Э e 1. Эбел гьечIев вукIунаревила, яцц гьечIев ватуларевила. ebel hezew wujunarewila, yaC hezew watularewila. 2. Эбел-инссуе гьабураб хъулухъ – дуего нухде бараб тIехх. ebel-inSuye haburab ]ulu] - duyego nu[de barab Te{. 3. Эбел-инссуе жалго кигIан рокьулел рукIаралали лъазе, лъимер щвечIого, щивниги хогегийила. ebel-inSuye $algo kifan ropulel rujaralali ;a#e, ;imer &wezogo, &iwnigi [ogegiyila. 4. Эбел-инссуе кьураб гIакъуба – дурго нухде бан тараб заз. ebel-inSuye purab faquba - durgo nu[de ban tarab #a#. 5. Эбел-инссуе нужецца гьабураб, нужер лъималаз нужееги гьабулеб. ebel-inSuye nu$eCa haburab, nu$er ;imala# nu$eyegi habuleb. 6. Эбел-инссул адабгьечI жужахIалълъул тIинде реххулевила. ebel-inSul adabhez $u$a\a:ul Tinde re{ulewila. 7. Эбел-инссул бечелъиялълъила лъимал хвезарулел. ebel-inSul bexe;iya:ila ;imal [we#arulel. 8. Эбел-инссул дуцца гьабулеб адаб – дурго лъималаздассан дуего щвезессеб давла. ebel-inSul duCa habuleb adab - durgo ;imala#daSan duyego &we#eSeb dawla. 9. Эбел-инссул ракI – лъималазда, лъималазул ракI – гьаваялда. ebel-inSul raj - ;imala#da, ;imala#ul raj - hawayalda. 10. Эбел-инссул талихIги талихIкъосинги лъималазулIила букIунеб. ebel-inSul tali\gi tali\qosingi ;imala#u/ila bujuneb. 11. Эбел-инссул хIурмат тарав ххалкъалълъе басралъула. ebel-inSul \urmat taraw {alqa:e basra;ula. 12. Эбел йигей ясалълъул къаданижо борххатаб. ebel yigey yasa:ul qadani$o bor{atab. 13. Эбел йихьун яс йосе, мицIцIир бихьун ххам босе. ebel yi%un yas yose, mi~ir bi%un {am bose. 14. Эбел йихьун яс яче, эмен вихьун дурцц гьаве. ebel yi%un yas yaxe, emen wi%un durC hawe. 15. Эбел лълъикIай гурейила ячуней, жийго лълъикIайила. ebel :ijay gureyila yaxuney, $iygo :ijayila. 16. Эбел ракI-ракIалълъ гIодулей, ххутIарал ххвалие гIодулел. ebel raj-raja: foduley, {uTaral {waliye fodulel. 17. Эбел-лъимал тIезарулебги – мацIцI, росс-лълъади ратIа гьарулебги – мацIцI. ebel-;imal Te#arulebgi - ma~, roS-:adi raTa harulebgi - ma~. 18. Эбел-лъималазда гьоркьоб ккараб рагIи – гIурччинаб ххарде ккараб гIазу. ebel-;imala#da horpob Karab rafi - furXinab {arde Karab fa#u. 19. Эбел разилъичIого, яс чIчIужулъун ячунге. ebel ra#i;izogo, yas Zu$u;un yaxunge. 20. Эбел хвараб кьегIер кьурде бахунебила. ebel [warab pefer purde ba[unebila. 21. Эбел цадахъал – царгъинире, эбел гьечIел – къватIире. ebel cada]al - carvinire, ebel hezel - qwaTire. 22. Эбел ясандухъан йигони, яс кьурдухъан йикIуна. ebel yasandu]an yigoni, yas purdu]an yijuna. 23. Эбел-эмен разияб лъимер – лIугIи гьечIеб ххазина. ebel-emen ra#iyab ;imer - /ufi hezeb {a#ina. 24. Эбел-эмен ххер гьарулелги – лъимал, бахIар гьарулелги – лъимал. ebel-emen {er harulelgi - ;imal, ba\ar harulelgi - ;imal. 25. Эбел-ясалда гьоркьобги меседил баргъич биларабила. ebel-yasalda horpobgi mesedil barvix bilarabila. 26. Эбелаб балагь бачIунгеги, ракъул къали кIутIугеги. ebelab balah bazungegi, raqul qali juTugegi. 27. Эбелаб росуги инссулаб нухги кIочонгейила. ebelab rosugi inSulab nu[gi joxongeyila. 28. Эбелалда ургьиссанго гурев гьекъолдухъан вахъунев, жакъа парччи гьекъон, метер хъаба гьекъонила. ebelalda urhiSango gurew heqoldu]an wa]unew, $aqa _arXi heqon, meter ]aba heqolebila. 29. Эбелалълъ гьавичIевги вацц гIемер вукIунев. ebela: hawizewgi waC femer wujunew. 30. Эбелалълъ еццарай ячунгейила, авал-къоноялълъ еццарай ячейила. ebela: yeCaray yaxungeyila, awal-qonoya: yeCaray yaxeyila. 31. Эбелалълъ еццичIей лълъицца еццилей? Вокьулесс ячинчIей лълъицца ячиней? ebela: yeCizey :iCa yeCiley? wopuleS yaxinzey :iCa yaxiney? 32. Эбелалълъ малълъун гуро милъиршоялълъ бусен гьабулеб, инссуцца малълъун гуро устарассул вас устар лIугьунев. ebela: ma:un guro mi;ir^oya: busen habuleb, inSuCa ma:un guro ustaraSul was ustar /uhunew. 33. Эбелалълъе васги вукIине кколев бахIарчи, ясалълъе россги вукIине кколев. ebela:e wasgi wujine Kolew ba\arxi, yasa:e roSgi wujine Kolew. 34. Эбелалълъе ясги вугев дун, ясалълъе россги вугев дун. ebela:e yasgi wugew dun, yasa:e roSgi wugew dun. 35. Эбелалълъул квешай ясги якьадалълъул лълъикIай нусги йикIунарей. ebela:ul kwe^ay yasgi yapada:ul :ijay nusgi yijunarey. 36. Эбелалълъул ракI – васассул каранда, васассул ракI – ЦIцIоралълъул мугIрузда. ebela:ul raj - wasaSul karanda, wasaSul raj - ~ora:ul mufru#da. 37. Эбелалълъул ракI лъималазда лъалебани, гьей егараб бакIалда тIад квер бахъун гурони, кьижилароанила. ebela:ul raj ;imala#da ;alebani, hey yegarab bajalda Tad kwer ba]un guroni, pi$ilaroanila. – Эбелалълъул рокъой бакъ унеб бугин, Балъида цIцIал кIутIе, бахIар руччаби. - Бакъараб чехьалда къоно чIван бугин, Бакъуда цIцIал кIутIе, малаикзаби. Кицилъун лIугьарал гьал рагIаби ТIелекь росулI рижун руго. Хур нуцалчияссул букIун буго. Росдал руччаби гьессие жидеда тIадаб къо гьабулел, гьессул чIахIиял хурзал лъилъулел рукIун руго. Бакъ гIебеде балагьун бихьараб меххалълъ, хъантIарав нуцалчиясс руччабазда гьадал рагIаби абун руго. Ракъуцца хIалги гьабун, къо кидадай инаян ругел руччабазги нуцалчияссул чара хвараб гьадаб жаваб кьун буго. - ebela:ul roqoy baq uneb bugin, ba;ida ~al juTe, ba\ar ruXabi. - baqarab xe%alda qono zwan bugin, baquda ~al juTe, malaik#abi. kici;un /uharal bujun bugo. rosdal ruXabi heSiye $ideda Tadab qo habulel, heSul za\iyal [ur#al ;i;ulel rujun rugo. baq febede balahun bi%arab me{a:, ]anTaraw nucalxiyaS ruXaba#da hadal rafabi abun rugo. raquCa \algi habun, qo kidaday inayan rugel ruXaba#gi nucalxiyaSul xara [warab hadab $awab pun bugo. 38. Эбелалълъул рокьи ккечIони, ясалълъе росс щоларев. ebela:ul ropi Kezoni, yasa:e roS &olarew. 40. Эбелалълъул рокьи ккун, яс кьурайила, инссул рокьи ккун, васассе ячарайила. ebela:ul ropi Kun, yas purayila, inSul ropi Kun, wasaSe yaxarayila. 41. Эбелалълъул хIила бергьун, ххинкIал гIиссин гьарунила, лъималазул макру цIцIикIкIун, кIи-кIи цадахъ квананила. ebela:ul \ila berhun, {injal fiSin harunila, ;imala#ul makru ~iJun, ji-ji cada] kwananila. 42. Эбелалълъул цого жо – царгъиниве гъецIеро. ebela:ul cogo $o - carviniwe ve`ero. 43. Эбелалълъул цIцIалкIил гьаракь рагIулареб бакIалда сордо баларев «багьадур». ebela:ul ~aljil harap rafulare bajalda sordo balarew «bahadur». 44. Эбелалълъул цIцIалкIил гьаракь рагIулареб бакIалда сордо баларев вас, хIамил рачIчI ккуниги, кверда пинкь бахъуней къоролалълъуй яс. ebela:ul ~aljil harap rafulareb bajalda sordo balarew was, \amil raZ Kunigi, kwerda _inp ba]uney qorola:ul yas. 45. Эбелалълъухъ гIенеккуларел ВатIаналълъеги мутIигIлъуларел. ebela:u] feneKularel waTana:egi muTif;ularel. 46. Эбелалълъухъ гIин тIамуларей ясалълъ чияхъги гIин тIамиларо. ebela:u] fin Tamularey yasa: xiya]gi fin Tamilaro. 47. Эбелги ясги – расаги гIункIкIги, нусги якьадги – ракьаги нусги. ebelgi yasgi - rasagi funJgi, nusgi yaoadgi - rapagi nusgi. 48. Эбелдахъан – асс, инссухъан – къо. ebelda]an - aS, inSu]an - qo. 49. Эбелдахъан гIагарлъиялълъул гурхIел цIцIикIкIарабила. ebelda]an fagar;iya:ul gur\el ~iJarabila. 50. Эбеллъун яхъине – бигьаяб жо, эбеллъи гьабизе – захIматаб жо. ebel;un ya]ine - bihayab $o, ebel;i habi#e - #a\matab $o. 51. Эбел-эмен лъималазе алжаналълъул кавабийила. ebel-emen ;imala#e al$ana:ul kawabiyila. 52. Эбел-эмен рукIунелила кидадай лъимал кIудиял гIелаян, лъимал рукIунелила кидадай гьел хвелаян. ebel-emen runelila kidaday ;imal judiyal felayan, ;imal rujunelila kidaday hel [welayan. 53. Эгъе кьуранани кьолбое гIолев, кьурун вуссанани росдае гIолев. eve puranani polboye folew, purun wuSanani rosdaye folew. 54. Элтир бихьун кьегIер хъве, гIала бихьун чу босе. eltir bi%un pefer ]we, fala bi%un xu bose. 55. Эмен беццав, вацц гIинкъав. emen beCaw, waC finqaw. 56. Эмен васаб, вас эменаб къайи-ссвериялдасса цIунагийила. emen wasab, was emenab qayi-SweriyaldaSa `unagiyila. 57. Эмен вукIаго – бессдалал, росс вукIаго – къоролай. emen wujago - beSdalal, roS wujago - qorolay. 58. Эмен гъоркье реххараб гьегь мунгоги херлъилалде нахъе цIуне. emen vorpe re{arab heh mungogi [er;iyalde na]e `une. Хханассул бюрухъ букIун буго хIалтIул гIумруялдасса арал херал эбел-эмен, гьагьинирги лъун, кьурсса гъоркье реххеян. Гьедин киназго реххулелги рукIун руго. Цо херай эбел гъоркье реххулеб меххалълъилан бицен буго, гьелълъ васассда гьарарабила - «Ворехха, дир вас, хIатIил кьватIараб бакI тункиларедухъ реххе», – ян. Эмен реххулеб меххалълъ, гьесс гьабураб васигат батIияб буго. «Ворехха, дир вас, – ан абун буго гьесс, – херлъарав меххалълъ мунгоги реххизе, гьаб гьегь нахъе цIунун те!» {anaSul buyuru] bujun bugo \alTul fumruyaldaSa aral [eral ebel-emen, hahinirgi ;un, purSa vorpe re{eyan. hedin kina#go re{ulelgi rujun rugo. co [eray vorpe re{uleb me{a:ilan bicen bugo, he: wasaSda hararabila - «wore{a, dir was, \aTil pwaTarab baj tunkilaredu] re{e», - yan. emen re{uleb me{a:, heS haburab wasigat baTiyab bugo. «wore{a, dir was, - an abun bugo heS, - [er;araw me{a: mungogi re{i#e, hab heh na]e `unun te!» Инссуда цIакъ ракIги гурхIун, жинццаго эмен реххарав гIадин, жиндир васасс живги реххизе вукIиналълъул ххиялги гьабун, гьесс эмен гъоркье реххун гьечIо. Хханассдасса балъго, нахъарокъов тун, хьихьун вуго. Хханзабазул букIараб гIадаталда рекъон, цо хханасс гIадамал гъоркье ралев хханассе цо оц битIун бачIун буго. Кагътида хъван букIун буго, гьаб оцол хIалалабги хIарамабги гьан батIа гьабизе лъани, жинцца дуе пуланаб росуги кьелила, лъачIони, цо росу дуцца диеги кьезе кколилан. inSuda `aq rajgi gur\un, $inCago emen re{araw fadin, $indir wasaS $iwgi re{i#e wujina:ul {iyalgi habun, heS emen vorpe re{un hezo. {anaSdaSa ba;go, na]aroqow tun, %i%un wugo. {an#aba#ul bujarab fadatalda reqon, co {anaS fadamal vorpe ralew {anaSe co oc biTun bazun bugo. kavtida ]wan bujun bugo, hab ocol \alalabgi \aramabgi han baTa habi#e ;ani, $inCa duye _ulanab rosugi pelila, ;azoni, co rosu duCa diyegi pe#e Kolilan. Жиндирго ххалкъги данде гьабун, хханасс гьеб суалалда тIад ургъизе лъабго къо кьун буго. Нахъа рокъов ваххчизавурав инсуцца гьикъун буго, щайин жакъа хханасс ххалкъ данде гьабун букIарабилан. Васассги бицун буго хханассда чIван бугеб кIудияб ургъалил. Инссуцца васассда малълъун буго, дуцца абейила хханассда, гьеб оцги хъун, гIадамал кваназарейин, цаби рикIкIараб гьанги, гIодобе реххизе биччачIого, цо бакIалде бакIаризе гьабейилан. Цинги гьеб гьанги битIейин дов хханассухъе, дуцца нижее битIараб оцода гьабгощинаб гьан хIарамаб батанин, хIалалабщинаб нижеццаги кванилан. $indirgo {alqgi dande habun, {anaS heb sualalda Tad urvi#e ;abgo qo pun bugo. na]a roqow wa{xi#awuraw inSuCa hiqun bugo, &ayin $aqa {anaS {alq dande habun bujarabilan. wasaSgi bicun bugo {anaSda zwan bugeb judiyab urvalil. inSuCa wasaSda ma:un bugo, duCa abeyila {anaSda, heb ocgi ]un, fadamal kwana#areyin, cabi riJarab hangi, fodobe re{i#e biXazogo, co bajalde bajari#e habeyilan. cingi heb hangi biTeyin dow {anaSu]e, duCa ni$eye biTarab ocoda habgo&inab han \aramab batanin, \alalab&inab ni$eCa kwanilan. Хханасс лъабго къоялдассан ххалкъ данде гьабун буго. Жаваб кьезе кIолев чи гьадав ваххчарав инссул вас гурони ватун гьечIо. Киназго гьев гIолохъанчияссул жаваб битIараблъун рикIкIун буго. Гьесс абухъе гьабураб меххалълъ, гьезул хханги дандияссдасса бергьун вуго. {anaS ;abgo qoyaldaSan {alq dande habun bugo. $awab pe#e jolew xi hadaw wa{xaraw inSul was guroni watun hezo. kina#go hew folo]anxiyaSul $awab biTarab;un riJun bugo. heS abu]e haburab me{a:, he#ul {angi dandiyaSdaSa berhun wugo. Нахъе-нахъеги рачIарал гьададиналго гъваридал суалазе гIакъилал жавабал гьавго васасс кьураб меххалълъ, ххан щаклъун вуго, чIчIезабун буго, гьав гIолохъанчиясс ургъарал жавабал гьал гурин, гьалда жаниб жив ххадув гъолареб цо хIикмат батизе кколилан. na]e-na]egi razaral hadadinalgo vwaridal suala#e faqilal $awabal hawgo wasaS purab me{a:, {an &ak;un wugo, Ze#abun bugo, haw folo]anxiyaS urvaral $awabal hal gurin, halda $anib $iw {aduw volareb co \ikmat bati#e Kolilan. АсскIовеги ахIун, хханасс гIолохъанчияссда абун буго, гьал захIматал суалазе жавабал кьей дур гьунар гуреблъи лъалин дида, щив гIакъиласс дуда гьал жавабал малълъулел ратаниги, гьев щив чиян жинда бицеян. ГIолохъанчиясс кинабго жо битIун бицун буго. aSjowegi a\un, {anaS folo]anxiyaSda abun bugo, hal #a\matal suala#e $awabal pey dur hunar gureb;i ;alin dida, &iw faqilaS duda hal $awabal ma:ulel ratanigi, hew &iw xiyan $inda biceyan. folo]anxiyaS kinabgo $o biTun bicun bugo. Гьеб меххалълъ хханассда бичIчIун буго, хханлъи цIунизе ккани, гIумру бихьарал, хIалбихьи бугел херал, гIакъилал гIадамал къваригIунел рукIин. ЦIияб буюрухъ кьун буго - «Херал эбел-эмен гъоркьеги реххуге, гьезул хIурматги цIуне», – ян. heb me{a: {anaSda biZun bugo, {an;i `uni#e Kani, fumru bi%aral, \albi%i bugel [eral, faqilal fadamal qwarifunel rujin. `iyab buyuru[ pun bugo - «[eral ebel-emen vorpegi re{uge, he#ul \urmatgi `une», - yan. 59. Эмен гьечIессдасса, эбел гьечIев цIцIикIкIун бессдалавила. emen hezeSdaSa, ebel hezew ~iJun beSdalawila. 60. Эмен гьечIессул кIудияв эмен валагьуге. emen hezeSul judiyaw emen walahuge. 61. Эмен гьобол гIадав чи, рукъалълъул хIал эбелалда лълъикI лъала. emen hobol fadaw xi, ruqa:ul \al ebelalda :ij ;ala. 62. Эмен къолохъан вугони, вас кьурдухъан вахъуневила. emen qolo]an wugoni, was purdu]an wa]unewila. 63. Эмен къваригIунареб къо бачIунареб. emen qwarifunareb qo bazunareb. 64. Эмен лълъикIассдасса живго лълъикIав лълъикI, эбел лълъикIалдасса яс лълъикIай лълъикI. emen :ijaSdaSa $iwgo :ijaw :ij, ebel :ijaldaSa yas :ijay :ij. 65. Эмен рихарав васассда живгоги рихунев. emen ri[araw wasaSda $iwgogi ri[unew. 66. Эмен цин кваналев, эбел кIицIцIул кваналей, лъимал лъабцIцIул кваналел. emen cin kwanalew, ebel ji~ul kwanaley, ;imal ;ab~ul kwanalel. 67. Эменлъи гьабурассе васлъи гьабе, ваццлъи гьабурассе ваццлъи гьабе. emen;i haburaSe was;i habe, waC;i haburaSe waC;i habe. 68. Эххебе араб гIор нахъ буссунареб. e{ebe arab for na] buSunareb. 69. Эххебе араб лълъецца гьобо хIалтIулареб. e{ebe arab :eCa hobo \alTulareb. 70. Эххебе битIараб хIетIе сабаблъунги кколебила росс-лълъадиялда гьоркьоб рагIи. e{ebe biTarab \eTe sabab;ungi Kolebila roS-:adiyalda horpob rafi. 71. ЭххеберегIел гьечIеб эххедерегIел букIунареб. e{eberefel hezeb e{ederefel bujunareb. 72. Эххеде валагьарав гIодов ххутIаравила, гIодове валагьарав вахъун ккаравила. e{ede walaharaw fodow {uTarawila, fodowe walaharaw wa]un Karawila. 73. Эххеде ваханагIан гьури кутакаб. e{ede wa[anafan huri kutakab. 74. Эххеде йорххани рокьи бугилан абула, гIодое къулани къинай йигилан абула. e{ede yor{ani ropi bugilan abula, fodoye qulani qinay yigilan abula. 75. Эххеде мохъалълъ – чотIахъан, чи гьечIелълъув – багьадур. e{ede mo]a: - xoTa]an, xi heze:uw - bahadur. 76. Эххеде реххараб тIагъур гIодобе бачIинегIанги бихьинчияссе хIалхьи лълъикIаб. e{ede re{arab Tavur fodobe bazinefangi bi%inxiyaSe \al%i :ijab. 77. Эххеде реххараб тIагъур гIодобе бачIинегIанги чияссул бахIарчилъи лIугьунеб. e{ede re{arab Tavur fodobe bazinefangi xiyaSul ba\arxi;i /uhuneb. 78. Эххеде унелълъул, нахъвуссине ккеялълъулги хIисаб гьабе. e:ede une:ul, na]wuSine Keya:ulgi \isab habe. 79. Эххедераялълъ – чотIацIакъ, чияр рокъов – саххават. e{ederaya: - xoTa`aq, xiyar roqow - sa{awat.

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!

У u 1. «Уйилан» тезе лъачIев къаралав къо бакъинегIан вагъизе ккаравила. «uyilan» te#e ;azew qaralaw qo baqinefan wavi#e Karawila. 2. Умумуз дуниял лъималазе гьабулеб, лъималаз дуниял жидеего гьабулеб. umumu# duniyal ;imala#e habuleb, ;imala# duniyal $ideyego habuleb. 3. Умумузул адаб тарасс ххалкъалълъул нусцIцIул толеб. umumu#ul adab taraS {alqa:ul nus~ul toleb. 4. Умумузул кици цониги гIодоб ххутIулареб. umumu#ul kici conigi fodob {uTulareb. 5. Умумузул малълъ – магъилIе балеб цIцIад. umumu#ul ma: - mavi/e baleb ~ad. 6. Умумузул хIурмат тарассе – нагIана. umumu#ul \urmat taraSe - nafana. 7. Умумул кинал рукIаралали бицунге, мунго кинав вугевали бице. umumul kinal rujaralali bicunge, mungo kinaw wugewali bice. 8. Ун бахъунареб сагIат, тун бахъунареб нух. un ba]unareb safat, tun ba]unareb nu[. 9. Унареб гIеретIалълъухъ балагьун, унеб парччи толареб. unareb fereTa:u] balahun, uneb _arXi tolareb. Кициялълъул магIна буго, росс щоларей кIудияй яццалълъухъ балагьун, росс щолей гьитIинай яцц рокъой тогеян абураб. kiciya:ul mafna bugo, roS &olarey judiyay yaCa:u] balahun, roS &oley hiTinay yaC roqoy togeyan aburab. 10. Унареб гIарацги гьаруларей ясги цого жойила. unareb faracgi harularey yasgi cogo $oyila. 11. Унаревила кIкIвахIал рохьове, ани, рохьго баччун, вачIуневила. unarewila Jwa\al ro%owe, ani, ro%go baXun, wazunewila. 12. Унго-унгояв гьудул – лIугIел гьечIеб ххазина. ungo-ungoyaw hudul - /ufel hezeb {a#ina. 13. «Унго, кийгIагидай дун тоххлъарай, ссундулIдай дицца гъалатI биччараб?» – ан ракI унтун абулебила эбелалълъ, санаде яхинчIей ясалълъул гьитIинабго гъалатI бихьидалги. «ungo, kiyfagiday dun to{;aray, Sundu/day diCa valaT biXarab?» - an raj untun abulebila ebela:, sanade ya[inzey yasa:ul hiTinabgo valaT bi%idalgi. 14. Унев-унев вукIунев, Унеб бакIги лъаларев. Кваналевги чIчIоларев, Кунеб жоги лъаларев. unew-unew wujunew, uneb bajgi ;alarew. kwanalewgi Zolarew, kuneb $ogi ;alarew. 15. Унелълъул ццеве валагье, кIалъалелълъул нахъ валагье. une:ul Cewe walahe, ja;ale:ul na] walahe. 16. Унессе нух битIаги, чIчIолессе рукъ битIаги. uneSe nu[ biTagi, ZoleSe ruq biTagi. 17. Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги. unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi. ЦIцIоралдасса, давлаги гьабун, лIутун вачIунев вукIун вуго цо магIарулав. Гьессда ххадур ахIуд рахъун рачIунел рукIун руго кIартIулал, эменги лъабго васги. Инссуцца лъималазда абун буго жиндие магIарулассул чол ссипат-ссурат гьабеян. Лъималаз бицун буго гьеб чу ункъабго хIетIеги хъахIаб магIарул гIаларча бугилан. Цинги инссуцца лъималазда абун буго - «Ункъабго хъахIалълъул ункъабго къотIаги! Гьеб магIарул гIаларчаялда ххадур нилI гъоларо, нахъ русса», – ян. Цо-цояз абула ункъабго хIетIе хъахIаб чол бетIергьанчи холевилан. Гьелълъие гIолойила гьеб тайпаялълъул чоде хьандараб гьаб кици бугебилан. ~oraldaSa, dawlagi habun, /utun wazunew wujun wugo co mafarulaw. heSda {adur a\ud ra]un razunel rujun rugo jarTulal, emengi ;abgo wasgi. inSuCa ;imala#da abun bugo $indiye mafarulaSul xol Si_at-Surat hebeyan. ;imala# bicun bugo heb xu unqabgo \eTegi ]a\ab mafarul falarxa bugilan. cingi inSuCa ;imala#da abun bugo - «unqabgo ]a\a:ul unqabgo qoTagi! heb mafarul falarxayalda {adur ni/ volaro, na] ruSa», - yan %andarab hab kici bugebilan. 18. Ункъабго хIетIе хъахIаб чуги босуге, чараб гьойги хьихьуге. unqabgo \eTe ]a\ab xugi bosuge, xarab hoygi %i%uge. 19. Ункъида вукIана – кIийиде ккана, кIийида вукIана – лъабиде ккана, гIагарда вукIана – рикIкIаде ккана. unqida wujana - jiyide Kana, jiyida wujana - ;abide Kana, fagarda wujana - riJade Kana. 20. Унтараб бакI беццабила (ссундаго тункулеб). untarab baj beCabila (Sundago tunkuleb). 21. Унтараб гIусалда тIадила мацIцI ссверулеб. untarab fusalda Tadila ma~ Sweruleb. 22. Унтарав чи меседил таххалдассаги разилъуларевила. untaraw xi mesedil ta{aldaSagi ra#i;ularewila. 23. Унтарав чияссе берцинаб рагIиги сахлъи буго. untaraw xiyaSe bercinab rafigi sa[;i bugo. 24. Унтарал щинал холарел, херал бахIарлъуларел. untaral &inal [olarel, [eral ba\ar;ularel. 25. Унтарассда кванил тIагIам лъалареб, рокьи ккарассда макьил тIагIам лъалареб. untaraSda kwanil Tafam (mef) ;alareb, ropi KaraSda mapil Tafam (mef) ;alareb. 26. Унтарассда къаданив къо щваравила. untaraSda qadaniw qo &warawila. 27. Унтарассе – бусен, хварассе – хоб. untaraSe - busen, [waraSe - [ob. 28. Унтарассе маххссара щай, ссвакарассе расанди щай? untaraSe ma{Sara &ay, SwakaraSe rasandi &ay? 29. Унти балъго гьабурав ххеххгого тIатун хола. unti ba;go haburaw {e{gogo Tatun [ola. 30. Унти – барти. unti - barti. 31. Унти бицарасс бакъул кеп босула, баххчун тарасс хабалIе нух босула. unti bicaraS baqul ke_ bosula, ba{xun taraS [aba/e nu[ bosula. 32. Унти гьечIеб черхх букIунареб, ургъел гьечIеб ракI букIунареб. unti hezeb xer{ bujunareb, urvel hezeb raj bujunareb. 33. Унти – квачалълъ, балагь – кIалалълъ. unti - kwaza:, balah - jala:. 34. Унти лълъикIаб жони, гьелда гьеб цIцIар лъелароанила. unti :ijab $oni, helda heb ~ar ;elaroanila. 35. Унти раххнацца чIвалебила, рукIкIацца бищулебила. unti ra{naCa zwalebila, ruJaCa bi&ulebila. 36. Унти сахлъулебила, гIамал ххутIулебила. unti sa[;ulebila, famal {uTulebila. 37. Унтиги, тушманги, цIаги хIакъираллъун рихьугейила. untigi, tu^mangi, `agi \aqiral;un ri%ugeyila. 38. Унтидалги херлъидалгийила хвел ракIалде щолеб. untidalgi [er;idalgiyila [wel rajalde &oleb. 39. Унтизе нилIго лълъикI, хвезе чIчIужу лълъикI. unti#e ni/go :ij, [we#e Zu$u :ij. 40. Унтизе унти ххутIичIев, хвезе хIара ххутIичIев. unti#e unti {uTizew, [we#e \ara {uTizew. 41. УнтичIеб бакI ххутIичIев, хвезе къоялги щвечIев. untizeb baj {uTizew, [we#e qoyalgi &wezew. 42. УнтичIев зигардуларев, бухIичIев гIодуларев. untizew #igardularew, bu\izew fodularew. 43. УнтичIессда сахлъиялълъул къимат лъалареб, живго херлъичIессда херлъиги бичIчIулареб. untizeSda sa[;iya:ul qimat ;alareb, $iwgo [er;izeSda [er;igi biZulareb. 44. УнтичIессда унтул бицунге, тIехх тIагIинчIессда тIоххол бицунге. untizeSda untul bicunge, Te{ TafinzeSda To{ol bicunge. 45. УнтичIого хогеги, хваразда урхъараб къо бачIунгеги! untizogo [ogegi, [wara#da ur]arab qo bazungegi! 46. Унтулареб бетIер хабалI гурони букIунареб. untulareb beTer [aba/ guroni bujunareb. 47. Унтулареб гьан букIунареб, бакъвалареб ракI букIунареб. untulareb han bujunareb, baqwalareb raj bujunareb. 48. Унтулареб гьаналдасса цIунаги, чурулареб боцIцIудасса цIунаги. untulareb hanaldaSa `unagi, xurulareb bo~udaSa `unagi. 49. Унтулареб черхх букIунареб, дару гьечIеб унти букIунареб. untulareb xer{ bujunareb, daru hezeb unti bujunareb. 50. Унтулеб бакI гьечIого, инсан зигардуларо. untuleb baj hezogo, insan #igardularo. 51. УнтулI хIалценгIанги, берталълъа камуларев, бакIвалиялда къечI гIадин, къулгьу-алхIамалда рекIун вукIунев. untu/ \alcenfangi, berta:a kamularew, bajwaliyalda qez fadin, qulhu-al\amalda rejun wujunew. 52. Унтун ххалалъугеги, херлъун басралъугеги (Ххалатаб чIвагеги, чIамучIаб ккогеги). untun {ala;ugegi, [er;un basra;ugegi ({alatab zwagegi, zamuzab Kogegi). 53. Ургъалида тIаде тIенкелгIанай ясги гьаюнила. urvalida Tade Tenkelfanay yasgi hayunila. 54. Ургъалицца черхх чIварабила, чоцца гьор кварабила. urvaliCa xer{ zwarabila, xoCa hor kwarabila. 55. Ургъел бегьуларев, багьа кьун, восуларев. urvel behularew, baha pun, wosularew. 56. Ургъел бикьуларев вокьулев хваги, Рокьул бицунарей йокьулей хваги. urvel bipularew wopulew [wagi, ropul bicunarey yopuley [wagi. 57. Ургъел гуребаб ургъеллъугеги, рухIел гуребаб рухIеллъугеги. urvel gurebab urvel;ugegi, ru\el gurebab ru\el;ugegi. 58. Ургъел гьечIеб жо ракIалда чIчIолареб. urvel hezeb $o rajalda Zolareb. 59. Ургъел гьечIеб жоялълъе шакдари дагьаб. urvel hezeb $oya:e ^akdari dahab. 60. Ургъел гьечIессул гIумру ххалатаб, хIалтIи бокьуларессул гьанта ххалатаб. urvel hezeSul fumru {alatab, \alTi bopulareSul hanta {alatab. 61. Ургъел гьечIессул макьу щулияб. urvel hezeSul mapu &uliyab. 62. Ургъел гьитIинассул гIагIай кIудияб. urvel hiTinaSul fafay judiyab. 63. Ургъел кьижараб, рокьи борчIараб. urvel pi$arab, ropi borzarab. 64. Ургъел кIудияссе сордо кIудияб. urvel judiyaSe sordo judiyab. 65. Ургъел макьигъдулеб, рокьи гьабудулеб. urvel mapivduleb, ropi habuduleb. 66. Ургъел тIасса ингун, беццаб бералда канлъи бихьулеб. urvel TaSa ingun, beCab beralda kan;i bi%uleb. 67. УргъичIого вагъани, вагъичIого холев (къолев). urvizogo wavani, wavizogo [olew (qolew). 68. УргъичIого иш гьабулелги рукIунелила гIадамал, ишго гьечIого, ургъулелги рукIунелила гIадамал. urvizogo i^ habulelgi rujunelila fadamal, i^go hezogo, urvulelgi rujunelila fadamal. 69. УргъичIого кьвагьараб рагIи – ишан кквечIого, речIчIараб чIор. urvizogo pwaharab rafi - i^an Kwezogo, reZarab zor. 70. УргъичIого кIалъарав кIицIцIул холев. urvizogo jalaraw ji~ul [olew. 71. УргъичIого рагIи бицунге, чIамичIого квен кванаге. urvizogo rafi bicunge, zamizogo kwen kwanage. 72. УргъичIого реххараб рагIиялълъухъ ххонжрол жаваб щвезе бегьулеб. urvizogo re{arab rafiya:u] {on$rol $awab &we#e behuleb. 73. УргъичIого тIамураб цо галиялълъ тIолабго гIумруялда гIуж лъолеб. urvizogo Tamurab co galiya: Tolabgo fumruyalda fu$ ;oleb. 74. Ургъун бецце, беццараб кIалалълъ какизе ккезе гурин. urvun beCe, beCarab jala: kaki#e Ke#e gurin. 75. Ургъун гьабе, аралда ххадуб ракI бухIуге. urvun habe, aralda {adub raj bu\uge. 76. Ургъун гьабуралълъул рогьо дагьаб. urvun habura:ul roho dahab. 77. Ургъун гьагIеян абурабила игьалиссесс хIамида. urvun hafeyan aburabila ihaliSeS \amida. 78. Ургъун рагIи бицунев, борцун гали тIамулев. urvun rafi bicunew, borcun gali Tamulew. 79. Ургъун рагIи гъваридаб, гъвалил тIатIи биццатаб. urvun rafi vwaridab, vwalil TaTi biCatab. 80. Ургъун хIалтIичIони, хIассил кколаро, Кверда гьечIеб гьунар камиллъуларо. urvun \alTizoni, \aSil Kolaro, kwerda hezeb hunar kamil;ularo. 81. Ургьиб циги ккун, царал рачIчI кIалдибги ккун. urhib cigi Kun, caral eaZ jaldib Kun. 82. Ургьибе борохь биччани, тIулищ кваналеб, ракIищ борлIилебан гьикъулебила. urhibe boro% biXani, Tuli& kwanaleb, raji& bot/ileban hiqulebila. 83. Ургьибе ккараб жоялде саву кколареб. urhibe Karab $oyalde sawu Kolareb. 84. Ургьибеги лIугьунеб, нахъеги бачIунеб борохь. urhibegi /uhuneb, na]egi bazuneb boro%. 85. Урхъукье вачIа, дадал! ur]upe waza, dadal! 86. Устар лъала, къайи бихьун. ustar ;ala, qayi bi%un. 87. Устарассда релълъараб букIуна хIалтIиги. ustaraSda re:arab bujuna \alTigi. 88. Устарассул къед квешаб, къебедассул нус квешаб (Устарассул хьит гьечIеб, къебедассул нус гьечIеб). ustaraSul qed kwe^ab, qebedaSul nus kwe^ab (ustaraSul %it hezeb, qebedaSul nus hezeb). 89. Устарассул роцц - роццго устарабила. usataSul roC - roCgo ustarabila. Цо чияссул ххвалчен гьетIун букIанила. Гьебги босун, битIизабизе къебедассухъе анила. co xiyaSul {walxen heTun bujanila. hebgi bosun, biTi#abi#e qebedaSu]e anila. Къебедасс ххвалчен, кIиябго квералълъ аххалъи-тIаралъиги ккун, цо кIиго нухалълъ роццалда тунканила. qebedaS {walxen, jiyabgo kwera: a{a;i-Tara;igi Kun, co jigo nu[a: roCalda tunkanila. - ВахI, гьебни дихъагоги бажарулеб хIалтIи букIун буго. Дицца дуе гьедигIан гьитIинаб хIалтIухъ мухьги кьеларо, – ян абунила ххвалчадул бетIергьанасс. - wa\, hebni di]agogi ba$aruleb \alTi bujun bugo. diCa duye hedifan hiTinab \alTu] mu%gi pelaro, - yan abunila {walxadul beTerhanaS. - Бажарулеб батани, махха, дуццаго битIизабе, – янги абун, накалдаги тункун, къебедасс ххвалчен бетIергьанассухъе кьунила. - ba$aruleb batani, ma{a, duCago biTi#abe, - yangi abun, nakaldagi tunkun, qebedaS {walxen beTerhanaSu]e punila. Ххвалчадул бетIергьан, къебедго гIадин, накалдаги тункун, ххвалчен битIизабизе лIугьанила. КигIанни гьесс жигар бахъаниги, ххвалчен, гьетIун гурони, битIизабизе кIун гьечIо. ЦIакъго гьесс хIал гьабидал, бекунги ун буго. Валлагьин, унтарассул роцц - роццго устараб букIунеб букIун бугилан абурабила чара хварав ххвалчадул бетIергьанасс. {walxadul beTerhan, qebedgo fadin, nakaldagi tunkun, {walxen biTi#abi#e /uhanila. kifanni heS $igar ba]anigi, {walxen heTun guroni biTi#abi#e jun hezo. `aqgo heS \al habidal, bekungi un bugo. walahin, ustaraSul roC - roCgo ustarab bujuneb bujun bugilan aburabila xara [waraw {walxadul beTerhanaS. 90. Устарассул хIатIалги устарал. ustaraSul \aTalgi ustaral. 91. Устарги вукIуна, хIуртIаустарги вукIуна. ustargi wujuna, \urTaustargi wujuna. 92. Устарзаби гIемер рукIуна, маххщел бугел дагьал рукIуна. ustar#abi femer rujuna, ma{&el bugel dahal rujuna. 93. «Ухха» гIемерассул гIакълу мукъссанаб, калам лълъамияссул керен махIцараб. «u{a» femeraSul faqlu muqSanab, kalam :amiyaSul keren ma\carab. 94. Уххи дуцца гьабидал, моцIцIаби диццайищ гъелел? u{i duCa habidal, mo~abi diCayi& velel? 95. Учузаб жо босизегIан бечедав гьечIила живан абулебила жугьутIасс. uxu#ab $o bosi#efan bexedaw hezila $iwan abulebila $uhuTaS. 96. Учузабги лълъикIабги жо букIунаребила. uxu#abgi :ijabgi $o bujunarebila. 97. Учузго кьолеб лълъикIаб жоги лълъикIго кколеб ххеххаб жоги букIунареб. uxu#go poleb :ijab $ogi :ijgo Koleb {e{ab $ogi bujunareb. 98. Уяб батани, цIун бачIаги! uyab batani, `un bazagi!