereqad سۈن - ڛېرېقاد - сон-ццералълъул son-Cera:ul سۈن - ڛېراڷۇل сониссеб soniSeb سۈنێصېب - сонссеб sonSeb سۈنصېب сородизе sorodi#e سۈرۈدێزې - сороде sorode سۈرۈدې сумахъ suma] سۇماڅ - сумак sumak سۇماك ссаргъасс SarvaS صارغاص - щурун &urun (щурмил &urmil , щурмал &urmal ) ۺۇرۇن ( ۺۇرمێل، ۺۇرمال ) ссваказе Swaka#e صواكازې - ссвакаде Swakade صواكادې ссванххи Swan{i صوانخێ - хъури ]uri څۇرێ ссваризе Swari#e صوارێزې - ссарде Sarde صاردې ссвердиро Swerdiro صوېردێرۈ - щван &wan ۺوان сседезе Sede#e صېدېزې - ссудуде Sudude صۇدۇدې сседола Sedola صېدۈلا - ссудуня Sudunya صۇدۇنيا сседоларо Sedolaro صېدۈلارۈ - ссудуняро Sudunyaro صۇدۇنيارۈ сседана Sedana صېدانا - ссудуна Suduna صۇدۇنا сседечIо Sedezo صېدېڃۈ - ссудучIо Suduzo صۇدۇڃۈ сседела Sedela صېدېلا - ссудула Sudula صۇدۇلا сседеларо Sedolaro صېدېلارۈ - ссудуларо Sudularo صۇدۇلارۈ сседе Sede صېدې - ссудуе Suduye صۇدۇيې сседоге Sedoge صېدۈڬې - ссудуги Sudugi صۇدۇڬێ ссвине Swine صوێنې - ссонде Sonde صۈندې ссвина Suna صۇنا - ссоня Sonya صۈنيا ссвинаро Sunaro صۇنارۈ - ссоняро Sonyaro صۈنيارۈ ссвана Swana صوانا - ссвана Swana صوانا ссвенчIо Swenzo صوېنڃۈ - ссончIо Sonzo صۈنڃۈ ссвина Swina صوێنا - ссвала Swala صوالا ссва Swa صوا - ссва Swa صوا ссун Sun صۇن - ссомо Somo صۈمۈ ссвараб Swarab صواراب - ссвараб Swarab صواراب ссунареб Sunareb صۇنارېب - ссоняреб Sonyareb صۈنيارېب ссинкъдизе Sinqdi#e صێنقدێزې - ссункъде Sunqde صۇنقدې ссунссудизе SunSudi#e صۇنصۇدێزې - ссунде Sunde صۇندې ссунххизе Sun{i#e صۇنخێزې - ссунххде Sun{de صۇنخدې ссузе Su#e صۇزې - ссуде Sude صۇدې ссуркIа Surja صۇرگا - ссукIра Sujra صۇگرا ссуссузе SuSu#e صۇصۇزې - ссуссуде SuSude صۇصۇدې тажал ta$al تاجال - таччар taXar تاڿار тамало tamalo تامالۈ - ссандабукI Sandabuj صاندابۇگ таманча tamanxa تامانچا - тапанча ta_anxa تافانچا тамахаб tama[ab تاماځاب - тамагьаб tamahab تاماهاب тамахьо tama%o تاماڮۈ - тамако tamako تاماكۈ танг tang تانڬ - топ to_ تۈف таргьа tarha تارها - къвачIа qwaza (къучIил quzil , къучIби quzbi ) قواڃا ( قۇڃێل، قۇڃبێ ) таризе tari#e تارێزې - талде talde تالدې тархъизе tar]i#e تارڅێزې - танхъде tan]de تانڅدې ташкIо ta^jo تاشگۈ - хIамиссур \amiSur حامێصۇر терлек terlek تېرلېك - хIамиинк \amiink (хIамионкол \amionkol , хIамиункдул \amiunkdul ) حامێئێنك ( حامێئۈنكۈل، حامێئۇنكۇل ) толозе tolo#e تۈلۈزې - тологьде tolohde تۈلۈهدې асса жо бахъде aSa $o ba]de اصا جۈ باڅدې торгIо torfo تۈرعۈ - хIоркIо \orjo حۈرگۈ тукен tuken تۇكېن - тукан tukan تۇكان тушманлъи tu^man;i تۇشمانڸێ - тушмали tu^mali تۇشمالێ тIамах Tama[ طاماځ - амагь amah (амгьил amhil ) اماه ( امهێل ) тIагъур Tavur طاغۇر - угъур uvur (огърол ovrol , агърал avral ) ئۇغۇر ( ئۈغرۈل، اغرال ) тIагIам Tafam طاعام - тIагIан Tafan طاعان тIагIел Tafel طاعېل - агIел afel اعېل тIагIине Tafine طاعێنې - вагIде wafde واعدې тIад Tad طاد - ад ad اد тIадаб Tadab طاداب - адаб adab اداب тIадбазе Tadba#e طادبازې - адбаде adbade ادبادې тIадбуссине TadbuSine طادبۇصێنې - нахъбуссде na]buSde ناڅبۇصدې тIадерахъи Tadera]i طادېراڅێ - адерахъи adera]i ادېراڅێ тIадеялълъ Tadeya: طادېياڷ - адеялълъул adeya: ادېياڷۇل тIадкъазе Tadqa#e طادقازې - адкъаде adqade ادقادې тIадкIалъазе Tadja;a#e طادگاڸازې - адкIалгьаде adjalhade ادگالهادې тIадрекъезе Tadreqe#e طادرېقېزې - адрекъенде adreqende ادرېقېندې тIадтезе Tadte#e طادتېزې - адтеде adtede ادتېدې тIадчIчIезабизе TadXe#abi#e طادڄېزابێزې - адчIчIедебуде adXedebude ادڄېدېبۇدې тIадегIанаб Tadefanab طادېعاناب - адегIанаб adefanab ادېعاناب тIадкъазе Tadqa#e طادقازې - адкъаде adqa#e ادقادې тIажу Ta$u (тIаждал Ta$dal , тIажал Ta$al ) طاجۇ (طاجدال، طاجال) - ажу a$u (ажудул a$udul , ужби u$bi ) اجۇ ( ئۇجبێ، اجۇدۇل ) тIала Tala طالا - ала ala (аладул aladul , улби ulbi ) الا (الادۇل، ئۇلبێ) тIалъел Ta;el طاڸېل - гьекъел heqel (гьикълил hiqlil , гьукълул huqlul ) هېقېل (هێقلێل، هۇقلۇل) тIамах Tama[ طاماځ - амагь amah (амгьил amhil , амгьал amhal ) اماه (امهێل، امهال) тIамач Tamax طاماچ - имич imix (инчил inxil , анчал anxal ) ئێمێچ (ئێنچێل، انچال) тIарада Tarada طارادا - арада arada ارادا тIарамагъадиссеб TaramavadiSeb طاراماغادێصېب - арамугъадассеб aramuvadaSeb ارامۇغاداصېب тIасса TaSa طاصا - асса aSa اصا тIассабищизе TaSabi&i#e طاصابێۺنزې - ассабищде aSabi&de اصابێۺدې тIассалIугьине TaSa/uhine طاصاڶۇهێنې - ассалълъугьде aSa:uhde اصاڷۇهدې тIассияб TaSiyab طاصێياب - ассаб aSab اصاب тIатIала TaTala طاطالا - ал-ала al'ala الئالا тIатараб Tatarab طاتاراب - атараб atarab اتاراب тIатине Tatine طاتێنې - атде atde اتدې тIатIи TaTi طاطێ - гIатIи faTi عاطێ тIахьтIи (тIохьтIоцца, тIохьтIол, тIахьтIидул) Ta%Ti (To%ToCa, To%Tol, Ta%Tidul) طاؼطێ (طۈؼطۈڛا، ط ۈ ؼط ۈل طا ؼطێدۇل) - туцIцI (тоцIцIоцца, тоцIцIол, тоц Iц Iодол) faTi (to~oCa, to~ol, to~odol) تۇڞ (تۈڞۈڛا، ت ۈ ڞ ۈل، ت ۈ ڞۈدۈل) тIезе Te#e طېزې - тIеде Tede طېدې тIезе Te#e طېزې - тIуде Tude طۇدې тIелех Tele[ طېلېځ - илигь ilih (илгьил ilhil , илгьал ilhal ) ئێلێه ( ئێلێه، ئێلهال ) тIекъаб Teqab طېقاب - мекъаб meqab مېقاب тIепало Te_alo طېفالۈ - гъолден volden (гъолдмил voldmil ) غۈلدېن ( غۈلدمێل ) .... - тIепахьатал Te_a%atal طېفاڮاتال щлепанцы тIеренаб Terenab طېرېناب - эренаб erenab ئېرېناب тIеренлъи Teren;i طېرېنڸێ - эрели ereli ئېرېلێ тIерхьине Ter%ine طېرڮێنې - тIерхьде Ter%de طېرڮدې щинкIде &injde ۺێنگدې тIетIезе TeTe#e طېطېزې - тIутIуде TuTude طۇطۇدې тIехх Te{ طېخ - эхх e{ ئېخ тIехь Te% طېڮ - эхь e% ئېڮ тIехI Te\ طېح - эхI e\ ئېح тIехIаб Te\ab طېحاب - эхIаб e\ab ئېحاب тIи Ti طێ - и i ئێ тIил Til طێل - ил il ئێل тIилгIазе Tilfa#e طێلعادې - илгIаде ilfade ئێلعادې тIикъва Tiqwa طێقوا - окъи oqi (укъбал uqbal ) ئۈقێ ( ئۇقبال ) тIимугъ Timuv طێمۇغ - имогъ imiv (ингъил invil , ингъал inval ) ئێمۈغ ( ئێنغێل، ئێنغال ) тIин Tin طێن - ин in ئێن тIинк Tink طێنگ - энк enk (онкол onkol , анкал ankal ) ئېنك ( ئۈنكۈل، انكال ) тIину Tinu طێنۇ - ино ino (иналдол inaldol ) ئێنۈ ( ئێنادۈل ) тIинчIчI TinZ طێنڄ - энчIчI enZ (ончIчIол onZol , анчIчIи anZi ) ئېڄ ( ئۈنڄۈل، انڄێ ) тIипа Ti_a طێفا - тIигьа Tiha (тIугьби Tuhbi ) طێها ( طۇهبێ ) тIирщи Tir&i طێرۺێ - ищи i&i ئێۺێ тIирщизе Tir&i#e طێرۺێزې - ищде i&de ئێۺدې тIобитIизе TobiTi#e طۈبێطێزې - обитIде obiTde ئۈبێطدې тIобитIула TobiTula طۈبێطۇلا - обитIиня obiTinya ئۈبێطێنيا тIобитIуларо TobiTularo طۈبێطۇلارۈ - обитIиняро obiTinyaro ئۈبێطێنيارۈ тIобитIана TobiTana طۈبێطانا - обитIана obiTana ئۈبێطانا тIобитIичIо TobiTizo طۈبێطێڃۈ - обитIчIо obiTzo ئۈبێطڃۈ тIобитIила TobiTila طۈبێطێلا - обитIла obiTla ئۈبێطلا тIобитIиларо TobiTilaro طۈبێطێلارۈ - обитIларо obiTlaro ئۈبێطلارۈ тIобитIе TobiTe طۈبێطې - обитIе obiTe ئۈبێطې тIобитIуге TobiTuge طۈبێطۇڬې - обитIуги obiTugi ئۈبێطۇڬێ тIогь Toh طۈه - огь oh ئۈه тIокъ Toq طۈق - окъ oq ئۈق тIокъо Toqo طۈقۈ - гьокъо hoqo هۈقۈ тIокI Toj طۈگ - окI oj ئۈگ тIокIаб Tojab طۈگاب - окIаб ojab ئۈگاب тIокIлъи Toj;i طۈگڸێ - окIли ojli ئۈگلێ тIокIлъизе Toj;i#e طۈقڸێزې - окIде ojde ئۈگدې тIокIцIцIар Toj~ar طۈگڞار - окIцIцIар oj~ar ئۈگڞار тIокIкIараб ToJarab طۈڴاراب - окIкIараб oJarab ئۈڴاراب тIокIкIине ToJine طۈڴێنې - окIкIде oJde ئۈڴدې тIом Tom طۈم - он on (омол omol ) ئۈن ( ئۈمۈل ) тIомохьитал Tomo%ital طۈمۈڮێتال - омохьатал omo%atal ئۈمۈڮاتال тIонтIро TonTro طۈنطرۈ - тIантIра TanTra طانطرا тIоноцIцI Tono~ طۈنۈڞ - опоцIцI oPo~ ئۈفۈڞ опорцIцI o_or~ ئۈفۈرڞ тIончIчIорукъ TonZoruq طۈنڄۈرۇق - ончIчIорукъ onZoruq ئۈنڄۈرۇق тIор Tor طۈر - ор or ئۈر тIорахь Tora% طۈراڮ - орахь ora% ئۈراڮ тIорщел Tor&el طۈرۺېل - орщел or&el ئۈرۺېل тIох To[ طۈځ - огь oh ئۈه тIохьи To%i طۈڮێ - тIухьи Tu%i طۇڮێ тIохIок To\ok طۈحۈك - охIок o\ok ئۈحۈك тIоццебе ToCebe طۈڛېبې - оццебе oCebe ئۈڛېبې тIоццебессеб ToCebeSeb طۈڛېبېصېب - оццебессеб oCebeSeb ئۈڛېبېصېب тIохьи To%i طۈڮێ - тIухьи Tu%i طۇڮێ тIубазе Tuba#e طۇبازې - обаде obade ئۈبادې тIуба́ла Tubala طۇبالا - обаня obanya ئۈبانيا тIуба́ларо Tubalaro طۇبالارۈ - обаняро obanyaro ئۈبانيارۈ тIубана Tubana طۇبانا - обана obana ئۈبانا тIубачIо Tubazo طۇباڃۈ - обачIо obazo ئۈباڃۈ тIубала́ Tubala طۇبالا - обала obala ئۈبالا тIубала́ро Tubalaro طۇبالارۈ - обаларо obalaro ئۈبالارۈ тIубай Tubay طۇباي - обае obaye ئۈبايې тIубан Tuban طۇبان - обан oban ئۈبان тIубараб Tubarab طۇباراب - обараб obarab ئۈباراب тIупан Tu_an طۇفان - опан o_an ئۈفان тIупизе Tu_i#e طۇفێزې - упде u_de ئۇفدې тIуртIудизе TurTudi#e طۇرطۇدێزې - тIуртIурдаде TurTurdade طۇرطۇردادې тIутI TuT طۇط - тIутI TuT طۇط тIутI TuT طۇط - ул ul ئۇل (накрытый стол) тIуццаб TuCab طۇڛاب - охъаб o]ab ئۈڅاب у u ئۇ убач ubax ئۇباچ - пIач Pax ڣاچ уяб uyab ئۇياب - эяб eyab ئېياب уйищ uyi& ? ئۇيێۺ؟ - эщи e&i ? ئېۺێ؟ унго unge ئۇنڬۈ - эго ego ئېڬۈ унго-унгойищ ungo-ungoyi& ئۇنڬۈ - ئۇنڬۈيێۺ - эгогощи egogo&i ئېڬۈڬۈۺێ унго-унгояб ungo-ungoyab ئۇنڬۈ - ئۇنڬۈياب - эгогояб egogoyab ئېڬۈڬۈياب ункъгIал unqfal ئۇنقعال - энссол яцц enSol yaC , эбелалълъул яцц ebela:ul yaC ئېنصۈل ياڛ، ئېبېلاڷۇل ياڛ угьине uhine ئۇهێنې - басде basde باسدې угъраш uvra^ ئۇغراش - огъраш ovra^ ئۈغراش ургу urgu ئۇرڬۇ - босен bosen بۈسېن ургьиссала urhiSala ئۇرهێصالا - багIаржо bafar$o باعارجۈ уххи u{i (уххиял u{iyal ) ئۇخێ ( ئۇخێيال ) - уххи u{i (уххаби u{abi ) ئۇخێ ( ئۇخابێ ) ухIудизе u\udi#e ئۇحۇدێزې - хъухIуде ]u\ude څۇحۇدې уяб uyab ئۇياب - эяб eyab ئېياب хакIу (капюшон) [aju ځاگۇ - хIакIу \aju حاگۇ хамаб [amab ځاماب - белчIеб belzeb بېلڃېب хамав [amaw ځاماو - ассанккарав aSanKaraw اصانڭاراو хапизе [a_i#e ځافێزې - хъапде ]a_de څافدې хасел {asel ځاسېل - кьин pin ڨێن хасалихъе {asali]e ځاسالێڅې - ххаслихъе {asli]e خاسلێڅې хасалихълъи {asali]li ځاسالێڅڸێ - ххасел {asel خاسېل хасало {asalo ځاسالۈ - кьиндала pindala ڨێندالا хасел {asel ځاسېل - кьин pin ڨێن хвараб [warab ځواراب - хIвараб \warab حواراب хвараб [warab ځواراب - бал-ъараб bal'arab , вал-ъарав wal'araw , ял-ъарай yal'aray بالئاراب، والئاراو، يالئاراي хвах [wa[ ځواځ - гьагь hah هاه хвезабизе [we#abi#e ځوېزابێزې - хIодебуде \odebude حۈدېبۇدې хвезе [we#e ځوېزې - хIоде \ode حۈدې хола [ola ځۈلا - хIоня \onya حۈنيا холаро [olaro ځۈلارۈ - хIоняро \onyaro حۈنيارۈ хвана [wana ځوانا - хIвана \wana حوانا хвечIо [wezo ځوېڃۈ - хIочIо \ozo حۈڃۈ хвела [wela ځوېلا - хIвена \wena حوېنا хвеларо [welaro ځوېلارۈ - хIвенаро \wenaro حوېنارۈ хва [wa ځوا - хIва \wa حوا хоге [oge ځۈڬې - хIоги \ogi حۈڬێ хун [un ځۇن - хIомо \omo حۈمۈ хвезе [we#e ځوېزې - бел-эде bel'ede (вел-эде wel'ede , йэл-эде yel'ede ) بېلئېدې ( وېلئېدې، يېلئېدې ) бел-эна bel'ena (вел-эна wel'ena , йел-эна yel'ena ) بېلئېنا ( وېلئېنا، يېلئېنا ) бел-энаро bel'enaro (вел-энаро wel'enaro , йел-энаро yel'enaro ) بېلئېنارۈ ( وېلئېنارۈ، يېائېنارۈ ) бал-ана bal'ana (вал-ана wal'ana , йал-ана yal'ana ) بالئانا ( والئانا، يالئانا ) бел-эчIо bel'ezo (вел-эчIо wel'ezo , йел-эчIо yel'ezo ) بېلئېڃۈ ( وېلئېڃۈ، يېلئېڃۈ ) бал-а bal'a (вал-а wal'a , йал-а yal'a ) بالئا ( والئا، يالئا ) бал-аги bal'agi (вал-аги wal'agi , йал-аги yal'agi ) بالئاڬێ ( والئاڬێ، يالئاڬێ ) бол-он bol'on (вол-он wol'on , йол-он yol'on ) ( بۈلئۈن ( وۈلئۈن، يۈلئۈن бел-энаго bel'enago (вел-энаго wel'enago , йел-энаго yel'ego ) بېلئېناڬۈ ( وېلئېنارۈ، يېلئېنارۈ ) хвел [wel ځوېل - хIвел \wel حوېل хвелех [wele[ ځوېلېځ - хъитI ]iT څێط хен [en ځېن - хьурут %uruT ڮۇرۇت херав [eraw ځېراو - хIерав \eraw حېراو херлъи [er;i ځېرڸێ - хIели \eli حېلێ херлъизе [er;i#e ځېرڸێزې - хIелде \elde حېلدې хилъало [i;alo ځێڸالۈ - рахьигьоло ra%iholo راڮێهۈلۈ (зеленый горошек) хинаб {inab ځێناب - ххенаб {enab خېناب хинлъизе {in;i#e ځێنڸێزې - ххелде {elde خېلدې хисизе [isi#e ځێسێزې - хъисде ]isde څێسدې хисула [isula ځێسۇلا - хъисиня ]isinya څێسێنيا хисуларо [isularo ځێسۇلارۈ - хъисиняро ]isinyaro څێسێنيارۈ хисана [isana ځێسانا - хъисана ]isana څێسانا хисичIо [isizo ځێسێڃۈ - хъисчIо ]iszo څێسڃۈ хисила [isila ځێسێلا - хъисла ]isla څێسلا хисиларо [isilaro ځێسێلارۈ - хъисларо ]islaro څێسلارۈ хисе [ise ځێسې - хъисе ]ise څێسې хисуге [isuge ځێسۇڬې - хъисуги ]isugi څێسۇڬێ хоб [ob ځۈب - хIоб \ob حۈب хоно ځۈنۈ [ono - хIоно \ono حۈنۈ хохораб [o[orab ځۈځۈراب - басрияб basriyab باسرێياب билгьараб bilharab بێلهاراب бикь-бикьараб bip-biparab بێڨ - بێڨاراب хур [ur ځۇر - хIур \ur حۇر хуриб [urib ځۇرێب - хIуриб \urib حۇرێب ххадугIунтIизе {adufunTi#e خادۇعۇنطێزې - нахъгIунтIде na]funTde ناڅعۇنطدې ххадулIугьине {adu/uhine خادۇڶۇهێنې - нахъчIчIеде na]Zede ناڅڄېدې ххайгин {aygin ځايڬێن - куки kuki كۇكێ ххазабизе {a#abi#e خازابێزې - ххадебуде {adebude خادېبۇدې ххалалъизе {ala;i#e خالاڸێزې - ххалалде {alalde خالالدې ххалалъизабизе {ala;i#abi#e خالاڸێزابێزې - ххалалдебуде {alaldebude خالادېبۇدې ххалича {alixa خالێچا - тIансса TanSa طانصا ххам {am خام - ххан {an (ххамил {amil ) خان ( خامێل ) ххенезе {ene#e خېنېزې - ххенеде {enede خېنېدې ххарицел {aricel خارێښېل - ххерицен {ericen خېرێښېن ххатI {aT خاط - ххартI {arT خارط ххвалчен {walxen (ххвалчаби {walxabi ) خوالچېن ( خوالچابێ ) ххолчен {olxen (ххолчадол {olxadol , ххулчби {ulxbi ) خۈلچېن ( خۈلچادۈل، خۇلچبێ ) ххведер {weder خوېدېر - хходер {oder خۈدېر ххвенехх {wene{ خوېنېخ - ххонехх {one{ (ххонххил {on{il , ххонххал {on{al ) خۈنېخ ( خۈنخێل، خۈنخال ) ххеххаб {e{ab خېخاب - руссураб ruSurab رۇصۇراب (ххеххабги абула) ххеххго {e{go خېخڬۈ - руссун ruSun رۇصۇن ххеххлъи гьабе {e{;i habe خېخڸێ هابې - руссуе ruSuye رۇصۇيې ххиралъизе {ira;i#e خێراڸێزې - ххиралде {iralde خێرالدې ххокIи {oji خۈگێ - рихIи ri\i رێحێ ххомелег {omeleg خۈمېلېڬ - ххумели {umeli خۇمېلێ хъабахъ ]aba] څاباڅ - гъабахъ vaba] غاباڅ хъагIи ]afi څاعێ - гъагьи vahi غاهێ хъаз ]a# څاز - гъаз va# غاز хъазан ]a#an څازان - гъазан va#an غازان хъазахъ ]a#a] څازاڅ - гъазахъ va#a] غازاڅ хъалиян ]aliyan څالێيان - гъалиян valiyan غالێيان хъалхьине ]al%ine څالڮێنې - хъалхьде ]al%de څالڮدې хъантIараб ]anTarab څانطاراب - хъантIараб ]anTarab څانطاراب ، гъагьараб vaharab غاهاراب хъап ]a_ څاف - гъап va_ غاف ، гьвалан hwalan هوالان хъаравул ]arawul څاراوۇل - гъаравол varawol غاراوۈل хъарахъ ]ara] څاراڅ - хъерехъ ]ere] څېرېڅ хъарпуз ]ar_u# څارفۇز - къарпуз qar_u# قارفۇز хъарцинаб ]arcinab څارښێناب - хъарцинаб ]arcinab څارښێناب ، мискIинаб misjinab مێسگێنياب хъарщи ]ar&i څارۺێ - хъерще ]er&e څېرۺې хъассизе ]aSi#e څاصێزې - хъарссде ]arSde څارصدې хъахIба ]a\ba څاحبا - гъахIба va\ba غاحبا хъачагъ ]axav څاچاغ - гъачагъ vaxav غاچاغ хъвагIазе ]wafa#e څواعازې - хъвагIаде ]wafade څواعادې хъвагIадизе ]wafadi#e څواعادێزې - хъвагIададе ]wafadade څواعادادې хъвалхьен ]wal%en څوالڮېن - хъалхьен ]al%en څالڮېن хъвалхьине ]wal%ine څوالڮێنې - хъалхьде ]al%de څالڮدې хъвезе ]we#e څوېزې - хъоде ]ode څۈدې хъвек ]wek څوېك - хъок ]ok څۈك хъвехъари ]we]ari څوېڅارێ - хъихъари ]i]ari څېڅارێ хъегIи ]efi څېعێ ، хъегIди ]efdi څېعدێ - хъухIудиро ]u\udiro څۇحۇدێرۈ хъегIдизе ]efdi#e څېعدێزې - хъухIудаде ]u\udade څۇحۇدازې хъещтIезе ]e&Te#e څېۺطېزې - кIкIержеде Jer$ede ڴېرجېدې хъещтIеро ]e&Tero څېۺطېرۈ - кIкIержеро Jer$ero ڴېرجېرۈ хъибихъизе ]ibi]i#e څېبێڅێزې - гIилгIилде filfilde عێلعێلدې хъизан ]i#an څێزان - ххизан {i#an خێزان хъинци ]inci څێنښێ - хъинцIир ]in`ir څێنڝێر хъиргъу ]irvu څێرغۇ - хъергъу ]ervu څېرغۇ хъулухъ ]ulu] څۇلۇڅ - гъулухъ vulu] غۇلۇڅ хъутур ]utur څۇتۇر - тIоцер Tocer طۈښېر хьабалахъагIучI %abala]afuz ڮابالاڅاعۇڃ - хьолбогIучI %olbofuz ڮۈلبۈعۇڃ хьадараб %adarab ڮاداراب - гIодобиччараб fodobiXarab عۈدۈبێڿاراب хьазе %a#e ڮازې - хьваде %wade ڮوادې хьандезе %ande#e ڮاندېزې - гьердеде herdede هېردېدې хьвагIеро %wafero ڮواعېرۈ - лайлахьухь layla%u% لايلاڮۇڮ хьит %it ڮێت - хьете %ete ڮېتې хьитал %ital ڮێتال - хьатал %atal ڮاتال хьонлъи %on;i ڮۈنڸێ - хьуни %uni ڮۇنێ хьухь %u% ڮۇڮ - гIодобнакIкI fodonaJ عۈدۈناڴ ، гIурлахъурщ furla]ur& عۇرلاڅۇرۺ хIабургъараб \aburvarab حابۇرغاراب - хIалураб \alurab حالۇراب хIадурлъизе \adur;i#e حادۇرڸێزې - хIадулде \adulde حادۇلدې хIажалъизе \a$a;i#e حاجاڸێزې - хIажатде \a$atde حاجاتدې хIажатхана \a$at{ana حاجاتخانا - хIажетхан \a$et{an حاجېتخېن хIаллъазе \al;a#e حالڸازې - хIалгьаде \alhade حالهادې хIапдезе \a_de#e حافدېزې - хIепеде \e_ede حېفېدې хIаракат \arakat حاراكات - хIарагат \aragat حاراڬات хIарщ \ar& حارۺ - хIарчч \arX حارڿ хIалтIуде ине \alTude ine حالطۇدې ئێنې - хIалтIоле энде \alTole ende حالطۈلې ئېندې хIалтIухъан \alTu]an حالطۇڅان - хIалтIохъан \alTo]an حالطۈڅان хIалцазе \alca#e حالښازې - хъухIуде ]u\ude څۇحۇدې хIалцен \alcen حالښېن - хъухIудиро (чи) ]u\udiro (xi) څۇحۇدێرۈ ، хъегIи (хIайван) ]efi (\aywan) څېعێ хIалуцине \alucine حالۇښێنې - хIалуцде \alucde حالۇښدې хIатIикквел \aTiKwel حاطێڭوېل - хIитIимахх \iTima{ حێطێماخ хIатIиххинкI \aTi{inj حاطێخێنگ - хIитIиххинкI \iTi{inj حێطێخێنگ хIацIцIу \a~u حاڞۇ - хIацIцIо \a~o حاڞۈ хIебецIцI \ebe~ (хIебцIцIил \eb~il ) حېبېڞ ( حېبڞێل ) - хIебецIцI \ebe~ (хIибцIцIил \ib~il ) حېبېڞ ( حێبڞێل ) хIедучирахъ \eduxira] حېدۇچێراڅ - хIедулчирахъ \edulxira] حېدۇلچێراڅ хIеккине \eKine حېڭێنې - хIелккде \elKde حېلڭدې хIеренлъи \eren;i حېرېنڸێزې - хIерели \ereli حېرېلێ хIерчч \erX حېرڿ - тIабакI \abaj (тIабкIил \abjil , тIабкIал \abjal ) طاباگ ( طابگێل، طابگال ) хIехьезе \e%e#e حېڮېزې - хIуккуде \uKude حۇڭۇدې хIехьола \e%ola حېڮۈلا - хIуккуня \uKunya حۇڭۇنيا хIехьоларо \e%olaro حېڮۈلارۈ - хIуккуняро \uKunyaro حۇڭۇنيارۈ хIехьана \e%ana حېڮانا - хIуккуна \uKuna حۇڭۇنا хIехьечIо \e%ezo حېڮېڃۈ - хIуккучIо \uKuzo حۇڭۇڃۈ хIехьела \e%ela حېڮېلا - хIуккула \uKula حۇڭۇلا хIехьеларо \e%elaro حېڮېلارۈ - хIуккуларо \uKularo حۇڭۇلارۈ хIехье \e%e حېڮې - хIуккуе \uKuye حۇڭۇيې хIехьоге \e%oge حېڮۈڬې - хIуккуги \uKugi حۇڭۇڬێ хIет \et حېت - хIед \ed حېد хIинццаб \inCab حێنڛاب - хIенццаб \enCab حېنڛاب хIинчIчI \inZ (хIанчIчIи \anZi ) حێنڄ ( حانڄێ ) - хIенчIчI \enZ (хIенчIчIал \enZal ) حېنڄ ( حېنڄێل ) хIосс \oS حۈص - хIунсс \unS حۇنص хIухьел \u%el حۇڮېل - хIохьел \o%el حۈڮېل ца ca ښا - геже ge$e ڬېجې цагъур cavur ښاغۇر - цугъур cuvur (цогърол covrol , цугърал cuvral ) ښۇغۇر ( ښۈغرۈل، ښۇغرال ) цанлъара can;ara ښانڸارا - цIцIала ~ala (цIцIалил ~alil , цIцIулби ~ulbi ) ڞالا ( ڞالێل، ڞۇلبێ ) цили cili ښێلێ - сибил sibil سێبێل цин cin ښێن - цен cen ښېن цинги cingi ښێنڬێ - ценги cengi ښېنڬێ цоги cogi ښۈڬێ - цойги coygi ښۈيڬێ цолъизе co;i#e ښۈڸێزې - цолде colde ښۈلدې ццерекъад Cerewad ڛېرېقاد - сонццералълъул sonCera:ul سۈنڛېراڷۇل ццулъизе Cu;i#e ڛۇڸێزې - ццулде Culde ڛۇلدې ццунагIал Cunafal ڛۇناعال - ццонагIал Conafal ڛۈناعال цIатари `aTari ڝاطارێ - бакдежо bakde$o باكدېجۈ цIеххезе `e{e#e ڝېخېزې - цIуххуде `u{ude ڝۇخۇدې цIеххола `e{ola ڝېخۈلا - цIуххуня `u{unya ڝۇخۇنيا цIеххоларо `e{olaro ڝېخۈلارۈ - цIуххуняро `u{unyaro ڝۇخۇنيارۈ цIеххана `e{ana ڝېخانا - цIуххуна `u{una ڝۇخۇنا цIеххечIо `e{ezo ڝېخېڃۈ - цIуххучIо `u{uzo ڝۇخۇڃۈ цIеххела `e{ela ڝېخېلا - цIуххла `u{la ڝۇخلا цIеххеларо `e{elaro ڝېخېلارۈ - цIуххларо `u{laro ڝۇخلارۈ цIеххе `e{e ڝېخې - цIуххуе `u{uye ڝۇخۇدې цIеххон `e{on ڝېخۈن - цIуххун `u{un ڝۇخۇن цIехх-рехх `e{-re{ ڝېخ - رېخ - гьикъа-бакъи hiqa-baqi هێقا - باقێ цIилъизе `i;i#e ڝێڸێزې - цIилде `ilde ڝێلدې цIулакьо `ulapo ڝۇلاڨۈ - ик ik ئێك цIурабакь `urabap ڝۇراباڨ - цIурабгьан `urabhan ڝۇرابهان цIцIабуцIцIине ~abu~ine ڞابۇڞێنې - цIцIивицIцIде ~iwi~de ڞێوێڞدې цIцIадалхIама ~adal\ama ڞادالحاما - хIотIолкъили \oTolqili حۈطۈلڨێلێ ، хIанчер \anxer حانچېر цIцIадалхIутI ~adal\uT ڞادالحۇط - цIцIадулхIутI ~adal\uT ڞادالحۇط цIцIазе ~a#e ڞازې - цIцIаде ~ade ڞادې цIцIайи ~ayi ڞايێ - цIцIай ~ay ڞاي цIцIалач ~alax ڞالاچ - тереро terero تېرېرۈ цIцIалкIизе ~alji#e ڞالگێزې - цIцIалкIде ~aljde ڞالگدې цIцIалкIу ~alju ڞالگۇ - цIцIалкIо ~aljo (цIцIалкIил ~aljil , цIцIалкIаби ~aljabi ) ڞالگۈ ( ڞالگێل، ڞالگابێ ) цIцIалуде ине ~alude ine ڞالۇدې ئێنې - цIцIалдоле э́нде ~aldole ende ڞالدۈلې ئېندې цIцIамгIалаб ~amfalab ڞامعالاب - цIцIанхIалаб ~an\alab ڞانحالاب цIцIам ~am ڞام - цIцIан ~an ڞان цIцIамутIам ~amuTam ڞامۇطام - цIцIан банеб жо ~an baneb $o ڞان بانېب جۈ ، цIцIамутIам ~amuTam ڞامۇطام цIцIаха ~a[a ڞاځا - цIцIахIа ~a\a ڞاحا цIцIахIилаб ~a\ilab ڞاحێلاب - цIцIихIилаб ~i\ilab ڞێحێلاب цIцIе ~e (цIцIани ~ani ) ڞې ( ڞانێ ) - цIцIе ~e (цIцIини ~ini ) ڞې ( ڞێنێ ) цIцIер ~er ڞېر - цIцIвер ~wer ڞوېر -цIцIул - ~al - ڞۇل - -цIцIол - ~ol - ڞۈل кIицIцIул ji~ul گێڞۇل - кIицIцIол ji~ol گێڞۈل лъабцIцIул ;ab ~ul ڸابڞۇل - гьабцIцIол hab ~ol هابڞۈل ункъцIцIул unq~ul ئۇنقڞۇل - ункъцIцIол unq~ol ئۇنقڞۈل щуцIцIул &u~ul ۺۇڞۇل - щуцIцIол &u~ol ۺۇڞۈل анлIцIцIул an/~ul انڶڞۇل - анлълъцIцIол an:~ol انڷڞۈل анкьцIцIул anp~ul انڨڞۇل - анкьцIцIол anp~ol انڨڞۈل ичIцIцIул iz~ul ئێڃڞۇل - ичIцIцIол iz~ol ئێڄڞۈل анцIцIцIул an`~ul انڝڞۇل - анцIцIцIол an`~ol انڝڞۈل нусцIцIул nus~ul نۇسڞۇل - нусцIцIол nus~ol نۇسڞۈل азарцIцIул a#ar~ul ازارڞۇل - азарцIцIол a#ar~ol ازارڞۈل цIцIилицIцI ~ili~ ڞێلێڞ - жул $ul جۇل цIцIину ~inu - цIцIино (цIцIиналцца, цIцIиналдол, цIцIинаби) ~ino (~inalCa, ~inaldol, ~inabi) ڞێنۈ (ڞێنالڛا، ڞێنابێ) цIцIоко (цIцIакил, цIцIакал) ~oko (~akil, ~akal) - цIцIокIо (цIцIокодол, цIцIакал) ~oko (~okodol, ~akal) цIцIункIизе ~unji#e ڞۇنگێزې - цIцIукIде ~ujde ڞۇگدې цIцIирхъва ~ir]wa ڞێرڅوا - чухIараб xu\arab چۇحاراب цIцIулгIазе ~ulfa#e ڞۇلعازې - цIцIулгIаде ~ulfade ڞۇلعادې цIцIум ~um ڞۇم - цIцIун ~un (цIцIумал ~umal) ڞۇن (ڞۇمال) цIцIумур ~umur ڞۇمۇر - цIцIомор ~omor ڞۈمۈر цIцIутIел ~uTel ڞۇطېل - ццутIи CuTi ڛۇطێ чадир xadir چادێر - парж _ar$ فارج чалта xalta چالتا - гвагьра gwahra ڬواهرا чан xan چان - чами xami چامێ чангит xangit چانڬێت - чандик xangit چاندێك чанхъ xan] چانڅ - чванхъ xwan] چوانڅ чанцIцIул xan~ul چانڞۇل - чамцIцIол xam~ol چامڞۈل чаракъоси xaraqosi چاراقۈسێ - малълъкъоси ma:qosi ماڷقۈسێ чарухъал xaru]al چارۇڅال - омохьатал omo%atal ئۈمۈڮاتال чвалхезе xwal[e#e چوالځېزې - чолхIеде xol\ede چۈلحېدې чванта xwanta چوانتا - цаххба ca{ba (цаххбил ca{bil, цуххбул cu{bul) ښاخبا (ښاخبێل، ښۇخبۇل) чехъезе xe]e#e چېڅېزې - жухъуде $u]ude جۇڅۇدې чехьквеш xe%kwe^ چېڮكوېش - чехькош xe%ko^ چېڮكۈش чинква xinkwa چێنكوا - ченкъел xenqel چېنقېل чияр xiyar چێيار - чиял xiyal چێيال чордезе xorde#e چۈردېزې - чурдарде xurdarde چۇرداردې чордола xordola چۈردۈلا - чурдариня xurdarinya چۇردارێنيا чордоларо xordolaro چۈردۈلارۈ - чурдариняро xurdarinyaro چۇردارێنيارۈ чордана xordana چۈردانا - чурдаруна xurdaruna چۇردارۇنا чордачIо xordazo چۈرداڃۈ - чурдарчIо xurdarzo چۇردارڃۈ чердела xerdela چېردېلا - чурдарла xurdarla چۇردارلا черделаро xerdelaro چېردېلارۈ - чурдарларо xurdarlaro چۇردارلارۈ чорде xorde چۈردې - чурдаре xurdare چۇردارې чордоге xordoge چۈردۈڬې - чурдаруги xurdarugi چۇردارۇڬێ ччин Xin ڿێن - ччама Xama (ччамил Xamil, ччамул Xamul) ڿاما (ڿامێل، ڿامۇل) ччуйзе Xuy#e ڿۇيزې - ччуде Xude ڿۇدې чIалгIине zalfine ڃالعێنې - чIаргIде zarfde ڃارعدې чIалгIуна zalfuna ڃالعۇنا - чIаргIиня zarfinya ڃارعێنيا чIалгIунаро zalfunaro ڃالعۇنارۈ - чIаргIиняро zarfinyaro ڃارعێنيارۈ чIалгIана zalfana ڃالعانا - чIаргIана zarfana ڃارعانا чIалгIичIо zalfizo ڃالعێڃۈ - чIаргIчIо zarfzo ڃارعڃۈ чIалгIина zalfina ڃالعێنا - чIаргIла zarfla ڃارعلا чIалгIе zalfe ڃالعې - чIаргIе zarfe ڃارعې чIалгIуге zalfuge ڃالعۇڬې - чIаргIуги zarfugi ڃارعۇڬێ чIалгIен zalfen ڃالعېن - чIаргIен zarfen ڃارعېن чIалу zalu ڃالۇ - чIали zali (чIалул zalul, чIулби zalbi) ڃالێ (ڃالۇل، ڃۇلبێ) чIандиро zandiro ڃاندێرۈ - нилгьалдолхIама nihaldol\ama نێهالدۈلحاما чIанкIаб zanjab ڃانگاب - хIацIцIккараб \a~Karab حاڞڭاراب чIвадан zwadan ڃوادان - чIотIон zoTon (чIутIадул zuTadul, чIутIби zuTbi) ڃۈطۈن (ڃۇطادۈل، ڃۇطبێ) чIегIергьоло Zeferholo ڄېعېرهۈلۈ - гьоло holo هۈلۈ чIегIеркари Zeferkari ڄېعېركارێ - кари kari كارێ чIер zer (чIарил zaril) ڃېر(ڃارێل) - чIер zer (чIорол zorol) ڃېر (ڃۈرۈل) чIчIегIерлъи Zefer;i ڃېعېرڸێ - чIчIегIели Zefeli ڄېعېلێ чIирчIидазе zirzida#e ڃێرڃێدازې - чIирчIирдаде zirzirdade ڃێرڃێردادې чIолорхъо zolo]$o ڃۈلۈرڅۈ - чIулухъжо zulu]$o ڃۇلۇڅجۈ чIукIна zujna ڃۇگنا - охъна́ o]na ئۈڅنا чIумал zumal ڃۇمال - ссалаватал Salawatal صالاواتال чIурхIизе zur\i#e ڃۇرحێزې - чIурхIде zur\de ڃۇرحدې чIучIине zuzine ڃۇڃێنې - чIунде zunde ڃۇندې чIчIвери Zweri ڄوېرێ - чIчIори Zori ڄۈرێ чIчIвантIизе ZwanTi#e ڄوانطێزې - пагьде _ahde فاهدې - чIчIотогI Zotof ڄۈطۈع (черви в сыре) шамат къо ^amat qo شامات قۈ - боргьан къо borhan qo بۈرهان قۈ шешкIезе ^e^je#e شېشگېزې - шешкIеде ^e^jede شېشگېدې шиша ^i^a شێشا - шуша ^u^a شۇشا щагIихъан &afi]an ۺاعێڅان - щигIихъан &ifi]an ۺێعێڅان щай &ay ۺاي - щимо &imo ۺێمۈ щакдаризе &akdari#e ۺاكدارێزې - щакдаде &akdade ۺاكدادې щал &al ۺال - щали &ali ۺالێ щар &ar ۺار - щар &ar ۺار ، гIако fako عاكۈ (пенка, образующаяся при растапливании сливочного масла) щвайи &wayi ۺوايێ - хIурнакко \urnaKo حۇرناڭۈ щвата &wata ۺواتا - щото &oto (щатаби &atabi) ۺۈتۈ (ۺاتابێ) щекIтIамах &ejTama[ ۺېگطاماځ - къоркъол'имич qorqol'imix قۈرقۈلئێمێچ щенезе &ene#e ۺېنېزې - щенеде &enede ۺېنېدې щвезе &we#e ۺوېزې - щоде &ode ۺۈدې щола &ola ۺۈلا - щоня &onya ۺۈنيا щоларо &olaro ۺۈلارۈ - щоняро &onyaro ۺۈنيارۈ щвана &wana ۺوانا - щвана &wana ۺوانا щвечIо &wezo ۺوېڃۈ - щочIо &ozo ۺۈڃۈ щвела &wela ۺوېلا - щвела &wela ۺوېلا щвеларо &welaro ۺوېلارۈ - щвеларо &welaro ۺوېلارۈ щва &wa ۺوا - щва &wa ۺوا щун &un ۺۇن - щомо &omo ۺۈمۈ щекъер &eqer ۺېقېر - щукъур &uqur (щокърол &oqrol, щакърал &aqral) ۺۇقۇر (ۺۈقرۈل، ۺاقرال) щиб &ib? ۺێب؟ - щиби &ibi? ۺێبێ؟ щив &iw ۺێو - щиви &iwi ۺێوێ щий &iy ۺێي - щийи &iyi ۺێيێ щал &al ۺال - щали &ali ۺالێ щибизе &ibi#e ۺێبێزې - щибиде &ibi#e ۺێبێدې щулалъизе &ula;i#e ۺۇلاڸێزې - щулалде &ulalde ۺۇلالدې эгъе eve (агъалзул aval#ul, угъдул uvdul) ئېغې (اغالزۇل، ئۇغدۇل) - эгъе eve (эгъедул evedul, агъаби avabi) ئېغې (ئېغېدۇل، اغابێ) эркенлъи erken;i ئېركېنڸێ - эркели erkeli ئېركېلێ эххедемухъ e{edemu] ئېخېدېمۇڅ - эххедерахъ e{edera] ئېخېدېراڅ эххемухъ e{emu] ئېخېمۇڅ - беххерахъ be{era] بېخېراڅ ялгъав yalvaw يالغاو - ягъла yavla ياغلا лъабкъоялда цо ;abqoyalda co ڸابقۈيالدا ښۈ - гьабкъолълъа цо habqo:a co هابقۈڷا ښۈ нусиялда кIиго nusiyalda jigo نۇسێيالدا گێڬۈ - носелда кIиго noselda jigo نۈسۈلدا گێڬۈ азаралда нусго a#aralda nusgo ازارالد نۇسڬۈ - азаралълъа нусго a#ara:a nusgo ازاراڷا نۇسڬۈ Гъуниб vunib غۇنێب - ХIубикь \ubip حۇبێڨ ИпутIа i_uTa ئێفۇطا - Ипола i_ola ئێفۈلا ЛъаратIа ;araTa ڸاراطا - Гьарала harala هارالا СалтIа salTa سالطا - Сала sala سالا СилтIа silTa سێلطا - Сила sila سێلا чIчIужу Xu$u ڄۇجۇ - чIчIужу Xu$u ڄۇجۇ чIчIужуялълъ Xu$uya: ڄۇجۇياڷ - чIчIужуялълъ Xu$uya: ڄۇجۇياڷ чIчIужуялълъул Xu$uya:ul ڄۇجۇياڷۇل - чIчIужуялълъул Xu$uya:ul ڄۇجۇياڷۇل чIчIужуялълъе Xu$uya:e ڄۇجۇياڷې - чIчIужуялълъе Xu$uya:e ڄۇجۇياڷې чIчIужуялда Xu$uyalda ڄۇجۇيالدا - чIчIужуялълъа Xu$uya:a ڄۇجۇياڷا чIчIужуялълъухъ Xu$uya:u] ڄۇجۇياڷۇڅ - чIчIужуялълъухъ Xu$uya:u] ڄۇجۇياڷۇڅ чIчIужуялълъулI Xu$uya:u/ ڄۇجۇياڷۇڶ - чIчIужуялълъулълъ Xu$uya:u: ڄۇجۇياڷۇڷ чIчIужуялълъукь Xu$uya:up ڄۇجۇياڷۇڨ - чIчIужуялълъукь Xu$uya:up ڄۇجۇياڷۇڨ чIчIужуялде Xu$uyalde ڄۇجۇيالدې - чIчIужуялълъе Xu$uya:e ڄۇجۇياڷې чIчIужуялълъухъе Xu$uya:u]e ڄۇجۇياڷۇڅې - чIчIужуялълъухъе Xu$uya:u]e ڄۇجۇياڷۇڅې чIчIужуялълъулIе Xu$uya:u/e ڄۇجۇياڷۇڶې - чIчIужуялълъулълъе Xu$uya:u:e ڄۇجۇياڷۇڷې чIчIужуялълъукье Xu$uya:upe ڄۇجۇياڷۇڨې - чIчIужуялълъукье Xu$uya:upe ڄۇجۇياڷۇڨې чIчIужуялдасса Xu$uyaldaSa ڄۇجۇيالداصا - чIчIужуялълъасса Xu$uya:aSa ڄۇجۇياڷاصا чIчIужуялдассан Xu$uyaldaSan ڄۇجۇيالداصان - чIчIужуялълъассан Xu$uya:aSan ڄۇجۇياڷاصان чIчIужуялълъухъа Xu$uya:u]a ڄۇجۇياڷۇڅا - чIчIужуялълъухъа Xu$uya:u]a ڄۇجۇياڷۇڅا чIчIужуялълъухъан Xu$uya:u]an ڄۇجۇياڷۇڅان - чIчIужуялълъухъан Xu$uya:u]an ڄۇجۇياڷۇڅان чIчIужуялълъулIа Xu$uya:u/a ڄۇجۇياڷۇڶا - чIчIужуялълъулълъа Xu$uya:u:a ڄۇجۇياڷۇڷا чIчIужуялълъулIан Xu$uya:u/an ڄۇجۇياڷۇڶان - чIчIужуялълъулълъан Xu$uya:u:an ڄۇجۇياڷۇڷان чIчIужуялълъукьа Xu$uya:upa ڄۇجۇياڷۇڨا - чIчIужуялълъукьа Xu$uya:upa ڄۇجۇياڷۇڨا чIчIужуялълъукьан Xu$uya:upan ڄۇجۇياڷۇڨان - чIчIужуялълъукьан Xu$uya:upan ڄۇجۇياڷۇڨان лълъикIаб :ijab ڷێگاب лълъикIаб :ijab ڷێگاب лълъикIалълъ :ija: ڷێگاڷ лълъикIалълъ :ija: ڷێگاڷ лълъикIалълъул :ija:ul ڷێگاڷۇل лълъикIалълъул :ija:ul ڷێگاڷۇل лълъикIалълъе :ija:e ڷێگاڷې лълъикIалълъе :ija:e ڷێگاڷې лълъикIалда :ijalda ڷێگالدا лълъикIалълъа :ija:a ڷێگاڷا лълъикIалълъухъ :ija:u] ڷێگاڷۇڅ лълъикIалълъухъ :ija:u] ڷێگاڷۇڅ лълъикIалълъулI :ija:u/ ڷێگاڷۇڶ лълъикIалълъулълъ :ija:u: ڷێگاڷۇڷ лълъикIалълъукь :ija:up ڷێگاڷۇڨ лълъикIалълъукь :ija:up ڷێگاڷۇڨ лълъикIалълъуб :ija:ub ڷێگاڷۇب лълъикIалълъуб :ija:ub ڷێگاڷۇب лълъикIалде :ijalde ڷێگالدې лълъикIалълъе :ija:e ڷێگاڷې лълъикIалълъухъе :ija:u]e ڷێگاڷۇڅې лълъикIалълъухъе :ija:u]e ڷێگاڷۇڅې лълъикIалълъулIе :ija:u/e ڷێگاڷۇڶې лълъикIалълъулълъе :ija:u:e ڷێگاڷۇڷې лълъикIалълъукье :ija:upe ڷێگاڷۇڨې лълъикIалълъукье :ija:upe ڷێگاڷۇڨې лълъикIалълъубе :ija:ube ڷێگاڷۇبې лълъикIалълъубе :ija:ube ڷێگاڷۇبې лълъикIалдасса :ijaldaSa ڷێگالداصا лълъикIалълъасса :ija:aSa ڷێگاڷاصا лълъикIалдассан :ijaldaSan ڷێگالداصان лълъикIалълъассан :ija:aSan ڷێگاڷاصان лълъикIалълъухъа :ija:u]a ڷێگاڷۇڅا лълъикIалълъухъа :ija:u]a ڷێگاڷۇڅا лълъикIалълъухъан :ija:u]an ڷێگاڷۇڅان лълъикIалълъухъан :ija:u]an ڷێگاڷۇڅان лълъикIалълъулIа :ija:u/a ڷێگاڷۇڶا лълъикIалълъулълъа :ija:u:a ڷێگاڷۇڷا лълъикIалълъулIан :ija:u/an ڷێگاڷۇڶان лълъикIалълъулълъан :ija:u:an ڷێگاڷۇڷان лълъикIалълъукьа :ija:upa ڷێگاڷۇڨا лълъикIалълъукьа :ija:upa ڷێگاڷۇڨا лълъикIалълъукьан :ija:upan ڷێگاڷۇڨان лълъикIалълъукьан :ija:upan ڷێگاڷۇڨان лълъикIалълъусса :ija:uSa ڷێگاڷۇصا лълъикIалълъусса :ija:uSa ڷێگاڷۇصا лълъикIалълъуссан :ija:uSan ڷێگاڷۇصان лълъикIалълъуссан :ija:uSan ڷێگاڷۇصان гьав haw هاو - ав aw او гьасс haS هاص - асс aS اص гьассул haSul هاصۇل - ассул aSul اصۇل гьассие haSiye هاصێيې - ассе aSe اصې гьассда haSda هاصدا - ассда aSda اصدا гьассухъ haSu] هاصۇڅ - ассухъ aSu] اصۇڅ гьассулI haSu/ هاصۇڶ - ассулълъ aSu: اصۇڷ гьассукь haSup هاصۇڨ - ассукь aSup اصۇڨ гьассде haSde هاصدې - ассде aSde اصدې гьассухъе haSu]e هاصۇڅې - ассухъе aSu]e اصدۇڅې гьассулIе haSu/e هاصۇڶې - ассулълъе aSu:e اصۇڷې гьассдасса haSdaSa هاصداصا - ассдасса aSdaSa اصداصا гьассдассан haSdaSan هاصداصان - ассдассан aSdaSan اصداصان гьассухъа haSu]a هاصۇڅې - ассухъа aSu]a اصۇڅا гьассухъан haSu]an هاصۇڅان - ассухъан aSu]an اصۇڅان гьассулIа haSu/a هاصۇڶا - ассулълъа aSu:a اصۇڷا гьассулIан haSu/an هاصۇڶان - ассулълъан aSu:an اصۇڷان гьассукьа haSupa هاصۇڨا - ассукьа aSupa اصۇڨا гьассукьан haSupan هاصۇڨان - ассукьан aSupan اصۇڨان гьев hew هېو - эв ew ئېو гьесс heS هېص - эсс eS ئېص гьессул heSul هېصۇل - эссул eSul ئېصۇل гьессие heSiye هېصێيې - эссе eSe ئېصې гьессда heSda هېصدا - эссда eSda ئېصدا гьессухъ heSu] هېصۇڅ - эссухъ eSu] ئېصۇڅ гьессулI heSu/ هېصۇڶ - эссулълъ eSu: ئېصۇڷ гьессукь heSup هېصۇڨ - эссукь eSup ئېصۇڨ гьессде heSde هېصدې - эссде eSde ئېصدې гьессухъе heSu]e هېصۇڅې - эссухъе eSu]e ئېصۇڅې гьессулIе heSu/e هېصۇڶې - эссулълъе eSu:e ئېصۇڷې гьессдасса heSdaSa هېصداصا - эссдасса eSdaSa ئېصداصا гьессдассан heSdaSan هېصداصان - эссдассан eSdaSan ئېصداصان гьессухъа heSu]a هېصۇڅې - эссухъа eSu]a ئېصۇڅا гьессухъан heSu]an هېصۇڅان - эссухъан eSu]an ئېصۇڅان гьессулIа heSu/a هېصۇڶا - эссулълъа eSu:a ئېصۇڷا гьессулIан heSu/an هېصۇڶان - эссулълъан eSu:an ئېصۇڷان гьессукьа heSupa هېصۇڨا - эссукьа eSupa ئېصۇڨا гьессукьан heSupan هېصۇڨان - эссукьан eSupan ئېصۇڨان дов dow دۈو - дав daw داو досс doS دۈص - дасс daS داص доссул doSul دۈصۇل - дассул daSul داصۇل доссие doSiye دۈصێيې - дассе daSe داصې доссда doSda دۈصدا - дассда daSda داصدا доссухъ doSu] دۈصۇڅ - дассухъ daSu] داصۇڅ доссулI doSu/ دۈصۇڶ - дассулълъ daSu: داصۇڷ доссукь doSup دۈصۇڨ - дассукь daSup داصۇڨ доссде doSde دۈصدې - дассде داصدې доссухъе doSu]e دۈصۇڅې - дассухъе daSu]e داصۇڅې доссулIе doSu/e دۈصۇڶې - дассулълъе daSu:e داصۇڷې доссдасса doSdaSa دۈصداصا - дассдасса daSdaSa داصداصا доссдассан doSdaSan دۈصداصان - дассдассан daSdaSan داصداصان доссухъа doSu]a دۈصۇڅې - дассухъа daSu]a داصۇڅا доссухъан doSu]an دۈصۇڅان - дассухъан daSu]an داصۇڅان доссулIа doSu/a دۈصۇڶا - дассулълъа daSu:a داصۇڷا доссулIан doSu/an دۈصۇڶان - дассулълъан daSu:an داصۇڷان доссукьа doSupa دۈصۇڨا - дассукьа daSupa داصۇڨا доссукьан doSupan دۈصۇڨان - дассукьан daSupan داصۇڨان дой doy دۈي - дай day داي долълъ do: دۈڷ - далълъ da: داڷ долълъул do:ul دۈڷۇل - далълъул da:ul داڷۇل долълъие do:iye دۈڷێيې - далълъе da:e داڷې долда dolda دۈلدا - далълъа da:a داڷا долълъухъ do:u] دۈڷۇڅ - далълъухъ da:u] داڷۇڅ долълъулI do:u/ دۈڷۇڶ - далълъулълъ da:u: داڷۇڷ долълъукь do:up دۈڷۇڨ - далълъукь da:up داڷۇڨ долде dolde دۈلدې - далълъе da:e داڷې долълъухъе do:u]e دۈڷۇڅې - далълъухъе da:u]e داڷۇڅې долълъулIе do:u/e دۈڷۇڶې - далълъулълъе da:u:e داڷۇڷې долдасса doldaSa دۈلداصا - далълъасса da:aSa داڷاصا долдассан doldaSan دۈلداصان - далълъассан da:aSan داڷاصان долълъухъа do:u]a دۈڷۇڅا - далълъухъа da:u]an داڷۇڅا долълъухъан do:u]an دۈڷۇڅان - далълъухъан da:u]an داڷۇڅان долълъулIа do:u/a دۈڷۇڶا - далълъулълъа da:u:a داڷۇڷا долълъулIан do:u/an دۈڷۇڶان - далълъулълъан da:u:an داڷۇڷان долълъукьа do:upa دۈڷۇڨا - далълъукьа da:upa داڷۇڨا долълъукьан do:upan دۈڷۇڨان - далълъукьан da:upan داڷۇڨان дол dol دۈل - дал dal دال доз do# دۈز - даз da# داز дозул do#ul دۈزۇل - дазул da#ul دازۇل дозие do#iye دۈزێيې - дазе da#e دازې дозда do#da دۈزدا - дазда da#da دازدا дозухъ do#u] دۈزۇڅ - дазухъ da#u] دازۇڅ дозулI do#u/ دۈزۇڶ - дазулълъ da#u: دازۇڷ дозукь do#up دۈزۇڨ - дазукь da#up دازۇڨ дозде do#de دۈزدې - дазде da#de دازدې дозухъе do#u]e دۈزۇڅې - дазухъе da#u]e دازۇڅې дозулIе do#u/e دۈزۇڶې - дазулълъе da#u:e دازۇڷې доздасса do#daSa دۈزداصا - даздасса da#daSa دازداصا доздассан do#daSan دۈزداصان - даздассан da#aSan دازداصان дозухъа do#u]a دۈزۇڅا - дазухъа da#u]a دازۇڅا дозухъан do#u]an دۈزۇڅان - дазухъан da#u]an دازۇڅان дозулIа do#u/a دۈزۇڶا - дазулълъа da#u:a دازۇڷا дозулIан do#u/an دۈزۇڶان - дазулълъан da#u:an دازۇڷان дозукьа do#upa دۈزۇڨا - дазукьа da#upa دازۇڨا дозукьан do#upan دۈزۇڨان - дазукьан da#upan دازۇڨان лъов ;ow ڸۈو - лав law لاو лъосс ;oS ڸۈص - ласс laS لاص лъоссул ;oSul ڸۈصۇل - лассул laSul لاصۇل лъоссие ;oSiye ڸۈصێيې - лассе laSe لاصې лъоссда ;oSda ڸۈصدا - лассда laSda لاصدا лъоссухъ ;oSu] ڸۈصۇڅ - лассухъ laSu] لاصۇڅ лъоссулI ;oSu/ ڸۈصۇڶ - лассулълъ laSu: لاصۇڷ лъоссукь ;oSup ڸۈصۇڨ - лассукь laSup لاصۇڨ лъоссде ;oSde ڸۈصدې - лассде laSde لاصدې лъоссухъе ;oSu]e ڸۈصۇڅې - лассухъе laSu]e لاصۇڅې лъоссулIе ;oSu/e ڸۈصۇڶې - лассулълъе laSu:e لاصۇڷې лъоссдасса ;oSdaSa ڸۈصداصا - лассдасса laSdaSa لاصداصا лъоссдассан ;oSdaSan ڸۈصداصان - лассдассан laSdaSan لاصداصان лъоссухъа ;oSu]a ڸۈصۇڅې - лассухъа laSu]a لاصۇڅا лъоссухъан ;oSu]an ڸۈصۇڅان - лассухъан laSu]an لاصۇڅان лъоссулIа ;oSu/a ڸۈصۇڶا - лассулълъа laSu:a لاصۇڷا лъоссулIан ;oSu/an ڸۈصۇڶان - лассулълъан laSu:an لاصۇڷان лъоссукьа ;oSupa ڸۈصۇڨا - лассукьа laSupa لاصۇڨا лъоссукьан ;oSupan ڸۈصۇڨان - лассукьан laSupan لاصۇڨان лъой ;oy ڸۈي - лай lay لاي лъолълъ ;o: ڸۈڷ - лалълъ la: لاڷ лъолълъул ;o:ul ڸۈڷۇل - лалълъул la:ul لاڷۇل лъолълъие ;o:iye ڸۈڷێيې - лалълъе la:e لاڷې лъолда ;olda ڸۈلدا - лалълъа la:a لاڷا лъолълъухъ ;o:u] ڸۈڷۇڅ - лалълъухъ la:u] لاڷۇڅ лъолълъулI ;o:u/ ڸۈڷۇڶ - лалълъулълъ la:u: لاڷۇڷ лъолълъукь ;o:up ڸۈڷۇڨ - лалълъукь la:up لاڷۇڨ лъолде ;olde ڸۈلدې - лалълъе la:e لاڷې лъолълъухъе ;o:u]e ڸۈڷۇڅې - лалълъухъе la:u]e لاڷۇڅې лъолълъулIе ;o:u/e ڸۈڷۇڶې - лалълъулълъе la:u:e لاڷۇڷې лъолдасса ;oldaSa ڸۈلداصا - лалълъасса la:aSa لاڷاصا лъолдассан ;oldaSan ڸۈلداصان - лалълъассан la:aSan لاڷاصان лъолълъухъа ;o:u]a ڸۈڷۇڅا - лалълъухъа la:u]an لاڷۇڅا лъолълъухъан ;o:u]an ڸۈڷۇڅان - лалълъухъан la:u]an لاڷۇڅان лъолълъулIа ;o:u/a ڸۈڷۇڶا - лалълъулълъа la:u:a لاڷۇڷا лъолълъулIан ;o:u/an ڸۈڷۇڶان - лалълъулълъан la:u:an لاڷۇڷان лъолълъукьа ;o:upa ڸۈڷۇڨا - лалълъукьа la:upa لاڷۇڨا лъолълъукьан ;o:upan ڸۈڷۇڨان - лалълъукьан la:upan لاڷۇڨان лъол ;ol ڸۈل - лал lal لال лъоз ;o# ڸۈز - лаз la# لاز лъозул ;o#ul ڸۈزۇل - лазул la#ul لازۇل лъозие ;o#iye ڸۈزێيې - лазе la#e لازې лъозда ;o#da ڸۈزدا - лазда la#da لازدا лъозухъ ;o#u] ڸۈزۇڅ - лазухъ la#u] لازۇڅ лъозулI ;o#u/ ڸۈزۇڶ - лазулълъ la#u: لازۇڷ лъозукь ;o#up ڸۈزۇڨ - лазукь la#up لازۇڨ лъозде ;o#de ڸۈزدې - лазде la#de لازدې лъозухъе ;o#u]e ڸۈزۇڅې - лазухъе la#u]e لازۇڅې лъозулIе ;o#u/e ڸۈزۇڶې - лазулълъе la#u:e لازۇڷې лъоздасса ;o#daSa ڸۈزداصا - лаздасса la#daSa لازداصا лъоздассан ;o#daSan ڸۈزداصان - лаздассан la#aSan لازداصان лъозухъа ;o#u]a ڸۈزۇڅا - лазухъа la#u]a لازۇڅا лъозухъан ;o#u]an ڸۈزۇڅان - лазухъан la#u]an لازۇڅان лъозулIа ;o#u/a ڸۈزۇڶا - лазулълъа la#u:a لازۇڷا лъозулIан ;o#u/an ڸۈزۇڶان - лазулълъан la#u:an لازۇڷان лъозукьа ;o#upa ڸۈزۇڨا - лазукьа la#upa لازۇڨا лъозукьан ;o#upan ڸۈزۇڨان - лазукьан la#upan لازۇڨان ГIараб цIцIарал куделдерицца абулеб куц farab ~aral kudelderiCa abuleb kuc عاراب ڞارال كۇدېلدېرێڛا ابۇلېب كۇښ МухIамад mu\amad مۇحاماد - МухIумад mu\umad مۇحۇماد ИсмагIил ismafil ئێسماعێل - ИсбагIин isbafin ئێسباعێن Юсуп yusu_ يۇسۇف - Исуп isu_ ئێسۇف Рамазан rama#an رامازان - Лабазан laba#an لابازان Закаря #akarya زاكاريا - Закарига #akariga زاكارێڬا Юнус yunus يۇنۇس - Инус inus ئێنۇس Ибрагьим ibrahim ئێبراهێم - Ирбигьин irbihin ئێربێهێن Сулейман suleyman سۇلايمان - Солебан soleban سۈلېبان ГIайшат fay^at عايشات - ГIашат fa^at عاشات Рукъият ruqiyat رۇقێيات - Рукъигат ruqigat رۇقێڬات МоцIцIалги къоялги mo~algi qoyalgi مۈڞالڬێ قۈيالڬێ Январь ГьуразулI hura#u/ هۇرازۇڶ Февраль ТIинчIулI Tinzu/ طێنڃۇڶ Март ГочарулI goxaru/ ڬۈچارۇڶ Апрель ИххазулI i{a#u/ ئێخازۇڶ Май РекьарулI reparu/ رېڨارۇڶ Июнь БакъгIедулI baqfedu/ باقعېدۇڶ Июль ЧабхъадулI xab]adu/ چابڅادۇڶ Август КъобухIилI qobu\i/ قۈبۇحێڶ Сентябрь РецарулI recaru/ رېښارۇڶ Октябрь ЛъилъарулI ;i;aru/ ڸێڸارۇڶ Ноябрь РаччарулI raXaru/ راڿارۇڶ Декабрь ХъвехъарулI ]we]aru/ څوېڅارۇڶ Гьуразолълъ hura#o: هۇرازۈڷ ЭнчIолълъ enzo: ئېنڃۈڷ Гочаролълъ goxaro: ڬۈچارۈڷ Иххазолълъ i{a#o: ئێخازۈڷ Рекьаролълъ reparo: رېڨارۈڷ БакъгIедолълъ baqfedo: باقعېدۈڷ Чабхъадолълъ xab]ado: چابڅادۈڷ КъобухIилълъ qobu\i: قۈبۇحێڷ Рецаролълъ recaro: رېښارۈڷ Гьилгьаролълъ hilharo: هێلهارۈڷ Раччаролълъ raXaro: راڿارۈڷ Хъихъаролълъ ]i]aro: څێڅارۈڷ Гьуразолълъ - Маарухъ квачараб гьури бахъинеб моцIцI букIиня. hura#o: - maaru] kwaxarab huri ba]ineb mo~ bujinya. ЭнчIолълъ - гIачиял къелинеб, энчI бахъинеб заман. enzo: - faxiyal qelineb, enz ba]ineb #aman. Гочаролълъ - гъутабаздасса маарухъе гIиял гочинел заман. goxaro: - vutaba#daSa maaru]e fiyal goxinel #aman. Иххазолълъ - гIасо биинеб гьарал-иххал чваххинеб заман. i{a#o: - faso biineb hara-i{al xwa{ineb #aman. Рекьаролълъ - маарухъ хIур бекьинеб заман. reparo: - maaru] \ur bepineb #aman. БакъгIедолълъ - бищунго кIудаб къо бугеб моцIцI. baqfedo: - bi&ungo judab qo bugeb mo~. Чабхъадолълъ - гьаб моцIцIалълъ умумул къватIире сапараз рахъинел рукIун руго. Рагъде яги дарам-базаралълъ. xab]ado: - hab mo~a: umumul qwaTire sa_ara# ra]inel rujun rugo. ravde yagi daran-ba#ara: КъобухIилълъ - маарухъ бищунго багIалураб заман, къо бухIараб моцIцI. qobu\i/ - maaru] bi&ungo bafalurab #aman, qo bu\arab mo~ Рецаролълъ - маарухъ хIур бецинеб заман. recaro: - maaru] \ur becineb #aman. Гьилгьаролълъ - маарухъ хIуриссан бачIин бакIаринеб, хIур гьилгьинеб заман. hilharo: - maaru] \uriSan bazin bajarineb, \ur hilhineb #aman. Раччаролълъ - маарухъ кинабго магIишат къватIисса рукъубе баччинеб заман. raXaro: - maaru] kinyabgo mafi^at qwaTiSa ruqube baXineb #aman Хъихъаролълъ - маарухъ хIайваналги чахъабиги хъонел, гьезул гьан бакъваде банебги заман. ]i]aro: - maaru] \aywanalgi xa]abigi ]onel, he#ul han baqwade banebgi #aman. هۇرازۈڷ - مائارۇڅ كواچاراب هۇرێ باڅێنېب مۈڞ بۇگێنيا. ئېنڃۈڷ - عاچێال قېلێنېب، ئېنڃ باڅێنېب زامان. ڬۈچارۈڷ - غۇتابازداصا مائارۇڅې عێيال ڬۈچێنېل زامان. ئێخازۈڷ - عاسۈ بێئێنېب، هارال - ئێخال چواخێنېب زامان. رېڨارۈڷ - مائارۇڅ حۇر بېڨێنېب زامان. باقعېدۈڷ - بێۺۇنڬۈ گۇداب قۈ بۇڬېب مۈڞ. چابڅادۈڷ - هاب مۈڞاڷ ئۇمۇمۇل قواطێرې سافاراز راڅێنېل رۇگۇن رۇڬۈ، راغدې ياڬێ دارام - بازاراڷ. قۈبۇحێڷ - مائارۇڅ بێۺۇنڬۈ باعالۇراب زامان، قۈ بۇحاراب مۈڞ. رېښارۈڷ - مائارۇڅ حۇر بېښێنېب زامان. هێلهارۈڷ - مائارۇڅ حۇرێصان باڃێن باگارێنېب، حۇر هێلهێنېب زامان. راڿارۈڷ - مائارۇڅ كێنيابڬۈ ماعێشات قواطێصا رۇقۇبې باڿێنېب زامان. څێڅارۈڷ - مائارۇڅ حايوانالڬێ چاڅابێڬێ څۈنېل، هېزۇل هان باقوادې بانېبڬێ زامان. Ццере рукIарал анкьил къоязул цIцIарал Cere rujaral anpil qoya#ul ~aral ڛېرې رۇگارال انڨێل قۈيازۇل ڞارال анлълъхIур къо an:\ur qo - انڷحۇر قۈ ххадур къо {adur qo - خادۇر قۈ ччугIадол къо Xufadol qo - ڿۇعادۈل قۈ гьоркьо къо horpo qo - هۈرڨۈ قۈ гIулжум къо ful$um qo - عۇلجۇم قۈ боргьан къо borhan qo - بۈرهان قۈ алхIад къо al\ad qo - الحاد قۈ итни къо itni qo - ئێتنێ قۈ талат къо talat qo - تالات قۈ арбагI къо arbaf qo - ارباع قۈ ххамиз къо {ami# qo - خامێز قۈ ружман къо ru$man qo - رۇجمان قۈ шамат къо ^amat qo - شامات قۈ гьалан къо halan qo - هالان قۈ